J.
A
P:
P
O
Ë
IJ,
Z
BETREFFENDE
HET
G E N O O T S C H A P : VEN
I AM
PRO
LJUDE.
P
O
E
IJ,
Z
BETREFFENDE
HET
G E N O O T S C H A P : F E N IJ
M
PRO
BIJ E E N V E R Z A M E L D M D C C L
L AU
D E.
IN D E N
X X X I V .
JAERE
NIEUWEJAERSGROET,
UITGESPROKEN
IN HET
GE2STQOTSCMu3LBx F F. N I d Bi
PRO
L A U D E.
IC.unstvrienden! die dit School van Phoebus fchoone ktmst Geftaêg bezoekt, en ons beftraelt met uwe gunst, U allen wenfchen wij, daer wij dit jaer beginnen, Veel zegen, veel geluks. De Hemel fta u bij, En doe u , dag aen dag, een nieuwe welvaert winnen, Zo bloei nog menig jaer dees acngenaeme Rij. Helpt onzen* ijver fteeds door uwe vriendfchap wekken, Zij kan, gelukt het ons haer' invloed vaek te ontdekken, Ons
Ons allen tot de kunst van 'tvorstlijk Speeltooneel In meerdre kennis en vermoogen aen doen groeien, Zo zal Melpomené, zo zal Thalia veel Beininnaers vinden, die haer beider lof doen bloeien. Wij bidden, dat eikéén ons al te groot gebrek Met zijn befcheidenheid en dichtkunstliefde dekk'; Behaegt onze ijver flechts aen onze Kunstgenooten, Zo zal ook onze lust van tijd tot tijd vergrooten. C. Ex Temport. Den 10. van Louwmtend 1771.
v,
H.
j.
T E R
OPENING VAN H E T T O O N E E L , I N
H E T
KUNSTGENOOTSCHAP Onder de S p r e u k :
VENIAM
PRO
LAUDE.
Op den 2 9 ^ ' " van Herfstmaend M
D
C
C
L
X
X
I
L
ustkweekend aental van geliefde Kunstgenooteh! Getrouwe Schraegers van dit leerzaem Schouwtooneel! Z i e t hier op nieuw 't g o r d i j n , tot nut vermaek, ontflooten, O m u te ftreelen bij het aengenaem gefpeel. W a s ons't begin des Jaers tot droefheid, door't v e r f c h e i é n D e r nijvere V A N T I L en haer geliefde kunst, Thans zit Genootfchap w é é r , i n 't hart beklemd , te fchreiê'n, D e w i j l zij h e m , ( * ) wiens trouw en minzaemheid en gunst Ge( * ) Hier meede wordt bedoeld de W el-Ed. Geftr, Heer Mr. Joha» vAtiitr Martk., &. Z , Eerlte Beituurder van die Genootfchap, r
c
k
;
Gcduurzaèm werkend z i j n , om 't kunstchoor aen te k w e e k e n , M e t pijn en wreede fmart ziet worstlen dag en nacht, Waerom hij reeds van angst en droefheid w a e r b e z w e e k e n , Indien de zoete hoop zijn' druk niet hadt verzagt, D e h o o p , om hem welhaest, van al die zwaerigheden V e r l o s t , hier w e ê r te z i e n , tot heil der Maetfchappij, Waertoe de Hemel hem, op mijne hartebeden, E n onzer aller wensch, ten besten gunftig z i j . D i t bitter tempert n u onze allcrzoctfte vreugde, D u s zien we ook op 't T o n e e l den l o o p der waereld aen: W i e n s hart was n i e t , bij all' wat immer hem verheugde, M e t eenig bitter van v e r d r i e t l i j k h c ê n b e l a ê n ? D o c h h i j , die naer den tijd zich wijslijk weet te v o e g e n , I n v o o r - en tegenfpoed zich mannelijk gedraegt, • Smaekt duurzaem vreugde, fmackt beftendig vergenoegen, E n hecht zijn' w i l aen 't geen des Hemels w i l behaegt. Vergeeft mijn Zangeres, veelwaerde Kunstgenootcn! D e e z ' uitflap, dien zij thans uit pligt en liefde deedt, E l k , w i e de Dankbaerheid niet laf heeft weggeftooten, W e e t wat's mans zorg tot heil der Kunst hier heeft befteedt. 't Voegt
( "3 ) 't Voegt ons dat goed b e l e i d , dat prijfelijk b ë l t u u r e n Diens eedlen Meccnacts te roemen , daer zijn vlijt Reeds vijf en twintig jaer 't Genootfchap heeft doen duuren,
In w c ê r w i l van 't gekras van den vervloekten N i j d . N e e n , veege Laster! n e e n , de D o o d , h o e f t e r k i n krachten, K o s t , door het fteryen van de kunftige V A N
TIL,
't Genootfchap niet v e r d o e n , daer zo veel braevcn trachten T o t zijn behoudenis, gansch eens van hart en w i l . Neen,domme LasterSneen.hier wordtgeenkwaed bedreevefi, M a e r Deugd ten topp' van c e r e n heerlijkheid g e v o e r d , H i e r wordt uw' vuigen asrt den rechten loon gegceven, Z o w e l i n hoogen ftijl als i n het fchuldloos boert. Koomt dan, volijvre en begaefde Kunstverwanten! B e t r e è n wij onbevreesd het luifterrijk T o o n e c I , O m onder ons de T a e l - en Dichtkunst voort te planten^ Dces beide hebben toch i n ons vermaek haer deel. Aenfehouwers! zoo fomwijl 't gebrekkige u mogt ftooten, Indien men fpcclcnd' zich niet naer uw' ünaek gedroeg, Gelijk ik mooglijk n u : denkt, gij zijt Kunstgcnooten Op wier befcheidenheid men. altijd de oogen
flocg. Ons
(
4 )
O n s voegt de oplettenheid, u 't gunftige vergeeven, W o r d t dit betracht, dan zal de Kunst i n vollen gloor E n majefteit, bij o n s , tot ijders v r e u g d , h e r l e e v e n , Z o blink de luifter van A p o l l o ' s glorichoor. M a e r h o e ! zoude ik uw gunsten vriendlijkheid verdenken, D i e reeds zo menigmael mijn feilen heeft verfchoont? N e e n , e e d l e K u n s t r e i ! n e e n , ik mag die gunst niet k r e n k e n , D i e waerdig is dat men met lacuwren haer bekroont. U w liefde tot de Kunst gebiedt mij af te b r e e k e n , W e l i i e n ! ik volg die w e t , en laet M e l p o m e n é H a e r hoogverheven t a e l i n 'tgrootfche Treurfpel fpreeken: Haer Kunst treffe u de z i e l , en deel mij invloed m e ê l
H.
A E N S P H A E K I N
H E T
G3S3STOOTSCMJLPX V
E N I A M
PRO
L A V D Z.
V o o r het vertoonen ( i n de Nieuwgefchilderde TIEN,
DECORS
na de Herbouwing en V e r g r o o t i n g van het
TOONEEL)
van A R T E M I N E S ,
den Z W E T S E R ,
Treur/pel,
en
Kluchtfptl.
Op den 28. van Herfstmaend 1773. enzienelijke R e i ! veelwaerde
Kunstgenooten!
Ziet thans, naer onzen wensch, ons nieuw T o o n e e l ontfiooten, In glans en heerlijkheid zeer verre boven 'tgeen U w kunstbeminnend oog hier immer zag v o o r h e e n ! Dank heb de nijvre z o r g , de gulle minzaemheden Der
braeve Broederfchap! die alles w i l befteeden
Tot
aenwas en geluk der eedle P o ë z i j .
D e fchoone Schilderkunst zet Dichtkunst Iuifter b i j , En doet, door zwier en pracht van deftige T o o n e e l e n , Der Wat
Kunstgenooten lust ontfteeken tot het fpeelen. prijkt M e l p o m e n e , nu zij den glans aenfehouwt,
W a e r m e ê A p o l l o ' s choor w e r d i n Atheen herbouwd! Hoe
Hoe vrolijk juicht Thalie, om de eer aen haer beweczen, Nu zij dus haer waerdij ziet uit het ftof verreezen! H o e fpoort dat roemrijk Paer ons niet tot kunstmin aen! H o e billijk wordt door ons aen haeren w i l voldaen! ó Kunstverwanten! laet ons vlijt en ijver paeren, i E n geenen arbeid tot elkanders vreugde fpae'ren; M a e r Ipannen wij geftaêg alle onze krachten i n , T o t aenwas van de K u n s t ; geen nutte Lettermin M o e t ons v e r v e e l e n , en geen last den lust verdooven. W o r d t ons T o o n e e l f p e l door de Dweeperij verfchooven, W i j trecden rustig v o o r t , en fcheppen onze vreugd In 'tftraffen van het kwaed , en ' t k r o o n e n van de deugd. E n g i j , beminde Schaer! d i e , door uw fchelle t o o n c n , Deblijfchap weet in 'thart der menfehen n e è r t e t r o o n e n , W i e r goddelijk geluid elks hartstocht gaende maekt, Of i n beweeging houdt, als 'tis door 'tfpel geraekt: H o e heusch, maer ook hoe fterk, zien we ons door u verpligten! N u lieve Speelkunst zich hier ook een' troon ziet dichten. N u gij die lieve M a e g d , van elk zoo teêr bemind, A e n Dichtkunst, haer V r i e n d i n , d i t o o g e n b l i k verbindt. Kunst-
Kunstrijke Vrienden! helpt, helpt ons deez' T e m p e l fchraegen, Uw tooverend geluid verrukke ons veele dagen, L a n g ftreele uw puikmuzijk het luiftergraeg g e h o o r , L a n g zij uw fpeeltuig ook de liefde van dit Choor. Is nu de Speelkunst zo aenloklijk fchoon en e d e l , G e e f t , Kunstgenooten! dah de toverende v e d e l , D i e men zo wonderbaer en gaêloos hier hanteert, M e t eerbied (leeds gehoor, 't muzijk zij hier g e ë e r d ; Z i j die met bas en fluit ons aller zinnen ftreelen, Begeeren ook gehoor, des voegt ons bij het fpeelen, E n ' t k l i n k e n van 't M u z i j k , een aendacht, die den lust D e r Kunstgenooten w e k t , en nimmer achtloos blust. V i n d t die bij allen plaets, dan zal dit Kunstchoor g r o e i e n , E n telkens m e ê r en meêr i n eer en aenzien bloeien. D a n zal Welfpreekendheid, vermaek en 't Kunstmuzijk, H i e r hupplen hand aen hand, zo zie e i k é é n de blijk V a n Eendragt, die ons hart geduurig houdt verbonden; Z o w o r d ' de Vriendfchap nooit beledigd, nooit gcfchondcn; Z o blijv' de K u n s t , die ons op 't fterkst aanéén v e r b i n d t , I n ftand, zo lang men fmaek in nutte fpeeiing vindt. Zie
Zie daer, geliefde Rei! mijn' wensch u voorgedraegen,; M i j n teedre Zangfter fchiep een ongemeen behaegen O m i n dit oogenblik, door een bijzondre ftof, U w oor te ftreelen met een' blijde zang tot l o f D e r Dichtkunst en 't T o o n e e l ; doch flaekt zulks, wijl een ander, V a n mij en haer g e l i e f d , volkunftig, kloek en fchrander, U zal onthaelcn op een' welgepasten zang. Verfchoon mijn Dichtmaegd dus, en fchraeg heur'ijver lang* Vermaek u m i d l e r w i j l , doch tracht, als waere k l o e k e n , In 't allerzoetst vermaek altijd iets nuts te z o e k e n , Z o treft Tooneelfpel ' t d o e l waerop het altijd oogt, E n dus wordt ook de deugd i n onze ziel verhoogd.
C.
v.
H
j.
B
IJ
V O E G S E L I N
H E
T
FEESTVIEREND LEYDEN, (bij
de
Vertooning
van
dit
EEUWSPEL
nootfchap: V E N I A M P R O L A U D E ,
in
het
gezongen.)
Ge-
-
Op bladz. 2-7. na dezen regel: R i j s t , w o l k e n , rijst omhoog, mij lust op aerd'te blijven. Z A N G . w i j s : Zingen wij een lied in 't ronde. è Geluk I blijf om ons zweeven, W e e r , ó Schoone ! 't zielverdriet! W i j k uit Bato's vruchtbre dreeven, Licvenswaerde V r i j h e i d ! niet. N o o i t doe onheil Leytien beeven, •) Z o ons onzen wensch gefchiedt.
£
^' ' LS
Welvaert blijf de Stad omringen; Dat haer heilzon vrolijk gloor'; Burgervadren! Stedelingen! Zegen fta den Handel v o o r , Z o verfchaft gij ftof tct zingen "3 Aen •
{Dit
A p o l l o 's gloriechoor.
laetfte Coup!, wordt door allen
£
1
'
herlmldJ)
B
IJ
V O E G S E L , IN
D E N
F E E S T Z A N G O P H E T
TWEEDE
EEUWGETIJDE V A N
LEYDENS
VERLOSSING.
N O T A : Op den 4. van Wijnmaend 1774. werd in het Genootfchap: Veniam pro Laude, gelijk ik in de Befchrijving der Plegtigheden,
ep bladz. 61 en 61. gemeld heb,
tusfchen de vertooningen der twee Tooneelfpelleit, een Dichtfiuk gereciteerd; dit was deeze Feestzang, dien ik zelve uitfprak, B E R K H E Y
en dewijl ik den Heer j . L E F R A N C q V A N toen zelf in het Genootfchap zag, heb ik ex
tempora (als men zegt) de vier eerfte regels van het ifte Couplet, op bladzijde 34. reranderd, en de Hier volgende
de ingevlochten, welke, zonder in de behoorlijke maet 'g
houden te zijn, echter fcheenen te voldoen, en, ten blij dat er de Kunstgenooten het zegel aen hingen, met een ,
algemeen handgeklap vereerd werden.
