Rapportage Leges en lijkbezorgingsrechten Gemeente Vlagtwedde M. Heijboer & T. Nieuwpoort. ANG, Montfoort, november 2015 Kenmerk: ANG MH

Rapportage Leges en lijkbezorgingsrechten Gemeente Vlagtwedde M. Heijboer & T. Nieuwpoort

ANG, Montfoort, november 2015 Kenmerk: ANG015-0159MH

RAPPORTAGE LEGES EN LIJKBEZORGINGSRECHTEN GEMEENTE VLAGTWEDDE

KENMERK: ANG015-0159MH

2


Inhoudsopgave Inleiding ............................................................................................................................. 4 1 Uitgangspunten van het onderzoek .............................................................................. 5 1.1 Werkwijze kostendekkendheid leges en lijkbezorgingsrechten .................................... 5 1.2 Benchmark tarieven (leges) ........................................................................................... 6 2 Juridisch kader leges en lijkbezorgingsrechten .............................................................. 7 2.1 Opbrengsten .................................................................................................................. 7 2.2 Kostentoerekening ........................................................................................................ 8 2.3 Gemeentewet .............................................................................................................. 11 2.4 Wabo ........................................................................................................................... 11 2.5 EDR............................................................................................................................... 12 3 Resultaten leges en lijkbezorgingsrechten ....................................................................13 3.1 Beoordeling huidig legesbeleid en lijkbezorgingsrechten ........................................... 13 3.2 Kostendekkendheid per titel ....................................................................................... 14 3.3 Lijkbezorgingsrechten .................................................................................................. 24 4 Benchmark tarieven ....................................................................................................27 4.1 Resultaten benchmark................................................................................................. 27 5 Conclusies en aanbevelingen .......................................................................................39 5.1 In welke mate zijn de legestarieven per belastingjaar 2015 kostendekkend? ............ 39 5.2 In welke mate zijn de lijkbezorgingstarieven per belastingjaar 2015 kostendekkend? .................................................................................................................... 40 5.3 In hoeverre zijn de (leges)tarieven van de gemeente Vlagtwedde en die van Bellingwedde afwijkend van elkaar? .................................................................................... 40 5.4 Aanbevelingen ............................................................................................................. 41 6 Bijlagen ......................................................................................................................43 6.1 Jurisprudentie leges..................................................................................................... 43 6.2 Adviescommissie Depla ............................................................................................... 45


3


Inleiding De gemeente Vlagtwedde heeft aan ANG verzocht om een onderzoek uit te voeren naar de kostendekkendheid van de leges en de lijkbezorgingsrechten per belastingjaar 2015. Tevens is verzocht om ook de financiële ruimte vast te stellen per belastingjaar 2016 voor zowel de leges als de lijkbezorgingsrechten. Tot slot is ook de opdracht verstrekt om een benchmark op stellen waarbij een groot aantal legestarieven van de gemeente Vlagtwedde en Bellingwedde met elkaar worden vergeleken. Gemeenten moeten juist nu, in het sterk veranderende legestaakveld, maatregelen gaan nemen om aan de wijzigende juridische en financiële eisen te kunnen blijven voldoen. Het is daarbij ook een mogelijkheid om te komen tot een meer transparante onderbouwing van de legestarieven. De gemeente Vlagtwedde is zich bewust van een goede onderbouwing van de tarieven van de leges en zij wil hier dan ook aandacht aan gaan besteden. In aanvulling hierop kan worden aangegeven dat steeds meer procedures betreffende de kostendekkendheid van de leges worden gevoerd. Dit was dan ook de verdere aanleiding om de kostendekkendheid van de leges per belastingjaar 2015 te onderzoeken. In het verlengde hiervan zijn de drie vraagstellingen geformuleerd die tijdens dit onderzoek centraal zullen staan. Het betreft de volgende vraagstellingen: 1. In welke mate zijn de legestarieven per belastingjaar 2015 kostendekkend? 2. In welke mate zijn de lijkbezorgingstarieven per belastingjaar 2015 kostendekkend? 3. In hoeverre zijn de (leges)tarieven van de gemeente Vlagtwedde en die van Bellingwedde afwijkend van elkaar? In hoofdstuk 1 zullen de uitgangspunten van het onderzoek worden besproken. Op welke wijze is het algehele onderzoek vorm gegeven? Wat zijn de belangrijkste uitgangspunten om te komen tot een berekening van de kostendekkendheid van de leges en lijkbezorgingsrechten per belastingjaar 2015? In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de juridische aspecten van het onderzoek. Welke juridische ontwikkelingen zijn van invloed op het onderzoek? In hoeverre is kruissubsidiëring toegestaan? Welke kosten mogen worden toegerekend aan een product/dienst? In hoofdstuk 3 zullen de resultaten van het onderzoek van zowel de leges als de lijkbezorgingsrechten worden besproken. Er zal per titel van de leges worden ingegaan op de kostendekkendheid en wat de financiële ruimte is die resteert. Hetzelfde is van toepassing ter zake van de kostendekkendheid van de lijkbezorgingsrechten. In hoofdstuk 4 worden de resultaten van de benchmark (leges) gepresenteerd. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen het legestarief van gemeente Vlagtwedde en Bellingwedde? Tot slot zullen in hoofdstuk 5 de conclusies en aanbevelingen uiteengezet worden. Daarnaast zal een antwoord worden gegeven op de eerder geformuleerde vraagstellingen. KENMERK: ANG015-0159MH

4


1

Uitgangspunten van het onderzoek

In dit hoofdstuk is uiteengezet op welke wijze het algehele onderzoek (per deelaspect) is vorm gegeven en wat de belangrijkste uitgangspunten zijn geweest om te komen tot de berekening van de kostendekkendheid van de leges per belastingjaar 2015 alsmede de lijkbezorgingsrechten. Na gunning van de opdracht is een afspraak gemaakt om een startbijeenkomst te houden. Doel van deze startbijeenkomst was om gericht te bepalen welke gegevens dienden te worden verzameld door de gemeente Vlagtwedde en de planning met de betrokkenen te bespreken. De startbijeenkomst had betrekking op de kostendekkendheid van de leges, lijkbezorgingsrechten en de overige deelaspecten.

1.1 Werkwijze kostendekkendheid leges en lijkbezorgingsrechten De werkzaamheden voor zowel de leges als de kostendekkendheid zijn onder te verdelen in een tweetal (uitvoerende) fasen. Iedere fase is hieronder in het kort uiteen gezet. 1. Verzamelen informatie Na de startbijeenkomst is aangevangen met het verzamelen van informatie per product/dienst dan wel recht. Het gaat hier onder andere om de aantallen en de tijdbesteding. Dit was het uitgangspunt voor de interviews die vervolgens zijn afgenomen en waarmee verder inzicht is verkregen in de werkzaamheden die worden verricht in het kader van de desbetreffende dienstverlening. Dit heeft zowel betrekking op het gebied van de leges alsmede die van de lijkbezorgingsrechten. 2. Analyse en het houden van interviews Nadat alle gegevens zijn verzameld en geïnventariseerd is de huidige tarieventabel van de gemeente Vlagtwedde gekoppeld aan een ‘rekenformat’, hierdoor ontstaat het ‘legesformat’. De belangrijkste componenten in dit ‘legesformat’ betreffen: de aantallen op jaarbasis, tijdsbesteding in minuten dan wel uren, interne uurtarieven en de van toepassing zijnde materiële kosten. ANG heeft hiervoor gebruik gemaakt van de ‘Activity Based Costing-Methode’. De belangrijkste voordelen van deze methode zijn de volgende: - Werkelijke kosten en opbrengsten per legestarief zijn inzichtelijk; - Gevolgen van wijzigingen zijn eenvoudig door te rekenen. Voor de lijkbezorgingsrechten is dezelfde systematiek gehanteerd. Echter, door de overlap qua werkzaamheden is het niet altijd mogelijk om een kostendekkendheidspercentage per recht vast te stellen gelet op de van toepassing zijnde verordening lijkbezorgingsrechten. KENMERK: ANG015-0159MH

5


1.2 Benchmark tarieven (leges) Voor het onderdeel benchmark tarieven (leges) is een vergelijking gemaakt tussen de legestarieven van de gemeente Vlagtwedde en die van de gemeente Bellingwedde. In samenspraak is een selectie gemaakt naar producten/diensten op basis van de huidige tarieventabel. De volgende onderwerpen zullen dan ook onder meer betrokken worden in de benchmark tarieven: • Voltrekken van een huwelijk (interne en externe locatie tijdens kantoortijden en buiten kantoortijden/feestdagen); • Verklaring BRP; • Bewijs van in leven zijn; • Hoofdstuk 14 (Standplaatsen); • Winkeltijdenwet Hoofdstuk 15; • Hoofdstuk 19 Verkeer en vervoer de GPK (€0,00 tarief Vlagtwedde); • Hoofdstuk 20 (evenementenvergunning 1.20.1.5 met inbegrip portokosten); • Bouwactiviteit op basis van een aantal vaste bouwsommen; • Aanlegactiviteit; • Planologisch strijdig gebruik (zonder bouwactiviteit); • Uitweg/inrit; • Kapactiviteit; • Titel III (EDR) Drank en Horecavergunning artikel 3 en artikel 35 Drank en Horecawet. Als uitgangspunt voor de benchmark tarieven is de tarieventabel van de gemeente Vlagtwedde van het belastingjaar 2015 gehanteerd. Vervolgens is de tarieventabel van de gemeente Bellingwedde (2015) via de website www.overheid.nl opgevraagd. Zoals bekend is iedere gemeente vrij om haar eigen legesverordening en de daarbij behorende tarieventabel vast te stellen. Hierdoor is het niet altijd mogelijk om de producten/diensten van de gemeente Vlagtwedde met de gemeente Bellingwedde te vergelijken. Getracht is om nog steeds te komen tot een optimale vergelijking, omdat de keuze is gemaakt om een opmerkingenveld te gebruiken om zo de verschillen inzichtelijk te maken. Uiteraard kan het ook voor komen dat tarieven voor producten/diensten niet met elkaar vergeleken kunnen worden. In dat geval is een keuze gemaakt om bij het tarief de volgende opmerking te plaatsen: ‘n.v.t.’.


6


2

Juridisch kader leges en lijkbezorgingsrechten

In dit hoofdstuk wordt het juridisch kader met betrekking tot de leges en lijkbezorgingsrechten nader uiteengezet. Voor een gedegen kostenonderbouwing van de tarieven is het van groot belang om een aantal aspecten nader uit te werken. Dit betekent dat op het financiële vlak de beoordeling van de huidige systematiek van kostentoerekening, de registratie van de kostencomponenten, de opbrengsten en de berekeningen van de mate van kostendekkendheid in relatie tot de tarieven is getoetst. Voor deze toetsing is gebruik gemaakt van de volgende formule: Aantal prestaties × tarief van desbetreffende dienst/recht ----------------------------------------------------------------(Aantal prestaties × tijd per prestatie × intern uurtarief) + materiële kosten De uitkomst van deze formule mag vanuit het oogpunt van de maximale kostendekkendheid nooit hoger zijn dan 1. In de teller (het bovenste deel van de formule) worden de baten van gemeente Vlagtwedde berekend door het aantal prestaties (van alle diensten), zoals bijvoorbeeld het aantal voltrokken huwelijken, te vermenigvuldigen met het legestarief wat in de tarieventabel is opgenomen. Vervolgens dienen deze baten te worden gedeeld door de noemer (onderste deel van de formule). Dit betreffen de lasten die gepaard gaan met het verlenen van de diensten. Voor een juiste berekening van de leges zijn alle elementen uit deze formule van eminent belang. Hieronder worden de elementen: dienst, prestatiegegevens, tijdsbesteding, uurtarief en de materiële kosten nader uitgewerkt. Nadat de financiële aspecten zijn uitgewerkt komen de juridische ontwikkelingen aan bod. In hoeverre is kruissubsidiëring nog toegestaan en wat is nu de invloed van de vernieuwde wetgeving?

2.1 Opbrengsten Voor het bepalen van de opbrengsten zijn een tweetal variabelen van belang: 1. De aantallen producten/diensten dan wel rechten die zijn verstrekt; 2. Het tarief wat de gemeente Vlagtwedde hanteert voor de desbetreffende dienst/product dan wel recht. De verschillende diensten/producten zijn opgenomen in de legestarieventabel van de gemeente Vlagtwedde met een daarbij behorend tarief alsmede in de verordening lijkbezorgingsrechten. De definitie van dienst is lastig te formuleren vanwege het karakter en de diversiteit aan diensten. KENMERK: ANG015-0159MH

7


Zonder volledig te zijn kan een dienst worden aangemerkt als een handeling door het bestuursorgaan die het mogelijk maakt dat het rechtssubject bepaalde werkzaamheden mag verrichten (bouwen van een object) of de bevoegdheid geeft tot bepaalde handelingen (paspoort). In het verlengde hiervan mag het gemeentebestuur de verrichte werkzaamheden slechts aanmerken als een dienst in de zin van artikel 229, lid 1, letter b, van de Gemeentewet (en daarvoor leges heffen), indien die werkzaamheden rechtstreeks en in overheersende mate verband houden met de dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang. Prestatiegegevens Voor ieder product/dienst zijn de aantallen geïnventariseerd op basis van de tarieventabel 2015 van de gemeente Vlagtwedde. Hiervoor zijn een aantal verschillende methodieken aangehouden, omdat het niet altijd mogelijk is om gedetailleerde informatie te verkrijgen op basis van één informatiestuk. De prestatiegegevens (aantallen) die zijn aangeleverd door de gemeente Vlagtwedde zijn doorslaggevend. Voor Titel I zijn het de gegevens die op basis van de uitvraag prestatiegegevens zijn verkregen. In de regel zijn het de gerealiseerde prestaties tot 1 juni 2015 die met twee zijn vermenigvuldigd, tenzij een afwijking gerechtvaardigd is. Voor Titel II en III ( dan wel APV gerelateerd) is gebruik gemaakt van de prestatiegegevens die zijn aangeleverd door de gemeente Vlagtwedde met al dan niet tussenkomst van de omgevingsdienst op basis van de ontvangst aanvraag. De prestaties voor de lijkbezorgingsrechten zijn aangeleverd door de medewerker die belast is met de uitvoering van de werkzaamheden omtrent de lijkbezorgingsrechten.

