RHEINZINK-SOLARTECHNIEK

RHEINZINK - SOLARTECHNIEK

RHEINZINK NEDERLAND Wentzel B.V., Postbus 96028, 1006 EA Amsterdam, Telefoon +31 (20) 4 35 20 00, Telefax +31 (20) 4 35 20 15 E - Mail [email protected], www.wentzel.nl, www.rheinzink.nl

104997-RZ-NL-000-01-08

QUICK STEP - SOLARTHERMIE

TECHNISCHE HANDLEIDING

De Zon

Een onuitputtelijke bron van energie

Niets heeft het eeuwige leven Fossiele brandstoffen Lekker onder de douche. Je handen wassen met warm water. Licht voor het leeslampje of voor de hele woonkamer. Stroom voor de vaatwasser, de televisie, misschien voor de jacuzzi. Al met al hebben we in en om het huis elke dag weer heel wat energie nodig. Het is geen optie om al die energie uitsluitend uit fossiele brandstoffen te halen: de voorraad op aarde is immers beperkt. Fossiele brandstoffen zullen alleen maar duurder worden. En op een dag – en die komt sneller dan menigeen denkt – zijn ze verdwenen. Gelukkig is er een alternatief. Een energiebron die nog een dikke vierenhalf miljard jaar meegaat: de zon.

Maar: voor niets gaat de zon op Een onuitputtelijke bron van energie De hoeveelheid zonne-energie die de aarde in een tijdsbestek van 40 minuten bereikt, volstaat om een heel jaar lang te voorzien in de energiebehoefte van alle mensen. Door de eenmalige aanschaf van collectoren kan deze energie tegen minimale kosten worden benut. Het feitelijke verbruik is op geen enkele factuur terug te vinden.

Het omzetten van van zonne-energie in bruikbare warmte is dus al in korte tijd winstgevend. Want één ding is zeker: op de zon kunnen we ook morgen vertrouwen. En het mooie is dat deze zonnewarmtetechniek vandaag de dag tot ieders beschikking staat. Of het nu voor individueel, gekoppeld of uitsluitend gebruik is. Verantwoord bezig zijn Duurzaam denken Wie vandaag al aan morgen denkt, krijgt niet alleen zijn gestaag stijgende energiekosten onder controle, maar levert ook een belangrijke bijdrage aan het behoud van het milieu. De zon schenkt ons elke dag weer energie. Die energie kunnen we, moeten we benutten. Haal de zon in huis. Met de nieuwste, uiterst geavanceerde technologie is dat heel gemakkelijk. Of het nu gaat om de planning, de uitvoering of het gebruik: SolarThermie-techniek is tegenwoordig geen luxeartikel meer, maar een aantrekkelijk alternatief in de belangrijke energiekwestie. Wij van RHEINZINK zijn blij dat we een steentje kunnen bijdragen om dit alternatief nog populairder te maken.

© 2008 RHEINZINK NEDERLAND, Wentzel B.V. Alle rechten voorbehouden. Het vermenigvuldigen en/of gebruiken van (gedeeltes van) deze handleiding is alleen toegestaan met schriftelijke toestemming van RHEINZINK NEDERLAND, Wentzel B.V.

RHEINZINK SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING

Voorwoord Als fabrikant van hoogwaardige bekledingsmaterialen voor dak en wand staat duurzaamheid bij ons altijd voorop. De unieke combinatie tussen de duurzaamheid van RHEINZINK® en het gebruik van zonne-energie is een nieuwe stap in deze traditie van RHEINZINK®. Deze brochure geeft een overzicht van de toepassingsmogelijkheden van RHEINZINK®-SolarThermie. Aan bod komen het ontwerp en de uitvoering van het QUICK STEP in combinatie met het SolarThermie systeem en de bijbehorende installatie in de woning. De handleiding is gebaseerd op ervaring uit de bouwpraktijk en actuele kennis op het gebied van onderzoek en ontwikkeling, en vormt de basis voor ontwerp en uitvoering. In de praktijk kan het uiteraard voorkomen dat zonneenergie en/of de beschreven bedekkingsmethoden niet of slechts in beperkte mate kunnen worden toegepast. Wij helpen u graag bij de berekening van het rendement en het ontwerp en dimensionering van de zonnwarmte-installatie. Voor specifieke vragen en informatie over de systemen kunt u contact opnemen met onze technische afdeling. Amsterdam, januari 2008

5

rheinzink-SOLARTECHNIK, TECHNISCHE HANDLEIDING INHOUD

1

QUICK STEPSOLARTHERMIE

1.1 Definitie 1.1.1 Technische gegevens 1.1.2 Hydraulische gegevens 1.1.3 Thermische waarden 1.1.4 Drukverlies diagram 1.1.5 Rendementsfactor 1.1.6 Correctiefactor invalshoek 1.1.7 Systeemcomponenten

8 9 9 9 10 10 10 11

1.2 Toepassing 12 1.2.1 Warmte bij lage temperaturen12 1.2.2 Warmtepompen 12    Energie efficiënt 12 1.2.3 Warmwater voorverwarmen13 1.2.4 Zwembadwater verwarmen 13 1.3 Ontwerp en montage QUICK STEP - SolarThermie 1.3.1 QUICK STEP – het RHEINZINK®-systeemdak 1.3.2 Constructie dakopbouw 1.3.3 Montage/bevestiging QUICK STEP - SolarThermie 1.3.4 Geronde dakvlakken 1.3.5 Montagevolgorde 1.3.6 Detaillering 1.4

Ontwerp en montage leidingwerk 1.4.1 Het Tichelman principe 1.4.2 Verzamelleidingen 1.4.3 Vloeistofsysteem 1.4.4 Isolatie leidingen 1.4.5 Temperatuursensor 1.4.6 Scheiding werkzaamheden 1.4.7 Leidingschema

14 14 14 15 15 16 17 20 20 20 20 21 21 21 22

1.5 Ontwerp en dimensionering 23 1.5.1 Voorverwarming tapwater 24 1.5.2 Verwarming zwembadwater24 1.5.3 Met warmtepomp 25 1.6 Referentieprojecten 1.6.1 Referentieproject Dresden 1.6.2 Referentieproject Wetzlar 1.6.3 Referentieproject Berlijn

26 26 28 30

2

HET MATERIAAL RHEINZINK®

2.1 2.2 2.3 2.4

2.6 2.7

Legering en kwaliteit Ecologische relevantie Elektromagnetische straling Eigenschappen van het materiaal RHEINZINK® - „voorgepatineerd pro“ Opslag en transport Onderhoudsvrij/garantie

3

APPENDIX

Verkoop en advies Checklist

2.5

32 32 32 32 33 33 33

34 35

7

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Definitie

1.

QUICK STEP-SolarThermie

1.1 Definitie De omzetting van zonne-energie en omgevingswarmte in direct bruikbare warmte wordt SolarThermie genoemd. Wat ligt er dan meer voor de hand dan de bij uitstek geschikte absorptie- en warmtegeleidingeigenschappen van RHEINZINK® volledig te benutten? Met het innovatieve QUICK STEP - Solar Thermie is RHEINZINK erin geslaagd geavanceerde solartechniek en esthetische architectuur op indrukwekkende wijze met elkaar te verbinden. Een van de grote voordelen ten opzichte van meer traditionele toepassingen is dat het gehele zonnesysteem hier in de dakbedekking verborgen zit. Architecten en opdrachtgevers behouden op die manier de vrijheid van vormgeving zonder dat het beeld van het dakvlak verstoord wordt door zonnecollectoren. Dakwerkers profiteren van een eenvoudige montage door de standaard systeemcomponenten die perfect op elkaar aansluiten. Door het dak onderdeel te maken van de technische installatie van de woning worden ontwerp en installatietechniek op een unieke manier samengebracht. De keuze voor QUICK STEP - SolarThermie betekend dat men een gebouw over zijn gehele levenscyclus beschouwd en toekomstgerichte bouwt.

Afbeelding 1: thermografie: warmteontwikkeling in het zonnepaneel. De warme gebieden zijn rood, de koude blauw

Afbeelding 2: QUICK STEP - systeemdak, Woonhuis, Oostenrijk

8

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Definitie

Niet-afgedekte collectortechniek Het grote voordeel van zonnecollectoren die niet met glas zijn afgedekt is dat zij ook de omgevingswarmte optimaal benutten – in tegenstelling tot met glas afgedekte collectoren die uitsluitend direct zonlicht opnemen en in energie omzetten. Als warmtebron maakt QUICK STEPSolarThermie dus gebruik van zowel direct als diffuus zonlicht, van de omgevingstemperaturen en de luchtvochtigheidsgraad.