„ Maer G i j , die (louter drift en vuur „ In 't zanggezinde hart voelt blaeken, L E n A N c q ! Gij hielpt dit morgen-uur „ De vreugde op 't Eeuwgetij volmaeken; „ Uw eerbiedwaerde Kunstgodes „ Kost diamanten harten kneeden, „ En doet mijn teedre Zanggeres M
Uw' onbetaelbren roem verbreeden, „ Elk juicht met ons:
LI
FRANCQ
BERKHÏT
„ Trof 't hart van Raed en Burgerij!
„ Wat vinding, welk vernuft, wat gaêloos kunstvermoogen „ Roerde ons verwonderd hart! ó braeve Leydenaer! „ De aeloude Rhijnftad ftaert, metnaeuwoplettendeoogen, „ Op u , heur boezemvriend, heur fchild en beukelaer. De
„ D e V r i j h e i d ftaet verrukt op 't hooren uwer k l a n k e n , „
E n paert met dankbaerheid haer' ongeveinsden t o o n ,
„ O m u , voor zo veel lofs aen haer g e w i j d , te danken, „ B e l o o n i n g vlecht voor u de welverdiende k r o o n ; „ E e n k r o o n , w a e r d o o r u w n a e m , die nimmer zal v e r f t e r v e n » „
M e t D o u z A's l e e v e n z a l , e n w a k k r e V A N D E
WERVÏK!
„ L a e t , D i c h t e r s ! Kunstgenooten! laet „
Z i j n ' l o f fteeds van uw lippen glijden! „ Juicht h e m , gij Burgers! en gij R a e d !
„ H e l p t zijn' verdienden roem verbrijden. ^
Acht V r i j h e i d , ze is ons allen waerd ".
Zij is ent.
lees verder voort het epgemelde ijls Couplet op
tladz. 34»
® R A F-
G R A F S C H R I F T V O O R
CORNELIS WANTENAAR, IN
L E V E N
Z E E R
B E K W A E M
K A E R S E N S N U I T E R I
VENIAM
U i e r rust
KEES
N
PRO
L AU
WANTEHAER,
D E.
beroemd i n Veniam,
D o o r een' getrouwen dienst van meer dan veertig jaeren; Komt, Kunstbroêrs! fprengt zijn graf, o f KEES het nog vernam, M e t blank Schiedammer v o c h t , O u d Bier en D r u i v e b l a é r e n . Indien hij dan de geur daervan vernemen mag, H i j fpringt gewis w e ê r met zijn fnuiter voor den dag. I
7 8 a.
BESCHRIJVING DEK
P L E G T I G E
S L E D E VA E R T VAN HET
VENIAM
G E N O O T S C H A P :
F RO
L A U D E;
T E R G E D A C H T E N I S S E VAN H E T
TWEEDE VAN
EEUWGETIJDE
L E Y D E N ' S E N
STICHTING
HAERER
VERLOSSINGE D E H O O G E S C H O O L E ;
Gehouden in den avond van den 2 4 . der LOUWMAEND
rC. Bij Z IC.
1776.
TE L E T D E N, H O O G E V E E N , JUNIOR.? li N C I77& H E Y L I G E R T j EN COMP.J
VAN
BESCHRIJVING DER
P L E G T I G E
S L E D E VA E R T VAN H E T VENIAM
G E N O O T S C H A P : PRO
L A U D E.
j ^ J v o o r e n s wij aenvangen met de Befchrijving der gehoudene Skdevaert, zal noodig zijn, dat wij den zodaenigen, bij wien die Genootfchap geheel onbekend is, en welken echter deeze kleene Befchrijving onder de oogen zoude kunnen komen, een fchets te geeven van den aert deezes Genootfchaps, zonder dat wij evenwel in bijzonderheden , omtrend deszelfs Wetten en gebruiken , willen uitwijden. Dit Genootfchap, ter Spreuke hebbende: VENIAM
PRO
L AU
D E.
-Dat is; Verfchoming voor Lof; is deszelfs allereerA 2
fteq
I
' B E S C H R I J V I N G
ften
oorrprong
verfchuldigd
acn
verfcheidcne
voornaeme en zeer aenzienlijke Kunstbeminnaer e n , welke hetzelve airede in hét jaer; 1746. hebben opgericht, federt welken tijd.men verfcheidcne zijner L e d e n , welke in hunne Studie-jaeren het Genootfchap bijwoonden, zo i n de K e r k als i n den Burgerflaet en i n de Hoogefchoolen, voctrtreflijk beeft zien uitmunten. V a n tijd tot tijd heeft dit Gezelfchap veele veranderingen ondergaen, tot dat hetzelve eindelijk ïn het jaer 1773. wanneer het, door den dood van van zijn' eerilen Grondlegger, in een' veegenitaet was, eensklaps in eene juifte o r d e , en onder eene geheel nieuwe Befiuuring herfteld w e r d ; op welken tijd tevens zodaenige regels en wetten beraemd werden, als tot een verder goed beitand van zulk een Genootfchap dienftig werden gekeurd , 't welk ook ten gevolge had dat verfcheïdene aenzienlijke lieden daerin deel namen. D e bezigheden van dit Genootfchap beftaen h i e r i n , dat door eenige deskundige enbekwaeme perfoonen, onder zijne L e d e n , geduurende den W i n t e r , worden ten Tooneele vertoond de voorBaemfte en beste Nederduitfche T r e u r - Blij - ea Klucht»
DER
b
L E D E V A E R T »
Kluchtfpellen , 't welk gemeenlijk t w i n t i g maelen in ijderen W i n t e r gefchiedt.
U i t f o m m i g e Nieuwspapieren is reeds bekent! » -dat dit Genootfchap j bij de heuglijke gelegenheid dat onze Vaderlijke Stad Leyden het tweede Eeuwfeest haerer wonderbaere Verlosfing vierde > mede het zijne toebragt, om de vreugde van d i e » tijd te vermeerderen; althans men vertoonde op den vierden van Wijnmaend 1774. na het Beleg der Stad Leyden van Mejufvrouwe van geboren van Merken,
zeker Eeuw/pel,
Winter, getijteld:
Het Feestvierend Leyden; welk ftukje door een ge* acht Genootfchap, mede binnen deeze Stad gevestigd, en bekend door deszelfs fpreuk:
Kunst
wordt door arbeid verkreegen ; van 't welke reeds verfcheiden Tooneelftukken i n dit Gezelfchap mee toejuiching vertoond z i j n ; was opgefteld. Insgelijks meende men het voortreflijk E e u w feest van'sLands Hoogefchoole, niet zonder eene gepaste vrolijkheid te mogen keten voorbij Hippen.
In den avond van den 7. der Sprokkel-
maend , des jaers 1775. vertoonde men i n hec Genootfchap, ten aenzien van zeer veele KunstA 3
vrien-
6
B E S C H R I J V I N G
grienden, welke uit andere Steden en plaetfeng tot dit Feest waren toegevloeid; zeker Zinnefpel, vervaerdigd en op eene edelmoedige wijze aen *het Genootfchap gefchonken, door den Heer Joannes le Francq van Berkhey, getij teld : Leyden verrukt, op het tweede Eeuwgetijde der oprichting van de Hollandfche Hoogefchoole, binnen haare muuren. H e t Genootfchap had reden om wegens beide deeze ftukken, zo over den gelukkigen uitflag
der D e c o r a ü e n , als over de kunftige uit-
voering zijner L e d e n , ten volle voldaen te z i j n , en droeg tevens de algemeene goedkeuring weg van alle zijne Bezoekers.
• O p deeze wijze
was het, dat dit Genootfchap deel nam i n de algemeene blijfchap, waertoe zo wel Stads A c h t baere R a e d , als Minerva's getabberde Priefterfchap , ijdereen,
met zo veel billijkheid ,
op-
wekte. D a n , de gemelde vermaeklijkheden waren alleen bepaeld gebleeven binnen den engen trek van dit Genootfchap zelve.
om-
N i e t weinige
zijn 'er onder deszelfs L e d e n , welke toen reeds wenschten dat een diergelijke V e r t o o n i n g i n het open-
DER
b L E D E V A E R T ,
openbaer had kunnen plaets hebben ,
7
(waertoe
echter ten dien tijde, door gebrek aen publieks Tooneelisten, geene mogelijkheid altoos
was.)
als verzekerd zijnde, dat een levendig af beeldfel m e ê r dan een enkel hiftoriesch V e r h a e l , hoe meeflerlijk ook uitgewrocht, op de gemoederen van het algemeen werkt.
E n , mogelijk is dit ge-
voelen wel oorzaek van eene openbaere V e r t o o n i n g , waervan wij de Befchrijving zullen mededeelen.
O p Maendag den twee - en - twintigften v a n Louwmaend
deezes jaers 1776.
waren
eenige
weinige Leden van dit Genootfchap te famen; men herdacht
de vertoonde Eeuwfpellen ; hec
Jubeljaer van M i n e r v a was nog niet geheel ten einde geloopen; de omflandigheden van den tijd waren niet ongunftig om eene Sledevaert te ben e m e n , waermede men de Eeuwgetijden van Stad en Hoogefchoole konde verlevendigen; men had al den noodigen toeftel; men meende zulks zoude , i n dit bar faifoen, eene ongemeene aengenaemheid aen den Stadgenooten kunnen veroorzaeken, mits alles i n de ftiptfte orde en met de niterfle deftigheid volbragt wierde, en men hoopA 4
te
8
B E S C H R I J V I N G
te dat zulks alsdan ook, bij alle weldenkende, eene achting voor dit Gezelfchap zoude inboezemen. •
Den volgenden dag , wanneer
de Leden gewoon vergaderden, werd een voor-' ftel tot de ontworpene Sleckvaert gedaen, met vrijheid voorijder, om daeraen, al of niet, deel te neemen.
Men befluit den volgenden morgen
weder bij een te komen, ten einde nader te ovërleggen, en men fielt vast dan dien zelfden avond de voorgeftelde Sledevaert te houden. Op Woensdag morgen weder vergaderd zijnde, werden twee onderfcheidene plans ter tafel gebragt, men vond goed uit beide een te formeeren ; alles werd vervolgens geregeld en in gereedheid
gebragt; eene opgaeve der route
van den Train in aller ijl gedrukt, en, voor zo veel de tijd het toeliet, alomme verfpreid; en, hoewel zulks in den beginne onmogelijk fcheen, zag men zich, even na den middag volkomen in Itaet om het gemaekte ontwerp nog dien zelfden avond uit te voeren. • — Dit hebben wij. noodig gedacht te moeten aentekenen, opdat de gebreken, welken deeze of geene kundige mogt hebben ontdekt, aen de kortheid des tijds, waerin, alles
DEii
S L E D E
V A E R T .
9
aües ontworpen en ten einde gebragt is, mogen worden toegefchreeven. Het weder was op deezen dag vrij gemaetigd, zelfs ontlaetende; in den aVond {lijfde het ech» ter een weinig op, en de wind was geheel ingetoogen.
Het gerucht dat dit Genootfchap
eene Sledevaert zoude houden, was geduurende deezen dag reeds algemeen verfpreid geworden, en vervulde bereids vroeg in den avond de flraetcn en graften met aenfchouwers. Des avonds even voor negen uuren begon de Optocht, op het Steenfchuur, uit de Poort van het Gefalijde Bagijnhof, waer binnen de Perfonagien zich in orde gefchaerd hadden, terwijl buiten alle de Sleden, nevens de bedienden, die zo wel tot het draegen der flambouwen, als anders, beftemd waren, gereed flonden. Eerstlijk zag men twee perfoonen, in volle wapenrusting, met gefloten helmen op het hoofd, zittende te paerd, en houdende ijder een brandende flambouw in de hand.
Deeze opende den Train ,
en werden opgevolgd door eenen Stalmeefler, gemaskerd, en gezeten op eene Vriefche Slede.
As
Ach-
B E S C H R I J V I N G Achter deezen reed een groote Slede, getrokken door twee paerden, waerin vier Muzikanten gezeten waren; opgevolgd wordende door twee perfoonen , te voet, in de kleeding der oude Romeinen, met helmen op de hoofden, rondasfen om den {linkerarm en ontbloote zwaerden in de handen. . Voorts zag men een Slede, waerin een Ridder , in volle wapenrusting , hebbende een gefloten helm op 'thoofd;(achter hem ftond)een JVapn-Hcrault,
in Oud - Hollandfche kleedij, met
een' {laf in de hand; op deszelfs overkleed werd voor en achter, de Hollandfche Leeuw gezien: Deeze werd gevolgd door twee Loopers, te voet, in witte, en rood met zilver gegallonneerde klederen , draegende ijder een brandende flambouw in de hand.
r
Onmiddelijk hier op zag men volgen een pragtige Slede, waervan het paerdvorstlijk opgefierd, bepluimd, en met een rood met wapens geborduurd kleed gedekt was. In deeze Slede zag men de V R I J H E I D , verbeeld in de gedaente eeiieï jeugdige Maegd, van een fier uitzicht, in witte kleeding, meteenen gouden fluier; hebben- de
DER
S L E D E V A E R T .
ir
de een' gelauerden helm op het hoofd, en houdende in de rechterhand eene fpeer , met den vrijen hoed op den top, en om den (linkerarm een fchild, waerop de Hollandfche Leeuw, in een' tuin, met de gewoone fpreuk: CoNCORDIA
RE S PARVAE CRESCTJNT.