2.2 Kostentoerekening Voor de kostenkant zijn wederom de aantallen die in het kader van de opbrengsten inzichtelijk zijn gemaakt van belang. De aantallen dienen vervolgens vermenigvuldigd te worden met de desbetreffende tijdbesteding per product/dienst en het van toepassing zijnde uurtarief. Daarnaast kunnen de kosten nog verhoogd worden met de zogenaamde materiële kosten. Voor de volledigheid kan nog worden opgemerkt dat de uren die betrekking hebben op de (eerste) controle of worden verbruikt aan de vergunningvoorschriften, ook deel uitmaken van de tijdbesteding alsmede de uren ‘bouwbegeleiding’ ten behoeve van de omgevingsvergunning activiteit bouwen. De materiële kosten zijn die kosten die verband houden met de dienstverlening. Veelal worden deze kosten aangeduid als exploitatiekosten van de organisatie, maar dan wel specifiek op een product/dienst gericht. Voorbeelden die kunnen worden aangehaald zijn: de inkoop trouwboekjes en akte papier. Met andere woorden die posten die rechtstreeks ‘drukken’ op het product. Deze zijn conform de uitgangspunten geregistreerd op Titelniveau, hoofdstukniveau en waar mogelijk op dienstniveau. Los hiervan is het ook van belang om de interne uurtarieven te bespreken die worden gehanteerd in het onderzoek. We betrekken hierbij het advies van de commissie Depla dat hieronder eerst op hoofdlijnen wordt toegelicht.


8


Adviescommissie Depla Op voordracht van het VNG bestuur is een adviescommissie ingesteld onder leiding van Staf Depla. Het doel van de adviescommissie was om te onderzoeken welke mogelijkheden voor vernieuwing van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) er zijn. Deze vernieuwingen werden noodzakelijk geacht vanwege het feit dat sprake is van aantal ontwikkelingen waaronder de decentralisaties (bij gemeenten). Voor een volledig overzicht is een verwijzing op zijn plaats naar bijlage 5.2. Voor wat betreft het voorliggende onderzoek is het zesde advies wat betrekking heeft op het inzicht in overhead en kosten het belangrijkste. In het advies wordt aangegeven dat weinig inzicht is in de indirecte kosten, dat kostentoerekening naar producten niet helder is en dat hierover met enige regelmaat discussie is. Een gemeente maakt dan ook in de regel gebruik van de systematiek die al enige jaren wordt gehanteerd. Tegelijkertijd is een gemeente zich ervan bewust dat zij in het kader van de kostendekkendheid van rechten en heffingen alsmede de leges een risico loopt. Het probleem is echter, dat de BBV niets verplicht voorschrijft in het kader van de kostentoerekening. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties tracht al enige jaren met wisselend resultaat om, met name ten aanzien van de kostentoerekening, hierin verandering te brengen door het beschikbaar stellen van de handreiking kostentoerekening heffingen, rechten en tarieven.1 In deze handreiking wordt meer op detail aandacht geschonken aan de wijze van toerekening van de indirecte kosten aan de producten. Ook de VNG stelt aan haar leden de eigen kostenonderbouwingen beschikbaar die kunnen worden gebruikt om de juiste van toepassing zijnde kosten toe te bedelen aan een product. Al met al wordt steeds meer inzicht geboden in de wijze van toerekening van overhead, echter is dit per gemeente nog steeds heel verschillend, omdat de definities soms ook nog eens afwijkend van elkaar zijn. Dit wordt in feite ook erkend door de adviescommissie Depla die in haar advies de hoofdlijnen schetst met betrekking tot overhead. Zij merkt de PIOFACH taken2 aan als de algemene overhead/bedrijfsvoering kosten. Los hiervan wordt terecht de opmerking geplaatst dat ook bijvoorbeeld juridische zaken en de afdeling inkoop onderdeel uitmaken van het geheel. Om de overhead te ‘drukken’ is het van belang om de specifieke werkzaamheden die gepaard gaan met de dienstverlening, het verlenen van een product, toe te bedelen en deze niet als overhead aan te merken. Anders gezegd heeft een betere toebedeling van uren aan de producten tot gevolg dat het basisuurtarief wat hoger is en dat de opslag qua overhead lager zal zijn. De bestuurskosten voor de instandhouding van het college van burgemeester en wethouders alsmede de gemeenteraad dienen juist niet te worden aangemerkt als overhead. Deze kosten dienen dan ook niet in de kostprijs van een product/dienst te worden verdisconteerd. Het advies van de commissie is dan ook om een programma overhead en kostentoerekening te introduceren dat onderdeel zal uitmaken van de begroting. Hierdoor is het mogelijk om de algemene overhead van de eigen gemeente te vergelijken met andere gemeenten. In hoeverre dit in de toekomst zal worden gerealiseerd hangt voor een deel ook af van de afdwingbaarheid en de eenduidige interpretatie van de term overheadkosten.

1

Deze handreiking is opgesteld door het onderzoeksbureau Deloitte en per oktober 2014 van een update voorzien. 2 PIOFACH: Personeel, Informatie, Organisatie, Financiën, Automatisering, Communicatie en Huisvesting. KENMERK: ANG015-0159MH

9


Indien we de opbouw van het uurtarief van de gemeente Vlagtwedde beoordelen aan de hand van het zesde advies (inzicht in overhead en kosten) en de algehele uitgangspunten (juridisch kader) kan worden geconstateerd dat in de begroting op dit moment nog niet een afzonderlijk programma is gereserveerd voor de overheadkosten. Dit is verklaarbaar vanuit het gegeven dat gelet op de status van de adviezen van de commissie Depla deze ook nog niet juridisch kunnen worden afgedwongen. Tegelijkertijd heeft het ontbreken van het dwingende karakter ook tot gevolg dat menig gemeenten nog niet voornemens is om de opbouw van de begroting te gaan wijzigen. Indien we het uurtarief nader analyseren blijkt de gemeente Vlagtwedde ervoor heeft gekozen om de directe uren te stellen op 1.350. Zij hanteert deze productiviteitsnorm om uiteindelijk te bepalen wat de productieve uren zijn per afdeling, waarvoor een uurtarief dient te worden vastgesteld. De gemeente Vlagtwedde maakt gebruik van de kostenplaatsmethode. Dit betekent dat de kosten waar mogelijk worden toebedeeld op afdelingsniveau. De totale kostenpost die vervolgens resteert per afdeling wordt nadien verdeeld naar het aantal beschikbare FTE, voor de betreffende afdeling, op basis van de directe uren. De directe uren zijn hierbij gesteld op 1350. Met deze berekening is een intern uurtarief berekend voor de verschillende vakafdelingen op medewerkersniveau waarbij de loonschalen als uitgangspunt hebben gediend. Verder is bevestigd door de eigen organisatie en mede bezien vanuit de opbouw van ieder uurtarief afzonderlijk dat onder meer (de uren van) financiën, het archief en de KCC onderdeel uitmaken van het integrale berekende uurtarief per afdeling. Gelet op deze werkwijze worden de uren van bijvoorbeeld financiën niet nogmaals toebedeeld anders ontstaat een ‘dubbeling’. Voldoen de uurtarieven nu ook aan de juridische uitgangspunten die tot op heden worden gesteld? Duidelijk blijkt uit de memorie van toelichting (MvT) van de wijziging van de Gemeentewet dat het berekenen van de interne tarieven en de opslag voor overhead moet voldoen aan het volgende uitgangspunt: “De door de gemeente door te berekenen kosten dienen uitsluitend te bestaan uit de directe kosten inclusief een redelijke opslag voor ‘overhead’. Uit de memorie van antwoord (MvA) volgt dat met de term overhead, kosten bedoeld worden die rechtstreeks samenhangen met de dienst maar daarbij op een hoger of lager niveau worden gemaakt. Hieronder vallen kosten van ondersteuning en management. De indirecte kosten dienen buiten beschouwing te blijven”. Wat als redelijke opslag voor ‘overhead’ mag worden aangehouden is in de jurisprudentie nog niet helemaal duidelijk. Wel kan worden vermeld dat de kosten moeten samenhangen met de aangeboden dienst. De door de Hoge Raad geformuleerde vuistregel kan daarom als uitgangspunt worden gehanteerd.3 De Hoge Raad is van oordeel dat de kosten slechts niet als ‘last ter zake’ kunnen worden aangemerkt, indien deze geheel of andere doeleinden dient (minder dan 10%). Kortom als de kosten voor minder dan 10% samenhangen met de dienst dan mogen deze kosten niet ten laste worden gebracht van de leges. Dit is zowel van belang voor de directe kosten (uren) als de niet-directe kosten (overhead).

3

HR 10 juni 2010, LJN BL0990.


10


Kortom, telkens dient per kostenpost een afweging te worden gemaakt of de kosten geheel of gedeeltelijk zijn toe te rekenen aan het product of de dienst. Op basis van de voorliggende documentatie en de opbouw van de uurtarieven kan worden geconcludeerd dat één en ander juridisch is te verantwoorden. Belangrijk aandachtspunt verdient het opnemen van een speciaal programma in de begroting voor de overheadkosten. In het vervolg zal verder het juridisch wettelijk kader worden geschetst van de leges, waarbij de meest relevante wetgeving (kort) aan bod zal komen.

2.3 Gemeentewet De Gemeentewet (artikel 229 b) is sinds jaar en dag de basis voor de legesheffing en de lijkbezorgingsrechten. Op basis van de wetsgeschiedenis kan ten aanzien van de leges worden geconcludeerd dat de raming van zowel de baten als de lasten op het niveau van de gehele legesverordening dient te geschieden en niet per individuele dienst of groep van diensten.4 Voor de toetsing aan de opbrengstlimiet is niet van belang of de geraamde opbrengst van een afzonderlijke heffing al dan niet uitgaat boven de ter zake geraamde uitgaven. Het inzicht in de raming van de baten en lasten kan worden verschaft aan de hand van de gemeentelijke begroting, maar ook op basis van andere gegevens, waaronder ook gegevens die niet bekendgemaakt zijn ten tijde van de vaststelling van de (belasting)verordening.5 Anders gezegd het uitgangspunt betreft dat de tarieven van de leges op een zodanige wijze dienen te worden vastgesteld dat de geraamde opbrengsten van de leges niet hoger zijn dan de geraamde lasten daarvan. Een rechtstreeks verband tussen de hoogte van de tarieven en de door de gemeente verstrekte diensten is niet noodzakelijk, slechts de (leges)verordening in haar geheel moet kostendekkend zijn. Dit had onder meer ook tot gevolg dat kruissubsidiëring tussen de verschillende legestarieven onderling ook nog in haar geheel was toegestaan. Kruissubsidiëring is het bewust hanteren van een hoger tarief voor een bepaalde dienst/product om de andere dienst tegen een lager tarief aan te bieden. Hierdoor wordt op de ene dienst winst gemaakt en zodoende kan het verlies van de andere dienst worden gecompenseerd. In het verleden werd vaak de gehandicaptenkaart bekostigd uit de opbrengsten van de bouwleges. Als gevolg van nieuwe wetgeving, met name de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en de Europese Dienstenrichtlijn ten aanzien van de voornoemde regel van de traditionele kostentoerekening op basis van de Gemeentewet enkele wijzigingen opgetreden. De belangrijkste wijzigingen op het gebied van de leges worden hieronder kort uitgewerkt.

2.4 Wabo De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is per 1 oktober 2010 in werking getreden, waarbij een 25 tal vergunningsstelsels zijn samengevoegd tot één ‘omgevingsvergunning’. Dit betekent onder meer dat bouwgerelateerde legestarieven vallen onder de werking van de Wabo. Waar voorheen kruissubsidiëring binnen de gehele tarieventabel mogelijk was, is dit wat de Wabo gerelateerde

4 5

Hof. Arnhem-Leeuwarden 30 juli 2013, ECLI:NL:GHARL:2013:5629. HR 16 april 2010, LJNBM1236.


11


legestarieven betreft nog slechts tussen deze legestarieven onderling toegestaan. Immers bij de introductie van de Wabo (omgevingsvergunning) heeft de wetgever aangegeven dat kruissubsidiëring tussen het cluster omgevingsvergunning en andere in de legesverordening opgenomen dienstverleningen niet mogelijk is.6 In de uitspraak uit 2012 van de rechtbank Leeuwarden bevestigt nogmaals dat slechts binnen Titel II kruissubsidiëring is toegestaan.7 Dit lijkt ook zodanig nogmaals te worden bevestigd door rechtspraak uit het jaar 2013.8 Echter, door de Hoge Raad is vrij recent alsnog geoordeeld dat kruissubsidiering mogelijk is en zijn de hiervoor aangehaalde uitspraken niet meer van belang.9 Wel is van belang dat een gemeente de legestarieven nog steeds op een goede wijze kan onderbouwen. Mocht dit niet het geval zijn dan loopt de gemeente een financieel risico. Immers een onverbindend verklaring van een tarief of de tarieventabel door de rechter, wegens een onvoldoende onderbouwing of overschrijding van het dekkingspercentage resulteert in onder andere het mislopen of verplichte teruggave van leges.10

2.5 EDR Een andere belangrijke ontwikkeling betreft de Europese Dienstenrichtlijn (EDR). De EDR is op 28 december 2009 in werking getreden. Het doel van de EDR is om de toegang tot dienstenmarkten in de Europese Unie te vereenvoudigen. Slechts een beperkt aantal tarieven die in de tarieventabel zijn opgenomen vallen onder de werking van de EDR en zijn geclusterd in Titel III van de tarieventabel. In het kader van de kostendekking stelt de EDR de eis dat de tarieven die betrekking hebben op EDR-gerelateerde diensten (maximaal) kostendekkend mogen zijn. Kruissubsidiëring van leges die onder de EDR vallen met andere legestarieven is in beginsel niet toegestaan. Enkel binnen een cluster waarin sprake is van een sterk en samenhangend stelsel van vergunningen is kruissubsidiëring nog toegestaan. In principe geldt dat leges die onder de werking van de EDR vallen op tariefniveau kostendekkend dienen te zijn. Ondanks de recente jurisprudentie van de Hoge Raad van 13 februari 2015 zijn wij van mening dat de EDR diensten nog steeds niet meer dan kostendekkend mogen zijn. In het kader van de Dienstenrichtlijn komt er in alle lidstaten een centraal elektronisch loket waar dienstverleners al hun zaken met de overheid elektronisch kunnen regelen (het Dienstenloket). Voorts dienen, op sanctie van onverbindendheid, de belastbare feiten die onder de EDR vallen via een elektronisch loket (www.ondernemersplein.nl) beschikbaar te worden gesteld. Voorlopig is het beschikbaar te stellen van de verordeningen en de daarbij behorende tarieventabellen via de website www.overheid.nl afdoende. De verordening bettreffende elektronisch identificatie en vertrouwensdiensten voor elektronische transacties in de interne markt zal per 1 juli 2016 (naar verwachting) in werking treden.

6

Kamerstukken II 2005/2006, 29515, nr. 140, p. 26. Rb. Leeuwarden 18 december 2012, LJNBY7748. 8 Rb. Gelderland 30 juli 2013, ECLI:NL:RBGEL:2013:1963. 9 Hoge Raad 13 februari 2015, ECLI:NL:HR:2015:82. 10 Zie Rb. Gelderland 30 juli 2013, ECLI:NL:RBGEL:2013:1963. 7


12


3

Resultaten leges en lijkbezorgingsrechten

In dit hoofdstuk zijn eerst de resultaten van het onderzoek gepresenteerd op basis van de gegevens die zijn verkregen van de gemeente Vlagtwedde. Tevens zijn de belangrijkste zaken besproken in het kader van de leges en de lijkbezorgingsrechten. We zullen nu eerst ingaan op de beoordeling van het huidige legesbeleid.

