Rue Archimède 11, 1000 Bruxelles Archimedesstraat 11, 1000 Brussel Tel.: 02/285.42.00 Fax: 02/285.42.85
[email protected] http://www.apb.be
Pre-analyse BePrescript Behoeften inzake het rationeel voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen
Verslag van maart 2006
D. Broeckx L. Vansnick L. Baert E. Vanderhaeghen
1 INLEIDING.................................................................................................................................... 3 1.1 Context.................................................................................................................................................................... 3 1.2 Doelstellingen ........................................................................................................................................................ 3 1.3 Methodologie ......................................................................................................................................................... 4
2 BEHOEFTEN VAN DE ZORGVERSTREKKERS..................................................................... 5 2.1 Methodologie ......................................................................................................................................................... 5 2.2 Artsen...................................................................................................................................................................... 5 2.2.1 Wetenschappelijke Vereniging der Vlaamse Huisartsen (WVVH) .................................................................. 5 2.2.2 Société Scientifique de Médecine Générale (SSMG)...................................................................................... 7 2.3 Tandartsen.............................................................................................................................................................. 9 2.3.1 Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT)......................................................................................................... 9 2.3.2 Société de Médecine Dentaire (SMD)............................................................................................................ 10 2.4 Apothekers ........................................................................................................................................................... 10 2.4.1 Office des Pharmacies Coopératives de Belgique (OPHACO)..................................................................... 10 2.4.2 Algemene Pharmaceutische Bond (APB)...................................................................................................... 11
3 BEHOEFTEN VAN DE PATIËNT............................................................................................. 13 3.1 Ligue des Usagers des Services de Santé (LUSS) ......................................................................................... 13 3.2 Vlaams Patiëntenplatform vzw .......................................................................................................................... 13
4 SOFTWAREHUIZEN................................................................................................................. 16 4.1 Methodologie ....................................................................................................................................................... 16 4.2 Softwarehuizen artsen ........................................................................................................................................ 16 4.2.1 Huidige toestand ............................................................................................................................................. 16 4.2.2 Integratie van een tool of gegevensbank van derden.................................................................................... 17 4.2.3 Andere belangrijke informatie......................................................................................................................... 17 4.3 Softwarehuizen apothekers ............................................................................................................................... 18 4.3.1 Huidige toestand ............................................................................................................................................. 18 4.3.2 Integratie van een tool of gegevensbank van derden.................................................................................... 18
5 SYNTHESE VAN DE INTERVIEWS ........................................................................................ 19 5.1 Nodige en nuttige gegevens .............................................................................................................................. 19 5.1.1 Opzoekingscriteria .......................................................................................................................................... 19 5.1.2 Sorteren en filtreren van de resultaten ........................................................................................................... 20 5.1.3 Informatie in het opzoekingsresultaat............................................................................................................. 21 5.2 Raadpleging en terbeschikkingstelling van de gegevens ............................................................................. 23
6 ONAFHANKELIJKE GEGEVENSBRONNEN ........................................................................ 25 6.1 DGG....................................................................................................................................................................... 25
6.2 RIZIV ...................................................................................................................................................................... 25 6.3 BCFI....................................................................................................................................................................... 26 6.4 APB........................................................................................................................................................................ 27 6.5 Inventaris van de gegevens ............................................................................................................................... 27
7 VOORSTEL VAN DE APB........................................................................................................ 30 7.1 Voorwoord............................................................................................................................................................ 30 7.2 Overleg- en redactieplatform ............................................................................................................................. 30 7.3 Gegevensbank ..................................................................................................................................................... 30 7.3.1 Onontbeerlijke gegevens................................................................................................................................ 31 7.3.2 Nodige gegevens............................................................................................................................................ 32 7.3.3 Nuttige gegevens............................................................................................................................................ 32 7.4. Infrastructuur ...................................................................................................................................................... 33 7.4.1 Consolideren en updaten van gegevens........................................................................................................ 33 7.4.2 Terbeschikkingstelling van de gegevens ....................................................................................................... 33 7.4.2.1 Website .................................................................................................................................................... 33 7.4.2.2 Verdeling aan gebruikers......................................................................................................................... 33 7.5. Voorstel van taakverdeling................................................................................................................................ 34 7.5.1 DGG................................................................................................................................................................ 34 7.5.2 RIZIV ............................................................................................................................................................... 34 7.5.3 BCFI ................................................................................................................................................................ 34 7.5.4 APB ................................................................................................................................................................. 34 7.6. Voorstel van werkwijze ...................................................................................................................................... 35 7.6.1 Voorstel van implementering .......................................................................................................................... 35 7.6.2 Te onderzoeken interesses ............................................................................................................................ 35
8 ANNEXEN .................................................................................................................................. 37 8.1 Brieven en vragen gestuurd naar de verenigingen van zorgverstrekkers................................................... 37 8.1.1 Modelbrief ....................................................................................................................................................... 37 8.1.2 Vragen............................................................................................................................................................. 37 8.2 Brieven en vragen gestuurd naar de softwarehuizen..................................................................................... 38 8.2.1 Modelbrief ....................................................................................................................................................... 38 8.2.2 Vragen............................................................................................................................................................. 39 8.3 Lijst van de gehomologeerde software voor artsen 2005 .............................................................................. 40 8.4 Softwarehuizen voor open officina’s gecontacteerd in het kader van deze studie - 2005........................ 41 8.5 Gecontacteerde verenigingen............................................................................................................................ 42
2
Hoofdstuk
1
Inleiding
1.1 Context De overheid wenst het rationeel voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen aan te moedigen. De beschikbare af-brevet geneesmiddelen leiden tot het opduiken van een steeds groter aantal generische specialiteiten en kopieën op de farmaceutische markt, waardoor de keuze van de zorgverstrekkers steeds ingewikkelder wordt. Bovendien kunnen arts en tandarts vrij voorschrijven op basis van de naam van de molecule (voorschrift op stofnaam of DCI). In het belang van de patiënt is het belangrijk dat arts, tandarts en apotheker doordachte en rationele keuzes maken en dat de communicatie tussen de zorgverstrekkers optimaal is.
Evolutie van het aantal generieken (CNK) – Bron: IMS Health Benelux
1.2 Doelstellingen De overheid belastte de APB met een studie met als doel de informatie te identificeren die ter beschikking moet worden gesteld van de zorgverstrekkers, alsook de functionaliteiten van de professionele software ter ondersteuning van het rationeel voorschrijven door arts en tandarts en de rationele aflevering door de apothekers.
Onder 'het rationeel voorschrijven en afleveren van het geneesmiddel' verstaat men wat volgt: voorschrift of aflevering waarbij wordt rekening gehouden met alle wetenschappelijke, fysiekpathologische (allergieën, contra-indicaties, enz), economische (prijs voor de patiënt, prijs voor de ziekteverzekering, beschikbaarheid van de af-brevet geneesmiddelen, enz),
3
reglementaire, … factoren die een impact kunnen hebben op de therapietrouw en de kostprijs voor de samenleving.
Deze studie moet in de context van een globaal project worden geplaatst waarvan het doel erin bestaat een gegevensbank uit te werken gericht op het rationeel gebruik van geneesmiddelen. Deze gegevensbank zou vervolgens als standaard moeten worden opgenomen in de software via de homologatieprocedures.
1.3 Methodologie Interview van de verschillende intervenanten ter bepaling van hun concrete behoeften en hun standpunt over de problematiek:
Artsenverenigingen (WVVH, SSMG)
Tandartsenverenigingen (VVT, SMD)
Apothekersverenigingen (OPHACO, APB)
Patiëntenverenigingen (LUSS, Vlaams patiëntenplatform)
Softwarehuizen voor artsen en apothekers (via 2 plenaire vergaderingen). De softwarehuizen voor tandartsen werden niet geraadpleegd.
Deze interviews moeten leiden tot:
gegevens die moeten kunnen worden geraadpleegd in het kader van het rationeel voorschrijven en afleveren;
de verschillende queries (opzoekingen)1 die we moeten kunnen uitvoeren op dergelijk gegevenssysteem;
een antwoord op de vraag of er al dan niet een verschil bestaat tussen de gegevens en queries nodig voor de arts en deze voor de apotheker;
de nodige technische en logistieke infrastructuur om te voldoen aan de behoeften van de arts en apotheker;
de ideale procedures voor het updaten van gegevens (frequentie, methodes, enz).
De ingezamelde informatie moet toelaten een voorstel uit te werken waarin de infrastructuur wordt beschreven die nodig is voor het leveren van de gegevens aan de verschillende spelers (artsen, apothekers, softwarehuizen, FOD, enz):
1
inzameling en codering van de gegevens en hun permanente update;
omschrijving van de modaliteiten om de gegevens ter beschikking te stellen van de spelers;
schatting van de kosten voor de levering, verdeling en update van de gegevens.
Zie punt 2.1.
4
Hoofdstuk
2
Behoeften van de zorgverstrekkers
2.1 Methodologie De verschillende bij de analyse betrokken verenigingen2 hebben een brief3 ontvangen met een beschrijving van het doel van de studie, alsook een voorstel van afspraak met de verantwoordelijken 4 van de studie. Er werd hen een vragenlijst overgemaakt om het onderhoud zo goed mogelijk voor te bereiden. De belangrijkste vraag was de volgende: Als we ervan uitgaan dat een informatiesysteem alle gegevens over de geneesmiddelen bevat, welke zijn dan de verschillende vragen en/of combinaties van vragen die door de zorgverstrekker zouden moeten worden gesteld aan het informatiesysteem? Welke zijn de verschillende resultaten en elementen nodig om een keuze te maken in het kader van het rationeel voorschrijven en afleveren? Telkens wanneer dit mogelijk was, werden de vragen vertaald in opzoekingen (queries). Deze opzoekingen bestaan uit zoekcriteria, sorteringen en filters en leveren resultaten op in de vorm van lijsten. De andere vragen betroffen de huidige toestand over de beschikbare gegevens (bronnen, updatefrequentie, updatemethode, enz), de ideale toestand (updatefrequentie, integratie van de instrumenten voor het raadplegen van de gegevens in de werkmethodes, enz) en de eventuele opleidingen rekening houdend met de groeiende complexiteit van de problematiek. Het onderhoud verliep steeds binnen de kantoren van de ondervraagde vereniging.
2.2 Artsen 2.2.1 Wetenschappelijke Vereniging der Vlaamse Huisartsen (WVVH) Gesprekspartners: Dr. De Smedt, Dr. Dieleman Datum van het onderhoud: 24/01/2006 Mogelijke zoekcriteria 1. Naam van de specialiteit of van het actief bestanddeel. Deze 2 zoekcriteria zijn gelijkwaardig en gelijklopend. Wat ook de input van de arts is, er moet een lijst met overeenstemmende specialiteiten verschijnen. Sorteringen en filters van de resultaten 2
Zie lijst in bijlage Zie model van brief in bijlage 4 Zie vragen in bijlage 3
5
1. Dagdosis. Dit criterium komt op de tweede plaats in de selectievolgorde. De artsen van de WVVH benadrukken de noodzaak om over normen inzake posologie te beschikken per indicatie. 2. Toedieningsweg 3. Galenische vorm 4. Kostprijs voor de patiënt 5. Kostprijs voor het RIZIV Voor deze laatste 2 criteria heeft men ook een relatieve kostprijs nodig (per behandelingsdag of per behandeling). Informatie in het zoekresultaat 1. Benaming van de specialiteit 2. Actief bestanddeel 3. Beschikbaarheid op de markt 4. Wetenschappelijke bijsluiter 5. EBM Therapeutische waarde van het product en bronnen die hierover geraadpleegd kunnen worden. 6. Terugbetalingscriteria 7. Formulier voor aanvraag van een terugbetaling 8. Kostprijs voor de patiënt 9. Kostprijs voor het RIZIV 10. Kostprijs per eenheid 11. Belangrijke interacties met de chronische medicatie van de patiënt Worden ook vermeld maar zijn van minder belang: allergieën aan excipiëntia; voorkeur van de patiënt (kleur, aspect, enz...)
Andere belangrijke informatie 1. In de huidige context van frequente wijzigingen van de markt, van de terugbetaling en van de reglementering, is een maandelijkse update te verkiezen (sommigen werken thans met kwartaalupdates). 2. De permanente online beschikbaarheid van een bijgewerkt bestand is een zeer nuttige informatie in de dokterspraktijk. Voor de raadplegingen alsook voor de nietgeïnformatiseerden blijft het boek het instrument bij uitstek (draagbare PC of PDA worden niet als praktisch bestempeld). 3. In de naslagwerken zou men de bestaande formularia (ten minste het nationaal formularium en de eventuele regionale formularia) moeten kunnen opnemen en de mogelijkheid moeten hebben om zijn eigen formularium uit te werken met de meest voorgeschreven moleculen. 6
4. De op dit ogenblik gebruikte bronnen zijn: Prescribe en het BCFI; de gegevensbank opgenomen in de artsensoftware (vb: Medidoc). De eventueel aanwezige bron in de software is geen keuzecriterium bij de selectie van de software. 5. Met het oog op een grotere gebruiksvriendelijkheid zou de informatie moeten in cascade gerangschikt worden, vertrekkende van de meest belangrijke info tot de minst nuttige gegevens. De gegevens kunnen worden gebruikt op het ogenblik van het voorschrijven zelf, maar ook in het kader van een studie of een persoonlijke opzoeking of een zoekoperatie in groep (Loks bij voorbeeld). 6. Interesse voor een link naar een overzicht van de beschikbare litteratuur, gevalideerd door een groep peers, indien mogelijk voorgesteld in de moedertaal. Als referenties wordt de info afkomstig van de WVVH, het RIZIV en het Kenniscentrum veelvuldig gebruikt, alsook de website CEBAM, Minerva, GBU, DGV, enz. 7. Het belang van de onafhankelijkheid van de bronnen en van het redactiecomité wordt benadrukt. 8. Wat de opleiding betreft, worden volgende opmerkingen gemaakt: a. De huidge reglementering is te ingewikkeld; een vereenvoudiging zou zeer nuttig zijn en zou de nood aan opleidingen op dit vlak beperken. b. Onafhankelijke gegevensbanken moeten ter beschikking van de artsen worden gesteld. c.
