Past het schoolrapport nog wel bij een moderne lesmethode?

November 2007

14

Voor de gebruikers van de methode Alles telt

4

Rekenonderwijs gedifferentieerd

6

Volgens Bartjens...

8

Korte berichten

s e r v i c e b u l l e t i n

Andere blik op uitkomsten in Alles telt

Past het schoolrapport nog wel bij een moderne lesmethode? Hoe sluiten moderne rekenmethodes aan bij de standaardrapporten? In het onderwijsveld wordt die vraag vaak gesteld. Ruud Rouvroye, onderwijsadviseur bij Consent, geeft praktisch advies over hoe je als leerkracht met rapportages om kunt gaan en wijst op de mogelijkheden die Alles telt biedt. Vindt u het ook zo lastig om de toetsresultaten om te zetten naar een schoolrapport? Lopen de schoolrapportages bij u ook niet gelijk met de toetsmomenten? Ruud begeleidt al meer dan dertig jaar leerlingen en leerkrachten. In de praktijk blijkt dat vooral sinds de komst van de moderne methodes veel leerkrachten vragen hebben over hoe ze met rapportages om kunnen gaan. Waar ligt dat aan? Ruud: “Dat komt vooral omdat de schoolrapporten niet meer helemaal passen bij deze tijd. De leergebieden zijn anders ingevuld door de nieuwe kerndoelen. Rekenen is bijvoorbeeld onderverdeeld in: wiskundig inzicht en handelen, getallen en bewerkingen, meten en meetkunde. De nadruk ligt dus zeker ook op het rekenproces: hoe lossen de kinderen de rekenwiskundige problemen op en hoe verwoorden en onderbouwen ze hun oplossing. Deze onderverdeling vind je terug in de modernere methodes, maar nog niet in de schoolrapporten, zoals Alles telt.”

Lees verder op pagina 2

Inhoud Pagina 1

Past het schoolrapport nog wel bij een moderne lesmethode?

Pagina 4

Rekenonderwijs gedifferentieerd

Pagina 6

Inspiratie en informatie voor dagelijks gebruik

Pagina 8

Korte berichten

Colofon Servicebulletin Alles telt is een uitgave van ThiemeMeulenhoff. vervolg

Hoofd- en eindredactie Taalent Tekstschrijvers Met dank aan Ruud Rouvroye Marjolein Kool Joanne Vogelzang Vormgeving Crossings Communications Fotografie Hadewych Veys Joanne Vogelzang Drukwerk ARS Grafische Producties & Communicatie Redactieadres ThiemeMeulenhoff t.a.v. Liane Verheul Postbus 19240 3501 DE Utrecht [email protected] 

Past het schoolrapport

nog wel bij een moderne lesmethode?

Meer hulp voor de leerkracht Ruud: “De nieuwe digitale toetsen bij Alles telt zullen de leerkracht nog meer helpen, doordat de computer de toetsen nakijkt en de gegevens verwerkt en een advies op maat voor het vervolg geeft. De moderne methodes maken vrijwel allemaal gebruik van bloktoetsen. Maar geen enkele methode heeft een beoordelingstoets die gelinkt is aan het ‘ouderwetse’ schoolrapport, dat vier keer per jaar verschijnt”, gaat Ruud verder. “In Alles telt wordt na elke vijf weken een toets afgenomen. De herhalings- en oefenlessen kunnen ook als beoordelingsmoment gebruikt worden. Daarom zijn bij de lesbeschrijvingen van deze lessen in de handleidingen normeringstabellen opgenomen. De scores kunnen verwerkt worden op het algemene registratieformulier dat in de groepsmappen zit bij de kopieerbladen. De normeringstabellen voor het minimumprogramma zijn te vinden op de website van Alles telt, www.allestelt.nl.”

