Residentiële Zelfstandigheidstrajecten

Modulebeschrijving

Residentiële Zelfstandigheidstrajecten 24-uurs Oudere Jeugd

INDEX

Samenvatting

3

A. Modulebeschrijving: probleem, doelgroep, doel, aanpak, materialen en uitvoering

4

1. 2. 3. 4. 5.

4 4 4 5 9

Risico- of probleemomschrijving Doel van de module Doelgroep van de module Aanpak van de module Materialen en links

B. Onderbouwing van de module

10

6. 7. 8. 9.

10 11 11 13

Verantwoording: doelgroep, doelen en aanpak Samenvatting onderbouwing Randvoorwaarden voor uitvoering en kwaliteitsbewaking Onderzoek naar de uitvoering van de module

C. Effectiviteit

14

10. 11.

14 14

Nederlandse effectstudies Buitenlandse effectstudies

D. Overige informatie

15

12. 13. 14.

15 15 15

Toelichting op de naam van de module Uitvoering (uitvoerende en of ondersteunende organisaties en partners) Overeenkomsten en relaties met andere modules

Bijlage CAP-J classificatieoverzicht (assen en rubrieken)

Residentiële Zelfstandigheidstrajecten – 24-uurs Oudere Jeugd

Pagina 2/19

SAMENVATTING

Doel Het nadrukkelijk en/of onnadrukkelijk aanleren van alle vaardigheden gericht op het zelfstandig wonen in de samenleving en vervolgens:  de problematiek van de jongere is dusdanig verminderd dat de jongere zijn of haar eigen problemen kan hanteren en oplossen, eventueel met minimale ambulante ondersteuning;  de sociale competentie van de jongere is vergroot. De jongere heeft zijn of haar vaardigheden zodanig uitgebreid dat hij of zij in staat is tot adequate deelname aan de maatschappij;  de jongere heeft een ondersteunend sociaal netwerk;  de jongere heeft een goede en stabiele woonplek. Dit kan zowel thuis als in de hulpverlening als bij een eigen woonplek;  de jongere is in staat tot het hebben en houden van een zinvolle vrijetijdsbesteding;  de jongere heeft een stabiele arbeids- of scholingsplek;  de jongere is in staat om ondersteuning te zoeken als hij of zij dat nodig heeft.

Doelgroep Jongeren in de leeftijd vanaf 15,6 jaar tot 18 jaar (met een uitloop tot 23 jaar) met opvoedingsproblemen thuis die (tijdelijk) niet in een gezinsvorm kunnen wonen en hun zelfstandigheid willen vergroten, biedt Jeugdhulp Friesland een groepsfase en/of een trainingsfase.

Aanpak De module Residentiele Zelfstandigheidtrajecten is qua aanpak vormgegeven vanuit het algemene handelingskader van Jeugdhulp Friesland (dialoog gestuurd, competentie-, systeem-, oplossings- en resultaatgericht) en kent de volgende twee behandelfasen: I de groepsfase; II de trainingsfase; De jongere kan beide fasen doorlopen, maar ook instappen in de tweede fase. Steeds is voortdurend aandacht voor de balans tussen de ontwikkeling van de jongere en de behandeling en de continuïteit in het behandeltraject. Na de tweede fase kan de module Ambulante Zelfstandigheidstrajecten worden ingezet met de begeleidingsfase.

Materiaal Werkboek Residentiele Zelfstandigheidstrajecten fase 1 en Werkboek Residentiele Zelfstandigheidstrajecten fase 2.

Onderzoek Er zijn geen studies voorhanden.


Pagina 3/19

A. MODULEBESCHRIJVING: PROBLEEM, DOELGROEP, DOEL, AANPAK, MATERIALEN EN UITVOERING

1. Risico- of probleemomschrijving Opvoeders zijn (tijdelijk) niet in staat de jongere een passende opvoeding te bieden. Dit kan voortkomen uit de individuele problematiek van de jongere maar ook herleid worden naar individuele of relationele problematiek van opvoeders. De wederzijdse verstaanbaarheid tussen opvoeders en kind heeft geleid tot handelingsverlegenheid waardoor het perspectief voor de jongere en de opvoeders nagenoeg afwezig is. Ambulante ondersteuning van de opvoeders en/of de jongere is niet afdoende om de opvoeding weer perspectiefrijk te maken. Jongeren kunnen (soms tijdelijk) niet meer thuis wonen en hebben een vervangende opvoedingssituatie nodig van waar uit ze kunnen werken aan hun perspectief en het herstel van de opvoedingsrelatie met hun ouders/opvoeders.

2. Doel van de module De module is gericht op het realiseren van de volgende doelen: 1. het vaststellen van het perspectief van de jongere; 2. het herstellen van de opvoedingsrelatie tussen de jongere en de opvoeders; 3. het op basis van dit perspectief en herstel trainen en begeleiden van de jongere in het vastgestelde zelfstandigheidstraject; 4. het de jongere nadrukkelijk en/of onnadrukkelijk aanleren van vaardigheden gericht op het zo zelfstandig mogelijk functioneren, waardoor de jongere: o zijn/haar problematiek dusdanig is verminderd opdat hij/zij de eigen problemen kan hanteren en oplossen; o zijn/haar sociale competentie is vergroot opdat adequate deelname aan de maatschappij mogelijk is; o een ondersteunend sociaal netwerk heeft; o een stabiele woonplek heeft waar hij/zij zich kan wortelen; o in staat is tot het hebben en houden van een zinvolle vrijtijdsbesteding; o een stabiele arbeids- en/of scholingsplek heeft; o in staat is om ondersteuning te zoeken als hij/zij dat nodig heeft.

