outenvloerenhoutenvloerenhoutenvloerenhou Romantisch wonen kan niet op zeil. Voor sfeer in huis is er weinig mooier dan hout. Op deze pagina’s focussen we op de kracht en eigenschappen van vloerdelen, en de lakken waarmee ze kunnen worden beschermd en verfraaid.
PLANKEN OM Kiezen voor vloerdelen
Een houten vloer geeft sfeer. Laminaat is het dan net niet. Parket is af en sjiek. Een plankenvloer is wat ruwer, maar razend populair. Dat vloerdelen een eeuw geleden slechts als bouwvloer dienden, doet daar niets aan af. Wie op zoek gaat naar een houten vloerbedekking, heeft tegenwoordig veel keus. Het klassieke parket is volop te koop en de varianten daarop zijn groot. Namaakhout, in de vorm van laminaat, is ’t populairst omdat het in de meeste gevallen het goedkoopst is. Maar consumenten kiezen steeds vaker voor massieve houten vloerdelen. Deze planken hebben enkele voordelen boven laminaat en lamelparket. Het belangrijkste voordeel is de authentieke uitstraling van het hout. De tekening van het hout is, afhankelijk van de houtsoort, erg goed zichtbaar en in veel planken zijn kwasten, ook wel noesten genoemd, volop in het hout aanwezig. In het huidige interieurbeeld zijn deze eigenschappen populair. De inrichting in de woning is al enige jaren gebaseerd op ‘terug naar de basis’ en ‘terug naar de natuur ’. Daarnaast biedt de massieve plank voordelen vanwege zijn lange levensduur. Een gemiddeld vloerdeel
60
september 2001 • Consumentengids • focus • vloerdelen
is twee centimeter dik. Hierdoor kunt u de plank diverse malen schuren om hem daarna opnieuw te lakken. Krassen en kieren
Naaldhakken of andere puntige voorwerpen kunnen putjes of krassen veroorzaken. De stabiliteit van vloerdelen is minder goed dan van laminaat, omdat hout meer ‘werkt’, waardoor er kieren kunnen ontstaan. Veel mensen vinden echter dat de kieren en kleine beschadigingen tot op zekere hoogte juist bijdragen aan de charme van de vloer. Toch zijn er enkele sterk werkende houtsoorten, bijvoorbeeld grenen, waarvan u de vloerdelen beter niet in een woning met een vaak en sterk wisselende luchtvochtigheid kunt gebruiken. Om zoveel mogelijk te voorkomen dat de vloerbedekking kieren krijgt of juist bol gaat staan, moet u maatregelen nemen bij het leggen. Een professionele vloerenlegger kent die maatregelen. Maar u kunt vloerdelen ook
tenvloerenhoutenvloerenhoutenvloerenhouten
OP TE
WONEN relatief eenvoudig zelf leggen, als u tenminste de juiste voorzorgsmaatregelen neemt. Allereerst moet de ondergrond sterk, vlak en vooral voldoende droog zijn. Voorkom dat optrekkend vocht kwaad kan. Het hout kan gaan zwellen of zelfs schimmelen. Op een begane grond is het aanbrengen van een dampdichte PE-folie al of niet met aluminiumcoating als onderlaag voldoende. Leg de banen van de folie goed tegen elkaar en plak ze met breed plakband vast. In een nieuwbouwwoning is het beter enige tijd (een halfjaar) te wachten alvorens u een houten vloerbedekking legt. Er zit namelijk erg veel vocht in nieuw beton; dat moet eerst verdampen. Een dampremmende laag is niet gauw nodig op een verdiepingsvloer. Een vochtige kruipruimtebodem kunt u het best met stevig plasticfolie hermetisch afdekken. Heeft u een houten beganegrondvloer die aan de onderzijde is geïsoleerd, dan mag er bovenop de vloer niet ook een dampremmende laag worden gelegd. Acclimatiseren
Voordat u de vloerdelen legt, moet het hout acclimatiseren. Dit wil zeggen dat het hout hetzelfde vochtgehalte aanneemt als uw huis. Als het mogelijk is, kunt u het hout beter drie weken onverpakt in de ruimte leggen waar het uiteindelijk de vloer zal bedekken. Ondanks al deze maatregelen
september 2001 • Consumentengids • focus • vloerdelen
61
>
outenvloerenhoutenvloerenhoutenvloerenhout 1
2
3
4
5
6
Kleuren en tekening kunnen afwijken
DUURZAAM BEHEERDE BOSSEN Wanneer u op het hout het FSC-logo aantreft, heeft u de garantie dat het afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen. Bij de aanschaf van een vochtwerende folie maakt u een milieubewuste keuze als het product van het Milieukeur is voorzien.