De opleiding rationeel voorschrijven moet op een ‘natuurlijke’ wijze worden gekoppeld aan de gebruikelijke voortgezette opleiding.
d. Deze opleiding moet worden verzekerd door onafhankelijke groepen en niet door de overheid. e. Een opleiding over de kritische houding die moet worden aangenomen tegenover informatie en haar validiteit is onontbeerlijk (marketing methodes dwarsbomen). Een kritische lezing van de wetenschappelijke litteratuur en een kritische redenering ten opzichte van de farmacotherapeutische informatie zijn onontbeerlijk. Naast het ter beschikking stellen van onafhankelijke informatiebronnen, dient een opleiding hieromtrent waarschijnlijk te worden voorzien. f.
De informatie van de patiënt mag niet worden over het hoofd gezien: artsen ondervinden ook druk van patiënten beïnvloed door reclame en door campagnes van verzekeringsinstellingen. Er moet een consensus worden gezocht voor gevalideerde informatie aan het publiek aanvaard door alle partners.
9. Wat de kostprijs betreft, spreken we vandaag over ongeveer 800 € per jaar (terwijl de overheid een subsidie van 750 € toekent). De terbeschikkingstelling van dit instrument voor een rationeel voorschrijfgedrag zou geen bijkomende onkosten mogen teweegbrengen. 10. De implementering van onalfhankelijke informatie met het oog op de promotie van het rationeel voorschrijfgedrag dient in de homologatiecriteria van de softwares te worden opgenomen. De gebruikersclubs hebben een rol te vervullen inzake de kwaliteit en de gebruiksvriendelijkheid van de implementatie van de softwares.
2.2.2 Société Scientifique de Médecine Générale (SSMG) Gesprekspartners: dr Vanhalewyn, dr Beuken Datum van het onderhoud: 10 maart 2006 7
Mogelijke zoekcriteria 1. Naam van de specialiteit, van het actief bestanddeel of van de farmacologische klasse. Deze zoekcriteria zijn equivalent en gelijklopend. Wat ook de input van de arts is, er moet een lijst met overeenstemmende specialiteiten verschijnen. 2. Symptomen of diagnose Voor geneesmiddelen die niet vaak worden voorgeschreven of waarvan de indicatie niet vanzelfsprekend is, zou het nuttig zijn een reeks mogelijkheden te selecteren op basis van de criteria van de anamnese. Een ICPC, ATC-classificatie of een classificatie zoals deze van het Becommentarieerd repertorium van het BCFI en verbonden met de specialiteiten zou een troef zijn. Sorteringen en filters van de resultaten 1. Eenheidsdosering 2. Toedieningsvorm en galenische vorm 3. Kostprijs voor de patiënt Voor dit criterium is ook een relatieve kostprijs (per dag behandeling of per behandeling) noodzakelijk. Informatie in het zoekresultaat 1. Benaming5 van de specialiteit 2. Actief bestanddeel 3. Beschikbaarheid op de markt 4. Terugbetalingscriteria 5. Formulier voor aanvraag van een terugbetaling 6. Publiekprijs en kostprijs voor de patiënt (terugbetalingscategorie) 7. Kostprijs per eenheid en/of per behandeling 8. Andere informatie a. De interacties lijken a-priori niet relevant te zijn binnen de op dit ogenblik beschikbare systemen: informatieoverdaad. Een beperkte lijst met de ergste interacties zou nuttig kunnen zijn. b. De aanwezigheid van excipiëntia met een algemeen bekende werking moet worden gemeld (aspartaam, lactose, sacharose, enz). c.
Informatie verbonden met andere excipiëntia die allergieën kunnen veroorzaken, lijkt niet onontbeerlijk te zijn aangezien er zich in de praktijk weinig gevallen voordoen.
d. Een standaardposologie per indicatie is niet gewenst, gezien de vele mogelijke gevallen die zich kunnen voordoen. e. Relevante informatie over de magistrale bereidingen is ook onontbeerlijk in het kader van een rationeel voorschrift: beschikbare grondstoffen, terugbetaalbare producten, officieel formularium.
Andere belangrijke informatie 1. Een maandelijkse update is voldoende. 5
Naam van de specialiteit + aantal eenheden + dosering.
8
2. De permanente online beschikbaarheid van een bijgewerkt bestand is zeer nuttig als referentie-informatie. Een programma dat onafhankelijk van de software in de artsenpraktijk raadpleegbaar is, is ook gewenst. Voor de bezoeken bij de patiënt thuis wordt een versie voor PDA voorgesteld; een boek wordt niet aanbevolen gezien de moeilijkheden die gepaard gaan met de update en verwerking van de gegevens. 3. De op dit ogenblik gebruikte bronnen zijn: Prescribe, het BCFI en de gegevensbanken van de APB en het Compendium van de AVGI. 4. Voor het gebruiksgemak zou deze info moeten worden voorgesteld ‘in cascade’, van de meest belangrijke info tot de minst gebruikte info. 5. Het belang van de onafhankelijkheid van de bronnen en het redactiecomité wordt benadrukt. 6. Wat de opleiding betreft, worden meerdere opmerkingen gemaakt: a. Onafhankelijke gegevens moeten ter beschikking van de arts worden gesteld. b. De opleiding voor rationeel voorschrijven moet worden gekoppeld aan de gewone voortgezette opleiding. c.
Deze opleiding moet worden verzekerd door de op dit ogenblik bestaande groepen en niet door nieuwe structuren.
7. Wat de kostprijs betreft, praten we vandaag over ongeveer 800 € per jaar (terwijl de overheid een subsidie van 750 € toekent). De terbeschikkingstelling van dit instrument voor rationeel voorschrijven zou geen bijkomende kosten mogen teweegbrengen. De implementering in de medische software moet worden gestimuleerd door de gebruikersclubs.
2.3 Tandartsen 2.3.1 Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT) Gesprekspartner: Stefaan Hanson Datum van het onderhoud: 2/2/2006 Mogelijke zoekcriteria 1. Benaming van de specialiteit 2. Naam van de specialiteit en galenische vorm 3. Actief bestanddeel Sorteringen en filters van de resultaten 1. Contra-indicaties 2. Eventuele excipiëntia (allergieën) Informatie in het zoekresultaat 1. Benaming van de specialiteit 2. Firma 3. Actief bestanddeel 4. Prijs per verpakking (voor de patiënt) 5. Aantal dagen behandeling met de verpakking Andere belangrijke informatie 9
1. Er zijn 8.500 gediplomeerde tandartsen: 7.500 zorgverstrekkers waaronder 50 à 60% geïnformatiseerde. Er bestaan een tiental softwarehuizen voor tandartsen. Op dit ogenblik wordt er geen gegevensbank over geneesmiddelen gebruikt in hun software. De tandartsen geven zelf de producten die zij normaal voorschrijven in, waaronder veel antibiotica (4% van de totale massa voorgeschreven antibiotica in België). 2. De meeste tandartsen maken een geneesmiddelenkeuze op basis van een persoonlijk repertorium en op basis van de anamnese. Er loopt op dit ogenblik een studie (ULG) om de voorschriften van de tandartsen te kwantificeren. Het doel bestaat erin te komen tot een peer review en eventueel in een tweede fase tot guidelines. 3. De minimale gewenste frequentie voor update van de gegevens bedraagt 3 maand. 4. Verkozen instrumenten voor raadpleging van de gegevens: module in de tandartsensoftware, jaarlijks Compendium op papier, Internet. 5. Huidige informatiebronnen: a. RIZIV, BCFI, Compendium b. Geen idee over de verhouding Internet/papier 6. Huidige frequentie van de updates: 1 x per jaar (te weinig). 7. Een opleiding over rationeel voorschrijven kan worden overwogen volgens 3 mogelijkheden (er bestaan 19 studieclubs): spreker, versie papier, E-Learning. 8. De tandartsen zijn niet bereid te betalen voor de gegevens. Indien er door de overheid een bedrag wordt toegekend, dan zou dit moeten worden verhaald op de prijs van de raadpleging. Administratieve verplichting = administratief budget. 9. De tandartsen hebben interesse voor een parafarmaceutisch compendium (zoals Farma).
2.3.2 Société de Médecine Dentaire (SMD) Na contact te hebben opgenomen met de Voorzitter, dhr Eycken, wenst SMD niet deel te nemen aan de studie.
2.4 Apothekers 2.4.1 Office des Pharmacies Coopératives de Belgique (OPHACO) Gesprekspartner: M.-H. Cornely Datum van het onderhoud: 15/2/2006 Het rationeel voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen kan slechts worden overwogen in een globaal perspectief van zorgverstrekking gericht op de patiënt. De studie moet leiden tot een federaliserend project in het algemeen belang en in het bijzonder in het belang van de patiënt. Het project moet betrekking hebben op alle zorgverstrekkers en moet objectief en niet-politiek zijn. Het is trouwens moeilijk de technische behoeften inzake het rationeel afleveren uit te drukken, aangezien andere projecten zoals het elektronisch voorschrift, een grote invloed op deze behoeften kunnen hebben. Rekening houdend met dit voorbehoud kan een instrument voor rationeel afleveren slechts worden overwogen via het 'farmaceutisch dossier' van de patiënt. Dit dossier doet dienst als een filter om slechts geneesmiddelen voor te stellen die kunnen worden overwogen voor de behandeling van de patiënt, rekening houdend met de iatrogene effecten, de geneesmiddeleninteracties, contra-indicaties, de verbetering van de therapietrouw, enz. Andere belangrijke informatie 10
1. De updatefrequentie is minder belangrijk dan het feit dat iedereen beschikt over en werkt met dezelfde gegevens (alle zorgverstrekkers, het RIZIV, enz). 2. De raadpleging van de gegevens moet gebeuren rekening houdend met het farmaceutisch dossier van de patiënt. 3. Elke firma-lid van OPHACO is vrij de bronnen van haar keuze te gebruiken. Delphi Care wordt gebruikt (EPC en MultiPharma); sommige firma’s hebben hun eigen wetenschappelijk instrument ontwikkeld (Escapo). 4. De gegevens inzake de geneesmiddelentarieven zijn gemeenschappelijk voor meerdere coöperatieven en worden beheerd door MultiPharma, behalve deze van EPC en Escapo.
2.4.2 Algemene Pharmaceutische Bond (APB) Gesprekspartner: F. Babylon Datum van het onderhoud: 1/3/2006 Wanneer we praten over ‘rationeel afleveren’, is het belangrijk zich niet te beperken tot een aflevering op basis van een voorschrift: het instrument moet ook worden ontwikkeld in het kader van de aflevering van niet-voorschriftplichtige specialiteiten (adviesgeneesmiddelen). Mogelijke zoekcriteria 1. Naam van het actief bestanddeel 2. Naam van de specialiteit (al dan niet voorschriftplichtig, terugbetaalbaar of niet) 3. ATC voor het zoeken per therapeutische klasse Sorteren en filteren van de resultaten 1. Reeds afgeleverd aan de patiënt 2. Kostprijs voor de patiënt (per ingenomen eenheid en/of per verpakking) 3. Statuut in verhouding tot het koninklijk besluit houdende voorschrift op stofnaam van terugbetaalbare geneesmiddelen (afwezigheid of niet van het verhoogde remgeld). 4. In voorraad: ja/neen; zo ja, volume in voorraad. Informatie in het zoekresultaat 1. Benaming van de specialiteit 2. Actief bestanddeel 3. Kostprijs voor de patiënt 4. Volume in voorraad 5. Terugbetalingscriteria (Hoofdstuk I, II of IV, categorieën en voorwaarden) en in het bijzonder voor producten van Hoofdstuk IV, omwisselbaarheid van de geldigheid van de vergunningen van de adviserende geneesheer. 6. Nuttig maar niet absoluut noodzakelijk: foto van het geneesmiddel bij de overgang van een oorspronkelijke specialiteit naar een generiek. Het systeem moet ook de controle van het voorschrift in verhouding tot de gekende gegevens van de patiënt (interacties, contra-indicaties, allergieën…) controleren, wat inhoudt dat de kwalitatieve samenstelling van de excipiëntia in de gegevensbank moet worden opgenomen.