3. Doelgroep van de module 3.1 Voor wie is de module bedoeld?

Jeugdhulp Friesland biedt specialistische jeugdzorg op het gebied van opgroei- en opvoedingsproblemen, in de leeftijdscategorie 0 t/m 18 (met een uitloop tot 23) jaar. Kinderen, jongeren en hun ouders/opvoeders kunnen een beroep doen op Jeugdhulp Friesland. Dit doen zij als de normale ontwikkeling van het kind wordt belemmerd. Mogelijk is er sprake van psychosociale problemen, psychiatrische problemen, gezinsgerelateerde problemen, psychische problemen, gedragsproblemen of een combinatie daarvan. Kinderen en jongeren met een psychiatrische, zintuiglijke, lichamelijke en/of verstandelijke beperking die redelijk sociaal redzaam zijn, worden ook behandeld en/of opgevangen, als dit past binnen de behandelprogramma’s en mogelijkheden van Jeugdhulp Friesland. We nemen ook jongeren op met een civielrechtelijke maatregel. In specifieke situaties worden kinderen met een strafrechtelijke maatregel behandeld (gedragsbeïnvloedende maatregel). De door Jeugdhulp Friesland gehanteerde indicatiecriteria en contra-indicaties zijn uitgebreid beschreven in De Betekenis onder het hoofdstuk Doelgroepenbeleid. Deze folder is te downloaden op www.jeugdhulpfriesland.nl onder het tabblad ‘Jeugdhulp Friesland’.


Pagina 4/19

Voor de module Residentiele Zelfstandigheidstrajecten gelden naast de algemene indicatiecriteria en contra-indicaties de volgende specifieke indicaties:  jongeren tussen de 15 jaar en zes maanden en 18 jaar (met een uitloop tot 23 jaar);  het ontbreken van een substantiële dagbesteding/onderwijs brengt een inspanningsverplichting met zich mee. De jongere wordt geacht zich maximaal in te zetten voor het vinden van en mee te werken aan dagbesteding/onderwijs. Voor de module Residentiele Zelfstandigheidstraining gelden naast de algemene indicatiecriteria en contra-indicaties de volgende specifieke contra-indicaties:  verslavingsgedrag waarbij de verslaving zodanig op de voorgrond staat dat de jongere niet in staat is om in het dagelijkse leven te functioneren (hierbij valt te denken aan het werken aan de behandeldoelen, het hebben van een zinvolle dagbesteding, het maken en nakomen van afspraken enzovoorts). Jongeren waarbij sprake is van softdrugsgebruik krijgen een verplicht programma gericht op het stoppen van gebruik. Als dit onvoldoende oplevert, kan alsnog besloten worden te stoppen met de begeleiding omdat de verslavingsproblematiek voorliggend is.  ernstige psychiatrische problematiek waarbij de problematiek zodanig op de voorgrond staat dat de jongere niet in staat is om in het dagelijkse leven te functioneren (ernstige persoonlijkheidsen/of ontwikkelingsstoornissen). 3.3 Toepassing bij migranten De module is niet speciaal ontwikkeld voor migrantengroepen.

4. Aanpak van de module 4.1 Structuur en opbouw Waarden en concepten van de module Elke traject is uniek en daarom is het onmogelijk om voor elk traject exact te omschrijven wat de medewerkers van Jeugdhulp Friesland zouden moeten doen. De waarden en concepten geven richting aan het gedrag en de besluiten van de medewerkers. De waarden en concepten staan voor de module waarvoor de medewerkers van Jeugdhulp Friesland zich willen inzetten. Waarden: 1. altijd uitgaan van mogelijkheden, van het positieve, ook positief opvoeden; 2. aansluiten bij de jongere en zijn/haar systeem; 3. de jongere is het beste af in zijn/haar eigen omgeving/ het eigen gezin, ook al zitten daar risico’s aan; 4. de jongere richt met ondersteuning zijn/haar eigenperspectief in; 5. een vaste leefomgeving met een hecht netwerk is voor de jongere een belangrijke voorwaarde voor het realiseren van zijn/haar perspectief; 6. crisis als kans; 7. een uitdagende leeromgeving (zone van de naaste ontwikkeling), fouten maken mag! 8. creativiteit en flexibiliteit in het realiseren van doelen op weg naar het perspectief; 9. tempo en degelijkheid; 10. in dialoog. Richtinggevende concepten voor de trajecten: 1. bij voorkeur ambulant interventie in (en in deze volgorde van wenselijkheid) het gezin, netwerkgezin, pleeggezin, pleeggezin extra of gezinshuis; 2. ambulant waar het kan en (zo kort mogelijk of deeltijd) residentieel waar noodzakelijk; 3. van sturend naar coachend; 4. positie innemen op het continuüm van loslaten-uitnodigen-beheersen; 5. nabijheid versus afstand; 6. systeemgericht waar het kan en individueel en/of groepsgewijs waar noodzakelijk of gewenst; 7. algemene en specifieke handelingskader; 8. nadrukkelijke betrokkenheid en rol van ouders en netwerk;


Pagina 5/19

9.

nadrukkelijke betrokkenheid en rol van het onderwijs.