Afbeelding 3: QUICK STEP - SolarThermie, Woonhuis in Dresden, Duitsland

1.1.3 Thermische waarden* Conversiefactor  0,2m/s Warmteverliescoëfficient bv,2m/s Stilstandtemperatuur Max. output bij 2 m/s wind, T=10 K en 1000 W instraling

„nature grey pro”

„graphite grey pro”

0,50 12,87 W/m2 K 70 °C

0,54 14,78 W/m2 K 90 °C

373 Watt

400 Watt

* Onderzoeksresultaten van het Institut für Solarenergieforschung Hameln/Emmerthal ISFH (conform DIN EN 12975, deel 2) voor een dakvlak met zonnecollectoren bij een windsnelheid van 2 m/s

Ieder paneel wordt gecontroleerd en van een keurmerk voorzien

QUICK STEP - SolarThermie is ontwikkeld als een laagtemperatuur zonnecollector en functioneert bij een temperatuurbereik van 0 tot 20 K boven de luchttemperatuur met een zeer hoog rendement. Bij deze kleine verschillen tussen de temperatuur van de lucht en die van het collectorvlak is het rendement hoger dan die van vlak- en vacuümcollectoren. Ook de wind heeft bij deze soort zonnecollectoren relatief weining invloed op het rendement. QUICK STEP - SolarThermie produceert zogenaamde laagtemperatuur-warmte en zorgt voor een constante energieopwekking tot 35 °C. Als warmtebron voor warmtepompen functioneert de zonnecollector ook bij bewolking en ‘s nachts hoogst efficiënt. QUICK STEP - SolarThermie kan als zonnecollector een bijzonder hoog rendement behalen. 1.1.1 Technische gegevens Dakhelling 10° - 75° Oppervlaktevariant RHEINZINK® „nature grey pro” en „graphite grey pro“ Paneellengte 3000 mm Dekvlak 1,1 m2 per paneel Collectorvlak 0,9 m2 per paneel Paneelgewicht ca. 13 kg 1.1.2 Hydraulische gegevens Hydraulische steekverbinding Aansluiting 10 mm buitendiameter Solarvloeistof glycol/water Aanbevolen massastroom 50 kg/h m2 Drukverlies ca. 200 mbar (bij 60 kg/h glycolmengsel, vloeistoftemperatuur 20 °C)

9

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Technische gegevens en tabellen

-5°C Drukvermindering in mbar

1.1.4 Drukverlies diagram In het diagram van afbeelding 4 kan de stroomweerstand van een paneel als doorstromingsfunctie worden afgelezen. Bij parallelschakelingen komt het drukverlies van het collectorveld met die van een collector overeen. Bij serieschakelingen worden de weerstanden bij elkaar opgeteld. Voor een correct gevoerd leidingsysteem moeten de paneelvelden van QUICK STEP - SolarThermie volgens het Tichelmann-systeem worden gekoppeld.

0°C

5°C

10°C

21°C

15°C

25°C 400

200

20

40

60

80

Geschatte waarde

100

120

Gemeten waarde

140

160

Massastroom in kg/h

Afbeelding 4: gemeten drukverlies bij 20 °C en geschatte waarden voor andere temperaturen. Warmtedrager: Tyfocor LS 1.1.5 Rendementsfactor De rendementsfactor geeft aan hoeveel procent van de ingestraalde zonne-energie in warmte wordt omgezet. De rendementsfactor van QUICK STEP - SolarThermie is afhankelijk van de zoninstraling (G), de windsnelheid (u) en het temperatuurverschil tussen het collectorvlak (tm) en de omgevingstemperatuur (ta). Op grond hiervan kan de collector een collector ook met zeer lage temperaturen goed functioneren, omdat een warmer collectorveld hogere thermische verliezen laat zien.



1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0

0

0.01

0.02

0.03

0.04 (tm - ta)/G" in m2K/W

u = 0 m/s

u = 1 m/s

u = 2 m/s

u = 3 m/s

u = 1..2 m/s

1.1.6 Correctiefactor invalshoek De correctiefactor invalshoek drukt de capaciteit van de zonnecollector ten opzichte van invalshoek van de zonnestraling uit.

1.2

K



Afbeelding 5: curve rendementsfactor. Bron: absorbtievlak (=collectorvlak)

1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 0

0

20

40

60

80

Invalshoek  Afbeelding 6: correctiefactor invalshoek voor direct zonlicht 10

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Systeemcomponenten en leigenschappen

Verzamelleiding De 3000 mm lange, polypropyleen verzamelleidingen DN 20 zijn om de 365 mm met maximaal 9 steekaansluitingen, Ø 10 mm, uitgerust. Ze zijn berekend op een stromend volume van max. 500 l/h water-propyleenglycolmengsel (40 %). De leidingen zijn aan een kant afgedopt. Het andere open uiteinde heeft een ¾" schroefdraad en kan op ieder gangbaar leidingsysteem worden aangesloten. De verzamelleidingen worden per project conform het aantal panelen en de indeling van het dak op lengte gemaakt en kant-en-klaar geleverd. Paneelvelden bestaan uit maximaal 9 zonnecollectoren die steeds met twee verzamel-

1.1.7 Systeemcomponenten Het QUICK STEP - SolarThermie zonnepaneel Onder de 3 meter lange QUICK STEP basispanelen in de oppervlaktevarianten RHEINZINK®-„nature grey pro“ en RHEINZINK®-„graphite grey pro“ is een vloeistofdrager van capillaire buisjes en een 22 mm dikke warmtegeleidende isolatielaag aangebracht. Om mechanische beschadigingen te voorkomen wordt het geheel door een cassette beschermd. De totale dikte van het paneel bedraagt 25 mm. Ieder zonnepaneel is voorzien van twee flexibele RVS-buizen met een lengte van 500 mm en een diameter van 10 mm, die de panelen met de verzamelleidingen verbinden.

leidingen (aanvoer en retour) hydraulisch zijn ontsloten. Overig technisch materiaal hoort niet bij de RHEINZINK leverantie en dient door de installateur te worden verzorgd. (zie 1.4). Systeemlatten Het bevestigingssysteem van QUICK STEP - SolarThermie bestaat uit een 2,87 m lange systeemlat inclusief 5 systeemklangen. Anders dan bij het basissysteem steken de klangen, ter bevestiging van het 25 mm dikke paneel, hier boven de systeemlat uit.

1 isolatielaag 2 beschermcassette 3 QUICK STEP - paneel 4 systeemlat met systeemklang 5 vloeistofdrager 6 verzamelleiding met steekverbinding 7 flexibele RVS-buis

1

2

3

4

5

6

7

Afbeelding 7: de QUICK STEP - SolarThermie zonnecollector

11

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Toepassing

1.2 Toepassing 1.2.1 Warmte bij lage temperaturen De QUICK STEP - SolarThermie zonne collector werkt uitermate goed bij verschillende temperaturen. Overdag levert deze zonnecollector energie met relatief hoge temperaturen af, terwijl hij ‚s nachts en bij bewolkt weer de omgevingswarmte nuttig gebruikt, zelfs bij lage temperaturen. 1.2.2 Warmtepompen Anders dan bij de traditionele met glas afgedekte zonnecollectoren wordt bij de QUICK STEP - SolarThermie zonnecollectoren behalve de zoninstraling ook de omgevingswarmte nuttig gebruikt. Zo kan een aan een warmtepomp gekoppelde paneel ook bij lagere omgevingstemperaturen en/of zonder zoninstraling zeer effectief worden gebruikt. Buiten de bekende voordelen kan een thermische zonnecollectorinstallatie ook gebruikt worden in combinatie met aardwarmte. De grondtemperatuur en het rendement van het QUICK STEP - SolarThermie paneel worden door de warmtepomp gecombineerd en vervolgens gebruikt voor de warmwaterinstallatie. Een regeling analyseert de temperaturen van de genoemde warmtebronnen en kiest automatisch het voordeligste operationele programma. Er zijn drie programma’s mogelijk: Het oppompen van het warmwater uit het bodemreservoir, het vullen van het bodemreservoir door zonnecollectoren en het duoprogramma (duosysteem), waarbij zonnecollectoren en aardsondes allebei warmte aan de warmtepomp afgeven.

Collector 2 3 Warmtepomp

Aardsonde 1

Schakelprogramma‘s 1 oppompen warmte uit bodemreservoir 2 vullen bodemreservoir 3 duoprogramma 12

1

11 10 9 2 3 4 5

8 7

6

Afbeelding 8: schakelschema warmtepomp-verwarming met QUICK STEP - SolarThermie en bodemreservoir 1 QUICK STEP - SolarThermie 2 solarcircuit – aanvoer 3 solarcircuit – retour 4 regeleenheid voor duosysteem met warmtepomp 5 toe- en afvoer, grondcollector 6 bodemreservoir, aardsonde, grondcollector

7 solarcircuit – retour 8 warmtepomp (Solarvloeistof) 9 verwarmingscircuit – aanvoer 10 verwarmingscircuit – afvoer 11 ruimteverwarming, vloerverwarming

Energie efficiënt Het aanbevolen systeem zorgt bij een goede afstemming van de verschillende componenten – QUICK STEP - SolarThermie, bodemreservoir, warmtepomp – voor een hoog jaarrendement van de warmtepomp. Of een warmtepomp milieuvriendelijk en energiezuinig draait, hangt hoofdzakelijk af van de temperatuur van de warmtebron en de verwarming. In het algemeen geldt dat hoe lager de temperatuur van het warmteverbruik is, des te hoger het jaarrendement. Het jaarrendement geeft de verhouding aan van afgegeven verwarmingsenergie ten opzichte van de verbruikte energie gedurende de periode van een jaar. Het QUICK STEP - SolarThermie systeem als extra warmtebron verhoogt niet alleen de brontemperatuur maar zal dus

ook het vermogen van de warmtepomp aanzienlijk doen toenemen. En dus is er minder hulpenergie nodig om de warmtepomp te laten draaien, waardoor het milieu minder belast wordt. Verder is het op deze manier mogelijk (boor)kosten te besparen door het aanbrengen van kortere aardsondes en/ of het oppervlak van de grondcollector wat kleiner te kiezen. Onderzoek heeft aangetoond dat het jaarrendement met het QUICK STEP - So larThermie met zo‘n 15 procent verbeterd kan worden. Voorbeeld: Een warmteverbruik van: 15000 kWh bij een energieverbruik van: 3100 kWh leidt tot een jaarrendement van: ca. 4,5

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Toepassing

1

9 10 2 3

6 7

8

5

1.2.3 Warmwater voorverwarmen QUICK STEP - SolarThermie levert bij het verwarmen van warmwater een bijdrage tot ongeveer 30 procent. Voorwaarde is een royale zonverwarmde buffervoorraad. Door naverwarming wordt de warmwaterboiler op de gewenste temperatuur gebracht. 1.2.4 Zwembadwater verwarmen De zuinigste vorm van zonne-energieopwekking is te vinden op het gebied van de verwarming van zwembadwater. Bij een gewenste temperatuur van 20 tot 25 °C wordt het hoogste rendement per vierkante meter collectoroppervlak behaald.

