Opening the Door to Language Learning: talenonderwijs toegankelijker maken

Opening the door to language learning Titel hoofdstuk

Opening the Door to Language Learning: talenonderwijs toegankelijker maken Praktische richtlijnen voor de organisatie en de ondersteuning van zelfgestuurd taalleren in een informele context

Samengesteld en geschreven door de OdLL-Projectpartners

Dit project werd uitgevoerd met de steun van de Europese Gemeenschap in het kader van het Socrates Lingua 1 - programma

Originele Engelse titel: Opening the Door to Language Learning: bringing language learning to the wider community. Practical ideas for setting up and supporting open, resource-based and autonomous language learning in a non-formal learning context Oorspronkelijk uitgegeven in 2005 door: Drukkerij De Beurs Langstraat 65, 2140 Antwerpen (Borgerhout), België Tel: +32 (0)3 2360624 Fax: +32 (0)3 2352240 E-mail: [email protected] Vormgeving: Van Gorp & Verboven Fruithoflaan 91 Bus 25, 2600 Antwerpen (Berchem), België Tel +32 (0)3 8250200 Fax +32 (0)3 8253262 E-mail: [email protected] Copyright © OdLL Project partners, 2005 Niets uit deze publicatie mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, op elektronische of mechanische wijze, door middel van fotokopie, opname, of enige andere manier, zonder vermelding van de bron, op de volgende manier: OdLL Project partners, Opening the Door to Language Learning: bringing language learning to the wider community. Practical ideas for setting up and supporting open, resource-based and autonomous language learning in a nonformal learning context (Antwerpen: Drukkerij De Beurs, 2005) ISBN 1-904190-73-1

2

Copyright © 2005 OdLL-Projectpartners. Mag worden gekopieerd mits vermelding van de bron.

Opening the door to language learning

Inhoud 1. Inleiding

1.1 Hoe deze gids te gebruiken Tabel 1: Open leren: modellen 1.2 Achtergrond en context

2. Planning en praktische aspecten

2.1 Waarom open leren organiseren? 2.2 Noden en doelstellingen van cursisten analyseren Casestudy 1: Cursisten met speciale noden begeleiden 2.3 Een model selecteren 2.4 Financiering 2.5 Publiciteit en werving 2.6 Talen 2.7 Een collegerooster opstellen 2.8 Een lokaal kiezen Casestudy 2: Roadshow 2.9 Medewerkers 2.10 Samenwerking met partners Casestudy 3: Samenwerking met openbare instellingen

12 12 14 15 15 17 18 19 20 21 22 23 25

3. Pedagogische aspecten

3.1 Begeleiding en ondersteuning van cursisten Casestudy 4: Taaladvies voor ouders Casestudy 5: Een sociale leeromgeving voor talenstudies 3.2 Motivatie Casestudy 6: Theater om cursisten te motiveren 3.3 Beoordeling 3.4 Opvolging 3.5 Evaluatie 3.6 Het programma herhalen en implementeren Casestudy 7: Professionele ontwikkeling voor universiteitsdocenten

26 28 29 30 32 33 34 35 37 39

4. Leermiddelen

4.1 Technologie Casestudy 8: Virtuele conversatie 4.2 Studiepakketten en bestaande leermiddelen Casestudy 9: Vorming voor zelfstandige taalstudenten

40 42 43 45

5. Overzicht

Nuttige tips - overzicht

46

Appendices

1.Types van zelfstandige talenstudie 2. Profiel van de cursisten in het Opening the Door to Language Learning-Project (2002-2005) 3.Technologie voor talenstudies

48

Formulieren Checklist om een open leren-model te ontwerpen Profielformulier Doelstellingen voor talenstudies formuleren Formulier voor zelfbeoordeling Feedbackformulier

53


6 7 8

49 52

3

1. Inleiding Deze gids bevat tips en aanbevelingen die gebaseerd zijn op de ervaringen van een driejarig project dat werd gefinancierd door het Socrates-programma van de Europese Gemeenschap. Het project beoogde de toegang tot talenstudie te vergemakkelijken door een aantal strategieën te ontwikkelen en uit te testen. Het Opening the Door to Language Learning-project (OdLL-project) wilde instellingen die talenopleidingen aanbieden (zoals universiteiten, middelbare scholen, uitgevers, privébedrijven) aanmoedigen om initiatieven te ontwikkelen waarbij hun leermiddelen en ervaring beschikbaar gesteld werden voor een grotere en diversere groep cursisten. Het OdLL-project was opgebouwd uit drie fases. De eerste twee waren gewijd aan het uittesten en evaluaren van modellen voor open leren (zie Tabel 1: Open leren: modellen), en dit in zeven Europese landen (België, Hongarije, Ierland, Litouwen, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zweden). De derde fase was gewijd aan de evaluatie van deze modellen en aan het samenstellen van een praktijkgids voor de promotie van talenstudie, waarin deze publicatie een sleutelelement vormt. Bijkomend materiaal dat werd ontwikkeld voor en door het OdLL-project is beschikbaar op de projectwebsite: www.opendoor2languages.net

4

1. Inleiding


Opening the door to language learning 1. Inleiding

‘‘

“De verantwoordelijkheid ligt niet

de docent, maar bij de cursist, langer bij

en net die grotere zelfstandigheid versterkt het leerproces”

’’

(Cursist, Opening the Door to Language Learning Project, 2004)


5

1.1 Hoe deze gids te gebruiken Deze gids werd gezamenlijk geschreven door alle OdLL-projectpartners en heeft vooral een praktisch doel: wij willen tips en aanbevelingen geven aan individuen en organisaties die zich (willen) engageren bij activiteiten om talenstudies te promoten of die activiteiten in het kader van levenslang leren willen organiseren. De gids bevat geen cursussen of leermiddelen. Het is eerder de bedoeling om een toelichting te geven bij enkele essentiële zaken die moeten worden overwogen bij het aanbieden van talenstudies aan niettraditionele cursisten of aan mensen die willen 'levenslang leren'. De tabel met modellen van open leren (zie Tabel 1: Open leren: modellen) en de casestudy's hebben de bedoeling om enkele ideeën te geven voor een mogelijke invulling en doelstellingen van open leren. Hoe dan ook zijn er meerdere variaties en combinaties mogelijk, zodat er veel verschillende programma's mogelijk zijn, te veel om hier in detail op in te gaan. De nuttige tips die u aan het begin van elk hoofdstuk in een lijstje terugvindt (aangegeven door ? ), zijn gebaseerd op ervaringen van de OdLL-projectgroep. Een volledige lijst met alle tips vind je terug in Nuttige tips - Overzicht. De sleutelvragen die u in de verschillende hoofdstukken terugvindt, zijn er om u, de organisator, te helpen bij het nadenken over de problemen die komen kijken bij het ontwikkelen van een open, flexibele en niet-traditionele talenstudie. Hoofdstuk één geeft een kort overzicht van de rationale achter het OdLL-project, details over de activiteiten die werden georganiseerd als onderdeel van het project en informatie over de cursisten die deelnamen. Hoofdstuk twee bevat een gids die stap voor stap de praktische aspecten van de planning en implementatie van open leren overloopt, zoals beschreven in hoofdstuk één en eveneens in de tabel met modellen van open leren (zie Tabel 1: Open leren: modellen). Het hoofdstuk bevat enkele essentiële zaken en ook enkele sleutelvragen en tips die nuttig kunnen zijn, zoals de werving van cursisten, publiciteit, financiering, opstellen van een collegerooster en samenwerking met partners. Hoofdstuk drie behandelt een paar van de belangrijkste pedagogische aspecten die moeten worden bekeken bij het ontwikkelen van een open leren-programma. Zaken die worden aangekaart zijn de ondersteuning van de cursisten, motivatie, manieren om cursisten te beoordelen, opvolging en evaluatie. Hoofdstuk vier handelt over leermiddelen, die vanzelfsprekend essentiële elementen van élk talenprogramma zijn. In dit geval verdienen ze echter speciale aandacht omdat de cursisten hoofdzakelijk buiten het traditionele klaslokaal actief zijn. Dit hoofdstuk kaart verder ook technologie en de ontwikkeling van leerpakketten aan. De Appendices bevatten bijkomende informatie over het OdLL-project. U vindt onder meer informatie over verschillende types zelfstandige talenstudie, over het profiel van de deelnemende cursisten, en een overzicht van de technologie die kan worden gebruikt. Formulieren zoals profielformulieren, feedbackformulieren, etc. zijn achteraan bijgevoegd en mogen vrij worden gekopieerd, gebruikt en aangepast, op voorwaarde dat de bron vermeld wordt. Aanvullende materialen (niet allemaal vertaald) kunt u terugvinden op de projectwebsite: www.opendoor2languages.net. U vindt er onder meer materiaal dat door de OdLL-projectgroep werd ontwikkeld voor specifieke activiteiten, een uitgebreide lijst met referenties en een reeks weblinks.

6

1. Inleiding



Tabel 1: Open leren: modellen Nr. Open leren model 1

Afstandsleren

• Casestudy 1

Beschrijving

Voorbeeld 1

Voorbeeld 2

Voorbeeld 3

Leerprogramma's of -activiteiten die hoofdzakelijk vanop afstand verzorgd en begeleid worden. Blended Learning maakt deel uit van deze groep wanneer er face-to-face contact is.

Afstandsleren met behulp van virtuele leeromgeving Blackboard. (*België, fase 1)

Afstandsleren via e-mail voor doven en slechthorenden, ondersteund door face-to-face sessies. (*Hongarije, fase 2)

Afstandsleren via internet met beperkte face-toface ondersteuning. (*Zweden, fase 1)

Studiegroepen en toneelactiviteiten, gericht op het gebruik van audiovisuele media. (*Ierland, fase 2)

Virtuele conversatie aan de hand van telefoon en videoconferencing (*Zweden, fase 2)

2

Studie- of conversatiegroep Studiegroepen met een hoge Conversatieclubs en graad van zelfstandigheid, filmavonden opgezet om de gesprekspraktijk (*België, fase 2) te vergemakkelijken. Kunnen worden begeleid door een moedertaalspreker, een • Casestudy's 5, 6 en 8 taaladviseur of een mentor.

3

Cursistentraining

• Casestudy's 7 en 9 4

Open toegang

• Casestudy 3 5

Roadshow of proefdag

• Casestudy 2 6

Taaladvies

• Casestudy 4

Een gestructureerd programma of een leerpakket om cursisten te helpen hun vaardigheden, noden en doelen te identificeren. Kan onder meer zelfbeoordeling, leerstragieën en het gebruik van leermiddelen omvatten. Kan face-to-face, maar eveneens on line, of via een bestaande studiegids.

Programma voor zelfstandig leren, om het lesgeven in een vreemde taal te bevorderen, ondersteund door activeersessies. (*Litouwen, fase 2)

Niet-taalspecifieke reActivation sessies in een lokale bibliotheek, ondersteund door materiaal voor zelfstudie en met studiegroepen. (*Verenigd Koninkrijk, fase 2)

Toegang verzekeren tot technologie en leermiddelen, hetzij in een talencentrum, in een gemeenschapscentrum of openbare ruimte (bv. bibliotheek) hetzij on line (bv. website of virtuele leeromgeving)

Een talencentrum opgebouwd in de kinderafdeling van een openbare bibliotheek. (*Spanje, fase 1)

Talencentra in universiteiten openstellen voor niet-traditionele taalcursisten. (*Ierland, fase 1 en Verenigd Koninkrijk, fase 1)

Workshop om methodes en leermiddelen voor bepaalde talen te demonstreren of activiteiten om talenstudie te promoten.

Roadshow in afgelegen gebieden om manieren van zelfstudie actief te promoten. (*Hongarije, fase 1)

Proefdagen om zelfstandige leerpakketten te promoten, ondersteund door consultatiegesprekken. (*Litouwen, fase 1)

Face-to-face of virtuele gesprekken tussen docenten, adviseurs, mentors, en medecursisten om de studie te bespreken en te plannen. Kan ook gespecialiseerde hulp omvatten voor een welbepaalde taal of aspect.

Taaladvies (face-to-face en virtueel) voor ouders en universiteitsstudenten. (*Spanje, fase 2)

* Verwijst naar de desbetreffende OdLL-projectpartner en testfase. Voor verdere details: www.opendoor2languages.net


7

1.2 Achtergrond en context Het OdLL-project werd opgevat als een mogelijke oplossing voor twee belangrijke problemen. Enerzijds is er de te beperkte toegang tot leermiddelen, anderzijds de te beperkte diversiteit van de leermogelijkheden voor niet-traditionele cursisten.

Toegang tot leermiddelen Veel hogescholen, universiteiten en andere verstrekkers van talenonderwijs zijn uitstekend uitgerust, maar de toegang tot hun leermiddelen is vaak voorbehouden voor een gesloten groep studenten. Hoewel daar vaak goede redenen voor zijn, zijn er ook vaak even goede redenen om die leermiddelen open te stellen voor een meer diverse groep cursisten, zoals mensen die bezig zijn met levenslang leren. De leerfaciliteiten worden vaak minder intensief gebruikt 's avonds, tijdens het weekend of in vakantieperiodes, en het is net dan dat vele andere cursisten ze zouden kunnen gebruiken. Bovendien kan het aanbod van leermiddelen nog worden uitgebreid als er een samenwerking met andere onderwijsinstellingen bestaat. Dit zal niet alleen de talenstudie bij een grotere groep studenten promoten en aanmoedigen, maar zal tevens onderwijs- en andere instellingen in staat stellen innovatieve leerpakketten aan te bieden. Niet alleen de cursisten, maar ook de onderwijsinstellingen, hebben er baat bij wanneer de markt voor talenstudie wordt uitgebreid en gediversifieerd.