Fasering van de module De module Residentiële Zelfstandigheidstrajecten kent de volgende twee fasen: I de groepsfase (inclusief perspectieffase); II de trainingsfase (bij instroom in deze fase inclusief perspectieffase). De module Residentiële Zelfstandigheidstrajecten wordt uitgevoerd op de residentiële locaties van Jeugdhulp Friesland. Verblijf als het thuis (tijdelijk) echt niet meer kan. Echter waar mogelijk wordt de duur van deze fasen zo kort mogelijk gehouden en/of wordt deeltijdverblijf gestimuleerd. De module Ambulante Zelfstandigheidstrajecten kan een vervolg zijn op de tweede fase maar ook in de fasen worden aangeschakeld. In combinatie met de module Ambulante Zelfstandigheidstrajecten kunnen verschillende trajecten worden ingericht. De fasering van de module Ambulante Zelfstandigheidstrajecten (zie ook de moduleomschrijving aldaar) kent de volgende twee fasen: I de trainingsfase (inclusief perspectieffase); II de begeleidingsfase (bij instroom in deze fase inclusief perspectieffase). De perspectieffase is in de module geen aparte fase maar afhankelijk van de instroom onderdeel van één van de andere drie fasen. Vanwege het overzicht wordt achtereenvolgens ingegaan op de karakteristieken van de perspectieffase, de groepsfase en de trainingsfase. 1. Perspectieffase Waar mogelijk is het perspectief al elders verwoord/beschreven. Het perspectief is een omschreven gewenste situatie van een jongere aangaande een zo zelfstandig mogelijk bestaan in de samenleving. Het perspectief geeft richting aan het traject en de doelen om in de buurt van perspectief te komen. Wat is er nodig om het traject te kunnen inrichten? 1. dossieranalyse; 2. perspectiefgesprekken met jongere, ouders, gezinsleden andere betrokkenen en vervolgens ook het onderwijs (vergelijkbaar met netwerk- of eigen kracht conferenties); 3. systeemanalyse; 4. genogram; 5. Signs of safety. Het resultaat van deze fase is een traject met te nemen stappen, interventies, de verschillende rollen van relevante betrokkenen en de werkdoelen van de jongere zelf. 2. Groepsfase  Gevoed door de perspectieffase  Competentieanalyse  Gezamenlijke verantwoordelijkheid (loslaten-uitnodigen-beheersen)  Sturing op instructie  Ervaren en oefenen  Dagstructuur en weekplanning  Ondersteuning via nabijheid  ’s Nachts toezicht  Negen ontwikkelingstaken  Mentorgesprekken  Groepsactiviteiten, trainingen in duo’s of individueel  Regels voor iedereen en individueel  Huiselijkheid 3. Trainingsfase  Gevoed door de perspectieffase  Competentieanalyse  Eigen verantwoordelijkheid (loslaten-uitnodigen-beheersen)  Sturing op instructie en toenemende interne structurering  Oefenen en toepassen  Eigen structuur/agenda  Ondersteuning meer op afstand  ‘s Nachts toezicht Residentiële Zelfstandigheidstrajecten – 24-uurs Oudere Jeugd

Pagina 6/19

  

Mentorgesprekken Trainingen in duo’s en/of individueel Individuele regels en enkele accommodatieregels

Methodische uitgangspunten van de module Uitgangspunt in het handelen door de medewerkers van Jeugdhulp Friesland is dat de ‘gewone positieve ontwikkeling’ van het kind/jongere geoptimaliseerd wordt; succes op school, een veilige leef- en woonomgeving, een sociaal netwerk, actieve participatie in de samenleving en ontwikkeling van talent. Aan het handelen van de medewerkers ligt het algemeen (ortho)pedagogisch handelingskader ten grondslag waarin de mensvisie van Jeugdhulp Friesland (zie het Positioneringsstatement Jeugdhulp Friesland) tot uitdrukking komt vanuit de volgende domeinen: 1. het biologische domein; 2. het psychologisch domein; 3. het sociale domein, en; 4. het zingevingsdomein. Het algemeen handelingskader kent de volgende uitgangspunten (zie Methodische uitgangspunten, 2011): 1. het dialooggestuurd werken; 2. het systeemgericht werken; 3. het oplossingsgericht werken; 4. het competentiegericht werken, en; 5. het resultaatgericht werken. Het algemeen handelingskader geeft de medewerker voldoende handelingsmogelijkheden om een adequaat antwoord te geven op de hulpvraag van de cliënt. Voor de module Residentiële Zelfstandigheidstrajecten is dit onderstaand toegespitst. Voor een meer uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar de Methodiekbeschrijving van de Zelfstandigheidstrajecten. 1. Het dialooggestuurd werken Iedere jongere krijgt de vorm en intensiteit van behandeling die het best aansluit bij zijn/haar hulpvraag. Jongeren werken met ondersteuning aan hun eigen traject via een op maat gemaakt hulpverleningsplan. Bepalend voor de vorm van dit traject zijn de persoonlijke problematiek, de mogelijkheden en beperkingen van de jongere en het gezin/netwerk rondom de jongere. De potentiële krachten van de jongere en zijn/haar netwerk vormen het uitgangspunt in de dialoog tussen jongere/gezin en hulpverlener die zich ontvouwt in de dagelijkse werkelijkheid. 2. Het systeemgericht werken De jongeren en hun gedrag, begrijpen in de context van hun generationele en persoonlijke relaties. Gedrag is ingebed in een netwerk van relaties. Derhalve is er aandacht voor de jongere en diens omgeving via analyse van meervoudige problematiek in het cliëntsysteem. Het verhelderen van interactiepatronen en op basis hiervan interventies en aanpak toespitsen in de dialoog. Ook het gezonde, het goede in het systeem behouden en waar gewenst uitbouwen. 3. Het oplossingsgericht werken Een benadering die op competentie en groei is gericht en waarin wordt gezocht naar de positieve krachten in de persoon zelf en zijn omgeving werkt stimulerend voor de jongeren, verondersteld vaardigheden. Uitgangspunt is om de jongere de juiste vragen te stellen zodat zij aan het denken worden gezet over hun gedrag en functioneren. Zo worden zij zich bewust van eigen keuzes en handelen en kan gedragsverandering worden bewerkstelligd. Dit stelt de volgende eisen aan de begeleidende hulpverleners:  er op vertrouwen dat jongeren kunnen veranderen;  de jongeren helpen in zichzelf te geloven;  voorwaarden creëren waarbinnen jongeren kunnen leren;  kennis aanreiken en vaardigheden aanleren;  sterke kanten van jongeren en hun omgeving herkennen en deze gebruiken om hun eigen problemen op te lossen;  jongeren helpen om zelf naar oplossingen en mogelijkheden te zoeken. Dit betekent dat de jongere ook verantwoordelijk is voor zijn/haar hulpverleningsproces om zo de kans op succes te vergroten. Daarbij maakt zijn/haar netwerk en het systeem onderdeel uit van het hulpverleningsproces. Motto: de hulpverlening is maar een relatief korte tijd onderdeel van Residentiële Zelfstandigheidstrajecten – 24-uurs Oudere Jeugd

