EPN en Nieuwbouw
Referentiegebouwen utiliteitsbouw Gezondheidszorg 7.000m² Het voorbeeld betreft een verpleeghuis dat is voorzien van gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning. Een warmtepomp zorgt voor de warmte en koude. Een elektroboiler voor het warmtapwater. Er is een circulatieleiding voor het transport van warmtapwater. De isolatiewaarde van de gebouwschil is voor de dichte delen Rc 3,5 m²K/W en Rc 5,0 m²K/W voor het dak. De ramen zijn voorzien van HR++ beglazing. Als verlichtingssysteem is een laag geïnstalleerd vermogen van 8 W/m² gemiddeld aanwezig. Er is een daglichtschakeling aanwezig en aanwezigheidsdetectie. Als uitgangspunt geldt dat tachtig procent van het gebouw uit de gebruiksfunctie gezondheidszorg klinisch bestaat en twintig procent uit de gebruiksfunctie gezondheidszorg niet-klinisch. Tabel In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van het referentiegezondheidszorggebouw gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven. Maatregel Isolatie gevel en vloer
Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Isolatie dak Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W Glas/kozijn dubbel/hout of HR/aluminium HR/hout of HR+/aluminium HR+/hout of HR++/aluminium HR++/hout Raampercentage 50% 35% 25% ZTAglas 60% 60% + buitenzonwering of 30% Ventilatie n = 3 + 65% wtw n = 3 + 70% wtw n = 3 + 85% wtw Warmte- en koudeopwekking HR-100, Taanv > 55 °C, ckm HR-107, Taanv > 55 °C, ckm HR-107, Taanv < 55 °C, ckm HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling warmtelevering derden, ckm warmtekracht, ckm warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf Verlichting 14 W/m² 10 W/m² 8 W/m² Lichtregeling Vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling
delta EPC [%] 0 0 -1 0 0 0 5 3 1 0 3 0 -3 -1 0 0 -3 -8 36 32 35 22 30 23 0 15 3 0 3 3
Pagina 1 van 11
Aanwezigheidsdetectie Afzuiging armatuur Tapwater
PV-cellen
Zonneboiler
Daglichtschakeling Veegpulsschakeling veeg + daglichtschakeling Afwezig Aanwezig Armatuurafzuiging geen armatuurafzuiging elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden Warmtepompcombi Geen multikristallijn 10 m² multikristallijn 150 m² Geen 3 m² collector 30 m² collector 60 m² collector
0 0 -3 4 0 0 0 1 0 -7 0 0 0 -1 0 0 -3 -4
Gezondheidszorg 37.000m² Het voorbeeld betreft een ziekenhuis dat is voorzien van mechanische toe- en afvoer met warmteterugwinning. Het rendement van de warmteterugwininstallatie bedraagt zeventig procent. Er is beperkte koeling. Een warmtepomp zorgt voor de benodigde warmte, koude en tevens het warmtapwater. Er is een circulatieleiding voor het transport van warmtapwater. De isolatiewaarde van de gebouwschil is voor de dichte delen Rc = 3,5 m²K/W en Rc = 5,0 m²K/W voor het dak. De ramen zijn voorzien van HR++ beglazing. Het geïnstalleerde verlichtingsvermogen bedraagt gemiddeld 12 W/m². Er is een daglichtschakeling aanwezig. Als uitgangspunt geldt dat vijftig procent van het gebouw uit de gebruiksfunctie gezondheidszorg klinisch bestaat en de overige vijftig procent uit de gebruiksfunctie kantoor. Met deze uitgangspunten kan het gebouw voldoen aan de EPC-eisen. Tabel In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van het referentiegezondheidszorgebouw gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven. Maatregel Isolatie gevel en vloer
Isolatie dak
Glas/kozijn
Raampercentage
delta EPC [%] 0 0 0 0 0 0 3 1 0 -1 1 0 -1
Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W HR+/aluminium HR+/hout of HR++/aluminium HR++/hout drievoudige beglazing/hout (Uw = 1,4) 50% 35% 25%
Pagina 2 van 13
ZTAglas
