Pension Assurance security • audit • control
INTERVIEW
AUTEUR MARTIJN DEVELING
Nederland kent mogelijk 70.000 bedrijven die geen premie betalen aan een bedrijfstakpensioenfonds (BPF), terwijl ze daar wél onder vallen. Hierdoor lopen BPF’s voor miljarden aan inkomsten mis terwijl ze wel uitkeringsverplichtingen hebben. Bestuurders en adviseurs van deze bedrijven zoals fiscalisten, accountants maar ook pensioenadviseurs, moeten snel in actie komen. De financiële gevolgen kunnen namelijk desastreus uitpakken.
E
Sander Deelstra, managing director bij Pension Security & Assurance (PSA)
en Nederlands bedrijf kent de verplichting zich aan te sluiten bij een bedrijfstakpensioenfonds op het moment dat dit bedrijf onder de reikwijdte (werkingssfeer) van dit pensioenfonds valt. Deze verplichtstelling is al sinds het ontstaan van BPF’s wettelijk vastgelegd, vertelt Sander Deelstra, fiscaal econoom en gespecialiseerd in pensioenconstructies. “BPF’s zijn opgericht door de sociale partners. Je kunt bij een sociaal systeem als dit niet uitgaan van vrijwilligheid.” Door de veelal hogere kosten sloten bedrijven in het verleden zich, ondanks de verplichtstelling, lang niet altijd aan bij een BPF. “Dat was heel lang ook geen probleem”, stelt Deelstra. “Er werd door de pensioenfondsen minder actief op gecontroleerd. Die situatie is sinds 2007 echter aan het veranderen.” De oorzaak daarvan ligt in de jurisprudentie die de regelgeving van de wetgever met betrekking tot BPF’s steeds duidelijker interpreteert. Daaruit blijkt dat werknemers die in een bepaalde bedrijfstak werken of hebben gewerkt, áltijd recht hebben op pensioenuitkering van het bijbehorende BPF. Of de werkgever nu premie heeft betaald of niet. “Het enige wat ze moeten doen is naar het pensioenfonds stappen en aannemelijk maken dat ze bij een betreffend bedrijf werken of hebben gewerkt. Zo’n lastige procedure is dat niet, en fondsen kunnen het niet weigeren.”
Strop
Geen premie wel recht 2
InF inan ce.nl
Voor de pensioenfondsen ligt daarmee een gigantisch financieel risico op de loer. Deelstra: “Zo’n 80% van de Nederlandse bedrijven valt onder een BPF. AFM en DNB gaan er in algemene schattingen vanuit dat bij 20.000 bedrijven geen BPF-pensioenregeling loopt. Schattingen
van de grootste pensioenuitvoerder van Nederland, Syntrus Achmea, liggen aanmerkelijk hoger. Zij denken aan 70.000 bedrijven. Het gaat om allerlei sectoren, maar met name in de uitzendbranche komt het vaak voor. In totaal zouden mogelijk enkele honderdduizenden werknemers aanspraak kunnen maken op een BPF-pensioen, zonder dat daar premie tegenover staat. Als je bedenkt dat de dekkingsgraad al laag is bij veel fondsen, weet je dat die niet bepaald op een stormloop van werknemers zitten te wachten die een ‘gratis pensioen’ op komen eisen.” Volgens de jurisprudentie hebben BPF’s echter ook alle recht de misgelopen premie alsnog terug te vorderen van het bedrijf. Daarom wordt alles op alles gezet om de betreffende bedrijven alsnog op te sporen. “Dat gebeurt sowieso als een werknemer zich meldt”, vertelt Deelstra. “Daarnaast wordt proactief onderzoek gedaan. Zo zijn er al speciale onderzoekers gespot die in opdracht van de pensioenuitvoerders door het land trekken, op zoek naar bedrijven die in overtreding zijn. De Kamer van Koophandel, de Belastingdienst en het UWV moeten hun gegevens daarvoor
SANDER DEELSTRA
NieuWe KANseN
voor pensioenadviseur eveneens beschikbaar stellen. De uitvoerders hebben die gegevens inmiddels gematched met elkaar. Ook pensioenverzekeraars zijn door wettelijke instanties verzocht om de bedrijven aan te schrijven die in overtreding zijn als zij een pensioenregeling bij hen hebben.”