Pagina 7/19

het leven van een jongere terwijl het systeem en het netwerk soms een leven lang mee gaan. 4. Het competentiegericht werken De hulp heeft de meeste kans van slagen als aandacht wordt besteed aan alle negen leeftijdsspecifieke ontwikkelingstaken en er rekening wordt gehouden met de bijbehorende opvoedingscondities. Dit betekent dat er ook tijd en aandacht is voor het leren omgaan met school, vrije tijd, vrienden en leeftijdsgenoten en de andere sekse. Leidend voor het competentie gericht werken, maar ook voor de overige onderdelen van het algemene handelingskader, zijn de volgende negen ontwikkelingstaken: 1. vormgeven aan relaties binnen het gezin van herkomst; 2. opbouwen en onderhouden van sociale contacten en vriendschappen; 3. zorg voor gezondheid en uiterlijk; 4. participeren in onderwijs en werk; 5. zinvol invullen van vrije tijd; 6. omgaan met autoriteiten en instanties; 7. zorg voor de eigen woon- en leefsituatie; 8. vormgeven aan intimiteit en seksualiteit; 9. vormgeven aan eigen identiteit binnen culturen. 5. Het resultaatgericht werken Jeugdhulp Friesland wil zicht hebben op de kwaliteit van haar zorgaanbod en waar nodig dit verbeteren. Daarom werkt Jeugdhulp Friesland met vier prestatie-indicatoren die voor alle jeugdzorgaanbieders in Nederland verplicht zijn gesteld:  doelrealisatie;  cliënttevredenheid;  reden beëindiging hulp;  afname ernst problematiek. Het werken is gebaseerd op beschikbare kennis en ervaring en laat zien welke resultaten er worden geboekt zodat duidelijk is wat goed gaat en waar verbetering nodig is als het gaat om de aanpak, het doel en de organisatie. Het hulpverleningsplan en de verslaglegging in het dossier is hierbij een belangrijk instrument in het monitoren van de aanpak op het gewenste resultaat. Via de Prestatieindicatoren wordt op systematische wijze met verschillende metingen nagegaan of de behandeling uiteindelijk succesvol is. Niet als doel op zich maar als middel om te komen tot kwaliteitsverbetering. Het meten gebeurt met instrumenten die nut hebben voor de hulpverlening. 4.2 Duur De doorlooptijd van de gehele module is maximaal twee jaar en twee maanden. Waar wenselijk en nodig en afhankelijk van hulpvraag en competenties is deze zo kort mogelijk. Om de progressie van de jongere afgezet in tijd, de transitie naar een volgende fase en de planning (perspectiefbepaling en uitplaatsing) te kunnen bepalen, heeft elke fase ook een eigen doorlooptijd, namelijk: 1. doorlooptijd groepsfase: maximaal 18 maanden; 2. doorlooptijd trainingsfase: maximaal 8 maanden. Toelichting: als een jongere instroomt op een leeftijd van 15 jaar en zes maanden en de eerste fase geheel doorloopt, gaat hij/zij op 17 jarige leeftijd (mits inhoudelijk akkoord) naar de tweede fase. Indien deze jongere de tweede fase geheel doorloopt en gebruik wil maken van de ambulante module Zelfstandigheidstrajecten gaat hij/zij op 17 jaar en 8 maanden hier naar over. 4.3 Frequentie Voor de groepsfase: dagelijks. Voor de trainingsfase: dagelijks. 4.4 Intensiteit Voor de groepsfase: dagelijks. Voor de trainingsfase: dagelijks. 4.5 Setting Voor de groepsfase: accommodatie van Jeugdhulp Friesland. Huiselijk, gezamenlijke activiteiten, momenten, vakanties, en huiskamer. Residentiële Zelfstandigheidstrajecten – 24-uurs Oudere Jeugd

Pagina 8/19

Voor de trainingsfase: accommodatie van Jeugdhulp Friesland. Eigen kamer die is toegespitst op zelfstandig wonen (koelkast, tv, internet, bureau, eigen voeding, et cetera).