3.1 Beoordeling huidig legesbeleid en lijkbezorgingsrechten De tarieventabel leges van de gemeente Vlagtwedde komt in enige mate overeen met de model legesverordening van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Duidelijk blijkt dat de gemeente Vlagtwedde zelf wijzigingen heeft aangebracht om zodoende zorg te dragen dat sprake is van een legesverordening die meer in overeenstemming is met de feitelijke (gemeentelijke) situatie. Enkele voorbeelden betreffen de volgende: - Het beschikbaar stellen van een getuige voor een huwelijk of een partnerschapsregistratie; - Diensten ten behoeve van de Wet kinderdagopvang; - Vergunning voor de exploitatie van een terras bij een horecabedrijf. Voor wat betreft de verordening lijkbezorgingsrechten kan worden aangegeven dat onder meer de indeling significant afwijkt van de modelverordening vanuit de zijde van de VNG. Dit behoeft uiteraard niet een probleem te zijn, omdat de feitelijke situatie doorslaggevend is. In de programmabegroting 2015 is in de paragraaf lokale heffingen beperkt aandacht besteed aan de leges en de lijkbezorgingsrechten. De baten zijn op basis van de begroting 2015 uitgesplitst en een overzicht is opgenomen. In dit overzicht zijn niet de geraamde lasten ter zake opgenomen. Wenselijk is dat in de toekomst ook aan deze component aandacht wordt besteed zodat meer transparantie en inzicht wordt geboden in de kostendekkendheid van de leges alsmede de lijkbezorgingsrechten en de overige rechten en heffingen waarvoor de norm 100% kostendekkendheid van toepassing is. Verder wordt ten aanzien van de leges slechts vermeld dat de tarieven voor het belastingjaar 2015 zijn verhoogd met 1%, de gemeente rekening houdt met de wettelijke maximumtarieven, maar dat zij hier geen invloed op kan uitoefenen en dat de belangrijkste baten betreffen burgerlijke stand, reisdocumenten, rijbewijzen en bouwvergunningen. Hierbij dient te worden opgemerkt dat sinds de inwerkingtreding van de Wabo niet meer gesproken wordt over bouwvergunningen, maar over de omgevingsvergunning bestaande uit een activiteit bijvoorbeeld ‘bouwen’. Aanpassing van de terminologie is dan ook aan te bevelen. KENMERK: ANG015-0159MH

13


Voor wat betreft de lijkbezorgingsrechten is in de paragraaf lokale heffingen verder opgemerkt dat de tarieven per 2015 met 1% worden verhoogd. Wenselijk in het kader van de transparantie is dat ook de ontwikkelingen alsmede de van belang zijnde wijzigingen worden aangehaald. Uit het voorgaande kan worden geconcludeerd dat de gemeente Vlagtwedde voor zowel de leges als de lijkbezorgingsrechten de tarieven met een jaarlijkse inflatiecorrectie corrigeert. Benadrukt dient te worden dat dit mogelijk is, indien het inzicht op deelaspecten aanwezig is, de maximum wettelijke legestarieven worden geaccepteerd en daarnaast de kostendekkendheid niet boven de 100% uitkomt vanuit de algehele legesverordening en de lijkbezorgingrechten bezien. Qua kostendekkendheid lijkt dit in eerste instantie nog niet het geval te zijn. Voor de leges kan wel worden aangegeven dat de tarieven voor de Verstrekkingen op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens soms het wettelijke maximum overschrijden. Ook voor het in behandeling nemen van een aanvraag voor een rijbewijs wordt een hoger legestarief gehanteerd á € 38,85 dan wettelijk is toegestaan (€ 38,83). Indien we de afdelingsplannen 2015 die in ons bezit zijn aan een nadere analyse onderwerpen blijkt dat in de afdelingsplannen een hoog detailniveau wordt nagestreefd. Een voorbeeld betreft de nadere uitwerking van de baten secretarieleges (product 61004010). Niet alleen is een onderscheid aangebracht naar de burgerlijke stand, BRP, nationaliteitswetgeving, rijbewijzen en reisdocumenten ook blijkt duidelijk wat de (rijks)afdracht is voor het desbetreffende product. Gelet op de kostendekkendheid is dan ook sprake van een transparante situatie. Hierbij is het van belang dat de gegevens jaarlijks worden geactualiseerd, waarbij ook rekening wordt gehouden met de wettelijke ontwikkelingen anders sluit het geheel niet meer aan bij de feitelijke situatie. Het detailniveau wat voor de leges wordt nagestreefd in de afdelingsplannen is voor de lijkbezorgingsrechten, voor wat betreft de baten, wat minder gedetailleerd. De prestaties 2015 zijn wel opgenomen, maar de daadwerkelijk opbouw van de baten in relatie tot de vigerende tarieventabel ontbreekt. Het is dan ook een aandachtspunt zodat meer transparantie kan worden betracht. In de volgende paragraaf zullen we in eerste instantie ingaan op de resultaten inzake de leges uitgesplitst naar titel van de voorliggende legesverordening en daarbij behorende tarieventabel.

3.2 Kostendekkendheid per titel De kostendekkendheid van de leges van de gemeente Vlagtwedde is, waar mogelijk, per product/dienst beoordeeld en berekend. Hierbij is gebruik gemaakt van de bij ANG aangeleverde informatie en de gehouden interviews voor Titel I,II en III. De belangrijkste gegevens die zijn verkregen zijn ingevuld in het kostendekkendheidsformat. Het kostendekkendheidsformat is nog niet volledig ingevuld. Dit komt omdat de gemeente Vlagtwedde voor een groot deel voor wat betreft de aanlevering van de gegevens afhankelijk is van de omgevingsdienst. De omgevingsdienst heeft ondanks meerdere verzoeken daartoe, beperkte informatie aangeleverd.


14


Per titel worden hieronder de belangrijkste aandachtspunten en resultaten besproken. Titel I: Vooraf dient te worden opgemerkt dat de kostendekkendheid voor Titel I op basis van de aangeleverde prestatiegegevens is berekend. De kostendekkendheid voor Titel I komt uit op 97%. De kostendekkendheid mag in haar geheel worden beoordeeld en kruissubsidiëring is toegestaan. Zoals eerder aangegeven is kruissubsidiëring, subsidiëring van onrendabele activiteiten met ‘winst’ uit rendabele activiteiten. Wat zijn de belangrijkste constateringen? Alvorens in te gaan op de belangrijkste constateringen dient te worden vermeld dat sommige producten/diensten die wel zijn opgenomen in Titel I zijn ondergebracht bij de Omgevingsdienst Groningen (in het vervolg Omgevingsdienst) het gaat om de APV en de bijzondere wetten. Tevens is in samenspraak besloten om een gemiddeld uurtarief te hanteren voor de afdeling Publiekszaken om zodoende de kostendekkendheid op een zo goed mogelijk niveau vast te stellen. In haar algemeenheid kan verder worden aangegeven dat op basis van de aangeleverde overzichten en de ingevulde prestatiegegevens, de gegevens voor het algehele jaar 2015 zijn geëxtrapoleerd. Zo is het aantal prestaties gedeeld door 5 (maanden) en vermenigvuldigd met 12 (maanden). Op deze manier komt een grove schatting tot stand over de te verwachten aantallen voor het belastingjaar 2015. Waar mogelijk is ook een vergelijking gemaakt met de realisatie 2013 en de begrote aantallen 2015. In hoofdstuk 1, Burgerlijke stand, zijn de artikelen opgenomen met betrekking tot de huwelijksvoltrekking. Bezien vanuit de transparantie, maar voornamelijk gelet op de klantvriendelijkheid, is het wenselijk dat ook in de tarieventabel tot uitdrukking komt wanneer een kosteloos huwelijk wordt voltrokken. Hierdoor kan een burger vooraf een gedegen afweging maken of hij/zij voor een huwelijk wel/niet leges wilt betalen. Met betrekking tot de kostendekkendheid die uitkomt op 84% is het van belang om te melden dat de kosten die worden gemaakt in het kader van de kosteloze huwelijken geen onderdeel mogen uitmaken van het te berekenen kostendekkendheidspercentage. De reden dat deze kosten geen onderdeel uitmaken van de integrale berekening is dat het wettelijk verplicht is om de huwelijksvoltrekking op een bepaald tijdstip kosteloos aan te bieden. Binnen de gemeente Vlagtwedde heeft de aanvrager de mogelijkheid om een huwelijk op een interne of een externe locatie te laten voltrekken. Voor de interne locatie (raadszaal) is een kostendekkendheidspercentage berekend van 62%. De belangrijkste reden voor het wat lagere percentage is gelegen in het feit dat het legestarief niet in verhouding staat tot de gemaakte kosten. De kosten vallen uiteen in de tijdbesteding van de medewerker publiekszaken, bode en de Buitengewone ambtenaar burgerlijke stand (in het vervolg Babs). Verder is van belang om aan te geven dat het uurtarief van de medewerker publiekszaken en die van de bode niet bijzonder hoog zijn (gelet op een vergelijk met andere gemeenten). De vergoeding van de Babs bij een interne locatie ligt wel iets hoger dan gemiddeld, maar dat betreft een keuze. Daarnaast is nog geconstateerd dat de tijdbesteding van de medewerker KENMERK: ANG015-0159MH

15


publiekszaken gemiddeld bezien een stuk lager is dan bij andere gemeenten. Het advies is dan ook om deze tijdbesteding nogmaals te monitoren. Mocht de keuze worden gemaakt om op een externe locatie een huwelijk te laten voltrekken dan is voornamelijk de lasten component op een andere wijze opgebouwd. De medewerker publiekszaken is nog steeds even veel tijd kwijt om de werkzaamheden te verrichten. De Babs verkrijgt dezelfde vergoeding (€ 125,11) als voor een voltrekking van een huwelijk op een interne locatie. De bode is bij een extern huwelijks slechts beperkt betrokken. Het gaat dan enkel om de aanlevering van de akten op de externe locatie. Los hiervan en mede bezien vanuit het afdelingsplan 2015 dient ook huur te worden betaald. Het bedrag betreft € 263,65 en maakt dan ook integraal onderdeel uit van het te berekenen kostendekkendheidspercentage. Het kostendekkendheidspercentage komt hier uit op 107% (op werkdagen) en 126% (op een zaterdag). Tot slot kan ten aanzien van de huwelijken nog worden vermeld dat het aantal huwelijken op begrotingsbasis enigszins afwijkt van het te verwachtten aantal huwelijken. Dit heeft voornamelijk betrekking op de interne locatie (raadszaal). Aan te bevelen is om de ramingen op basis van de gegevens 2014 en die van de huidige jaargang aan te passen. Hoofdstuk 2 reisdocumenten wordt gekenmerkt door de maximum wettelijke tarieven die van toepassing zijn. Kortom, de gemeente mag wel een lager legesbedrag in rekening brengen, maar niet een hoger legestarief. Mocht de gemeente dit wel doen dan kan de aanvrager ten tijde van een bezwaarprocedure de nota (wat gelijk staat aan een aanslag) met succes laten vernietigen. Dit doet zich bij de gemeente Vlagtwedde niet voor, omdat de keuze is gemaakt om een verwijzing te maken naar de wettelijk vastgestelde tarieven. Gelet op de omvang (qua aantallen) is het in kader van het kenbaarheidsvereiste wellicht een optie om de wettelijke tarieven alsnog op te nemen. De kostendekkendheid voor dit hoofdstuk komt uit op 108%, waarbij ook rekening is gehouden met de baten en lasten ter zake van de naturalisatiegelden. Voor de naturalisatiegelden is het aan te bevelen om zonder meer een belastbaar feit op te nemen in de tarieventabel, ondanks dat ook hier sprake is van wettelijk vastgestelde tarieven. De belangrijkste redenen dat de kostendekkendheid iets boven de 100% uitkomt betreffen het uurtarief en de interne tijdbesteding. Van belang is dat op korte termijn wordt geïnventariseerd of en in hoeverre ook niet andere uren kunnen worden toebedeeld aan het product. Gedacht kan worden aan het aanschrijven van personen waarvan het reisdocument binnenkort verloopt. De kascontroles/administratie is wel op basis van de begroting al toebedeeld. In hoofdstuk 3 van de tarieventabel zijn de rijbewijzen opgenomen. Ook dit hoofdstuk wordt gekenmerkt door de wettelijk vastgestelde maximumtarieven. Dit betreft voor een aanvraag rijbewijs € 38,83 en voor een spoedaanvraag wordt hier nog eens extra € 34,10 bij in rekening gebracht. Gebleken is dat in de tarieventabel foutieve bedragen zijn opgenomen die hoger zijn dan de wettelijk vastgestelde tarieven. Dit brengt enig juridisch risico met zich mee, echter gelet op de kasadministratie wordt niet het tarief van de tarieventabel in rekening gebracht bij de aanvrager maar het wettelijk tarief. Wenselijk is dat in de nieuwe tarieventabel dit alsnog wordt hersteld.


16


Het kostendekkendheidspercentage voor dit hoofdstuk komt uit op 128%. De belangrijkste reden hiervoor is de geringe (basis) tijdbesteding van 14 minuten en het uurtarief. Tevens zijn nog geen extra uren toebedeeld die in het verlengde staan van de afgifte van een rijbewijs. Wenselijk is dat deze tijdbesteding alsnog wordt geïnventariseerd zodat het nog kan worden toebedeeld. Hierdoor zal het aantal toebedeelde uren ook meer in verhouding komen te staan ten opzichte van de geraamde capaciteit van ruim 900 uren. Hoofdstuk 4 heeft betrekking op de basisregistratie personen (BRP). In deze basisadministratie is van iedere inwoner de administratieve levensloop geregistreerd. Vaak wordt deze administratie ook wel aangeduid als de basisadministratie van de wieg tot het graf. De gemeente dient als bronhouder van de BRP de gegevens te verzamelen, te registreren en te onderhouden. Daarnaast is van iedere persoon een persoonslijst aangelegd in de basisadministratie. In het kader van de leges gaat het specifiek om de afgifte van een uittreksel van een ingeschrevene. Het BRP uittreksel dient niet verward te worden met bijvoorbeeld de afgifte van een geboorteakte of overlijdensakte. Voor dit hoofdstuk is een kostendekkendheidspercentage berekend van 51%. Van belang is om enkel het percentage van 94% met betrekking tot de verstrekking van een uittreksel uit het BRP verder te analyseren. Het (apart) berekende kostendekkendheidspercentage is hierbij belangrijk, omdat de jurisprudentie sinds kort de eis stelt dat het uittreksel niet tegen een meer dan kostendekkend tarief mag worden verstrekt.11 Gesteld kan worden dat het gehanteerde legestarief maximaal mag worden verhoogd naar € 8,05 uitgaande van gelijke variabelen (uurtarief en tijdbesteding), zodat niet sprake is van een onverbindend legestarief. Het kostendekkendheidspercentage komt dan uit op 100% (afgerond). Ook hier is geconstateerd dat de geraamde uren significant afwijken van de toebedeelde uren in het kostendekkendheidsformat. Echter dit is te verklaren vanuit het gegeven dat ook kosten (uren) worden gemaakt om het BRP actueel te houden. We hebben het dan over de beheersorganisatie, waarbij het algemene belang prevaleert boven het individuele belang van de aanvrager. De keuze is dan ook gemaakt om slechts de uren toe te bedelen die rechtstreeks in verband staan met de individuele dienstverlening. Hoofdstuk 14 heeft betrekking op de mark en standplaatsen. Gelet op de omschrijving van het belastbaar feit gaat het om de (losse) standplaatsvergunning vanuit de APV bezien. Dit betreft een activiteit die betrekking heeft op de Europese Diensten Richtlijn (in het vervolg EDR). Het is dan ook wenselijk dat deze belastbare feiten worden ondergebracht in Titel III. Het voordeel is dat zodoende een beter inzicht kan worden gegenereerd in de kostendekkendheid van de leges. Dit is van belang omdat de EDR gerelateerde activiteit niet meer dan kostendekkend mag zijn als product, dan wel als samenhangend stelsel (alle standplaatsvergunningen). Uitgaande van het gegeven dat sprake is van een samenhangend stelsel is de kostendekkendheid dan ook integraal beoordeeld. Het kostendekkendheidspercentage komt uit op 212%. De belangrijkst reden dat het kostendekkendheidspercentage de 100% overschrijdt is de geïnventariseerde tijdbesteding van 20 minuten.

