Zwangerschaps- / ovulatietesten Inhoudsopgave Zwangerschapstesten Werking Toepassing Advies voor gebruik Keuzecriteria Ovulatietesten Werking Toepassing Soorten testen Keuzecriteria Nadere informatie ZWANGERSCHAPSTESTEN Werking Bij de zwangerschapstesten wordt er getest op de aanwezigheid van HCG (Humaan Chorion Gonadotrofine) in de urine. Dit hormoon komt vrij na de bevruchting en innesteling van een eicel. Toepassing Wij adviseren om niet eerder dan na 4 dagen overtijd een zwangerschapstest te gebruiken, ook al is aantonen van HCG bij sommige testen al na 1 dag overtijd mogelijk! Veel testen geven aan dat urine van elk moment van de dag bruikbaar is; in ochtendurine is de HCG-concentratie wel het grootst en dus het beste meetbaar. REDEN: sommige zwangerschappen worden al in een zeer vroeg stadium spontaan afgebroken, zonder dat een vrouw daar veel van hoeft te merken, behalve een wat uitgestelde menstruatie. Bovendien duurt het na afbreken van een zwangerschap nog enige tijd voordat alle HCG uit het lichaam verdwenen is: de test toont dan nog HCG aan, maar dit zegt niets meer over de zwangerschap.
Advies voor gebruik Een goede uitvoering van de test is van belang: De betrouwbaarheid van de test die de fabrikant in de bijsluiter opgeeft, is in het laboratorium bepaald. Of de test onder thuisomstandigheden ook zo betrouwbaar is, hangt af van een goede uitvoering van de test. Mogelijke storingen die kunnen optreden: - In het algemeen dienen de testen uitgevoerd te worden bij kamertemperatuur. Urine kan in de koelkast bewaard worden totdat de test wordt uitgevoerd, maar vóór het testen is het aan te bevelen om de urine op kamertemperatuur te laten komen. - De tijd waar binnen handelingen moeten worden verricht is bij sommige testen belangrijk en moet nauwkeurig worden aangehouden. - Medicijnen verstoren de bepaling meestal niet. Invloed van vruchtbaarheidsbevorderende middelen kan niet worden uitgesloten. Clomifeen (Clomid, Serophene) stoort de bepaling in ieder geval niet. Ook de pil, antibiotica, foliumzuur of andere medicijnen storen de test niet. Een huisartsbezoek bevelen wij ten sterkste aan: Bij een positieve test blijft een bezoek aan de huisarts nodig. Deze kan de uitslag bevestigen, maar ook nagaan of de zwangerschap goed verloopt. De apotheek kan extra medicatiebewaking uitvoeren als zij op de hoogte zijn: Bij zwangerschap bestaat de mogelijkheid om het gebruik van medicijnen door de apotheek extra te laten bewaken. Als de apotheek weet dat u zwanger bent, kan dit in de apotheekcomputer worden gezet en hierdoor extra zorg worden verleend. Voor borstvoeding kan ook extra medicatiebewaking worden uitgevoerd als u aangeeft of u borstvoeding wilt gegeven. Ook beschikt de apotheek over de folder "Medicijnen bij zwangerschap en borstvoeding". Daarnaast hebben we informatie over: “Foliumzuur” en "Moeders voor moeders’’ Keuzecriteria Gebruiksgemak De testen zijn gebaseerd op dezelfde principes en uitvoeringen als die van de huisartsen. De stick wordt in de urine(straal) gestoken, waarna het aflezen kan plaatsvinden. Verpakkingsgrootte Veel fabrikanten hebben een verpakking van 1 en 2 stuks in de handel. De duoverpakking kan nuttig zijn, als men in een vroeg stadium wil testen en een positieve of negatieve uitslag op een later tijdstip wil controleren.