Dat is: EENDKAGT
MAEKT MACT.
Achter op deeze Slede zag men een' perfoon, verbeeldende denGrondlegger der Nederlandfche Vrijheid , zijne Doorl. Hoogheid W I L L E M D E N E E R S T E N , Prinfe van Oranje, in eene vorflelijke
Oud Hollandfche kleedaedje, houdende een' Veldftaf in de rechterhand.
Naest denzelven
ftond een Ridder, in volle wapenrusting, mee een' helm op 't hoofd. — Voor in deeze Slede was geplaetst een jongeling, in 't Oud Hollandsch, en wel als een Page van den Prinfe, gekleed. N a deeze kwam het gevolg van zijne Hoogheid, beflaende in twee Edellieden , in roode, met zilver gegallonneerde Oud Hollandfche klederen , te paerd; en twee wachten,
mede in 't Oud
j
B E S C H R I J V I N G
2
't Oud Hollandsch , als Hellebaerdiers gekleed, gewapend met hellebaerden. B
IJ
S OP
V
R
C
H
R
DE SLEDE
IJ
II
E
I
F
T
DER
I
D.
Dus zag men, voor een'tijd van ruim twee honderd jderen» Door Vader Wiikm's moed en gadeloos verftand, De Frijbiid, eer verdrukt door Aertsgeweldenaeren, Tot heil des Bataviers, herfteld in Nederland.
Hier achter volgde twee Trompetters , in Scheepskleeding, door hun juichgefchal aenkondigende de Verlosfing der Stad Leyden, en de aenkomst van-den Admirael L o u i s VAN B O I ZOT, welke gezeten was in de volgende Slede, op de aenzienlijkfte plaets , uitgedoscht als een Oud Zeeuws Zeevoogd, van onder met een geelen lederen kolder met zilver, hebbende een zwart iluweelen, en met blaeuw pluis geboord tusfehengewaed, en zijnde omhangen met een' purperen fatijnen mantel , met zilver gegallonneerd; op zijn borst hing een gouden Medaille, aen een* gouden keten.
Naest hem zat A D R I A E N
W I L L E M S Z . , Admirael van Zierikzee , insgelijks in een rijk gewaed. — Achter op de Slede ftond een
DER
S L E D E V A E R T .
13
een Vlootellng van Boizot, zijnde bedekt met een gekwest masqué, en houdende een' lierlijken Scheepswimpel in de handen. — • Voor in de Slede was geplaetst een jongen, gekleed als een Weesjongen, in den bedoelden tijd, naemelijkmes een rood wambuis, met één witte en één roode mouw, en roode broek; houdende een Haring in de eene en een Wittebrood in de andere hand. B
IJ OP
S C H R I F T DE SLEDE
L. VAN B O I Z O T
VAN
E NA. W I L L E M S Z .
Aeufchouwt met dankbaerheid, verrukte Leydenaeren! Uw'Redder, Held Boizot, niet Willemsz. kloek van hart. Dees brasten 't Voorgedacht, in 't nijpen der gevaeren, Verlosfing, Spijs en Drank; den Kastiljaen tot fmart. Hebt eerbied voor dit Paer, roemt hun manhaftig poogen, En eert den fterken Arm van 'twaekend Alvermogen.
Achter deezen volgde de Stad L E Y D E N zelve, onder de gewoone gedaente eener Maegd, zitten
T
de in eene Slede, hoog verheven; haere kleeding beflond uit een wit met zilver doorweeven ftof, en een dunnen rooden fluier.
Op het hoofd
droeg zij een Muur - of Stedekroon, haer kruin en borst was rijk met juweelen verfierd; op haes borst
B E S C H R I J V I N G borst zag men het Wapen der Stad, beftaende in twee roode kruislings liggende fleutels; zij hield in de rechterhand een fpeer, aen welker Ipks een Banier hing, op dewelke men aen de eene zijde, las: S. P. G\ L- (Senatus Popuhisque Lcydenfis.) en aen de andere zijde. DE
RAAD
E N H E T VOLK
VAN L E Y D E N .
In haere (linkerhand hield zij een fchild, waerop de Leydfche Burg Leeuw gezien werd, met de woorden: PUGNO
PRO
PATRIA.
Dat is: IK STRIJDE
VOOR
'T
VADERLAND.
Voor in de Slede, en dus aen de voeten van Leyden , zag men twee kinderen, zeer aertig in Stads wapenkleeding, rood en wit , gekleed ; houdende ijder een' Bijlbundel in de handen, als merktekenen van het vrije Burgemeefterlijk gezag. Achter op deeze Slede Honden twee perfoonen, Verbeeldende den Heer P I E T E R
ADKIAENSZ. VAN
DER
S L E D E
V A E R T .
15,
V A N D E W E R F , Burgemeejler, en den Heer J A N VAN H O U T ,
Secretaris der Stad Leyden
geduurende haere Belegering.
Deeze beide wa-,
ren mede in flaetige Oud Hollandfche kleeding, en omhangen met zwarte Tabberden , waerop met zilveren letteren Hond: L E Y D E N . Het paerd deezer Slede droeg, op het hoofdftel, het Wapen der Stad, 't welk door een gouden zon, die boven 't zelve gefield was, befcheenen werd. — Terzijde deze laetstgemelde Slede, eenigzins achterwaerd, gingen twee Stads Boden, met de busfchen op de borst, en met zwarte mantels bekleed, houdende ij der een brandende flambouw. BIJ
S op
L
E
C
H
R
I
F
T
DE SLEDE V A N
Y
D
E
N
.
Dus mag ons Leyden vrij de fiere kruin verbeffen, Verlost van boei en juk, ontrukt aen 't wreed verderf. • Hier zien wij haeren Steun, den dappren Van de Werf En fcbranderen van Hout, het wit der Vrijheid treffen. Bewonder hunnen moed, ó laetre Stadgenoot 1 En volg hun voorbeeld na, zo tart gij tijd en dood.
Tot
t
B E S C H R I J V I N G
16
Tot hiertoe werd met de vertooningen gezien op de Verlosflnge der Stad, en men heeft dikwerf, met genoegen, uit de houding der Aenfchouweren, kunnen opmerken, dat deeze Vertooningen zeer veel indruk in hunne gemoederen maekten. — Alles wat wij verder zien zullen, was gefchikt om de Inwijdinge van 'sLands Hoogefehoole te doen herdenken. Eerstlijk zag men twee perfoonen, in Griekfche kleeding, te voet, draegende beurtlings eene Speer, aen welker fpits eene Banier hing, hebbende aen de eene zijde tot opfchrift: S A U S
A C A D E M I A E .
en aen de andere zijde : D E
LETDSCIIE MINERVA
ZIJ
HEIL!
Achter deeze kwam een Slede, waervan het paerd met Bloemfestoenen en andere fieraeden was opgetuigd.
In deeze Slede zat een perfoon, ver-
beeldende M I N E R V A , als de Godin der Wijsheid , in eene majestueuze houding; zij was gekleed in een met masfief goud doorwerkt Hof; haer
DEii
S L E D E V A E R T.
$7
haer borst was bedekt met een gefchulpt göud harnas, en een gouden fluier verfierde haer wijders, van de fchouders a f , tot bij de voeten. Op haer hoofd zag men een' kostbaeren helm, met witte pluimen bezet.
In de eene hand hield
zij eene fpeer, en in de andere een fchild, waerop men 't hoofd van Meduza zag. Aen de voeten van Minerva zag men twee kinderen, verbeeldende de Pedellen der Academie , bekleed met blaeuwe mantels , houdende hunne ftaeven, rechts en lings, buiten de Slede. Achter op deeze Slede Hond een perfoon, verbeeldende Jonkheer JOHAN VAN DER DOES, Heer
van Noordwijk; Bevelhebber der Stad Leyden, ten tijde van haer Beleg, en vervólgens-Eer/ie Curator der Academie; in een zeer pragtig en rijk Oud Hollandfche kleedaadje.
Naest hem flond een
ander Hollands Edelman , mede in eene deftige kleeding van dien tijd.
B
BIJ-
iS
B E S C H R I J V I N G
«•§§e>g§r«DS£*§oS3 «o?£*§o eo^S* J o C * ^ 0^e>£ B
IJ
S
C
H
R
ov D E S L E D E
M
I
N
E
R
V
I
F
T
VAN
A
.
Dit is 't eerwaerdig beeld der Hemelwaerde Wijsheid', Het allerdierbaerst loon van onzer Vaedren moed. *tVermaek der eedle Jeugd, de lust der noefte Grijsheid; Zie hier Minerv', wier gunst het ürijdbaer Leyden hoedt. Iloogeedle Van der Does, beroemd door Zwaerd en Veder, Geleid haer Majefteit, en leert ons onzen pligt. Eer rijz' de zon in *t west en daele in 't Ooften neder , Eer Leyden'& dankbaerheid voor Noordivijk's liefde zwicht!
O p deeze Slede volgden de afbeeldingen deivier Faculteiten,
ijder in eene bijzondere Slede.
Eerstlijk zag men den G O D S D I E N S T ,
ver-
beeld in de gedaente eener jeugdige V r o u w , i n eene zuivere witte en eenvoudige kleeding; op het hoofd had zij een fijn gaezen kapfel,
'twefk
over het aengezicht a f h i n g , en een dunne witte fluier flingerde op eene aengenaeme wijze van hae. re fch ouders.
In haere handen hield zij een wie-
rookvat , en voor haere voeten werd een brandend Altaer gezien. - A c h t e r haer ftond een P R oT
^ S S S Q I ^ in de Godgeleerdheid, zijnde bekleed mee eea*
DER
S L E D È V A E R T .
19
een' zwarten Tabberd, en hebbende een Doctoraele Bonnet op het hoofd; wijders in de kleedirg van dien tijd.
• Naest deezen zag men een
S T U D E N T van dezelfde Faculteit, mede in Oud Hollands gewaed, hebbende een zwarte cocarde aen hoed en degen, in welke cocarden het beeld van Minerva geplaetst was. In de volgende Slede zag men de Godin T H E E M I S , ter afbeeldinge der Gerechtigheid, in de ge* daente eener ftaerige Vrouw , zijnde in 't rood gekleed , en houdende een ontbloot zwaerd en eene weegfchael in de handen. — — Achter haer zag men een' P R O F E S S O R in de Rechtsgeleerd-
heid, even als de voorgemelde Profesfor gekleed, en naest hem een' S T U D E N T in dezelfde Faculteit, met roode Cocarden aen hoed en degen. Hierop volgde een Slede, waerin E s c u t Af 1 u s, als de God der Medicijnen, gezien werd. Deeze werd afgebeeld door een deftig M a n , in een fraei gebloemd Grieks kleed, met zilver ga* Ion; omhangen met eenen blaeuwen zijden Man* tel ; en houdende een knods, met eenen Hang omgeeven, in de handen.
Zijn hoofd was ver*,
fierd met een' groenen lauerkrans, door welken B %
een
£0
B E S C H R I J V I N C
een flang gevlochten was.
Achter hem
Hond een P R O F E S S O R in de Medicijnen, gekleed als de voorigen, en houdende een bos met medicinaele kruiden in zijne rechterhand. •
•
Nevens hem ftond een S T U D E N T in dezelfde Faculteit, verfierd met groene Cocarden. Wijders zag men een Slede, waerin A P O L L O , ter afbeelding der vrije Kunjlen , gezien werd. Deeze werd vertoond door een fchoon en jeugdig Man, in een fierlijke en praguge Griekfche kleeding, en met een rooden zijden Sluier - mantel , met goud galon belegd, omhangen. kruin was omringd door een' frisfehen krans, en een zagtluidend
Zijn lauer-
Muzijk-Inftrument
was in zijne handen , op 't welke hij , bij tusfchenpoozen , fpeelde.
Achter hem ftond
een P R O F E S S O R in. de Wijsbegeerte , gekleed als de voorigen, en houdende een Graedboog inde hand.
Naest hem zag men een' S T U -
D E N T in dezelfde Faculteit, welke met witte Cocarden aen hoed en degen voorzien was. Deeze Slede werd gevold door twee perfooncn te voet, in Romeinfche kleeding, met rondasferj en bloote zwaerden gewapend. Na
DER
S L E D E V A E R T .