4

Afbeelding 9: schakelschema warmwater voorverwarming 1 QUICK STEP - SolarThermie 2 solarcircuit – aanvoer 3 solarcircuit – retour 4 solarpomp 5 buffervoorraad, zonverwarmd, 25 - 35 °C

Bij het ontwerp en dimensionering van de maten van collectorvlak en verwarmingsinstallatie zijn wij u gaarne van dienst. U kunt contact opnemen met de technische afdeling van RHEINZINK.

6 warmtwisselaar, warmteboiler 7 leidingwater, koud 8 leidingwater, voorverwarmd 9 leidingwater, warm 10 naverwarming

1

2 3

6

7

5

4

Afbeelding 10: schakelschema verwarming zwembadwater 1 QUICK STEP - SolarThermie 2 solarcircuit – aanvoer 3 solarcircuit – retour 4 solarpomp

5 warmtewisselaar 6 aanvoer zwembad 7 retour zwembad

13

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Ontwerp en montage

1.3 Ontwerp en montage QUICK STEP - SolarThermie 1.3.1 QUICK STEP – het RHEINZINK systeemdak* Voor de montage van QUICK STEP - SolarThermie geldt uiteraard hetzelfde RHEINZINK advies als voor het QUICK STEP-systeemdak. Alle systeemcomponenten kunnen zonder meer van het basissysteem worden overgenomen. QUICK STEP – het RHEINZINK® systeemdak is een dakbedekkingsysteem voor dakvlakken ≥ 10° helling met evenwijdig aan het boeideel liggende en elkaar in horizontale richting overlappende profielen. De profielen worden in een speciaal daarvoor ontwikkelde onderconstructie, bestaande uit sys-

teemlatten en klangen, ingehaakt en vastgeklikt en zijn daardoor indirect met de draagconstructie verbonden. Een speciaal voor het QUICK STEP-systeemdak ontwikkeld voegprofiel verbindt de afzonderlijke profielen met elkaar en geeft het dakvlak een verticale indeling.  QUICK STEP - SolarThermie, lengte paneel 3000 mm  montage mogelijk op dakhellingen van10° tot 75°  regendicht dakbedekkingsysteem  horizontale belijning  prefab systeemcomponenten  variabele indeling van het dakvlak  eenvoudige montage: de panelen haken in elkaar

9 20 21 22 20 23 25

27 29

Afbeelding 11: QUICK STEP - systeemdak*

14

Afbeelding 11: QUICK STEP-systeemdak* * Zie het RHEINZINK Technisch Handboek voor uitleg van dit systeem.

1.3.2 Constructie dakopbouw 9 QUICK STEP – systeemdak  QUICK STEP - zonnepaneel 20 onderconstructie  RHEINZINK®-systeemlatten met systeemklangen  dakbeschot 21 latwerk  latwerk 40/60 mm 22 afdichtingslaag  bijv. dampopen waterdragende laag Sd-waarde ≤ 0,20 m, al naargelang dakhelling, regio en klimaat 23 draagconstructie  dakspanten, niet geïmpregneerd (GK 0), NEN 68800 25 isolatie  volledig isolatiepakket 27 dampremmende laag  luchtdichte laag met dampremmend effect, UV-bestendig, Sd-waarde tussen 0,2 m en ≤ 10 m (gebaseerd op normaal woongebruik) 29 binnenbekleding


Montage De aanwijzingen van het RHEINZINK® Technisch Handboek betreffende het QUICK STEP - systeemdak en andere voorschriften dienen strikt in acht te worden genomen. Anders dan de profielen van het QUICK STEP - basissysteem zijn de QUICK STEPSolarThermie zonnepanelen uitsluitend leverbaar met een lengte van 3000 mm (asmaat 3030 mm). Alle andere systeemcomponenten van het QUICK STEP - basissysteem kunnen zonder meer voor QUICK STEP - Solar Thermie worden gebruikt. Met uitzondering van de systeemlatten, waarvan de klangen 25 mm hoger zijn.

Afbeelding 13: QUICK STEP - dak, gootaansluiting

Afbeelding 14: QUICK STEP - dak, nokaansluiting

1

Voor een optimale uitvoering van het QUICK STEP - SolarThermie systeemdak is het noodzakelijk zowel aan goot- als aan nokzijde eerst een rij QUICK STEPbasispanelen te leggen. 1.3.3 Montage/bevestiging QUICK STEP-SolarThermie Na het monteren van onderconstructie en dakgoot (inclusief boeiboord) wordt het dakvlak zorgvuldig ingedeeld en opgemeten. Van cruciaal belang zijn de asmaten van de afzonderlijke dakvelden en de lengte van de bijbehorende systeemlatten (paneellengte QUICK STEP - SolarThermie : 3000 mm, asmaat: 3030 mm). De systeemlatten dienen parallel aan de goot op de onderconstructie worden bevestigd. Vervolgens worden de systeemcomponenten (voeg-, boeideel-, keperprofielen en dakdoorvoer) aangebracht. Pas wanneer deze op het dakvlak gemonteerd zijn, kan met de dakprofielen worden begonnen.

Afbeelding 15: het inhaken van de basispanelen

Afbeelding 16: schroefbevestiging van het basispaneel op de systeemklang

Belangrijke aanwijzing: 1 Haak het QUICK STEP - basispaneel in de systeemklang van de bovenliggende systeemlat. 2 Trek het basispaneel over de onderste klang en druk het op het systeemlatwerk vast. 3 Duw het basispaneel omhoog om het te fixeren.

De zelftappende kwaliteitsschroef wordt in het midden van het paneel vastgezet en verhindert dat de profielen zijwaarts verschuiven. 1.3.4 Geronde dakvlakken Op geronde vlakken wordt QUICK STEP - SolarThermie in segmenten gelegd met een rastermaat van 365 mm tot een dakhelling van 10°.

15


1.3.5 Montagevolgorde De zonnepanelen van QUICK STEP - SolarThermie worden op dezelfde wijze op het dak geïnstalleerd als de QUICK STEP - basispanelen. Om een installatieruimte voor het leidingwerk op het dak te creëren moet de hoogte van het latwerk op de leidingen worden afgestemd. In de regel is een onderconstructie met een latwerk van 40/60 voldoende. Bij de overgang van het QUICK STEP - basispaneel naar het 25 mm hogere zonnepaneel van QUICK STEP-SolarThermie

moet het hoogteverschil door lattenwerk worden gecompenseerd. De onderlinge afstand tussen deze latten bedraagt 150 - 200 mm. Bij de voegprofielen wordt de verzamelleiding volgens het Tichelmann principe op het onderdak geïnstalleerd (zie 1.4). De meegeleverde flexibele RVS-buizen worden op de daarvoor bestemde aftakkingen van de verzamelleiding aangesloten. Vervolgens worden de systeemlatten en de verzinkte klangen van de voegprofielen aangebracht.

Afbeelding 17: verzamelleiding volgens het principe Tichelmann (hier met kunststof buizen)

De QUICK STEP - basispanelen moeten altijd van het hoogste naar het laagste punt worden aangebracht. Het QUICK STEP - basispaneel wordt eerst bij de nok gemonteerd. Het volgende paneel is het QUICK STEP SolarThermie-paneel. Nog voordat de zonnepanelen worden vastgeklikt worden de flexibele RVSbuizen op de verzamelleiding aangesloten. Het zonnepaneel van QUICK STEPSolarThermie wordt op de systeemlatten gelegd en van bovenaf over de klangen heen vastgeklikt.

Afbeelding 17: leiding met flexibele verbindingsbuizen

De zelftappende kwaliteitsschroef wordt in het midden van het paneel vastgezet en verhindert dat de profielen zijwaarts verschuiven. Wanneer QUICK STEP - SolarThermie naderhand op een reeds bestaand QUICK STEP - systeemdak wordt aangebracht dan moeten de klangen door de 25 mm hogere SolarThermie systeemklangen worden vervangen. Het hoogteverschil met de bestaande QUICK STEP - dakbedekking moeten worden aangepast.

16

Afbeelding 18: QUICK STEP - SolarThermie in gesloten toestand


1.3.6 Detaillering Door de dikte van de zonnecollectoren van QUICK STEP - SolarThermie dient de constructiehoogte van de onderliggende latten (hoogte 40 mm, maar beter 60 mm) altijd 25 mm hoger te zijn dan die van het QUICK STEP - basissysteem. Gootaansluiting Aan gootzijde dient altijd een rij QUICK STEP - gootaansluitpanelen worden gelegd. Nokaansluiting Bij een aantal naast elkaar liggende collectorvelden dient boven de bovenste rij zonnepanelen van QUICK STEP - Solar Thermie steeds een rij QUICK STEP - ba-

sispanelen te worden geplaatst. Hieronder worden de horizontaal lopende leidingen van de collectorvelden gelegd. Wanneer QUICK STEP - SolarThermie naderhand op een bestaand systeemlatwerk wordt opgebouwd, dient het voegprofiel door een 25 mm hoger profiel te worden vervangen, omdat QUICK STEP - SolarThermie hier namelijk 25 mm hoger dan de bestaande dakbedekking ligt. De eerste systeemlatten boven het collectorveld moeten met latten worden verhoogd. Voor de eerste systeemlat wordt een ongeveer 50 mm brede en 25 mm hoge lat aangebracht.