OVULATIETESTEN Werking Het doel van een ovulatietest is het vaststellen van de vruchtbare periode in de cyclus van de vrouw. Kennis van de vruchtbare periode kan gebruikt worden om zwangerschap te voorkomen of juist te plannen. Tijdens de cyclus stijgt op een bepaald moment de concentratie van het luteïniserend hormoon (LH) heel snel (LH-piek). Deze snelle stijging veroorzaakt de eisprong (=ovulatie). De eisprong vindt ongeveer 12 - 40 uur na de LH-piek plaats. Daarom is de kans om zwanger te worden het grootst 1 - 3 dagen na de LH-piek. De hoge LH-concentratie is in de urine meetbaar. De meeste ovulatietesten zijn hierop gebaseerd. De test moet op meerdere opeenvolgende dagen worden uitgevoerd om de LH-piek te vinden. Tijdens de cyclus is er ook een patroon in de temperatuurschommelingen van het lichaam. De eerste helft van de cyclus is de lichaamstemperatuur ('s ochtends bij het opstaan gemeten) ca. 0.5 ºC lager dan in de tweede helft van de cyclus. Direct na de ovulatie stijgt de temperatuur.
BEDENK: Vruchtbaar is nog niet meteen zwanger! Gemiddeld duurt het een half jaar, voordat een vrouw in verwachting raakt; na 2 jaar is 90 % van de vrouwen met kinderwens zwanger. De leeftijd van de vrouw en de vruchtbaarheid van de partner spelen ook een rol.
Soorten testen Ovulatietesten die LH meten Dit zijn teststaafjes waarmee de concentratie LH in de urine gemeten kan worden. Een verpakking bevat meestal 5 - 7 teststaafjes, dit is in het algemeen voldoende voor één cyclus. (o.a.: Clearplan, SAN ovulatietest) Geavanceerde ovulatietesten Deze zijn op de markt gebracht als een vorm van anticonceptie (natuurlijke geboorteregeling), maar zouden ook gebruikt kunnen worden bij kinderwens. Deze testen geven echter een ruimere vruchtbare periode aan dan de hiervoor genoemde ovulatietesten. De methode is gebaseerd op meting van de hormoonspiegel tijdens een aantal dagen van de cyclus. Het resultaat wordt in een minicomputer opgeslagen, samen met de eerste cyclusdag. Uit het verloop van een aantal cycli kan de computer informatie geven over de vruchtbare dagen (Persona). Indien de computer voldoende informatie heeft van een aantal cycli is het niet altijd nodig om elke maand met teststaafjes de LH-piek te meten. Producten gebaseerd op de temperatuurmethode Deze hulpmiddelen zijn gebaseerd op meting van de lichaamstemperatuur 's ochtends. De thermometer is gekoppeld aan een minicomputer. De eerste dag van de menstruatie wordt ook geregistreerd. De computer kan de vruchtbare dagen berekenen. Speekseltesten Deze berusten op de waarneming dat het gehalte oestrogeen in het speeksel rond de ovulatie stijgt. Dit is te zien aan een andere structuur van het speeksel indien bekeken door een microscoopje.
Keuzecriteria Gebruiksgemak van de ”gewone” ovulatietesten Betrouwbaarheid als anticonceptivum De betrouwbaarheid van de genoemde methodes (Persona en de temperatuurmethodes) is afhankelijk van de nauwgezetheid waarmee de meetgegevens worden verkregen, maar bovenal van de wijze waarop de vrouw omgaat met de resultaten. Ze zijn alleen geschikt voor vrouwen die een regelmatig leven leiden. Bovendien zijn ze niet geschikt voor vrouwen met een onregelmatige cyclus. Bij juist gebruik blijft de betrouwbaarheid als anticonceptivum minder dan die van condooms en de pil. Nadere informatie NVSH; Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming, Den Haag: www.nvsh.nl Rutgers Stichting; Bureaus voor geboorteregeling en seksualiteitsvragen (verspreid over het land). www.rutgersnissogroep.nl Freya; patiëntenvereniging voor vruchtbaarheidsproblematiek, Wijchen. www.freya.nl