Leerdiversiteit Veel aanbieders van talenonderwijs zijn gespecialiseerd in traditionele manieren van leren, zoals studie in traditionele klassen begeleid door een taaldocent.Voordat de groep met het OdLL-project begon, waren er (vooral anekdotische) bewijzen dat voor vele volwassen cursisten deze traditionele manier van lesgeven niet ideaal was. Redenen hiervoor waren dat ze al gefaald hadden in een traditionele klas, of dat ze niet wensten deel te nemen aan cursussen waar ze formeel worden geëvalueerd of testen dienen af te leggen. In het Verenigd Koninkrijk (waar het idee voor het OdLL-project ontstond) bestaan er gegevens waaruit blijkt dat veel volwassen cursisten zich weliswaar inschreven voor beginnerscursussen, maar dat er verder weinig vooruitgang is in de talenstudie. Het is zelfs zo dat ze, in plaats van door te gaan naar een volgend niveau, eerder dezelfde beginnerscursus herhalen. Dit is mogelijks te wijten aan een gebrek aan vertrouwen, een klein aanbod van cursussen voor gevorderden, tijdsgebrek of een gebrek aan flexibiliteit in de aangeboden cursussen. Het OdLL-project wilde manieren onderzoeken om enkele van de genoemde problemen aan te pakken, dit door de toegang tot leermiddelen te vergemakkelijken en een aantal vormen van open en flexibel leren aan te bieden.Terwijl het OdLL-project liep, werd het duidelijk dat volwassen cursisten uiteenlopende redenen hadden om een taal te leren (zie Appendix 2: Profiel van de cursisten) en dat ze op zoek waren naar manieren om aan die noden te voldoen. Die alternatieve manieren vereisen niet noodzakelijk traditionele klaslokalen, wekelijkse aanwezigheid of een formele cursus. Hieronder beschrijven we enkele belangrijke ideeën en resultaten van het project. Deze hebben de basis gevormd voor het advies dat in deze publicatie gegeven wordt.

Autonomie van de cursist Het OdLL-project werd uitgewerkt met als hoofddoel meer en alternatieve leerpakketten aan te bieden aan (vooral) volwassen cursisten. Doel was ook te onderzoeken welke de mogelijkheden waren voor de ontwikkeling van een autonome talenstudie die meer op de cursist gericht is. Definities van die autonomie zijn gevarieerd en er is uiteraard ruimte voor discussie, maar voor het OdLL-project werd gebruik gemaakt van de termen Open leren en Begeleid Individueel Studeren. Deze termen hebben meestal betrekking op een leervorm die zich buiten het traditionele klaslokaal afspeelt en geen gebruik maakt van gangbare cursussen. Er is wel begeleiding door docenten, adviseurs, moedertaalsprekers en andere taalexperts. Meer info over de verschillende vormen van autonomie voor de cursist, zoals het OdLL-project die heeft geïdentificeerd, kunt u terugvinden in Appendix 1: Types van individuele talenstudie. 8

1. Inleiding



De cursistengemeenschap De cursisten in het OdLL-project waren: • Niet-traditionele cursisten (niet-ingeschreven cursisten of niet op zoek naar een formele cursus of studie) • Niet-gespecialiseerde cursisten (hebben de taal niet formeel gestudeerd, of lang geleden gestudeerd) • Cursisten die 'levenslang leren' (volwassenen die de studie met een job, familie en andere verplichtingen combineren, of die de studie hervatten) Opmerking: het OdLL-project werkte, in sommige gevallen, ook met kinderen, maar enkel als daar een duidelijke nood aan was, of wanneer de projectpartners daar ervaring mee hadden. In totaal waren 1421 deelnemers betrokken bij de twee testfases van het project. Gedetailleerde gegevens werden opgevraagd van 156 onder hen (deelnemers uit fase 2). Die gegevens vatten we hieronder kort samen. De meest voorkomende leeftijdscategorie was die tussen 25-34 jaar. De kleinste aantallen deelnemers vinden we in de jongste en de oudste categorieën (jonger dan 24 en ouder dan 55). Een duidelijke meerderheid van de deelnemers was vrouwelijk en 55% van alle deelnemers had hoger onderwijs gestudeerd. De populairste redenen om een taal te leren waren: • Om boeken, kranten en tijdschriften te kunnen lezen • Om de taal op vakantie te kunnen gebruiken • Om een vroeger gestudeerde taal weer op te frissen Ongeveer 35% meldden dat ze de taal voor hun plezier wilden studeren. Meer details over de cursisten die deelnamen aan het OdLL-project (leeftijd, geslacht, onderwijservaring, leerdoelstellingen) zijn terug te vinden in Appendix 2: Profiel van de cursisten in het Opening the Door to Language Learning-Project.

Modellen van talenstudie Hieronder vindt u een samenvatting van de types van activiteiten die werden uitgetest binnen het OdLLproject. Deze vormden tevens de basis voor de modellen die terug te vinden zijn in Tabel 1: Open leren: modellen en de tips die in deze gids gegeven worden (zie Nuttige tips - overzicht): • Afstandsleren en blended learning (dit is een mix van e-learning en face-to-face sessies) voor volwassen cursisten • Roadshows voor scholen • Open toegang tot talencentra van universiteiten en hogescholen • Activiteiten en gebruik van leermiddelen in een bibliotheek • Studiegroepen voor volwassen cursisten • Virtuele conversatiegroepen voor volwassen cursisten • Trainingscursussen voor volwassen cursisten • Taaltraining voor specifieke of professionele doeleinden • Adviesdienst voor ouders die willen helpen bij de talenstudie van hun kinderen • Toneel ter ondersteuning van de talenstudie • Afstandsleren voor cursisten met een auditieve handicap

De resultaten Na iedere activiteit werd feedback verzameld (zie Formulieren: Feedbackformulier) en elke partner die een activiteit organiseerde, stelde een evaluatie samen. Aan de hand van deze evaluatie, samen met gegevens i.v.m. aanwezigheid, het aantal cursisten dat de cursus effectief afrondde en het ingestuurde werk, kwamen wij tot de volgende vooren nadelen: Copyright © 2005 OdLL-Projectpartners. Mag worden gekopieerd mits vermelding van de bron.

9

Voordelen voor cursisten • • • • • • • • • • •

Geen verplichting om een test of examen af te leggen Inspelen op specifieke noden Vertrouwen wordt aangescherpt Motivatie wordt groter Het is leuk Anderen ontmoeten en ermee samenwerken Nieuwe leermiddelen ontdekken Groter bewustzijn van het eigen kunnen Nieuwe vaardigheden verwerven Talen studeren op een niet-traditionele manier Betere kennis van een welbepaalde taal

Voordelen voor projectpartners Voor de partners die bij het OdLL-project betrokken waren, was de mogelijkheid om nieuwe benaderingen van talenstudie te onderzoeken en te ontwikkelen een positieve ervaring, omdat het een perfecte gelegenheid was om onderling ideeën, ervaringen en leermiddelen uit te wisselen.Veertien verschillende modellen werden uitgetest en iedereen stak wat op van elke ervaring. Sommige partners ontwikkelden initiatieven en ideeën die in de toekomst zullen worden opgenomen in het normale programma van hun instelling.Tevens konden sommigen op een innovatieve manier samenwerken met partners in eigen land. De ervaring is in elk geval heel stimulerend geweest, zowel voor de cursisten als voor de betrokken partners, de projectgroep hoopt dan ook dat andere organisaties ideeën uit deze gids zullen overnemen.

Nadelen voor cursisten Uiteraard waren er ook zaken die voor problemen zorgden. Dit was vooral te wijten aan de gekozen leervorm die hoofdzakelijk op de cursist gericht was, en aan de verschillende modellen. Problemen waren onder meer: • Tijdsbesteding • Combinatie van de studie met andere verplichtingen en activiteiten • Zelfdiscipline • Voorkeur voor traditionele onderwijsvorm • Gebrek aan IT-vaardigheden • Weerstand t.o.v. het idee van begeleid individueel studeren

Nadelen voor projectpartners Problemen die opdoken voor projectpartners, worden verder in deze gids besproken. We noemen er hier alvast enkele op: • Juist gebruik en kosten van publiciteit • Geschikte lokalen vinden • Tijdstip waarop de cursussen worden ingericht • Gegevensbeheer van cursisten • Meting en beoordeling van progressie • Nationale partners vinden en er een goede samenwerking mee opbouwen Ondanks deze nadelen waren de deelnemers (en de partners) die deelnamen aan het OdLL-project, heel positief in hun commentaar over de ervaring. In ieder geval was één van de hoofddoelstellingen van het project tot een groter bewustzijn te komen over de mogelijkheden en de voordelen van een talenstudie (buiten het traditionele klaslokaal). Die doelstelling werd ook bereikt:

10

1. Inleiding



‘‘

“Ik vond het een prettige ervaring. Het deed je ook beseffen dat je

nooit te oud bent om een taal te leren”

“Samenwerken met andere taalcursisten is een fantastische ervaring en heel positief voor je eigen motivatie”

’’

“Ik voel een sterke drang om nog

meer te leren” “Ik ben nu een

andere taalstudent

dan ik voor het project was”


11

2. Planning en praktische aspecten In deze gids wordt 'open leren' gedefinieerd als flexibel, zelfstandig en niet-traditioneel leren (buiten het traditionele klaslokaal). De groep cursisten zal dan ook hoofdzakelijk autonoom en niet-gespecialiseerd (hebben de taal niet formeel gestudeerd, of lang geleden gestudeerd) zijn en eens ze zich hebben ingeschreven, worden ze op een aantal manieren begeleid.

2.1 Waarom een open leren-programma ontwikkelen? Nuttige tips a. Vind het wiel niet opnieuw uit - gebruik bestaande programma's, checklists, feedback en leermiddelen en pas ze aan (zie Formulieren) b. Bouw systemen in om de cursisten te beoordelen en te volgen en voorzie een systeem om feedback te verzamelen c. Denk tijdig aan het kostenplaatje (zie Financiering) en denk aan manieren om je programma te herhalen en eventueel op langere termijn in je normale programma te integreren (zie Het programma herhalen en implementeren) d. Hou er rekening mee dat er altijd onvoorziene problemen zullen opduiken, wees flexibel en onthoud dat je programma vooral op de cursist gericht is

?

Waarom doe ik dit?

Het is een evidente, maar vaak vergeten vraag die van bij het begin moet gesteld worden. De programma's en modellen die in deze gids worden beschreven zijn voornamelijk gericht op de cursist. Het planningsproces dient dus te worden afgesteld op wat je hoopt dat je cursisten zullen bereiken door aan het programma deel te nemen. Een degelijk geformuleerde set doelstellingen zal het plannings- en evaluatieproces vergemakkelijken, en tegelijkertijd zal het ook nuttig zijn voor de werving van cursisten en publiciteit. Er kunnen ook voordelen zijn voor jezelf, je organisatie of de partners waarmee je werkt, en daarover moet ook vroeg in het planningsproces worden nagedacht. Het profiel van je organisatie kan verbeteren, je kunt een nieuwe groep cursisten aantrekken, en je promoot de talenstudie in de lokale gemeenschap. Dit is vooral van belang wanneer je op zoek bent naar financiering of samenwerkingsverbanden binnen of buiten je organisatie.

2.2 Noden en doelstellingen van cursisten analyseren Nuttige tips a. Hoe sneller je weet wat je cursisten willen, hoe beter b. Maak voornamelijk gebruik van een geschreven vragenlijst om de gegevens te verzamelen c. Maak de vragenlijst zo gebruiksvriendelijk mogelijk door vooral gesloten vragen te gebruiken, maar geef de cursisten ook de kans om extra informatie toe te voegen aan de hand van op z'n minst één open vraag d. Wees flexibel en pas je aan de noden van de cursisten aan

Inleiding Noden en doelstellingen van cursisten moeten bekeken worden nog voor je met het programma begint. Op die manier kun je het aanpassen aan hun noden. Als je programma al voorbereid is, kun je het eventueel aanpassen, of cursisten selecteren waarvan de noden overeenstemmen met je programma.

12



Opening the door to language learning Wat willen de cursisten en wat hebben ze nodig?

Cursisten kunnen hun voordeel halen uit: • Nieuwe manieren van talenstudie • Toegang tot nieuwe of alternatieve leermiddelen • Nieuwe vaardigheden verwerven • Begeleiding door taalexperts • Een ontspannen en informele leeromgeving • Activiteiten die het zelfvertrouwen opkrikken • Een aanmoediging om zelfbewuste cursisten te worden • Gemotiveerd worden • Nieuwe vrienden maken • De mogelijkheid om mondelinge taalvaardigheid te oefenen • Een certificaat ontvangen voor hun studie • Een structuur waarin ze hun studie kunnen kaderen (buiten het klaslokaal)

?


?

Hoe kom ik te weten wat de noden van mijn cursisten zijn?

Je kan dit met hen bespreken, of beter, hen een vragenlijst geven (zie Formulieren: Profielformulier). Dit geeft je een overzicht van hun noden en doelstellingen. Maak deze gebruiksvriendelijk door aankruisvakjes te gebruiken in plaats van open vragen, zo wordt het ook makkelijker voor jezelf om de data achteraf te synthetiseren. Denk er echter aan dat geen enkele vragenlijst compleet is, je zal dus op z'n minst ook één open vraag moeten gebruiken om informatie op te vragen die je misschien anders niet zou krijgen. Het ideale moment om op zoek te gaan naar de noden van je cursisten is tijdens het planningsproces, en ten laatste tijdens de inschrijvingsfase.

?

Wat ga ik mijn cursisten precies vragen?

Tracht erachter te komen wat je cursisten precies met de taal van plan zijn. Willen ze vooral kunnen schrijven of focussen ze zich op spreken en luisteren? Zullen ze de taal gebruiken op het werk of enkel in hun vrije tijd? Voor je cursisten is het tevens nuttig dat ze eens nadenken over eerdere ervaringen wat talenstudies betreft, wat ging goed, wat ging minder goed? Ook een eenvoudige zelfevaluatie kan soms nuttig zijn (zie Formulieren: Formulier voor zelfbeoordeling).

?

Wat doe ik met de informatie die ik krijg?