zullen alle houten vloeren enigszins werken. Bij het leggen is het daarom belangrijk dat u ruimte houdt tussen de wanden en de vloerdelen. De kier die daar ontstaat kunt u na het leggen met een plint afdekken. Bij een heel brede kamer kan het nodig zijn om in de houten vloerbedekking een zogeheten zwelnaad aan te brengen. Deze naad, die in de lengterichting tussen twee vloerdelen wordt aangebracht, moet voorkomen dat de werking van de houten vloerbedekking problemen oplevert. Vloerverwarming onder een vloerbedekking van hout is
soms mogelijk, maar.hout isoleert wat en zal sterker kunnen gaan werken. De uiteindelijke afwerking van de vloerdelen bepaalt in belangrijke mate het aanzien en de uitstraling. Er zijn grofweg drie mogelijkheden: lakken (met vernis en/of verf), olie en was. Elke afwerking heeft voordelen, maar ook nadelen. Lak vormt over het algemeen een harde beschermlaag die op het hout ligt, maar erg zichtbaar is. Een waslaag dringt meer in houtcellen door en is daardoor minder zichtbaar. Olie beschermt het hout nog iets dieper en is eveneens niet zo zichtbaar. Was en olie
Populaire houtsoorten voor de vloer hardheid (Janka in N)
62
werking hout
structuur
opmerkingen
oppervlak af te werken
lijmbaarheid
stralen (donkere streepjes) laat ijzer roesten laat ijzer roesten laat ijzer roesten drukke streeptekening duidelijke jaarringen
goed
goed
goed goed goed goed goed goed matig goed
matig goed goed goed goed direct na het schaven moeilijk redelijk goed
goed
goed
goed
goed
goed
goed
1
beuken
7060
sterk
2 3 4 5 6
amerikaans rood eiken amerikaans wit eiken europees eiken essen grenen
5740 6050 6280 6140 2940
sterk gemiddeld gemiddeld sterk gemiddeld
regelmatig en dicht; fijne, gelijkmatige nerf grove nerf matig grove nerf matig grove tot grove nerf grove nerf fijne tot matig grove nerf
7 8 9
jatoba (locus) kambala (iroko) kersen
10.400 5600 5780
gemiddeld weinig gemiddeld
matig grove nerf matig grove nerf fijne nerf
10 lariks
3000
matig fijne nerf
11 maple (esdoorn)
4850
gemiddeld tot sterk gemiddeld
12 merbau
8670
weinig
september 2001 • Consumentengids • focus • vloerdelen
gelijkmatige nerf, soms golvende draad matig grove nerf
lijkt op teak kleine zwarte omgangen bij Amerikaans kersen hout moet worden ontvet voor afwerken
niet met waterverdunbare lak afwerken
tenvloerenhoutenvloerenhoutenvloerenhouten 7
8
BySluyters
geven het hout vaak een natuurlijker uitstraling. Krassen zijn in een laklaag beter te zien dan in hout met olie of was. Olie en was zijn wel kwetsbaarder voor water en warmte dan lak. Een laklaag kunt u het best enkele keren per jaar vochtig schoonmaken en voorzien van een ‘polish’. Eenmaal in de zoveel jaar kunt u de vloer dan opnieuw schuren en lakken. Bij houten vloerdelen met een olie- of waslaag is het verstandig ze één keer per jaar helemaal, en plaatselijk wellicht meerdere malen, opnieuw te behandelen.