9 20 9 22 23 18 16

1

Afbeelding 20: QUICK STEP - SolarThermie, gootaansluiting

9 9

20 22 23

9

Afbeelding 20: QUICK STEP - Solar Thermie, Gootaanluiting 1 RHEINZINK® - HWA-systeem  mastgoot  draaibeugelsysteem  gootsteun  bladvanger 9 het QUICK STEP - systeemdak  QUICK STEP - SolarThermie  QUICK STEP - gootaansluitprofiel  vloeistofdrager, isolatielaag  beschermcassette  RVS-buis DN 10 mm, binnenmaat  verzamelleiding met steekverbinding  systeemlatten  systeemklangen 16 profiel  druiprand 18 klang  verzinkt staal 20 onderconstructie  latwerk 40/60 mm (Let op diameter leidingwerk!)  verhoging 25 mm 22 waterdichte laag  bijv. bitumen dak, al naar regio en/of klimaat 23 draagconstructie  incl. houten beschot, geïmpregneerd (GK2) NEN 6880 Afbeelding 21: QUICK STEP - Solar Thermie, Nokaansluiting 9 het QUICK STEP - dak  QUICK STEP - SolarThermie  vloeistofdrager, isolatielaag  beschermcassette  RVS-buis DN 10 mm, binnenmaat  verzamelleiding met steekverbinding  systeemlatten  systeemklangen  QUICK STEP - nokprofiel lessenaarsdak 20 onderconstructie  latwerk 40/60 mm (Let op de diameter leidingwerk!)  latwerk 60/40 mm (hoge gedeelte) 22 waterdichte laag  bijv. bitumen dak, al naar regio en/of klimaat 23 draagconstructie  incl. houten beschot

Afbeelding 21: QUICK STEP - SolarThermie, nokaansluiting 17


Boeideelaansluiting

9

Afbeelding 22: QUICK STEP -SolarThermie, Boeideelaansluiting 9 QUICK STEP - dak  QUICK STEP - SolarThermie  vloeistofdrager, isolatielaag  beschermcassette  RVS-buis DN 10 mm binnenmaat  verzamelleiding met steekverbinding  systeemlatten  systeemklangen  QUICK STEP - boeideelprofiel 18 klang  verzinkt staal 20 onderconstructie  latwerk 40/60 mm (Let op de diameter leidingwerk!) 22 waterdichte laag  bijv. bitumen dak, afhankelijk van regio en/of klimaat 23 draagconstructie

9

Verticale aansluiting van het QUICK STEP - basissysteem Ten behoeve van de veiligheidsvoorzieningen en om de aansluitingen optimaal te kunnen realiseren verdient het aanbeveling om de eerste rij vanaf de nok uit te voeren met QUICK STEP - basisprofielen. Afbeelding 23: QUICK STEP-SolarThermie, verticale aansluiting van QUICK STEP-dak 9 QUICK STEP - dak QUICK STEP - SolarThermie  vloeistofdrager, isolatielaag  beschermcassette  RVS-buis DN 10 mm, binnenmaat  verzamelleiding met steekverbinding  systeemlatten  systeemklangen 20 onderconstructie  latwerk 40/60 mm (Let op de diameter leidingwerk!)  latwerk 60/40 mm (hoge gedeelte) 22 waterdichte laag  bijv. bitumen dak, afhankelijk van regio en/of klimaat 23 draagconstructie  incl. houten beschot, geïmpregneerd (GK2) NEN 6880

18

20 22 18

23

Afbeelding 22: QUICK STEP - SolarThermie, boeideelaansluiting

20 9 20 22 23 Afbeelding 23: QUICK STEP - SolarThermie, verticale aansluiting aan het QUICK STEP - dak


9

20 22

Afbeelding 24: QUICK STEP - SolarThermie Horizontale aansluiting van QUICK STEP - dak

9

20 22 23 25

27 29

Afbeelding 23: QUICK STEP -SolarThermie, Horizontale aansluiting van QUICK STEP - dak 9 RHEINZINK QUICK STEP - dak QUICK STEP - SolarThermie  vloeistofdrager, isolatielaag  beschermcassette  RVS-buis DN 10 mm, binnenmaat  verzamelleiding met steekverbinding  systeemlatten  systeemklangen 20 onderconstructie  latwerk 40/60 mm (Let op de diameter leidingwerk!)  latwerk 60/40 mm (hoge gedeelte) 22 waterdichte laag  bijv. bitumen dak, afhankelijk van regio en/of klimaat 23 draagconstructie  incl. houten beschot, geïmpregneerd (GK2) NEN 6880 Afbeelding 24: QUICK STEP -SolarThermie, Dakdoorvoer 9 QUICK STEP - dak  QUICK STEP - basispaneel  QUICK STEP - SolarThermie  vloeistofdrager, isolatielaag  beschermcassette  RVS-buis DN 10 mm, binnenmaat  verzamelleiding met steekverbinding  systeemlatten  systeemklangen 20 onderconstructie  latwerk 40/60 mm (Let op de diameter leidingwerk!)  beschot 22 waterdichte laag  bijv. bitumen dak 23 draagconstructie  dakspanten  dakbeschot 25 isolatielaag  volledig houten beschot 27 dampremmende luchtdichte laag 29 binnenbekleding

Afbeelding 25: QUICK STEP - SolarThermie, dakdoorvoer verticale aansluiting aan QUICK STEP - dak

19

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Ontwerp en montage leidingwerk

1.4 Ontwerp en montage leidingwerk

Ontluchten op het hoogste punt

1.4.1 Het Tichelmann principe De leidingen van de collectorvelden worden gelegd volgens het zogenoemde Tichelmann principe waarbij parallel geschakelde collectormodulen en collectorvelden voor een gelijkmatige doorstroming van alle collectorvlakken zorgen. 1.4.2 Verzamelleidingen De verzamelleidingen waarmee de modulen parallel geschakeld worden, zijn berekend op een maximaal doorstroomvolume van ca. 500 l/h. Aan één verzamelleiding mogen en kunnen niet meer dan 9 zonnecollectoren worden aangesloten. Installaties met een hoger aantal collectoren dienen in een corresponderend aantal collectorvelden te worden opgedeeld. 1.4.3 Vloeistofsysteem Om corrosie van het leidingwerk en hieruitvolgende verstopping van de QUICK STEP -SolarThermie zonnepanelen door roestdeeltjes te voorkomen mag het vloeistofsysteem uitsluitend met roestvrij materiaal en roestvrije componenten worden geïnstalleerd. Ook de circulatiepomp moet roestvrij en vorstbestendig tot -15 °C zijn. QUICK STEP - SolarThermie functioneert met een water-antivriesmengsel (bijvoorbeeld een gangbare solarvloeistof) dat op een temperatuur van tenminste -25 °C is ingesteld.

Solarvloeistofaanvoer Solarvloeistofretour

Aftappen op het laagste punt Afbeelding 26: het Tichelmann principe bij één collectorveld Ontluchten op het hoogste punt

Solarvloeistofaanvoer Solarvloeistofretour

Aftappen op het laagste punt Afbeelding 27: het Tichelmann principe bij twee collectorvelden

20


1.4.4 Isolatie leidingen Omdat het bij QUICK STEP - SolarThermie om een zogenaamd laagtemperatuursysteem gaat, hoeven de leidingen op het dakvlak niet per se geïsoleerd te worden. De beslissing of en hoe de hoofdleidingen in het gebouw zelf worden geïsoleerd, hangt af van het leidingmateriaal, de systeemtemperatuur en het gebruik van de solarinstallatie. Zonnecollector in warmtepompsystemen (temperatuurbereik -12 °C - +30 °C) Omdat bij toepassing van een warmtepomp de broninstallatie sterk afkoeld, moet men rekening houden met condensatievorming. Alle hoofdleidingen en apparatuur dienen daarom te worden voorzien van dampdicht isolatiemateriaal. Solarinstallatie voor warmwater-voorverwarming (temperatuurbereik 15 °C - 50 °C) Kunststofleidingen hebben een beperkte warmtegeleiding, zodat grootschalige isolatie niet noodzakelijk is. Metalen leidingen daarentegen zijn warmtegeleiders en moeten goed worden geïsoleerd.

1.4.5 Temperatuursensor Om het zonnewarmtesysteem aan te sturen worden temperatuurvsensoren ingebouwd. Deze worden bij de collector en het reservoir geïnstalleerd en verbonden met een zogenoemde temperatuurverschilregeling. De sensoren moeten geschikt zijn voor deze regeling. Bij QUICK STEP - SolarThermie wordt een basistemperatuursensor aan de warme zijde (collectoraanvoer) van een collectorveld ingebouwd. Deze wordt aan de achterzijde van het paneel naast de hoofdbuis van de vloeistofdrager onder de beschermcassette bevestigd. De sensor moet in direct contact staan met de onderzijde van het RHEINZINK®. 1.4.6 Scheiding werkzaamheden Na de montage van het zonnedak door de dakwerker worden de werkzaamheden naar behoren aan een erkend installateur overgedragen. Al voor de aanbesteding dient het de werkvoorbereider duidelijk te zijn wie de dakleidingen zal installeren. Aanbevolen wordt het verbindingspunt onder de dakdoorvoer als scheidslijn te nemen. Na de installatie van het dak wordt hier een druktest uitgevoerd.