5. Materialen en links Werkboek Zelfstandigheidstrajecten fase 1 en Werkboek Zelfstandigheidstrajecten fase 2.


Pagina 9/19

B. ONDERBOUWING VAN DE MODULE

6. Verantwoording: doelgroep, doelen en aanpak Doelgroep Jongeren die vaak vastlopen in minstens één van de volgende drie gebieden: 1. thuis: de jongere gaat veelal zijn eigen gang, verzet zich tegen de huisregels waarbij de opvoeders geen greep meer op hun kind hebben. De daaruit volgende conflicten zijn zo heftig dat de jongere (tijdelijk) niet meer thuis kan wonen; 2. school: de schoolcarrière van de jongere kent vaak meerdere hiaten, er is sprake van leerachterstanden, er is weinig motivatie, de jongere spijbelt vaak en/of gaat conflicten aan met leerkrachten. De jongere lijkt ogenschijnlijk niet in staat de opleiding succesvol af te ronden; 3. vrije tijd: veelal zoekt de jongere leeftijdsgenoten op die in soortgelijke situaties verkeren waarbij men elkaar negatief beïnvloedt. Hierdoor bestaat een gevaar van verder afglijden. Probleemanalyse Probleem waar de module zich op richt: Jongeren die bedreigd worden in hun ontwikkeling, doordat opvoeders niet meer in staat zijn een passend opvoedingsklimaat te bieden, kunnen (soms tijdelijk) niet meer thuis wonen. Zij hebben een (tijdelijke) vervangende opvoedingssituatie nodig van waar uit ze kunnen werken aan hun ontwikkelingstaken in het verlengde van hun perspectief. Factoren die het probleem beïnvloeden: 1. onvoldoende competenties om in het dagelijks leven te functioneren. Deze jongeren missen competenties om zich in het dagelijks leven te handhaven. Te denken valt aan competenties als omgaan met leeftijdsgenoten, autoriteit, maar ook praktische zaken als zelfverzorging of zelfstandig en op tijd opstaan. 2. geen zinvolle vrijetijdsbesteding. Jongeren hebben vaak geen zinvolle tijdsbesteding, hangen op straat of zitten lang achter de computer of hun telefoon. Vaak is er sprake van verveling wat kan uitmonden in ongewenst gedrag. Veel jongeren hebben geen hobby of sport. 3. problemen op school/werk. Jongeren laten vaak een grillig verloop in hun schoolcarrière zien. Veel opleidingen gestart, maar nauwelijks een opleiding afgemaakt. Het komt regelmatig voor dat een jongere al 18 jaar is, maar nog geen startkwalificatie heeft voor de arbeidsmarkt. Er is soms sprake van fors schoolverzuim. Daarnaast is er soms sprake van problemen in de omgang met leeftijdsgenoten en leerkrachten. 4. traumatisch en onverwerkt verleden. Soms is er sprake van onverwerkte trauma’s uit het verleden bijvoorbeeld het verlies van dierbaren, psychiatrische of verslavingsproblematiek van opvoeders. Veel jongeren hebben gescheiden ouders waarbij sprake is van loyaliteitsproblematiek omdat opvoeders bijvoorbeeld niet met elkaar willen/kunnen communiceren. Ook mishandeling en (seksueel) misbruik komen regelmatig voor. 5. weinig vertrouwen in volwassenen. Deze jongeren zijn vaak teleurgesteld in volwassenen. Soms zijn belangrijke steunfiguren niet aanwezig (geweest) of zijn volwassenen in de omgeving van de jongere niet betrouwbaar voor de jongere. Als er bijvoorbeeld sprake is van echtscheiding waarbij opvoeders nog veel conflicten hebben die over de hoofden van de jongeren worden uitgevochten, dan zal dit een negatief effect hebben op het vertrouwen in volwassenen. 6. weinig inzicht in eigen problematiek. Deze jongeren hebben weinig inzicht in de eigen problematiek. Ze hebben moeite om naar hun eigen aandeel te kijken en hebben de neiging om oorzaken voor problemen buiten zichzelf neer te leggen. 7. gebrekkig informeel netwerk. Vaak is er sprake van een gebrekkig informeel netwerk. Jongeren komen vaak uit gebroken gezinnen waarbij sprake is van spanningen tussen ex-partners. Families zijn soms verdeeld of uit elkaar gevallen. Daarnaast is er vaak sprake van een vriendenkring die maatschappelijk niet geaccepteerd is. Veel jongeren hebben er moeite mee om vriendschappen te onderhouden en voor langere tijd vast te houden. 8. verslavingsgedrag. Problematisch alcohol-, drugsgebruik zowel bij jongeren als bij hun opvoeders komt regelmatig voor onder deze doelgroep. Ook kan er sprake zijn andere verslavingen zoals bijvoorbeeld een game of internetverslaving.