2t
N a deeze zag men nog twee Sleden met Pleeren S T U D E N T E N , mede met de Cocarden hunner Faculteiten verfierd, en houdende den blooten degen in de hand. Hier achter volgde nog een Slede met Muzikanten , en de geheele Train werd beflooten door twee perfoonen, in modern leverij, te paerd. Alle de gemelde perfonagien waren ftaetlijk, en ijder naer de verbeelding der bedoelde voorwerpen, gemaskerd; en de geheele Train werd met omtrend vijftig brandende flambouwen keurig verlicht. De Sledevaert begon, gelijk wij boven zeide, acn de Poort van 't Gefalijde Bagijnhof, wijders pasfeerde dezelve het Stcenfchuur, tot de Langebrugge, de Langebrugge over tot aen de Papegraft, de Papegraft langs tot op de Breedeftraet, de Breedeflraet langs, de Hoogewoerd op, de Waterfteeg door, den Nieuwen Rhijn lings neder, tot aen de Burgfleeg, dezelve i n , de Nieuwftraet op, tot aen de Winterfteeg, door dezelve, de Hooglandfche Kerkgraft langs, de Kerkfleeg door, de Haerlemflraet langs , de Bakkerfleeg door, de geheele Hooigraft langs, den Nieuwen B 3
Rhijn
2
2
B E S C II R IJ V I N G
Rhijn lings neder, tot aen de Heeregrafc, dezelve langs, tot aen de Haerlemftraet, dezelve op, de Koefleeg door, den Ouden Cingel langs, tot aen de Scheiftraet, aldaer de brug over, de Bierkaei langs, de Turfmarkt over, de Haerlemftraet op , tot de Vrouwefteeg, dezelve door, den Aptekersdijk langs; wijders het kort en lang Rapenburg, en Steenfchuur langs, tot aen de Scheepmaekerfleeg, alwaer de Train des nachts omtrend ten twaelf uuren aenkwam, en deeze vreugde ten einde gebragt werd, terwijl het Gezelfchap aldaer afftapte en zich weder in de Vergaderkamer van het Genootfchap begaf. W i j kunnen niet nalaeten te melden dat, niettegenftaende men Hechts eenige weinige uuren tijds gehad heeft, ter regeling van dit werk, en ter gefchikte bezorging van alle de klederen en anderen veelvuldigen toeflel; alles, boven de verwachting der Kunstgenooten, ongemeen gelukkig is uitgevallen. Hoewel de ftraeten en graften alomme van Aenfchouweren als opgepropt waren, heeft ijdereen de ftaetfie op eene gevoeglijke en bijna geheel onverhinderde wijze kunnen befchouwen, waertoe het zeer gemaetigd weder, de zeer langzaeme voortgang, nevens het welgefchikt Jicht,
DER
S L E D E V A E R T .
23
licht, en laet 'er ons vrij bijvoegen de ingetoogenheid en ordentlijkheid der gemeenden onder onze Stadgenooten; zeer veel toebragten.
Voor
zo verre men weet heeft geen 't minde ongeluk plaets gehad, en het Genootfchap Veniam pro Laude heeft reden van erkentenisfe voor de oplettende Waekzaemheid, welke deszelfs Leden, geduurende dit vreugdebedrijf alomme voor allen aendooten overlast, beveiligd heeft; en het kan niet anders zijn of het moet tevens niet minder gevoelig weezen, over de meest algemeene goedkeuring, waermede hetzelve zich van Aenzienlijken en Geringen vereerd vindt. Wij zouden mogelijk met geene Befchrijving van deeze Sledevaert inde waereld gekomen zijn, indien wij niet begreepen hadden dat fommige andere en minder des kundige lieden voor ons, daermede gebrekkig, in 't licht zouden kunnen komen ; daerom hebben wij niet ongefchikt geoordeeld, zonder tijdverzuim deeze Befchrijving op te dellen , waertoe wij ook van veele aenzienlijke perfoonen, zo binnen als buiten het Genootfchap minzaem zijn aengefpoord geworden.
Dus wij dit
gering dukje, na het den Beduurderen van het Genootfchap vertoond, en van hun de noodige goed-
H
BESCHR.
DER S L E D E V A E R T .
goedkeurig verkreegen te hebben, in 't licht geeven, verzoekende dat onze Stijl-en Taelgebreken op eene Befcheidene wijze mogen voorbij gezien worden.
. •
Terwijl de Drukker airede ijverig bezig was, zijn ons vier Bijfchriften op de voornaemlïe Sleden , door eenen der Leden van dit Genootfchap ter hand gefield, welke wij te gepast oordeelden, om ze geheel en al achter te laeten. Leyden den 6. van Sprokkelmaend
ONSCHULD D
S
P R
TE
U
R
E
L
F
E
E
I AM
K
T D
VOOR DE L E D E N VAN HET
VEN
T
PRO
E
E
N.
N,
GENOOTSCHAP
LAUDE.
$)ewijl dit Jlulje alken gedrukt is voor de Leien,
om bij de Werken van het Genootfchap te voe-
gen; worden geene voor echt erkend, dan die aldusi door deszelfs Eerflen Secretaris, genummerd en getekend zijn.
*
JtLén
m
*
wijdberoemde Predikant,
Vervreemd van gloriezugt, hovaardig noch pedant-, Smaalde op den Pf edikftoel met uw vêrmaaklijkheden, 6 Veniam! hoewel gij nog in 't hart gevoelt Dat gij iets loflijks met uw Sleêvaart hebt bedoeld: Gij zogt den roem der Stad met Iuiftcr te verbreeden* Vernieuwde 't Eeuwgetij' Van Stad en Hoogefchoöl, tot vreugd der Ëufgerij. Indien het Waarheid is, wat andrert daarvan melden, Dan heeft het bloot gezicht der Vaderlandfche Helden, Van Vader Willem, van Boizöt, en al den Stoet, Ontroeringen verwekt in 's Burgers Vrij gemoed. Men zegt: de deftigheid, de ftaatigheid en de orden» Zijn in geen Sledevaart ooit dus gezien geworden.
Ik NOTA. v. d. M . .
Dit Dichtftukje is gemaakt bij gelegenheid dat Do^ op den 28. Jan. 1776. in zijne toepasfing , zonder
echter, zoo hij zeide , de zaak die hij bedoelde te willen noemen,
gefmaald had, (in
fubftautie) dat men in de jlrenge kouda
nog vreugde en vêrmaaklijkheden aanricbtede, daar men zag hoe dra dg Hemel die verjloords en ons door een' feilen hrand van onze goederen wilde berooven. Ongetwijfeld oogande op de Sledevaart van V E K T A M P R O L A Ü D E , vief dagen, en op den Srand, één dag bevooren»» gezien.
A
2
C
4
)
Ik hoor van veelen dat uw pooging wordt g e r o e m d , H o e w e l mijn vander M.'.
die dingen ijdel noemt.
W a t grieft mij d i t ! had ik te vooren zulks ge weeten, Ik h a d , misfchien, mijzelv' zoo nijver niet gekweeten, O m drie - en zesmaal u te zien. M a a r 'k was onkundig dat een Leeraar 't kost v e r b i ê n . „ In zulk een Jlrenge kou zijn die vermaaklijkheden » Onvoegzaam, zondig." E i , hoor evenwel eens reden Eerwaardig H e e r ! de Sneeuw ligt in den zomer n i e t ; O c h , duld dan dat die vreugd bij wintertijd gefchiedt l „ Des Hemels gramfchap, dra ontflooken, Volgt
m
e
t
ten felkn Brand"!
E i l i e v e ! heeft dan 'sHcmds hand D i e Sledevaart op 't huis van Snarenberg gewrooken ? D u l d dat mijn Z a n g l ï e r dan, hoe rijk in kunstgebrek, Oe»k eens gevolgen t r e k k ' , E n u w e krankheid, die u laatst heeft aangegreepen, E e n ftraf van 't Bruilofthouden heet. V e r g e e f mij deezen t o o n ! de H e m e l is niet wreed; M a a r haat het doemen, en het dweepen. M i j n waarde Leeraar! e i , ftudeer T o t nut van u w Gemeente m e ê r , G*
(
s
)
G a zelf wat m e ê r ter k e r k e , offchoon gij niet moet preeken; G i j zult de beenen daar niet breeken; T e n m i n d e , gij loopt m i n ' gevaar, D a n als ge op ijs o f fneeuw gaat flingren hier en daar; E n 'k bid fchimp nimmer op onfchuldige vermaaken. Nieuwsgierigheid deed u zoo wel als andren blaaken^ O m ook de Sledevaart van ' t j u b i l é te z i e n ; Waartoe liet ge anders om 't biljet der Train toch loopen* H o e w e l , geen reedlijk mensch kost u dien lust v e r b i ê n , Des Heeren ftraat flond u en alle burgers open. D a n , is het echter waar, 't geen ons van andren worde V e r z e k e r d : dan hebt gij geknort, Dat onze Train niet is voorbij u w huis gekomen. O c h h a d t gij 'teer verzocht! w i j kosten dit niet droomen, M a a r , als de V r i j h e i d nog heur vrienden toe w i l ftaan ' a
D a t zij niet blindeling, al k geen gij zegt, gelooven: K o m , onderwijs ons d a n , wat is 'er toch misdaan ? W a a r ging de Sledevaart in ijdelheid te boven D e n optocht van M i n e r v ' , twee honderd jaar geleên M e t zo veel pragt gezien in 't juichend Leydsch A t h e ê n ? 't Genootfchap had i n ' t o o g dien tijd te doen herleeven
>
E n , deels, die plegtigheid figuurlijk na te flreeven. A 3
'k Smeek
(
6
)
'kSmeek dan, indien gij fmaalen wilt, mijn Heer! Èn laaken, 't geen elk mensch, elk Predikant, dorst roemen, Wijs al het zondige aan, het ftrekt ons zelfs tot eer Als ge onze feilen op wilt noemen; Het Kunstgenootfchap zal, zoo 't, in vervolg van tijd, Eens weer ter Sleêvaart rijdt, Op uw Gezag alleen, zig voor gebreken wachten, ïin dankbaar uwen raad betrachten.
Maar vander M.! fta toe dat ik die lieden prijz', A l is men nog zo wijs, Indien men hen niet kent, moet men onweetend blijven Van hun gevoelens en bedrijven. Elk lid der Sledevaart heeft een grootmoedig hart, Zulks is nog bij den Brand, tot aller lof, gebleeken; Gij waart, zoo wel als z i j , getuigen van die fmart; Maar hebt ge uw traage hand wel uit de mouwgefteeken,, Daar 't alles bijftand bood Aan uwen Stadgenoot? Ik zag Minerva bed en bulfler nijvrig bergen; De Vrijheid redde ftraks van Leyden s beste goed ; Held Willem fcheen't gevaar der dolle vlam te tergen; Van Hout met van der Werf hervatte d'ouden moed; Boizot
(
7 ^
Boizct fpoorde ijder aan, de Ridders torsenten boeken; Zelfs Esculaap floeg acht op alle k o s t b a a r h e ê n ; Apol droeg water a a n , en al de verdre kloeken Verbaasden, door hun v l i j t , het hart van 'talgemeen.
D o o r zulke Braaven is de Sledevaart
gehouden,
M a a r g i j ! waar zijn z e , die uw medehulp aanfehouwden 9 Daar menig eedle K n a a p , daar Pallas fiere Jeugd, Gefpoord door Burgerliefde en D e u g d , A a n Spuit en Emmer ftond, en werkte zonder poozen, Scheen al uw i j v e r , als hun kleedren, ftijf bevroozen! ' t W a a r e u geen fchand geweest, al hadt ge meegewerkt: D e vlijt eens Leeraars zelfs heeft veeier vlijt gefterkt; J a , de Opperpriefter van M i n e r v e ontftak de harten , E n deed der Burgren moed de ontzinde vlammen tarten. Z i e daar, mijn vander M.! i k heb met dit gedicht, Z o o 'k hoope, u w oog verlicht. A l s g i j , bezaadigd, dit Verweerfchrift wilt doorleezen, W a c h t e i k , dat gij voor Veniam, ' t W e l k zijne Sledevaart uit Stadsliefde ondernam, Vervolgens minder flreng zult weezen. D a n zal de gantfche Broederfchap Pachting, liefde en eerbied toonenj
Tef<
e« ) T e r w i j l zij fteeds veracht al 't winderig gefnap, E n z i c h niet ongeftraft i n 't openbaar laat hoonen. L i g t zegt g e , en 't is uw zaak: „ Ik heb u niet bedoeld, „ Ik had geenzins in 't harte uw Sleêvaart door te Jlrijken". Gewis, dit wacht elk é é n , aan wien ge uw' fchimplust k o e l t ; Best dan, dat gij voortaan uw meening klaar doet blijken. E n g i j , Genootfchap! d a t , bij 't aangenaam vermaak,,. H e t prijslijk nut bedoelt, voor uwe L i e v e l i n g e n : O c h , dat uw boezem fteeds tot heil der Dichtkunst blaak'! Z o o zal Minerva's Stad uw eedle glorie zingen. Z o o juich' het nagedacht ter eer van uwen naam, E n hoede uw gouden Spreuk voor lasterlijken blaam!
lid van VENIAM
PRO
LAUDE.
Zoo loopen de gootjes als V regent.
A
E
N TER
T
O
S
P
R
A
E
K
S L U I T I N G E VAN H E T
O
N
I N
E
E
L
H E T
G E N O O T S C H A P : VENIAM Op den 2
PRO den
J_3us
L A U D Z.
van Grasmaeni 1776.
liep de W i n t e r af, wiens aenkomst uw T o o n c e l e n ,
Kunstkweekend Feniam! met lust betreeden deed; D e W i n t e r , die zichzelv' vergat bij 't kunstrijk fpeelen, E n al zijn' ijver tot uw welzijn heeft befteed; D e W i n t e r , die zo vaek, hoe wonder 't ookmoog'fchijnen, E e n ' vuurgloed heeft verwekt i n onzer aller geest, E n vadfe Traegheid deed van deeze plaets v e r d w i j n e n , W a e r Leerzucht van 't gefpeel haer nuttig voedfel leest; D e W i n t e r , die door ons de aeloudheid deed herleeven, V o o r 't juichend algemeen, bekoord door Beeldenfpraek, D e W i n t e r , die fchier elk tot kunst heeft aengedreeven, E n , onverpligt, deez R e i deed {hekken tot vermaek. ó Win-
ó W i n t e r ! welk een gunst heeft ons uw komst gefchonken! W a t was uw bijzijn zoet v o o r 't fpeel- en leergraeg hart! W a t kon uw ftrenge koude ons aller drift ontvonken! E e n drift, die nimmer fchroomt, en nimmer ftaet benard. D e lieve Lente keert, na guure W i n t e r v l a a g e n , E n lokt de Stad naer 't L a n d , waer ouderdom en jeugd, T e r w i j l Natuur herleeft, bij 't wasfen van de dagen, O p nieuw genoodigd wordt tot de acngenaemfte vreugd. Die lieve Lente zal eerlang met verfche roozen Beftrooien tuin en v e l d , bij de eclftc zonnefchijn; Thans wenkt ze ons minlijk toe, tot rusten en v e r p o o z e n , E n fluit met eigen hand het breed Tooneelgordijn. G i j , die door uwe vlijt M e l p o m c n é hielpt c e r e n , E n 't grootfche Treurfpel hebt verheerlijkt op ' t T o o n e e l ! l i e t loon der kunst is lof.