Als je alles weet over de noden van je cursisten, nog voor je het programma voorbereidt, kun je uiteraard de voorkeuren van de cursisten gebruiken om de inhoud en de aanpak vorm te geven. Als bijvoorbeeld een grote groep cursisten de taal wil leren om tv te kunnen kijken of naar de radio te kunnen luisteren, en maar weinigen willen de taal leren om ze in brieven of e-mails te gebruiken, dan is het nuttig om je vooral op de auditieve vaardigheden te richten en het gebruik van audiovisuele apparatuur aan te moedigen. Als je programma al is voorbereid, kan je de gegevens uit de vragenlijsten gebruiken om cursisten te selecteren van wie de doelstellingen vermoedelijk zullen worden beantwoord door het programma. Je kunt ook aanpassingen aan je programma aanbrengen om aan hun noden tegemoet te komen. Als de noden heel gevarieerd zijn zal je het programma zo open en flexibel mogelijk moeten maken. Bespreek de doelstellingen met je cursisten en moedig ze aan om na te denken over hoe realistisch hun doelstellingen op korte en lange termijn zijn. Mensen worden snel ontmoedigd als ze voor zichzelf onrealistische doelstellingen vooropstellen. Het feit dat 'welbespraaktheid' vaak als de enige hoofddoelstelling van een talenstudie wordt gezien, kan erg demotiverend werken. De cursisten kunnen ontmoedigd worden omdat ze noch de tijd, noch de gelegenheid hebben om die welbespraaktheid te bereiken. Het kan daarom ook nuttig zijn om de ambities bij te stellen. Copyright © 2005 OdLL-Projectpartners. Mag worden gekopieerd mits vermelding van de bron.

13

Casestudy 1

Cursisten met speciale noden begeleiden Afstandsleren voor niet-traditionele taalcursisten was een drie maanden durende taalcursus Duits en Engels voor doven en slechthorenden, en dit op vier niveaus. Het was de bedoeling de interesse voor talenstudies op te krikken en de cursisten een reeks leerstrategieën aan te leren. De cursus gaf ook advies over hoe autonome taalstudenten te worden. Het programma werd georganiseerd door Cambridge University Press (Hongarije), in samenwerking met The British Council Hongarije, Uitgeverij Max Hüber, het Goethe-instituut en de Nationale vereniging voor doven en slechthorenden. De organisatoren van het programma gingen op zoek naar deelnemers door infobrochures rond te sturen met de hulp van bovengenoemde partners. Eens de selecties afgerond waren, werd een collegerooster opgesteld en er werden voorbereidingen getroffen: groepen vormen aan de hand van plaatsingstests, handboeken verdelen, lokalen boeken... Geselecteerde leermiddelen werden aangepast aan de noden van de deelnemers. Daarna werden instructies naar de deelnemers gestuurd over de leermiddelen in de handboeken, taken werden naar de lesgevers gestuurd (via e-mail) en er werd aanvullende ondersteuning gegeven aan de hand van face-to-face-sessies. Deze manier van talenstudie bleek ideaal voor deze doelgroep van doven en hardhorigen. Enerzijds zorgden de face-to-face-sessies voor studie- en taaladvies, tijdens deze sessies kon ook spreekvaardigheid en liplezen geoefend worden. Anderzijds was het voornaamste doel het ontwikkelen van de lees- en schrijfvaardigheid en ook hier evolueerden de cursisten positief. Aan het eind van het programma gaven de cursisten hun mening over het programma: “Ik “Ik “Ik “Ik

heb geleerd om autonomer tewerk te gaan” hield van het programma omdat ik thuis, op mijn eigen tempo, kon studeren” hield ervan omdat het nieuw en niet-traditioneel was” hield van de zelfstandigheid en van het feit dat we onszelf moesten motiveren”

Het handboek dat werd ontwikkeld voor het programma en de website maakten het weliswaar vrij eenvoudig om de cursus tot een goed einde te brengen, maar gezien de speciale noden van de doelgroep zouden speciale handboeken voor doven en slechthorenden zeker geholpen hebben om het programma voor iedere cursist nog succesvoller te maken.

14




Nuttige tips a. Ontwerp een programma dat drie sleutelelementen combineert: oefening, toegang tot leermiddelen en toegang tot een begeleidend netwerk van medecursisten, docenten en moedertaalsprekers b. Vergewis je van de bestaande lokale voorzieningen voor talenonderwijs

Inleiding Gedurende de twee testfases van het OdLL-project werden in totaal veertien tests uitgevoerd. De tests werden onderverdeeld in zes types van modellen voor open leren (zie Tabel 1: Open leren: modellen). Meer informatie over iedere test is beschikbaar op de OdLL-projectwebsite: www.opendoor2languages.net en ook in de negen casestudy's die in deze gids terug te vinden zijn.

?


2.3 Een model selecteren

Wat ga ik aanbieden?

Wat je gaat aanbieden, hangt af van je eigen ervaring, de noden van de cursisten en de doelstellingen die je geformuleerd hebt. Als bijvoorbeeld één van de doelstellingen die je hebt geformuleerd een geleidelijke ontwikkeling van autonomie van je cursisten is, kun je ervoor kiezen om een trainingsprogramma voor cursisten aan te bieden. Als je een eenmalig evenement organiseert om het taal- of cultuurbewustzijn op te krikken, kunnen een roadshow of een proefdag een geschiktere optie zijn. Aan alle modellen voor open leren die werden uitgetest zijn vooren nadelen verbonden. Een model voor afstandsleren laat cursisten dan bijvoorbeeld wel toe om op hun eigen snelheid te werken, maar het gebrek aan spreekmogelijkheden kan een probleem zijn. De negatieve aspecten van een bepaald model kunnen weggewerkt worden door elementen van verschillende modellen te combineren. Geen enkel model sluit een ander uit, en de succesvolste programma's combineren elementen uit verschillende modellen. Wanneer je een model selecteert, is het ook belangrijk om lokale voorzieningen in rekening te brengen: • De reeds beschikbare vormen van niet-traditioneel leren • De houding t.o.v. zelfstandige versus traditionele talenstudie • Toegang tot leermiddelen en andere hulpmiddelen • Mogelijkheden voor samenwerking

2.4 Financiering Nuttige tips a. Vraag je cursisten om inschrijfgeld te betalen (gratis wordt niet altijd als 'goed' geïnterpreteerd) b. Werk samen met andere organisaties om de kosten te delen

Inleiding Het OdLL-project werd gefinancierd door de Europese Gemeenschap, bijgevolg konden de leerprogramma's gratis aan de deelnemers aangeboden worden. Financiering is echter een vitaal aspect wanneer men de modellen wil overnemen. Er moet dan ook al vroeg in het planningsproces aan gedacht worden. De personeelskosten en de manuren die nodig zijn om een open leren-programma te plannen, uit te voeren en te evalueren, worden makkelijk onderschat. Er zijn echter een aantal manieren om de kosten te drukken.


15

?

Aan welke kosten moet ik denken?

De kosten variëren van programma tot programma en worden beïnvloed door het aantal zaken dat je kan opnemen in de normale activiteiten van je organisatie en de zaken die je speciaal moet voorzien. Mogelijke kosten omvatten: • Personeel • Infrastructuur (bv. huur lokalen) • Publiciteit • Leermiddelen (aankoop of ontwikkeling) • Technologie (bv. aankoop van hardware of software, webdesign) Eén van de eerste zaken waarmee je rekening moet houden als je een budget opstelt, is de duur van het programma (zie Een collegerooster opstellen).Vervolgens kun je het budget inschatten, rekening houdend met de verschillende fases waarin het programma verdeeld is. Eens het budget is opgesteld, kun je op zoek gaan naar aanvullende bronnen van inkomsten, zoals subsidies, toelagen of inschrijfgelden van deelnemers.

?

Betaalt mijn organisatie de kosten alleen?

Niet noodzakelijk. Er zijn een aantal manieren om extra financiële steun voor je programma te verwerven. Zo kun je bijvoorbeeld samenwerken met andere organisaties (zowel openbare instellingen als privébedrijven), je kan ook samenwerkingsverbanden starten of bepaalde organisaties op nationaal niveau contacteren, zoals het ministerie van Onderwijs. Dergelijke organisaties kunnen steun bieden, het programma meer cachet geven en informatie verstrekken over beschikbare subsidies. In plaats van een echte financiële bijdrage kunnen partners ook een bijdrage in natura leveren, zoals leermiddelen of lokalen. In het project hebben zo onder meer het Goethe-Insituut en The British Council leermiddelen en lokalen ter beschikking gesteld. Een andere mogelijkheid is een subsidieaanvraag bij de Europese Gemeenschap.

?

Zijn er manieren om de kosten te beperken?

Waarschijnlijk de beste manier om de kosten te beperken is terugvallen op het personeel van je eigen organisatie om het programma op te stellen en uit te voeren. Zaken uitbesteden kan een optie zijn, maar dan enkel voor taken die een ander professioneel profiel vereisen. Leermiddelen, publiciteit en verspreiding van de resultaten kunnen eveneens duur zijn, tracht dus gebruik te maken van beschikbare middelen. Het is in ieder geval een goed idee om uit te kijken naar een samenwerking met organisaties die complementaire diensten kunnen aanbieden. Als bijvoorbeeld uitgevers of reclamebureaus als sponsor fungeren, kunnen er al heel wat kosten beperkt worden.

?

Hoe combineer ik dit programma met de normale activiteiten van mijn organisatie?

Een eerste stap is het project te promoten bij alle personeel. Als bovendien het programma al gesteund wordt door de directie, is het makkelijker om het verder uit te werken.Voor een succesvol programma kan die steun essentieel zijn, vooral wanneer je manuren en financiering van je eigen organisatie wil inschakelen.

?

Verwacht ik dat de cursisten betalen en indien ja, wat betalen ze en hoeveel?

Tenzij je beschikt over extra financiering, zul je verwachten dat je cursisten betalen om aan programma's deel te nemen die de aanwezigheid van een taaldocent of bepaalde leermiddelen vereisen. Dat hoeft niet negatief te zijn: een kleine bijdrage is vaak een motiverende factor. Ga voor jezelf na wat de kosten van je programma zijn. Onderzoek of je cursisten bereid zijn om deze kosten volledig te dragen. Indien niet, dien je op zoek te gaan naar een aanvullende subsidie.

16




Nuttige tips a. Voorzie genoeg tijd om cursisten te werven b. Gebruik niet alleen folders en posters voor publiciteit c. Gebruik, indien mogelijk, advertenties in lokale kranten. Een krap budget hoeft hier geen belemmering te zijn: in sommige bladen kun je gratis adverteren d. Zorg ervoor dat je publiciteit duidelijk is over wat wordt aangeboden, welke resultaten verwacht kunnen worden en wie voor deelname in aanmerking komt

Inleiding Als je een open leren-programma wilt organiseren, heb je uiteraard cursisten nodig. Dit deel van de gids geeft advies over hoe je programma ruchtbaarheid te geven en hoe cursisten te werven.

?


2.5 Publiciteit en werving

Heb ik een budget ter beschikking dat ik aan werving kan besteden?

Als je een budget ter beschikking hebt, kun je dat deels besteden aan betaalde advertenties in kranten of op lokale televisie. In het OdLL-project hebben we ervaren dat veel mensen reageren op advertenties in kranten. Dergelijke advertenties kunnen echter vrij duur zijn, dus als er een beperkt budget voor publiciteit is, denk je misschien beter na over alternatieve oplossingen zoals een persmededeling via je eigen organisatie.

?

Hoe verspreid ik informatie over het programma?

Er zijn een aantal manieren om ruchtbaarheid te geven aan je programma en deelnemers aan te trekken: • Advertenties in kranten • Posters, folders • Aankondigingen op je eigen website en op die van je partners • Gesprekken met andere organisaties die misschien geïnteresseerd zijn • Interne nieuwsbrieven, bulletins, netwerken (voor interne publiciteit) • Public-relationsafdeling • Direct en schriftelijk contact met geïnteresseerde derden • Contact met oud-studenten • Contact met lokale organisaties, bv. de gewestregering • Nationale organisaties en regeringsdepartementen • Radiospots In het OdLL-project waren vooral advertenties in kranten heel nuttig. Posters en folders waren minder effectief.

?

Welk type cursisten heb ik voor ogen?

Je kunt ervoor kiezen om cursisten te werven die zich in een bepaalde situatie bevinden of die speciale noden hebben (bv. ouders, auditief gehandicapten, collega's,...), maar je kunt er ook voor kiezen een breder publiek aan te spreken. Je kunt ook beslissen dat de doelgroep moet beantwoorden aan bepaalde kwalificaties of een zekere ervaring met de taal moet hebben.


17

?

Hoeveel cursisten wil ik bereiken en hoeveel cursisten kan mijn programma aan?

Denk erom dat iedere cursist die aan je programma deelneemt, administratief werk met zich meebrengt: selectie, opvolging, advies, tests, feedback,... Ook zorgen grotere groepen cursisten voor een intensiever gebruik van de leermiddelen en de medewerkers. Het aantal cursisten moet dus groot genoeg zijn om het programma kosteneffectief te houden, maar klein genoeg om de groepsdynamiek aan te moedigen en een efficiënte studie te verzekeren.Voor bepaalde activiteiten kun je grotere groepen eventueel opsplitsen. In bepaalde gevallen werken gemengde groepen, en zelfs gemengde taalgroepen heel goed, bijvoorbeeld bij een programma voor cursistentraining of een roadshow.

?

Heb ik het programma duidelijk genoeg omschreven in mijn promotiemateriaal?

Als je op zoek bent naar cursisten met een bepaald profiel (bv. enkel beginners), zorg dan dat je dit zeker vermeldt in je advertentie. Zo vermijd je dat kandidaten valse hoop krijgen en later win je er tijd mee. Als je programma speciale vaardigheden vereist (zoals elementaire computerkennis) of het gebruik van bepaalde apparatuur (video, mobiele telefonie), vermeld dat dan zeker in je promotiemateriaal. Op die manier zul je geen kandidaten moeten ontgoochelen die niet in aanmerking komen.

?

Ga je een selectie uitvoeren of accepteer je alle kandidaten?

Hoe accuraat je het model ook beschreven hebt, je kunt nog altijd kandidaturen krijgen van mensen die niet geschikt zijn voor het programma. Eventueel kun je plaatsingstests, proeven en interviews gebruiken om cursisten te selecteren, maar zorg ervoor dat je het bijkomende werk dat selectie met zich meebrengt, aankan. Als je programma bepaalde vaardigheden vereist, wees daar dan duidelijk over en test die vaardigheden bij het begin. Zo kun je bijvoorbeeld, om je ervan te verzekeren dat je cursisten enige computervaardigheden bezitten, de inschrijvingen via e-mail laten verlopen. Als je van plan bent te gaan selecteren, of als het aantal plaatsen beperkt is, vermeld dat dan in je promotiemateriaal. Gebruik een profielformulier (zie Formulieren: Profielformulier) om socio-economische gegevens te verzamelen en om het selectieproces makkelijker te maken.

?

Bestaan er goede en slechte periodes om cursisten te werven?