11

Hof van Justitie van de Europese Unie 12 december 2013, ECLI:NL:XX:2013:161.


17


Gelet op de ANG benchmark kan deze tijdbesteding als ‘laag’ worden aangemerkt. Wenselijk is dan ook om dit gegeven nogmaals te valideren bij de vakafdeling. Mochten de gegevens (tijdbesteding) niet worden gewijzigd dan dient het legestarief voor een standplaatsvergunning (op jaarbasis) voornamelijk te worden verlaagd. Het moge duidelijk zijn dat sprake is van enig juridisch risico wat zich kan openbaren. In hoofdstuk 18 zijn de belastbare feiten op het gebied van de Telecommunicatiewet ondergebracht. Het hoofdstuk is, in het kader van de kostendekkendheid van de leges, extra van belang vanwege de discussie of en in hoeverre een tarief niet meer dan kostendekkend mag zijn gelet op de Machtigingsrichtlijn. De uitspraak van de Hoge Raad is op 5 juni 2015 gepubliceerd. Uitkomst van de uitspraak is dat de Hoge Raad prejudiciële vragen gaat voorleggen bij het Hof van Justitie. Het is dan ook nog steeds onduidelijk of en in hoeverre sprake moet zijn van een kostendekkend tarief voor het instemmingsbesluit. Naar verwachting zal in de loop van dit jaar hierover meer duidelijkheid komen. Op dit moment is niet bekend of meer dan een kostendekkend tarief gehanteerd wordt voor het instemmingsbesluit, omdat de gegevens met betrekking tot de tijdbesteding ten tijde van het opstellen van het onderzoek niet zijn ingevuld. Mede vanwege de juridische risico’s die zich kunnen etaleren is het gewenst om alsnog de tijdbesteding te valideren, omdat op dit moment de kostendekkendheid is vastgesteld op 400%. Tevens kan worden overwogen om, vooruitlopend op de antwoorden op de prejudiciële vragen, alvast wel het meter afhankelijke tarief aan te passen en te kiezen voor een begrotingsconstructie. Zodoende kunnen de eventuele juridische risico’s worden beperkt. In hoofdstuk 19, verkeer en vervoer, zijn een tweetal belastbare feiten opgenomen. Het betreft de ontheffing op basis van artikel 87 Reglement verkeersregels en verkeertekens en artikel 9.1 van de Regeling voertuigen. Normaliter zijn in dit hoofdstuk ook één of meerdere belastbare feiten opgenomen die betrekking hebben op de gehandicaptenparkeerkaart. Bij de behandeling van de begroting 2007 is bij motie besloten om over te gaan op het gratis verstrekken van invalidenparkeerkaarten. Nu dit nog steeds de feitelijke situatie is worden de kosten (uren) in feite ‘gedekt’ door de algemene middelen. Het betreft een keuze van de organisatie om in de toekomst alsnog een voorstel voor te bereiden om zorg te dragen dat alsnog een legestarief wordt opgenomen voor deze belastbare feiten. Zolang dit niet van toepassing is kunnen de kosten(uren) ook niet worden toebedeeld in het kader van de kostendekkendheid van de leges, omdat het een bewuste keuze is van de gemeente. In hoofdstuk 20 zijn normaliter de diensten opgenomen die geen betrekking hebben op de geijkte producten/diensten ten aanzien van Titel I en/of Titel III. Door de organisatie is de keuze gemaakt om ook de evenementenvergunningen hier onder te brengen. Aan te bevelen is om deze diensten over te hevelen naar Titel III, omdat sprake is van een EDR activiteit. Voor wat betreft de kostendekkendheid van deze producten/diensten kan worden gesteld dat deze niet kostendekkend zijn. De belangrijkste reden hiervoor is het gehanteerde legestarief wat de € 10,- nog niet overstijgt. Tevens worden op basis van een inschatting en met inachtneming van het werkplan 2014 gemeente Vlagtwedde Wabo, APV en Bijzonder wetten t.b.v. van de Omgevingsdienst Groningen de totale capaciteit geraamd op 0,4 FTE. KENMERK: ANG015-0159MH

18


Op basis van de voorliggende documentatie is dan op dit moment 0,3 FTE toebedeeld aan het hoofdstuk diversen. Nu het uurtarief van de omgevingsdienst ook niet beschikbaar is gesteld is de keuze gemaakt om te rekenen met een uurtarief van € 80,00. Op dit moment komt het kostendekkendheidspercentage uit op slechts 1%. Het moge duidelijk zijn dat bij verdere validatie van de gegevens door de omgevingsdienst het berekende kostendekkendheidspercentage aan verandering onderhevig is. Voor de overige resultaten is een verwijzing op zijn plaats naar het bijgevoegde kostendekkendheidsformat wat integraal onderdeel uitmaakt van deze rapportage. Titel II: Titel II van de tarieventabel heeft betrekking op de fysieke leefomgeving (Wabo) alsmede de bestemmingswijzigingen zonder activiteiten. De Wabo taken zijn overgeheveld naar de Omgevingsdienst. Vanaf 1 november 2013 verzorgt de Omgevingsdienst Groningen de uitvoering van milieu- en bouwzaken voor de gemeente Vlagtwedde. Alle aspecten met betrekking tot vergunningverlening, handhaving, toezicht en het afhandelen van klachten op het gebied van onder meer bouwen en milieu worden uitgevoerd door de omgevingsdienst. Het aanvragen van de omgevingsvergunningen gebeurt via het online omgevingsloket of digitaal via e-mail bij de gemeente Vlagtwedde. In sporadische gevallen wordt de omgevingsvergunning nog per post ingediend bij de gemeente Vlagtwedde. Mocht dit zich voordoen dan wordt de aanvraag per omgaande doorgestuurd naar de omgevingsdienst, omdat zij de vergunningen aanvragen in behandeling nemen. Nu de belangrijkste taken op het gebied van de Wabo zijn overgeheveld naar de omgevingsdienst is dit direct ook de belangrijkste bron qua lasten (uren). Uitgaande van de begroting 2015, met inbegrip van de toelichting, is gekozen om het bedrag van de gemeenschappelijke regeling van € 721.813,- voor 50% toe te bedelen aan de afhandeling van omgevingsvergunningen. Hierbij dient verder de opmerking te worden geplaatst dat de bijdrage aan de omgevingsdienst voor de overgedragen Provinciale VTH taken á € 43.090,- hierop nog in mindering dient te worden gebracht. De begrote lasten (uren) betreffen uiteindelijk € 317.816,-. Dit is dan ook in basis het uitgangspunt om de kostendekkendheid te bepalen. Om zorg te dragen dat een betere kostenonderbouwing wordt gerealiseerd ten behoeve van Titel II (o.a. de bouwactiviteiten) zijn in een eerder stadium een groot aantal tijdschrijfformats aangeleverd. Het doel van de aanlevering van de tijdschrijfformats is om detail inzicht te generen in de benodigde tijdbesteding vanuit de omgevingsdienst. Immers, de omgevingsdienst maakt de meeste uren ten behoeve van het product. Tot het moment van opstellen van de rapportage is deze informatie niet op detail aangeleverd. Per e-mail van oktober 2015 is door de omgevingsdienst een summiere onderbouwing geleverd ten aanzien van de tijdbesteding. Kort gezegd wordt gemiddeld 20 uur per aanvraag omgevingsvergunning besteed door de omgevingsdienst. Mocht sprake zijn van een constructieve (uitgebreide toets) en een uitgebreide toetsing aan de brandveiligheidsaspecten dan wordt hier nog 20 uur extra aan besteed. De uren administratie betreffen 8% van het vergunningentraject (afgerond 2 uur). Er zijn geen cijfers aangeleverd met betrekking tot het bouwgerelateerd toezicht. KENMERK: ANG015-0159MH

19


Voorlopig is gemiddeld bezien nog 2 uur toebedeeld aan de aanvraag omgevingsvergunning, maar een nadere onderbouwing is hierbij wel noodzakelijk. Uiteindelijk wordt dan 26 uur per aanvraag besteed door de omgevingsdienst. Het voorgaande maakt duidelijke dat sprake is van een summiere onderbouwing en het is dan ook wenselijk dat binnen afzienbare tijd nadere en meer op detail uitgewerkte gegevens worden aangeleverd door de omgevingsdienst. Gelet op de overlegde stukken blijkt dat de omgevingsdienst ook recent is gestart met het tijdschrijven op producten/diensten. Het is dan ook aannemelijk dat deze gegevens ook op korte termijn in het kader van de leges en met name de kostenonderbouwing ter beschikking kunnen worden gesteld aan de gemeente Vlagtwedde. Ook het uurtarief is (nog) niet beschikbaar gesteld door de omgevingsdienst. Voorlopig is dan ook rekening gehouden met een gemiddeld uurtarief van € 80,-. Voor wat betreft de baten is door de gemeente Vlagtwedde zelfstandig een overzicht aangeleverd met betrekking tot de legesgerelateerde producten/diensten. Dit overzicht is dan ook leidend en aangehouden om te komen tot een verdere prognose per belastingjaar 2015. Uit de aangeleverde informatie kan worden gedestilleerd dat tot 1 juni 2015 41 omgevingsvergunningen zijn afgegeven. Uitgaande van een extrapolatie is de verwachting dat 98 aanvragen omgevingsvergunningen in behandeling worden genomen door de omgevingsdienst. Dit is wezenlijk anders dan het geraamde aantal activiteiten omgevingsvergunningen (200) zoals opgenomen in de programmabegroting. Wenselijk is om deze raming voor het aankomende belastingjaar aan te passen en tevens met de omgevingsdienst te bezien of en in hoeverre dit ook aanleiding geeft om de vastgestelde bijdrage naar beneden bij te stellen. Dit wordt slechts anders als sprake is van een vaste bijdrage voor een aantal jaren. Op dat moment zal sprake zijn van een verschuiving qua budget naar bijvoorbeeld handhaving. De baten komen derhalve voor het algehele jaar naar verwachting uit op € 137.897,-. Dit bedrag is als zodanig ook redelijk in lijn met hetgeen is begroot á € 150.000,-. Uitgaande van de voorliggende variabelen en rekening houdend met de andere begrote lasten komt het kostendekkendheidspercentage uit op 55%. Dit percentage is berekend door de baten (€ 137.897,-) te delen door de lasten ter zake (€ 251.602,-). Het moge duidelijk zijn dat de financiële ruimte fors is. Dit wordt niet wezenlijk anders als wordt uitgegaan van de begrote baten á € 150.000,-. In basis kan dan ook een tariefsverhoging worden gerealiseerd, echter dient hierbij wel rekening te worden gehouden met het feit dat de gegevens van de omgevingsdienst nog niet op detail beschikbaar zijn gesteld. In afwachting van de definitieve herijking van de gegevens en bezien vanuit het voorzichtigheidsprincipe is het wenselijk om de tarieven niet direct significant te verhogen. Tot slot is nog van belang om kort aandacht te besteden aan de achteraf ingediende aanvraag . Indien een aanvraag wordt ingediend na aanvang of gereedkomen van de bouwactiviteit wordt het legesbedrag, wat reeds verschuldigd is voor de bouwactiviteit, met 21,20% verhoogd. De gemeente is bevoegd het legestarief voor de bouwactiviteiten te verhogen indien sprake is van een achteraf ingediende aanvraag. Maatvoering hierbij is echter belangrijk. De extra leges mogen namelijk niet zo hoog zijn dat het strafkarakter gaat overheersen. De VNG heeft met betrekking tot dit aspect een advies uitgebracht. KENMERK: ANG015-0159MH

20


Zij geven hierbij aan dat een verhoging van 10% met een absoluut maximum van € 1.000 naar hun mening binnen de redelijke grenzen valt. Als ANG zijnde kunnen wij ons vinden in het advies van de VNG. Wenselijk is dan ook om dit percentage te verlagen naar 10% met een maximumbedrag van € 1.000. Titel III: In Titel III zijn normaliter de EDR-gerelateerde activiteiten ondergebracht. Voor deze activiteiten dient per product/dienst of samenhangend stelsel nog steeds te worden beoordeeld wat het kostendekkendheidspercentage is. Kruissubsidiëring is, zoals reeds besproken, binnen Titel III namelijk niet toegestaan. Enkel binnen een samenhangend stelsel, zoals bijvoorbeeld hoofdstuk 1 Horeca, mag kruidsubsidiëring plaatsvinden. Dit houdt dus in dat alle artikelen die betrekking hebben op bijvoorbeeld de drank- en horecavergunning als één samenhangend stelsel kunnen worden gezien en dat dan ook het kostendekkendheidspercentage van dit gehele samenhangende stelsel van belang is en niet de kostendekkendheid van alle diensten op artikelniveau. Nu de gemeente Vlagtwedde de samenhangende stelsels onder de hoofdstukken heeft geschaard in hoofdstuk 3 zijn de kostendekkendheidspercentages van de hoofdstukken bepalend. Het algehele kostendekkendheidspercentage van deze titel op basis van de bekende prestatiegegevens, betreft 11%, en is van belang ter beoordeling van de kostendekkendheid van de algehele legesverordening. Bezien vanuit de aangeleverde gegevens en de opbouw van de tarieventabel is enkel het hoofdstuk Horeca van belang. Immers, voor dit hoofdstuk zijn enkel prestaties/aantallen bekend. Nu de werkzaamheden worden uitgevoerd door de omgevingsdienst is, wederom op basis van het werkplan 2014 gemeente Vlagtwedde, bepaald dat 0,1 FTE wordt besteed aan de vergunningverlening inzake de Drank en Horecawet. Rekening houdend met dit gegeven en de overige lasten in de begroting kan de kostendekkendheid worden vastgesteld. De baten betreffen € 1.390,- en de lasten ter zake € 12.099,-. Het kostendekkendheidspercentage komt daarmee uit op 11%. Eén van de redenen dat het kostendekkendheidspercentage laag uitkomt is bijvoorbeeld dat, voor het verkrijgen van een vergunning op grond van artikel 3 Drank en Horecawet, de aanvrager slechts een bedrag van € 133,70 aan leges betaalt. Zonder deze vergunning op grond van artikel 3 Drank en Horecawet kan geen horecabedrijf worden uitgeoefend. Voor de ontheffing op grond van artikel 35 van de Drank en Horecawet dient de aanvrager slechts een tarief van € 7,00 aan leges te betalen. Dit houdt in dat de omgevingsdienst nog geen 10 minuten mag besteden aan de aanvraag mocht sprake zijn van een kostendekkend tarief. Dit blijkt niet het geval te zijn ondanks dat de detailinformatie ontbreekt. Het moge duidelijk zijn dat wijziging van de variabelen (tijdbesteding alsmede het uurtarief) van invloed zijn op het berekende kostendekkendheidspercentage. Gewenst is dan ook om deze gegevens ter validatie nogmaals voor te leggen bij de omgevingsdienst, aangezien de informatie dateert van het jaar 2014. KENMERK: ANG015-0159MH