11
Andere belangrijke informatie 1. Het zoekinstrument is nuttig, zelfs ingeval van een voorschrift op specialiteit om na te gaan of er a. alternatieven bestaan bij uitputting van de voorraad of niet-beschikbaarheid; b. goedkopere alternatieven bestaan. Het alternatief wordt voorgesteld in overleg met de voorschrijver. 2. In bepaalde gevallen zou er ook een magistrale bereiding moeten worden overwogen in de lijst met alternatieven. 3. Ingeval van een tweede aflevering is het belangrijk rekening te houden met de historiek van de patiënt om de therapietrouw te garanderen. 4. De gegevens kunnen worden gebruikt op het ogenblik van de aflevering zelf, maar ook in het kader van een studie of een persoonlijke opzoeking of een opzoeking in groep (ICO/LOK/MFO/CMP). 5. Het zoekinstrument kan ook nuttig zijn ingeval van adviesgeneesmiddelen. Indien de patiënt prioritair een advies van de apotheker wenst over de geschiktheid van het product in functie van zijn behoefte, verwacht hij ook dat hem goedkopere alternatieven worden voorgesteld. 6. De problematiek van de rationele keuze uit ‘equivalente’ specialiteiten wordt versterkt door de groeiende diversiteit van verpakkingsgrootten en doseringen aangeboden door de firma’s. Het is hoogtijd dat een besluit deze aspecten standaardiseert op basis van de reële therapeutische behoeften. 7. Een opleiding over het gebruik van het instrument zou nuttig zijn, maar aangezien de praktijk sterk wordt beïnvloed door de software, zou het logisch zijn dat deze opleiding zou worden verzekerd in samenwerking met de softwarehuizen. De informatie moet vanzelfsprekend worden geleverd door de TD en beroepsverenigingen. 8. We stellen vast dat de farmaceutische software niet altijd alle beschikbare functionaliteiten in de gegevensbanken waarop de apothekers zijn geabonneerd, exploiteert. De homologatie van de software zou een groot deel van de problemen moeten oplossen. Bovendien zouden de apothekers steeds toegang moeten hebben (via een website bij voorbeeld) tot een standalone applicatie die alle geüpdate gegevens en functionaliteiten vervat. 9. De onderhoudsonkosten van een software in de officina, met inbegrip van de update van de tarifaire gegevens, varieert van 2.500 tot 3.000 € per jaar en zijn volledig ten laste van de apotheker. Een subsidie vergelijkbaar met die van de arts zou billijk zijn. Bovendien betalen de meeste zelfstandige apothekers gemiddeld 200 à 300 € per jaar voor DELPHI (wetenschappelijke gegevens). 10. Gezien het belang van de geüpdate gegevens (juistheid van de tarieven) en de technische updatemogelijkheden aangeboden door de softwarehuizen lijkt het onontbeerlijk te zijn om alle officina’s zo snel mogelijk veilig met het Internet te connecteren. Dit zou een performant communicatie-instrument zijn.
12
Hoofdstuk
3
Behoeften van de patiënt
3.1 Ligue des Usagers des Services de Santé (LUSS) Gesprekspartners: een bestuurder van LUSS en mevrouw Fierens, Directrice van LUSS Datum van het onderhoud: 10 maart 2006 We stellen over het algemeen vast dat de patiënten slecht of weinig geïnformeerd worden over geneesmiddelen. Hun informatiebronnen zijn voornamelijk:
de zorgverstrekkers met wie de therapeutische relatie kan leiden tot relaties van afhankelijkheid of minderwaardigheid, een situatie die weinig geschikt is voor serene besprekingen over het voorschrift of de aflevering;
de media, van wie de informatie vaak niet objectief, simplistisch of zelfs verkeerd is;
de ziekenfondsen, van wie de informatie over het algemeen bestemd is voor hun leden;
het RIZIV, van wie de informatie weinig toegankelijk is (complexiteit van de website).
Over het algemeen heeft de patiënt moeite om over een duidelijk beeld te beschikken en ontbreekt het hem aan referenties. Een officiële, geüpdate en gemeenschappelijke referentiegegevensbank met de bij de zorgverstrekkers beschikbare gegevens zou welkom zijn: een specifieke website lijkt de meest oordeelkundige oplossing te zijn. De geleverde informatie moet de patiënt vooral toelaten de therapeutische equivalenten van de door hem gebruikte geneesmiddelen te kennen in alle onafhankelijkheid, alsook een vergelijking te maken van zijn onkosten. De mondeling overgemaakte informatie in de loop van de dialoog tussen zorgverstrekker en meer in het bijzonder de apotheker die volgens bepaalde patiënten toegankelijker is, lijkt voor de patiënt voordeliger en doeltreffender te zijn. Beide methodes zijn aanvullend en moeten samen worden ontwikkeld en aangemoedigd. Gepaste informatie aan de patiënt kan een niet-verwaarloosbare invloed hebben op het voorschrijfgedrag of de aflevering van de geneesmidddelen. LUSS vraagt ook om geen commerciële aspecten te overwegen op een eventuele referentiewebsite.
3.2 Vlaams Patiëntenplatform vzw Gesprekspartners: Mevr Ilse Weeghmans Datum van het onderhoud: 22 maart 2006 13
Vaststelling dat de patiënt vaak afhankelijk is van het voorschrijfgedrag van de arts en dat patiënten daar niet wensen of kunnen (verhouding arts-patiënt, kennis van de arts) tegen ingaan. Het Vlaams Patiëntenplatform vraagt dat de arts rationeel voorschrijft en in het belang van de patiënten kiest voor generische geneesmiddelen indien deze dezelfde werking en resultaat hebben als de originele producten. De arts zou eveneens de patiënt meer moeten informeren. Over het luik kostprijs van de behandeling wordt door de arts weinig informatie gegeven. Campagnes over generieken door de overheid worden als zeer positief ervaren en zouden regelmatig moeten worden herhaald. Een (onafhankelijke) site waarop alle correcte informatie staat over geneesmiddelen zou een goede informatiebron voor de patiënt kunnen worden. Heel wat patiënten (zeker de chronische) blijken via het Internet informatie te zoeken, maar vinden niet altijd objectieve informatie. Een subset van de gegevens artsen/apothekers zou hieraan kunnen bijdragen. Opzoekingen naar equivalente producten uitgaande van de naam van een specialiteit en oplijsten van de verschillende producten met kostprijs is belangrijk. Eén centrale URL van waaruit links naar verschillende informatiebronnen gaan lijkt aangewezen. De promotie hiervan is ook heel wat makkelijker. Het Vlaams Patiëntenplatform zou zelfs nog verder willen gaan dan de “eenvoudige consultatie” van een geneesmiddelendatabank. Toevoegen van meer informatie zoals interacties, nevenwerkingen, EBM, alles in klare eenvoudige taal zou een extra zijn. De organisatie heeft hierover contacten met het Cebam (In Australië zou men reeds ver staan met dit soort ontwikkelingen). Tevens het melden van problemen, beschikbaarheid van geneesmiddelen, nevenwerkingen,… op zo’n site wordt beoogd. Dit in analogie met http://www.meldpuntmedicijnen.nl dat in Nederland opgericht werd door patiëntenverenigingen samen met de overheid. Citaat: “Het is geen sinecure om als patiënt aan onafhankelijke wetenschappelijke informatie over geneesmiddelen te raken. Personen met een chronische ziekte worden dagelijks geconfronteerd met een medisch vakjargon dat hun niet eigen is of ontvangen ‘gekleurde’ boodschappen van de farmaindustrie. Dat maakt dat patiënten onder andere beroep doen op het Internet, zonder goed te weten waar kwalitatief hoogstaande informatie terug te vinden is. Nochtans willen patiënten, als volwaardige partner, betrokken worden bij het management en de controle van hun persoonlijke gezondheid. Dat impliceert dat er nood is aan vlot toegankelijke, begrijpbare, relevante en wetenschappelijke informatie, maar ook aan een bescherming van de consument of patiënt inzake reclame. Betrouwbare, volledige, en gemakkelijk verstaanbare informatie over o.a. geneesmiddelen wordt aangeboden door de consumententak van het Belgisch Centrum voor Evidenced Based Medicine. Dit centrum maakt deel uit van de Cochrane Collaboration dat een internationale non – profit organisatie is, die zorgverleners probeert te motiveren om wetenschappelijke kennis samen te vatten op een methodologisch verantwoorde manier. De consumententak van de Cochrane Collaboration heeft de belangrijke taak om deze wetenschappelijke informatie te vertalen op maat van de patiënt. In Nederland werd in 2004 door de overheid en een aantal patiëntenorganisaties een meldpunt voor verantwoord medicijngebruik opgericht. De farmaceutische industrie is geen opdrachtgever. Het unieke van het Meldpunt Medicijnen is dat patiënten ervaringen kunnen melden over alle aspecten van hun medicijnen: over de werking, bijwerkingen, verpakking, toedieningsvorm, vergoeding en verkrijgbaarheid. Eén op de vijf melders meldt over meer dan één aspect; meldingen over werking en bijwerkingen blijken vaak ook met elkaar samen te hangen. In Zweden, Denemarken en Engeland zijn er ook meldpunten opgezet waar patiënten ervaringen met hun medicijnen kunnen melden. Maar dat kan alleen over bijwerkingen. Recent verspreidt dit centrum ook een nieuwsbrief medicijnbeleid aan patiëntenorganisaties met als doel om hen te informeren over belangrijke aspecten van het geneesmiddelenbeleid. Voor meer informatie: www.meldpuntmedicijnen.nl . 14
Het Vlaams Patiëntenplatform vzw pleit voor juiste informatie en voldoende informatie op maat van patiënten. Bovenstaande voorbeelden kunnen ook in België verder worden uitgewerkt.” Ook volgende “problemen” werden aangebracht:
Lijst bio-equivalente geneesmiddelen
Probleem formularia ziekenhuizen. In veel ziekenhuizen wordt gewerkt met formularia waarop weinig of geen generieken voorkomen. Patiënten die opgenomen worden in het ziekenhuis zien hun medicatie gewijzigd (andere vorm/kleur tabletten). Bij ontslag wordt dan dikwijls verder het origineel voorgeschreven of terug overgeschakeld naar generieken wat de verwarring nog meer vergroot.
Zelfde dosis en aantal voor een generisch als voor het origineel geneesmiddel om de prijsvergelijking en het gebruik te vergemakkelijken
De referentieterugbetaling beperken tot dezelfde toedieningsvorm van een aktief bestanddeel. Door de uitbreiding van het referentiesysteem tot alle toedieningsvormen die dezelfde actieve stof bevatten worden vooral ouderen, zwaarzorgbehoevenden en kinderen getroffen. Op het moment dat er een generisch product bijkomt op de markt in de vorm van tabletten, zal het originele product dat bijvoorbeeld ook in siroop bestaat duurder worden omdat de vergoeding gebaseerd is op de maximumprijs van het generische product in tabletvorm. Mensen met slikproblemen zullen blijven kiezen voor het originele product maar zullen een meerprijs moeten betalen.
Geen publiciteit voor OTC: reclame is geen informatie
15
Hoofdstuk
4
Softwarehuizen
4.1 Methodologie De benadering die wij hebben gevolgd om kennis te nemen van het standpunt van de softwarehuizen leek veel op de aanpak die wij hebben gehanteerd voor de verenigingen. Zij werden per brief6 7 uitgenodigd voor een plenaire vergadering. Een vragenlijst werd hen overgemaakt voor de vergadering om deze beter te kunnen voorbereiden. Twee plenaire vergaderingen werden georganiseerd: één voor de softwarehuizen van de artsen en een andere voor de softwarehuizen van de apothekers. Het doel van de vergaderingen bestaat erin, enerzijds, te analyseren op welke manier het instrument voor het rationeel voorschrijven en afleveren vandaag in de software is opgenomen, en anderzijds, na te gaan welke de beste manier is om dergelijk hulpinstrument te integreren indien dit hen door een derde werd aangeleverd.
Het hulpinstrument waarover sprake zou zowel een onafhankelijke applicatie van de basissoftware kunnen zijn met een eigen interface, als ‘gewoonweg’ een gegevensbank die door de softwarehuizen kan worden gebruikt. De meest gepaste oplossing moet worden gezocht om te voldoen aan de behoeften van de zorgverstrekkers rekening houdend met de technische bijzonderheden van de gebruikte software.
4.2 Softwarehuizen artsen Alle gehomologeerde softwarehuizen8 waarvan het adres vermeld werd op de website van volksgezondheid, werden bevraagd. Volgende softwarehuizen namen deel aan de vergadering: Windoc (J. Brouwaeys), OmegaSoft Medical (J. Devlies), Health One (B. Janssen en Y. Verscheure). Verhinderd: Sosoeme (P. Van Hove), Domus (D. Willems), Medicis (J.F. Hamoir), Prodoc (K. Smeulders).