De zomer is in het algemeen geen geschikte periode om cursisten te werven noch om cursussen te organiseren. Mensen zijn dan vaak op vakantie of verkiezen hun vrije tijd buiten te spenderen.

2.6 Talen ?

Welke talen ga ik aanbieden?

In een ideale situatie geeft een open leren-programma de cursisten de vrije keuze wat talen betreft én zal het de studie van minder gebruikte en minder onderwezen talen aanmoedigen. In de realiteit echter wordt de keuze beperkt door de beschikbaarheid van leermiddelen, de ervaring en de keuzes van de cursisten. Je kunt ervoor kiezen om één taal of meerdere zelfgekozen talen aan te bieden, of je kunt je cursisten de vrije keuze laten.

18




Nuttige tips a. Bekijk het profiel van je cursisten (leeftijd, werksituatie, woonplaats,...) wanneer je het collegerooster opstelt b. Organiseer het programma niet gedurende de zomervakantie

Inleiding Voor mensen die de talenstudie combineren met andere verplichtingen kan tijdsbesteding, en vooral tijdsgebrek, een belangrijke hinderpaal zijn. Het tijdstip waarop de sessies gepland worden, de frequentie van de sessies en ook de openingstijden van het studeercentrum hebben een belangrijke impact. Een deelnemer merkt desalniettemin op: “We hebben allemaal even veel tijd ter beschikking, zaak is hoe je die tijd besteedt”.


2.7 Een collegerooster opstellen

Hoeveel tijd heb ik ter beschikking om mijn programma te organiseren en uit te voeren? Het is van vitaal belang om te weten hoeveel tijd jijzelf en de andere medewerkers aan het project kunnen besteden. Dit zal een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van je programma. Denk eraan hoeveel sessies je wil organiseren, hoeveel nieuwe leermiddelen je kunt ontwikkelen, op welke manier je de cursisten wil beoordelen... Het is essentieel om realistisch te werk te gaan wanneer je een schatting maakt van de tijd die iedere betrokkene aan het programma kan besteden. Denk ook aan voorbereiding, taken beoordelen, persoonlijk contact met cursisten...

?

Hoeveel tijd verwacht ik dat de cursisten (dagelijks, wekelijks, …) aan het programma besteden? Hou je doelgroep voor ogen wanneer je een schatting maakt van de tijd die je cursisten aan de talenstudie zullen spenderen. Zo zullen bijvoorbeeld werkzoekenden of gepensioneerden meer tijd kunnen besteden dan mensen met een voltijdse job.

?

Op welke dag van de week plan ik de sessies? Steeds dezelfde dag en uur, elke week of elke twee weken? Wat ook de duur van je programma is, het is aan te raden om de aanwezigheden bij te houden op de sessies (face-to-face, zelfstudie, on line,...). De cursisten zullen waarschijnlijk wat hulp nodig hebben om een realistisch aanwezigheidsschema voor zichzelf op te stellen. Ook de tijd van het jaar is belangrijk: als je het programma bijvoorbeeld tijdens de zomer plant, kan het moeilijk zijn om medewerkers te vinden. Bovendien kan de motivatie van je cursisten verslappen als er een pauze valt door een vakantieperiode.

?

Hoelang zal mijn programma duren? Hoeveel activiteiten zullen er zijn? Zullen dat wekelijkse, tweewekelijkse activiteiten zijn? De duur en het aantal activiteiten zullen moeten worden aangepast aan de doelgroep. Wees flexibel genoeg en pas je aan hun noden aan. Om de continuïteit te verzekeren, plan je de sessies best niet meer dan één of twee weken van elkaar. Uit de feedback van deelnemers in het OdLL-project is gebleken dat een korte cursus perfect was voor cursisten voor wie het engagement van een langer programma te verregaand was. Anderen gaven dan weer de voorkeur aan sessies die over een langere periode gespreid waren (bv. liever tweewekelijkse dan wekelijkse sessies).

?


19

?

Is er voor de cursisten een verplichting om meerdere of zelfs alle sessies bij te wonen?

Een zekere graad van verplichting is wenselijk, zowel voor de cursist als voor de docent. Door er bijvoorbeeld op te hameren dat de cursisten de eerste sessie bijwonen, krijgen ze een degelijke inleiding op het programma.Verplichte aanwezigheid tijdens de laatste sessie zorgt er dan weer voor dat je van hen feedback krijgt. Je kunt tevens overwegen om een of andere beloning te voorzien als stimulans.

2.8 Een lokaal kiezen Nuttige tips a. Ga na welk type lokaal je programma vereist.Tracht het programma in je eigen lokalen te organiseren; als dat niet lukt, kun je naar alternatieve oplossingen uitkijken b. Wees bereid om te betalen voor het gebruik van externe lokalen en boek vroeg genoeg indien nodig c. Tracht je cursisten toegang te geven tot een studeercentrum, maar denk eraan dat ze er misschien de voorkeur aan geven om thuis te werken

Inleiding Misschien heb je wel alle benodigde lokalen binnen je eigen organisatie maar mocht dat niet zo zijn, dan kun je een beroep doen op externe faciliteiten.

?

Welke lokalen heb ik ter beschikking, en zijn deze geschikt voor mijn programma?

In sommige gevallen zullen de lokalen van je eigen organisatie geschikt zijn. Als je bijvoorbeeld een model met afstandsleren gebruikt, heb je geen speciale lokaalvereisten. Dat wordt anders als je bijvoorbeeld een roadshow of een proefdag organiseert, of als je films of muziek in je programma gebruikt: dan moet je even nadenken over een geschikte locatie. Als je bovendien ook technologie of leermiddelen ter beschikking stelt, is een gewoon klaslokaal wellicht eveneens ontoereikend. In deze gevallen kun je op zoek gaan naar een lokaal buiten je eigen instelling. En zelfs áls je eigen lokalen geschikt zijn, kan je nog op zoek gaan naar lokalen met betere openingstijden of met een informeler karakter. Sommige cursisten vinden een talencentrum in een hogeschool of universiteit immers vrij intimiterend en werken liever in een meer vertrouwde omgeving zoals een bibliotheek of een ontmoetingscentrum.

?

Zijn er locaties die ik buiten mijn instelling kan gebruiken?

In die gevallen waarin de lokalen van je eigen instelling ontoereikend zijn, kan je erover denken om samen te werken met andere organisaties. Geschikte locaties zijn onder meer: • Ontmoetingscentra (zelfs parochiale ontmoetingscentra) • Internetcafés • Cafés en restaurants • Bibliotheken • Klaslokalen (in scholen of hogescholen) • Openbare talencentra

?

Hoe kan ik de locatie aantrekkelijk maken?

Je dient vooral na te denken over zaken als reisafstand, openingstijden en leermiddelen. Om een aangename leeromgeving te creëren kan het ook nodig zijn een gehuurd lokaal in een onderwijsinstelling of een lokaal in een jeugdcentrum of bibliotheek wat aangenamer te maken. Je kunt bijvoorbeeld audiovisueel materiaal gebruiken, een computer of leermiddelen meebrengen, wat meubilair verplaatsen of posters ophangen. 20



Opening the door to language learning Zijn externe lokalen gratis of zal ik een huurprijs moeten betalen?

In sommige gevallen zullen externe organisaties heel open staan voor medewerking en hun faciliteiten gratis ter beschikking stellen, omdat het voor hen tegelijk een mogelijkheid is om nieuwe klanten of leden aan te trekken. In andere gevallen zal er wat meer overredingskracht nodig zijn, en het kan gebeuren dat je een huursom moet betalen. Je kunt eventueel proberen te onderhandelen over de prijs. Openbare bibliotheken stellen vaak hun lokalen gratis ter beschikking, maar mogelijks verwachten ze wat nieuwe boeken als tegenprestatie. Denk erom het lokaal zo vroeg mogelijk te reserveren, vooral in het geval van openbare locaties.

?

Hoeveel studieactiviteiten kunnen de cursisten thuis doen?

De hoeveelheid werk die door de cursisten buiten de sessietijden zal worden gedaan, hangt samen met de graad van zelfstandigheid van je programma. Zelfs voor programma's met een lage graad van zelfstandigheid is het aangeraden om de cursisten wat extra huistaken te geven of om wat aanvullende leermiddelen aan te bevelen (zoals zaken die gratis op het internet te vinden zijn) om de motivatie en interesse aan te scherpen.Verwacht echter niet dat de cursisten zelf alle vereiste technologie en leermiddelen bezitten. Daarom kun je eventueel de openingstijden van je eigen studeercentrum uitbreiden, al heeft dit natuurlijk implicaties voor de personeelskosten en de veiligheid. In sommige gevallen zijn er ook implicaties voor de auteursrechten wanneer de cursisten toegang hebben tot je infrastructuur en je leermiddelen. Een mogelijke oplossing is de cursisten (tijdelijk) lid te maken van je eigen studeercentrum.


?

Casestudy 2 Roadshow De Roadshow was een tiendaags evenement dat werd bedacht met de bedoeling een brede waaier van leermiddelen tot bij studenten in afgelegen gebieden te brengen. Het was ontworpen voor leerlingen van het middelbaar onderwijs, hun leraars en hun ouders. Bedoeling was methodes en leermiddelen voor zelfstudie te demonstreren, zelfstandige leertechnieken aan te leren en informatie te geven over mogelijkheden voor taalstudie in de buurt. De roadshow omvatte onder meer interactieve presentaties van zo'n 45 minuten waarbij gebruik werd gemaakt van audiocassettes, cd-roms en het internet. Deze presentaties werden vergezeld van oefeningen die door de cursisten zelfstandig dienden te worden gemaakt. De roadshow werd georganiseerd door Cambridge University Press (Hongarije), in samenwerking met The British Council Hongarije en haar studeercentra; Klett Publishing House, het Goethe-Institut,Vár Talenschool (Kisvárda), ILS Talenschool en Boekhandel (Nyíregyháza) en Libra Boekhandel (Boedapest).Twaalf middelbare scholen uit negen kleine dorpen waren erbij betrokken. Cambridge University Press en haar partners leverden de leermiddelen die werden gedemonstreerd en uitgedeeld aan de deelnemers. Gebruikte middelen waren onder meer boeken, bloemlezingen, woordenboeken, videoen audiocassettes, cd-roms en een lijst met nuttige websites. Deze methode was vooral populair bij jonge studenten, omdat het hen een overzicht gaf van niet-traditionele leermethodes en alternatieven voor het gewone handboek. Dat betekent ook dat er veel gebruik werd van gemaakt, slechts één school stapte uit het programma wegens tijdsgebrek. De sessies waren erg levendig en de studenten apprecieerden de gevarieerde activiteiten ten zeerste. Dat was ook zo voor hun lesgevers, die vooral de leermiddelen, ideeën en leertechnieken konden waarderen. De lesgevers hielpen ook bij het voorbereiden van de sessies en het samenstellen van de verschillende groepen (samenstelling was gebaseerd op het leerniveau). Copyright © 2005 OdLL-Projectpartners. Mag worden gekopieerd mits vermelding van de bron.

21

2.9 Medewerkers Nuttige tips a. Ga na of je alle vereiste medewerkers kan vinden voordat je met het programma start b. Gebruik personeel met polyvalente vaardigheden c. Gebruik, waar mogelijk, moedertaalsprekers en gewone cursisten

Inleiding Medewerkers zijn misschien wel de belangrijkste schakels in het programma. Je kunt werken met eigen mensen of met personeel van buiten je organisatie. Afhankelijk van welk model je kiest zal je mensen nodig hebben die kunnen omgaan met de verschillende aspecten van het programma: • Mensen die het programma coördineren (projectleiders, directeurs, secretaresses) • Taalcoaches • Docenten • Moedertaalsprekers • Taaladviseurs • Webdesigners • Technici • Mensen die de leermiddelen ontwerpen • Bibliotheekpersoneel

?

Hoeveel medewerkers heb ik nodig?

Het aantal medewerkers dat je nodig hebt hangt af van het gekozen programma. Sommige modellen vereisen daarnaast ook personeel met speciale vaardigheden, bijvoorbeeld bij afstandsleren. Andere types vereisen dan weer maar een klein aantal medewerkers, zoals studiegroepen of open toegang.Voordat je cursisten begint te werven, kijk je best na wat je noden zijn.

?

Welke medewerkers heb ik nodig, en welke rol zullen zij spelen?

Het programma dat je gekozen hebt, bepaalt welk type medewerkers je nodig hebt. In sommige gevallen zullen zij technisch aangelegd moeten zijn, in andere gevallen zullen ze vooral sterk moeten staan op pedagogisch vlak. Bijvoorbeeld: een e-learning cursus waarbij je on-lineoefeningen aanbiedt, vereist iemand die in staat is om de oefeningen op een website te plaatsen. Je hebt echter ook een docent nodig die de oefeningen opstelt en verbetert. Denk er ook aan om een moedertaalspreker in te schakelen, ze zijn erg populair bij de cursisten en zorgen voor een authentiekere ervaring. Hou wel in het achterhoofd dat in een niet-traditionele en open leeromgeving de rol van de docent anders is dan de rol die hij in een traditionele klas heeft.Ten slotte heb je ook nog iemand nodig die het hele programma overziet, die de aanwezigheden bijhoudt en het contact met de cursisten onderhoudt.

?

Hoeveel manuren heb ik nodig en hoeveel kan ik er me veroorloven?

Hou er rekening mee dat de organisatie van een programma een aanzienlijke hoeveelheid werk met zich meebrengt.Voorbereiding en werving slorpen veel tijd op en in sommige gevallen kloppen je medewerkers extra uren. Daarom is het nuttig om een realistische schatting te maken van de nodige manuren en de kost hiervan. De goedkoopste oplossing is het programma trachten in te passen in de normale werktijden van je medewerkers. Soms zijn overuren echter niet te vermijden, of misschien zal je een bijkomende kracht moeten aanwerven. Wat je je kan veroorloven, kan ook afhangen van de reden waarom je het programma organiseert (bv. om cursussen aan de man te brengen: dan zal er waarschijnlijk wat meer ruimte zijn). Mogelijks heb je extra fondsen verkregen of wil je hiernaar op zoek gaan. De beste oplossing is met de directie praten en samen bekijken wat mogelijk is. 22




?

Zal ik de medewerkers moeten opleiden?