21


Met betrekking tot de Drank en Horecawet is verder nog van belang dat nog geen bepaling is opgenomen voor wat betreft artikel 30 van de Drank en Horecawet. Dit artikel bepaalt dat, wanneer een inrichting een zodanige verandering ondergaat dat zij niet langer in overeenstemming is met de in de vergunning gegeven omschrijving, de vergunninghouder verplicht is dit binnen één maand dit te melden bij de burgemeester. De gemeente verstrekt dan een gewijzigde vergunning, waarin ingevolge van artikel 29 van de Drank en Horecawet de vereiste omschrijving is aangepast. Voor deze wijziging van de vergunning dient onder andere de inrichting bouwtechnisch te worden gecontroleerd. Gewenst is dan ook om met betrekking tot dit aspect een artikel op te nemen in de legestarieventabel. Zodoende kan ook een legestarief worden geheven (los van de restbepaling). In het verlengde van voorgaande kan tevens kan worden opgemerkt dat de gemeente Vlagtwedde geen specifiek tarief heeft opgenomen voor de BIBOB toets. Dit is ook conform de laatste juridische uitgangspunten. Een verwijzing is op zijn plaats naar een recente uitspraak van het Hof Den Bosch.12 Hoofdstuk 2 heeft betrekking op de organisatie van evenementen of markten. De gemeente heeft in het verleden de keuze gemaakt om geen invulling te geven aan dit hoofdstuk, maar om dit deel onder te brengen in het hoofdstuk diversen (Titel I). Voor wat betreft de resultaten is dan ook een verwijzing op zijn plaats naar hetgeen is besproken met betrekking tot Titel I. Los hiervan is het aan te bevelen om belastbare feiten ten aanzien van de evenementen wel onder te brengen in Titel III vanwege het feit dat sprake is van een EDR gerelateerde activiteit. Van belang is om daarnaast ook te overwegen om een onderscheid aan te brengen naar A/B/C-evenementen. Hiermee wordt een indeling bewerkstelligd op basis van de mate van ‘belastendheid’ van het evenement. Steeds meer gemeenten maken deze keuze. Bij een eventuele onderverdeling komt het neer op een indeling van de evenementen van 0-evenementen (evt. melding), Aevenementen (beperkt risico), B-evenementen (gemiddeld risico) en C-evenementen (verhoogd risico). Wanneer gekozen wordt voor een onderverdeling naar belastbaarheid van de evenementen is het niet noodzakelijk dat slechts één tarief wordt gehanteerd. Ook tariefdifferentiatie is een mogelijkheid. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat ook de APV dient te worden aangepast, omdat deze indeling als zodanig nog niet is opgenomen in de APV. Op de volgende pagina is in tabelvorm op hoofdstukniveau op basis van de beschikbare informatie de kostendekkendheid van de diverse legesplichtige diensten/producten weergegeven. Nu voor alle Titels nog niet alle gegevens op detail beschikbaar zijn dient hiermee wel bij de beoordeling van de uitkomsten wel rekening mee te worden gehouden.

12

Hof Den Bosch 28 mei 2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:1854.


22


Recapitulatie kostendekkendheidsonderzoek tarieventabel Vlagtwedde 2015 Kosten Opbrengsten

Hoofdstuk Totaal TITEL I

Percentage

€

564.539

€

429.782

76%

€

300.838

€

290.493

97%

€

1

Algemene dienstverlening Niet rechtstreeks toe te bedelen lasten op regel of hoofdstukniveau Burgerlijke stand

€

21.161

€

17.810

84%

2

Reisdocumenten

€

179.095

€

193.923

108%

3

Rijbewijzen

€

44.990

€

57.607

128%

4

Verstrekkingen uit de Basisregistratie personen (BRP)

€

4.370

€

2.227

51%

5

Verstrekkingen uit het Kiezersregister

€

-

€

-

-

6

Verstrekkingen op grond van Wet bescherming persoonsgegevens

€

-

€

-

-

7

Bestuursstukken

€

-

€

-

-

8

Vastgoedinformatie

€

-

€

-

-

9

Overige publiekszaken

€

10

Gemeentearchief

€

-

€

14

Marktstandplaatsen en ventvergunningen

€

901

€

15

Winkeltijdenwet

€

-

€

-

-

16

Kansspelen

€

-

€

-

-

17

Kinderopvang

€

-

€

-

-

18

Telecommunicatie

€

443

€

1.773

400%

19

Verkeer en vervoer

€

4.750

€

4.966

105%

20

Diversen

€

31.212

€

346

1%

€

251.602

€

137.898

55%

TITEL II

Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/ omgevingsvergunning Niet rechtstreeks toe te bedelen lasten op regel of hoofdstukniveau

€

-

13.917

n.v.t.

€

9.935 -

71% -

1.908

212%

-

1

Begripsomschrijvingen

2

Vooroverleg/beoordeling conceptaanvraag

€

3

Omgevingsvergunning

€

4

Vermindering

€

-

€

-

-

5

Teruggaaf

€

-

€

-

-

6

Intrekking omgevingsvergunning

€

-

€

-

-

7

Wijziging omgevingsvergunning als gevolg van wijziging project

€

-

€

-

-

8

Bestemmingswijzigingen zonder activiteiten

€

-

€

-

-

9

Sloopmelding

€

-

€

-

-

10

In deze titel niet benoemde beschikking

€

-

€

-

-

€

12.099

€

12.099

1

Dienstverlening vallend onder Europese dienstenrichtlijn Niet rechtstreeks toe te bedelen lasten op regel of hoofdstukniveau Horeca

€

2

Organiseren evenementen of markten

3

Prostitutiebedrijven

4

Vervoer gevaarlijke stoffen

€

5

Brandbeveiligingsverordening

€

6

In deze titel niet benoemde vergunning, ontheffing of andere beschikking

€

-

TITEL III


n.v.t. 251.602

€ €

-

-

137.898

55%

€

1.391

-

€

1.391

€

-

€

-

-

€

-

€

-

-

-

€

-

-

-

€

-

-

€

-

-

11%

-

23


3.3 Lijkbezorgingsrechten Onder de titel lijkbezorgingsrechten kan het gemeentebestuur rechten heffen voor de diensten die in het kader van de lijkbezorgingsrechten worden verricht. De juridische basis betreft artikel 229, lid 1 onder a en b van de Gemeentewet. Dit artikel geeft aan dat rechten kunnen worden geheven ter zake van: a) het gebruik overeenkomstig de bestemming van, voor de openbare dienst bestemde, gemeente bezittingen of van, voor de openbare dienst bestemde, werken of inrichtingen die bij de gemeente in beheer of in onderhoud zijn; b) het genot van, door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten; c) het geven van vermakelijkheden waarbij gebruik wordt gemaakt van, door of met medewerking van het gemeentebestuur tot stand gebrachte of in stand gehouden voorzieningen of waarbij een bijzondere voorziening in de vorm van toezicht of anderszins van de zijde van het gemeentebestuur getroffen wordt. Het gehele hiervoor aangehaalde artikel is voor de juridische basis van lijkbezorgingsrechten van belang. Dit is vanwege het feit dat voor verschillende activiteiten (in de breedste zin) tarieven in rekening worden gebracht. Denk onder andere aan het begraven en het onderhoud aan de begraafplaats. Voor 1 juli 1991 werd gesproken over begrafenisrechten. Het waren die rechten die betrekking hadden op de rechten genoemd in de Wet op de lijkbezorging (oud). Per 1 juli 1991 is de Wet op de lijkbezorging in werking getreden. Sinds die tijd wordt gesproken over lijkbezorgingsrechten. Blijkens de Titel van de verordening van de lijkbezorgingsrechten 2015 hanteert de gemeente Vlagtwedde de juiste terminologie. In de huidige verordening zijn in artikel 1 de begripsomschrijvingen uitgewerkt. Deze begripsbepalingen zijn van belang om de verordening en de van toepassing zijnde tarieventabel op een juiste manier te interpreteren. Dit is voornamelijk van belang, omdat voor de, door de gemeente te verrichtten diensten in verband met de begraafplaats (lijkbezorgings) rechten mogen worden geheven. Een verwijzing is op zijn plaats naar artikel 2 van de verordening. Zoals wellicht bekend zijn de diensten die betrekking hebben op de lijkbezorgingsrechten divers van aard. De gemeente Vlagtwedde heeft dan ook in artikel 3 van de verordening lijkbezorgingsrechten een ruime definitie opgenomen zodat al snel wordt voldaan aan de belastingplicht. Het voordeel is dat zowel de nabestaanden, erfgenamen of de uitvaartondernemer als belastingplichtigen kunnen worden aangemerkt. In artikel 5 van de verordening is een verwijzing opgenomen naar de in de tarieventabel benoemde diensten die de gemeente verstrekt. in de tarieventabel wordt onder andere een onderscheid gemaakt naar het verlenen van rechten (artikel 12), het feitelijk begraven van een lijk (artikel 11) en het (administratief) inschrijven en overboeken van een particulier graf, particuliere urnennis, particuliere gedenkplaats of particuliere verstrooiingsplaats. De te verlenen rechten waarover wordt gesproken in artikel 12 vinden haar basis in artikel 28 van de Wet op de lijkbezorging. In artikel 28 is opgenomen dat een grafrecht een uitsluitend recht is op een graf en dat het slechts schriftelijk kan worden gevestigd. Het recht kan voor onbepaalde tijd of voor een bepaalde tijd, van ten minste tien jaar, worden verleend. We hebben het dan specifiek over het doen begraven en begraven houden. Op basis van artikel 12 van de tarieventabel wordt slechts een uitsluitend recht gevestigd dat het mogelijk maakt dat een lijk kan worden begraven en begraven te houden. Dit betreft een administratieve handeling die door de medewerkers van de Publiekszaken wordt uitgevoerd. Daarnaast zijn zij ook verantwoordelijk voor het bijhouden van de algehele administratie omtrent de begraafplaatsen. KENMERK: ANG015-0159MH

24


Zodoende wordt inzicht gecreëerd in de aflooptijd van een recht alsmede het moment waarop een graf (weer opnieuw) kan worden uitgegeven. Voor o.a. deze werkzaamheden is structureel om en nabij de 0,25 FTE benodigd. In het kader van het bepalen van de huidige kostendekkendheid zal hier rekening mee worden gehouden. Voor het aankomende belastingjaar (2016) zal naar verwachting nagenoeg dezelfde inzet benodigd zijn. In artikel 11 gaat het juist om het (feitelijk) begraven, wat in principe is uitbesteed aan WSW CT. In de begroting per belastingjaar 2015 is (gecorrigeerd) een bedrag opgenomen van € 50.000,-. Dit betreft diensten van derden die direct te relateren zijn aan de verordening lijkbezorgingsrechten. Het is dan ook terecht dat deze kosten onderdeel uitmaken van de voorliggende kostenonderbouwing. Los van het (feitelijk) begraven wordt gedurende het jaar ook onderhoud gepleegd aan de verscheidene begraafplaatsen. Dit kan bijvoorbeeld betrekking hebben op het maaien van het grasveld en/of het beplanten van de gronden die toebehoren aan de begraafsplaats. Deze werkzaamheden worden eveneens verricht door de medewerkers van de buitendienst. Voor het op de juiste wijze onderhouden van de verschillende begraafplaatsen en de feitelijke handelingen die dienen te worden verricht, gelet op de tarieventabel lijkbezorgingsrechten 2015, is wederom de inzet van WSW CT van belang. De overige tarieven die zijn opgenomen in de tarieventabel lijkbezorgingsrechten hebben betrekking op de nog niet benoemde diensten waarvoor de gemeente Vlagtwedde een tarief in rekening brengt bij de aanvrager. Denk hierbij aan het plaatsen van een gedenkteken (artikel 13 e.v. tarieventabel). Kostendekkendheid De kostendekkendheid van de lijkbezorgingsrechten kan worden bepaald door de baten te delen door de lasten ter zake. De baten zijn voor 2015 geïnventariseerd op basis van de beschikbare aangeleverde financiële gegevens. Uit deze gegevens blijkt dat tot en met 1 juni 2015 een bedrag is geïnd van € 19.293,- door het opleggen van verschillende nota’s. In 2014 waren de totale baten € 55.384,-. Rekening houdend met de voorliggende gegevens komt de raming uit op € 45.000,-. Dit wijkt ongeveer 10% af van hetgeen in de begroting 2015 (€ 50.000,-) is opgenomen, maar dit is verklaarbaar vanuit het gegeven dat in 2014 de baten de € 50.000,- overstegen. Het is op basis van de voorliggende financiële administratie niet mogelijk gebleken om op detailniveau de baten te koppelen aan de voorliggende tarieventabel. Het betreft dan ook een aandachtspunt naar de toekomst om zorg te dragen dat een betere verwijzing tot stand wordt gebracht tussen de baten en de verordening lijkbezorgingsrechten. Het grote voordeel is dat meer transparantie en inzicht wordt geboden in de opbouw van de baten (op detailniveau). Een kostendekkendheidsformat kon dan ook niet op detail worden gevuld en daarom is noodgedwongen gekozen voor een alternatieve systematiek. De lasten ter zake zijn op basis van de interviews, begroting 2015 en de aanwezige capaciteitsplanning beoordeeld en geanalyseerd. Op basis van het algehele onderzoek is in de tabel op de volgende pagina, weergegeven welke lasten ter zake zijn aangemerkt (al dan niet procentueel).