Deez' zult gij niet ontbeeren,
Schoon gij verfchooning eischt voor uw welvocglijkst d c c l . E n g i j , d i e , k o r t s g e l e ê n , uw fchrandcr kunstvermoogen, T o t roem van een' Gujloef, zo luifterrijk deed z i e n : D i e een Ztlmire kost i n waeren roem verhoogen ; D u l d t dat de Erkentnis u heure offers aen moog' b i è n . U w roem is bij u z e l f ; M e l p o m e n é , verwonderd O m uwe gacven, fchenkt u beide en eer en gunst. H o e zeer de Onweetendheid, uit d'afgrond opgedonderd, De kunst befchimp', zij hoedt en veiligt uwe kunst. E»
E n g i j , om wier bedrijf T h a l i e zich mag verblijden, Wanneer uw zang of fpel haer luiftrende ooren ftreelt; U zal 't Genootfchap ook zijn duurzaeme achting w i j d e n , W a e r i n Muzijkkunst mede, als uw gezuster, deelt. Kuustminnaers! i n w i e r zorg 't Genootfchap durft berusten, D i e gantsch dees Broederfchap door dubblen ijver fchraegt, L a e t mijne erkentenis uw minzaem hart gelusten; U w vlijt is nimmermeer bezweeken noch vertraegd.
Genootfchap! Veniam! vermaek van mijne dagen! V e r r u k k e r van mijn' geest! wat zijn we aen u v e r p l i g t ! W i e onzer moet geen' roem op uw vermogen di aegen, Daer gij ons fteeds verheugt en fpeelend leert en fticht? E e n Stijfhoofd n o é m e u vrij verbasteraer der Zeden, Een wufte mengelaer van ij iel groot en klten; Geen edelmoedig hart doemt uw vermaeklijkheden, Gij zijt, ö Veniam! beroemd bij 't algemeen. Geen moedig paerd fchroomt ooit voor't fchoppen van een' ezel; Geen deugdzaem hart ontziet het wrokken van den n i j d ; G e e n ronde eenvouwigheid leent de ooren aen een kwezel; Gij g r o e i t » ó Veniam! uw haeters zelfs ten fpijt. G i j zult eerlang, wanneer de Lente - en Z o m e r u u r e n , D i e fpoedig henen gaen, onze oogen zijn ontvlucht,
Op
O p n i e u w , tot uwen r o e m , elks ijver aen zien v u u r e n , D a n ftraelt op nieuw uw licht door een herboren lucht. A p o l , u g u n f t i g , fpoort zijne onvermoeide rosfen , E n v o e r t , op uwen w e n s c h , welhacst uw' fpceltijd aen. E e r Leydens Vrijmaend pronkt met rijpe druiventrosfen, Doet hij zijn Kunstrei w e ê r verrukt ten r e i ë gaen. V a e r t dan intusfchen w é l , geliefde Kunstgenooten! Smaekt allen 't L c n t e h e i l en 't malfche Zomerzoet! W a t zegen heet worde u i n volle ruimte ontflooten! Blijft door des Hemels hand bevrijd van tcgenfpoed! E n mag mijn Zangfter flechts van uwen kant verwerven E e n enkle blijk dat Ü haer pooging niet mishaegt, D o e t d a n , hoe zwak ze ook z i j , haer uwe gunst niet d e r v e n , Wanneer z e , als n u , voor lof, van u verfchooning vraegt! C. Ex temport.
v.
H.
j.
T E R
O P E N I N G E VAN
T
O
O
H E T
N
E
E
L
I N H E T
G EJSTO O VENIAM
TSCM«&JP: PRO
Op den i^
en
L A V D E.
vm Ltwvmaend 1777.
Ongeveinsde Kunstgezinden! Meccnaeten! trouwe Vrinden Van het eerbaer SchouwtooneeH Die, door Kunstmin aengedreeven,, U weêr herwaerd hebt begeeven, 'k Heet u welkom bij 't gefpeel. 'tjaer.
't Jaer, dat w i j met vreugd beginnen, Brengt mij mijnen pligt te binnen: 'k Wenfche u heil en zegen toe. Vaders! Burgers! Pallas Zoonen! Ziet zo waer dees wenfchen kroonen Als ik ze u welmeenend doe.
't Hart van al mijn Kunstgenooten Heeft zijn' wensch hierin geflootcn, Voorfpoed blijve u minzaem bij. *t Zielenftreelend
vergenoegen
Loone uw nut en prijslijk zwoegen V o o r 't belang der Mactfchappij.
Ons Tooneel gaet weder o p e n , E l k voelt zich tot vreugde noopen, Daer ons Dichtkunst gul begroet. Driewerf w e l k o m , braeve Vrinden! Lang moogt gij hier voedfel vinden Voor uw deugdgezind gemoed. Ver
V e r van hier, ö Lastertongen, 't Pleit is tot u w fchand voldongen: Deugd regeert hier bij 't gefpeel, Ja, de Nijd heeft lang heur tanden Stomp gebeeten aen de randen Van dit juichend Schouwtooneel.
M a e r , wat's dit? wat zien mijne oogen! 'k Sta verrukt en opgetoogen! T w e e Godinnen, ons zo waerd (<J)! W e l k o m , ftreelfters onzer harten! D i e , in blijfchap en in fmarten, 't Aengenaemst genoegen baert.
'k Durf, daer we alle uw' invloed prijzen, U verfchuldigde eer bewijzen; W a n t de Dichtkunst ftaet zulks toe. Teêrgeliefde Zanggodinnen! K o m t , ontfteekt gij zelf mijn zinnen, Dat ik recht u hulde doe! Mei-
Melpomeên! ei ftaek uw ichrcien, Bij het juichen van de reien, Voor een oogenblik alleen: 'kHeb aen u een goede boodfchap, 't Heuglijk welkom van 't Genootfchap, Dat uw gunst voorlang befcheen. Maer, 6 neen! gij heft uwe oogen Nat bekreeten, naer den hoogen! Gij befchreit der Grooten val; Gij beweent verdrukte zielen, Die voor 'tfchandlijk ftrafzwaerd vielen
a
Tot verbaezing van 't heelal. Palamedes, Held Oranje, Neêrlands lust, de fchrik van Spanje
s
Eisfchen billijk dat gij klaegt. Ik, ik zag in 'sLands Kronijken Voor het toomloos woên bezwijken Helden, aen mijn' ftam bemacgd. Hoe!
H o e ! zou dan mijn drift u vergen Dat gij traenen zoudt verbergen, D i e ge aen deugd verfchuldigd zijt? N e e n ; gij zelfs zult hier u w vrinden E n u w nijvre dienaers vinden, W e l k e r hart u is gewijd.
Kunstliefheeft, in grijze dagen, U zijn' Gaston opgedraegen ( & ) , Ook mijn zwakke Kunstgodin Heeft u vaek om hulp gebeden, W e n z i j 't ftaelen hart w o u kneeden T o t rechtaarte menfehenmin.
Melpomene laet u w gaeven Ons op 't fpoor der kunst doen draeven; Dat u w e invloed ons beftiuu'. Laet geen eigenzinnig handlen Ons op *t flinkfche fpoor doen wandlen; Stook gij zelve ons ijvervuur! 'k Mag
'k Mag u dan ook welkom zingen, M e t Apollo's lievelingen, Ö T h a l i e ! die onze fmart, M e t de vaele treurgordijnen, Door u w klanken doet verdwijnen, E n de vreugd herftelt in 't hart!
Gij ontfteekt hier aller z i n n e n , Hier ziet ge u getrouw beminnen, IJder biedt u offers a e n ; Deeze ftond zal blijken geeven W a t een hart, in kunst bedreeven, D o o r uw' invloed kost beftaen.
Gij zult hier de deugd zien loonen (O» Onbefmette trouw bekroonen; Zang en vrolijk fnaergeluid Z a l , bij de eer van 'tKunstvermogen, Ook den eedlen lof verhoogen, Die uit uwe daeden fpruit. Geef,
G e e f , dat we i n de Kunstbedrijven Steeds die waerheid mogen
ftijven:
„ Dichtkunst heult met de Ondeugd n i e t " . Geene lachjes, geene lonken, Doen hier ooit een drift ontvonken, D i e der zuivre Deugd verdriet.
K o m t , volijvre Kunstgenooten! Daer we op nieuw 't Tooneel ontflootcn, Slaen w i j trouw de handen faem'. Dat elk uwer zucht behoude Voor ons Veniam pro Laude, Wenfche ik u , uit Phoebus naem.
't Aenzien van dees twee Godesfen M o o g ' fteeds onzen ijver presfen Voor 't belang der P o ë z i j . Eendragt moet den twist verbannen, Vriendfchap ons doen famenfpannen, Voor dees Vriendenmaetfchappij I Dat
Dat uw luifter telkens groeïe ? Dat
de Dichtkunst heerlijk bloeie,
In een nieuw herboren pracht! Dat
'sGcnootrchaps Kunstbedrijven
Veniam beroemd doen blijven, Tot in 't laetfte Nageflacht! C.
v.
j.
H.
A E N T E K E N I N G E N . fa) D e Beelden van Melpomene en T h a l i a , deezen dag geplaetst i n het Voorportael des Tooneels. ( O Gaston en Bajard, Treurfpel ,
gevolgd nacr het
F r a n s e n , door onzen Kunstgenoot E. Stigmrd. ( c ) D e beloonde D e u g d ,
Optra;
voor het eerfte vertoond te worden.
ftond
deezen
avond
A F S C H E I D S G R O E T A A N
H E T
' G E N O O T S C H A P FENIAM
PRO
LJUDE.
Op den x i x . van Bloeimaand des jaar; M D C C L X X V I I I .
13 aarthans mijn voet,voor t laatst,ditSchouwtooneel betreedt, 4
E n mij mijn noodlot roept naar andre waereldftreken, Baart mij 't gedenken aan die fcheiding 't bitterst leed : Mijn lippen weigren ichier mijne affcheidsgroet te lprekën. Mijn hart, op 't hechtst verknocht aan u , ó Veniam.' Ziet z i c h , hoe 't Merker fteeds uw vriendfchap mogt bcfpeuren , Hoe 't meer genoegen fteeds in uwen kring vernam , Met des te meerder fmart, zijns ondanks, van u fcheuren. O ! heeft mijn kunstmin, heeft mijn vlijt u ooit behaagd; Heeft ooit Melpomené' door mij uw hart bewogen; Perstte ooit mijn zwakke kunst, als gij mij fchreijen zaagt, Door zoete droeffenis een üar.ntjen uit uwe oogen; Hoor
V) A F S C H E I D S G R O E T . Hoor dan, voor 't laatst, mij ook met gunftige ooren aan, Hoor, wat ik fcheidend wensch, dat fteeds uw lot moog'wezen: *t Moete altijd Veniam naar zijn verlangen gaan; 't Worde altijd om zijn kunst en goeden fmaak geprezen; 'tZie Vrede en Eendragt fteeds gevest op zijnen grond; 't Zie z i c h , den Nijd te groot, ten hoogften top geheven;' J a , ware ooit de eeuwigheid aan 't ondermaansch gegond, Ook wierd zc aan Veniam, ging 't naar mijn' wensch, gegeven! Vaarwel, kunstkweekend Choor, mijn vreugd J mijn hartelust! 't Balfturig noodlot zal mijn zucht voor u niet krenken. 't Voere , in zijne ongenaê, mij vrij van kust tot kust; 'k Zal altijd Veniam en zijner vreugd herdenken. A. L . VA N H A M E
L.
R
E
I
S
G
A E N
R
O
E
T
D E N
W E L E D E L E N
H E E R E
M . A B R A H A M LOUIS VAN H A M E L . R
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ P ^ a t bange tijding klonk zo even in onze ooren 1 VA N H A M E L !
lust en vreugd van Phcebus gloriechooren!
Verbet gij Veniam? Zien wij u hier voor 't lest? E n troont het noodlot u naer 't Oosterfche gewest? Zal dan dit Puiktooneel, waer gij zo vaek elks harte Deedt juichen om uw kunst, deedt weenen om uw fmarte: Zal dan dit Puiktooneel u derven? . . . wat verdriet! Mint ijder hier uw vlijt en kunstvermogen niet? Zultge op den Oceaen , bij 't woeden der orkaenen, Zo deeglijk meefter zijn van ijders ziel en traenen? Of zal Neptuun u doen 't geen hier Apol u deed? Zo neen, waerom ftortge ons door uw vertrek in 'tleed? Dan,
waer vervoert de druk mijn aengedaene zinnen!
V A N H A M E L ! zo we uw heil in waeren ernst beminnen;, Voegt
R
E
I
S
G
R
O
E
T
.