Zal ik gewone studenten kunnen gebruiken in mijn programma en hangt er voor hen iets aan vast? Tracht gewone studenten als vrijwilligers in het programma te gebruiken. Ze zijn vanzelfsprekend kosteneffectief en aangezien ze het vrijwillig doen, zullen ze meestal gemotiveerd zijn. Denk er wel om dat ze onervaren zijn en wat ondersteuning vereisen. Desalniettemin is voor hen een open leren-programma een leerrijke ervaring, vooral als ze later zelf lesgever willen worden. Als je de middelen hebt om ze te belonen voor hun medewerking, kan je hen een cd- of boekenbon geven. Je kunt ze natuurlijk ook als een gewoon personeelslid betalen, maar waarschijnlijk is dat een stuk minder vanzelfsprekend. Als je programma een tandemleren-element bevat (een systeem waarbij studenten in verschillende talen met elkaar corresponderen via brief of e-mail), kan ook dit een mooie beloning voor hen zijn. Meer informatie over tandemleren is op deze website te vinden: www.enst.fr/tandem/etandem/etindex-en.html

?

Als je van plan bent medewerkers zonder onderwijservaring in te schakelen (bv. moedertaalsprekers), zal je hen waarschijnlijk een opleiding en wat begeleiding moeten geven. Ook voor ervaren docenten kun je een inleiding verzorgen, vooral wanneer het om een niet-traditionele of nieuwe leervorm gaat.

?

Hoe zal ik mijn personeel opleiden?

Je kunt bijvoorbeeld face-to-face-gesprekken organiseren, of je kunt enkele richtlijnen voor de lesgevers op papier zetten. Dit maakt het ook makkelijker om later het programma te herhalen (zie Het programma herhalen en implementeren).

2.10 Samenwerking met partners Nuttige tips a. Zoek partners die je eigen ervaringen, vaardigheden en locaties aanvullen en bied een tegenprestatie aan b. Werk niet met té veel partners c. Zoek contact met één welbepaalde persoon binnen een organisatie en onderhoud een regelmatig contact d. Formuleer duidelijke doelstellingen en een gedetailleerd collegerooster om misverstanden te vermijden

Inleiding Dit hoofdstuk geeft advies over contact en samenwerking met partners. We overlopen ook enkele vooren nadelen.

?

Welke partners kies ik en hoe contacteer ik ze?

De aard van je programma en de noden van de cursisten zullen je naar bepaalde mogelijke partners leiden. Je kunt mensen contacteren met wie je in het verleden hebt samengewerkt, wier interesses en capaciteiten je kent en die je vertrouwen genieten. Je kunt ook een partner zoeken met vaardigheden of faciliteiten die complementair zijn aan de jouwe.


23

?

Met wie werk ik samen? Medewerkers uit mijn eigen organisatie of van daarbuiten?

Het is makkelijker om samenwerkingsverbanden af te sluiten wanneer er al een netwerk bestaat, maar het loont evenzeer de moeite om contact te zoeken met nieuwe partners. Het is daarnaast ook nuttig om binnen andere organisaties contact te zoeken met personen die je bij naam kent. Ga op zoek naar partners die zich echt willen engageren om het programma te doen slagen en die niet enkel in financieel profijt geïnteresseerd zijn.

?

Welke voordelen zijn er voor mogelijke partners?

Het helpt als je aan toekomstige partners kan vertellen welke voordelen zij kunnen halen uit de samenwerking. Zo zullen zij bijvoorbeeld hun leermiddelen beter kunnen verspreiden, of hun doelpubliek uitbreiden (bv. meer bibliotheekgebruikers, meer kopers van boeken of meer kandidaten voor cursussen).

?

Welke vorm zal de samenwerking aannemen?

Samenwerking kan diverse vormen aannemen: • Hetzelfde model inrichten op een andere plaats of een ander tijdstip • Lokalen ter beschikking stellen • Ontwikkeling of ter beschikking stellen van leermiddelen • Technische ondersteuning • Raadgevingen en advies

?

Hoe wordt het samenwerkingsverband georganiseerd?

Als je een formeel samenwerkingsverband aangaat, kun je een overeenkomst tekenen (zie verder). Indien niet, dan is het aan te raden om duidelijke afspraken te maken, onder meer over rapportering. Regelmatig overleggen helpt om de gang van zaken bij te houden, met problemen af te rekenen en het programma te evalueren.

?

Moet ik formele contracten of overeenkomsten gebruiken?

Formele contracten of overeenkomsten helpen om de rollen duidelijk te verdelen en bouwen voor beide partijen een bescherming in. Duidelijke richtlijnen over uitgaven zorgen ervoor dat misverstanden vermeden worden en zijn ook nuttig als je een financiële overeenkomst met je partners aangaat. Het is ook nuttig om met alle betrokken medewerkers tot een overeenkomst te komen over het collegerooster. Mogelijke voordelen van samenwerking: • Toegang tot bijkomende expertise • Drempelverlaging tussen bepaalde sectoren (openbare en privé-scholen, hogescholen en universiteiten) • Uitwisseling van ervaringen en ideeën • Grotere beschikbaarheid van leermiddelen Mogelijke nadelen van samenwerking: • Bureaucratische obstakels (papiermolen en -berg, de nodige goedkeuringen verkrijgen) • Partners die het voor bekeken houden net voor de start van het programma (een formele overeenkomst kan dit mogelijk vermijden) • Een gebrek aan samenwerking binnen eenzelfde organisatie (samenwerking met andere partners kan dit echter oplossen) • Competitiegeest en competitiviteit tussen verschillende organisaties

24




Samenwerking met openbare instellingen Dit project richtte in de openbare bibliotheek van Zaragoza een talencentrum voor kinderen van 6 tot 14 in. Het doel van het project was de allerkleinsten te motiveren om talen te leren en een grote variatie van leermiddelen ter beschikking te stellen. Het onderzocht tevens de mogelijkheden van de samenwerking tussen een privé-bedrijf dat onderwijs en talenstudie verzorgt (mt Educación y Formación) en een openbare organisatie. Het project bood twee types activiteiten aan. De eerste was een open toegang voor het publiek op maandag- en vrijdagnamiddag en zaterdagmorgen. Gebruikers konden een beroep doen op een taaladviseur en konden aan taalactiviteiten deelnemen. Zo konden ze bijvoorbeeld over hun eigen taal, land en cultuur schrijven, zaken toevoegen aan de Toren van Babel (een zuil vol woorden in allerlei talen), een onderzoek doen naar de talen die in de stad gesproken worden aan de hand van de Taalmeter en de eigen leerstrategieën bespreken via een prikbord.


Casestudy 3

Het tweede type activiteiten waren geleide bezoeken voor scholen, die eenmaal per week in de voormiddag plaatsvonden. Een groep van een vijftigtal scholieren werd opgedeeld in twee kleinere groepen volgens leeftijd. Deze kregen een voorstelling van het talencentrum en de beschikbare leermiddelen en namen deel aan leeractiviteiten zoals verhalen vertellen in het Engels. Om de activiteiten en het gebruik van het talencentrum te ondersteunen hadden bezoekers toegang tot bestaande leermiddelen (dvd's, video's, cd-roms) en konden ze samenwerken met taaladviseurs die de activiteiten begeleidden en de deelnemers advies gaven om de leermiddelen op een ideale manier te gebruiken. Het succes van dit project was te danken aan verschillende factoren. Er was de methodologie, de selectie van aantrekkelijke leermiddelen die de verbeelding van de deelnemers stimuleerden; de activiteiten met de kinderen (vooral het verhalen vertellen); de ondersteuning van een taaladviseur als tegenhanger van een gewone lesgever, en de hoge graad van aanwezigheid en de positieve respons van de kinderen, ouders en lesgevers. Deze positieve indruk werd ook bevestigd door feedbackcommentaren: “Ik vind dit een zeer verrijkende en aanmoedigende ervaring. Ik kan een taal leren en tegelijkertijd met andere kinderen spelen” “De taaladviseurs waren heel vriendelijk en professioneel met de kinderen, en de activiteiten in het talencentrum waren heel leuk” “Dit is een heel innovatieve manier om kinderen een taal aan te leren op een leuke en speelse wijze” “De activiteiten werden uitstekend ontvangen. De kinderen waren erop gebrand om mee te doen. Iedereen kon het zien, iedereen kon iets leren!” De belangrijkste uitdaging was het vertrouwen te winnen van de openbare bibliotheek en een samenwerking uit te werken.Voor de bibliotheek was het een nieuwe ervaring en daardoor was men bij het begin niet zo happig op een samenwerking.Toch kon, na gesprekken met de directeur, een succesvolle werkrelatie worden uitgebouwd. Hij liet volgende commentaren optekenen: “Dit is een nuttige en interessante ervaring die ons toelaat mensen te tonen welke leermiddelen we in huis hebben door er bekendheid aan te geven” “Deze pilootervaring was een belangrijk initiatief, omdat het aan kinderen en jongeren toonde wat ze allemaal kunnen doen in de bibliotheek als ze een taal aan het leren zijn” Copyright © 2005 OdLL-Projectpartners. Mag worden gekopieerd mits vermelding van de bron.

25

3. Pedagogische aspecten 3.1 Begeleiding en ondersteuning van cursisten Nuttige tips a. b. c. d.

Denk aan de verschillende rollen die een docent kan spelen: coach, hulpmiddel, adviseur Begin met een analyse van de noden van je cursisten (zie Noden en doelstellingen van cursisten analyseren) Hou in gedachten wat de cursisten kunnen en willen doen Hou contact met de cursisten

Inleiding Begeleiding en ondersteuning van de cursist zijn essentiële componenten van programma's die gericht zijn op autonomie en flexibiliteit. Dergelijke ondersteuning kan de vorm aannemen van een goed gestructureerd trainingsprogramma, maar het kan ook begeleiding zijn die meer op ad-hocbasis verloopt, zoals toegang tot een website of contact met een taaladviseur. Begeleiding kan face-to-face, maar het kan ook via leermiddelen die aan het begin van het programma aangereikt worden. Het kan uiteraard ook een combinatie van de twee zijn.

?

Wat is de rol van de docent?

Mogelijke rollen die een docent kan spelen, staan hieronder beschreven (Geïnspireerd op Voller, P. (1997) 'Does the teacher have a role in autonomous learning?' In P. Benson and P.Voller (eds) Autonomy and Independence in Language Learning. London: Longman.): Als coach zorgt de docent ervoor dat het ideale leerklimaat aanwezig is. Dat kan worden bereikt door: • Cursisten te helpen om hun noden en doelstellingen, sterke en zwakke punten te identificeren • De leermodellen te ontwikkelen die beantwoorden aan de noden van een individuele cursist of een groep cursisten • Een positieve leeromgeving te creëren • Specifieke noden en leermethodes te identificeren • Aan te leren hoe de cursisten de vooruitgang best bijhouden (zie Opvolging) en hoe ze zichzelf kunnen evalueren • Geschikte evaluatiemiddelen aan te bieden (zie Beoordeling) • Samenwerking aan te moedigen In de rol van adviseur kan een docent verantwoordelijk zijn voor de motivatie van de cursisten, het bewustzijn van het belang en de voordelen van een autonome talenstudie aanscherpen. Ook kan hij het zelfvertrouwen opkrikken. Een goede communicatie tussen de docent en de cursist is van groot belang hier. Communicatie kan op de volgende manieren verlopen: • Klas- of groepsactiviteiten • Gesprekken in het klaslokaal, handleidingen, feedbacksessies • Vergaderingen en adviserende gesprekken • Telefonisch contact of contact via videoconferencing • Discussiegroepen, face-to-face of virtueel • E-mail, discussiefora, chatrooms • Feedbackformulieren

26




Nu we zo'n brede waaier aan rollen voor de docent hebben samengesteld, willen we graag nog vermelden dat dit niet wil zeggen dat al deze rollen door verschillende personen dienen te worden ingevuld (een docent kan bijvoorbeeld tegelijk de rol van hulpmiddel en adviseur invullen), of dat al deze rollen door één en dezelfde persoon dienen te worden ingevuld.


Ten slotte kan de docent ook als een hulpmiddel fungeren, en kan hij algemeen studieadvies geven of advies over de gekozen taal. De docent kan onder meer advies geven over: • Hoe de linguïstische vaardigheden te verbeteren • Hoe leerstrategieën te bepalen en toe te passen • Hoe de juiste informatie te vinden in het aanbod van leermiddelen • Hoe bepaalde basisvaardigheden te ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld technische vaardigheden (internet, e-mail, tekstverwerking,...)

Welke ondersteuning moet er beschikbaar zijn voor de cursisten en welke vorm neemt dit aan? Waar het concept van niet-traditionele studie relatief nieuw is, zullen cursisten meer begeleiding nodig hebben om zich te kunnen aanpassen aan deze andere manier van leren. Ook als je een programma organiseert dat een hoge graad van autonomie vereist, is het nuttig om op z'n minst een introductiesessie te houden, zodat cursisten goed weten hoe en waar ze leermiddelen kunnen vinden en waar ze terechtkunnen voor hulp. Cursisten hebben vooral bij het begin van een cursus nood aan begeleiding, maar het is ook belangrijk om de autonomie aan te moedigen, zodat ze niet té afhankelijk worden van de coach of de docent.

?

Enkele zaken om over na te denken: • Wees beschikbaar, maar niet té beschikbaar. Spreek overlegmomenten af • Technische hulp of hulp bij computerproblemen kan heel nuttig zijn • Een lijst met technieken voor talenstudie moet ter beschikking zijn om het zelfstandig studeren te vergemakkelijken. Dit kan aan de hand van een bestaande gids of met face-to-face-sessies • Zoek een locatie die makkelijk bereikbaar is voor de face-to-face-sessies • Het sessierooster voor de face-to-face-sessies moet rekening houden met de andere verplichtingen van de deelnemers, zo is het mogelijk dat de sessies buiten de normale werkuren moeten plaatsvinden • Stel bijkomende leermiddelen en -mogelijkheden ter beschikking om de ontwikkeling van diverse vaardigheden mogelijk te maken

?

Hebben de docenten face-to-face of virtueel contact met de cursisten?