Eenvoudig beoordelingssysteem “In de toetsmanager van Alles telt worden alle bloktoetsen via de computer geregistreerd. Met één klik op de knop zijn alle resultaten zichtbaar. Door op een andere manier naar de resultaten te kijken, kun je hieraan een waardering koppelen. De toetsmanager toont immers met een percentage per groep en per leerling de mate van beheersing van een leerstofgebied, bijvoorbeeld geldrekenen. Zo creëer je op een eenvoudige manier een beoordelingssysteem, waarop je een normering kunt loslaten om er vervolgens een waardering in cijfers of woorden aan te koppelen. De indeling van de leerstof en de toetsing binnen Alles telt kan prima in een schoolrapport vermeld worden. De aparte vermelding van de onderdelen geeft de sterke en zwakke kanten van de leerling duidelijk weer. En de ouders krijgen duidelijk zicht op het veelzijdige rekenaanbod in iedere groep.

Rapportage kritisch onder de loep De toetsen die in de eerste schoolperiode worden afgenomen, zijn bij de meeste methodes minimaal. “Dit maakt het lastig om in het eerste rapport tot een beoordeling van de prestaties van de kinderen te komen”, vindt Ruud. “Het Cito-leerlingvolgsysteem stelt dat de rekenontwikkeling op twee momenten in een jaar zinvol 

bepaald kan worden. Steeds meer scholen vermelden ook de resultaten (van de leerling en het gemiddelde van de groep) van de Cito-toets op het rapport, omdat dit een landelijk, genormeerde toets is. Weer andere scholen besluiten juist om minder te rapporteren. Bijvoorbeeld twee rapporten per jaar plus een mondeling verslag. De vraag is dan ook niet zozeer hoe moderne methodes kunnen aansluiten bij de standaardrapporten, maar juist: passen de standaardrapporten nog wel bij de moderne methodes? Ik raad scholen dan ook aan om hun eigen rapportagesysteem eens kritisch onder de loep te nemen. Sluit deze nog aan bij de lesmethodes en geeft zij een duidelijk en eerlijk beeld van het niveau van de leerling? Wat te doen met de frequentie van het rapport? En welke beoordelingsvorm past het beste bij onze school? Kortom: leerlingen en ouders moeten het rapport als stimulerend ervaren. Het ideale rapport bestaat niet. Iedere school kiest een eigen rapportagevorm, die aansluit bij de doelstellingen van het onderwijs en de wensen van de ouders.”

Kijk voor een voorbeeld van het omzetten van toetsresultaten naar het schoolrapport op www.allestelt.nl.

‘Alles telt is zó mooi vanwege het differentiatiemodel’ Op basisschool GBS Domino in Den Ham wordt tot volle tevredenheid gewerkt met Alles telt. Juist vanwege de mogelijkheid die deze rekenmethode biedt om een differentiatie aan te brengen voor zwakkere leerlingen, is gekozen voor Alles telt. Toch heeft GBS Domino ervoor gekozen om zelf nog aanvullend lesmateriaal te ontwikkelen. “Dat doen we vanwege de samenstelling van de klassen”, zegt onderwijskundig leider Joanne Vogelzang. “We hebben hier relatief veel zwakkere leerlingen en veel betere leerlingen. Ons materiaal is voornamelijk bedoeld voor de meerbegaafde leerling en minder voor de hoogbegaafde leerling.”

Twee jaar geleden begon basisschool Domino met Alles telt. “Het basisconcept is zó mooi vanwege het differentiatiemodel. Alle leerlingen doen mee met de interactieve instructie en kunnen daarna op hun eigen niveau de lessen uitwerken. Dat is heerlijk werken”, vertelt Joanne enthousiast. “Binnen de methode wordt goed rekening gehouden met de zwakke leerlingen. Die kun je Maatschriften bieden. Er is Plusmateriaal voor de echt sterke leerlingen. Binnen onze school hebben wij relatief gezien een grote groep zwakke leerlingen en een grote groep meerbegaafde leerlingen; de havo’ers en vwo’ers. Voor die groep hebben we ons extra materiaal ontwikkeld: we rekenen binnen de bandbreedte van de methode Alles telt: hetzelfde rekenprobleem, dezelfde strategie, maar dan uitgewerkt op een ander niveau. Rekenonderwijs, afgestemd op bijna alle leerlingen. Nu werkt in groep 5 één leerling met ons eigen materiaal en in groep 4 zijn dat er drie.”