9
10
Geluidsoverlast
Een laatste punt om beslist rekening mee te houden is de geluidsoverlast die een houten vloerbedekking kan veroorzaken. Het gaat dan om contactgeluid en in mindere mate ook om luchtgeluid. Vooral het lopen met schoenen en apparaten (bijvoorbeeld luidsprekers) die op de houten vloer staan, kunnen contactgeluid veroorzaken. Luchtgeluid (bijvoorbeeld van stemmen) kan overlast geven wanneer geluiden via een houten vloer gaan weerkaatsen. De Nederlandse Stichting Geluidhinder, ✆ (015) 256 27 23, adviseert consumenten op
11
12
dit gebied en heeft voorlichtingsmateriaal beschikbaar. In het schema linksonder hebben we de belangrijkste eigenschappen van de meestgebruikte houtsoorten op een rij gezet. TEN SLOTTE
De keuze aan vloerbedekkingen van hout is bijzonder ruim. Houten vloerdelen worden, vanwege hun natuurlijke charme, steeds populairder. De authentieke uitstraling wint het bij veel mensen van de nadelen die de planken hebben ten opzichte van laminaat en lamelparket. De nauwkeurigheid waarmee u de vloerdelen legt, is voor een groot deel bepalend voor het plezier dat deze houten vloerbedekking u zal bieden. ■
Over de vloer Begin 1999 kochten wij een appartement dat nog gebouwd moest worden; in april 2001 konden we erin. De periode daartussen was er een van stijgende opwinding. Na alle formaliteiten - ik zou een boek kunnen schrijven over de horrorstory van de afwikkeling van onze hypotheek - en beslissingen over meerwerk en verbouwinkjes, brak er een leuke tijd aan. We gingen ons beraden over de inrichting. En dat betekent: kiezen. De grootste aanschaf was een nieuwe vloer. Dat dat er een van hout moest worden, stond al snel vast. Maar daarmee waren we er niet. Onze speurtocht begon in mei 2000 en eindigde vlak voor de oplevering. Parket of planken? Kant-en-klaar fa-
brieksparket? In visgraatmotief? Dansschoolkwaliteit of geschikt voor uithuizige tweeverdieners? Brede vellingen, smalle vellingen of direct aan elkaar gelegd? Altijd zwevend, natuurlijk, maar hoe zit het dan met de plintafwerking? En hadden we ons wel gerealiseerd dat hout werkt? Mahonie of meranti? Robijn of maple? En is dat trouwens hetzelfde als ahorn en is dat dan weer hetzelfde als esdoorn? Of degelijk Europees eiken? Mooi, maar kwetsbaar vruchtbomenhout? En wat voor afwerking wilden we? Lak, olie of was? Of misschien wasolie of oliewas (‘Ja, dat noemen wij zo’). We zagen al spoedig door de bomen het bos niet meer. Tropisch hardhout was geen optie, vonden wij. Dat kwam ons op vermoeiende
discussies met leveranciers te staan (‘Hout is een natuurproduct en dus altijd milieuvriendelijk’ en ‘Dit kopen wij zelf in in Indonesië en daar staat het vol met bomen’). De berg planken in de hal, het wekenlange afwachten of de leggers vandaag nu wel of niet kwamen… ik zal het u besparen. Enfin, de vloer (hard maple) ligt er en wij zijn er blij mee - al zijn we er nooit achtergekomen of ‘ ie nu in de lakolie of in de olielak staat. Voor alle aspirant-kopers: met deze Focus op hout, houdt u door de bomen zicht op het bos. Berit Sluyters, Hoofdredacteur
[email protected]
september 2001 • Consumentengids • focus • vloerdelen
63
>
outenvloerenhoutenvloerenhoutenvloerenhout
13 parketlakken
HOGE HAKKEN, ECHTE LAK Parketlak op waterbasis klinkt wat week. Kun je daar jaar in jaar uit op lopen? Ja. Zolang het geen naaldhakken zijn. Lakken met ongezonde oplosmiddelen verdwijnen. Onmiskenbaar voordeel: met de lak uit deze test ben je snel klaar. In het verleden zaten er in onze test zowel met water verdunbare lakken als lakken op basis van een organisch oplosmiddel. Maar de laatste categorie is uit de gratie, vooral vanwege de slechte invloed op mens en milieu. De professionele schilder en vloerenlegger mogen zelfs een aantal van de in het verleden geteste parketlakken niet meer gebruiken, omdat er te veel organisch oplosmiddel in zit. Dit bestanddeel kan het zenuwstelsel aantasten en vervelende ziekten veroorzaken.