Soms zijn face-to-face-sessies essentieel, zo bijvoorbeeld bij proefdagen, taaladvies of studiegroepen. In andere gevallen zullen ze zeker een meerwaarde voor je programma zijn, maar kunnen ze duur uitvallen. Als dat zo is, kun je virtueel contact overwegen: dit is een goede oplossing wanneer je cursisten ver van het studeercentrum af wonen of wanneer het moeilijk is om alle cursisten op één plaats samen te brengen. Telefonische vergaderingen zijn een goede en eenvoudige oplossing, videoconferencing is effectief maar ook heel duur. Je kunt ook het internet gebruiken om contact te houden: e-mail uiteraard, maar ook webfora en chatrooms zijn een uitstekende manier om contact te houden. SMS-berichtjes zijn een andere eenvoudige optie.


27

Casestudy 4

Taaladvies voor ouders De taaladviesdienst werd georganiseerd voor ouders in Zaragoza wiens kinderen in het secundair onderwijs Engels leerden en die hen wilden helpen bij hun talenstudie. Er waren twee hoofdelementen: virtueel contact en face-to-face-sessies.Voor het virtuele contact was er een website waar de ouders allerlei leermiddelen (tips, grammatica, activiteiten, links) konden vinden om hen te helpen om hun eigen talenkennis op te frissen. Ze kregen ook taaladvies via e-mail en in het forum konden ze hun mening over de talenstudie geven en mensen met gelijkaardige interesses ontmoeten.Voor de tweede component, de face-to-face-sessies, werden vijf bijeenkomsten georganiseerd. Deze handelden over algemene tips over motivatie, grammatica, woordenschat en technieken om de taalvaardigheid te verbeteren (lezen, schrijven, spreken en luisteren). Ouders werden ook uitgenodigd om vragen te stellen over hun eigen taalvaardigheden en ze kregen ook suggesties over leermiddelen en technieken die ze kunnen gebruiken wanneer ze met hun kinderen werken. Om de face-to-face-sessies te ondersteunen, kregen deelnemers een reeks bestaande leermiddelen en toegang tot een website waar ze allerlei bijkomende leermiddelen konden downloaden. Het succesvolste aspect van dit project was dat de on line taaladviesdienst aangevuld werd met face-toface sessies. Het moedigde de deelnemers aan om wekelijks de leertips thuis uit te proberen. De feedback van de deelnemers gaf aan dat deze benadering van talenstudie heel interessant en innovatief was: “Het is normaliter vrij moeilijk om studietips te vinden die specifiek op ouders gericht zijn” “Ik besloot deel te nemen omdat ik vond dat het anders leek. Het had wel langer mogen duren. Ik wou dat ik nog wat kon doorgaan”

28




Een sociale leeromgeving voor talenstudies De Spaanse Conversatieclub was een programma dat bijna helemaal op conversatie gericht was en dat plaatsvond in een informele en prettige atmosfeer. Bedoeling was het vertrouwen in de gesproken vaardigheden op te krikken, zelfstandigheid te stimuleren, samenwerking met moedertaalsprekers mogelijk te maken en een gelegenheid bieden om medecursisten te ontmoeten.


Casestudy 5

Het programma omvatte zes conversatiesessies, drie filmavonden en twee informele etentjes. Het werd ontworpen en uitgetest door Lessius Hogeschool (Antwerpen) en voor de filmactiviteiten werd samengewerkt met een plaatselijk ontmoetingscentrum. Alle conversatiesessies vonden plaats op Lessius Hogeschool. Er waren twintig deelnemers, maar de groep werd al snel opgedeeld in kleinere groepen. Op deze manier hadden de deelnemers meer vertrouwen om zelf het woord te nemen. Elke groep werd bijgestaan door een coach, enkele Spaanse uitwisselingsstudenten van Lessius Hogeschool vervulden deze rol. De sessies werden elke veertien dagen georganiseerd en duurden telkens twee uur.Tijdens de sessies praatten de deelnemers over zichzelf, hun interesses en hun favoriete Spaanstalige regio. Later werden faceto-face-sessies, rollenspelen, luisteroefeningen en ook een quiz gebruikt. De cursisten praatten verder nog over hun dagelijkse leven, werk, restaurantbezoek, ambities en interesses... De conversatiesessies werden gevolgd door drie voorstellingen van Spaanse films. Deze werden voorafgegaan door een inleiding over de film en gevolgd door een discussie.Ten slotte ontmoetten de deelnemers elkaar ook in een tapasbar, waar ze informeel Spaans konden praten met elkaar en met hun begeleiders. Deze aanpak bleek erg populair te zijn, vooral omdat cursussen die enkel op conversatie gericht zijn, heel moeilijk te vinden zijn. De sessies waren prettig en informeel en hoewel de groep heel verscheiden was (leeftijd en taalniveau) werkte de formule heel goed. Sommige cursisten zochten zelfs contact met elkaar buiten de sessies om. Meerdere cursisten merkten op dat ze het gevoel hadden dat ze aan vertrouwen gewonnen hadden en stelden het op prijs dat de gesprekken informeel waren en gericht op communicatie: “Ik stelde het op prijs dat conversatie de hoofdbrok was, dit is gewoonlijk heel moeilijk te vinden in normale avondscholen. Meestal zijn die te schools: je moet een handboek gebruiken en er is weinig ruimte voor creativiteit” “Ik vond het leuk dat iedereen in mijn groep een verschillend taalniveau had... Het lijkt moeilijker, maar dankzij de coaches slaagden we er toch in om met elkaar te praten!”


29

3.2 Motivatie Nuttige tips a. Wees duidelijk over wat je met je programma voor ogen hebt b. Zorg voor een goede begeleiding (on line of face-to-face), vooral bij het begin c. Zorg voor een stimulans, vraag bijvoorbeeld een kleine som geld die de cursisten terugkrijgen bij het einde van het programma, of voorzie een deelnamecertificaat

Inleiding Uit de Eurobarometer Special Survey (2001)* blijkt dat een van de voornaamse obstakels voor talenstudie een gebrek aan motivatie is. Dit hoofdstuk bekijkt motivatie als een belangrijke factor bij wat de cursist kan bereiken. * http://europa.eu.int/comm/public_opinion/archives/ebs/ebs_147_summ_en.pdf Hoe kan ik niet-traditionele cursisten motiveren om talen te beginnen studeren in een open leren-programma? Vraag eerst en vooral je cursisten naar hun persoonlijke motivatie om de taal te studeren (zie Noden en doelstellingen van cursisten analyseren). Het is makkelijker om mensen te motiveren om zelfstandig te gaan studeren wanneer het product aan hun noden is aangepast.

?

Enkele suggesties om de interesse van niet-traditionele cursisten vast te houden: • Bied een programma aan met een zekere flexibiliteit: “Ik vond het vooral leuk dat ik rustig thuis kon studeren, op mijn eigen tempo” (cursist, OdLL-project) • Voorzie makkelijke toegang tot het klaslokaal, de bibliotheek of het studeercentrum • Organiseer proefdagen waarop cursisten enkele zaken kunnen uitproberen • Vraag je cursisten wat ze willen en ontwerp een programma dat is aangepast aan hun noden en interesses • Bied iets nieuws aan (bv. film, toneel, video) • Help de cursisten bij het bepalen van hun eigen studeerstijl • Bied activiteiten op het juiste niveau aan (dit betekent dus gedifferentieerde activiteiten voor een groep met verschillende vaardigheden) • Bied een vorm van zelfevaluatie aan (zie Beoordeling)

?

Hoe kan ik de motivatie van de cursisten vasthouden?

Zelfs al is de motivatie bij het begin nog zo groot, het probleem is altijd hoe die vast te houden. Zelfstandigheid en flexibiliteit vereisen veel zelfdiscipline. Begeleiding is heel belangrijk hier, hetzij met faceto-face-sessies, hetzij door on-linehulp. Bewaar evenwel het evenwicht tussen een goede begeleiding en zelfstandig werken: geef dus nuttig advies zonder de zelfstandigheid van de cursist te ondermijnen. Enkele suggesties om de motivatie van de cursisten intact te houden: • Geef regelmatig feedback en aanmoedigingen • Moedig cursisten aan om een studiedagboek bij te houden • Beveel een handboek of studiegids aan • Geef ze taken die ze kunnen indienen

30




?


• Voorzie gevarieerde leermiddelen, geschreven of on line: “Spelletjes zijn motiverend, je denkt erover na en probeert daarna beter te doen” • Voorzie ook een sociaal element - voorzie meetings met of zonder de coach, bijvoorbeeld in een restaurant of café • Moedig de cursisten aan om studiegroepen te vormen • Voorzie conversatiemomenten • Leren leren - toon je cursisten hoe ze zelfstandige taalcursisten kunnen worden • Gebruik moedertaalsprekers

Hoe kan ik de cursisten stimuleren om hun doelstellingen te bereiken?

Een belangrijke factor voor het succes van dit soort programma's is dat de doelstellingen van cursisten realistisch zijn. Sommige cursisten zullen 'welbespraaktheid' als het belangrijkste doel zien. Het is echter niet realistisch om die te bereiken in een beperkt tijdsbestek. Leerstrategieën kunnen cursisten helpen om realistische doelstellingen te vormen. Een andere, meer traditionele manier om cursisten aan te moedigen is een examen of een test, al geldt dit niet voor alle cursisten, omdat sommigen afgeschrikt kunnen worden door zo'n test. Je kunt ook een soort beloning geven op het einde, zoals een boek of een boekenbon, of je kunt cursisten vragen om een financiële bijdrage te leveren, die wordt teruggegeven aan het einde van het programma. Zelfs als je meent dat motivatie vooral vanuit de cursisten zelf moet komen, zullen ze steeds je hulp nodig hebben. Enkele suggesties: • Bepaal realistische doelstellingen voor docent en cursist • Laat de cursisten hun eigen doelstellingen formuleren: “Ik maak iedere week een eigen studieplan. Ik ben ook van plan om het examen zo snel mogelijk af te leggen. Het moedigt me aan om mijn doel te bereiken” (Cursist, OdLL-project) • Help de cursisten nadenken over zichzelf en hun vooruitgang • Hou contact aan de hand van face-to-face meetings, telefoon, e-mail, SMS • Organiseer op gezette tijdstippen bijeenkomsten • Voorzie een bewijs van deelname voor de mensen die de cursus ook effectief beëindigen


31

Casestudy 6

Theater om cursisten te motiveren Theater werd gebruikt met een groep cursisten aan de National University of Ireland, Maynooth, met de bedoeling de spreekvaardigheid in het Iers te bevorderen. Scripts schrijven en korte dialogen of rollenspelen gebruiken is ook een manier om de schrijfvaardigheid te bevorderen.Tijdens de opvoeringen wordt ook de luistervaardigheid bevorderd. De theaterstukjes schrijven geeft de cursisten tevens de kans om creatief te zijn. En, omdat ze hun eigen werk opvoeren, zijn de cursisten erg gemotiveerd om goed te presteren. Een belangrijk doel was dus de spreek- en luistervaardigheid te ontwikkelen, maar ook leeractiviteiten buiten de campus aan te moedigen door een activiteit te gebruiken die samenwerking vereist. Er waren twee groepen. De coaches stelden een ideetje voor een theaterstukje voor, keken toe op de samenstelling van de groepen (telkens drie of vier cursisten), bespraken de situatieschets en de rolverdeling en stelden de deadlines op. In de ene groep hadden de cursisten een week de tijd om iets voor te bereiden, de andere groep had twee weken de tijd. De grammatica en de woordenschat werden met de begeleiders doorgenomen. Na de eerste sessie werkten de cursisten thuis aan het script, alleen en in samenwerking met de andere groepsleden via telefoon en e-mail. Net voor de 'opvoering' kregen de cursisten nog de kans om wat te repeteren en enkele laatste wijzigingen aan het script aan te brengen. De opvoeringen duurden tussen de vijf en de vijftien minuten, één opvoering werd op video opgenomen. Feedback werd op twee verschillende manieren verzameld: er was een evaluatieformulier dat werd ingevuld net na de opvoeringen en een standaard evaluatieformulier (voor evaluatie van het hele programma) dat enkele weken later werd ingevuld. Beiden gaven aan dat de activiteit goed ontvangen werd. De vragen die handelden over de voorbereiding thuis en de samenwerking met anderen lokten zowel positieve als negatieve commentaren uit. Een cursist vond de voorbereiding heel nuttig omdat “ze had leren e-mailen”, maar dan weer onprettig omdat “de baby op mijn schoot zat terwijl ik [e-mails] schreef ”. Een aantal mensen vond het moeilijk om zich aan te passen aan de schema's van anderen en een cursist vond haar voorbereiding “niet succesvol omdat de computer steeds bezet was”. Op de vraag of ze weer zouden meedoen aan een soortgelijk programma antwoordden alle respondenten wel “ja”. Bij de eindevaluatie bleek het theater de populairste activiteit te zijn, 44% van de respondenten wezen het als het interessantste en nuttigste onderdeel aan. Commentaren: “Theater was het beste aspect van de cursus en ik leerde veel Iers door deze oefening” “Ik vond het leuk om samen met mijn medecursisten aan het theater te werken” “Het was een leuke en nuttige manier om met de taal om te gaan” Volgens een van de begeleiders trokken de cursisten “het [theaterstuk] naar zich toe en konden ze zichzelf op een creatieve manier in de doeltaal uitdrukken”. Het “hielp ze ook om een solide groep te vormen”. Deze activiteit kan makkelijk herhaald worden in andere leerprogramma's. Om echter de problemen met thuiswerk en verschillende tijdsschema's te omzeilen, zou de activiteit volledig in het klaslokaal kunnen plaatsvinden. In zo'n geval moet evenwel gezocht worden naar een manier om het gebrek aan activiteiten buiten de sessies op te vangen. 32




Nuttige tips: a. Beoordeel niet zomaar. Hou rekening met wat de cursisten willen of nodig hebben b. Ontwikkel een beoordelingssysteem dat is aangepast aan het programma c. Hou voor ogen waar je met het programma naartoe wilt (zowel voor de organisator als voor de cursist) en laat dit een bepalende factor zijn bij de keuze van een beoordelingssysteem

Inleiding


3.3 Beoordeling

Hieronder beschrijven we enkele methodes die je kan gebruiken om de cursisten te beoordelen. Let wel, voor je een keuze maakt, overloop je best nog eens de doelstellingen van je programma, de doelgroep die je voor ogen hebt, en het studietype dat je gaat gebruiken. Soms willen cursisten geen formele beoordeling. De waarde en het doel van beoordeling verschillen voor iedere deelnemer, organisator en programma, er zijn dus enkele zaken die je bij het begin moet aanpakken.