4.2.1 Huidige toestand De gegevensbronnen zijn:
Gegevensbanken van het BCFI
Prescribe
Gegevensbanken geleverd door de APB (Tarief APB + Delphi Care)
6
Model van brief in bijlage Model van vragenlijst in bijlage 8 Lijst met softwarehuizen in bijlage. 7
16
Intern ontwikkelde gegevensbanken (OmegaSoft) gebaseerd op niet vermelde externe bronnen
De inhoud van de gegevens wordt integraal bewaard, maar de vorm is veranderlijk in functie van de softwarehuizen. De verwerking van de gegevens is zuiver technisch. Alle softwarehuizen voorzien een hulpinstrument voor een rationeel voorschrijfgedrag. Dit instrument biedt hulp bij het nemen van beslissingen gebaseerd op het patiëntendossier (chronische medicatie, contra-indicaties, allergieën). Volgens sommigen is deze analyse automatisch, volgens anderen is de hulp beperkt tot geafficheerde informatie bij de opmaak van het voorschrift. Sommige softwarehuizen laten de functionaliteiten van Prescribe ter beschikking van de arts via een directe link. Het zoeken naar analoge producten gebeurt op basis van de stofnaam (bijna overal behalve bij Windoc) of de specialiteit (alle) of de ATC-klasse (Omegasoft en HealthOne). De informatie wordt gefilterd op basis van het dossier van de patiënt (vorige voorschriften, fysiopathologische toestand, allergie…); de filters op de excipiëntia zijn geïntegreerd in het controleproces van het voorschrift. Een filter op een formularium eigen aan de arts is niet voorzien. De gegevens kunnen worden gesorteerd op basis van de publiekprijs of op basis van de notie van goedkope specialiteiten volgens het BCFI, eventueel geassocieerd met een teller van "goedkope voorschriften". De volledige benaming, de verpakking, de posologie (indien aanwezig) en de prijs worden aangegeven in het zoekresultaat. Alle systemen waarborgen een update via het Internet, ofwel automatisch voor permanente verbindingen, ofwel op vraag voor andere verbindingen. De updates zijn ook mogelijk per CD-ROM. De updates volgen het ritme van de leverancier. Technisch is het mogelijk een dagelijkse update uit te voeren voor permanente verbindingen en een wekelijkse voor de andere verbindingen.
4.2.2 Integratie van een tool of gegevensbank van derden Alle softwarehuizen geven er vandaag de voorkeur aan de gegevens te integreren in hun softwareprogramma's en de updates te beheersen. Twee niveaus van gegevens werden bepaald:
De feitelijke gegevens, onontbeerlijk voor de dagelijkse praktijk, die voortdurend moeten worden geüpdatet en ter beschikking gesteld van de softwarehuizen voor integratie in hun softwareprogramma's.
De wetenschappelijke gegevens, die minder veranderen en die eventueel beschikbaar zijn op een centrale server die kan worden geraadpleegd via een webservice (indien het softwarehuis deze functionaliteiten niet heeft geïntegreerd) of die in de software kan worden geïntegreerd.
De keuze gaat duidelijk naar de update via de softwarehuizen om de integratie van de farmaceutische gegevens in de bestaande gegevensbanken toe te laten.
4.2.3 Andere belangrijke informatie De behoefte aan een duidelijke en eenduidige benaming voor een cluster specialiteiten wordt benadrukt: deze benaming moet de stofnaam vermelden, de dosering, de vorm en de toedieningswijze; ze moet worden geïdentificeerd door een nationale code om het dossier van de patiënt te voeden. Het volstaat vervolgens het aantal eenheden of de duur van de therapie toe te voegen om het voorschrift te vervolledigen. De behoefte om de galenische vormen te standaardiseren wordt geformuleerd. 17
Bepaalde interessante gegevens ontbreken in de software die ter beschikking van de arts wordt gesteld: posologie per indicatie, gegevens over andere terugbetaalbare producten (medische hulpmiddelen en medische voeding).
4.3 Softwarehuizen apothekers Alle softwarehuizen9 werden gecontacteerd en allen namen deel aan de vergadering: Officinall (J. Depoorter), OmegaSoft (H. Florquin en P. Vandervelde), Farmad (J. Galle), Sabco (F. Gallo), Pharmagest (A. Toubia).
4.3.1 Huidige toestand De gegevensbronnen zijn:
Gegevensbanken geleverd door de APB (Tarief + Delphi Care) (alle)
Gegevensbank van het BCFI (Officinall)
Intern ontwikkelde gegevensbank bij OmegaSoft (enkel voor het voorschrift op stofnaam)
De inhoud van de gegevens wordt integraal bewaard, maar de vorm is veranderlijk in functie van de softwarehuizen. De verwerking van de gegevens is zuiver technisch. Alle softwarehuizen voorzien een hulpinstrument voor een rationele aflevering. Dit instrument laat toe opzoekingen te doen op basis van de stofnaam of de specialiteit of zelfs de ATC (Officinall). De gegevens kunnen worden gefilterd op basis van de labo's, de voorraden of het formularium van de apotheker. Het sorteren gebeurt voornamelijk op basis van de RIZIV-prijs en houdt rekening met het feit dat de specialiteit reeds al dan niet werd afgeleverd. Filters op excipiëntia zijn niet geïntegreerd in de zoekopdrachten, maar wel in het controleproces van de aflevering. De softwarehuizen beweren vandaag over alle gegevens te beschikken om te voldoen aan de behoeften van de apotheker. Eén enkel softwarehuis geeft een visuele beschrijving van de vormen (Sabco). Alle systemen waarborgen de update via het Internet, ofwel automatisch voor de permanente verbindingen, ofwel op vraag voor de andere verbindingen. De updates volgens het ritme van de leverancier van de gegevens. Technisch is het mogelijk een dagelijkse update uit te voeren voor de permanente verbindingen en een wekelijkse voor de andere.
4.3.2 Integratie van een tool of gegevensbank van derden Alle softwarehuizen geven er vandaag de voorkeur aan om de gegevens te integreren in hun bestaande software en hun eigen interface te gebruiken. Eén softwarehuis verkiest een API (Pharmagest). De keuze gaat duidelijk naar de update van de gegevens bij de apotheker via de softwarehuizen om de integratie van de farmaceutische gegevens in de bestaande gegevensbanken toe te laten. Allen zijn het erover eens dat het in de toekomst gemakkelijker zou zijn om een beroep te doen op een webservice voor de wetenschappelijke gegevens die dagelijks worden geüpdatet: de antwoorden zouden in een XML-formaat moeten worden overgemaakt om vervolgens te worden geïntegreerd in het afleveringsproces. Dit vergt een technische waarborg van toegankelijkheid en snelheid. 9
Zie lijst in bijlage.
18
Hoofdstuk
5
Synthese van de interviews
5.1 Nodige en nuttige gegevens Alle zorgverstrekkers zijn het eens over het feit dat een gestandaardiseerde en onafhankelijke referentiegegevensbank nodig zou zijn. Een relatief brede consensus tekent zich verder af over de gegevens die men moet terugvinden en over de manier waarop deze gegevens moeten worden opgezocht, gefilterd, gesorteerd en gepresenteerd. De verschillen tussen de behoeftes van de geneesheren en die van de apothekers inzake gegevens kunnen als volgt worden samengevat: -
De geneesheren wensen opzoekingen te kunnen verrichten op basis van de pathologie van de patiënt, wat minder het geval is voor de apothekers;
-
De arts redeneert eerder in termen van behandelingsduur, terwijl de apotheker eerder in termen van conditionering (verpakking) redeneert;
-
Geen enkele informatieaanvraag over het EBM werd door de apothekers geformuleerd;
-
De frequentie van de bijwerkingen van de gegevens is minder belangrijk voor de artsen;
-
Zowel de programma’s van de geneesheren als die van de apothekers interageren met het patiëntendossier, maar de programma’s van de apothekers moeten bovendien ook rekening houden met het begrip ‘voorraad’.
De patiëntenverenigingen tonen alleszins belangstelling voor een gecentraliseerde informatiebron met vergelijkende gegevens tussen de geneesmiddelen. Een website die gevalideerde informatie centraliseert of linken naar gevalideerde informatie inzake gezondheid aanbiedt zou gewaardeerd worden. Deze informatie zou in een voor de patiënt verstaanbaar taalgebruik moeten beschikbaar zijn. De nodig bevonden gegevens werden gescheiden van de nuttige, maar niet fundamenteel bevonden gegevens. Alhoewel de meeste gegevens zonder toetsing aan de gegevens over de patiënt kunnen worden geraadpleegd, zijn sommige van hen enkel relevant in het kader van een link met een patiëntendossier. In het vet: Gegevens die een toetsing aan het patiëntendossier vereisen Cursief : Gegevens die een toetsing aan de gegevens inzake officinabeheer vereisen.
5.1.1 Opzoekingscriteria Onontbeerlijk: 1. Naam van de specialiteit: gedeponeerde benaming volgens de registratie. 2. Naam van het actief bestanddeel: de discriminatie tussen de zouten van éénzelfde substantie wordt als niet belangrijk door de ondervraagde zorgverstrekkers beschouwd.
19
In het kader van het VOS-voorschrift worden deze beide criteria door de arts als equivalent beschouwd in die zin dat de invoering van het ene of andere type van opzoeking hetzelfde resultaat moet opleveren. 3. Eenheidsdosis 4. Toedieningsweg 5. Galenische vorm Deze drie elementen werden door de artsen als niet onontbeerlijk beschouwd: ze lijken zich tevreden te stellen met de lijst van de specialiteiten die aan de eerste twee criteria voldoen en willen selecteren in functie van de beschikbare vormen en doseringen. We vinden nochtans dat deze elementen onontbeerlijk zijn met het oog op de verwezenlijking van een relevante gegevensbank, vooral voor de bepaling van de ‘clusters’ (zie verder). De apothekers vinden deze drie elementen onontbeerlijk bij de keuze van een specialiteit afgeleverd op basis van een VOS-voorschrift. De keuze van de toedieningsweg gaat logischerwijze die van de galenische vorm vooraf.
Nodig 6. ATC/therapeutische klasse De classificatie werd niet door alle bevraagden genoemd. Sommige softwarehuizen gebruiken dit om de specialiteiten te groeperen. 7. Naam van het adviesgeneesmiddel (apothekers) Het gaat hier om de geregistreerde specialiteiten waarvan de aflevering niet onderworpen is aan een medisch voorschrift. De apothekers vinden het belangrijk om een lijst van equivalente specialiteiten te kunnen raadplegen vooraleer ze een geneesmiddel aanraden. Nuttig 8. Per symptoom Deze vraag vanwege de artsen betreft de keuze van een specialiteit, rekening houdend met bepaalde symptomen die ze willen behandelen. Het gaat meestal om een palliatieve actie die de oorzaak van het symptoom niet uitschakelt, maar die ze als onontbeerlijk beschouwen voor de behandeling van de patiënt. 9. Naam van het parafarmaceutisch product De tandartsen tonen een zekere belangstelling voor de beschikbaarheid van informatie over parafarmaceutische producten (interdentale borstel, floss, enz.). Alhoewel het tijdens de interviews niet duidelijk geformuleerd werd, kan men zich afvragen of een dergelijke gegevensbank niet even nuttig zou zijn voor de geneesheren (verbandmiddelen, gaasverbanden, spuiten, enz.).
5.1.2 Sorteren en filtreren van de resultaten Onontbeerlijk 1. Eenheidsdosis 2. Toedieningsweg 3. Galenische vorm 20
Deze 3 criteria zijjn onontbeerlijk indien ze niet in de opzoekingscriteria opgenomen zijn. 4. Kostprijs voor de patiënt (remgeld) 5. Statuut t.o.v. het Koninklijk Besluit over het VOS-voorschrift van de terugbetaalbare geneesmiddelen (met of zonder verhoogd remgeld). Deze beide criteria worden door de zorgverstrekkers als zeer belangrijk ervaren, enerzijds wanneer de prijs van het geneesmiddel significant kan zijn voor de compliance en, anderzijds, in het kader van het voorschrijfprofiel voor de artsen of van het naleven van de RIZIV-reglementering (beslissingsboom) voor de apothekers. 6. In voorraad in de officina (apothekers) 7. Reeds afgeleverd of voorgeschreven aan de patiënt Deze 2 laatste elementen zijn vreemd aan de gegevensbank en dienen in de beheersoftware te worden geprogrammeerd. Nuttig 8. Contra-indicaties De artsen lijken deze informatie niet als onontbeerlijk te beschouwen; de apothekers zijn er echter gevoeliger voor. Het is nuttig om over een codificatie te beschikken die in de patiëntendossiers kan worden opgenomen om een automatische filter mogelijk te maken. 9. Interacties waarbij men zich beperkt tot de ergste De artsen vinden dat ze gehinderd worden door de overvloedige informatie hieromtrent in de software die ze gebruiken. Een systeem voor de analyse van de interacties dient te worden voorzien van specifieke parameters in functie van de ernst en dient ook discriminerend te zijn in functie van de substanties binnen éénzelfde farmacologische groep. Weinig nuttig om de opzoekingsresultaten te filteren. 10. Allergieën Dit vergt ook een link met het patiëntendossier om nuttig te zijn als filter van de resultaten. Volgens de artsen is deze functie weinig verantwoord omwille van de lage frequentie van de gevallen. De gegevens hieronder vloeien vooral voort uit de informatiebehandeling door de software, hetzij door zich rechtstreeks te baseren op de voorgeschreven posologie, hetzij door zich te baseren op de gegevens vervat in het patiëntendossier. 11. Kostprijs voor de patiënt per behandelingsdag 12. Kostprijs voor de patiënt per behandeling 13. Kostprijs voor het RIZIV per behandelingsdag 14. Kostprijs voor het RIZIV per behandeling 15. Kostprijs voor het RIZIV 16. Volume in voorraad in de officina, logischerwijze nuttig voor de apotheker.
5.1.3 Informatie in het opzoekingsresultaat Onontbeerlijk
21
1. Benaming van de specialiteit Gedeponeerde naam van de specialiteit geassocieerd met de eenheidsdosis en het aantal eenheden in de conditionering. 2. Actief bestanddeel 3. Beschikbaarheid op de markt De bedoeling is de zorgverstrekker te informeren over de effectieve aanwezigheid van de specialiteit op de markt: voor de generieken zijn er wel vaker tekortkomingen inzake de distributie. 4. Criteria inzake terugbetaling en verwisselbaarheid van de geldigheid van de attesten van de adviesgeneesheer.