Voegt ons een andre tael, die meer gepastheid heeft Op 't lot, dat u , deez' tijd, de goede Hemel geeft. Gij gaet, maer tot uw nut, gij gaet, in vuurig hoopen, Langs verre zeen, 't geluk voor lijfsgevaeren koopen. Welaen! neem op die reis ons aller hartenbeê, Den wensch van Veniam, van al uw Vrienden, meê. Hebt dank voor uwe vlijt, fteeds in dit choor beweezeu ; Elks hart, waerin voor u de Vriendfchap is gereezen, Erkent. ,met dankbaerheid al wat gij hebt verricht , En kwijt zich door mijn' mond van deezen duuren pligt. Ga dan, dewijl 't moet zijn, en ondervind den zegen, Dienge op uw' tocht verwacht. Door moed wordt goud verkreegen L Smaek altijd 's Hemels gunst; keer, rijk in goud en eer, V A N H A M E L ! waerde Vriend! na weinig jaeren weêr, En doe als dan, op nieuw, in dees gewenschte ftrecken, In 't grijze Veniam uw' naem ter eere fpreeken! C. V A N H O O G E V E E N , jfi.v
tempore.
JUNIOK.
T
O
P
E
E
N
V A N
T
O
R
I
N
H E T
O
N I
VENIAM
G
E
E
L
9
N
PRO
L A U D E.
Op den I3 ' van Wijnmaend 1778. rf
n
C 3 n s Veniam gefchokt door innige
krakeelen,
D o o r bitfen nijd gebragt op 't punt van zijnen v a l ; Beurt echter 't hoofd om h o o g , en opent zijn
Tooneelen,
In hope dat het haast zijn bloei hernemen z a l . D e grijze Feniks rijst verjeugdigt uit zijn D e regen baart ons vaak den fchoonften
asfchen, zonnefchijn,
Eerlang is Veniam dus ook zijn leed ontwasfehen, E e r l a n g zal onze rust en b l o e i gevestigt zijn. P.
v.
S-
i p a e r b i j ; ik durf het nu oprecht en rond belijden j I
D e onmisbaere Eendragt is een poos van honk geweest;
; ,Een koelheid, nooit gekend, kroop i n van veele zijden, I
E n doofde een wijl het vuur van d'anders vluggen geest.
(iGeen doove z i e l , geen drift, geen lauwheid, of verdenken
TER V A N
SLUITINGE
H E T I N
T O O N E E L H E
T
G E N O O T S C H A P , VENIAM
PRO
LAUDE.
Op den XI. van Bloeimaend des jaers 1779-
2/iet
daer, geliefde Kunstgenoten!
D e ruime en zwaere taek van V E N I A M voldaen, )och eêr dit Speeltooneel thans word' voor u geflooten, Durft mijne Zangeres nog eene zaek beftaen. lij dankt u uit mijn' naem, uit naem der Kunstgezinden, Met wien ik voor uw oog dit Schouwtooneel betrad, Dat ge onze feilen dekte, als recht befcheiden vrinden, E n Kunstverdienfte fteeds tot u den toegang had. Toe vaek heeft uwe lof elks ijver aengeblaezen , W e n 'tjuichend handgeklap genoegen gaf en vuur! Wien 't lust zoeke ijdlen roem bij ingebeelde dwaezen; D e l o f ééns kundigen verfterkt ons op den duur!
^
^
G i j , Kunstverwanten! die met oordeel weet te fpreeken, E n fchrandre Dichtertael op rechten prijs waerdeert, D i e laffe wartael doemt en fpelen vol gebreken, Hoe zeer 'tOrchest die fchraegt en 'twufte fchoon vermeert.' Gijzijt het, die de kunst op dit Tooneel doet bloeien, D e nooit volroemde Kunst van fiere M e l p o m e ê n ; G i j , die de zwakftezelfs in kunde en vlijt doet groeien; E n ijders pooging w e k t , al is 't vermogen kleen. Dees hulde, deezen l o f , zijn we u , ó braeven! fchuldig. E n floot men 'tbreed G o r d i j n , in dit Genootfchaps jaer T e dikwerf toe; maekte u 't verbeiden ongeduldig; DaerKunst verfchoning vracgt,uwvriendfchap gunne 'thaer. ' t l s zo : de Lente moest Thalië niet verrasfen; Het lagchend groen verlokte elkeen alreeds naer 't land. 't Is waer! dan, zag men 't niet een maend te vroeg aen 'twasfen? Ons fpeelt de Lente een' trek; wie ftelt haer naer zijn hand ? „ Dan,wacrom niet in tijds" zal ligt een Kunstvriend vraegen; „ D e taek ter holftgebragt, of verder n o g , kon 'r zijn ? " M a e r , wie weerhoudt den dood ? . . . . zijn onafweerbre flagen ; Vcroorzaekte allermeest het fluiten van 't Gordijn. Daer-
)aerbij; ik durf het nu oprecht en rond belijden : D e onmisbaere Eendragt is een poos van honk geweest; !en koelheid, nooit gekend, kroop i n van veele zijden, E n doofde een wijl het vuur van d'anders vluggen geest, ïeen doove z i e l , geen drift, geen lauwheid, of verdenken Past in een' k r i n g , die zich gelukkig wenscht te z i e n ! ;én R o e r , hoe k l e e n , regeert een zeeburgt op ons wenken : Maer 't Scheepje Veniam had veel te veel aen tien. chier elk verlaet het roer; de kiel geraekt aen 'tflingren, E n fchiet nu hemelwaerd, ftort dan ter diepte neer. len gluuröogt van rondom, en telt reeds op de vingren D e (tonden
nog één fchok, en 'thulkjen is niet m e ê r !
len zegt: de roovcrs reeds met greetige oogen loerden, Op alles wat van 't wrak hun oevers naedren zou. lacr neen ! een Zestal, die daerna ons hulkjen voerden, Herbragten 't op de R e ê , met een gewenschte kou. 'hans, in een kalme rust, door Eendragt aengedreeven, D o o r Kunstmin rijk bedeeld, tot uw vermaek gezind, Porde u , ó waerde R e i ! eerlang een blijk gegeeven, Wat aenzien Veniam door Kunst en Eendragt wint;
En
E n blijft het onze pligt u ftichfend te vermaekcn, Betoont, van uwen kant, altoos dat uwe v l i j t , N i e t min' dan de onze, blijft voor dit Genootfchap waeke Z o , zo braveert ons lot het woelen van den nijd.
Smaekt, eedle Kunstrei! 'tzoetvan 'tblijde zomerleven; Geniet gezondheid, vrij van allen aerdfchen druk. U moog de Herfst volop van zijne vruchten geeven, D e malfche muskadel vermeerdere uw geluk. Z o ras de Wijngod ons zijn gaeven aen zal bieden, Verwacht u Melpomeên en haere Zuster h i e r , Opdat wij alle zorg i n dit Gefticht ontvlieden, E n ijder 't gul vermaek op nieuw den teugel vier'.
c Eedle M e l p o m e ê n ! ó fchoonfte der Godinnen! Blijf lang ons waerdfte pand, in deezen achtbren krin Beziel ons, dat wij fteeds uw waer belang beminnen, E n vuurig blaekcn in geduurige oefening. Z ó blijve ons Veniam, bevestigd in dees muuren, 't Geweld van nijd en tijd verduuren! C.
V A N
H OO G E V E E N
J U N I O
L E N T E G R O E T , A A N
'T
G E N O O T S C H A P , bekend onder de Zinfpreuk: VENIAM
PRO
LAVDE.
et grijze V E N I A M ftaakt thans zijn Kunstrijk poogen, L wijkt voor t Lentegroen en fluit zijn Speelgordijn, L
is zijn „ut vermaak ons voor een'tijd onttoogen,
>L
onzer aller hart mogt tot verkwikking z i j n ;
L a a n g e n a a m e r tijd w i l onze zielen
flreelen,
Natuur biedt ons haar fchoon, daar al wat adem heeft X)ns toeroept, elk van ons w i l in die blijdfehap Die
deelen,
t Alvermoogen fteeds aan zijne fchepfels geeft.
D e Landman noodigt ons in klaaverrijke velden, Het dartelende vee verlaat den rnuffen I 1 H
ftal,
Gevleugeld Choor w i l ons zijn gulle blijdfehap melden, e t vischje trekt ons naar het vloeiende kriftal. Dus
D u s , waarhetoogzigwend, >t fchijnt al op nieuw te Ieeven Daar 't al in zagter Iugt een' ruimer adem haalt, 't Vooruitzigtfchijnt aan ons nog meerder hoop te geeven; Z o dra de Zomerzon den wonderbol beftraalt; Dan kan een rijker Oogst ook onze ziel verheugen; Wanneer de Herfstmaand ons de rijpe vrugten geeft, E n broeder Vrolijkhart vernoegd met volle teugen, Bij 'tfmaaken van den wijn een vrolijk ieeven leeft; Dus nadert zagjes weer de tijd, mijn Kunstgenooten! Waarin ons V E N I A M in vollen loifter praalt, E n wij zijn Schouwtooneel zien als weleer omflooten, Waar op men leert hoe deugd „aar waarde wordt betaald, Kunstminnaar Hoo eveen\ Iaat mij uw welvaart zingen, S
Dat ik voor uwe vlijt u mijnen dank betoon, D e Dichtkonst roemt met recht op baare lievelingen, E n vlcgt u zelfs
o
m
-
t h
o
o
f
d
e
e
n
^ C
KEUN.
O Wordt
E
Z
A
N G.
dan door u 't Gordijn geflooten,
Op Veniams beroemd T o o n e e l , E n ftaekt gij thans het grootsch gefpeel: W i j danken u , ö Kunstgenooten! V o o r vlijt en zorg, met hart en keel.
G i j , die 't befluur thans hebt i n handen, Bewacrt altijd 's Genootfchaps eer, E n laet geduurig, meêr en m e ê r , U w ' ijver voor Tooneelkunst branden, U w hart bemint die kunst toch teêr.
W i j , die met u 't Tooneel betreeden, Verbinden ons tot nieuwe vlijt, Ja, wenfchen reeds weêr naer dien t i j d , Dat Melpomeên zich 't hart der Leden Bij 't nieuw gefpeel, ziet toegewijd.
Gij
Gij alle, die ons ijvrig poogen, Als heufche vrienden, gunftig wacrt; Toont ons altijd uw' gullen aert, En wilt nooit aen den nijd gedoogen, Dat hij ons Veniam bezwaert.
Smacht wellust i n de zomerdagen; En als de Herfst zijn fchatten fpreidt, Dan wenscht de Kunst, met majefteit, U nieuwe gaeven op te draegen, Omringd van rijke aenloklijkheid. C.
VAN H O O G E V E E N ,
JUNIOK.
Z
A I N
N
G
D E N V A N
D A N S D
E
N
SCHEEPSDESERTEUR, V
E
VENIAM Den
*g.
van
R
T
O
D
I
N
PRO
L A U D
Slsgtmaend
MDCCLXXIX.
ch! wat een leed, ach, Wat een pijn Is 't niet een Deferteur te weezen! Wat doet de min het hart niet vreezen, Als w ' aen den pligt verbondeu zijn! E l k doe zijn' pligt in allen deelen;
bis.
't Is wel zoet, 't is wel zoet Zich in min te ftreelen , Zich in min te ftreelen; Doch hoe zoet, doch hoe zoet: M i n kan rampen teelen.
bis.
E.
A c h , wat een kracht, heeft hier 't gezicht Van zulk een V r o u w , vol zielvermogen! Wat toch zwicht niet voor lonkend' oogen! Lonken klimmen boven den pligt. Dees Deferteur kan dit bewijzen,
bh.
't Is heel zoet, 't is heel zoet Dat wij liefde prijzen, Dat wij liefde prijzen. O Hoe goed, o hoe goed Zijn die gunstbewijzen!
bis.
Dank, lof en dank voor dit geluk, Dat twee gelieven blij doet zingen. Juicht nu met ons, o Schepelingen! • W i j zijn gered uit angst en druk. Prijst fteeds met ons dees minzaemheden, bh. 't Is toch zoet, 't is toch zoet, Dat we op onze beden, Dat we op onze beden 't Zoetfte zoet, 't zoelfte zoet Aen ons zien befteedeo. bis.
Z
A
N
V A N
H
O
S IN
G D E N
P
E
S
D E N
S C H E E P S D ESERTEUR. IHfoe genoeglijk is 't en blij Aan den wal te weezen; Want hier is geen noodgetij, Ramp, of ftorm te vreezen. Wijn en min ftreelt hier het hait, Juicht dan, Schepelingen! Komt, verdrijft hier alle fmart. Helpt mij voor u zing-en.
v /;
't Is
't Is genoeg, als gij' op zee O n h e i l moet verdraegen! Laat een braeve fles of
twee,
IJders zorg verjaegen. 't G e l d moet toch aen wal verteert, 't Is i n 't vocht gewonnen: Gunt dan m i j , terwijl gij
fineert.
U w e ducatonnen.
D e n k t , wanneer een Hospes z i n g t , Om u te vermaeken, D a t een Meesters ftem meêr k l i n k t , E n dat zijn zijn zaeken. M a e r die 't beter kan dan i k , W i l mijn plaets vervangen; Ik z a l , deftig i n mijn fchik, Luiftren naer zijn zangen.
C. v.
H.
j.
Z
A
'k I~Iaat de nijd
N
en
't vuil
G
.
krakeelen,
'k Min en Zang en Poëzij.
bis.
'k Houd mij van dien euvel vrij, 'k Zal nooit in die misdaad deelen, bis. Die den band der vriendfchap breekt, ~> > bis. En als uit twee monden fpreekt. j
'k Zong eerlang, mijn Kunstgenooten\ Dat het grijze Veniam, Sints het zijn beginfel nam, In geen vijftig jaar beilooten, Altijd in zijn' vriendenkring, 't Vriendfchapmimiend hart ontving. Schoon
Schoon het dan door tegenheden Wierd getijfterd, houd maar moed. Maak dat gij aan pligt voldoet, M i n de kunst en goede zeden, T o o n , in houding en gedrag, Wat de deugd op u vermag.