?

Wat ga ik beoordelen?

Sommige types van beoordeling zijn gericht op het eigenlijke leerproces, terwijl andere, zoals tests en examens, op de resultaten gericht zijn. Beslissen wat je wil beoordelen helpt dus bij het bepalen of je voor een proces- of resultaatbenadering kiest. Enkele voorbeelden: • Taalvaardigheid - schrijven, spreken (productie), spreken (in interactie), luisteren (proces) • Leervaardigheid - bewustzijn over leerstrategieën en het gebruik ervan, gebruik van leermiddelen (proces) • Overdraagbare vaardigheden - communicatie (geletterdheid, mondeling, IT-vaardigheden), samenwerken met anderen, probleemoplossend • Zelfstandigheid - talent om doelstellingen te bereiken, zelfgestuurd leren, tijdsbesteding (proces) • Affectieve factoren - vertrouwen, motivatie, leerplezier

?

Wie of wat zorgt voor de beoordeling?

Dit hangt samen met hoe belangrijk de beoordeling is voor je programma, en zal verschillen indien het een beoordeling is die uitgevoerd wordt in de loop van een programma (bv. feedback) of aan het eind van een programma (bv. een examen). Degene die de beoordeling afneemt, kan een van de volgende personen zijn: • De docent of de coach • De cursist zelf • De moedertaalspreker • Andere cursisten • Computer • De examinator

?

Hoe ga ik beoordelen?

Mogelijkheden zijn: • Een examen • Een presentatie (voordracht, toneelstukje, video) • Huiswerk (projecten, essays, vertalingen) • Oefeningen (grammatica, multiple choice) • Diagnostische tests • Portfolio (European Language Portfolio, studiedagboek) • Groepswerk (rollenspel, samenwerking voor taken) • Deelname aan conversatie (aantal interventies tijdens lessen, gesprekken of on-linediscussies)


33

?

Welk is het verwachte resultaat?

De resultaten worden bepaald door de gekozen manier van beoordeling, maar het is belangrijk dat de cursisten een duidelijk idee krijgen van wat ze kunnen verwachten: • Extern certificaat (overal geldig) • Intern certificaat (enkel in organisatie geldig) • Quotering of cijfer • Verbetering of commentaar • Mondelinge feedback • Geschreven feedback • Een niveau van het Common European Framework* • Doorgaan naar een hoger niveau • De wil om door te gaan met het leren • Persoonlijke voldoening *Het Common European Framework of Reference for Languages is een initiatief van de Raad van Europa en is een middel om de talenkennis te beoordelen. Het wordt erkend in de hele Europese Gemeenschap.Verdere details kunnen hier gevonden worden: www.coe.int/T/E/Cultural_Cooperation/education/Languages/Language_Policy/Common_Framework_of_Reference/default.asp

3.4 Opvolging Nuttige tips a. Voorzie systemen om de progressie en de aanwezigheid bij te houden b. Zorg ervoor dat de communicatie met de cursisten in stand wordt gehouden, vooral wanneer ze zelfstandig werken c. Hou het profiel van de cursisten voor ogen en verzamel feedback over het programma

Inleiding Wekelijkse taken, regelmatige (verplichte) sessies en aanwezigheidslijsten stellen je niet enkel in staat om bij te houden hoe je programma en de cursisten evolueren, ze zijn tevens een belangrijke motiverende factor en spelen een belangrijke rol bij de uiteindelijke evaluatie van het programma.

‘‘ ’’ “De wekelijkse sessies

houden je gemotiveerd,

als je je taken niet doet, dan verlies je de pedalen... Omdat ik zelf weinig wilskracht heb, was dat wekelijkse doel iets wat me een duwtje gaf en dat was

heel nuttig”

(Cursist, OdLL-project)

34



Opening the door to language learning Hoe volg ik het programma op?

Enkele suggesties om het programma op te volgen:

Type

Beschrijving

Doel

Wekelijkse taken of huiswerk

• Taken gebaseerd op ofwel bepaalde leermiddelen, bv. oefeningen of hoofdstukken uit een boek, taken geselecteerd door de cursist • Activiteiten om te leren leren, bv. vaardigheden oefenen, leermiddelen selecteren, doelstellingen formuleren, zelfreflectie • Voorbereiding van een presentatie, een toneelstukje of een discussie

• Hou cursisten betrokken en gemotiveerd • Maak cursisten bewust van leerstrategieën • Geef ze de leiding over eigen studie of over de sessies • Feedbackmomenten met coaches, medecursisten, zelfevaluatie

Studiedagboek

• Een logboek met wekelijkse taken en resultaten, met • Moedig cursisten aan om meer over zichzelf en hun ruimte voor reflectie en commentaar studie na te denken • Elektronisch logboek dat wordt verstuurd naar de • Hou contact met cursisten die voornamelijk zelfstandig coach, bijdrage aan een discussieforum werken • Antwoorden op een reeks vragen die relevant zijn voor • Verzamel feedback over bijgewoonde sessies of de sessies, of een persoonlijk studieplan gebruikte leermiddelen • Gebruik logboek als een instrument om de zelfstandigheid van de cursisten te testen

Portfolio

• European Language Portfolio: een driedelig beoordelingsinstrument voor taalcursisten dat een Paspoort (bekwaamheid), en Biografie (planning en reflectie) en een Dossier (voorbeelden van geleverd werk) bevat • Andere portfolio's hebben soms een minder formele structuur, maar ze hebben in se hetzelfde doel: de vaardigheden meten, zelfreflectie aanmoedigen en voorbeelden van eigen werk geven (inclusief werk dat belangrijk kan zijn voor tewerkstelling)

• Help cursisten bij het aanleggen van een persoonlijk overzicht van hun studie, de doelstellingen, de leermiddelen en de vaardigheden die ze verworven hebben • Moedig zelfreflectie aan • Gebruik portfolio als een instrument om vooruitgang en zelfstandigheid te beoordelen • Ga na in hoeverre de talenstudie te combineren is met andere factoren, bv. werk, familie, vrijetijdsbesteding

Voldoening voor de cursist

• Aanwezigheid bij face-to-face sessies • Gesprekken met adviseurs • Aanwezigheid bij groepssessies • Deelname aan videoconferencing en telefonische gesprekken • Informeel contact met docenten en andere medewerkers • Bezoek aan het studeercentrum

• Moedig aanwezigheid op de sessies aan • Hou bij wie met de cursus stopt en voorzie nazorg • Vergelijk het aantal mensen dat de cursus begon en afmaakte • Zorg voor een overzicht van het leerprogramma van de cursist • Pak eventuele problemen met de taal, de motivatie en tijdsbesteding aan • Ga na hoeveel men gebruik maakt van taaladviseurs en beschikbare leermiddelen


?

3.5 Evaluatie Nuttige tips: a. Gebruik de gegevens die je verzamelde gedurende het programma om het te beoordelen b. Gebruik evaluatie om je programma te herzien en te verfijnen

Inleiding Wanneer je een nieuwe benadering of methode van talenstudie ontwikkelt, zul je een vorm van evaluatie moeten inbouwen.Voor een kleinschalig programma hoef je niet meteen een externe evaluator in te schakelen, maar het is wel nuttig om gegevens van deelnemers te verzamelen (cursisten, docenten, partners) om na te gaan of je programma alle vooropgestelde doelstellingen heeft bereikt. Informele feedback kan je mondeling of schriftelijk verzamelen (bv. vragenlijsten) terwijl het programma loopt, maar het is wel nuttig om op het einde geschreven feedback te hebben (zie Formulieren: Feedbackformulieren). Hieronder behandelen we enkele vragen die zullen opduiken wanneer je het programma evalueert:


35

?

Hoe weet ik of hetgeen ik heb gedaan, geslaagd was?

Eerst en vooral moet je nakijken wat je wil gaan evalueren. Dit kan vooruitgang, motivatie of voldoening zijn. Onderstaande tabel beschrijft het een en ander in detail: Evaluatie van

Essentiële vragen

Bewezen door

Leervooruitgang (zie Beoordeling)

Hebben de cursisten vooruitgang gemaakt?

Vergelijking van tests bij het begin en op het einde Succesvol afgelegde taken

Hebben de cursisten vooruitgang geboekt als zelfstandige studenten?

Leerdagboeken en portfolio's die planning, geleverd werk, leermiddelen en zelfreflectie bijhouden

Hebben de cursisten vooruitgang geboekt als taalstudenten?

Discussies over gebruikte leerstrategieën en nadenken over het leerproces

Hebben de cursisten de taken volbracht die ze zichzelf hebben opgelegd of die anderen hen oplegden (medecursisten of docenten)?

Ingestuurd werk Logboek

Motivatie van de cursisten

Voldoening van de cursist

?

Hebben de cursisten het programma beëindigd?

Aanwezigheid bij bijeenkomsten; gemaakte taken, feedback

Hebben de cursisten contact gehouden met medecursisten, organisatoren en docenten?

E-mail, telefoongesprekken, bijeenkomsten

Hebben de cursisten het gevoel dat ze hun voordeel hebben gehaald uit de cursus?

Feedback tijdens het programma (e-mail, telefoon, vergaderingen) en vragenlijsten op het einde

Was het de moeite waard voor de cursisten?

Dit zal waarschijnlijk duidelijk worden uit de feedback die je van de cursisten krijgt. Misschien wil je deze vraag niet zo direct stellen, maar je kunt wel andere vragen stellen die te maken hebben met voldoening, vooruitgang, leermiddelen,... Ook deze geven immers een goede indicatie of het de moeite waard is geweest (zie Formulieren: Feedback-formulier). Andere indicatoren zijn de aanwezigheid van je cursisten, houding en motivatie.

?

Was het de moeite waard voor de organisatoren?

Dit is iets moeilijker te beoordelen, tenzij je een heel gedetailleerde kostenraming hebt gemaakt. De volgende overwegingen hebben ongetwijfeld impact bij deze vraag: • Kreeg je subsidies? Als je programma bijvoorbeeld volledig ongesubsidieerd is, en als je een zekere winstmarge (of minstens break-even) moet kunnen aantonen, zal je de financiële kant van de zaak apart moeten beoordelen • Welke andere indicatoren spelen een rol? Als je bijvoorbeeld een link met de lokale gemeenschap wilde leggen, is dit je gelukt? • Heeft je programma voor een toegevoegde waarde gezorgd? Was het bijvoorbeeld goed voor het prestige van je organisatie? • Heb je een nieuwe cursus of nieuwe leermiddelen ontwikkeld die (commercieel) opnieuw kunnen worden gebruikt? Kun je meer studenten aantrekken of kun je het handboek publiceren?

?

Wat waren de voordelen voor de lokale gemeenschap?

Als je programma ontworpen werd tegen de achtergrond van een bepaalde lokale nood, of als het de bedoeling was om talenstudies tot bij een nieuwe groep studenten te brengen, zul je willen nagaan of je programma: • Het bewustzijn heeft gewekt van het belang van talenstudies • Een lokale, nationale of internationale nood heeft gelenigd • Voor nieuwe samenwerkingsverbanden heeft gezorgd • Meertaligheid heeft gepromoot (EU-dimensie) • Het onderwijs van minderheidstalen heeft verzorgd • Talenstudies mogelijk heeft gemaakt voor minderheidsgroepen 36



Opening the door to language learning Wat was de impact van het programma voor de medewerkers ?

Net zoals je bij de cursisten feedback verzamelt, zal je moeten evalueren wat het programma heeft betekend voor jezelf, je organisatie en je partners. Mogelijke resultaten hier zijn: • Innovatief te werk gegaan • Een nieuwe groep cursisten bereikt • Mogelijkheden gecreëerd om mensen terug in de klas te krijgen (of ze er net uit te halen!) • Een nieuwe benadering van lesgeven uitgetest • Nieuwe mensen ontmoet • Iets nuttigs voor de lokale gemeenschap gedaan • Persoonlijke verrijking • Nieuwe leermiddelen ontwikkeld • Een ruime hoeveelheid leermiddelen gebruikt • Problemen en successen gedeeld met collega's • Goede publiciteit voor je organisatie of je departement • Samenwerking met andere departementen en organisaties • Een onderwijs- of politieke agenda opgesteld


?

3.6 Het programma herhalen en implementeren Nuttige tips: a. Zie je programma als een blauwdruk voor andere activiteiten b. Bekijk bij het plannen al of je bepaalde zaken zal kunnen herhalen en ontwikkel leermiddelen voor je programma c. Tracht tijdelijke samenwerkingsverbanden te bestendigen

Inleiding Je kunt een eenmalige activiteit organiseren, bedoeld om aan specifieke noden van cursisten tegemoet te komen, zoals een proefdag om cursussen te promoten, of een cursus die is geïnspireerd door een bepaalde doelgroep. Om echter het maximum te halen uit de tijd, moeite, geld en ervaring die je gestoken hebt in het ontwerp en de voorbereiding van je programma, denk je best ook even aan herhaling en implementatie van de cursus.

Herhaling

?

Kan ik de leermiddelen hergebruiken?

Het antwoord op deze vraag zal van programma tot programma verschillen.Voor sommigen zal het idee opnieuw kunnen gebruikt worden, bv. een proefdag voor Frans kan herhaald worden met andere leermiddelen voor Hongaars.Voor andere programma's zullen bijvoorbeeld de website of het leerpakket hergebruikt kunnen worden, hetzij voor dezelfde cursus, hetzij als bijdrage tot meer traditionele cursussen en cursisten. Het is uiteraard aangeraden om al over deze 'herbruikbaarheid' na te denken wanneer je leermiddelen voor het programma ontwikkelt, zo haal je het maximum uit de tijd en de kostprijs om ze te ontwikkelen.


37

?

Kan ik het programma herhalen met nieuwe cursisten?

Wanneer je een succesvol programma en een herbruikbare set leermiddelen hebt ontwikkeld is het waarschijnlijk dat je programma herhaald kan worden. Misschien kan het wel herhaald worden op een andere manier. Zo kan een face-to-face cursus nu misschien on line gegeven worden.

Kan iemand het programma hergebruiken en daarbij mijn ideeën en leermiddelen gebruiken? Het antwoord op deze vraag hangt af van hoe specifiek het programma was voor jou en je cursisten. Misschien had je in je programma meerdere docenten nodig, dat geeft al een indicatie van hoe makkelijk het is voor anderen om het programma te hergebruiken. Wanneer je het programma beschikbaar maakt buiten je eigen organisatie, kunnen aantekeningen van docenten alvast helpen om een aantal zaken duidelijk te maken.