Controles en oplevering Het hele solarsysteem (zonnecollectoren, hoofdleidingen, warmtewisselaar) wordt tijdens de inbedrijfstelling door de winstallateur aan een druktest onderworpen conform de wettelijke bepalingen:  zonnecollectoren en hoofdleidingen met water intensief doorspoelen  met water vullen (’s winters is antivries absoluut noodzakelijk)  systeem met de hand ontluchten bij het ontluchtingspunt  druktest met 1,5 bar boven de werkdruk (en tenminste 4 bar), ongeveer een half uur lang  dichtheid en lekdichtheid controleren  geheel laten leeglopen  zonnecollectoren met water/glycolmengsel vullen, geschikt voor -25 °C (ca. 30 %)  het gehele systeem ontluchten  oplevering van het zonnedak met verslag druktest Belangrijk: De hoofdleidingen naar de collectoren mogen alleen dan worden afgesloten als er een expansievat en een drukventiel aanwezig is. Het verdient aanbeveling in de praktijk de open uiteinden van de hoofdleidingen tegen vuil te beschermen.

Basistemperatuursensor

Afbeelding 28: temperatuursensor

21


1.4.7 Leidingschema

Trajectdeel 1 (3,0 m)


Als het aantal zonnepanelen is bepaald en verdeeld over velden van maximaal 9 panelen, wordt het leidingschema van de velden bepaald. In het voorbeeld van afbeelding 28 zijn 27 zonnecollectoren verdeeld over drie velden van steeds 9 QUICK STEP-Solar Thermie collectoren. De velden worden volgens het Tichelmann principe (zie 1.4.1) aangesloten. De diameter van de leiding is afhankelijk van het aantal geïnstalleerde panelen (doorstroomhoeveelheid in de leiding) en van de totale lengte van de leiding (drukverlies in de leidingen). Aangezien de viscositeit van water/glycolmengsels bij lage temperaturen toeneemt, mag de nominale doorstroomhoeveelheid van de collectorpanelen (50 l/h) niet worden overschreden. Het leidingwerk hoort niet bij het standaard leveringspakket van RHEINZINK®, maar wordt door een erkende installateur geleverd en gemonteerd. Als leidingmateriaal kunnen zowel de gangbare kunststofleidingsystemen voor warmwaterleidingen als koperen leiding en worden gebruikt. De paneelvelden worden parallel geschakeld en hydraulisch met elkaar verbonden. Een leidingschema voor het dakvlak met de daarbij behorende maten is bij het RHEINZINK® servicepakket inbegrepen.

22


Bepaling diameter Het juiste aantal SolarThermie-zonnepanelen bepaalt u gemakkelijk en eenvoudig in overleg met de technische afdelig van RHEINZINK. In de appendix vindt u de checklist QUICK STEP - SolarThermie die u kunt invullen. Op basis van deze gegevens ontvangt u vrijblijvend informatie over het aantal benodigde zonnepanelen per project. Voor een ruwe schatting vooraf kunt u de vuistregels in hoofdstuk 1.5 toepassen.



Trajectdeel 3 (7,0 m) Vloeistof-aanvoer

Vloeistof-retour

Afbeelding 28: tichelmann leidingschema bij drie collectorvelden

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Ontwerp en dimensionering

1.5 Ontwerp en dimensionering

Leeuwarden

Algemeen De afmeting van een collectorvlak is afhankelijk van:  het jaarlijks aantal zonne-uren en de gemiddelde buitentemperatuur  de oriëntatie van het dakvlak  de dakhelling  de warmtebehoefte (woonruimte, aantal gebruikers, wateroppervlak)  de toepassing (gekoppeld met warmtepomp, voorverwarming tapwater, verwarming zwembadwater)

Groningen

1

Assen

Zwolle Haarlem

2

Amsterdam

Den Haag Europoort

3

Utrecht

Arnhem

Rotterdam

Al naargelang de locatie c.q. het klimaatgebied waar de installatie staat opgesteld, zijn de correctiefactoren fT van toepassing (zie tabel 1).

Nijmegen

Breda

‘s-Hertogenbosch

Eindhoven

Middelburg

4

De correctiefactoren fD voor oriëntatie en dakhelling vindt u in tabel 2.

Venlo

Maastricht

Afbeelding 30: correctiefactoren fT voor de verschillende klimaatzones Klimaatzone 1 2 3 4

Regio

Correctiefactor

Friesland, Groningen, Drenthe Utrecht, Overijssel, Gelderland, Flevoland Zeeland, Noord- en Zuid-Holland Noord-Brabant, Limburg

1,10 1,00 1,05 0,95

Tabel 1: correctiefactoren fT voor de verschillende klimaatzones Dakhelling 0° 15° 30° 45° 60° 75° 90°

Oriëntatie (0° = zuid, 90° = oost/west) 0° 22,5° 45° 67,5° 1,15 1,08 1,01 1,00 1,03 1,12 1,29

1,15 1,10 1,04 1,03 1,06 1,17 1,34

1,15 1,13 1,10 1,11 1,15 1,27 1,47

1,15 1,19 1,20 1,24 1,33 1,46 1,72

90° 1,15 1,24 1,30 1,40 1,54 1,75 2,04

Tabel 2: correctiefactoren fD voor dakhelling en oriëntatie van het dak

23


1.5.1 Voorverwarming tapwater QUICK STEP - SolarThermie kan worden ingezet om tapwater voor te verwarmen. Waar veel behoefte aan warm water bestaat, bijvoorbeeld hotels, ziekenhuizen en flatgebouwen, is dit uiterst zinvol. ’s Zomers kan QUICK STEP - SolarThermie de watertemperatuur van ongeveer 10 °C tot zo’n 35 °C verhogen. Voor een hoog energierendement moet de behoefte aan warm water per vierkante meter collectoroppervlak absoluut groot genoeg zijn. Uit onderzoek bleek dat er met QUICKSTEP-SolarThermie in een flatgebouw met 24 wooneenheden en een warmwaterverbruik (45 °C) van circa 3 m3 per dag een solair dekkingspercentage van 25 procent of meer per jaar kan worden bereikt. De opbrengst per vierkante meter collectorvlak bedraagt hier 212 kWh. In het voor- en najaar en in de zomer wordt het tapwater tot 35 °C voorverwarmd. Gedurende het gehele jaar moet er dus met naverwarming tot een gebruikelijk temperatuursniveau van 45 °C rekening worden gehouden. Zonneenergie kan bij de voorverwarming van water een bijdrage van 15 tot 30 procent leveren. De warmwaterbehoefte in flatgebouwen bedraagt 40 tot 60 liter per persoon per dag (bij een warmwatertemperatuur van 45 °C). Als standaard wordt een gemiddelde van 50 liter p.p.p.d. genomen. Is het waterverbruik reeds bekend en het ligt hoger of lager dan de gemiddelde 50 liter p.p.p.d. dan wordt de correctiefactor toegepast.

24

Warmwaterverbruik in liters (p.p.p.d.)

35 40 45 50 55 60 65

fWW 0,80 0,85 0,92 1,00 1,08 1,15 1,20

Tabel 3: correctiefactor fWW voor afwijkend warmwaterverbruik Het vereiste aantal QUICK STEP-Solar Thermie zonnepanelen wordt aan de hand van de volgende formule berekend. ZP = 2,5 · N · fWW · fD · fT Verklaring van de tekens ZP = vereist aantal zonnepanelen N = aantal personen in een huishouding fWW = correctiefactor warmwaterverbruik fT = correctiefactor klimaatzone fD = correctiefactor dakhelling en oriëntatie N.B. Het gaat hier slechts om een schatting. Voor een exacte berekening kunt u de checklist (zie Appendix) invullen en deze aan de technische afdeling van RHEINZINK® sturen.

1.5.2 Verwarming zwembadwater Het wateroppervlak is bij het verwarmen van buitenzwembaden de belangrijkste berekeningsfactor. Omdat de afkoeling van het zwembad door de weers- en windomstandigheden sterk wordt beïnvloed, moeten locatie en gebruiksduur in de berekening worden meegenomen. De gebruiksduur van het zwembad is de tijd dat het zwembad niet is afgedekt. Deze tijd wordt als gemiddelde waarde in uren per dag aangegeven. Men gaat ervan uit dat het zwembad de overige tijd wel is afgedekt, wat het warmteverlies met 90 procent reduceert. Het vereiste aantal QUICK STEP - Solar Thermie zonnepanelen wordt aan de hand van de volgende formule berekend. ZP = 0,5 · AB · fL · fD · fT Verklaring van de tekens ZP = vereist aantal zonnepanelen AB = oppervlak zwembad fL = correctiefactor locatie en gebruiksduur fD = correctiefactor dakhelling en oriëntatie fT = correctiefactor klimaat


N.B. Het gaat hier slechts om een schatting. Voor exacte kunt u de checklist (zie Appendix) invullen en deze aan de technische afdeling van RHEINZINK sturen. 1.5.3 Met warmtepomp De afmeting van de warmtebron is van doorslaggevend belang voor het rendement van een warmtepompsysteem. De warmtebron mag noch te krap noch te royaal gedimensioneerd zijn. De keuze voor een horizontaal of verticaal systeem (zonnecollector of aardsondes) wordt bepaald door de bodemsamenstelling, de benodigde ruimte en de omstandigheden ter plaatse. Het aantal QUICK STEP - SolarThermie panelen worden per project bepaald. De keuze is afhankelijk van de vorm