64
september 2001 • Consumentengids • focus • parketlakken
Dus kozen we in onze test uitsluitend voor de met water verdunbare parketlakken (ook geschikt voor plankenvloeren) die we bij bouwmarkten, parketzaken en verfspecialisten kochten. Deze 13 producten brachten we aan op een eiken vloer – het hout dat we in Nederland het meest gebruiken. U heeft de keus uit veel merken, die uit éénpotsystemen bestaan. Alleen Trae-lyx van leverancier Bi-chemie is een tweecomponentenlak, waarbij de verharder en de hars pas reageren zodra u beide componenten met elkaar mengt. De andere lakken harden op verschillende manieren uit, maar u zult daar nauwelijks iets van merken. Slijtvastheid
De slijtvastheid van parketlak is erg belangrijk en woog daarom in onze test het zwaarst. Door schuurwieltjes op een gelakte vloer te laten draaien, konden we na 1000 omwentelingen de gewichtsafname en de mate van doorslijten van de lak vaststellen. De lakken van Wijzonol en Praxis blijken al na
e
vloerenhoutenvloerenhoutenv VOOR HET LAKKEN Hoewel de lakken op waterbasis zijn, is het aanbrengen van de lak niet direct bevorderlijk voor de gezondheid omdat er toch nog organische oplosmiddelen inzitten. U kunt daarom het best de volgende maatregelen treffen. • Zorg voor voldoende luchtverversing tijdens het lakken en drogen binnenshuis. • Eet, drink en rook niet tijdens het werken. • Vermijd huid- en oogcontact met de lak (draag handschoenen). • Gebruikt u toch lak op basis van organische oplosmiddelen, draag dan een masker met koolstoffilter.
minder dan 500 omwentelingen slijtageplekken te vertonen. Bij de meeste andere lakken ligt dat punt tussen de 500 en 1000 omwentelingen. De lak van de Hema en Hermadix slijten het minst, met de lak van Bona als goede tweede. Maar behalve slijtvast moet de lak bestand zijn tegen allerlei factoren die het hout plotseling of incidenteel van buitenaf op de proef stellen. Even niet opletten en een steentje in het profiel van uw schoen zorgt voor een flinke kras. Kortom, het is prettig als uw vloer in zekere mate krasvast is. Dus keken we hoe snel er krassen te zien zijn in de laklaag als we bij bepaalde druk een scherpe punt over het hout bewegen. Het was opvallend dat de lakken die het meest slijtvast zijn niet automatisch ook het best bestand zijn tegen krassen.
Een andere eigenschap van de lak die we uitvoerig bekeken is de slagvastheid: het bestand zijn tegen vallende voorwerpen. Om te zien hoe goed een product daar tegen kan, lieten we een gewicht van 400 gram van verschillende hoogten op de gelakte vloer vallen. Op een gegeven moment ontstaat er dan een barst in de lak. De lak die pas barst bij de grootste hoogte is het meest elastisch. In onze test bleek de parketlak van Glitsa op dit punt het best te scoren; pas boven de 80 centimeter zagen we barsten in de lak. Bij vier andere lakken zag je al barstvorming bij minder dan 50 centimeter. De rest zat daar tussenin. Beschadigingen
We spetterden de gelakte vloeren onder met 11 vloeistoffen waar menig schoonmaker de rillingen van krijgt: azijn, wijn (rood en wit), cola, koffie en thee (warm en koud), melk, water, aceton, olijfolie en een allesreiniger. Om het niet al te makkelijk te maken lieten we de vloeistoffen een poosje liggen. Eerst 1 uur, daarna deden we de test nogmaals, maar nu na 6 uur en tot slot herhaalden we de proef na een periode