25


Algemene lasten (61724010) Gas/Electra Contributies Verzekeringen Water Algemeen onderhoud L.d.d. Overige afdelingen

€ € € € € €

Diensten derden wsw CT

€

Aankoop plantmateriaal CT Diversen CT Waterschaplasten Onroerende zaakbelastingen

€ € € €

Apparaatskosten Publiekszaken

€

Apparaatskosten Facilitaire zaken €

Apparaatskosten Ruimte, binnen €

Apparaatskosten Ruimte, buiten

€

Doorbelasting Tractie algemeen

€

Bedrag Categorie Opmerking 750,00 31004 300,00 34105 130,00 34401 350,00 34405 5.995,00 34450 6.390,00 34516 Aangepast op basis van 50.000,00 34551 correspondentie met gemeente van € 60.418 naar € 50.000,-. 1.000,00 34557 2.277,00 34559 400,00 34800 167,00 34860 Op basis van het interview bijgesteld, omdat minder tijd is 20.888,40 62101 gemoeid met het geheel o.a. het verlenen van rechten en het bijhouden van de administratie. Post kan worden verantwoord (43 3.886,00 62103 uur tot 1 juni) 153,5 (2014). 4 uur (10%) toebedeeld vanwege het maken van tekeningen post 367,10 62105 bijgesteld van € 3.671 naar € 367,10. Post bijgesteld van € 13.065,8.957,00 62106 naar € 8.957,- (200 uur). 5.422,00 62205

Zoals duidelijk naar voren komt is het merendeel van de urenramingen naar beneden bijgesteld. De belangrijkste oorzaak van deze bijstelling is dat ten tijde van het interview is gebleken dat minder tijd benodigd is om bijvoorbeeld de administratie bij te houden alsmede de rechten te verlenen. Ook voor de buitendienst zijn de uren bijgesteld vanwege het gegeven dat het merendeel van de werkzaamheden zijn uitbesteed aan een derde partij. Deze derde partij wordt op bepaalde aspecten nog wel gecontroleerd door de buitendienst, maar daar is minder tijd voor benodigd dan geraamd. Tevens mogen de uren ter zake van klachthandeling/handhaving ook niet worden toebedeeld aan het geheel. Dit alles bij elkaar heeft een correctie van ongeveer € 15.000,- tot gevolg. Gelet op het voorgaande kan zowel op de prognose 2015 alsmede de begroting de kostendekkendheid worden bepaald, waarbij de lasten ter zake wel zijn aangepast/gecorrigeerd. Het levert het volgende beeld op: Taakveld

Lasten

Lijkbezorgingsrechten €

Baten

107.280,- € 45.020,-

Percentage 42%

De berekende financiële ruimte (lasten minus baten) is op dit moment fors. De financiële ruimte betreft: € 62.260,-. Mocht worden besloten om een tariefsverhoging door te voeren dan is het wenselijk dat stapsgewijs (procentueel) een tariefsverhoging wordt doorgevoerd en dat de uren van zowel de derde partij als de interne uren blijvend worden gemonitord.


26


4

Benchmark tarieven

Door de gemeente Vlagtwedde is de keuze gemaakt om naast het kostendekkendheidsonderzoek leges ook een benchmark op te laten stellen. In dit hoofdstuk zal op het gebied van de leges een vergelijking worden gemaakt met de meest gangbare legestarieven tussen de gemeente Vlagtwedde en Bellingwedde.

4.1 Resultaten benchmark Om de voorgaande deelvraag zo goed mogelijk te beantwoorden zijn van de genoemde gemeenten de legesverordening en de daarbij behorende tarieventabel gedownload van de website www.overheid.nl of gedownload van de gemeentelijke website. Op de website www.overheid.nl dient iedere gemeente de huidige/recente legesverordening en daarbij behorende tarieventabel te publiceren. In het onderzoek gaat het om de (leges) tarieven van het belastingjaar 2015. In samenspraak is besloten om niet alle legestarieven van de tarieventabel met elkaar te vergelijken. Enerzijds heeft dit te maken met het feit dat de diensten/producten soms niet vergelijkbaar zijn en anderzijds is het inzicht wat dan nog zou kunnen worden verschaft te beperkt. De keuze is gemaakt om onder andere de tarieven van de volgende producten/diensten te vergelijken: • • • • • • • • • • • • •

Voltrekken van een huwelijk (interne en externe locatie tijdens kantoortijden en buiten kantoortijden/feestdagen); Verklaring BRP; Bewijs van in leven zijn; Hoofdstuk 14 (Standplaatsen); Winkeltijdenwet Hoofdstuk 15; Hoofdstuk 19 Verkeer en vervoer de GPK (€0,00 tarief Vlagtwedde); Hoofdstuk 20 (evenementenvergunning 1.20.1.5 met inbegrip portokosten); Bouwactiviteit op basis van een aantal vaste bouwsommen; Aanlegactiviteit; Planologisch strijdig gebruik (zonder bouwactiviteit); Uitweg/inrit; Kapactiviteit; Titel III (EDR) Drank en Horecavergunning artikel 3 en artikel 35 Drank en Horecawet.

Op basis van ervaring is voor deze selectie over het algemeen een realistische en een objectieve vergelijking te maken. Tevens zijn, waar nodig, in het bijgevoegde format enkele opmerkingen geplaatst en extra diensten toegevoegd.


27


In het vervolg zijn per hoofdstuk/onderdeel de meest relevante bevindingen besproken. Eén en ander met als doel om inzicht te verschaffen in de tarieven en het zo goed mogelijk beantwoorden van de eerder benoemde deelvraag. Huwelijk gemeentehuis (interne locatie, werkdagen) De gemeenten Vlagtwedde en de gemeente Bellingwedde hebben tot op heden gekozen om rekening te houden met de kosten die zij maken voor de voltrekking van een huwelijk op het gemeentehuis. Dit heeft tot gevolg dat de legestarieven niet bijzonder hoog zijn, indien deze in breder verband worden getoetst. In breder verband heeft dan betrekking op het landelijk gemiddelde, waarbij het tarief de € 250,00 overschrijdt. Hieronder is het verschil tussen de gemeenten grafisch weergegeven:

Huwelijk gemeentehuis (interne locatie, werkdagen) € 176,75 € 180,00 € 175,00

€ 166,00

€ 170,00 Huwelijk gemeentehuis en vervolgens € 165,00 € 160,00 Vlagtwedde en vervolgens

Bellingwedde

Huwelijk gemeentehuis (externe locatie, werkdagen) Een bruidspaar heeft de mogelijkheid om het huwelijk te laten voltrekken op een interne dan wel externe locatie. Mocht gekozen worden om het huwelijk te laten voltrekken op een externe locatie dan dient +/- € 150,00 meer te worden betaald dan bij de gemeente Bellingwedde. Het verschil is voornamelijk verklaarbaar door het gegeven dat beide gemeenten de keuze hebben gemaakt om het huwelijk op een interne locatie tegen een lager legestarief aan te bieden dan de uiteindelijke kostprijs. Het verschil wordt vervolgens middels het huwelijk op een externe locatie ‘gecompenseerd’. Kortom tussen de huwelijkstarieven vindt kruissubsidiëring plaats. Hieronder is het grafisch uitgewerkt:

Huwelijk gemeentehuis (externe locatie, werkdagen) € 545,40 € 410,00

€ 600,00 € 400,00 € 200,00 € 0,00 Vlagtwedde KENMERK: ANG015-0159MH

Bellingwedde 28


Verklaring BRP (analoog) Het verstrekken van een BRP uittreksel mag sinds enkele jaren niet meer dan kostendekkend zijn. Dit is bij de gemeente Vlagtwedde ook niet het geval net zoals bij de gemeente Bellingwedde. Het valt op dat de gemeente Bellingwedde ook hier een lager legestarief hanteert dan de gemeente Vlagtwedde. Dit staat wat ons betreft los van de berekening van de kostprijs. Het lijkt erop dat sprake is van een historische gegevensstroom die tot gevolg heeft dat de verschillen tussen beide gemeenten intact blijven, tenzij beide gemeenten voor de integrale kostprijsberekening kiezen en hier haar keuzes ook op gaat baseren.

Verklaring BRP (analoog) € 7,60 € 8,00 € 7,00 € 6,00 € 5,00 € 4,00 € 3,00 € 2,00 € 1,00 €-

€ 5,10

Vlagtwedde

Bellingwedde

Bewijs van in leven zijn Normaliter zijn de (leges)tarieven voor het verstrekken van een uittreksel BRP en het bewijs van in leven zijn hetzelfde. Dit is bij de gemeente Bellingwedde niet het geval. Onbekend is wat de keuze hiervoor is. Ook nu dient de aanvrager van een ‘bewijs van in leven zijn’ iets meer te betalen dan bij de gemeente Bellingwedde. Ondanks dat niet sprake is van een buitensporig legestarief is het wellicht, zoals hiervoor al aangehaald, een historisch verschil qua tarief tussen de beide gemeenten. Hieronder is het in grafiekvorm uitgewerkt:

Bewijs van in leven zijn € 7,60 € 6,10 € 8,00 € 7,00 € 6,00 € 5,00 € 4,00 € 3,00 € 2,00 € 1,00 €Vlagtwedde


Bellingwedde

29


Vent- of standplaatsvergunning Een vent- of een standplaatsvergunning kan ook bij beide gemeenten worden aangevraagd. Opvallend is dat qua tariefstelling de gemeente Vlagtwedde een significant lager tarief hanteert dan dat de gemeente Bellingwedde doet. Het moge duidelijk zijn dat het ééndaagse tarief niet kostendekkend is voor de gemeente Vlagtwedde, maar de vraag is of dit wel het geval is bij de gemeente Bellingwedde. Het hanteren van een kostprijs voor het product zal tot gevolg hebben dat het (leges)tarief flink hoger zal worden vastgesteld voor het aankomende belastingjaar. Uiteraard betreft dit een keuze. Indien de aanvrager de keuze maakt om niet voor een ééndaagse vergunning te kiezen, maar voor bijvoorbeeld een jaar dan zijn de tariefverschillen tussen beide gemeenten iets meer dan 100%. Naar verwachting hanteert de gemeente Bellingwedde in dit geval wel een redelijk kostendekkend tarief. Het is dan ook een mogelijkheid om als gemeente Vlagtwedde aansluiting te gaan zoeken met de tariefstelling van de buurgemeente, waarbij uiteraard ook de kostprijs dient te worden betrokken, omdat sprake is van een EDR activiteit. Hieronder is het geheel weergegeven:

Vent- of standplaatsvergunning (dag) € 20,90 € 25,00 € 20,00 € 15,00 € 10,00

€ 3,50

€ 5,00 €Vlagtwedde

Bellingwedde

Vent- of standplaatsvergunning (jaar of gedeelte) € 158,00 € 200,00 € 150,00

€ 74,40

€ 100,00 € 50,00 €Vlagtwedde


Bellingwedde

30


Ontheffing Winkeltijdenwet Los van het feit dat de aanvraag voor een ontheffing van de Winkeltijdenwet steeds minder vaak wordt aangevraagd is het verschil tussen het tarief wat wordt gehanteerd binnen de gemeente Vlagtwedde en die van de gemeente Bellingwedde procentueel als significant aan te merken. Immers, het verschil bedraagt wederom bijna 100%. Er kan worden gesteld dat beide legestarieven niet kostendekkend zijn. Het is dan ook aan te bevelen om als gemeente Vlagtwedde minimaal aansluiting te gaan vinden bij de gemeente Bellingwedde om zodoende een iets meer kostendekkende tariefstelling te gaan hanteren. De verschillen zijn hieronder inzichtelijk gemaakt:

Ontheffing Winkeltijdenwet € 18,10 € 20,00 € 15,00

€ 9,85

€ 10,00 € 5,00 €Vlagtwedde

Bellingwedde

Gehandicaptenparkeerkaart In het verleden is een bewuste keuze gemaakt om de gehandicaptenparkeerkaart gratis aan te bieden binnen de gemeente Vlagtwedde. Dit betreft een politieke keuze en zolang deze keuze in stand wordt gehouden zullen de verschillen tussen de gemeente Vlagtwedde en Bellingwedde groot zijn. Hierbij dient ook de opmerking te worden geplaatst dat de gemeente Bellingwedde ook geen kostendekkend tarief hanteert, omdat veelal de inkoopprijs van een kaart al snel om en nabij de € 25,00 is. In den lande wordt in de regel een gemiddeld tarief gehanteerd van +/- € 75,00, waarbij geen onderscheid is aangebracht naar een aanvraag met of zonder een medische keuring.

Gehandicaptenparkeerkaart € 24,00 € 25,00 € 20,00 € 15,00 € 10,00

€-

€ 5,00 €Vlagtwedde


Bellingwedde

31


Bouwactiviteit met bouwsom tot en met € 75.000,00 De eerste categorie betreft de bouwkosten tussen de € 3.000,- en € 75.000,-. Het zijn juist die bouwwerken die met enige regelmaat worden aangevraagd en die bij veel gemeenten de ‘bulk’ vertegenwoordigen. Voor het in behandeling nemen van een omgevingsvergunning activiteit bouwen zijn de tarieven in de regel tussen gemeenten vrij verschillend. Dit is ook het geval bij de gemeente Vlagtwedde en Bellingwedde. Ten eerste komt dit door de opbouw van het belastbaar feit. De gemeente Vlagtwedde heeft de keuze gemaakt om voor de eerste categorie bouwsom (tot € 200.000,-) een minimumtarief te hanteren van € 15,- en daarnaast een percentage van de bouwsom. Het is enigszins afwijkend van hetgeen in de tarieventabel van de gemeente Bellingwedde is opgenomen. De keuze is gemaakt om tot een bouwsom van € 7.500,- vaste bedragen te hanteren en vervolgens een vast bedrag vermeerderd met een percentage van de bouwsom. Nu de gemeente Vlagtwedde gemiddeld genomen een lager minimumtarief hanteert met inbegrip van een percentage van de bouwsom, komt dan ook het (gemiddelde) legestarief wat lager uit. Dit verschil is in de eerste categorie met een bouwsom tot en met € 75.000,- al meer dan 10%. In de grafiek hieronder is het een en ander nader uitgewerkt, waarbij het totale ‘arsenaal’ qua bouwkosten als uitgangspunt dient.

Bouwactiviteit tot en met € 75.000,00 € 2.839,80 € 2.900,00 € 2.800,00 € 2.700,00

€ 2.499,63

€ 2.600,00 € 2.500,00 € 2.400,00 € 2.300,00 Vlagtwedde

Bellingwedde

Bouwactiviteit met bouwsom tussen de € 125.000,00 en € 400.000,00 Voor de bouwactiviteiten met bouwkosten van € 125.000,- tot en met € 400.000,- blijkt dat de aanvrager in de gemeente Vlagtwedde wederom wat goedkoper uit is dan bij de gemeente Bellingwedde. Zoals hiervoor ook al is vermeld heeft dit te maken met de opbouw van de tarieventabel alsmede het percentage qua bouwkosten wat wordt gehanteerd. De grafiek is op de volgende pagina opgenomen.