Nodig 5. Link naar de wetenschappelijke bijsluiters Een snelle link naar de gevalideerde bijsluiter is nuttig, maar het is vooral interessant om snel te kunnen refereren aan een deel van de bijsluiter: posologie, contra-indicaties, interacties, enz. 6. Link naar het EBM Wanneer er EBM-gegevens beschikbaar zijn, wensen de geneesheren ze te raadplegen, liefst in hun moedertaal. Een lijst van dergelijke links met de EBM-bronnen gevalideerd in het Nederlands en in het Frans zou dus geapprecieerd worden. 7. Formulier voor een attestaanvraag Liefst in een gestandaardiseerd formaat (PDF of Word) 8. Kostprijs voor de patiënt (remgeld) 9. Kostprijs voor het RIZIV 10. Mogelijke magistrale bereiding: a. Beschikbare grondstoffen Wanneer een magistrale bereiding verantwoord is (dosering of specifieke toedieningsvorm, kostprijs voor de patiënt) moet men de geneesheer ervan op de hoogte brengen dat de grondstof in de officina beschikbaar is. b. Kostprijs (terugbetaalbaar, kostprijs voor de patiënt, enz.) c.
Officieel formularium Lijst van de gevalideerde bereidingen (Magistraal Therapeutisch Formularium) met indicaties.
11. Volume in voorraad in de officina (apothekers) Nuttig 12. Firma 13. Posologie per indicatie Deze wordt niet door alle geneesheren gevraagd omwille van de variabiliteit van de dosering al naargelang de patiënt. Het zou echter nuttig zijn om een richtnorm voor te stellen. 14. Contra-indicaties 15. Belangrijke (geneesmiddelen)interacties 16. Kostprijs voor de patiënt per behandelingsdag 17. Kostprijs voor de patiënt per behandeling 18. Kostprijs voor het RIZIV per behandelingsdag 22
19. Kostprijs voor het RIZIV per behandeling 20. Aantal dagen van behandeling met de conditionering 21. Kleur, aspect 22. Foto Deze twee laatste criteria zijn niet echt onontbeerlijk, maar voor sommige patiënten kan een gelijkenis van de geneesmiddelenvorm een niet te verwaarlozen belang hebben voor de compliance.
5.2 Raadpleging en terbeschikkingstelling van de gegevens Het feit dat men over één enkele referentiegegevensbank zou beschikken wordt unaniem goedgekeurd, zowel door de zorgverstrekkers als door de softwarehuizen. De grote meerderheid van de softwarehuizen is het erover eens dat de oplossing voor het bijstaan bij het rationeel voorschrijven of afleveren in de software-interface dient te worden geïntegreerd en bijgevolg door de softwarehuizen dient te worden ontwikkeld. Dit standpunt wordt door de zorgverstrekkers gedeeld. De voorgestelde informatie dient op de dagelijkse praktijk te worden gericht en moet worden gefilterd van het belangrijkste tot het minst belangrijke. Het zou echter nuttig zijn om een dergelijke gegevensbank te kunnen raadplegen (met alle opzoekingsfunctionaliteiten) onafhankelijk van de software geleverd door het softwarehuis:
Ingeval de zorgverstrekker (tandarts bijvoorbeeld) in zijn software niet beschikt over een gehomologeerd programma uitgerust met een module voor het bijstaan bij het voorschrijven of het afleveren;
Ingeval de zorgverstrekker zijn gewoonlijke werksoftware niet ter beschikking heeft (geneesheer tijdens zijn verplaatsingen, opzoekingen in het kader van werkgroepen, enz.).
Alhoewel hun behoeftes aan informatie beperkter zijn, zijn de gebruikers van de gezondheidszorg ook vragende partij van een dergelijke referentiegegevensbank. Een website zou grotendeels een oplossing bieden om aan deze behoefte te beantwoorden inzake raadpleging, maar een papieren versie van de gegevens zou in sommige gevallen ook wenselijk zijn. Zelfs al bestaan er technische alternatieven (draagbare pc, PDA, enz.), dan nog is de geneesheer tijdens zijn verplaatsingen zelden uitgerust om elektronische gegevens te raadplegen. Geïntegreerd in de software
Website
Papier
Standalone (PDA, draagbare pc, GSM, enz.)
Geneesheren
+++
++
++
+
Tandartsen
+
++
++
+
Apothekers
+++
++
+/-
+
Patiënten
-
+++
-
-
23
Tabel 1: overzicht van de media voor het raadplegen van de gegevens (+++ onontbeerlijk ++ zeer geapprecieerd + nuttig – niet pertinent) Voor het ter beschikking stellen van de gegevens bestaat de meest realistische oplossing erin om de referentiegegevensbank op een FTP-server te plaatsen wat, enerzijds, de softwarehuizen de mogelijkheid biedt om de gegevens te downloaden en te behandelen en de bijwerkingen aan hun klanten over te maken en, anderzijds, de eventuele rechtstreekse gebruikers in staat stelt om ze te downloaden. Wat de softwarehuizen betreft, worden de feitelijke gegevens (tarieven, terugbetalingscriteria, enz.) technisch behandeld vooraleer ze ter beschikking van de zorgverstrekker worden gesteld, wat meteen al de bijwerking van de gegevens rechtstreeks bij de zorgverstrekker vanuit een gecentraliseerde server uitsluit. In dit geval zouden de gegevens inderdaad in de software van de zorgverstrekker moeten worden behandeld, wat kostelijke ingrepen zou meebrengen. Verder zou een dergelijk systeem enkel te overwegen zijn met een zeer betrouwbaar communicatiesysteem (internet), wat thans niet het geval is. De softwarehuizen lossen dit gebrek aan betrouwbaarheid op door een cd-rom te versturen naar de zorgverstrekkers die niet over een betrouwbare internetaansluiting beschikken. Een maandelijkse bijwerking van de gegevensbank is voldoende, wat trouwens overeenstemt met de bijwerkingen van het RIZIV. De nadruk wordt gelegd op de noodzaak om over dezelfde gegevens voor iedereen op hetzelfde ogenblik te beschikken. Om een coherente bijwerking van de gegevensbank in alle programma’s van de zorgverstrekkers te waarborgen, dient een redelijke termijn te worden voorzien tussen het ogenblik waarop de gegevens up-to-date zijn in de server en het tijdstip waarop ze effectief van toepassing zijn. Het belang van de onafhankelijkheid van de bronnen en van het redactiecomité wordt unaniem onderstreept. Alle zorgverstrekkers weigeren voor een dergelijke informatie te betalen: de kosten dienen door de overheid te worden gedragen.
24
Hoofdstuk
6
Onafhankelijke gegevensbronnen
Het doel van dit hoofdstuk bestaat er niet in een inventaris op te maken van alle onafhankelijke informatiebronnen over geneesmiddelen, maar wel zich te richten op de voornaamste informatieleveranciers, ofwel omdat zij op dit ogenblik een in de praktijk gebruikte gegevensbank aanbieden, ofwel omdat zij aan de bron van de informatie liggen: het gaat om het DGG, het RIZIV, het BCFI en de APB. De conclusie van de interviews van de gebruikers, patiënten en softwarehuizen werd hen voorgelegd en hun reacties, bedenkingen en voorstellen voor de verderzetting van het project werden verzameld. Deze leveranciers zullen hun inspanningen wellicht coördineren om de ultieme doelstelling die aan de grondslag ligt van deze opdracht, te concretiseren: in het kader van het voorschrift en de rationele aflevering van geneesmiddelen, het rationaliseren van het proces tot inzameling en codering van de informatie teneinde een onafhankelijke referentiegegevensbank over de geneesmiddelen in België te ontwikkelen.
6.1 DGG Gesprekspartners: apr Bouffioux Datum van het onderhoud: 20 april 2006 Het Directoraat-Generaal Geneesmiddelen beschikt over alle gegevens inzake de registratiedossiers van geneesmiddelen, hoewel talrijke gegevens zich nog niet in een gebruiksvriendelijk informaticaformaat bevinden en nog niet gemakkelijk toegankelijk zijn. Een grote informatiseringsinspanning van deze dossiers werd de laatste jaren geleverd, wat heeft toegelaten te komen tot het intern informaticanetwerk met de naam ‘Filenet’. Dit systeem voorziet een volledig beheer van de verschillende documenten die onontbeerlijk zijn voor de registratie van de eerste vraag tot de gevalideerde versies. De volgende stap in de ontwikkeling vangt aan in mei 2006 met als doel het ter beschikking stellen van een deel van deze gegevens aan het grote publiek via een website, alsook het leveren van gestructureerde gegevens aan andere externe informaticasystemen. Onder deze gegevens zullen de geneesmiddelenbijsluiters een belangrijke plaats innemen. Het DGG is op dit ogenblik in gesprek met de verenigingen die de voornaamste geneesmiddelenproducenten vertegenwoordigen (Pharma.be, Febelgen, enz) om tot een consensus te komen inzake de modellen en methodes die zullen worden gebruikt om deze bijsluiters beschikbaar te maken via een gestructureerd, geïnformatiseerd systeem. Deze gegevens van het DGG worden op dit ogenblik door alle partners gebruikt als bron voor hun eigen gegevensbank. Het DGG wordt gefinancierd door de federale begroting en het geneesmiddelenfonds.
6.2 RIZIV Gesprekspartners: dr Dercq en apr Antonissen Datum van het onderhoud: 21 april 2006 Het RIZIV vormt de wettelijke bron voor geauthentificeerde gegevens inzake de terugbetaling van geneesmiddelen en farmaceutische verstrekkingen in het kader van de ZIV. Een nieuwe gegevensbank 25
wordt uitgewerkt en zal operationeel zijn in de loop van 2006. Op dit ogenblik wordt deze gegevensbank aangevuld tijdens het proces van voorbereiding van de teksten bestemd voor publicatie in het Belgisch Staatsblad. Vanaf juni 2006 zal de gegevensbank zelf dienen voor de productie van documenten die in het Belgisch Staatsblad worden gepubliceerd. Alle reglementeringen over de terugbetaling van geneesmiddelen worden op dit ogenblik gepubliceerd op de website van het RIZIV en zijn voor iedereen toegankelijk in de verschillende landstalen. De gegevens over de geneesmiddelen betreffen slechts de terugbetaalbare producten in het kader van de verplichte verzekering. Het RIZIV werk in nauw overleg met het BCFI om de reglementaire gegevens op te nemen in de op de website van het BCFI gepubliceerde gegevensbank. Het RIZIV wordt gefinancierd met middelen uit de federale begroting en met het Geneesmiddelenfonds.
6.3 BCFI Gesprekspartners: professor Bogaert, dr Vander Stichele Datum van het onderhoud: 20 april 2006 Het BCFI wordt bestuurd door een Raad professoren in de farmacologie, farmacie, diergeneeskunde en een vergadering van artsen en apothekers uit de praktijk, de universiteiten en de wetenschappelijke verenigingen van zorgverstrekkers (WVVH, SSMG, Documentatiedienst van de APB). Zijn doel bestaat erin onafhankelijke en gevalideerde farmacotherapeutische informatie te verstrekken. Het BCFI stelt verscheidene wetenschappelijke publicaties ter beschikking van de zorgverstrekkers (Becommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium, Folia Farmacotherapeutica, Transparantiefiches) waarvan de inhoud zich op een website bevindt die voor iedereen toegankelijk is. Een gegevensbank wordt ook ter beschikking gesteld van de softwarehuizen voor artsen en kan worden gedownload op de website. De update gebeurt maandelijks. Het BCFI vindt in de synthese van de interviews nuttige elementen voor de ontwikkeling van een DCImodule. Het BCFI dringt aan op volgende elementen:
De opzoekingen moeten kunnen gebeuren zowel op basis van de naam van de specialiteit, als op basis van de naam van de molecule.
In het kader van een module voorschrift op stofnaam is het noodzakelijk te beschikken over excipiëntia met bewezen effecten.
Bepaalde praktische inlichtingen zijn vaak zeer nuttig maar zelden beschikbaar: deelbaarheid of mogelijkheid een tablet te pletten, bij voorbeeld.
Hoewel het ter beschikking stellen van foto’s van geneesmiddelen geen prioriteit is voor de gebruikers, gaat het toch om essentiële informatie voor de selectie van geneesmiddelen en dit element moet in de gegevensbank worden opgenomen.
Gegevens over interacties en contra-indicaties treden buiten het kader van dit project.
