RANCANG BANGUN APLIKASI PEMENUHAN NUTRISI BERDASARKAN STATUS GIZI BALITA MENGGUNAKAN FUZZY SUGENO (Studi Kasus Posyandu Bougenvile Lumbang Probolinggo)
TUGAS AKHIR
Sebagai Persyaratan Guna Meraih Gelar Sarjana Strata 1 Teknik Informatika Universitas Muhammadiyah Malang
Oleh : Yanuar Ade Selvia D 201110370311164
JURUSAN TEKNIK INFORMATIKA FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG 2015
KATA PENGANTAR
Dengan memanjatkan puji syukur kehadirat Allah SWT. Atas limpahan rahmat dan hidayah-NYA sehingga penulis dapat menyelesaikan tugas akhir yang berjudul : “RANCANG BANGUN APLIKASI PEMENUHAN NUTRISI BERDASARKAN STATUS GIZI BALITA MENGGUNAKAN FUZZY SUGENO (Studi Kasus Posyandu Bougenvile Lumbang Probolinggo)” Tak lupa juga melalui kesempatan yang sangat berharga ini penulis menyampaikan ucapan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada semua pihak yang telah membantu dan terlibat dalam penyelesaian tugas akhir ini. Kesempurnaan hanyalah milik Allah, untuk itu penulis menyadari bahwa apa yang penulis susun ini jauh dari kata sempurna. Karena itu penulis mengharapkan kritik, saran dan pendapat yang sifatnya membangun. Terima kasih untuk segala perhatiannya. Penulis berharap semoga tugas akhir ini dapat bermanfaat dan berguna bagi semua pihak.
DAFTAR ISI
LEMBAR PERSETUJUAN ..........................................................................
i
LEMBAR PENGESAHAN ...........................................................................
ii
LEMBAR PERNYATAAN ...........................................................................
iii
ABSTRAKSI ..................................................................................................
iv
ABSTRACT ....................................................................................................
v
LEMBAR PERSEMBAHAN ........................................................................
vi
KATA PENGANTAR ....................................................................................
vii
DAFTAR ISI...................................................................................................
viii
DAFTAR TABEL ..........................................................................................
x
DAFTAR GAMBAR ......................................................................................
xi
BAB I PENDAHULUAN 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5.
Latar Belakang .................................................................................... Rumusan Masalah ............................................................................... Batasan Masalah ................................................................................. Tujuan Penelitian ................................................................................ Metedologi .......................................................................................... 1.5.1. Studi Pustaka ............................................................................ 1.5.2. Pengumpulan Data ................................................................... 1.5.3. Analisa dan Desain Sistem ....................................................... 1.5.4. Pengujian Sistem ...................................................................... 1.5.5. Implementasi Perangkat Lunak ................................................ 1.6. Sistematika Penulisan ......................................................................... BAB II LANDASAN TEORI 2.1. Pengertian Data Mining ...................................................................... 2.2. Klasifikasi Data Mining ...................................................................... 2.3. Algritma Fuzzy ................................................................................... 2.4. Sistem Inferensi Fuzzy........................................................................ 2.4.1 Fuzzy Sugeno ................................................................... 2.5. Status Gizi .......................................................................................... 2.6. Metode Antropometri ......................................................................... 2.7. Metode Survey Makanan .................................................................... 2.7.1 Metode Food Recall 24 Jam ............................................. 2.8. Pemenuhan Nutrisi .............................................................................. 2.9. Fuzzy Sugeno dalam Status Gizi ........................................................
1 2 3 3 3 4 4 5 5 5 5
7 9 9 11 11 13 14 15 15 16 18
2.9.1 2.9.2
Aturan Fuzzy Sugeno........................................................ 18 Nilai Parameter Keluaran.................................................. 20
BAB III ANALISA DAN PERANCANGAN SISTEM 3.1. Analisa Sistem .................................................................................... 3.1.1. Kebutuhan Fungsional dan Non Fungsional ............................ 3.1.2. Admin Requirement ................................................................. 3.1.3. Usecase Diagram ...................................................................... 3.1.4. Activity Diagram ...................................................................... 3.2. Perancangan Sistem ............................................................................ 3.2.1. Sequence Diagram .................................................................... 3.3. Alur Rancangan Sistem ...................................................................... 3.3.1. Pengumpulan Data ................................................................... 3.3.2. Perhitungan Fuzzy .................................................................... 3.4. Perhitungan Manual ............................................................................ 3.5. Evaluasi ............................................................................................... 3.6. Flowchart ............................................................................................ 3.7. User Interface ...................................................................................... 3.7.1. Form Login ............................................................................... 3.7.2. Form utam system .................................................................... 3.7.3. Form Proses .............................................................................. 3.7.4. Form Manajemen Makanan......................................................