Uitdagen op het eigen niveau Met opzet koos de school voor de ontwikkeling van nieuw rekenmateriaal. “Rekenen is een belangrijk vak in het basisonderwijs. Wij willen ieder kind uitdagen op zijn of haar eigen niveau. Taal is veel gemakkelijker te differentiëren dan rekenen. Bij taal kun je bijvoorbeeld lezen, geschiedenis en biologie allemaal erbij nemen voor een opstel, een verslag of een interview. Een leraar kan zelf iets bedenken wat



aansluit bij de les. Bij rekenen is dat lastiger. Voor de echt goede rekenaar zijn er wel plusmaterialen te vinden, maar meestal moeten ze daarmee zelfstandig aan het werk. Deze leerlingen vinden het juist prettig om interactie te houden met de leerkracht en hun klasgenoten”, stelt Joanne.

Van concreet naar abstract Joanne heeft de extra opgaven samen met een LIO-stagiaire ontwikkeld. Daarbij zorgde Joanne voor het theoretische kader en de stagiaire voor de ontwikkeling van de materialen. “De leerlingen zijn heel enthousiast. Ze zeggen dat ze de opgaven heel moeilijk vinden

vertelt Joanne. “Leerlingen in groep 3 gaan bijvoorbeeld aan het werk met sommen tot 100, leerlingen van groep 4 met sommen tot 1000 en leerlingen van groep 5 krijgen bijvoorbeeld al beginnende wiskunde. Dit laatste wordt bepaald in overleg met een wiskundeleraar van het voortgezet onderwijs. In de groepen 3 en 4 zijn de opgaven van concreet naar abstract gemaakt, wat de moeilijkheid verhoogt. Met ons lesmateriaal maken de leerlingen gewoon hun rekenuren. Zo weten we ook dat deze leerlingen alle rekenstrategieën aangeboden krijgen.”

Stap voor stap ontwikkelen

en dat is goed. Ze moeten wel stof hebben waar uitdaging in zit en waar ze over moeten nadenken. En we hebben ervoor gezorgd dat de materialen binnen de bandbreedte van de methode blijven. Het verschil is echter dat de opgaven een stap verder gaan. Ze zijn moeilijker, maar lopen niet vooruit op de lesstof”,



“We brengen onze werkwijze nu voor het tweede jaar in de praktijk en iedereen is enthousiast. We ontwikkelen het materiaal nu stap voor stap verder en willen het ene goed voor elkaar hebben voordat we verder gaan met een volgend project. We willen bijvoorbeeld ook voor groep 6 lesmateriaal maken en denken na over de toetsing. We werken weer samen met een LIOstagiaire. Het kost veel tijd maar het is nu eenmaal belangrijk dat ook onze groep meerbegaafde leerlingen binnen de bandbreedte worden uitgedaagd, gedeeltelijk met hun klasgenoten kunnen blijven samenwerken en toch alle rekenstrategieën krijgen aangeboden”, besluit Joanne.

Handelingsplannen..? Voortaan direct klaar! Wist u dat de handelingsplannen die u voor uw leerlingen maakt na afname van de toetsen van Alles telt nog eenvoudiger kunt maken met de nieuwe digitale toetsen. Een druk op de knop en u haalt alles van de printer: verrijkingsbladen voor leerlingen met een V, herhalingsbladen voor leerlingen met een H en een handleiding voor diagnostische gesprekken en hulp voor de kinderen met een D. Maak het uzelf gemakkelijk en start met digitaal toetsen. Op www.allestelt.nl wordt uitgelegd hoe dit precies werkt. De digitale toetsen kunt u bestellen met de antwoordkaart bij dit servicebulletin of via een schoolleverancier.

Inspiratie en informatie voor dagelijks gebruik Volgens Bartjens... hét tijdschrift voor reken-wiskundeonderwijs Volgens Bartjens... is het enige tijdschrift voor reken-wiskundeonderwijs op de basisschool. Een praktisch en inspirerend blad voor menig leerkracht, pabostudent, schoolbegeleider, opleidingsdocent en onderzoeker. “Iedereen die zich inzet voor nog beter reken-wiskundeonderwijs vindt in dit tijdschrift informatie, inspiratie en stof tot nadenken”, zegt Marjolein Kool, hoofdredacteur van Volgens Bartjens...