Over het algemeen moeten we waken over het gebruik van internationale normen (gestructureerde benaming, rangschikking, enz). Om een module voorschrift op stofnaam uit te werken, moet het “datamodel” voor de omschrijving van “medicinal product packages” (farmaceutische verpakkingen) worden gebruikt. Men zou moeten kiezen tussen een “clusterbenadering” (met een one too many relatie) en een benadering van creatie van een “virtual medicinal product package” die toelaat een voorschrift op stofnaam door de arts te identificeren en te registreren. Een confrontatie met de internationale standaardiseringspogingen zal noodzakelijk zijn (bij voorbeeld National Health Service - VK). Volgens het BCFI moeten talrijke elementen nodig voor het ontwikkelen van een module voorschrift op stofnaam het resultaat zijn van een collectief werk van verschillende partners: het BCFI, het DGG, het RIZIV en de Documentatiedienst van de APB, en waarschijnlijk ook deskundigen van de verzekeringsinstellingen. Een voorbeeld: de omschrijving van het “datamodel”, de ontwikkeling van 26
gecontroleerde lexica voor galenische vormen, toedieningsvormen, toedieningswegen. Er zal ook samen moeten worden beslist over de granulariteit van de definitie van clusters of virtuele verpakkingen waarbij de mogelijke keuzes voor voorschrijvers en apothekers worden uitgebreid of beperkt. In het kader van de ontwikkeling van een volledige referentiegegevensbank over geneesmiddelen moet de aanpak globaal zijn en buiten deze fase van het project treden. Het BCFI wordt gefinancierd door het DGG.
6.4 APB Gesprekspartners: L. Vansnick en D. Broeckx De APB beheert sinds meer dan 30 jaar basisgegevens over geneesmiddelen en in de officina beschikbare producten. Zijn codificering (CNK) wordt massaal gebruikt in België. De dienstverlening aan zijn leden vergt kwaliteitsvolle en beschikbare updates binnen strikte termijnen. Dit beheer omvat de terugbetalingsmodaliteiten van alle organen andere dan het RIZIV. Andere organen betalen de geneesmiddelen aan hun leden terug in het derdebetalerssysteem, buiten het kader van het RIZIV (Medische dienst van de Geïntegreerde Politie, Medische Dienst van het Leger, Nationaal Instituut van Oorlogsinvaliden). Het is bijgevolg nodig alle gegevens inzake niet-terugbetaalbare of terugbetaalbare gegevens door gelijk welke sociale zekerheidsinstelling te consolideren. De APB gebruikt sinds jaren gestandaardiseerde gegevens en werkmethodes: repertorium van grondstoffen (Stoffliste International), gestandaardiseerde benaming van de specialiteiten, gestructureerde omschrijving van de verpakkingen, analyse van de interacties. Hij produceert wetenschappelijke gegevensbanken DELPHI-CARE sinds 1994. De APB verzekert sinds 10 jaar, op dit ogenblik in samenwerking met de artsen binnen het BCFI, de toekenning van ATC-codes en DDD aan Belgische specialiteiten. De APB beschikt ook over expertise in de consolidering en verdeling van gegevens over geneesmiddelen, meer in het bijzonder bestemd voor de voor het publiek toegankelijke officina’s, maar ook voor de artsen en ziekenhuizen (Tarief voor ziekenhuizen beschikbaar sinds 1994). In het kader van de ontwikkeling van deze gegevensbanken werkt de APB samen met het DGG, het RIZIV en het BCFI. De APB is van oordeel dat de ontwikkeling van deze samenwerking moet toelaten het beheer van de gegevensbanken over geneesmiddelen voor iedereen te rationaliseren. Hoewel de APB een voorloper is inzake de verdeling van gestructureerde farmaceutische gegevens, werd deze nooit door de overheid gefinancierd. Het beheer van de gegevensbanken van de APB (met inbegrip van de toekenning van CNK-codes) wordt gefinancierd door bijdragen van zijn leden en de verkoop van zijn gegevensbanken.
6.5 Inventaris van de gegevens De inventaris van de gegevens is een overzicht van de gegevens beschikbaar binnen elke van bovenvermelde bronnen, door zich te beperken tot de gegevens die expliciet door de gebruikers worden gevraagd. Volgende tabel geeft voor elk vermeld gegeven de bruikbare bronnen aan, d.w.z. waar ze op dit ogenblik beschikbaar zijn voor de gebruikers, in welke vorm dan ook. De grijze achtergrond geeft indien mogelijk de initiële bron van de gegevens aan (de bron die de gegevens in het medisch-farmaceutisch circuit introduceert). De veelheid aan indicatoren op elke regel geeft de overlapping van bepaalde werkzaamheden aan en bijgevolg het gebruik van voornamelijk human resources voor de uitvoering van dezelfde taken op verschillende plaatsen. 27
APB Onontbeerlijke gegevens CNK Cluster CNK Specialiteit Naam van de specialiteit Naam van het actief bestanddeel Eenheidsdosis Aantal eenheden per verpakking Galenische vorm Toedieningsweg Toedieningsvorm ATC-klasse DCI-statuut Firma Beschikbaarheid op de markt Publiekprijs Kostprijs voor de patiënt Kostprijs voor het RIZIV Terugbetalingscriteria Omwisselbaarheid van de geldigheid van de vergunningen van de adviserende geneesheer Nodige gegevens Formulier voor aanvraag van een vergunning Link naar wetenschappelijke bijsluiters Link naar EBM Naam van het adviesgeneesmiddel Magistrale bereidingen
BCFI
RIZIV10
X X1 X2 X X X X
X X1 X X X X X X X X X
(X) X X1 X2 X X X3 X3 3 X X4 X X X X X X X5
X4 X X X X X X X?
X
X
X
X6
X6 X7 X
X6
X X
DGG11
X X X X X X X X
X X X X X
X6 X
Nuttige (beschikbare) gegevens Kwalitatieve samenstelling aan excipiëntia Voornaamste interacties Voornaamste contra-indicaties Parafarmaceutische producten Kleur, aspect Foto Nuttige (niet beschikbare) gegevens Rangschikking per symptoom Posologie per indicatie Aantal dagen behandeling met de verpakking (op basis van de posologie per indicatie)
X2 8 X X9
8
X12 12 X X12
? ? ?
X12
X X9
X X
? ?
Tabel 2: beschikbare gegevens bij de verschillende leveranciers Deze tabel vraagt om wat duiding voor elk van de betrokken gegevens: 1. De benaming is gestructureerd op een verschillende manier in functie van de bronnen. 2. De APB gebruikt een internationaal lexicon om de actieve bestanddelen en excipiëntia te codificeren: de Stoffliste International (ABDA). Het BCFI heeft zijn eigen lexicon uitgewerkt. 3. De APB beschikt over een gestructureerde omschrijving van de presentatievormen, de toedieningsvormen en toedieningswegen van de specialiteiten. 4. De toekenning van de ATC-codes en DDD in België is vandaag het resultaat van een samenwerking tussen de APB en het BCFI. 5. Een gegevensbank met de terugbetalingscriteria (hoofdstuk II, IV en IVbis) werd door de APB ontwikkeld. 28
6. De bijsluiters zijn beschikbaar in verschillende vormen op verschillende plaatsen. Op het Internet worden vooral bijsluiters van farmaceutische firma’s gepubliceerd. De moeilijkheid bestaat erin voor de zorgverstrekkers dezelfde gevalideerde versie on line ter beschikking te stellen. In principe is de enige betrouwbare bron het DGG. Het praktisch gebruik van links naar meer precieze delen van de bijsluiter (indicaties, posologie, ongewenste effecten, enz) is op dit ogenblik niet beschikbaar. Het RIZIV beschikt over de geregistreerde therapeutische indicaties in een gestructureerde vorm in een gegevensbank. 7. Zonder een volledige bron van EBM te zijn, levert de website van het BCFI talrijke links over het goed gebruik van geneesmiddelen (teksten van het BGR, artikels van de Folia Pharmacotherapeutica). 8. Het BCFI geeft in het BGR de voornaamste interacties in de vorm van een tekst. De APB beschikt over een gestructureerde gegevensbank die de automatische analyse van de interacties noodzaakt (met de ernstgraad en discriminatie per substantie en volgens de galenische vorm). 9. Zelfde opmerking: beschikbaar in het BGR in de vorm van een tekst en bij de APB in een gestructureerde vorm. 10. Alle gegevens afkomstig van het RIZIV betreffen slechts de terugbetaalbare geneesmiddelen in het kader van de verplichte verzekering. 11. De gegevens van het DGG zijn de gegevens inzake de registratie van de geneesmiddelen. Ze bestaan op dit ogenblik niet allemaal in een gestructureerde vorm en zijn niet gemakkelijk beschikbaar (behalve de versie papier). 12. Deze informatie is eigenlijk opgenomen in de wetenschappelijke bijsluiter. Op dit ogenblik is deze niet afzonderlijk beschikbaar op gestructureerde wijze.
29
Hoofdstuk
7
Voorstel van de APB
7.1 Voorwoord Naar aanleiding van de verscheidene vergaderingen met de voornaamste leveranciers van gegevens (BCFI, DGG, RIZIV, APB) moeten we vaststellen dat vaak dezelfde gegevens worden verwerkt en gecodeerd door meerdere partijen (zie bovenvermelde tabel 2 onder punt 6.5). Indien iedereen het er bovendien over eens is dat een gemeenschappelijke referentiegegevensbank wenselijk is, lijkt het logisch te zijn een eerlijke werkverdeling en spreiding van de verantwoordelijkheden tussen de leveranciers uit te werken, alsook een juiste financiering. Deze spreiding en verdeling kan slechts het resultaat zijn van overleg tussen het BCFI, het DGG, het RIZIV en de APB. De APB stelt met dit voorstel een werkbasis voor met het oog op een eventuele samenwerking tussen de vier aangehaalde leveranciers. Het principe van een referentiegegevensbank stelt geenszins de identiteit van de partijen en hun eigenheid in vraag. De huidige verdeelkanalen van de gegevens aan de gebruikers kunnen perfect worden bewaard door er een proces van beheer van de gemeenschappelijke informatie in onder te brengen, centrale kern van elke gegevensbank.
7.2 Overleg- en redactieplatform Wij stellen voor een platform te creëren dat het BCFI, het DGG, het RIZIV en de APB samenbrengt in het kader van wat volgt:
begeleiding van de uitvoering van de opvolging van deze studie;
toekenning van de taken en budgetten;
ontwikkeling van het model van de gegevens en het formaat van de gegevensbank;
bepaling van de prioriteiten inzake de inhoud van de gegevensbank;
opvolging van de evolutie van de behoeften;
één of meerdere redactiecomités van wie de doelstelling het voortdurend valideren van de gegevens afkomstig van 4 bronnen, is;
controle van de doeltreffendheid van de infrastructuur;
de oprichting van werkgroepen belast met bijkomende studies;
de dialoog met de gebruikers (zorgverstrekkers, verzekeringsinstellingen, softwarehuizen, enz).
7.3 Gegevensbank Een model van gegevensbanken in drie delen kan worden voorgesteld: -
de gegevens die als onontbeerlijk worden beschouwd; de gegevens die als noodzakelijk worden beschouwd; nuttige aanvullende gegevens.
Naast de feitelijke onbetwistbare gegevens kunnen andere gegevens geleidelijk aan worden toegevoegd door er aanvullende wetenschappelijke gegevens aan toe te voegen waarover een globale consensus werd bereikt: relevante voornaamste interacties, contra-indicaties, elementen van EBM... 30
Het redactiecomité van deze informatie moet door de zorgverstrekkers unaniem als objectief en onafhankelijk worden beschouwd. De notie 'onafhankelijkheid' kan op een variabele manier worden opgevat: volgens sommigen is het van belang dat men niet wordt gesubsidieerd of niet onder de bevoegdheid staat van de farmaceutische firma’s; volgens anderen is ook de onafhankelijkheid t.a.v. de Minister van Sociale Zaken noodzakelijk. Hoe dan ook, de gegevensbank zal worden aanvaard als referentie indien alle gebruikers het eens zijn over de onafhankelijkheid van het redactiecomité. Deze gegevens zouden toegankelijk kunnen zijn in diverse vormen: geïntegreerd in de gegevensbank, in de vorm van links naar externe gegevens, in de vorm van resultaten op basis van feedback afkomstig van webdiensten, enz. Het voorwerp van dit verslag bestaat er niet in het formaat en de technische omschrijving van de gegevens te bepalen, noch te gebruiken om referentiebestanden uit te werken. Deze werkzaamheden moeten het voorwerp uitmaken van een andere opdracht en moeten gebeuren in overleg met alle partners.
7.3.1 Onontbeerlijke gegevens Dit eerste deel omvat niet alleen de basisgegevens die worden beschouwd als onontbeerlijk door de ondervraagde zorgverstrekkers, maar ook technische gegevens (het CNK Cluster bij voorbeeld) om aan deze verwachtingen te voldoen. Het gaat voornamelijk om feitelijke, onbetwistbare gegevens, zonder al te veel wetenschappelijke interpretatie: omschrijving, samenstelling, prijs, enz. Omschrijving van de specialiteiten Elke specialiteit wordt geïdentificeerd door een nationale code (CNK). De omschrijving van de specialiteit omvat:
de administratieve gegevens (naam, prijs, firma, enz); de samenstelling die kwantitatief de actieve bestanddelen omvat; de terugbetalingsmodaliteiten, met inbegrip van de terugbetalingsbasis, de categorie en de terugbetalingsvoorwaarden, de voorwaarden van omwisselbaarheid van attesten, de kostprijs voor de patiënt, de kostprijs voor het RIZIV; de beschikbaarheid op de markt.