Nimmer zal mijn lust bezwijken, Nooit verlaat ik Veniam, Nimmer dooft die vriendfchnpsvlarrr, Nooit zal ik. voor tweedragt wijkei), Steeds wordt mijne lust gevoed, Wordt uw ondergang verhoed-!
Laat ons onze wenfehen paaren; Dat uw naam in zegen z i j , Veniam, blijve altijd vrij, W i l uw' eerden roem bewaaren, Nimmer dorre uw oude (lam, Vivat, vivat Vtniam!
B E U R T Z A N G .
K U N S T L I E F ,
Z O E T J E .
Z O E T J E .
JEendragt,
Vriendfchap, is de l e u i
Van oprechte menichen; Hun
gefpeel is mijne keus,
'k Offer hun mijn wenfchen. O f al Veniam haar d r u k k ' , Eendragt zal toch b l i j v e n , E n in 't allergrootst geluk N u en fteeds beklijven. KUNST-
K U N S T L I E F .
Veniam houdt d'overhand Vast bij Kunstgezinden. A l wie 't poppenfpel verbant Kan daar leering vinden. Eendragt zelfs verliest haar' naam, Door tweedragtig handlen. Foei, dat yder L i d zich fchaam', Die zoo dwaas durft wandlen. Z O E T J E .
Hoe, kan 'tzijn, ben ik misleid, En door fchijn bedroogen! Welk een vuige listigheid Dekte toch mijn oogen? K U N S T L I
E F,
Ontrouw, List en Kuiperij Zogten ons te drukken, Veniam blijft echter vrij, Spijt al d' ongelukken. ZOET-
Z O E T J E .
'k Geef het op; maar zoo ik kwam Om uw kunst te fchraagcn, Zou wel ooit aan Veniam Mijne toon behaagen? K U N S T L I E F .
Wis, het acht verdienften hoog; Gij zult ondervinden Dat hier yders hart en oog Waakt voor Kunsrgczinden. K U N S T L I E F en Z O E T J E , famefi.
Veniam! blijf lang in bloei, Vrij van Tweedragts vonden; Dat uw vlijt en achting groei', Nooit door twist gefchonden! Dat de Kunst op uw Tooneel, Dag aan dag vermeere! Z o o , zoo ïTrekk' het nut gefpeel Zelfs de Deugd ter eerel Het CHORUS herhaalt dit laatfte Couplet.
N A V O L G I N G DEK
A
C
ALLEENSPRAEK VAN
H
I
L IN
L
E
S
,
H E T
T R E U R S P E L VAN
DIEN
N A E M ;
U I T G E S P R O O K E N I N
H E T
G E N O O T S C H A P , VENIAM
T
E
V A N
R
PRO
S
H E T
L
U
L A V D Ey
I
T
I
N
G
E
T O O N E E L .
Op den II. van Bloehnaend des Jaers 1780.
'k 2/ie onzen Rusttijd wedcrkeeren, M e l p o m e n é ! ó fchoone V r o u w ! Een korte wijl moet ge ons ontbeeren, Staek, kan het z i j n , zo lang uw' rouw. D e lieve Lente doet ons fcheiên, Zap; hier de Winter ons vaek fchreien, Het hart zoekt eenmael rust, na pijnelijk verdriet; Het moeilijk Speeltooneel, dat zo veel zorgs kan geeven, Is wel de blijfchap van ons leven, Maer zonder ademtocht beftaet ons kunstwerk niet.
H e b dank van al uw waerde V r i n d e n , Z i j mogen, wie hen ook beftrijdt, U w ' dierbren invloed ondervinden, D i e dag aen dag hun ziel verblijdt. Z i j durven, met vereende krachten, 't Geblaf des wreevlen nijds verachten, Daer elk dat monfterdier vol moeds in 't aenzicht ziet. D e waere Kunst, uw hulp, heeft hun dien moed gegeevea. Doe lang dien ijver in hen leeven. D e n k , zonder uw' beftier beftaet uw liev'ling niet.
Zaegt g i j , wanneer wij Deugd in 't lijden, (Daer de Ondeugd haer naer 't harte floot) Vertoonden, ons met droefheid
flrijden:
E n ftraks, na 't fchetfen van dien n o o d , T h a l i ë 't hart b i ê n ; w i l niet klaegen. "Wat Schouwtooncel zou durven waegen Geftaég te treuren? 't Hart, dat gaerne eens vreugde z i e t . W i l , b e u r t l i n g s , z i c h wel eens de blijfchap w r ê r zien geeven. 't Vermaek is ook een ftut van 't leven, E n zonder zang of klucht voldoet Tooneelkunst niet. "
Gij Schoone! die ons woudt voorfpellen U w hulpe bij aenhoudcndheid, Laet ijder vrij het oordeel v e l l e n , O f uwe Godfpraek ons misleidt. W i j zullen u fteeds dank betoonen, N o o i t dulden dat u andren hoonen. W i j wijden u het hart, fchoon alles u verliet. D a t , eer we u ontrouw zijn , wij allen kwijnend fnecven, Want G i j kunt zonder ons wel leeven Maer zonder Melpomeên beftaet dit Kunstchoor niet.
W e l a e n , ik durf uw gunst verwachten. Och dat geen zorg ons z ó beftrijd', Dat onze Kunst vermindre in krachten! E l k onzer blijv' van ramp bevrijd! Eerlang zal Lente en Zomer vluchten, E n , wijl we op nieuw weer naer u zuchten, Strekt wis die tusfehentijd, h i e r i n , tot ons verdriet; D e T i j d , die 't ailes floopt, doet ras vijf maenden fneeven. M e l p o m e n é ! mijn vreugd! mijn leven! W e erkennen 't, — zonder u ging Veniam tot niet.
A
L
E
E
D
N
D E
E
N
.
H e b t dank, geliefde Kunstgezinden ! Hebt dank voor uw befcheidenheid, D i e al 't gebrek van uwe vrinden Vergiffenis hebt toegezeid. Helpt ons dit grijs Genootfchap fchraegenf Sraaekt rijklijk 't zoet der zomerdagen, E n als ge op nieuw den Herfst ziet treên in zijn gebied, W i l t ons dan weer 't genot van uw Gezelfchap geoven; W a n t , fchoon elk op zich zelv' kost leeven, Wat doet Gezelligheid aen 't menschlijk leven niet! C.
VAN H O O G E V E E N ,
JUNIOK.
T E R V A N
O P E N I N G Ë
H E T
T O O N E E L I N
'T
G E N O O T S C H A P , VENIAM Op den
xxvi.
PRO
van Hetfstmaend des Jaers 1780.
V O O R .
D E
V E R T O O V
JACOBA
L AU D E.
A
VAN
N
I N G
N
BEIEREN.
T E R
V A N
O P E N I N G E
H E T
T O O N E E L I
N
'T
GENOOTSCHAP. V E N I A M
PRO
L
A
U D
E.
^ i e t daer dan, wakkre Kunstgezinden! De tijd, die alles doet verzwinden, Heeft ons op nieuw hier faem gebragt; De Lente en Zomer zijn verdweenen; De Herfst, in zijn gebied verfcheenen, Wekt onzen lust en geeft ons kracht; W i j juichen, dat we u weêr aenfchouwcn, Dat gij, op nieuw, uw' ijver paert, Om V E N I A M te helpen bouwen, Waerop de nijd al blikkend
ftaert.
^
Zijt driewerf welkom,. KunstgeTiooteri! Zijt welkom, echte Phoebus-looten ! E n g i j , die hier voor de eerfle mael U w ' voet gedrukt hebf op den drempel Van Melpomenes zuivren tempel, Zijt welkom in deeze achtbre zael. We ontfluiten u 't gordijn en 't harte; W i j biên u kunst, maer vriendfchap meê„ Die beide, hoe 't de wangunst tarte, Bevesten hier den troon der vreê.
Ziet daer dan ons Tooneel ontflooten, Waerop, wie weet wat waereldgrooten Weêr ftaeven zullen de oude fpreuk: Ceen mensch gelukkig voor zijn Jlerven; O f : Staetzucht moet ah balling zwetven; O f : Deugd houdt immer goeden reuk. 't Tooneel, waerop, ('t zal heden blijken) De dwinglandij voor eer en pligt, Het zelfbelang voor min moet wijken, E n list voor blanke oprechtheid zwicht.
J A C O I T A ! welk een medelijden Wekt niet uw lot van alle zijden! Wat bittren tijd herinnert ge ons! Hoe heeft u P H L I P S in fmart gefteeken! Hoe wrang bet zoet niet op doen breeken Van 't allerzuiverst huwlijksdons! Dan zagt, wij zien 't, de reine Liefde Ducht voor geen drift van een' tieran; Z i j , die uw' eedlen boezem griefde, Toont dat zij wreedaerts temmen kan. o Neêr-
o Neêrland! welke ontzinde plaegen Moest lang uw vrije grond verdraegen! Tooneelkunst fchrikt 'er van en beeft; Moest z i j , voor 't oog van Bato's neeven, Van elk alleen een fchetsje geeven, Hoe zou... maer zagt, waerheen geftreefd ? — Ons Land zag zich van ouds begluuren Door dwingelanden, ver van honk; Wat zeg ik? zelfs van nagebuuren, Wien Hollands goud in de oogen blonk.
Wat heeft ons Vrankrijk niet gebrouwen, Vergeetende ons zijn woord te houên? Vermast door wuften zwier en pracht, Verzoopen in wellustigheden, Bcdorf het onze jeugd en zeden; 't Ontroofde ons dus de grootfte magt. Eêr deed zijn tierannij ons beevcn, Dit is ons kroost in 't hart geprent; Rooft, Gallen! maer bederft geen leven Van fpruiten aen de Deugd gewend. 'k Voel
'k Voel in mijn binnenlte ingewanden, Door Vaderlandfche liefde aen 't branden, Het leed dat beden zelfs ons drukt; N u trotfche en doemenswaerde Britten Mijn' Tuinleeuw in de maenen zitten, E n ijder rooft en Heelt en plukt; N u bondgenootfchap, noch Traktaeten, Den veegen zeeman vrij doen gaen , Den handel bijna niets meer baeten; Maer zinken onder euvcldaên,
Waer z a l , waer w i l dit eindlijk beenen? Is de oude dwinglandij verfcheenen, Om Neerland in een' diepen poel Van jammer en ellend te domplen? Zijn vrije burgers te overromplen? Brit! hebt ge ons geld, is dit uw doel? Wacht fnoode, Neerland heeft nog leeuwen; In 't Noorden waekt een forfche beer; 'k Hoor Franfche haencn wakker fchreeuwen, E n welk een fier gevolg niet meer 1 Waer.
Waen vrij een God der zee te weezen, Die God noch menfchen heeft te vreezen; Het pekel zelfs, uw heerfchappij, Verftrooit uw vloot; gij ziet uw kielen Door 'svijands magt geheel vernielen; Zeg welk een hoog gebied dit zij! Zaegt gij door vreemden uwe fchepen, Bcvoorraed voor America, Ook niet van voor uw wallen fleepen? E r k e n , biegt op, zeg, zuchtend, j a !
Staek, Ihck, verachtende Engeland»! U w ' fmaed voor Hollands Vrijheidsftander; Erken uw fchatkist; laet Euroop', Dat fchaemrood wordt om uwen wandel, Door uw bekcering, uwen handel Eens zien verüerlijkt, naer zijn hoop. Of doolt gij verder, waegt ge in 't ende, U aen de fterk vereende vlag! Wee, wee, want rampfpoed en ellende Vciorfpelleiï u den jongden dag. 't Zal
't Zal B Y L A N D nog wel eens gelukken, Laurier op Britfchen grond te plukken, K i NS B E R G E N , of — wie eerst genoemd? Gij glimlacht.. .! ja verwaende dieven! Voor goud, zal lood u voorts gerieven, Maer lood dat u ten afgrond doemt, 't Heugt u van ouds, wij flaepen lange; Maer onze rust is haezenflaep; Ontwaekend valt ons vuur u bange, Ge ontmoet een' leeuw, ma'er fardé een fchaep.
Waer ben i k . . . ? Vaderlandfche Liefde, o Schoone, die mijn hart doorgriefde, Gij voerde mij te ver van 't fpoor; De Kunstmin wil het mij vergeeven, Dat
ik zo wijd werd afgedreeven,
E n ligt mishaeglijk was aen 't oor. Doch in een Vaderlandsch Genootfchap, Gelijk ons grijze V E N I A M , Past dunkt mij recht een ronde boodfchap; Geen echte telg verzoekt zijn' ftam. Laet
Laet ons hier voor 't gordijn doen hangen; Ligt boet de tijd ons heet verlangen. — 't Vermaek toeft ons bij 't grootsch gefpeel. Zien wij de Deugd door onheil drukken, 't Zal hem eer 't doek nog valt, mislukken, De Deugd treft, hem ten fpijt, haer deel. Verfchoont mij dan, o Kunstgenooten! Indien mijn achtelooze tael U w zuivere ooren heeft verdrooten; Wacht ftraks een deftiger' onthael.
Lang moog' nog dit Genootfchap bloeien, Zijne eer door nijvre leden groeien, Lang prael zijn naem in Leydens vest, Gedekt, befchermd door Burgervaedren, Wien Kunstmin vloeit door hart en aedren, Naest de eer voor 't Algemeenebest! Dat niemand onzer ooit verkoude In zucht voor de allerfchoonfte kunst I Z o vinde ons
V E N I A M PRO L A U D E
Bij alle bracven liefde en gunst.