60% 60% + binnenzonwering of 30% Ventilatie n = 3 + 70% wtw n = 3 + 85% wtw Warmte- en koudeopwekking HR-107, Taanv > 55 °C, ckm HR-107, Taanv < 55 °C, ckm HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling warmtelevering derden, ckm warmtekracht, ckm Warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf Verlichting 14 W/m² 12 W/m² 10 W/m² 8 W/m² Lichtregeling Vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling Daglichtschakeling Veegpulsschakeling veeg + daglichtschakeling Aanwezigheidsdetectie Afwezig Aanwezig Afzuiging armatuur Armatuurafzuiging geen armatuurafzuiging Tapwater elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden warmtepompcombi PV-cellen Geen Multikristallijn 30 m² Multikristallijn 150 m² Zonneboiler Geen 30 m² collector 175 m² collector
Kantoor 3.000m² Het voorbeeld betreft een gebouw met vier verdiepingen van 57,6 meter lang en 14,4 meter breed. De totale gebruiksoppervlakte van het gebouw is circa 3000 m². Het percentage raam in de gevels bedraagt circa 35 procent. Het kantoor is voorzien van mechanische toe- en afvoer met een warmtewiel voor warmteterugwinning (rendement zeventig procent). Een HR-ketel zorgt voor de warmteopwekking. De warmteopwekking voor warmtapwater gebeurt met een elektrische boiler. Koeling vindt plaats door een compressiekoelmachine. De isolatiewaarde van de gebouwschil is voor de dichte delen Rc 3,5 m²K/W en Rc = 5.0 m²K/W voor het dak. De ramen zijn voorzien van HR++ beglazing. Als verlichtingssysteem is hoogfrequente verlichting aanwezig met een gemiddeld geïnstalleerd vermogen van 8 W/m². Ook is een veeg- en daglichtschakeling toegepast met aanwezigheidsdetectie. Bij de berekeningen is het uitgangspunt dat honderd procent van het gebouw tot de gebruiksfunctie kantoor behoort. Met deze uitgangspunten kan het gebouw voldoen aan de EPC-eisen. Tabel Pagina 3 van 13
0 0 0 -5 22 21 5 18 15 0 5 0 -8 -15 5 4 0 0 -4 7 0 0 0 1 0 -7 0 0 0 -1 0 -1 -3
In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van het referentiekantoor gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven. Maatregel Isolatie gevel en vloer
Isolatie dak
Glas/kozijn
Raampercentage
ZTAglas Ventilatie
Warmte- en koudeopwekking
Verlichting
Lichtregeling
Aanwezigheidsdetectie Afzuiging armatuur Tapwater
PV-cellen
Zonneboiler
Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W HR+/aluminium HR+/hout of HR++/aluminium HR++/hout Drievoudige beglazing/hout (Uw = 1,4) 70% 50% 35% 25% 60% 60% + binnenzonwering of 30% n = 3 + 70% wtw n = 2,5 + 70% wtw n = 2 + 70% wtw HR-107, Taanv > 55 °C, ckm HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, ckm warmtelevering derden, ckm warmtekracht, ckm warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf 16 W/m² 12 W/m² 8 W/m² Vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling Daglichtschakeling Veegpulsschakeling veeg + daglichtschakeling Afwezig Aanwezig Armatuurafzuiging geen armatuurafzuiging elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden warmtepompcombi Geen multikristallijn 30 m² multikristallijn 90 m² Geen 2 m² collector 6 m² collector
Pagina 4 van 13
delta EPC [%] 1 0 -1 1 0 0 7 4 0 -4 14 9 0 -5 7 0 8 4 0 1 -15 0 10 3 -26 20 11 0 6 5 2 2 0 4 0 -1 0 0 -1 -2 -1 0 -2 -4 0 -1 -2