Locatie

van het dak, locatie, dakhelling en oriëntatie. Voor de dimensionering van de warmtepomp moet de warmwaterbehoefte van het gebouw worden bepaald. Voorts moet er rekening worden gehouden met de tijden dat er geen energievoorziening is en de wijze waarop de warmtepomp werkt. Om dit te bepalen moeten het warmteverbruik van het gebouw en het vermogen van de verwarmingsinstallatie voor de extra warmtebehoefte (bijv. voor de warmwatervoorziening) worden vastgesteld. Bij nieuwe verwarmingsinstallaties moet de aanvoertemperatuur zo laag mogelijk worden ingesteld omdat de warmtepomp dan het hoogste rendement heeft. Vooral de laagtemperatuurinstallatie

Gemiddelde gebruiksduur per dag in uren 3 5 7 9 0,56

0,70

0,80

0,90

1,04

Licht beschermd

0,70

0,88

1,00

1,12

1,30

open

0,84

1,05

1,20

1,34

1,56

(windscherm aan een zijde)

(onbeschut) (Opmerking: Als windscherm gelden dichte hagen, schuttingen en muren)

Bij het ontwerp van een warmtepompinstallatie moet vooral worden gelet op een zo hoog mogelijk temperatuurniveau, voldoende regeneratie en zo laag mogelijke kosten voor het aanleggen van de installatie. Na het vaststellen van de warmtecapaciteit van de warmtepomp kan begonnen worden met de dimensionering van de aardwarmtebron en van de QUICK STEP - SolarThermie. Voor een dimensionering hiervan stuurt u de checklist in de Appendix aan de technische afdeling van RHEINZINK®.

11

Beschut

(windscherm aan minimaal 2 zijden)

kan op die manier aan alle rendementsen comforteisen voldoen. In aanmerking hiervoor komen vloer- en/of muurverwarming met een aanvoertemperatuur van 35 °C of radiatoren met een aanvoertemperatuur van max. 50 °C.

Tabel 4: correctiefactoren fL voor locatie en gebruik van het zwembad.

25

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SolarThermie Referentieprojecten

1.6 Referentieprojecten 1.6.1 Referentieproject Dresden Woonhuis in Dresden, Duitsland Sinds september 2003 is de Geo-Solarinstallatie van dit woonhuis in Dresden in gebruik. Het QUICK STEP - SolarThermie zonnepaneel zorgt voor verhoging van de brontemperatuur van de warmtepomp en draagt op die manier bij aan de verbetering van het jaarrendement. In de jaren 2004 en 2005 bedroeg de temperatuurverhoging door de toevoer van zonne-energie door het QUICK STEP - SolarThermie zonnepaneel gemiddeld 6 kelvin. In het eerste jaar werd rendement van 5,04 gemeten, in het tweede was dit 4,40. Dit komt overeen met een gemiddelde verhoging met 0,43 door zonneenergie. Het verschil tussen de beide jaren is terug te voeren op het veranderde gedrag van de gebruiker. Vanwege het nachtstroomtarief werd er uit kostenoverweging hoofdzakelijk ’s nachts gestookt. Bij verwarming overdag zou een wezenlijk hoger rendement te behalen zijn. Oorspronkelijk had de warmtepomp als warmtebron een collectorvlak van 400 m² in de grond nodig. Daar het terrein hier niet groot voor genoeg was, moest een oplossing worden gezocht. Door het plaatsen van 44 van QUICK STEP - SolarThermie zonnepanelen op het dak kon het collectorvlak in de grond tot 320 m² verkleind worden. Het alternatief om 3 aardsondes op een diepte van 93 m in te zetten zou veel duurder geworden zijn dan de grondcollectoren gekoppeld met het QUICK STEP - SolarThermie, inclusief al het leidingwerk en de regeling. De afmeting van het grondcollectorvlak kon dus met 20 % worden verkleind. Dit betekent dat er per QUICK STEP - Solar Thermie zonnepaneel 1,8 m² ruimte gespaard kon worden.

26

Afbeelding 31: woonhuis in Dresden, Duitsland

1 2 3

11

10

12 4 5

98

7

6

Afbeelding 32: schakelschema woonhuis, Dresden 1 QUICK STEP - SolarThermie 2 solarcircuit – aanvoer 3 solarcircuit – retour 4 regeleenheid voor duosysteem met warmtepomp 5 grondcollector 6 solarcircuit retour

7 solarvloeistof-warmtepomp 8 verwarmingscircuit aanvoer 9 verwarmingscircuit retour 10 verwarming ruimte, wandverwarming 11 verwarming ruimte, vloerverwarming 12 warmwaterreservoir


Projectgegevens project Woonhuis, Dresden architect Dipl. Ing. Steffi Schulze, Dresden elektrische installatie Firma Reinhard Honig, Dresden zinkverwerker Bauklempnerei Schurz, Struppen Bouwtechnische gegevens verwarmd oppervlak 223 m2 aantal bewoners 3 behoefte verwarming 20879 kWh/a behoefte warmwater 2988 kWh/a warmtebehoefte totaal ca. 23387 kWh/a benodigde capaciteit 10,6 kW Warmtebron zonnedak dakhelling 15° aantal collectoren 44 Stck. QUICK STEP - SolarThermie systeemoppervlak 40 m2 oppervlaktevariant RHEINZINK® „nature grey pro“ Warmtebron grond/Geothermie type sonde grondcollector van 320 m² op een meter diepte in kleigrond volgens VDI 4660

Warmtepomp WP-type WP-capaciteit WP-jaarrendement WP-jaarrendement rendementsverhoging door QUICK STEP - SolarThermie

Temperatuur in °C 25

Temperatuur in °C 25

water/glycolmengsel 2004

Warmwater verwarming warmwaterboiler warmwaterboiler temperatuur Verwarming ruimteverwarming temperatuur verwarmingscircuit

20

20

15

15

10

10

5

5

0

0

-5

-5

-10

10/ 11/ 12/ 01/ 02/ 03/ 04/ 05/ 06/ 07/ 08/ 09/ 03 03 03 04 04 04 04 04 04 04 04 04

-10

water/glycolmengsel 13,8 kW gemeten tussen 4,4 en 5,04 0,43 300 l 48 °C vloerverwarming en muurverwarming 38 °C/32 °C

water/glycolmengsel 2005

10/ 11/ 12/ 01/ 02/ 03/ 04/ 05/ 06/ 07/ 08/ 09/ 04 04 04 05 05 05 05 05 05 05 05 05

Maand Gemeten solarvloeistoftemperatuur met zonnewarmte/QUICK STEP - SolarThermie

Maand

Berekende solarvloeistoftemperatuur zonder zon

Afbeelding 33: temperatuurverhoging water/glycolmengsel door QUICK STEP - SolarThermie. Een verhoging met gemiddeld 6 Kelvin komt overeen met een jaarlijkse rendementsverhoging van 0,43. 27


1.6.2 Referentieproject Wetzlar Eengezinshuis in Wetzlar, Duitsland Deze eengezinswoning uit 2005 heeft een zadeldak met een dakhelling van 30°. Door de gunstige ligging van de woning (op het zuiden) is een zijde van het dak bekleed met het QUICK STEP - dak. Bovendien is het complete dakafvoersysteem met toebehoren uitgevoerd in RHEINZINK®-„nature greypro“. Zo zijn alle verschillende componenten zowel in zichtbaar als technisch opzicht perfect op elkaar afgestemd. Een ideaal samenspel van duurzame energiedragers is tot stand gebracht door de combinatie van warmtepomptechnologie en QUICK STEP - SolarThermie. In dit bouwplan heeft men gekozen voor een cisterne als warmtebron voor de warmtepomp in combinatie met QUICK STEP - SolarThermie. De hoge investeringskosten die bij warmtepompen gebruikelijke grondboringen of horizontale collectoren met zich meebrengen, kwamen daardoor te vervallen. Verder is het tapwaterreservoir voorzien van een solaire voorverwarming met rotatieprincipe. Een speciale regeleenheid stuurt de cisterne en zonnedak aan.

Afbeelding 33: eengezinshuis in Wetzlar, Duitsland

QUICK STEP - SolarThermie neemt in dit concept de verwarming van het gehele nieuwbouwhuis plus de volledige warmwatervoorziening tegen buitengewoon lage kosten voor haar rekening. De zonnestroominstallatie presteerd zeer goed, is uiterst zuinig en geeft een hoog rendement. De totale energiekosten voor het huis bedragen gemiddeld zo’n 40 euro per maand.