N A
D E
V E R T O O N V A N
I N G
H E T
T R E U R S P E
J A C O B A VAN 2/iet
L:
BEIEREN.
daer, Tooneclkunst aen gevangen,
Getrouwe Vrienden van de kunst I Doet mij, dit bid i k , uwe gunst • Voor e e n ' V A N
BORSS'LEN
thans erlangen.
Ik deed voor hem wat ik vennogt, E n zo "ik kunstbelooning zogt, Het was alleen uw liefde en achting; In dit vertrouwen, die verwachting, Sprong ik ftoutmoedig in de bogt.
(*)
(*) Deeze Dichtregelen, voor de vuist ontworpen, zijn uitgefprooken door een' der Leden, welke de rol van V A N B O R S S E L E N , die door een toeval vacant was geworden, met het boek in de hand, lof lijk heeft vervuld.
Den derden dag van Wijnmaend zullen, Indien geen rampfpoed ons belet, W i j dit Tooneel op nieuw vervullen, Met Stads Beleg en blij Ontzet, Door een
VAN WERKEN
ons gefchonken,
Wier naam hier lang reeds heeft geblonken. N a 't zelve zal de kunst van
RULOFFS
dit Tooneel
Door fpel, door dans en fchelle keel e
Vermaaken, en
ORANJE
in onze vest vertooneri,
Om Leydens Burgerij voor haere trouw te loonen. Voor tegenwoordig; e i , vergeeft De feilen, die wij hier begingen. -'t Was de cerfte maal, elk onzer heeft Een' trek, om naar uw' lof te dingen. Doch denkt, naer welk een' roem men hackt, Het Spceltooneel is nooit volmaekt.
%
A
N
G
I N VENIAM BIJ S I
3T O
•
PRO
LAUDE,
OPENING VAN H E T
O
N
E
E
Jfuich, juich, 6 braeve R i j ! Ter eer der Poëzij, Die gunftig ons wil ftreelen Met zagte rnelodij. Thalie verkwikt ons hart, .Wen zij op haer Tooneelen Het akelige zwart.... Verdrijft, en alle fmart.... Jn vreugd herfchept, Bij 'tfpeelen, 't Geen Nijd en Laster tart.
L.
• G i j Speelnoots i n de Kunst! U w werk is niet om lunst, 'Daer zoo veel braeven nijgen T o t u met gulle gunst. Vergeefsch zogt Momus hier Ons twistzucht aen te
tijgen,
N e e n , dat verwaeten D i e r . . . . Maekt ons veel eerder
fier,...
E n doet ons Kunst verkrijgen, Bij 't gloeien van ons v i e r .
O c h , dat dan fteeds de vlam V a n Kunstmin gloed bekwam! D i t zou den roem vermeeren V a n 't edel Feniaml W e l a e n , elk toon zijn v l i j t , E l k toon zijn zucht tot
leeren.
Z o word' ons door den E e n ' krans van eer
tijd....
gewijd....
Z o zien wij ons v e r ë e r e n E e n ' l o f , die nooit
verdijt. C.
v.
H.
J.
Z
A
N
G
A E N
DE
,
K U N S T R I J K E J
C.
J.
U
F
F
E
R
G IJ S S E N,
JLyiefde boeie ons hart en zinnen, Die de kunstmin famen bragt; Wie de Vriendfchap moog' beminnen, Juich haer eeuwige oppermagt. c IJ s s E N , 't puik der Leydfche fchoonen, Eischt de klanken onzer lier, Wel C A T R I J N ! 'k wijde u mijn toonen: Dat elks lof uw' eernaem
fier.
bis. Gij
Gij hebt Veniam voordezen Goddelijke Kunst betoond; N o o i t zijt gij genoeg gepreezen, M a e r dikwerf te veel gehoond; Echter kan u dit niet
treffen;
Waere grootheid van gemoed Kan zich boven alles heffen, E n fmaekt eeuwig 't zoetfle zoet,
M a g ons nog 't geluk
bis.
gebeuren
Dat uw ijver ons v e r z e l d , D a n wordt bij het j u i c h e n , treuren, U w e roem op nieuw v e r m e l d , D a n zal elk uw' naem verbreiden, Bij het groeien van de kunst,
1
Z o , zo l o o f 't aloude Leyden U w e gadelooze gunst.
bis.
Ex temptrt.
* CJTHYSEN
*
*
werd door fmart benepen,
Vriendfchap zuchtte om haeren nood; D a n , hoe fel ook aengegreepen, God ontrukte haer den dood. Zij werd ons weêrom gefchonken, Kinderziekte, druk noch p i j n , Die haer vast aen 't krankbed klonken, Kosten ons verfchriklijk zijn, Want Gods Gunst gaf medicijn. H.
T
E
R
S L i U l T I N G E V A N
T
O
O
H E T
N
E I
VENIAM
Op dm i l
2üfie
L
,
N
PRO
i e n
E
L A U D
E.
van WinUrmacnd 1781.
daer, geliefde R e i ! ons halve werk volflagerW
Heeft onze ftaege vlijt nu tienmael u voldaen; G e l u k t e 't ons u W l o f , uw achting, weg te draegen; Z u l k s wekt ons ijvervuur en zet de kunstdrift aen. — E e n teedre Meiank ontvonkte uw medelijden; Silvaen bekoorde uw hart, zo deugdzaem als oprecht; Adéla deed uw z i e l met hoop en vreeze
ftrijden;
E e n Minnaer ftreelde u w e ê r als een Poëet en
Kmto. Hoog-
Hoogmoedige Amofis deed om zijn lot u weenen; Daer 't Hoffleêleven w e ê r die zuchten heeft vergoed. Gij zaegt held Gaston zich met Zijn' Baiari v e r ë e n e n ; E n Likkepot verkeerde al 't bitter w e ê r in zoet. E e n Weêrgevonden Zoon, door waer berouw gedreeven,' T r o f uwer aller hart, m e ê w a e i ï g om zijn l o t ; 't Dwarsdrijvend Wijf kost u w e ê r ftof tot lagchen g e e v e n , T e r w i j l haer korsligheid van ijder w e r d befpot.
,
Ontftak de Rijk u niet i n Vaderlandfche liefde! Heeft u de Ontrouwe Voogd, n a ' t T r e u r f p c l , nictvermaekt! Ontdekte ik niet hoe u een Artaxerxes griefde! E n hoe een fchoon gezang de droefheid heeft geftaekt! — M a e r . . . lang genoeg i n druk: — T h a l i e eischte ook haer dagen. Xantippe trad nu o p , en flerde 't fchouwtooneel; Dat booze W i j f kost u , — 'k geloof het vast, — behaegen, E n , zag het L A W G E N D I J K , hij roemde haer gefpeel. M i j n Fannij, i n den aert vrij zagter, v o l van deugde, Zegt uwer aendacht dank, niets was ' e r , dat heur vlijt O o i t meerder aendrangs gaf, ooit meerder 't hart verheugde, D a n dat uw handgeklap haer kunst werd toegewijd. — Ook
O o k de onheflurytn Weeuw deed uwe vreugd h e r l e e v e n , Toen Krtlis, E n Eelhart,
fpijtdenSchout, o p n i e u w tevoorfchijn k w a i n ,
na veel-druks, en lastig ommezweeven,
Z i j n Lijsje,
op 'sOuders H e m , tot zijne Gade nam. —
Kost nu de Twistzucht der Wiskunstnaers u vernoegen, V o l d e e d dit fpel uw' fmaek, vernoegde 't uwen geest: D a n kan bij onzen wenseh geen enkel ding zich voegen. Tevreedenheid van u behaegt ons allermeest. — D e Kunst verzoekt u flechts een oogenblik te b e i d e n , D e Z a n g - en Speelkunst wacht uw' l o f i n dit T o o n e e l . Z i j zullen blijk van kunst voor u ten toone fpreiden, E n fluiten dus dit jaer de helft van ons gefpeel. M a e r hebben we u v o l d a e n , ó V r i e n d e n ! — menigwerven.' W e zijn des overtuigd, verdienden we uw beklag. D e n k t , en geen onzer zal uw gunst en vriendfchap d e r v e n : Hij doet wat Ce/ars dein, die doet wat hij vermag! Gunt ons een weinig rust: dit jaer loopt ras ten ende; A l s 't nieuwe is i n g e t r e ê n , verwachten we u weerom. Leeft midlerwijl gezond, beveiligd van ellende, D a n zegt ons hart op nieuw u vrolijk w e l l c k o m .
Al
A l wat tot heil verftrekt van 't menfchelijke leven. Wat ijder in zijn' Hand en rang gelukkig z i j , W i l de Oppergoedheid u in ruime maete geeven; Zo groei' en bloei', met ons, dees grijze Maetfchappij, Zo duur' de Vriendfchap, die ons famen heeft gebonden; Zo blaeke onze ijver, die uit Kunst zijn oorfprong nam; Zo blijv' het Speeltooneel door Laster ongefchonden, En Dweepzucht zwijg' zich flom op 't woordje Vtniaml C. Ex timpore.
v.
H.
j.
T E R
O
P
E
N
I
N
V A N
G
E
H E T
T O O N E E L , I VENIAM
N
PRO
L A U D E.
Op den 15. van Wijnmatnd 1782.
2^ iet hier v o o r u 't T o o n e e l ontflooten, A l z i n s geliefde
Kunstgenooten!
E e n zagte tijd van rust heeft onze kracht herfteld; H o e w e l een reeks van zwarte z o r g e n , W a e r v a n ons de oorfprong is v e r b o r g e n , D i t Veniam een' drang van b i t t e r h e ê n
voorfpelt.
Genooten V r i e n d f c h a p , Kunstvermoogen, Het lonken van uw minzaeme oogen, Heeft, i n 't voorleeden jaer elks ijver acngevuurd. W i j mogten vrolijk 't werk befluiten, D e vuige tweedragt bleef hier buiten, E n onze pooging heeft den list des nijds verduurd. Thans
Thans zullen w i j , als Leydens L e d e n , T o t roem van Burgers,
Overheden,
E n H e l d e n , ons T o o n e e l doen fpreeken i n dit uur. O c h ! laet uw gunst elks ijver
fchraegen!
E n hoopt met o n s , dees donkre
dagen,
O p 't eenigst h e i l , de hulp van 't eeuwig Albeltuur.
Misfchien zal zwakheid ons doen dwaelen, D a n , uwe Vriendfchap kent geen
paelen,
E n fchenkt, wanneer men 't vergt, verfchomingt voof lof. D i t zal geftaêg den ijver
fpooren.
W i j wenfchen dat de Kunst moog' g l o o r e n , D o o r Phoebus gloed beftraeld, in Melpomene's H o f . Z o moog' dit Veniam, i n fpijt des lasters, b l o e i e n , E n eendragt i n zijn' k r i n g , tot vreugd der braeven groeien! C.
v.
H.
j.
1
#
*
*
O c h , mogt de vrede eerlang hier zijn! Dan zou de Vreugd in 'c Land herleeven, Dan zag ik elk zijn' fchat hergeeven, Dan kende niemand leed of pijn. Ban zou de Burger blijdfehap toonen,
(«O
't Is toch zoet, 't is toch zoet, Deugd te zien bekroonen ,
(bis)
't Is vast goed, 't is vast goed, Waer de vreê mag woonen.
Z
A
N
G
IN
H E T
T U I N I E R S B A L L E T , NA DE V E R T O O N I N G VAN D E N D O O D
V A N
W I L L E M DEN E E R S T E N .
J u i c h , juich, ó braeve r i j ! De wreede moordharpij Deed wel uw' Hartvriend fneeven, maer toch uw Tuin bleef vrij. De Spaenfche Hovenier, Hoe forsch en wreed van handen, Verloor zijn achting h i e r , . . . . E n moest, hoe trotsch en
fier,....
In 't einde voort, met fchanden; Zo ging 't dat monfterdier. De
De Tuinmaegd zingt verblijd, E n roemt tot dezen tijd, Heur' Schutsheer, rijk in gaeven, wien zij nog 't harte wijdt. De Vrijheid juicht haer na: ó W I L L E M ! roem der vaedren! Dat nooit uw naem v e r g a ; . . . .
1
Maer zelfs zo lang b e f t a , . . . . Tot 'swaerelds eind komt naedren, E n och! die tijd kom' fpaê.
o Zalig Leeuwendael! Blijf ook zo lang de prael E n 'tpuik der vrije itreeken.
Dat nimmer
vuur of ftael U w vesten maek' tot p u i n , 6 Vrijheid! hef naer boven U w glorierijke k r u i n ; . . . . Dat w i j , langs beek en duin , . . . . 't Bedrijf der Helden looven, In Neêrlands vrijên Tuin.
^
A E N
L
E
D E
D
E
N
D E R
D A N S P A R T I J . IN
H E T
G E N O O T S C H A P : VENIAM
PRO
Op den i% ' d
_
n
L A U D
E,
van Sprokkelmaend 17§4-
*
" W a e r Vlijt en Vriendfchap zich vergeren, W i l Eendragt ook haer hulp verkenen. Dees R e i , die hier te famen k w a m , l n 't kunftenkweékend Vernam , Toor.t vrij het open hart, dat Burgermin wil kweeken, Geen onrust deert ons Choor, het mijdt haer looze ureeken. Behaegde, o lieve Schaer'. de Vreugd u deeze keer, Kom dan, in nacdren tijd
Ex tempre.
5
met dit genoegen weer. C. v.
II.
J-
-