Elke specialiteit is in principe verbonden met een CNK van een cluster. Omschrijving van de 'clusters' De notie cluster wordt opgenomen in het kader van de reglementering houdende voorschrift en aflevering op stofnaam. Een cluster kan worden bepaald als zijnde de lijst met geregistreerde specialiteiten die overeenstemt met een actief bestanddeel, toegekend in de vorm van een toedieningsvorm aan een dosering. We moeten hier nagaan of het voornaamste criterium dat zal leiden tot de omschrijving van de clusters, dat van de reglementering ‘Volksgezondheid’ of dat van de RIZIV-reglementering is. Actief bestanddeel: het gaat om de basismolecule, zonder rekening te houden met de verschillende gebruikte zouten, behalve indien deze een niet-verwaarloosbare impact op de biodisponibiliteit of de werking hebben. De toedieningsvorm: het gaat hier om de vorm waarin de specialiteit aan de patiënt wordt toegediend (een oplosbare tablet en een bruistablet kunnen behoren tot een zelfde cluster) en niet om de galenische vorm waarin de specialiteit wordt aangeboden. Er moet ook worden gepraat over de relevantie van dit element: is het beter zich te baseren op de presentatievorm? De dosering: in principe de dosis per toedieningseenheid. Het feit dat een specialiteit toebehoort aan een cluster kan soms delicaat te bepalen zijn. Het zou nuttig zijn een valideringscomité van deze clusters samen te stellen. Hun exacte definitie maakt niet het voorwerp uit van deze studie. Aan elke cluster wordt een CNK en een ATC-code toegekend. De CNK zal de arts toelaten de medicatie voorgeschreven onder DCI in de patiëntendossiers te verduidelijken. Een welbepaald cluster dat één 31
enkele specialiteit omvat, zal nooit kunnen worden geschrapt om de bestendigheid van de interpreteerbare gegevens in de patiëntendossiers te waarborgen. De ATC zal toelaten de clusters per therapeutische klasse te selecteren. Referentiebestanden ATC-classificatie Lijst met grondstoffen Definitie van de galenische vormen en de daarmee overeenstemmende toedieningsvormen Elk ander bestand van codificering, in het bijzonder de lexica van de KMEHRbis.
Werking
De opvatting van de gegevensbank moet toelaten opzoekingen uit te voeren op basis van de naam van de specialiteit, de naam van het actief bestanddeel of de ATC-klasse. In alle gevallen zal het antwoord één of meerdere clusters omvatten, alsook de daarmee overeenstemmende specialiteiten. In het geval van de terugbetaalbare specialiteiten moet de verkregen selectie ook toelaten elke specialiteit binnen de RIZIV-reglementering te situeren: terugbetalingsvoorwaarde, statuut t.a.v. de omwisselbaarheid van de vergunningen van de adviserende arts, goedkope specialiteiten, situatie op het vlak van de beslissingsboom voor de aflevering op basis van een voorschrift op stofnaam. De toekenning van een CNK en een ATC aan de clusters zal de artsen toelaten hun voorschriften op stofnaam te beheren op dezelfde manier als voor de voorschriften voor specialiteiten met opname in het patiëntendossier.
7.3.2 Nodige gegevens De aanvullende gegevens die door de zorgverstrekkers worden vermeld, zouden een bepaalde meerwaarde leveren voor de referentiegegevensbank:
Formulieren voor het aanvragen van de terugbetaling
Wetenschappelijke bijsluiters Mogelijkheid de specifieke delen van de goedgekeurde bijsluiter onmiddellijk te visualiseren (bij voorbeeld: posologie, ongewenste effecten, interacties, enz) via links naar een externe gegevensbank.
Elementen van EBM
Magistrale bereidingen Een bijkomende studie is noodzakelijk (zie punt 6.3).
Gegevens over adviesgeneesmiddelen
7.3.3 Nuttige gegevens
Kwalitatieve samenstelling: excipiëntia met bewezen effecten
Voornaamste interacties De voorgestelde interacties in deze module moeten relevant zijn om te vermijden dat de zorgverstrekker gewag moet maken van een veelheid aan nutteloze waarschuwingen. Het systeem moet een parametreerbare ernstgraad aanbieden en een discriminatie per molecule, veeleer dan per farmacologische groep. Voorstellen inzake het beheer van de interactie moeten worden aangeboden.
Voornaamste contra-indicaties Een gestructureerde codificering van de pathologieën en de fysiologische condities is noodzakelijk om op een gestructureerde wijze de informatie in de patiëntendossiers op te nemen.
Posologie per indicatie 32
Kleur, uitzicht
Foto’s
Gegevens inzake bepaalde parafarmaceutische producten (nutriënten, verbanden, kompressen, enz.)
Rangschikking per symptoom
Links naar bijkomende gegevens
7.4. Infrastructuur 7.4.1 Consolideren en updaten van gegevens Het proces van het updaten van gegevens omvat noodzakelijkerwijze het consolideren van gegevens afkomstig van verschillende nog te bepalen bronnen, alsook de verspreidingsmodaliteiten. Op basis van een tussen alle partijen afgesproken lay-out maken de verschillende leveranciers van gegevens hun informatie over aan een centrale dienst. De centrale dienst consolideert de gegevens en laat het resultaat door de bronnen valideren. Na validering worden de gegevens ter beschikking gesteld van de partners opdat zij deze zouden integreren in hun eigen instrumenten en deze bij hun gebruikers zouden verspreiden.
7.4.2 Terbeschikkingstelling van de gegevens 7.4.2.1 Website De website wil de referentietoepassing zijn voor de inhoud en functionaliteiten (queries) die door de gegevensbanken worden ter beschikking gesteld. Hij moet toegankelijk zijn voor alle zorgverstrekkers om hen toe te laten de gegevens te raadplegen buiten het normale gebruik van hun beheerssoftware om en deze te vergelijken met de functionaliteiten en gegevens aanwezig in hun software. De website moet kunnen worden geraadpleegd door alle gebruikers, maar zijn formaat en inhoud moeten aangepast zijn in functie van een raadpleging door de zorgverstrekker of een raadpleging door een patiënt. De zorgverstrekkers moeten de website kunnen raadplegen volgens functionaliteiten die lijken op deze van hun beheerssoftware: cfr hoofdstuk 5. Patiënten moeten vooral de geneesmiddelen die hen worden voorgeschreven en/of afgeleverd, kunnen vergelijken met deze die tot dezelfde cluster behoren (zelfde toedieningsvorm en zelfde dosering) of tot dezelfde ATC-klasse (zelfde actief bestanddeel met verschillende toedieningsvormen en doseringen): vergelijking van de kosten per eenheid, per verpakking en per behandeling. De behoefte aan feitelijke en wetenschappelijk gevalideerde informatie werd duidelijk geuit.
7.4.2.2 Verdeling aan gebruikers Voor de softwarehuizen bestaat de meest pragmatische oplossing in de creatie van een FTP-site waarop de geüpdate gegevens op regelmatige basis worden geplaatst. De gegevens worden geladen door de softwarehuizen, verwerkt en opgenomen in de eigen gegevensbanken en overgemaakt aan gebruikers via de gepaste middelen. Elke update zal moeten worden aangekondigd per e-mail aan de gebruikers die dit vragen. De update van de gegevens moet maandelijks gebeuren. Een redelijke termijn moet worden voorzien tussen het ogenblik waarop de gegevens geüpdatet zijn op de server en het ogenblik 33
waarop zij daadwerkelijk van toepassing zijn om softwarehuizen de kans te geven de gegevens correct op te nemen in hun eigen gegevensbanken.
7.5. Voorstel van taakverdeling 7.5.1 DGG Het DGG is de officiële bron van alle gegevens over de registratie van geneesmiddelen. Het is de bron van de gevalideerde bijsluiters die als basis dient voor de codering in de referentiegegevensbank. • Het DGG verzekert de terbeschikkingstelling van gevalideerde bijsluiters, alsook van wettelijke gegevens over de registratie (oorspronkelijke specialiteit, kopie, generiek, al dan niet voorschriftplichtige geneesmiddelen, verdovende middelen, enz). • Het DGG zou een proces kunnen uitwerken waarbij de partners worden ingelicht over wijzigingen in de registratie. De toekomstige oprichting van het geneesmiddelenagentschap zal trouwens een aanzienlijke wijziging vormen van de werkmethode en samenwerking met de andere partners.
7.5.2 RIZIV Het RIZIV is de officiële bron van alle gegevens over de terugbetalingsmodaliteiten van geneesmiddelen in het kader van de verplichte verzekering inzake gezondheidszorg. Het RIZIV stelt een gestructureerde gegevensbank ter beschikking met deze informatie, alsook een specifieke website voor terugbetalingsmodaliteiten.
7.5.3 BCFI Het BCFI is een gevalideerde wetenschappelijke informatiebron. • Het BCFI verrijkt bovenvermelde gegevens met een therapeutische classificatie, met wetenschappelijke kritieken en geeft algemene voorschrijfrichtlijnen (indicaties, gebruikelijke posologieën, enz). • De website van het BCFI is het medium voor raadpleging door de eindgebruikers. • Het BCFI verzekert de verdeling van deze gegevensbank bij de softwarehuizen voor artsen en tandartsen.
7.5.4 APB • • • • •
De APB levert nationale codes en zou terugbetalingsgegevens kunnen leveren die verschillend zijn van deze van het RIZIV. De APB centraliseert de informatie en stelt deze ter beschikking van alle bovenvermelde partners. De APB werkt mee aan de toekenning van ATC-codes en DDD. De APB zou de gegevens van parafarmaceutische producten en medische hulpmiddelen kunnen leveren. De APB zou kunnen meewerken aan de ontwikkeling van een interactiemodule.
De verdeling inzake het coderen van de feitelijke gegevens en het formaat voor uitwisseling van de gegevens tussen de partners moeten nog worden afgesproken.
34
7.6. Voorstel van werkwijze 7.6.1 Voorstel van implementering Wij stellen volgende aanpak voor om het project verder te zetten: 1.
Oprichting van het overlegplatform;
2.
Bepaling van de samenwerkingsmodaliteiten (taakverdeling en financiering);
3.
Definitie van de clusters: Zoals wij reeds hebben vermeld, is de volledige definitie van clusters niet het doel van dit rapport. Het is onontbeerlijk de behoeften en doelstellingen volledig te analyseren om de notie clusters te bepalen, er de kenmerken van te definiëren en er alle specialiteiten in op te nemen, rekening houdend met de reglementering van Volksgezondheid en het RIZIV. Deze definitie moet voldoen zowel aan de behoeften van de arts, als aan deze van de apothekers.
4.
Uitwerking van het ‘Datamodel’.
7.6.2 Te onderzoeken interesses Uit verschillende interviews blijkt dat er een behoefte aan informatie bestaat die vandaag niet of niet voldoende wordt ingevuld. De APB wenst deel te nemen aan deze studieprojecten. Het zou nuttig zijn de ontwikkelingsmogelijkheden van bepaalde bijkomende informatiesets te analyseren. Een paar voorbeelden:
Posologie
De gegevens inzake de posologie zijn beschikbaar in de wetenschappelijke bijsluiters van de specialiteiten, maar ze zijn niet altijd volledig en gemakkelijk leesbaar. Er is geen uniforme structuur. Een gegevensbank met de gebruikelijke posologieën per indicatie zou moeten worden bestudeerd, rekening houdend met de aanpassingsmogelijkheden in functie van bepaalde fysiopathologische situaties.
Classificatie van de specialiteiten
De op dit ogenblik beschikbare classificaties voor de Belgische specialiteiten zijn voornamelijk de (internationale) ATC-classificatie en de classificatie van het (Belgisch) Becommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium. De gebruikers wensen te beschikken over classificaties die zo dicht mogelijk bij de dagelijkse praktijk aanleunen: volgens criteria inzake de anamnese, op zichzelf staande symptomen en diagnoses. Een studie naar het verband tussen de classificaties en de Belgische specialiteiten zou nuttig zijn. Het huidige team, dat zich op dit ogenblik bezighoudt met de ATC-classificatie en DDD van de Belgische specialiteiten, kan de kern van het team belast met deze studie vormen.
Aanvullende litteratuur
De mogelijkheden van het raadplegen van de wetenschappelijke litteratuur zijn op dit ogenblik eindeloos, maar weinig discriminatoir. De zorgverstrekkers gaan op zoek naar wetenschappelijke bronnen die betrouwbaar zijn zonder een geldigheidsstudie te moeten uitvoeren. Het zou ook nuttig zijn om de middelen te bestuderen om de zorgverstrekkers uit te rusten met links naar gevalideerde bronnen, indien mogelijk beschikbaar in de moedertaal van de gebruiker. 35
Magistrale bereidingen
De informatie over magistrale bereidingen mag niet worden verwaarloosd. Op dit ogenblik is deze informatie disparaat en de tariferingsregels zijn complex. Het zou oordeelkundig zijn de behoeften van de artsen inzake informatie over de magistrale bereidingen te analyseren en een instrument voor de raadpleging van deze informatie uit te werken: beschikbare en toegelaten grondstoffen, de terugbetalingsmodaliteiten, gevalideerde formularia, enz. Het zou interessant kunnen zijn in bepaalde gevallen magistrale bereidingen voor te stellen, voor zover deze zijn opgenomen in een gevalideerd formularium, geassocieerd met clusters specialiteiten.