21 21 22 22 23 24 24 25 25 26 30 33 33 33 34 34 35 35
BAB IV IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN 4.1. Implementasi Sistem Aplikasi ............................................................ 4.1.1. Proses Form .............................................................................. 4.1.2. Manajemen Menu Form ........................................................... 4.2. Pengujian Sistem................................................................................. 4.2.1. Pengujian Fungsionalitas .......................................................... 4.2.2. Pengujian Metode Fuzzy dan Manual ......................................
36 36 48 50 50 51
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN 5.1. Kesimpulan ......................................................................................... 52 5.2. Saran ................................................................................................... 52 DAFTAR PUSTAKA ..................................................................................... 53 BIOGRAFI PENULIS
DAFTAR GAMBAR
Gambar 1.1 Blok Diagram Alur Metodelogi Peneliian ................................... 4 Gambar 3.1 Usecase Diagram Admin dan User .............................................. 22 Gambar 3.2 Activity Diagram Proses Pemenuhan Nutrisi .............................. 23 Gambar 3.3 Activity Diagram Admin Manajemen Menu Makanan ............... 24 Gambar 3.4 Sequence Diagram Proses Pemenuhan Nurtrisi ........................... 24 Gambar 3.5 Sequence Diagram Input Menu Makanan .................................... 25 Gambar 3.5 Sequence Diagram Delete Menu Makanan .................................. 25 Gambar 3.6 Flowchart Sistem.......................................................................... 33 Gambar 3.7 Form Login Sistem....................................................................... 34 Gambar 3.8 Form Utama ................................................................................. 34 Gambar 3.9 Form Proses .................................................................................. 35 Gambar 3.10 Form Manajemen Menu Makanan ............................................. 35 Gambar 4.1 Tampilan Form Proses ................................................................. 37 Gambar 4.2 Tampilan Form Manajemen Menu Makanan ............................... 49
DAFTAR TABEL
Tabel 2.1 Status Gizi Berdasarkan Indeks Antropometri ............................... 14 Tabel 2.2 Kebutuhan Energi Anak ................................................................... 17 Tabel 2.3 Daftar Energi pada Makanan ........................................................... 17 Tabel 2.4 Aturan Fuzzy Penentuan Status Gizi pada Balita ............................ 18 Tabel 3.1 Elistasi Sistem .................................................................................. 22 Tabel 3.2 Contoh Data Anak............................................................................ 26 Tabel 4.1 Pengujian Fungsional Sistem ........................................................... 50 Tabel 4.2 Perbandingan Data dengan Hasil Inferensi Sistem .......................... 51
DAFTAR PUSTAKA [1]
Bakri, Bachyar. I Dewa Nyoman.S.Ibnu Fajar.2014.Penilian Status Gizi.Jakarta.Penerbit Buku Kedokteran EGC.
[2]
Widodo,Thomas Sri.2005.Sistem Neuro Fuzzy untuk Pengelolahan Informasi, Pemodelan dan Kendali.Yogyakarta.Graha Ilmu
[3]
Wachdani,rosida.Zainal
Abidi,M.Ainul
Yaqin.2011.”Aplikasi
Fuzzy
Inference System (FIS) Metode Sugeno Dalam Menentukan Kebutuhan Energi dan Protein Pada Balita”.Universitas Islam Negri Maulana Malik Ibrahim Malang [4]
Muljono.2011.”Penggunaan Metode Logika Fuzzy Sugeno Dalam Menentukan Status Gizi Pada Balita”.Universitas Dian Nuswantoro
[5]
Prasetyo, Eko (2012), Data Mining (Konsep dan Aplikasi menggunakan Matlab). Penerbit Andi: Yogyakarta
[6]
Nugraheni,Yohana.2011.”Data Mining dengan Metode Fuzzy Untuk Costomer Relationship Management (CRM) Pada Perusahaan Retail”.Tesis.Universitas Udayana Denpasar
[7]
Departemen Kementrian Kesehatan Republik Indonesia.2010.Keputusan Mentri Kesehatan RI tentang Standar Antropometri Penilaian Status Gizi Anak nomor 1995/MENKES/SK/XII/2010.Jakarta.Depkes
[8]
Direktorat Gizi Depkes RI.2005. Keputusan Mentri Kesehatan RI tentang Daftar Komposisi Makanan (DKBM) Republik Indonesia.Jakarta.Depkes
[9]
Departemen Kementrian Kesehatan Republik Indonesia.2013.Peraturan Mentri Kesehatan Republik Indonesia tentang Angka Kecakupan Gizi yang Dianjurkan Bagi Bangsa Indonesia nomr 75. Jakarta.Depkes