Pagina 10/19

9.

weinig interne motivatie. Het ontbreekt deze jongeren vaak aan een interne motivatie. Door externe factoren (bijvoorbeeld complimenten, beloningen) zijn ze wel te motiveren, maar met het verdwijnen van deze factoren verdwijnt vaak ook de motivatie. 10. psychiatrische problematiek. Er is vaak sprake van psychiatrische problematiek bij deze jongeren, zoals AD/HD, ADD, ODD, Pdd-Nos en hechtingsproblematiek. Doelen De module is gericht op het realiseren van de volgende doelen: 1. het vaststellen van het perspectief van de jongere; 2. het herstellen van de opvoedingsrelatie tussen de jongere en de opvoeders; 3. het op basis van dit perspectief en herstel trainen en begeleiden van de jongere in het vastgestelde zelfstandigheidstraject; 4. het de jongere nadrukkelijk en/of onnadrukkelijk aanleren van vaardigheden gericht op het zo zelfstandig mogelijk functioneren, waardoor de jongere: o zijn/haar problematiek dusdanig is verminderd opdat hij/zij de eigen problemen kan hanteren en oplossen; o zijn/haar sociale competentie is vergroot opdat adequate deelname aan de maatschappij mogelijk is; o een ondersteunend sociaal netwerk heeft; o een stabiele woonplek heeft waar hij/zij zich kan wortelen; o in staat is tot het hebben en houden van een zinvolle vrijtijdsbesteding; o een stabiele arbeids- en/of scholingsplek heeft; o in staat is om ondersteuning te zoeken als hij/zij dat nodig heeft. Aanpak De aanpak voor het realiseren van de doelen is een samenhangend gefaseerd geheel met de volgende daarin te onderscheiden kenmerken: het met de jongere en zijn/haar netwerk formuleren van zijn/haar perspectief; het via positief opvoeden, voeren van de dialoog en oplossingsgericht werken de wederzijdse verstaanbaarheid tussen de jongere en zijn omgeving vergroten; het systeem van de jongere versterken en waar mogelijk en gewenst optimaal benutten opdat de jongere dicht bij zijn/haar perspectief komt; de competenties van de jongere vergroten.

7. Samenvatting onderbouwing Het met de jongere vaststellen van zijn/haar perspectief waarin thuis, school en/of werk) en vrijetijd zijn opgenomen om vervolgens via de dialoog te werken aan de competenties van de jongere het versterken van het systeem van de jongere en het zelf kunnen oplossen van zijn/haar problemen. Uiteindelijk met als resultaat dat de jongere een thuis heeft waar hij/zij zo zelfstandig mogelijk functioneert in een stabiele omgeving.

8. Randvoorwaarden voor uitvoering en kwaliteitsbewaking 8.1 Eisen ten aanzien van opleiding Op de module worden de volgende functies ingezet: 1. afdelingsmanager; 2. gedragswetenschapper, waar beschikbaar met registratie als GZ-psycholoog of NVOgeneralist; 3. pedagogisch medewerker met coördinerende taken (Pedagogisch A); 4. pedagogisch medewerker (Pedagogisch B); 5. ouderbegeleider; 6. gastvrouw; 7. schoonmaakmedewerkers; 8. secretariaatsmedewerkers.


Pagina 11/19

Voor de vereiste opleiding wordt verwezen naar de taak/functieomschrijving. Voor de module dienen de betrokkenen functionarissen opgeleid te zijn in module specifieke waarden, kennis en vaardigheden. Daarnaast zijn medewerkers op de hoogte van organisatie specifieke kennis en verantwoordelijkheden, zoals het gebruik van verschillende protocollen. 8.2 Eisen ten aanzien van overdracht en implementatie Voor nieuwe medewerkers geldt een inwerkprogramma. Voor de implementatie van de module is het volgende beschikbaar, een beschrijving van: het gewenste klimaat op de locaties in de 1e en 2e fase; gedrags- en huisregels; een globaal dagprogramma; de methodiek, inclusief uitgewerkte fasering op vaardighedenniveau van de jongere en het werkboek op basis van de negen ontwikkelingstaken; de module specifieke taken voor elke functie; de overlegstructuur; de planning en controlecyclus met betrekking tot het behandelbeleid. 8.3 Eisen ten aanzien van kwaliteitsbewaking De kwaliteit van de module wordt bewaakt aan de hand van de resultaten uit de prestatieindicatoren: doelrealisatie, cliënttevredenheid, reden beëindiging hulp en afname ernst problematiek. Jeugdhulp Friesland voldoet aan de kwaliteitsnormen HKZ, hetgeen betekent dat de cliënt centraal staat en er continu gewerkt wordt aan het verbeteren van de hulpverlening. 8.4 Kosten van de module Fase 1: Betrokken professionals: Gedragswetenschapper Pedagogisch medewerker Pedagogisch medewerker A Methodiekcoach

Verblijf: ja Verzorgingskosten: ja Pleeggeld: nee Licentie: nee Training / opleiding: ja, zie 8.1 Specifiek materiaal: testmateriaal (o.a. middelengebruik) overige kosten: vakantieactiviteiten, regeling zaken kleedgeld Fase 2: Betrokken professionals: Gedragswetenschapper Pedagogisch medewerker Pedagogisch medewerker A Methodiekcoach

Verblijf: ja Verzorgingskosten: ja Pleeggeld: nee Licentie: nee Training/opleiding: ja, zie 8.1 Specifiek materiaal: testmateriaal (o.a. middelengebruik) overige kosten: regeling zaken kleedgeld


Pagina 12/19

9. Onderzoek naar de uitvoering van de module Er is geen onderzoek gedaan naar de uitvoering van de module.


Pagina 13/19

C. EFFECTIVITEIT

10. Nederlandse effectstudies 10.1 Studies naar de effectiviteit van de module in Nederland Er is geen Nederlands onderzoek naar de effectiviteit van de module. 10.2 Samenvatting Nederlandse effectstudies Niet van toepassing.

11. Buitenlandse effectstudies Er zijn geen studies die de effectiviteit van buitenlandse versies van de module aantonen.


Pagina 14/19

D. OVERIGE INFORMATIE

12.