van 16 uur. Slechts drie lakken vertonen na deze proef een duidelijk glansverlies. Koffie, rode wijn, aceton en ook thee richten de meeste schade aan. Meteen opdweilen of lekker laten liggen maakt niet zoveel uit. Vuil, in ons geval een mengsel van zand, xyleen, motorolie en carbon black, bleek van elke gelakte vloer met een droge doek moeilijk te verwijderen. Na verwijdering met een doekje met terpentine was er wel verschil te zien. Bij de meeste lakken bleef een kleine zweem van carbon black zichtbaar. De lakken van Levis en Rambo hielden er een duidelijke aanslag en glansverlies aan over. Wanneer loopt de laklaag zichtbare schade op als gevolg van hitte, bijvoorbeeld van een brandende sigaret die op de vloer valt?. De tweecomponentenlak scoort veruit het best. Na 5 minuten vertoont de Trea-lyx-lak nog geen schade. De meeste andere lakken vertonen al na 50 tot 70 seconden duidelijke schade. De kleur van de lak verschiet praktisch altijd. Toch is de belangrijkste kleurverandering van een vloer het gevolg van verkleuring van het hout. Lakken met een hogere UV-bestendigheid kunnen dit proces iets vertragen. Maar dat er een kleurverandering van de vloer optreedt onder invloed van daglicht, is onvermijdelijk. Ook de glans van de laklaag verandert. Zo bleek in een test
september 2001 • Consumentengids • focus • parketlakken
65
>
outenvloerenhoutenvloerenhoutenvloerenhout
p
e ko est o
AB
DE
C
Steeds meer mensen leggen een houten vloer en parket zelf. Vervolgens zullen ze ook de laklaag zelf aanbrengen. Dus keken wij of de verschillende parketlakken een goede handleiding hebben. Wij beoordeelden ze als goed wanneer de lak vergezeld gaat van heldere veiligheids- en gezondheidsinformatie en ook of de werkwijze goed beschreven staat. Begeleidende informatie over het milieu is ook een goede zaak. Geen van de lakken heeft overigens het Milieukeur. Vrijwel geen enkele fabrikant geeft garantie op zijn lak; alleen Parketmeester geeft 2 jaar garantie tegen doorslijten, maar dit staat niet op het blik vermeld. Het aanbrengen van de lak gaat het
Voor deze test kozen we dertien met water verdunbare parketlakken die we via uiteenlopende tests op de volgende zaken onderzochten: slijtvastheid, krasvastheid (het Testoordeel kan niet hoger kan zijn dan het oordeel voor deze twee aspecten), slagvastheid, de bestandheid tegen vloeistoffen en vuil, hittebestendigheid, glansbehoud en de verkleuring onder invloed van licht. Ook de handleiding bij de lak is beoordeeld.
O
Doe-het-zelf
DE TEST: WAT EN HOE
MN
Let in de winkel op de ‘versheid’ van de lakken. Oude parketlakken zijn moeilijker aan te brengen.
makkelijkst met een kortharige mohairroller. Verschil in aanbrenggemak tussen de lakken was tijdens de test niet op te merken. Alle lakken vloeien goed. De meeste fabrikanten adviseren drie laklagen. Het advies voor de droogtijd tussen twee lagen bedraagt meestal 4 uur, maar dit loopt uiteen van 2 tot 6 uur. Over het algemeen bereikt de lak zijn maximale sterkte na 7 dagen. Voor het aanbrengen van de lak moet de kamertemperatuur het liefst boven de 15 °C liggen en de relatieve luchtvochtigheid onder de 85%. De prijs van de parketlak per vierkante meter per laag varieert nogal en ligt tussen de ƒ2,80 en ƒ5,50. Daarbij bleken de duurdere lakken niet altijd de beste.
met een rijdende bureaustoel dat de glans bij veel gebruik van de vloer juist toeneemt. Alleen bij de lak van Bruynzeel zagen we een afname van de glans.
b
TIP
F GHIJK L
Hermadix Parketlak (ƒ3/m2/laklaag)
CONCLUSIE
De beste koop is de Hermadix Parketlak (ƒ3 per vierkante meter/laklaag). ■ Beste koop: goede kwaliteit voor een redelijke prijs.