32


Bouwactiviteit van € 125.000,00 tot € 400.000,00 € 17.708,90 € 18.000,00 € 17.500,00 € 17.000,00 € 16.500,00 € 16.000,00 € 15.500,00 € 15.000,00 € 14.500,00

€ 15.899,10

Vlagtwedde

Bellingwedde

Bouwactiviteit met bouwsom boven de € 400.000,00 Indien een omgevingsvergunning activiteit bouwen wordt aangevraagd waar de bouwsom de € 400.000,- overstijgt dan zijn de verschillen tussen de beide gemeenten nog steeds meer dan 10%. De aanvrager is een stuk goedkoper uit als de aanvraag wordt ingediend binnen de gemeente Vlagtwedde. Het verschil is verklaarbaar vanwege de opbouw van de tarieventabel en wellicht ook de interne kosten die wat meer worden toebedeeld binnen de gemeente Bellingwedde dan nu het geval is binnen de gemeente Vlagtwedde. Hieronder is de grafiek weergegeven:

Bouwactiviteit meer dan € 400.000,00 € 219.033,40 € 220.000,00 € 215.000,00 € 210.000,00 € 205.000,00 € 200.000,00 € 195.000,00 € 190.000,00 € 185.000,00 € 180.000,00

€ 195.577,10

Vlagtwedde

Bellingwedde

Aanlegactiviteit Voor de aanvraag van een aanlegactiviteit conform de Wabo hanteren beide gemeenten een laag tarief in vergelijking met de landelijke tarieven die worden gehanteerd. Uitgaande van een uurtarief onder de € 100,- worden nog geen 45 minuten besteed aan een aanvraag omgevingsvergunning voor de aanlegactiviteit binnen de gemeente Vlagtwedde. De gemeente Bellingwedde kan zodoende 1 uur besteden aan deze voorliggende aanvraag.


33


Dit is niet haalbaar en derhalve kan dan ook worden gesteld dat de tarieven die zijn opgenomen in beide tarieventabellen niet kostendekkend zijn. Hieronder is dit grafisch uitgewerkt.

Aanlegactiviteit € 100,00 € 100,00

€ 65,45

€ 80,00 € 60,00 € 40,00 € 20,00 €Vlagtwedde

Bellingwedde

Binnenplanse en kleine buitenplanse afwijking (zonder bouw) Indien de aanvrager een binnenplanse afwijking of een kleine buitenplanse afwijking dient aan te vragen bij de gemeente is zij het voordeligst uit bij de gemeente Bellingwedde. Het verschil wordt wellicht voor een deel verklaard vanwege de (gemiddelde) interne tijdbesteding tussen de beide gemeenten. Veelal wordt dit ‘veroorzaakt’ door de toetsing van het geheel aan de van toepassing zijnde bestemmingsplannen/beleid. Het is dan ook goed mogelijk dat de bestemmingsplannen binnen de gemeente Bellingwedde wat minder complex zijn qua inhoud. Hieronder is de grafiek opgenomen.

Binnenplanse en kleine buitenplanse afwijking (zonder bouw) € 325,95 € 400,00 € 238,00 € 300,00 € 200,00 € 100,00 €Vlagtwedde

Bellingwedde

Buitenplanse afwijking (zonder bouw) De tariefstelling van de buitenplanse afwijking van een bestemmingsplan of wel het ‘voormalig projectbesluit’ tussen de beide gemeenten zijn significant. In den lande wordt over het algemeen een legestarief gehanteerd van ruim boven de € 1.000,-.


34


De reden dat de tarieven tussen de gemeenten zo verschillend zijn komen naar onze mening door het niet hanteren van een kostendekkend tarief. Uiteraard betreft dit een keuze, maar het is wel een logische verklaring voor het geconstateerde verschil qua legesbedrag.

Buitenplanse afwijking (zonder bouw) € 1.397,75 € 1.400,00 € 1.200,00 € 1.000,00 € 473,00

€ 800,00 € 600,00 € 400,00 € 200,00 €Vlagtwedde

Bellingwedde

Uitweg/inrit Voor het aanleggen van een uitweg/inrit kan worden aangegeven dat beide gemeenten niet kostendekkende tarieven hanteren. In de regel is sprake van een gemiddelde tijdbesteding van 3 tot 4 uur per aanvraag. Dit hangt samen met de te ondernemen stappen om te komen tot de afgifte van een omgevingsvergunning. Het is dan ook een keuze om wel of niet kostendekkende tarieven te gaan hanteren. Grafisch ziet het er als volgt eruit:

Uitweg/inrit € 53,00 € 60,00 € 50,00 € 40,00 € 30,00

€ 12,45

€ 20,00 € 10,00 €Vlagtwedde

Bellingwedde

Kappen Voor de aanvraag van een kapactiviteit is de motivatie zodanig niet anders zoals hiervoor is aangehaald voor de activiteit inrit/uitrit. Ook hier worden door de beide gemeenten geen kostendekkende tarieven gehanteerd, maar dit kan wellicht wel een bewuste keuze zijn. Zeker bij het kappen van bomen worden in den lande vaak niet volledig kostendekkende tarieven gehanteerd. De motivatie om dit te doen is, omdat de gemeente graag wil weten wanneer een boom wordt gekapt. Een te hoog legestarief kan tot gevolg hebben dat, zonder aanvraag, gewoonweg tot het kappen van bomen wordt overgegaan. Op de volgende pagina is de grafiek weergegeven. KENMERK: ANG015-0159MH

35


Kappen € 31,00 € 35,00 € 30,00 € 25,00 € 20,00

€ 12,45

€ 15,00 € 10,00 € 5,00 €Vlagtwedde

Bellingwedde

Evenementenvergunning (inclusief portokosten) In de huidige tarieventabel van de gemeente Vlagtwedde is op dit moment niet een specifiek belastbaar feit opgenomen voor de aanvraag tot het organiseren van een evenement. De aanvrager van een evenement dient op basis van artikel 1.20.1.5 een bedrag te betalen met inbegrip met de van toepassing zijnde portokosten. Zoals al eerder aangehaald in de rapportage is het aan te bevelen om een apart belastbaar feit op te nemen in de tarieventabel en de aanvraag voor een evenementenvergunning niet onder de (rest)bepaling te laten vallen. Tevens dient het belastbaar feit te worden opgenomen in Titel III van de tarieventabel, omdat sprake is van een EDR gerelateerde activiteit. De verschillen tussen de gemeente Vlagtwedde en Bellingwedde zijn procentueel vrij groot. Dit betekent nog niet direct dat de gemeente Bellingwedde wel kostendekkende tarieven hanteert. Naar alle waarschijnlijkheid is de tariefstelling voor een evenement voor beide gemeenten een bewuste keuze, omdat het organiseren van de evenementen ook een bepaalde aantrekkingskracht heeft. De gemeente wil in principe juist dat de evenementen doorgang vinden en het hanteren van een hoog legestarief kan juist die beperkende factor zijn die tot gevolg heeft dat een evenement niet wordt georganiseerd. In de onderstaande grafiek zijn de verschillen waarneembaar tussen de beide gemeenten:

Evenementenvergunning (inclusief portokosten) € 20,90 € 25,00 € 20,00 € 15,00

€ 8,30

€ 10,00 € 5,00 €Vlagtwedde KENMERK: ANG015-0159MH

Bellingwedde 36


Drank en Horeca vergunning (art. 3) Voor de aanvraag van een Drank & Horecavergunning conform artikel 3 Drank & Horecawet zijn de tarieven tussen de verschillende gemeenten niet bijzonder groot. Het verschil tussen beide legestarieven bedraagt nog geen 20 euro. Los van het beperkte tariefverschil tussen de beide gemeenten kan worden gesteld dat geen kostendekkende tarieven worden gehanteerd. Mocht dit wel het geval zijn dan zullen de legestarieven al snel de € 200,overstijgen. Immers ook de kosten (tijdbesteding) die gepaard gaan met het eerste toezicht (of alles conform vergunning is) mogen als lasten ter zake worden aangemerkt. Zie de onderstaande grafiek voor wat betreft de gehanteerde (legestarieven):

Drank- en Horeca vergunning (artikel 3 van de Drank- en horecawet) € 152,00 € 155,00 € 150,00 € 145,00 € 140,00 € 135,00 € 130,00 € 125,00 € 120,00

€ 133,70

Vlagtwedde

Bellingwedde

Ontheffing als bedoeld in artikel 35 van de Drank- en Horecawet Voor de ontheffing conform artikel 35 van de Drank en Horecawet hanteren beide gemeenten ook geen kostendekkende tarieven. De meest logische verklaring is dat de ontheffing met enige regelmaat in combinatie met de vergunning voor het organiseren van een evenement wordt aangevraagd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ook deze lage legestarieven worden gehanteerd, omdat het belangrijk is dat binnen de gemeenten een evenement wordt georganiseerd, waarbij eventueel ook alcohol wordt geschonken. Mocht de keuze worden gemaakt om meer kostendekkend tarieven te gaan hanteren dan zal het legesbedrag ‘flink’ dienen te worden aangepast.

Ontheffing als bedoeld in artikel 35 van de Drank- en Horecawet € 18,10 € 20,00 € 15,00 € 7,00 € 10,00 € 5,00 €Vlagtwedde KENMERK: ANG015-0159MH

Bellingwedde 37


Resumé De verschillen tussen de legestarieven van de gemeente Vlagtwedde en Bellingwedde zijn soms aanzienlijk. Binnen de besproken diensten van Titel I kan worden gesteld dat de gemeente Bellingwedde lagere legestarieven hanteert en dat dit wellicht historisch zo is gegroeid. Binnen Titel II hanteert de gemeente Vlagtwedde over de gehele linie lagere legestarieven, afgezien van de aanvraag voor een omgevingsvergunning buitenplanse afwijking (‘voormalig projectbesluit’). Door meer kostendekkende tarieven te gaan hanteren zullen de verschillen tussen de beide gemeenten kleiner worden. Binnen Titel III valt op dat beide gemeenten geen kostendekkende tarieven hanteren. Dit lijkt een bewuste keuze te zijn, maar heeft wel tot gevolg dat de baten en lasten niet in evenwicht zijn en dat jaarlijks de gemaakte kosten door de algemene middelen dienen te worden afgedekt.


38


5

Conclusies en aanbevelingen

Op basis van het uitgevoerde onderzoek inzake de kostendekkendheid van de leges en die van de lijkbezorgingsrechten komt ANG tot de navolgende conclusies, waarbij wij willen opmerken dat het uitgevoerde onderzoek meer constaterend van aard is dan oordeelsvormend.

5.1 In welke mate zijn de legestarieven per belastingjaar 2015 kostendekkend? De paragraaftitel behelst de centrale vraag in het onderzoek. Over de gehele linie kan worden vermeld dat voor sommige producten/diensten de legestarieven kunnen worden verhoogd en voor andere producten/diensten dienen te worden verlaagd, indien het uitgangspunt is dat maximaal kostendekkend wordt gewerkt in de gemeente Vlagtwedde. Eén en ander hangt ook samen met het wettelijk kader dat van toepassing is. De totale kostendekkendheid van de leges (vanuit de algehele legesverordening) bezien komt uit op 76%. Ook per Titel komt de kostendekkendheid nergens boven de 100% kostendekkendheid uit. De percentages zijn hieronder ook per Titel uitgesplitst: Kosten

Opbrengsten

Percentage

Totaal

Legesverordening

€

564.539

€

429.782

76%

TITEL I

Algemene dienstverlening

€

300.838

€

290.493

97%

€

251.602

€

137.898

55%

€

12.099

€

1.391

11%

TITEL II TITEL III

Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/ omgevingsvergunning Dienstverlening vallend onder Europese dienstenrichtlijn

Op basis van de voorliggende cijfers kan de totale financiële ruimte worden berekend. De financiële ruimte die op dit moment maximaal resteert betreft € 134.757,-. Het moge duidelijk zijn dat de totale financiële ruimte op basis van de voorliggende documentatie is vastgesteld en aan verandering onderhevig kan zijn als meer detailinformatie beschikbaar is. Echter dit laat onverlet dat de financiële ruimte fors is en dat het dan ook mogelijk is om de tarieven te verhogen (tenzij sprake is van een wettelijke belemmering). Het advies hierbij is wel om de tarieven niet direct kostendekkend te maken, maar stapsgewijs een verhoging van het tarief door te voeren en het geheel te blijven monitoren.


39


5.2 In welke mate zijn de lijkbezorgingstarieven per belastingjaar 2015 kostendekkend? De tarieven zoals opgenomen zijn blijkens het onderzoek niet meer dan kostendekkend. Het is dan ook mogelijk om ook hier de tarieven stapsgewijs/procentueel te verhogen om zodoende een hoger kostendekkendheidspercentage te realiseren. Daarnaast is het van belang om ook voornamelijk de inzet van de derde partij en die van de eigen organisatie blijvend te blijven monitoren zodat wordt voor komen dat de opbrengstennorm wordt overschreden. Taakveld Lijkbezorgingsrechten

Lasten €

107.280,-

Baten € 45.020,-

Percentage 42%

Gelet op de bovenstaande tabel betreft de maximale financiële ruimte € 62.260,- op basis van de beschikbare informatie en de gestelde uitganspunten zoals aangegeven in hoofdstuk 3.

5.3 In hoeverre zijn de (leges)tarieven van de gemeente Vlagtwedde en die van Bellingwedde afwijkend van elkaar? De (leges) tarieven van beide gemeenten zijn afwijkend, maar dat is niet verwonderlijk aangezien iedere gemeente (de Raad) de bevoegdheid heeft om de tarieven vast te stellen. Zodoende kan ook rekening worden gehouden met de van toepassing zijnde feitelijke situatie. In basis kan worden geconcludeerd dat de (geselecteerde) producten/diensten binnen Titel I qua legestarief bij de gemeente Bellingwedde lager zijn dan die van de gemeente Vlagtwedde. Naar verwachting is dit historisch zo gegroeid, omdat beide gemeenten ook rekening houden met een inflatiecorrectie op jaarbasis. Opvallend is dat de gemeente Bellingwedde wel een tarief hanteert voor de GPK en de gemeente Vlagtwedde niet. Dit betreft uiteraard een keuze. Binnen Titel II kan worden geconcludeerd dat de gemeente Vlagtwedde lagere legestarieven hanteert dan de gemeente Bellingwedde. In eerste instantie lijkt het erop dat de gemeente Bellingwedde meer kostendekkende tarieven hanteert. Dit lijkt ook te worden bevestigd door de financiële ruimte die resteert binnen Titel II van de gemeente Vlagtwedde. Ten aanzien van Titel III kan worden vermeld dat beide gemeenten geen kostendekkende tarieven hanteren. Ondanks dat beide gemeenten geen kostendekkende tarieven hanteren is de aanvrager binnen de gemeente Vlagtwedde voor de producten op het gebied van de horeca en het organiseren van evenementen minimaal 20% ‘goedkoper’ uit. In sommige gevallen zijn deze percentages nog veel hoger.