Kantoor 15.000m² Het voorbeeldgebouw heeft een gebruiksoppervlakte van circa 15000 m². Het percentage raam in de gevels is circa 35 procent. Het kantoor is voorzien van gebalanceerde ventilatie met beperkte koeling door middel van gekoelde lucht. Een warmtewiel zorgt voor warmteterugwinning (rendement zeventig procent). De warmteopwekking gebeurt met een HR-ketel. Voor warmtapwater gebeurt dit met een elektrische boiler. De isolatiewaarde van de gebouwschil is voor de dichte delen Rc = 3,5 m²K/W en 4.0 m²K/W voor het dak. De ramen zijn voorzien van HR++ glas. Als verlichtingssysteem is hoogfrequente verlichting aanwezig met een gemiddeld geïnstalleerd vermogen van 9 W/m² in combinatie met een daglichtschakeling en aanwezigheidsdetectie. Bij de berekeningen is het uitgangspunt dat honderd procent van het gebouw tot de gebruiksfunctie kantoor behoort. Met deze uitgangspunten kan het gebouw voldoen aan de EPC-eisen. Tabel In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van het referentiekantoor gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven. Maatregel Isolatie gevel en vloer
Isolatie dak
Glas/kozijn
Raampercentage
ZTAglas Ventilatie
Warmte- en koudeopwekking
Verlichting
Lichtregeling
delta EPC [%] Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W HR+/aluminium HR++/aluminium of HR+/hout HR++/hout Drievoudige beglazing/hout (Uw = 1,4) 70% 50% 35% 25% 60% 60% + binnenzonwering of 30% n = 3 + 70% wtw n = 2,5 + 70% wtw n = 2 + 70% wtw HR-107, Taanv > 55 °C, ckm HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, ckm warmtelevering derden, ckm warmtekracht, ckm warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf 14 W/m² 11 W/m² 9 W/m² 8 W/m² Vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling
Pagina 5 van 13
1 0 -1 0 0 0 3 0 -3 -6 16 8 0 -5 9 0 9 5 0 0 -18 -1 -3 -7 -24 17 6 0 -4 5 4
Aanwezigheidsdetectie Afzuiging armatuur Tapwater
PV-cellen
Zonneboiler
Daglichtschakeling Veegpulsschakeling veeg + daglichtschakeling Afwezig Aanwezig Armatuurafzuiging Geen armatuurafzuiging elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden warmtepompcombi Geen multikristallijn 70 m² multikristallijn 150 m² Geen 10 m² collector 20 m² collector
0 0 -3 7 0 -1 0 0 -1 -2 -1 0 -1 -2 0 -1 -2
Onderwijs 2.000m² Het voorbeeld betreft een basisschool van 2000 m2. Uitgangspunt is dat de school een gemiddeld raampercentage in de gevels heeft van vijftig procent en dat er buitenzonwering aanwezig is. Het gebouw heeft voor de dichte delen in de gebouwschil een Rc van 3,5 m²K/W en 5.0 m²K/W voor het dak. De ramen zijn voorzien van HR++ glas. Er is natuurlijke luchttoevoer en mechanische afzuiging. Er is een HR-107 ketel in combinatie met lage temperatuurverwarming om in de warmtebehoefte te voorzien. Uitgangspunt is zeer energie-efficiënte verlichting van 8 W/m² in combinatie met een veeg- en daglichtschakeling en aanwezigheidsdetectie. Een elektrische boiler zorgt voor het benodigde warmtapwater. Uitgangspunt is dat negentig procent van het gebouw tot de gebruiksfunctie onderwijs behoort en tien procent tot bijeenkomst, zoals een aula. Met deze uitgangspunten kan het gebouw voldoen aan de EPC-eisen. Tabel In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van het referentieonderwijsgebouw gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven. Maatregel Isolatie gevel en vloer
Isolatie dak
Glas/kozijn
Raampercentage
delta EPC [%] Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W HR+/aluminium HR+/hout of HR++/aluminium HR++/hout drievoudige beglazing/hout (Uw = 1,4) 70% 50%
1 0 0 2 1 0 7 3 0 -3 3 0
Pagina 6 van 13
ZTAglas Ventilatie
Warmte- en koudeopwekking
Verlichting
Lichtregeling
Aanwezigheidsdetectie Afzuiging armatuur Tapwater
PV-cellen
Zonneboiler
35% 25% 60% 60% + binnenzonwering of 30% mechanische afzuiging natuurlijke ventilatie n = 6 + 40% + 70% wtw n = 5 + 40% + 70% wtw HR-107, Taanv > 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, ckm warmtelevering derden, geen koeling warmtekracht, geen koeling warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf warmtepomp (WP aquifer), geen koeling 12 W/m² 10 W/m² 8 W/m² vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling daglichtschakeling veegpulsschakeling veeg + daglichtschakeling afwezig aanwezig armatuurafzuiging geen armatuurafzuiging elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden warmtepompcombi geen multikristallijn 10 m² multikristallijn 50 m² geen 3 m² collector 6 m² collector