Toelichting op de naam van de module

De naam van de module Residentiële Zelfstandigheidstrajecten verwijst naar het leiden en trainen van de jongere in de richting van zijn/haar perspectief. Het traject dat wordt uitgevoerd, is gericht op het zo zelfstandig mogelijk functioneren in het gezin, in een vervangende gezinsvorm, op de eigen kamer of in een begeleide/beschermde woonomgeving.

13.

Uitvoerende en of ondersteunende organisaties en partners

VNN Voor het uitvoeren van de module Make up your Mind wordt samengewerkt met verslavingszorg Noord Nederland (VNN). De module Make up your Mind richt zich op jongeren in de jeugdzorg of het speciaal onderwijs die experimenteren met middelengebruik of waarbij sprake is van beginnend problematisch gebruik (met gevolgen voor een of meerdere leefgebieden) en die als gevolg van hun problematiek een groter risico lopen op een verslaving. Psychiatrie Kinnik, Accare. Geweld in afhankelijkheidsrelaties

Fier. Ortho-psychiatrie Vanuit Behandelcentrum Woodbrookers worden jongeren voor de module aangemeld vanuit de volgende drie clusters: a) externaliserende gedragsproblematiek (ADHD, ODD en/of CD); b) emotioneel internaliserende gedragsproblematiek (AD(H)D, gedragsstoornis NAO, angst/ trauma, depressie); c) autisme spectrumstoornis en gedragsproblematiek (ASS, AD(H)D, opvoedings- en schoolproblemen. Eerstelijns organisaties in het kader zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig. Daarbij aandacht voor doorlopende casusregie vanuit de eerste lijn of het voorleggende veld opdat bij inzet van de module en afsluiting van de module de continuïteit in het traject is geborgd.

14.

Overeenkomsten en relaties met andere modules

De module Ambulante Zelfstandigheidstrajecten heeft grote overeenkomst met de module Residentiële Zelfstandigheidstrajecten. De module Intensieve woongroep voor jongeren van 15 tot en met 18 jaar heeft enige overeenkomst aangezien ook hier de nadruk ligt op zelfstandigheid. Waar mogelijk en gewenst wordt de jongere doorgeplaatst naar onderhavig module. Jeugdhulp Friesland en Behandelcentrum Woodbrookers richten voor de jongere doorlopende trajecten in als het gaat om wonen, onderwijs, vrije tijd en behandeling. Daarbij is continuïteit in onderwijs het speerpunt vanwege de positieve invloed op wonen, vrijetijd en behandeling. Voor de overstap van Behandelcentrum Woodbrookers naar Jeugdhulp Friesland is qua behandelbeleid duidelijk wat de eindtermen voor Behandelcentrum Woodbrookers zijn en de begintermen voor Jeugdhulp Friesland.


Pagina 15/19

Aangehaalde literatuur Boszormenyi-Nagy,I. Grondbeginselen van de contextuele benadering, De Toorts, 2000. GGzet Wetenschappelijk 2006 • jaargang 10 • nummer 2. Pont, S. Er zit systeem in…!. De introductie van een systeemtheoretisch model voor de jeugdhulpverlening. Pont, compagnon in communicatie, Amsterdam. Slot & Spanjaard, Competentievergroting in de jeugdzorg. Centraal Boekhuis, 2009.


Pagina 16/19

Bijlage CAP- J CAP-J classificatie overzicht (assen en rubrieken): Naam van de module: Onderdeel van het zorgprogramma:

Residentiële Zelfstandigheidstrajecten 24-uurs Oudere Jeugd

Legenda: X (probleem waar de module aan werkt), X! (probleem waar de module aan werkt, niet genoemd in de modulebeschrijving), C (contra indicaties of belemmerende factoren genoemd in de beschrijving), 0 (kenmerken van de doelgroep, genoemd in de moduleomschrijving maar de module is hier niet op gericht) ? (niet duidelijk, discussiepunt) richt zich op CAP-J Groep As A: Psychosociaal functioneren jongere

A100 Emotionele problemen A101 Introvert gedrag A102 Angstproblemen A103 Stemmingsproblemen

x 0 0

A200 Gedragsproblemen A201 Druk en impulsief gedrag A202 Opstandig gedrag en/of antisociaal gedrag

X X

A300 Problemen in de persoonlijkheid(sontwikkeling en identiteit(sontwikkeling) A301 Problemen met de competentiebeleving A302 Problemen in de gewetensvorming/morele ontwikkeling A303 Identiteitsproblemen

X X! X

A901 A902 A903 A904

X X 0 X

A400 Gebruik van middelen/verslaving A900 Overige psychosociale problemen jongere

Problemen bij de verwerking van ingrijpende gebeurtenissen Overmatige stress Automutilatie Andere problemen psychosociaal functioneren jongere

CAP-J groep As B: Lichamelijke gezondheid, aan lichaam gebonden functioneren jongere

B100 Lichamelijke ziekte, aandoening of handicap B101 B102 B103 B104 B105

Gehooraandoeningen Oogaandoeningen Spraakaandoening Motorische handicap (Chronische) lichamelijke ziekte

B200 Gebrekkige zelfverzorging, zelfhygiëne, ongezonde levenswijze B201 Problemen met zelfverzorging en zelfhygiëne B202 Ongezonde levenswijze B203 Overgewicht

X X

B300 Aan lichamelijke functies gerelateerde klachten B301 B302 B303 B304 B305 B306

Lichamelijke klachten Voedings-/eetproblemen Zindelijkheidsproblemen Slaapproblemen Groeiproblemen Onverklaarbare lichamelijke klachten

0 0 0 0

B900 Overige problemen lichamelijke gezondheid B901 Andere problemen lichamelijke gezondheid, aan lichaam gebonden functioneren jongere

?