40


5.4 Aanbevelingen Op basis van de resultaten van het uitgevoerde onderzoek zijn dít de belangrijkste aanbevelingen: Leges • Aan te bevelen is dat de gemeente Vlagtwedde per product en/of dienst de tijdbesteding en aantallen gaat inventariseren voor zover deze nog niet zijn opgenomen in het kostendekkendheidsformat (leges). Dit zal voornamelijk betrekking hebben op de werkzaamheden die zijn uitbesteed aan de omgevingsdienst. De omgevingsdienst dient dan ook meer openheid van zaken te geven ter zake van de tijdbesteding per product/dienst op het niveau van de in de tarieventabel benoemde producten met inbegrip van het uurtarief. Niet alleen in het kader van de kostendekkendheid van de leges is dit van belang. Ook gelet op het feit dat diensten zijn uitbesteed zou het logisch zijn dat de gemeente Vlagtwedde dit traject wil monitoren om zodoende gedegen onderbouwde organisatorische beslissingen te kunnen maken voor nu en in de toekomst. • Valideer de gegevens die zijn vergaard en zijn opgenomen in het kostendekkendheidsformat. Bijzondere aandacht verdient het onderdeel Standplaatsen en de Telecommunicatiewet vanuit het kostendekkendheidspercentage bezien. Voor wat betreft de uren/tijdbesteding ter zake van de huwelijken is het aan te bevelen om de interne tijdbesteding nogmaals te controleren en waar nodig aan te passen. Voor hoofdstuk 2 (reisdocumenten) en hoofdstuk 3 (rijbewijzen) is het wenselijk dat ook de (extra) tijdbesteding wordt geïnventariseerd die rechtstreeks verband houdt met de dienstverlening. Gedacht kan worden aan het aanschrijven personen, waarvan het document binnenkort verloopt. Mochten deze gegevens bekend zijn dan kan een aanpassing worden doorgevoerd. • Voor wat betreft de tarieventabel is het advies om in het kader van klantvriendelijkheid en transparantie een bepaling op te nemen voor de voltrekking van het kosteloos huwelijk. • Wenselijk is om de tarieven zoals opgenomen in de tarieventabel aan te passen op basis van de wettelijk vastgestelde maximumtarieven om zodoende juridische risico’s te voor komen. Dit heeft onder andere betrekking op de aanvraag van het rijbewijs en het spoedtarief ter zake van het rijbewijs. • Vanwege het kenbaarheidsvereiste is het advies om ook voor de naturalisatiegelden een belastbaar feit op te nemen in de tarieventabel, ondanks dat sprake is van een wettelijk maximumtarief. • Aan te bevelen is om een wijziging door te voeren in het legestarief betreffende de achteraf ingediende aanvraag (Wabo). Wenselijk is dat het legestarief wordt verlaagd naar 10% met een maximum van € 1.000. • Een aantal producten/diensten (o.a. standplaatsen en evenementen) hebben betrekking op de EDR. Het is aan te bevelen om deze producten/diensten onder te brengen in Titel III. Het voordeel is dat de kostendekkendheid van de leges beter kan worden gemonitord en ook een betere/gerichter toebedeling van uren kan plaatsvinden van de omgevingsdienst. • Ter zake van de evenementen is verder het advies om één of meerdere belastbare feiten op te nemen in de tarieventabel (Titel III) en het belastbaar feit zoals opgenomen in Titel I te laten vervallen. In het verlengde hiervan is het aan te bevelen om ook de indeling van de brandveiligheid categorieën hierbij te betrekken (A, B en C evenement). KENMERK: ANG015-0159MH

41


•

•

•

Ondanks dat de diensten op het gebied van de APV en bijzondere wetten zijn uitbesteed aan de omgevingsdienst zijn in de begroting op productniveau geen lasten toebedeeld. Aan te bevelen is om hier ook lasten ter zake op te nemen en aansluiting te zoeken met hetgeen is opgemerkt in hoofdstuk 3. Aan te bevelen is om op basis van het onderzoek de tarieven stapsgewijs te verhogen zodat de financiële ruimte (gedeeltelijk) wordt benut. Uiteraard dient hierbij wel rekening te worden gehouden met de juridische uitgangspunten inzake de kostendekkendheid. In een aparte memo is hiertoe een voorstel uitgewerkt en deze memo maakt integraal deel uit van deze rapportage. Verder is gewenst dat structureel aandacht wordt besteed aan één van de belangrijkste inkomstenbronnen van de gemeente, te weten de leges. Een ieder dient zich ervan bewust te zijn dat het uitgevoerde kostendekkendheidsonderzoek slechts een startpunt is. Vanaf dit moment is het beter dat gedurende het jaar wordt gemonitord of en in hoeverre de producten/diensten kostendekkend zijn en of bepaalde variabelen (tijd, kosten etc.) dienen te worden bijgesteld. Kortom het legesproces dient verder ingebed te worden in de interne organisatie. In het verlengde hiervan kan nog worden aangegeven dat jaarlijks voor de nieuw op te stellen begroting en de legesverordening en de daarbij behorende tarieventabel op een zo goed mogelijke wijze de kostendekkendheid dient te worden bepaald. Wenselijk is dat één persoon als projectleider wordt aangewezen inzake het project kostendekkendheid leges.

Lijkbezorgingsrechten • Het advies is om zowel de interne als externe uren jaarlijks te monitoren en waar nodig bij te stellen op basis van de realisatie van de afgelopen 2 jaar. Dit is van belang, omdat de uren en het daarmee gemoeide bedrag de basis vormen om de kostendekkendheid te bepalen. • Aan te bevelen is om op basis van het onderzoek de tarieven stapsgewijs te verhogen zodat de financiële ruimte (gedeeltelijk) wordt benut. Uiteraard dient hierbij wel rekening te worden gehouden met de juridische uitgangspunten inzake de kostendekkendheid van de lijkbezorgingsrechten. In een aparte memo is hiertoe een voorstel uitgewerkt en deze memo maakt integraal deel uit van deze rapportage. • In aansluiting op de aanbeveling ter zake van de leges is het aan te bevelen om dezelfde persoon die verantwoordelijk is voor de kostendekkendheid van de leges ook aan te wijzen voor de kostendekkendheid van de lijkbezorgingsrechten. Van belang is dan ook, dat voordat de begroting wordt vastgesteld, ook hier de kostendekkendheid wordt bepaald, zodat beargumenteerd keuzes kunnen worden gemaakt. Immers bij aanpassing van variabelen (uurtarief, tijdbesteding etc..) kan de financiële ruimte anders zijn dan in het voorliggende onderzoek is bepaald. Benchmark tarieven • Het advies is om acht te slaan op de belangrijkste verschillen qua tariefstelling en hiermee ook enigszins rekening te houden met de vaststelling van de nieuwe (verhoogde) legestarieven. Hierbij dient wel benadrukt te worden dat de gemeentelijke situatie doorslaggevend is en dat het in feite los staat van de legestarieven die de gemeente Bellingwedde hanteert.


42


6

Bijlagen

6.1 Jurisprudentie leges Identiteitsarrest13 In dit arrest stelt de Hoge Raad dat een gemeente volgens vaste jurisprudentie alleen leges mag heffen als zij een dienst verricht die in overheersende mate een individualiseerbaar belang dient. Volgens de Wet op de uitgebreide identificatieplicht is iedereen die in Nederland verblijft sinds 2005 verplicht een geldig identiteitsbewijs te dragen en op verzoek te tonen. Die algemene draag- en toonplicht dient uitsluitend een algemeen belang. Derhalve is legesheffing niet gerechtvaardigd en is een wijziging in de Paspoortenwet doorgevoerd om het euvel te herstellen en alsnog legesheffing voor de gemeenten mogelijk te maken. Een individualiseerbaar belang is ook niet aanwezig geacht in het ‘Brandweerkostenarrest’. De rechtsvraag die centraal stond was of legesheffing mogelijk was voor de, te verrichten werkzaamheden van de brandweer bij het uit het water takelen van een auto. De Hoge Raad maakt duidelijk dat niet sprake is van een dienst in de zin van de Gemeentewet. Zij overweegt dat het niet alleen gaat om werkzaamheden die buiten het gebied liggen van brand- en rampenbestrijding maar ook van beperking en bestrijding van gevaar voor mens en dier bij ongevallen. Bovendien dient de verrichte dienst rechtstreeks en in overheersende mate verband te houden met dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang.14 Een ander voorbeeld wat kan worden aangehaald (ter verduidelijking van het begrip dienst) betreft het arrest van de Hoge Raad van 14 juli 2009, waarbij het ging om de vraag of het heffen van leges voor een vrijstelling van een verbod van een bestemmingsplan mogelijk was. Wederom wordt gesteld dat de verrichte werkzaamheden door, of vanwege het gemeentebestuur slecht als dienst kunnen worden aangemerkt, indien het gaat om werkzaamheden die liggen buiten het gebied van de publieke taakuitoefening. Daarnaast dient deze publieke taakuitoefening rechtstreeks en in overheersende mate verband te houden met de dienstverlening ten behoeve van een individualiseerbaar belang. Dit heeft onder meer tot gevolg dat het handhaven van regels ten aanzien van het bestemmingsplan tot het algemeen belang en de publieke taakuitoefening mag worden gerekend. Echter, het persoonlijk schriftelijk verzoek wat is ingediend dat het mogelijk maakt dat wordt afgeweken van het bestemmingsplan heeft in overheersende mate betrekking op het individuele belang van de aanvrager.

13 14

HR 9 september 2011, LJN BQ4105. HR BNB 1997/208.


43


Aan deze conclusie doet niet af de omstandigheid dat het gemeentebestuur bij zijn beslissing op het verzoek de belangen van de belanghebbende afzet tegen de gevolgen voor de ruimtelijke ordening.15 De laatste uitspraak van de Hoge Raad is in 2013 gepubliceerd en heeft betrekking op de vraag of informatieverstrekking op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) een dienst is in de zin van de Gemeentewet.16 In deze casus heeft belanghebbende onder verwijzing naar de WOB aan het College verzocht om informatie te verstrekken inzake gedane betalingen die geen reguliere loonbetaling zijn. Het college heeft het verzoek ingewilligd en heeft ook de kosten (leges) in het kader van de WOB verzoek in rekening gebracht bij de belanghebbende (aanvrager). De Hoge Raad is van oordeel dat hier geen sprake is van een dienstverlening. Immers, volgens artikel 2 van de WOB is overheidsinformatie in beginsel openbaar, tenzij andere, zwaarder wegende belangen, dat beletten. Kortom de openbaarheid dient het algemene belang van een goede en democratische bestuursvoering. Derhalve is de legesheffing niet gerechtvaardigd. Wel mogen voor het vervaardigen van kopieën van documenten en uittreksels of samenvattingen van de inhoud daarvan, kosten in rekening worden gebracht bij de aanvrager. Het moge duidelijk zijn dat telkens een afweging dient te worden gemaakt of sprake is van een individualiseerbaar belang of algemeen belang alvorens de verrichte werkzaamheden als dienst kunnen worden aangemerkt in de zin van artikel 229 lid 1 aanhef en onder b van de Gemeentewet.

15 16

HR 14 juli 2009, LJNBI1253. HR 8 februari 2013, LJNBZ0693.


44


6.2 Adviescommissie Depla Naast het advies op het gebied van de overhead heeft de adviescommissie Depla ook andere adviezen opgesteld. Deze richten zich voor een groot deel op de instrumenten die aan de Raad ter beschikking wordt gesteld en waar ze de mogelijkheid heeft om te sturen. Het eerste advies gaat om de indeling van de begroting. De indeling van de begroting bestaat uit een aantal onderdelen waaronder programma’s op hoofdlijnen (sturing door de Raad), productenraming (opgesteld door het college) en de subproducten (vanuit de organisatie bezien). De adviescommissie constateert dat het voornamelijk op het niveau van subproducten niet of amper mogelijk is om de eigen gemeente te vergelijken met een andere gemeente. Dit hangt onder andere weer samen met het gegeven dat de functies al enige tijd niet zijn geactualiseerd. Het tweede stuurinstrument gaat om het effect op de maatschappij (tweede advies). Door gebruik te maken van de 3W-vragen wordt getracht om meer inzicht en transparantie te betrachten. Kortom met welke activiteiten en inzet van (financiële) middelen kan een doel worden bereikt. In de programmabegroting komen we ondertussen in de regelal de 3W-vragen tegen: Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Wat mag het kosten? Het lastige is dat de (definitieve) invulling per gemeente nog steeds heel verschillend is. Van belang is dan ook dat een basis set van indicatoren wordt ontwikkeld. Hierdoor wordt het dan ook weer makkelijker om gemeenten onderling met elkaar te vergelijken. Het derde advies richt zich op de kengetallen van de financiële positie van de gemeente. Uit de inventarisatie komt naar voren dat gemeenten voor het grootste deel zelf verantwoordelijk zijn voor de interpretatie van de financiële positie. De wens vanuit de Raad is om juist de gegevens tussen gemeenten onderling weer te vergelijken. In basis is dit een mooi streven, maar door de diversiteit aan begrippen, afwijkende kengetallen en dat kengetallen niet absoluut zijn is het op dit moment vrijwel onmogelijk om de eigen gemeente te vergelijken met een omringende gemeente. Het advies is dan ook om een basis set aan kengetallen te introduceren zodat het vergelijken van de financiële positie wordt vergemakkelijkt. Het vierde advies richt zich op de verbonden partijen. Gedacht kan worden aan gesubsidieerde instellingen, aandeelhouderschap in NV/BV of gemeenschappelijke regelingen. Het probleem/vraagstuk wat wordt geschetst is dat gemeenten vaak wel de hoogte van bijvoorbeeld de subsidie weten die is verstrekt, maar de financiële stabiliteit alsmede wat verenigingen feitelijk ‘opleveren’/ bijdragen aan de gemeenschap is vaak niet bekend. Voor gemeenschappelijke regelingen is dezelfde situatie van toepassing, maar is de impact vele male groter qua financiën. Het advies richt zich dan ook met name op het hanteren van een selectie van indicatoren en kengetallen die in hete derde advies zijn uitgewerkt. Los hiervan dienen ook deze indicatoren en kengetallen openbaar te worden gemaakt, zodat vergelijkingen en algemene benchmarks kunnen worden opgesteld. Het vijfde advies richt zich op het onderdeel rechtmatigheid, toezicht en controle. Het gaat dan niet alleen om de accountantscontrole, maar ook bijvoorbeeld om de doelmatigheid- en doeltreffendheidsonderzoeken die worden uitgevoerd door de lokale rekenkamercommissie. Geadviseerd wordt om de wettelijke controles op een ander wijze in te richten die meer recht doet aan de feitelijke situatie. Immers de KENMERK: ANG015-0159MH

45


feitelijke situatie van de gemeente is wezenlijk anders dan die van een bedrijf. De huidige (wettelijke) controle wordt dan ook als inefficiënt en minder effectief aangemerkt. Verder wordt geadviseerd om de doelmatigheid en doeltreffendheidsonderzoeken conform artikel 213a Gemeentewet te behouden, omdat deze onderzoeken voor bepaalde inzichten zorgen die voordien niet of nauwelijks aanwezig waren.


46

Rapportage Leges en lijkbezorgingsrechten Gemeente Vlagtwedde M. Heijboer & T. Nieuwpoort. ANG, Montfoort, november 2015 Kenmerk: ANG MH

Recommend Documents