Onderwijs 6.000m² Het voorbeeld betreft een middelbare school van ca. 6000m². Uitgangspunt is dat de school een gemiddeld raampercentage in de gevels heeft van vijftig procent met aanwezigheid van buitenzonwering. Het gebouw heeft voor de dichte delen in de gebouwschil een Rc van 3,5 m²K/W en de ramen zijn voorzien van HR++ beglazing. Er is mechanische toe- en afvoer met warmteterugwinning (rendement zeventig procent). Het ventilatievoud bedraagt maximaal zes. Een mogelijkheid tot terugregeling tot veertig procent is aanwezig. Er is een HR-107 ketel om in de warmtebehoefte te voorzien. Uitgangspunt is energie-efficiënte HF-verlichting met een geïnstalleerd vermogen van 10 W/m² in combinatie met een vertrekschakeling. Een elektrische boiler zorgt voor het benodigde warmtapwater. Uitgangspunt is dat negentig procent van het gebouw tot de gebruiksfunctie onderwijs behoort en tien
Pagina 7 van 13
-3 -5 -7 0 0 -11 -30 -2 2 0 -7 -6 -14 -31 -31 5 2 0 2 2 1 1 0 2 0 1 0 0 -1 -2 -1 0 -1 -2 0 -1 -1
procent tot bijeenkomst (aula, etc.). Met deze uitgangspunten kan het gebouw voldoen aan de EPC-eisen. Tabel In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van het referentieonderwijsgebouw gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven. Maatregel Isolatie gevel en vloer
Isolatie dak
Glas/kozijn
Raampercentage
ZTAglas Ventilatie
Warmte- en koudeopwekking
Verlichting
Lichtregeling
Aanwezigheidsdetectie Afzuiging armatuur Tapwater
PV-cellen Zonneboiler
delta EPC [%] Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W dubbel/hout of HR/aluminium HR/hout of HR+/aluminium HR+/hout of HR++/aluminium HR++/hout drievoudige beglazing/hout (Uw = 1,4) 70% 50% 35% 60% 60% + binnenzonwering of 30% mechanische afzuiging N = 6 + 40% + 70% wtw N = 5 + 40% + 70% wtw HR-107, Taanv > 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, ckm warmtelevering derden, geen koeling warmtekracht, geen koeling warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf warmtepomp (WP aquifer), geen koeling 12 W/m² 10 W/m² 8 W/m² vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling daglichtschakeling veegpulsschakeling veeg + daglichtschakeling afwezig aanwezig armatuurafzuiging geen armatuurafzuiging elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden warmtepompcombi geen multikristallijn 100 m² geen Pagina 8 van 13
0 0 -1 0 -1 -2 0 -6 -9 -13 -16 8 0 -7 -6 0 20 0 -4 0 -2 4 -6 -12 -11 -19 5 0 -4 0 -1 -4 -4 -5 0 -4 2 0 0 -2 -2 -2 0 -2 0
3 m² collector 6 m² collector
-1 -1
Sport 1.280m² Het voorbeeld betreft een zwembad (instructiebad). Het instructiebad is voorzien van mechanische toe- en afvoer met warmteterugwinning. Er is vijfvoudige ventilatie met terugregeling en zeventig procent rendement op de warmteterugwinning. Een HR-107 ketel zorgt voor verwarming en een gasgestookte boiler voor het warmtapwater. De isolatiewaarde van de gebouwschil is voor de dichte delen Rc = 3,5 m²K/W. Het gemiddelde raampercentage in de gevels bedraagt 35 procent. De ramen zijn voorzien van HR++-glas. Uitgangspunt is energie-efficiënte HF-verlichting met een geïnstalleerd vermogen van 8 W/m² in combinatie met een daglichtschakeling en aanwezigheidsdetectie. Met deze uitgangspunten kan het gebouw voldoen aan de EPC-eisen. Tabel In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van het referentiesportgebouw gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven. Maatregel Isolatie gevel en vloer