Premie terugeisen
Als bedrijven worden betrapt, kan dit tot hoge claims leiden. “Een BPF kan in theorie met terugwerkende kracht maximaal twintig jaar aan misgelopen premie terugeisen, wat al snel in de miljoenen euro’s zal lopen”, aldus Deelstra “In de praktijk wordt dit vanuit sociaal oogpunt vaak teruggebracht naar vijf jaar. Daarnaast kunnen bestuurders en bedrijven een boete tegemoet zien. De bestuurder is hoofdelijk aansprakelijk tot wel vier miljoen euro, in de praktijk komt het vaak neer op een boete van vijfhonderdduizend euro. Een interessante juridische vraag daarbij is wie een ‘bestuurder’ is? Als dat iemand is ‘die beleid maakt’ en die van de situatie geweten moet hebben, kan het zijn dat niet alleen de CEO, maar bijvoorbeeld ook de CFO of andere managers hoofdelijk aansprake-
lijk kunnen worden gesteld.” Ook accountants kunnen uiteindelijk zelfs door bestuurders aansprakelijk gesteld worden. Daarnaast doet zich nog een dubbel probleem voor bij bedrijven die geen BPF-premie hebben betaald, maar wel premie voor een pensioenregeling. “Het bedrijf moet dan het pensioenfonds terugbetalen terwijl de verzekering gewoon doorloopt, want die kun je niet zomaar stoppen.” Met welwillendheid van BPF en verzekeraar kunnen betaalde premies aan het fonds overgedragen worden. Bijvoorbeeld het pensioenfonds Stipp (uitzendbranche), die als eerste is begonnen met het actief controleren van werkgevers, is hierin coulant. “Voor de uitvoering heeft de overheid het BPF de mogelijkheid gegeven om direct een dwangbevel uit te vaardigen. Hierdoor kan de BPF executoriale maatregelen treffen om een geldsom bij de betrokken te incasseren zonder een gerechtelijk vonnis. Met als gevolg dat als je er niet op tijd bij bent de gevolgen desastreus zijn.”
Wel of niet onder BPF
Een BPF kan op basis van het vrijstellings- en boetebesluit (VBB) persoonlijke boetes opleggen tot 4.000.000 euro per bestuurder. Ook privé geldt de executoriale titel van de BPF waardoor invorderen op vermogen, banktegoeden of beslaglegging van (on) roerendgoed binnen 30 dagen uitgevoerd kunnen worden.
zoveel bedrijven zijn die niet aangesloten zijn bij een BPF? Volgens Deelstra kan dat een bewuste, op geld gestuurde keuze zijn geweest. Deelstra: “Vanwege hun constructie (financieringsmethode) zijn pensioenfondsen over het algemeen immers vaak duurder dan pensioenverzekeringen. Daarnaast kan het zijn
38 PeNsioeNFoNDseN iN oNDerDeKKiNG Ondanks een licht herstel van het vermogen van pensioenfondsen begin dit jaar, nam de waarde van de verplichtingen ook toe. Volgens DNB verkeerden nog 38 pensioenfondsen in onderdekking. De combinatie van de verslechtering van de dekkingsgraad en de toenemende premieverplichtingen zullen negatieve effecten en indexatie tot gevolg hebben. Door de nieuwe ontwikkelingen, zoals in dit artikel genoemd, zal het BPF haast maken bij het binnenhalen van premie!
Hoe komt het eigenlijk dat er In F i n an ce.n l
3
dat een bedrijf helemaal niet weet dat het onder een BPF valt. Het is namelijk lang niet altijd eenvoudig om dat vast te stellen.” Er bestaat daarvoor geen eenduidige regeling, vertelt Deelstra: “Per fonds is in een ministeriële beschikking vastgelegd wanneer een bedrijf onder de werkingssfeer van een pensioenfonds valt. Een beschikking bestaat uit drie velletjes papier per fonds, die ook voor juristen bijzonder moeilijk te lezen en te interpreteren zijn. Het verschilt per fonds bijvoorbeeld of de werkingssfeer geldt voor álle personen die werkzaam zijn in een bepaalde branche, of alleen voor werknemers in die branche. Wat ook telt zijn de soorten werkzaamheden die een bedrijf verricht. Een metaalbewerkingsbedrijf valt natuurlijk al heel snel onder een metaalpensioenfonds, maar hoe zit het met een bedrijf dat plastic containers maakt met een metalen omhulsel? Om dat op te lossen is per BPF een percentage vastgesteld
tijd dat vooral producten werden verkocht”, stelt Deelstra. “En dat werd dan ook gedaan. Hetzelfde geldt voor de verzekeraars. Er zullen ook adviseurs zijn geweest die het niet wisten. Nogmaals, het is een lastige materie. Om adviseur en ondernemer zekerheid te geven inzake de uitkomsten van een werkingssfeeronderzoek of BPF-scan, geven we een verzekerde verklaring af.”