CAP-J Groep As C: Vaardigheden en cognitieve ontwikkeling jongere

C100 Problemen in de cognitieve ontwikkeling C101 C102 C103 C104

Problemen met schoolprestaties/leerproblemen Aandachtsproblemen Problemen verbandhoudend met hoogbegaafdheid Problemen met het sociaal aanpassingsvermogen

C200 Problemen met vaardigheden


X X X

Pagina 17/19

C201 Sociale vaardigheidsproblemen

X

C901 Andere problemen cognitieve ontwikkeling jongere C902 Andere problemen vaardigheden jongere

X X

C900 Overige problemen vaardigheden en cognitieve ontwikkeling

CAP-J groep AS D: Gezin en opvoeding

D100 Ontoereikende kwaliteiten van de opvoeding D101 D102 D103 D104 D105

Ontoereikende opvoedingsvaardigheden Problemen met ondersteuning, verzorging en bescherming kinderen Pedagogische onwil Onenigheid tussen ouders over opvoedingsaanpak Problematische gezinscommunicatie

X X X X

D200 Problemen in de ouder-kindrelatie D201 D202 D203 D204 D205 D206 D207 D208 D209 D210 D211

Gebrek aan warmte in ouder-kindrelatie Symbiotische relatie tussen ouder en jongere Jongere in de rol van ouder (parentificatie) Vijandigheid tegen of zondebok maken van jongere door de ouder Problemen in de loyaliteit van jongere naar ouder Problemen in de hechting van jongere aan ouder Generatieconflict Problemen door religieuze en/of culturele verschillen tussen ouder en jongere Mishandeling ouder door jongere Jongere weggelopen van huis Jongere weggestuurd door ouders

D300 Verwaarlozing, lichamelijke/psychische mishandeling, incest, seksueel misbruik van de jongere in het gezin

X X X X X X X X X X

D301 Jongere slachtoffer verwaarlozing D302 Jongere slachtoffer mishandeling D303 Jongere slachtoffer seksueel misbruik

X X X

D401 Problemen bij scheiding ouders D402 Problemen met omgangsregeling D403 Problemen met gezagsrelaties D404 Problemen die gepaard gaan met het samengaan van twee gezinnen/samengestelde gezinnen D405 Problematische relatie tussen ouders D406 Problematische relatie jongere met partner opvoeder D407 Problematische relatie (stief)broers/zussen

X

D400 Instabiele opvoedingssituatie

X X X X X

D500 Problemen van ouder D501 D502 D503 D504 D505 D506 D507 D508 D509 D510

Negatieve jeugdervaring/traumatische ervaring ouder Problemen met werkloosheid ouder Problemen bij zwangerschap of bevalling Moeilijke start ouderschap Gezondheidsproblemen of handicap/invaliditeit ouder Antisociaal gedrag ouder Gebruik van middelen/verslaving ouder Pleger seksueel misbruik Overmatige stress ouder Psychische/psychiatrische problematiek ouder

0 0 0 0 0 0 0 0 0

D600 Problemen van ander gezinslid D601 D602 D603 D604

Gezondheidsproblemen of handicap/invaliditeit ander gezinslid Antisociaal gedrag ander gezinslid Gebruik van middelen/verslaving ander gezinslid Psychische/psychiatrische problematiek ander gezinslid

D700 Problemen in het sociaal netwerk gezin

D701 Problemen in de familierelaties (niet het gezin) D702 Gebrekkig sociaal netwerk gezin

0 0 0 X X

D800 Problemen in omstandigheden gezin D801 D802 D803 D804

Problemen met huisvesting Financiële problemen Problemen met hulpverleners of (vertegenwoordigers van ) instanties Problematische maatschappelijke positie gezin als gevolg van migratie

D900 Overige problemen gezin en opvoeding

0 X X 0

D901 Andere problemen gezin en opvoeding CAP-J Groep As E: Jongere en omgeving

E100 Problemen op speelzaal, school of werk E101 Problematische relatie met leerkracht, werkgever of leidinggevende/problemen met


X

Pagina 18/19

hiërarchische relatie E102 Problematische relatie met medeleerlingen, collega’s of groepsleden E103 Motivatieproblemen op school of werk (onder andere spijbelen) E104 Van school gestuurd E105 Problemen met school-, studie- of beroepskeuze of vakkenpakket E106 Problemen met werkloosheid jongere E107 Problemen met speelzaal, schoolorganisatie of onderwijsstijl, arbeidsorganisatie

X X X 0 X X

E200 Problemen met relaties, vrienden, sociaal netwerk en vrije tijd E201 Problemen met vrijetijdsbesteding E202 Problemen met verliefdheid/liefde en relaties E203 Problematische relatie met leeftijdgenoten (onder andere gepest worden buiten school/werk) E204 Gebrekkig sociaal netwerk jongere E205 Risicovolle vriendenkring (antisociaal gedrag, gebruik middelen)

X X X

E301 E302 E303 E304 E305

X X X X X

E300 Problemen in omstandigheden jongere

Problemen met zelfstandige huisvesting jongere Financiële problemen jongere Problemen van jongere met hulpverleners of (vertegenwoordigers van) instanties Problematische maatschappelijke positie jongere (onder meer als gevolg van migratie) Problemen jongere met justitiële instanties

X X

E900 Overige problemen omgeving jongere E901 Andere problemen jongere en omgeving


Pagina 19/19

Residentiële Zelfstandigheidstrajecten

Recommend Documents