Afbeelding 34: noordzijde eengezinshuis in Wetzlar, Duitsland

28

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING QUICK STEP- SOLARTHERMIE Referentieprojecten

Projectgegevens eengezinswoning in Wetzlar, Duitsland Architect Planning en elektrische installatie Zinkverwerker Gegevens huis verwarmde ruimte aantal bewoners benodigde capaciteit Warmtebron zonnedak dakhelling aantal collectoren collectorvlak oppervlaktevariant

Hans Ulrich Keul, Aßlar Ulrich Reh, Wetzlar Reh Metallbedachungen, Wetzlar 350 m2 4 11 kW 30° 49 Stck. 44 m2 RHEINZINK®„nature grey pro“

Warmtepomp WP-type WP-capaciteit

solar/water 11,2 kW

Warmwaterverwarming verwarming inhoud reservoir temperatuur reservoir

reversibele warmtepomp 300 l 50 °C

Verwarming verwarmingssysteem temperatuur circuit buffervoorraad type en inhoud

vloerverwarming 35 °C/25 °C reservoir 500 l

Koeling actieve koeling door reversibele warmtepomp

Warmtebron grond/geothermie aardsonde reservoir 7 m3 cisterne in de grond

1 10

2 3

9 8

11

4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

QUICK STEP - SolarThermie solarcircuit – aanvoer solarcircuit – retour regeleenheid voor duosysteem met solarpomp cisterne solarcircuit – retour solar-warmtepomp verwarmingscircuit aanvoer verwarmingscircuit retour verwarming ruimte, vloerverwarming warmwaterreservoir warmwater-warmtepomp

5

12

7

6

Afbeelding 36: schakelschema eengezinshuis in Wetzlar, Duitsland

29


1.6.3 Referentieproject Twee onder een kap, woonhuis Berlijn, Duitsland De ligging van het huis maakt het mogelijk de op het zuiden liggende dakvlakken optimaal te benutten. Het zadeldak heeft een dakhelling van 47,5°. De boeidelen, het complete HWA-systeem en alle toebehoren zijn uitgevoerd in RHEINZINK®-„nature grey pro“. Daarmee zijn alle verschillende onderdelen perfect op elkaar afgestemd. De warmte-installatie bestaat uit de koppeling van QUICK STEP - SolarThermie met een warmtepomp. Bij dit solar-geothermische systeem is de zonnewarmteinstallatie aangesloten op de solarwarmtepomp met twee aardsondes. Een speciale regeleenheid voor het duosysteem functioneert zo dat de warmtepompen primair over een hoog temperatuurniveau beschikken. De regeleenheid bepaald, afhankelijk van het temperatuurniveau van de aardsondes en het zonnedak, de verhouding tussen beide systemen. De effectiviteit van de warmtepomp wordt op die manier duidelijk verhoogd.

Afbeelding 37: woonhuis, twee onder een kap, bij Berlijn, Duitsland

QUICK STEP - SolarThermie zorgt gedurende het gehele jaar voor een bijzonder energiezuinig rendement van de verwarming en de warmwatervoorziening.

Afbeelding 38: woonhuis, twee onder een kap, bij Berlijn, Duitsland

30


Projectgegevens woonhuis, twee onder een kap, bij Berlijn, Duitsland Architect Zinkverwerker

Pause GmbH, Berlijn Bauklempnerei Pause, Berlijn

Gegevens huis verwarmde ruimte aantal bewoners behoefte aan verwarming behoefte aan warmwater warmtebehoefte totaal benodigde capaciteit

312 m2 4 16565 kWh/a 2400 kWh/a 18965 kWh/a 14,3 kW

Warmtebron zonnedak dakhelling aantal collectoren collectorvlak oppervlaktevariant

47,5° 18 16,2 m2 RHEINZINK®„nature grey pro“

Warmtebron grond/geothermie type sonde 2 aardsondes à 75 m Warmtepomp WP-type WP-capaciteit

Water/glycol oplossing 19,9 kW

Warmwaterverwarming verwarming inhoud reservoir temperatuur reservoir

warmtepomp 300 l 50 °C

Verwarming verwarmingssysteem temperatuur circuit

vloerverwarming 35 °C/30 °C

1

11

2 3

10 9 8

4 5

7

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

QUICK STEP - SolarThermie solarcircuit – aanvoer solarcircuit – retour regeleenheid voor duosysteem met solarpomp aardsondes solarcircuit retour solar-warmtepomp verwarmingscircuit aanvoer verwarmingscircuit retour verwarming ruimte, vloerverwarming warmwatervoorziening via warmtepomp

6

Afbeelding 39: schakelschema woonhuis bij Berlijn, Duitsland

31

RHEINZINK SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING HET MATERIAAL RHEINZINK ®

2.1 Legering en kwaliteit

Bovendien geldt voor de grondstof zink:  essentieel natuurelement  omvangrijke natuurlijke bronnen

RHEINZINK® is titaanzink conform NEN EN 988. De RHEINZINK®-legering bestaat uit elektrolytisch zuiver zink conform NEN EN 1179 met een zuiverheidsgraad van 99,995 %, gelegeerd met koper, titanium en aluminium. RHEINZINK®-producten zijn gecertificeerd conform NEN EN ISO 9001:2000 en voldoen aan de hoogste kwaliteitseisen voor Quality Zinc van de TÜV Rheinland Group.

RHEINZINK® is door de AUB (Arbeitsge meinschaft Umweltverträgliche Bauprodukte e.V.) aangewezen als een milieuvriendelijk bouwproduct. Voor het vaststellen van de invloeden op het milieu en gezondheid wordt daarbij gekeken naar de totale levenscyclus van de RHEINZINK®-producten: van de grondstofwinning via de verwerking en het gebruik tot aan het hergebruik resp. de afvalverwijdering.

2.2 Ecologie

2.3 Elektromagnetische straling wordt veilig afgeschermd

2. Het materiaal RHEINZINK®

RHEINZINK® is een natuurlijk materiaal dat van nature al voldoet aan de strikte milieueisen die vandaag de dag in vele sectoren gelden. Zowel bij de productie, het transport als de verwerking wordt actief aandacht besteed aan het mileu. Dit wordt bereikt door het gebruik van de modernste machines, een uitgekiende logistiek en de gunstige verwerkingseigenschappen. Deze milieubewuste handelwijze komt ook naar voren uit de invoering van het milieumanagementsysteem ISO 14001. Overige belangrijke aspecten voor de algehele milieubeoordeling:  natuurlijk materiaal  energiezuinig  lange levensduur  gegarandeerde materiaalkringloop  hoog aandeel herbruikbaar materiaal

32

Elektrosmogonderzoek (IGEF e.V.) heeft in deze samenhang de afschermingseigenschappen van RHEINZINK® berekend. Het resultaat: ruim 99 % van de aanwezige elektromagnetische straling wordt afgeschermd. 2.4 Eigenschappen van het materiaal  dichtheid (soortelijk gewicht) 7,2 g/cm3  smeltpunt 418 °C  herkristalliseringsgrens > 300 °C  uitzettingscoëfficiënt in de lengterichting: 2,2 mm/m · 100 K  zinkdikte en gewicht (zie tabel 5)

Elektromagnetische straling is een onderwerp van soms heftige discussie. De Internationale Maatschappij voor Zinkdikte mm 1,20 1,00 0,80 0,70

formaten in mm 1000 670 600 500 400 333 280 250 200 8,64 7,20 5,76 5,04

5,79 4,82 3,86 3,38

5,18 4,32 3,46 3,02

4,32 3,60 2,88 2,52

3,46 2,88 2,30 2,02

2,88 2,40 1,92 1,68

2,42 2,02 1,61 1,41

Tabel 5: gewicht voor standaard afmetingen en zinkdiktes in kg/m.

2,16 1,80 1,44 1,26

1,73 1,44 1,15 1,01

RHEINZINK SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING HET MATERIAAL RHEINZINK ®

2.5 R HEINZINK® „voorgepatineerd pro “ Voor die gevallen waarbij men direct het patina-effect wilt hebben heeft RHEINZINK ® de oppervlaktevariant „nature grey pro“ ontwikkeld. Door een bijzonder en wereldwijd uniek procédé wordt het blanke zink voorgepatineerd en voorzien van een egale, matte kleur. Het zink is soldeerbaar en reduceert de reflectie van het oppervlak (optische materiaalgolving). Het beitsproces geeft het zink een gelijkmatige tint die echter niet met een RAL-kleur vergeleken kan worden. RHEINZINK®- „graphite grey pro” is, net als „nature grey pro”, voorgepatineerd RHEINZINK®, maar heeft een donkerder, leigrijs uiterlijk. Dit komt door een hoger kopergehalte in de legering van het titaanzink.

De pro-laag is een organische oppervlaktebehandeling die zorgt voor een verregaande bescherming van het zink tijdens transport, opslag en verwerking. De tijdelijke pro laag heeft als groot voordeel dat het een verregaande vermindering van vingerafdrukken op het materiaal tot gevolg heeft. Bovendien is de vervorming in rolvormers en profileerautomaten zonder olie mogelijk. De pro laag bevind zich alleen op „nature grey pro“ en „graphite grey pro”. Voor projectmatige toepassingen adviseren wij om chargegewijs te bestellen, om eventueel optredende kleurverschillen tegen te gaan. Deze verschillen zijn overigens puur optisch. De kleuren passen zich gewoonlijk in de loop van de patinavorming langzaam aan elkaar aan.

2.6 Opslag en transport RHEINZINK®-producten moeten in principe droog en goed geventileerd worden opgeslagen en getransporteerd. 2.7 Onderhoud/levensduur/garantie RHEINZINK® is een natuurlijk en onderhoudsvrij materiaal met een levensduur van gemiddeld honderd jaar bij daktoepassingen. Ook plaatsing van solarmodules, zowel de kristallijn siliciummodules van het QUICK STEP - systeemdak als de Amorfe siliciummodules van de fels- en klik-roevenbanen, tasten de onderhoudsvrijheid van de RHEINZINK® - daken en gevels niet aan. Het is aan te bevelen om op plaatsen waar bladeren zich kunnen ophopen deze regelmatig te verwijderen. Het natuurkundige effect waarbij stroom wordt gewonnen uit de energie van het licht, functioneert zonder mechanische of chemische processen en is vrij van slijtage en onderhoud. De levensduur van een zonnecel is daarom in principe ongelimiteerd, aangezien bij de stroomwinning het materiaal niet versleten of opgebruikt raakt. Garantie Op het materiaal RHEINZINK® wordt een garantie gegeven van dertig jaar. Deze garantie geldt voor de drie bekenden oppervlaktevarianten.