Oplossingen
Oplossingen zijn er gelukkig ook in de vorm van een werkingssfeeronderzoek of BPF-scan. Volgens Deelstra moeten bedrijven (en hun adviseurs) daarvoor wel snel in actie komen. “Adviseurs die het welzijn van hun klanten op het oog hebben, zullen hen hierin proactief moeten begeleiden. Je moet als adviseur echter wel zeker weten dat je de zaak goed kunt inschatten. Een werkingssfeeronderzoek is niet zomaar iets wat je erbij doet.
DNB en AFM manen verzekeraars tot actie van de specifieke werkzaamheden die je moet verrichten om onder de werkingssfeer te vallen. Het is bijvoorbeeld dus ook goed mogelijk dat een bedrijf bij het verschuiven van de werkzaamheden - zonder het te beseffen - onder een andere BPF valt.” En konden de pensioenadviseurs die adviseerden over een pensioenregeling het bedrijf niet waarschuwen? “We komen uit een 4
InF inan ce.nl
Gezien de grote financiële belangen voor een werkgever of zelfstandige (zzp’er) bij een mogelijke verplichtstelling, is een onderzoek over het al dan niet aanmelden of het benutten van mogelijke vrijstellingsgronden van groot belang.
Daarom maken ze vaak gebruik van onze expertise en tools zoals een speciale scan die onder andere achterhaalt onder welk pensioenfonds een bedrijf valt.” Als je deze informatie eenmaal hebt, kun je met de hulp van de juiste pensioenjuristen vervolgens vaak wel een deal maken. Deelstra: “Wij peilen van tevoren altijd op anonieme basis hoe een pensioenfonds daar tegen-
aan kijkt. Als bedrijven zich uit zichzelf melden, zijn BPF’s over het algemeen wel bereid om over hun hart te strijken en bijvoorbeeld geen boete uit te delen. Het vergt wat mediation, maar ook het premiebedrag kan bij ‘spijtoptanten’ sterk gereduceerd worden. Officieel moet je de premie in één keer uitbetalen, maar tijdens een onderhandelfase wordt het vaak mogelijk dit gespreid te doen.” Voor de pensioenadviseur betekent dit nieuwe kansen om zijn band met de klant te versterken en verder te gaan in zijn advies. Gesteund door een ervaren specialist in werkingssfeeronderzoek kan hij zekerheden geven. Door veranderende situaties blijft jaarlijks onderzoek gewenst.
Werknemers dubbel pensioen of claim
Er zijn duidelijke signalen dat verzekeraars werkgevers informeren over (de risico’s van) een mogelijk verplichte aansluiting bij een BPF, dit is vanwege hun eigen aansprakelijkheid.
Wat werkgevers níet kunnen doen, is een werknemer vragen afstand te doen van zijn BPF-pensioen. “Bedrijven die al pensioenverzekeringen hebben lopen, kunnen wel met hun werknemers de afspraak maken dat de verzekering bij uitkering naar de werkgever gaat. Zo wordt de dubbel betaalde premie nog enigszins gecompenseerd”, aldus Deeltstra. “Saillant detail is, dat ook de eigen bijdrage van werknemers met terugwerkende kracht bij werknemers kan worden geclaimd. Gelukkig heb ik nog niet gehoord dat ze van dit recht gebruik gemaakt hebben.” De voorgaande oplossingen gelden overigens alleen voor bedrijven die vroegtijdig handelen en zichzelf melden bij een pensioenfonds. Wie betrapt wordt op premieontduiking kan op minder clementie rekenen en claims tegemoet zien.
Pension Security & Assurance
PSA is gespecialiseerd in risico-analyses van pensioenregelingen bij bedrijven. Daarbij gaat het om zowel regelingen bij bedrijfstakpensioenfondsen als bij verzekeraars.