Sinds 1999 is Marjolein Kool hoofdredacteur van Volgens Bartjens… Dit doet ze naast haar werk als docent reken-wiskunde didactiek aan de Hogeschool Domstad (pabo). Tevens presenteert ze elk jaar het Groot Zwolsch Bartjens Rekendictee. “Rekenen heeft mijn hart”, vertelt Marjolein vol overgave over de liefde voor haar vak. “Volgens Bartjens… past dan ook helemaal in mijn straatje.”

Direct gebruik in de rekenles In Volgens Bartjens… krijgen mensen op een inspirerende en interactieve wijze informatie aangereikt over het reken-wiskundeonderwijs. Marjolein: “Naast het tijdschrift hebben we een website: www.volgens-bartjens.nl. Het verschil tussen het tijdschrift en de website is dat in het tijdschrift artikelen staan waarin praktijk en theorie met elkaar verbonden worden. Auteurs doen verslag van een rekenles op school en reflecteren vervolgens vanuit de didactiek op het verloop en het effect van die les. Deze artikelen geven zo stof tot nadenken en discussie. De website biedt daarentegen middelen voor direct gebruik in de rekenles en fungeert als naslagwerk. Met één druk op de knop krijg je kant-en-klaar lesmateriaal compleet met uitleg, werkbladen, oefeningen en lesvoorbereidingen. Bijvoorbeeld interactieve werkvormen om te experimenteren met coöperatief leren in de rekenles. De overlap tussen de twee middelen zit vooral in de verwijzing naar elkaar. Bijvoorbeeld in de rubriek ‘Interactie’ presenteren we een stelling over reken-wiskundeonderwijs.



Via de website kunnen mensen dan een reactie geven. De resultaten van deze reacties worden dan weer in de volgende uitgave van het tijdschrift geplaatst.”

Toepasbaar in praktijk “Iedereen die lid is van de Nederlandse Vereniging tot Ontwikkeling van het Reken-wiskundeonderwijs (NVORWO) krijgt vijf keer per jaar automatisch het blad toegestuurd. In 2007 zijn we alweer bezig met de 26ste jaargang”, gaat Marjolein verder. “Het is als het ware een platform voor iedereen die betrokken is bij het reken-wiskundeonderwijs. Hier kunnen vakgenoten kennis, ervaring en advies met elkaar uitwisselen. Volgens Bartjens… is geen wetenschappelijk blad, maar juist direct toepasbaar in de praktijk. Zo staan in het midden van het tijdschrift steeds vier pagina’s met ‘Het Ei van Columbus’. Dit is een puzzelrubriek vol denkpuzzels, sudoku’s, rekenmopjes, rekenspelletjes en de Klassenklus. Een puzzel die je alleen maar kunt oplossen als veel kinderen samenwerken bijvoorbeeld als klas. Wanneer je resultaten van het klassenwerk naar de redactie van Volgens Bartjens… stuurt, maak je kans op een mooie rekenprijs en een

Wilt u meer informatie over Volgens Bartjens…? Bekijk dan de website: www.volgens-bartjens.nl.

plaatsje in de eregalerij van de klassenklus. De puzzels en spelletjes in ‘Het Ei van Columbus’ vormen prachtig extra lesmateriaal voor in de klas. Overigens is de rubriek ook via de website te downloaden, inclusief de antwoorden.”

Veelgestelde vragen “De wijze waarop de informatie wordt verschaft, is laagdrempelig”, legt Marjolein uit. “Als rekenjuf of -meester stuit je soms op vragen waar de literatuur of collega’s niet direct een antwoord op weten. In het tijdschrift wordt steeds een veelgestelde vraag behandeld, zoals: kun je in groep 7 en 8 het metrieke stelsel in de klas laten hangen? Wat kan ik doen met leerlingen die moeite hebben met de uitspraak en notatie van getallen? Waarom is de traditionele staartdeling uit het onderwijs verdwenen? Al deze veelgestelde vragen worden op de website verzameld. Nog uitgebreidere antwoorden op vragen vind je terug onder de rubriek ‘archief’ op de website. Alle artikelen van de afgelopen jaargangen zijn ondergebracht in een zoekmachine. Tik bijvoorbeeld ‘zwakke rekenaars’ in en er verschijnt een hele lijst aan artikelen.”