Afbeelding 40: opslag en transport van coils, (schema)

Afbeelding 41: opslag en transport van profielen, (schema)

De door RHEINZINK gebruikte solarmodules zijn in principe modules die beschikken over de vereiste certificaten zoals IEC 61215 of IEC 61646 (CEC 701) en beschermingsklasse II (TÜV Rheinland Group). De producenten van de modules bieden twintig jaar uitvoeringsgarantie op 80 % van het nominale uitgangsvermogen van de module.

33

RHEINZINK SOLARTECHNIEK, TECHNISCHE HANDLEIDING VERKOOP EN ADVIES

RHEINZINK Duitsland

RHEINZINK Internationaal

RHEINZINK GmbH & Co. KG Bahnhofstraße 90 45711 Datteln Tel.: +49 (23 63) 605-0 Fax: +49 (23 63) 605-209 [email protected]

Verenigde Staten RHEINZINK America, Inc. 955 Massachusetts Avenue Suite 770 USA-Cambridge, MA 02139 Tel.: +1 (6 17) 8 71 67 77 Fax: +1 (6 17) 8 71 67 80 [email protected] Azie-Pacific RHEINZINK Shanghai Co., Ltd. T3-4A, Jinqiao Export Processing Zone (South) 5001 Hua Dong Road PRC-Shanghai 201 201 Tel.: +86 (21) 58 58-58 81 Fax: +86 (21) 58 58-58 77 [email protected] Australië/Nieuw Zeeland RHEINZINK Service Australië/ Nieuw Zeeland Craft Metals Pty. Ltd. Unit 6, 39 King Road AUS-Hornsby NSW 20 77 Tel.: +61 (2) 94 82 41 66 Fax: +61 (2) 94 76 13 66 [email protected] Oostenrijk RHEINZINK AUSTRIA GMBH Industriestraße 23 A-3130 Herzogenburg Tel.: +43 (27 82) 8 52 47-0 Fax: +43 (27 82) 8 51 91 [email protected] België/Luxemburg RHEINZINK BELUX S.A./N.V. Tel.: +32 (2) 3 52 87 06 Fax: +32 (2) 3 52 88 06 [email protected] Tsjechië RHEINZINK ČR s.r.o. Na Valech 22 CZ-29001 Poděbrady Tel.: +420 325 615 465 Fax: +420 325 615 721 [email protected] Denemarken RHEINZINK Danmark A/S Sintrupvej 50 DK-8220 Brabrand Tel.: +45 (87) 45 15 45 Fax: +45 (87) 45 15 65 [email protected] Frankrijk RHEINZINK FRANCE S.A.S La Plassotte, B.P. 5 F-42590 Neulise Tel.: +33 (4) 77.66.42.90 Fax: +33 (4) 77.64.67.67 [email protected]

34

Groot Brittanië RHEINZINK U.K. Cedar House, Cedar Lane Frimley, Camberley UK-Surrey GU16 7HZ Tel.: +44 (12 76) 68 67 25 Fax: +44 (12 76) 6 44 80 [email protected]

Slowakije RHEINZINK SK s.r.o. Košická 6 SK-82109 Bratislava 2 Tel.: +4 21 (2) 53 41 45 65 Fax: +4 21 (2) 58 23 43 96 [email protected]

Hongarije RHEINZINK Hungária Kft. Bogáncs u. 1-3 H-1151 Budapest Tel.: +36 (1) 3 05 00 22 Fax: +36 (1) 3 05 00 23 [email protected]

Slovenië RHEINZINK Office Slovenia Ul. bratov Babnik 10 SI-1000 Ljubljana Tel.: +386 (1) 5 10 10 86 Fax: +386 (1) 5 10 10 87 [email protected]

Italië RHEINZINK Italia S.R.L. Via Marconi 21 I-37011 Bardolino Tel.: +39 0 45 6 21 03 10 Fax: +39 0 45 6 21 03 11 [email protected]

Zuid Afrika RHEINZINK South Africa 7 Pin Oak Lane ZA-Constantia 7806 Tel.: +27 21 7947631 Fax: +27 21 7947634 [email protected]

Nederland RHEINZINK Nederland WENTZEL B.V. Postbus 96028 NL-1006 EA Amsterdam Tel.: +31 (20) 4 35 20 00 Fax: +31 (20) 435 20 15 [email protected]

Spanje/Portugal RHEINZINK Ibérica S.L.U. P.I. Ctra. De Campo Real KM 3,100, c/Abedul, 3 E-28500 Arganda del Rey – Madrid Tel.: +34 918 707 005 Fax: +34 918 729 113 [email protected]

Noorwegen RHEINZINK Norge Hamang Terrasse 55 N-1336 Sandvika Tel: +47 67 54 04 40 Fax: +47 67 54 04 41 [email protected]

Zweden/Finland RHEINZINK Sverige Nääs Fabriker, Fack 5017 S-448 51 Tollered Tel.: +46 (31) 7 55 45 00 Fax: +46 (31) 7 55 45 01 [email protected]

Polen RHEINZINK Polska Sp. z o.o. Majdan 105 k/Warszawy PL-05-462 Wiazowna Tel.: +48 (22) 6 11 71-30/-31 Fax: +48 (22) 6 11 71-32 [email protected]

Zwitserland RHEINZINK (Schweiz) AG Täfernstraße 18 CH-5405 Baden-Dättwil Tel.: +41 (56) 4 84 14 14 Fax: +41 (56) 4 84 14 00 [email protected]

Roemenië RHEINZINK RO Str. Mocanilor 44 RO-505600 Braşov, Săcele Tel.: +40 (2 68) 27 57 44 Fax: +40 (2 68) 27 57 44 [email protected]

Turkije RHEINZINK Türkiye Bağdat Cad. 124 TR-34726 Fenerbahe – İstanbul Tel.: +90 (216) 550 62 92 Fax: +90 (216) 550 62 93 [email protected]

Rusland OOO RHEINZINK ul. Urshumskaja 4 RU-129343 Moskou Tel.: +7 495 775-2235 Fax: +7 495 775-2236 [email protected]

Oekraïne RHEINZINK Ukraine ul. Gogolya 7, of. 123 UA-61057 Kharkov Tel.: +38 (0 57) 7 19-25-82 Fax: +38 (0 57) 7 19-25-83 [email protected]

Fax 020-4352003 CHECKLIST – PROJECTPLANNING QUick step- Solarthermie

PAGINA 1

Project: Contactgegevens Naam:

Adres:

Plaats:

Telefoonnummer:

E-mail:

Dak

Dakvlak 1

Dakvlak 2

Dakvorm Oriëntatie

(windrichting, graden)

Dakhelling Daklengte

(incl. overstek)

Druiprandlengte (incl. overstek)

Noklengte

incl. overstek)

Dakkapellen, dakramen (aantal,

afmeting en positionering)

Gebouw Nieuwbouw Geplande opleveringsdatum:

Renovatie Bouwjaar:

ligging resp. klimaatzone (minimum temperatuur)

verwarmde woonruimte totaal m2

oppervlak perceel totaal m2

ruimte-temperatuur

fundament gebouw in m2

bodemgesteldheid (bodemklasse 1- 7, indien bekend)

aardsondes/capaciteit - W/m (indien aanwezig)

bodemcollectoren/capaciteit - W/m2 (indien aanwezig)

Gelieve mee te sturen: Plattegronden, aanzichttekeningen, details, situatietekening met windroos, min. 1:100

Fax 020-4352003 CHECKLIST – PROJECTPLANNING QUick step- Solarthermie

PAGINA 2

Project: Verwarming warmtedistributiesysteem

temperatuur verwarmingscircuit (voorloop/terugloop in °C)

warmwaterverbruik per dag per persoon

totaal energieverbruik in kW conform NEN EN 12831

waterreservoir type/inhoud/temperatuur

buffervoorraad type/inhoud

ventilatie woonruimte

klimatisering

(radiatoren, muurverwarming, vloerverwarming etc.)

(indien bekend, anders ook met geschat verbruik of energielabel)

Gelieve mee te sturen: (geschat) energieverbruikberekening Warmtebron (indien gepland) Warmtebron, soort, fabrikaat, type

Capaciteit in kW

Naverwarming of alternatieve warmtebron, soort

Capaciteit in kW

Energielevering/opwekking (indien warmtepomp aanwezig) Energiebedrijf Naam, adres

Spertijden van het bijzondere warmtepomptarief (tijd en duur)

Stroomprijs in euro en kWh

Bijzonder tarief voor warmtepompstroom in euro en kWh

Subsidie voor warmtepompen

Gegevens zwembad (indien aanwezig) openluchtbad watertemperatuur Gebruiksduur in uren

°C

met afdekking

zonder afdekking

inhoud zwembad

wateroppervlak

l

m2

NOTITIES

NOTITIES

De Zon

Een onuitputtelijke bron van energie

RHEINZINK - SOLARTECHNIEK

RHEINZINK NEDERLAND Wentzel B.V., Postbus 96028, 1006 EA Amsterdam, Telefoon +31 (20) 4 35 20 00, Telefax +31 (20) 4 35 20 15 E - Mail [email protected], www.wentzel.nl, www.rheinzink.nl

104997-RZ-NL-000-01-08

QUICK STEP - SOLARTHERMIE

TECHNISCHE HANDLEIDING

RHEINZINK-SOLARTECHNIEK

Recommend Documents