INTERVIEW
cAse: METAALALERT BESPAART 500K PER JAAR De middelgrote onderneming ‘Metaalalert‘ verricht activiteiten op het gebied van kunststof met metalen onderdelen. Metaalalert is een fictieve naam, maar het volgende verhaal beurst op een waargebeurd verhaal. Een en ander kwam boven water na uitvoering van een recente PW-scan (Pensioen(wet)scan)-scan) van PSA. De kwestie voor de OR en de directie was of de 140 werknemers van Metaalalert onder de CAO/ bedrijfstakpensioenfonds (BPF) voor groot metaal valt? In grote lijnen valt een onderneming onder het verplichte ´pensioenfonds metalektro´ indien men ‘hoofdzakelijk’ metaal bewerkende werkzaamheden door de werknemers laat verrichten. Ogenschijnlijk was de werkgever de mening toegedaan dat dit niet het geval was. Men telde bijvoorbeeld alleen de werknemers die 100% het metaal bewerkte. Verder was men gesterkt door het feit dat men niet onder de CAO viel en dus daarmee ook niet onder de werkingssfeer van het BPF viel. Dit laatste is een veel gemaakte denkfout. Een ‘verplichtstellingbeschikking’ van het pensioenfonds heeft een zelfstandige werking; ook al valt men niet onder een CAO dan nog kan de ‘verplichtstellingbeschikking’ van kracht zijn. Metaalalert had een eenvoudige pensioenregeling die 200.000 euro per jaar kostte; de regeling bij het pensioenfonds zou 700.000 euro per jaar kosten. In deze zaak is de interpretatie van de berekeningsmethode van wat als ‘hoofdzakelijk’ wordt geïnterpreteerd cruciaal. De CAO, de Hoge Raad en de beschikking hadden allen een eigen interpretatie daarvan. De oplossing was dat over een langere periode exacte tijdregistratie werd uitgewerkt. Verder werd deze meting voortdurend uitgevoerd. Hierdoor was Metaalalert in staat te bewijzen dat slecht 45% van alle werkzaamheden aan metaal werden verricht. Zo kon de onderneming buiten de werkingssfeer van de BPF blijven. Een eenvoudige rekensom laat zie dat de besparing door de PW-scan voor Metaalalert 500.000 euro per jaar is. Als Metaalalert geen PW-scan had laten doen en de meeting aan het pensioenfonds had overgelaten, zou deze absoluut boven de 50% zijn gekomen waardoor ze wel onder de BPF zouden vallen. Met als gevolg dat ze wellicht vijf jaar lang (maximaal 20 jaar) achterstallige premie zouden moeten afdragen ter waarde van 3,5 miljoen euro (5x700K). Heb je geluk dan mag je de al betaalde premie van de verzekeraar (5x200K) eraf halen en betaal je alsnog 2,5 miljoen euro. Daarboven komt de boete voor de bestuurder (met geluk 50% (250K) van de maximale boete van 500K. Meer cases vindt u op pensionassurance.nl
In F i n an ce.n l
5
g arin Besp 0.000 € 50 jaar per te ebsi ew op d
se
e ca
jk d
beki
Pension Assurance is een handelsnaam van Pension Security & Assurance en onderdeel van DÆMS pension control
Sluit claims uit!
Het bedrijfstakpensioenfonds (BPF) gaat zeer actief controleren op de naleving van de ‘verplichtstellingbeschikkingen’. Hiervoor zijn trajecten opgestart met de KvK en het UWV om gegevens te vergelijken. Ook verzekeraars moeten meewerken onder druk van DNB en de AFM. Het is een kwestie van tijd dat bedrijven worden gedwongen zich aan te sluiten. Voorkom een verplicht tijdrovend boekenonderzoek en een aanslag van een BPF wat gepaard gaat met hoge juridische (verweer)kosten.
PENSION ASSURANCE security • audit • control
Neem uw verantwoordelijkheid en behoed uw klant voor de financiële risico’s, claims en de daaraan verbonden consequenties, met een Pensioen(wet)scan (PW-scan). Want een BPF-werkingssfeeronderzoek vereist specifieke kennis, het is tenslotte een complexe materie. Ook het lezen van het verplichtstellingbesluit is niet eenvoudig; het juist interpreteren is vakwerk en vergt ervaring en kennis van de wet. De PW-scan speelt een grote rol bij het vaststellen van de – met terugwerkende kracht – mogelijke vrijstellingen en de voorwaarden hiervan. De scan voorziet in een globale pensioeninventarisatie & -analyse, gevolgd door een CAO- en BPF-onderzoek. Het resultaat wordt in een aanbeveling uitvoeringsadvies en met een vaststellingsverklaring afgegeven.
Krijn Taconiskade 428 1087 HW Amsterdam Tel: +31 (0)20 261 0200 Email:
[email protected] Website: pensionassurance.nl
for pension advisors who think ahead