36
Chapitre
8
Annexen
8.1 Brieven en vragen gestuurd naar de verenigingen van zorgverstrekkers 8.1.1 Modelbrief «De overheid en de ziekteverzekering wil het rationeel voorschrijven van geneesmiddelen aanmoedigen. Er is een groot aantal geneesmiddelen “af-brevet” beschikbaar, maar de zorgverstrekkers hebben het steeds moeilijker om een keuze te maken. Daarnaast heeft de arts de mogelijkheid om, op vrijwillige basis, op stofnaam (VOS/DCI) voor te schrijven. In elk geval moet de arts en de apotheker een rationele keuze kunnen maken in het belang van de patiënt. APB heeft van FOD Volksgezondheid de opdracht gekregen om een studie te maken die de noodzakelijke elementen beschrijft om de softwarehuizen voor artsen, resp. apothekers in staat te stellen tools hiervoor te ontwikkelen. Met behulp van deze tools (databases) moeten artsen en apothekers in staat zijn om aan de hand van alle nuttige gegevens een voorschrijf- , resp. afleveringsakte te realiseren in het kader van het rationeel gebruik van geneesmiddelen. Voor deze opdracht zouden wij graag een of meer verantwoordelijken van uw organisatie willen interviewen over dit onderwerp. Het betreft een gestructureerd vraaggesprek dat ongeveer een uur in beslag zal nemen. Wij zullen U in de komende dagen contacteren om hiervoor een afspraak te maken (tweede of derde week van januari). Wij hopen op uw medewerking te kunnen rekenen. Hoogachtend»
8.1.2 Vragen « Laten wij stellen dat een informatiesysteem alle noodzakelijke gegevens over geneesmiddelen bevat en dat u het via opzoekingen (queries) kan ondervragen. 1. Welke zijn de verschillende vragen en/of combinaties van vragen die u aan het informatiesysteem zou willen stellen ? Welke zijn de verschillende elementen en resultaten die u wenst te bekomen om een keuze voor het rationeel voorschrijven te ondersteunen? Voorbeeld (query) Welke zijn de geneesmiddelen die als actief bestanddeel product X bevatten onder de vorm van tabletten van 500 mg ? Bekomen resultaat: lijst van alle specialiteiten in compr. van 500 mg met bestanddeel X, remgelden per eenheid (per comprimé), naam van de firma’s , gesorteerd op prijs (laagste eerst). Het is belangrijk om in de lijst van resultaten alle informatie (elementen) te vermelden die u nuttig acht. Op basis van deze lijsten zullen de noodzakelijke gegevens voor een informatiesysteem bepaald worden. 37
Probeer zo exhaustief mogelijk te zijn in het aantal opzoekingen (queries) die u nuttig acht en klasseer deze van de meest belangrijke naar minder belangrijke. 2. Welke is volgens u de minimale updatefrequentie van de gegevens die u noodzakelijk acht om steeds een optimaal voorschrift te kunnen garanderen ? 3. Hoe stelt u (het middel) de middelen voor consultatie van deze gegevens voor zodat zij zich het best kunnen integreren met uw dagelijkse werkmethodes ? 4. Bronnen van uw huidige informatiegegevens over geneesmiddelen (tarieven, terugbetalingen, samenstelling, …). 4.1. Welke (benaming, producent gegevens) ? 4.2. Wat heeft uw keuze bepaald voor de bron(nen) die u op dit moment gebruikt ? Bent u er tevreden over ? Welke zijn de belangrijkste lacunes van de bronnen die u nu gebruikt ? 4.3. Wat is de updatefrequentie van uw huidige gegevens ? 4.4. Hoe worden de updates gerealiseerd ? 5. Acht u het noodzakelijk, gegeven de grote overvloed aan geneesmiddelen en de steeds groeiende complexiteit van de reglementering, om opleidingen voor rationeel voorschrijven te voorzien? Indien ja, hoe ziet u de modaliteiten voor dit type opleiding ?»
8.2 Brieven en vragen gestuurd naar de softwarehuizen 8.2.1 Modelbrief « De autoriteiten wensen het rationeel voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen aan te moedigen. Geneesmiddelen « af-brevet » worden steeds talrijker beschikbaar, wat de keuze van de zorgverstrekkers steeds maar complexer maakt. Artsen en tandartsen hebben daarenboven naar vrije keuze de mogelijkheid om op stofnaam voor te schrijven (VOS). In het belang van de patiënt is het belangrijk dat de arts, tandarts en apotheker een rationele keuze kunnen maken. De FOD Volksgezondheid (M. Bangels), het BCIP (M. Bogaert) en het RIZIV (J.-P. Dercq) hebben aan APB een studie toegewezen die de gegevens en functionaliteiten moet identificeren die de professionele software moet kunnen bieden aan artsen en tandartsen bij het rationeel voorschrijven en bij de aflevering voor de apothekers. Na een consultatieronde bij artsen-, tandartsen-, en apothekersverenigingen om de noden van deze beroepsgroepen te peilen organiseren wij een plenaire vergadering voor de producenten van software voor artsen en tandartsen op 2 maart 2006 om 10 uur om de mogelijke technische oplossingen te bespreken. Om deze vergadering optimaal voor te bereiden zullen wij u binnenkort een vragenlijst opsturen op basis van de resultaten die wij bekomen hebben bij het overleg met de verenigingen. Mogen wij u vragen deze vragenlijst dan te vervolledigen en ons terug te bezorgen voor 17 februari. Wij hopen op uw aanwezigheid. In afwachting van een bevestiging van uw deelname tekenen wij Hoogachtend,» 38
8.2.2 Vragen « 1. Welke zijn uw basis informatiebronnen over geneesmiddelen ?
prijs en terugbetalingsmodaliteiten
wetenschappelijk (samenstelling, therapeutische klassen, indicaties, contra-indicaties, interacties, guidelines, …, enz.)
2. Behandelt u deze gegevens vooraleer deze naar uw klanten door te sturen of worden zij als dusdanig gebruikt ? 3. Hoe is de tool voor hulp bij het rationeel voorschrijven op dit moment geïntegreerd in uw software? 4. Welke zijn de mogelijke opzoekingcriteria ? 5. Welke zijn de verschillende sorteermogelijkheden en beschikbare filters ? 6. Welke informatie wordt getoond in de resultaten bij de opzoekingen ? 7. Indien u een database zou worden geleverd (met beschrijving van zijn gebruik), hoe ziet u dan de integratie van deze gegevens in uw software ? u integreert volledig de gegevens in uw software u integreert het als een module (API) ontwikkeld door derden u integreert het onder de vorm van interactieve links naar een complete tool die op een webserver staat ........................................................................ 8. Hoe worden de actuele gegevens in uw software bij de arts bijgewerkt ? 9. Met welke frequentie worden deze gegevens bijgewerkt ? 10. Op welke manier zit u in de toekomst de « ideale » manier om de bijwerking te verzorgen - bij de finale gebruiker? - door u (softwarehuis)? »
39
8.3 Lijst van de gehomologeerde software voor artsen 2005 Accrimed (NL)
Medigest (NL-FR)
Omniwin (NL)
OmegaMedicalSoft
OmegaMedicalSoft
OmegaMedicalSoft
Knokkeweg 23
Parc Scientifique Créalys
Knokkeweg 23
9880 Aalter
Rue Camille Hubert
9880 Aalter
T: 09/325 93 93
5032 Les Isnes
T: 09/325 93 93
F: 09/325 93 95
T: 081/40 70 82
F: 09/325 93 95
www.accrimed-2000.be
www.omegasoft.be
www.omegasoft.be
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Epicure (FR)
Medinote (FR)
Pricare (NL-FR)
Epicure
The Virtuous Circle sprl
Figac
Grand-Place 36
Chaussee d'Alsemberg 646
Avenue des Habitations modernes 35
7850 Enghien
1180 Uccle (Bruxelles)
1470 Bousval
T: 02/395 68 51
T: 0477/22 33 99
T: 02/423 52 69
F: 02/395 94 79
F: 02/521 13 47
F: 02/420 36 90
www.epicure.info
www.virtuouscircle.org
www.figac.be
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Health One (NL-FR-UK)
Mediwin (FR)
Prodoc (NL)
Health Data Management Partners sa/nv
Dreamscape sprl
Prodoc vzw
Avenue de Roodebeek 89 - 7th Floor
André Borgers
Luikersteenweg 275
1030 Schaerbeek (Brussel/Bruxelles)
Avenue du Camp 82
3920 Lommel
T: 02/726 42 00
5100 Jambes
T: 011/54 43 50
F: 02/726 91 59
T/F: 081/30 88 10
www.prodoc.be
www.hdmp.com
www.mediwin.be
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Le Généraliste (FR)
Medsoft (NL)
Socrate (FR)
Professional Computing Solutions
OmegaMedicalSoft
Socratem
Avenue Hanlet 5b
Knokkeweg 23
Rue de la Résistance 44
4802 Verviers
9880 Aalter
7131 Waudrez
T: 087/29 10 00
T: 09/325 93 93
T : 064/33 88 93
F: 087/22 39 66
F: 09/325 93 95
F : 064/33 88 93
www.pcsol.be
www.omegasoft.be
users.skynet.be/socrate20b
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Medicis (FR)
Mepas (UK avec manuel NL)
SoSoeMe (NL-FR)
Dr Jean-François Hamoir
Domus Software Development
SoSoeme bvba
Rue Cardinal Mercier 46
Paulatemstraat 32
Samelstraat 33
7711 Dottignies (Mouscron)
9630 Zwalm
9120 Sint-Gillis-Waas
T: 056/48 75 87
T: 055/49 51 48
T: 03/224 87 87
www.medicissoft.com
www.mepas.be
F: 03/224 87 88
[email protected]
[email protected]
www.sosoeme.be
[email protected]
Medidoc (NL-FR-UK)
Omnipro (FR)
Windoc (NL-FR)
OmegaMedicalSoft
Mims sa
Belgiedata bvba
Knokkeweg 23
Route du Condroz 218
Boerestraat 11a
9880 Aalter
4120 Neupré
9850 Nevele
T: 09/325 93 93
T: 04/263 02 46
T: 09/371 93 84
F: 09/325 93 95
F: 04/263 44 12
F: 09/371 89 63
www.omegasoft.be
www.mims.be
www.windoc.be
[email protected]
[email protected]
[email protected]
40
8.4 Softwarehuizen voor open officina’s gecontacteerd in het kader van deze studie - 2005 FARMAD Galle Johan, Algemeen directeur Europark Noord 31 9100 Sint Niklaas Business: 03 610 43 00 Business Fax: 03 610 43 01 E-mail:
[email protected] Web Page: http://www.farmad.be SABCO (AEXIS) JESPERS Marleen, General Manager Leuvensesteenweg 392B Belgium 1932 Sint-Stevens-Woluwe Business: +32 (02) 714.95.78 Business Fax: 00352 85 95 21 E-mail:
[email protected] Web Page: http://www.aexis.com Officinall De Poorter Jan Pintestraat 20 9840 De Pinte Business: E-mail:
+32 09/233.90.04
[email protected]
OmegaPharmaSoft Robbrecht Ronny, Afgevaardigd bestuurder Venecoweg 26 9810 Nazareth Business: 09 381 02 00 Business Fax: 09 381 02 20 E-mail:
[email protected] Web Page: http://www.omega-pharma.be Omega Pharmasoft Wallonie GRANDJEAN Philippe, Directeur Général Parc Scientifique Rue Camille Hubert 23 5032 Isnes Belgium Business: +32 (081) 40.70.40 Business Fax: +32 (081) 40.70.50 E-mail:
[email protected] Web Page: http://www.omega-pharma.be Pharmagest inter@ctive Benelux Toubia Assaad, Directeur Chemin du Cyclotron 6 1348 Louvain-la-Neuve Belgium Business: +32 (010) 39.01.20 Home: +32 (010) 30.01.29 E-mail:
[email protected] Web Page: http://www.pharmagest.com
41
8.5 Gecontacteerde verenigingen Wetenschappelijke Vereniging der Vlaamse Huisartsen (WVVH) Domus Medica Sint-Hubertusstraat 58 2600 Berchem Tel.: 03/281.16.16 Fax: 03/218.51.84 E-mail:
[email protected] Website: http://www.wvvh.be Société Scientifique de Médecine Générale (SSMG) Rue de Suisse 8 1060 Bruxelles Tél. : 02/533.09.80 Fax : 02/533.09.90 E-mail :
[email protected] Website : http://www.ssmg.be Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT) Het TANDARTSENHUIS Vrijheidslaan 61 1081 Brussel Tel. : 02/413.00.13 Fax : 02/414.87.27 E-mail :
[email protected] Website : http://www.tandarts.be Société de Médecine Dentaire (SMD) Av. de Fré 191 1180 Bruxelles Tél. : 02/375.81.75 Fax : 02/375.86.12 E-mail :
[email protected] Website : http://www.smd.be Office des Pharmacies Coopératives de Belgique (OPHACO) Route de Lennik 900 1070 Bruxelles Tél. : 02/529.92.40 Fax : 02/529.93.76 Algemene Pharmaceutische Bond (APB) Archimedesstraat 11 1000 Brussel Tel. : 02/285.42.00 Fax : 02/285.42.85 E-mail :
[email protected] Website : http://www.apb.be Vlaams Patiëntenplatform Groeneweg 151 3001 Heverlee Tel. : 016/23.05.26 Fax : 016/23.24.46 E-mail:
[email protected] Website : http://www.vlaamspatientenplatform.be/ 42
Ligue des Usagers des Soins de Santé (LUSS) Av. Segent Vrithoff 123 5000 Namur Tél. : 081/74.44.28 Fax : 081/74.47.25 E-mail:
[email protected] Website : http://www.luss.be
43