Isolatie dak
Glas/kozijn
Raampercentage
ZTAglas Ventilatie
Warmte- en koudeopwekking
Verlichting
Lichtregeling
delta EPC [%] Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W HR+/aluminium HR+/hout of HR++/aluminium HR++/hout drievoudige beglazing/hout (Uw = 1,4) 50% 35% 25% 60% 60% + buitenzonwering of 30% n = 4 + 40% + 70% wtw n = 5 + 40% + 70% wtw n = 6 + 40% + 70% wtw HR-107, Taanv > 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, ckm warmtelevering derden, geen koeling warmtekracht, geen koeling warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf warmtepomp (WP aquifer), geen koeling 12 W/m² 10 W/m² 8 W/m² Vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling daglichtschakeling Veegpulsschakeling Pagina 9 van 13
1 0 -1 0 -2 -4 4 2 0 -2 1 0 -1 0 4 -7 0 6 0 -2 1 -4 -10 -25 -29 7 3 0 2 2 0 0
Aanwezigheidsdetectie Afzuiging armatuur Tapwater
PV-cellen
Zonneboiler
veeg + daglichtschakeling Afwezig Aanwezig Armatuurafzuiging geen armatuurafzuiging elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden warmtepompcombi Geen multikristallijn 10 m² multikristallijn 50 m² Geen 3 m² collector 10 m² collector 30 m² collector
-2 3 0 4 0 2 0 -9 0 0 -1 -3 0 -1 -4 -9
Winkel 1.800m² Het voorbeeld betreft een winkel met een gebruiksoppervlakte van 1800 m². De winkel bestaat uit één bouwlaag, direct onder het dak. Het gemiddelde percentage raam in de gevels bedraagt circa 35 procent. De winkel is voorzien van beperkte koeling, waarbij de mechanische toevoerlucht is gekoeld. Een warmtewiel zorgt voor warmteterugwinning. Het rendement van de warmteterugwinning is zeventig procent. Een HRketel zorgt voor de warmteopwekking. Een elektrische boiler zorgt voor de warmteopwekking voor warmtapwater. De isolatiewaarde van de gebouwschil is voor de dichte delen Rc 3,5 m²K/W. De ramen zijn voorzien van HR++ beglazing. Gerekend wordt met 25 W/m² aan geïnstalleerd verlichtingsvermogen en een dubbele vertrekschakeling. Bij de berekeningen is het uitgangspunt dat 100% van het gebouw tot de gebruiksfunctie winkel behoort. Met deze uitgangspunten kan het gebouw voldoen aan de EPC-eisen. Tabel In onderstaande tabel is voor de afzonderlijke maatregelen het effect op de EPC ten opzichte van de referentiewinkel gegeven. Het basispakket aan maatregelen is met vet aangegeven.
Maatregel Isolatie gevel en vloer
Isolatie dak
Glas/kozijn
Raampercentage
Delta EPC [%] 0 0 0 0 -1 -2 2 1 0 -1 8 3 0
Rc 3.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 3.5 m² K/W Rc 4.0 m² K/W Rc 5.0 m² K/W HR+/aluminium HR+/hout of HR++/aluminium HR++/hout drievoudige beglazing/hout (Uw = 1,4) 70% 50% 35%
Pagina 10 van 13
ZTAglas Ventilatie
Warmte- en koudeopwekking
Verlichting
Lichtregeling
Aanwezigheidsdetectie Afzuiging armatuur Tapwater
PV-cellen Zonneboiler
25% 60% 60% + binnenzonwering of 30% n = 3 + 70% wtw n = 4 + 40% + 70% wtw n = 5 + 40% + 70% wtw n = 6 + 40% + 70% wtw HR-107, Taanv > 55 °C, ckm HR-107, Taanv < 55 °C, geen koeling HR-107, Taanv < 55 °C, ckm warmtelevering derden, ckm warmtekracht, ckm warmtepomp (WP aquifer), WP in zomerbedrijf 30 W/m² 25 W/m² 14 W/m² Vertrekschakeling dubbele vertrekschakeling Daglichtschakeling Veegpulsschakeling veeg + daglichtschakeling Afwezig Aanwezig Armatuurafzuiging geen armatuurafzuiging elektrische boiler HR-cv boiler, HR-combi warmtelevering derden warmtepompcombi Geen multikristallijn 20 m² Geen 10 m² collector
Pagina 11 van 13
-3 0 -2 0 -7 -4 -3 0 -1 -1 -2 -4 -17 10 0 -26 2 0 -7 -7 -13 0 -11 -1 0 0 -1 -1 -1 0 -1 0 -1