PARKETLAKKEN Kl eu rb eh s Te to
id
de or
le
el
g
d
d
ht
in
ic
ei
ou
gl
eh
da
nd
in
Ha
d
sb
n
r)
fe
ee
gh
sm
di
l(
en
an
st
Gl
be
i Vu
id
id
id
5%
5%
+
#/+
+
++
#
#
#/+
+
goed
3
+/++
+
#/+
#
++
#
#
#/+
#
goed
2,80
2
++
#
#
++ +/++
#
+
#/+
+
redelijk
12
2,95
2-3
#
+
-/# ++ +/++
#
#
#
+
redelijk
0,75
13
4,35
3-4
#
+
#
#
#
#
24,05
1
11
4,65
3
#
++
#
++ +/++
+
-
#/+
43
19,51
0,75
12
4,75
3
#
+
#
++
#
+
#
++ redelijk
43
19,51
0,75
11
5,20
3
#
++
+
++ +/++
#
-
#
++ redelijk
Sigmavar WS Satin
56
25,41
0,75
14
5,50
3
#
+
-/# ++
+
#
+
#
#
redelijk
Bruynzeel Parket Waterlak
3)
1
14
2,85
3
#/+
#
-/#
#
+/++
#
-
+
+
redelijk
Levis Linitane acryl parket
36,50 16,56
0,75
11
4,50
3
-/#
++ #/+
+
#
#
-
#
#
matig/red.
Praxis Vloer en Meubellak
54
24,50
0,9
12
5,05
3-4
-/#
+
-/#
+
+
#
+
Bi-chemie Trea-lyx
47
21,33
0,75
12
5,20
3-4
-/#
+
#/+
#
2)
24
10,89
0,75
11
3,00
3-4
Bona Pacific Parket lak
50
22,69
1
11
4,65
Hema Acryl Vloerlak
20
9,08
0,75
10
Junckers Strong
85
38,57
2,5
Wijzonol bouwverven Pu Vloerlak
43
19,51
Parketmeester Master Top Parketlak
53
Rambo Pantserlak parket Glitsa Acryl parketlak
FABRIKANTEN / IMPORTEURS BI-CHEMIE: Almere, (036) 537 13 03 BONA: Certus Haarlem, Haarlem, (023) 542 18 64 BRUYNZEEL: Citin Home Care Products, Ravenstein, (0486) 41 77 00
september 2001 • Consumentengids • focus • parketlakken
3)
20% 10%
ou
tte
he
he
of
st
st
5%
++
1)
25%
ist
va
va
oe
as
ag
Vl
Sl
Kr
en
.
ƒ
he
ag
ca
ik
m 2 /l
st
kl
ag
ru
ud
l
va
la
ij t
en
la
ho
rb
In
ve
ak
Sl
ol
2 /l
en
€
Hermadix Parketlak
1 Gebaseerd op gemeten verbruik 2 Voor de tests zijn voor elk product 3 laklagen aangebracht 3 Nog hier en daar verkrijgbaar (ƒ40, €18,15)
66
ev
/m
et
ƒ
nb
ij s
m Prijs ca.
Vlekbestendigheid
Hi
Aa
Pr
Ge
Merk & Type
Sterkte
GLITSA: AKZO Nobel Coatings, Sassenheim, (071) 308 23 44 HEMA: Amsterdam, (020) 311 48 00 HERMADIX: Aalsmeer, (020) 653 41 25 JUNCKERS: Nieuwegein, (030) 284 40 80 LEVIS: Waalwijk, (0416) 33 78 96 PARKETMEESTER: Putten, 0800-355 00 00 PRAXIS: Diemen, (020) 398 33 33 RAMBO: SigmaKalon Group, Uithoorn, (0297) 54 17 00
+
+ #/+
+/++ ++
10% 10% 10%
+
++ redelijk +
redelijk
#/+ ++ matig/red. +
+
matig/red.
SIGMAVAR: zie Rambo WIJZONOL: Zwolle, (038) 429 11 27
++ + # – ––
= zeer goed = goed = redelijk = matig = slecht
Beste koop
Heeft u nog vragen over dit artikel? Bel De Gidslijn,✆ (070) 445 40 00