Ervaringsverhalen “Naast veel praktische informatie geven de vele ervaringsverhalen, verteld door verschillende mensen, Volgens Bartjens… extra kleur”, vindt Marjolein. “Zo vertellen ouders in de rubriek ‘Kleine kinderen worden groot’ over de rekenontwikkelingen van hun kind buiten de schoolmuren. Bijzondere rekenontdekkingen in het dagelijkse leven. Mijn favoriete rubriek is ‘Groetjes van groep vier’… Juf Lia van Diem gunt de lezer een kijkje in haar klas. In elke uitgave schrijft zij een verhaal over wat zij heeft meegemaakt met haar groep in de rekenles. Voor mij zijn dit echt miniatuurtjes. Kleine pareltjes uit het dagelijkse (school)leven van een rekenjuf.”

Korte berichten Handleiding minimumprogramma online beschikbaar

Informatielijn Met vragen over de methode Alles telt kunt u terecht bij de medewerkers van de Informatielijn, [email protected] of op www.allestelt.nl. Onze materialen zijn ook verkrijgbaar via de (school) boekhandel of schoolleverancier.

Vanaf groep 6 staat in alle handleidingen van Alles telt het minimumprogramma beschreven in de kantlijn. Hier kunt u snel zien welke opgaven zwakke rekenleerlingen in ieder geval moeten kunnen maken. Op veler verzoek is dit minimumprogramma online beschikbaar en gemakkelijk te printen via de website www.allestelt.nl. Zo kunt u het programma makkelijk aan de zwakke leerlingen uitreiken en hoeft dit niet meer op het bord of op een blaadje geschreven te worden. Praktisch voor de leerkracht, overzichtelijk voor de leerling.

Informatielijn beantwoordt vragen leerkrachten De Informatielijn van ThiemeMeulenhoff krijgt regelmatig vragen van leerkrachten. Hieronder staan de meest gestelde vragen van afgelopen periode. Voor welke leerlingen zijn de digitale toetsen? De digitale toetsen zijn voor het reguliere programma voor de groepen 3 t/m 8 en voor het Maatschriftprogramma toetsen vanaf groep 5. Heeft Alles telt materiaal voor het digitale schoolbord? Momenteel werkt ThiemeMeulenhoff aan het ontwikkelen van materiaal voor het digitale schoolbord bij haar lesmethoden, ook voor Alles telt! In schooljaar 2008-2009 zal dit verschijnen. Op de website en in dit servicebulletin houden we u op de hoogte van de vorderingen.

Downloaden Servicebulletin Heeft u extra servicebulletins nodig, of wilt u oude bulletins nog eens nalezen? Dat kan. Ga naar onze website www.allestelt.nl en download dit bulletin. Ook kunt u hier de eerder verschenen versies van het bulletin vinden.

ThiemeMeulenhoff Postbus 7 7200 AA Zutphen T (0575) 594 894 F (0575) 594 961 E [email protected] I www.thiememeulenhoff.nl I www.allestelt.nl 978 11 112 4192 6 

3234

Kunnen de demo’s uit de zichtzending als netwerkversie worden geïnstalleerd of moeten ze stand alone worden geïnstalleerd? De demo is stand alone en het origineel is een netwerkversie. Is de uiteindelijke versie van de softwarepakketten netwerkgeschikt voor een Windows-XP omgeving op de stations en Windows 2000 NT voor de server? De softwarepakketten zijn geschikt voor Windows XP en Windows 2000 NT. Meer vragen en antwoorden zijn te vinden op www.allestelt.nl. Kijk bij ‘Over Alles telt’ en de veelgestelde vragen.