?

Implementatie

?

Wat zijn de vooruizichten om door te gaan met dezelfde cursisten?

Heb je mogelijkheden ingebouwd die verderzetting mogelijk maken? Dat kan eventueel op de volgende manieren: • Een gevorderdencursus • Meer leermiddelen of studiepakketten voor zelfstandige cursisten • Oprichten van studiegroepen (die je blijft begeleiden) • Contact met cursisten door e-mail, webforum • Blijvend lidmaatschap van het studeercentrum • Leermiddelen of handboeken aan je partners (bv. bibliotheek) geven

?

Welke andere voorzieningen zijn er voor talenstudie?

Ga na waar je cursisten heen kunnen voor verdere studies (als je die zelf niet kunt aanbieden). Onderzoek de lokale markt voor talenstudies, misschien kan je eventuele 'gaten' opvullen.

Wat zijn de implicaties voor personeelskosten en leermiddelen bij een verderzetting of herhaling? Problemen hebben vooral te maken met kosten en werving. Als je programma werd gefinancierd door een subsidie of andere fondsen, denk je best even na over hoe je een herhaling zou aanpakken. Je kan bijvoorbeeld de lestijden veranderen, de bijdrage van de cursisten verhogen of minder personeel gebruiken. Als je al leermiddelen hebt ontwikkeld, dan kun je daar natuurlijk bij een herhaling op besparen, vooral als je de leermiddelen op een elektronische manier tot bij de cursisten kan brengen. Als je programma succesvol was, kan het dat je organisatie bereid is om het programma in het normale curriculum op te nemen en om financiële middelen te voorzien om het programma permanent te implementeren.

?

?

Hoe kan ik de samenwerking met andere organisaties verlengen of bestendigen?

Vaak leidt je samenwerking met andere organisaties tot een samenwerking op langere termijn. Dat kan bijvoorbeeld een dialoog zijn tussen organisaties waarbij ideeën en ervaringen worden uitgewisseld. In andere gevallen, vooral bij samenwerking tussen private en openbare instellingen of bij een intersectoriële samenwerking kan het leiden tot andere activiteiten (niet noodzakelijk hetzelfde type) en kunnen er zelfs nieuwe partners bijkomen of wordt er nieuw materiaal uitgewisseld. 38




Professionele ontwikkeling voor universiteitsdocenten Het idee voor dit project werd ingegeven door een verzoek van een groep docenten van de Universiteit van Vilnius, die lessen en presentaties in het Engels geven. Het projectteam en het Instituut voor Vreemde Talen ontwierpen een zelfstandig leerprogramma, dat aan de hand van activeersessies (presentaties en discussies) een opleiding verzorgde voor het verbeteren van de “doceer”-vaardigheden in het Engels.


Casestudy 7

De cursisten, niet-gespecialiseerde cursisten Engels, hadden regelmatig contact met een taaldocent om verschillende onderwerpen te bespreken die te maken hadden met lesgeven in het Engels, en om hun vooruitgang te meten. Er waren tien activeersessies, die handelen over zaken als academische presentaties, verschillen tussen gesproken en geschreven taalgebruik, academische woordenschat, omgaan met vragen en gebruik maken van visuele hulpmiddelen en IT in de klas. De cursisten kregen leerpakketten voor zelfstandig leren, ontwikkeld door het projectteam, en er werd feedback en advies gegeven. De sessies werden in het Engels afgehandeld (uitgezonderd deze die handelde over IT en visuele hulpmiddelen). Aan het einde van het programma gaven de deelnemers een presentatie in het Engels, deze werd beoordeeld door het publiek en een docentenpanel. De deelnemers prezen het programma en merkten op dat hun deelname aan het project hun vertrouwen had opgekrikt: “Het voornaamste aspect voor mezelf was dat ik aan vertrouwen ingewonnen heb” Ze schreven ook over hun plannen om met de studie van Engels door te gaan na afloop van het programma. Sommigen overwogen om zich in te schrijven in een talenschool of om met een zelfstudiepakket te beginnen. Aan de andere kant waren er ook mensen die opmerkten dat ze er niet zeker van waren dat hun taalvaardigheid erop vooruit gegaan was. Een ander belangrijk aspect van het project was de promotie van het idee van zelfstandige taalstudie. Het Litouwse onderwijssysteem is nog steeds zeer gericht op lesgevers, hoewel er de voorbije jaren belangrijke veranderingen hebben plaatsgegrepen. Desalniettemin kan zelfstandig leren verdere promotie goed gebruiken, op alle onderwijsniveaus en niet alleen voor het talenonderwijs. Een belangrijk pluspunt voor het Instituut voor Vreemde Talen en de faculteit Filologie was dat het voor een beter imago zorgde: het project bood aan docenten van andere faculteiten iets heel nuttigs aan en dit gratis. Het project werd trouwens al herhaald aan de universiteit: er is nu een cursus Engels voor academisch personeel. Deelnemers krijgen achteraf een certificaat.


39

4. Leermiddelen 4.1 Technologie Nuttige tips a. Pas de technologie aan aan het programma, niet omgekeerd b. Hou een technische test met je cursisten voor je begint c. Vergeet ook de oude technologieën niet (bv. video, telefoon). Deze zijn even nuttig als de nieuwe technologieën (bv. internet, e-mail) d. Zorg ervoor dat je genoeg toegang hebt verzekerd tot de gekozen leermiddelen e. Zorg voor een back-up plan voor het geval dat de technologie je in de steek laat (dit kan heel demotiverend zijn voor cursisten)

Inleiding Dit hoofdstuk handelt over de verschillende technologieën die je kunt gebruiken wanneer je een open leren-programma organiseert. (Voor meer details over de aard en toepassing van bepaalde technologieën zie Appendix 3: Technologie voor talenstudies). Wanneer je je ideeën hebt ontwikkeld en hebt beslist welk programma je wil gebruiken, zal je geconfronteerd worden met een aantal vragen over technologie, ook over de kosten en de beschikbaarheid. Dit zijn enkele vragen die kunnen opduiken:

?

Welke technologie is het meest geschikt voor het programma?

Het hangt ervan af. Bij een e-learningmodel zullen jij en je cursisten bijvoorbeeld een betrouwbare internetverbinding nodig hebben, in een programma voor open toegang hebben jij en je cursisten videoen audiofaciliteiten, pc's en een internetverbinding nodig.Tracht problemen te anticiperen en bepaal duidelijk welke technologie je nodig hebt. Onderzoek of je de technologie ter beschikking kan stellen en indien niet, tot welke technologie je cursisten zelf toegang moeten verzekeren.

?

Hoe kan technologie meerwaarde toevoegen?

Technologie voegt waarde toe aan het programma, het maakt de studie interessanter, toegankelijker en flexibeler. Zo is het bijvoorbeeld heel interessant om bijkomende leermiddelen en oefeningen aan te bieden op een website. Gebruik echter niet té veel technologie: de cursus gaat in de eerste plaats over taal en niet over technologie. Mensen kunnen afgeschrikt worden wanneer een cursus te veel technologische kennis vereist. Een uitzondering hier is misschien een e-learningcursus.

40

4. Leermiddelen


Opening the door to language learning Wat is de rol van communicatietechnologie in mijn programma?

Communicatietechnologie vergemakkelijkt het contact tussen lesgever en cursisten, maar ook tussen de cursisten onderling.Voorbeelden van dergelijke technologie zijn e-mail, discussiefora en chatrooms.Vergeet ook de telefoon niet (vast én mobiel) want het is een goed verspreid en relatief goedkoop communicatiemiddel. Ook SMS is een efficiënte manier om korte berichtjes uit te wisselen en om korte leeractiviteiten te verzorgen.

?

4. Leermiddelen

?

Welke IT-kennis hebben de cursisten nodig om aan het programma deel te nemen?

Het is nuttig om duidelijk te vermelden welke IT-kennis vereist is om aan het programma deel te nemen. Zo vermijd je problemen voor jezelf en teleurstellingen voor je cursisten. Neem ook niet zomaar zaken aan: controleer of je cursisten over de vereiste IT-kennis beschikken, zelfs als dat eenvoudige basisvaardigheden zijn.

?

Welke technolgie staat beschikbaar voor de cursisten en waar?

Hoewel moderne technologie steeds toegankelijker wordt, beschikken veel mensen thuis nog niet over internet of e-mail. Een alternatieve oplossing voor deze mensen is dat je de technologie beschikbaar maakt in je instelling, bijvoorbeeld op een afgesproken tijdstip. Dit is zeker interessant wanneer je met een bepaald softwarepakket werkt: je kunt het pakket versturen naar alle deelnemers die over een computer beschikken, zodat ze het kunnen installeren (denk wel aan de auteursrechten), en voor de anderen kun je het pakket ter beschikking stellen in je instelling. Als het onmogelijk is om je eigen instelling ter beschikking te stellen, kun je denken aan een samenwerking met een openbare instelling, zoals een bibliotheek, of je kunt onderhandelen over goedkope internettoegang voor je cursisten in een internetcentrum.


41

Casestudy 8 Virtuele conversatie Dit programma concentreerde zich op Spaanse conversatie via telefoon en videoconferencing. Het wilde de deelnemers de kans geven om hun spreekvaardigheid te oefenen, ook als het moeilijk was om samen te komen. Het gaf hen ook de mogelijkheid om moedertaalsprekers te ontmoeten en ermee te praten, en het project gaf de cursisten een introductie over het gebruik van nieuwe technologie voor talenstudies. Het programma werd ontwikkeld in Zweden door de afdeling Volwassenenonderwijs van de school Alléskolan, in samenwerking met het Nationaal Agentschap voor Flexibel Leren (NAFL). Het was een onderdeel van een interactieve webcursus waar er weinig mogelijkheden waren voor face-to-facegesprekken.Twee verschillende media werden uitgetest voor virtuele conversatie. Het model met videoconferencing bracht cursisten met enige kennis van Spaans samen die hun conversatie wilden oefenen. Omdat ze ver van elkaar woonden, was het moeilijk om regelmatig bijeenkomsten te houden. De videoconferencing-sessies werden gehouden in vier talencentra in de regio, Alléskolan was daar een van. De sessies duurden twee uur en werden om de veertien dagen georganiseerd. Ze werden begeleid door een docent van Alléskolan.Vooraf kregen de deelnemers een lijst met thema's (het leven in Zweden, Zweedse cultuur, vergelijkingen tussen Zweden en Spanje), waardoor ze de conversatie konden voorbereiden.Tijdens de laatste sessie ontmoette de hele groep elkaar in Alléskolan, werd er naar een Spaanse film gekeken, en de deelnemers konden samen typische gerechten proeven. Het model met telefonische gesprekken werd ontworpen voor cursisten die deelnamen aan een cursus afstandsleren van het Nationaal Agentschap voor Flexibel Leren, maar die te weinig gesprekspraktijk hadden. De cursisten konden deelnemen aan vijf conversatiesessies, het tijdstip konden ze zelf bepalen. Net zoals bij het videoconferencing-model konden ze ook hier een aantal thema's voorbereiden. Deze sloten nauw aan bij het dagelijkse leven, ook waren er rollenspelen die waren aangepast voor de telefoon.Twee cursisten en een moedertaalspreker werden met elkaar in contact gebracht en praatten ongeveer een halfuur. Een lesgever luisterde mee en gaf achteraf commentaar. Vele niet-traditionele taalcursisten houden van de flexibiliteit van het afstandsleren, maar vaak missen ze conversatiepraktijk. De evaluatie van de test toonde aan dat videoconferencing en telefonische gesprekken vaak een efficiënte manier zijn om een gesproken element toe te voegen. De aanwezigheid bij de test was heel hoog en de deelnemers genoten van de informele sfeer. De cursisten bereidden zich goed voor en namen actief deel aan de conversatie, na wat geaarzel bij het gebruik van de technologie. Een belangrijke factor was de moedertaalspreker, die de sessies authentieker maakte. De deelnemers stelden de gekozen thema's op prijs en hadden meer vertrouwen om te spreken wanneer ze de thema's vooraf konden voorbereiden. “Het was nuttig om een docent te hebben wiens moedertaal Spaans is. Het maakt de verleiding kleiner om naar Zweeds over te schakelen als je iets moeilijk kunt uitleggen. Het was ook leuk om info te krijgen over het leven in Cuba, het land waar de moedertaalspreker vandaan komt” Interessant voor de organisatoren was de vergelijking tussen het gebruik van de telefoon, het meest toegankelijke en goedkoopste medium, en videoconferencing, dat betere mogelijkheden biedt voor authentieke conversatie, maar die minder flexibel is omdat het een zorgvuldige planning vraagt en toegang tot deze moderne en dure technologie vereist. 42

4. Leermiddelen



Nuttige tips a. Zorg ervoor dat je programma een ruime keuze aan leermiddelen aanbiedt, maar denk eraan dat je cursisten overdonderd kunnen raken door een overvloed aan leermiddelen b. Zorg ervoor dat je programma de toegang verschaft tot de juiste leermiddelen. Als je deze niet zelf kan aanbieden, denk dan na over een samenwerking met een bibliotheek, een talencentrum of een uitgever c. Zorg voor begeleiding bij de leermiddelen en suggesties om het maximum uit de geboden leermiddelen te halen

4. Leermiddelen

4.2 Studiepakketten en bestaande leermiddelen

Inleiding Leermiddelen zijn uiteraard een sleutelelement binnen elk leerprogramma. Eens je over de doelgroep en hun noden hebt nagedacht, zul je op zoek moeten gaan naar geschikte leermiddelen. Deze zal je ofwel zelf ontwikkelen, ofwel selecteren uit het aanbod van bestaande leermiddelen. Wat je ook kiest, een studiepakket zal je cursisten helpen begeleiden, voor oefeningen op het juiste niveau zorgen en dienst doen als logboek.

?

Wat wordt bedoeld met studiepakketten?

Dit zijn enkele types studiepakketten die je kan aanbieden aan cursisten. Er volgt telkens een korte definitie en een toelichting over het gebruik in open leren-programma's: Leermiddelen voor talenstudie: omvat alles dat expliciet bedoeld is voor de talenstudie (handboeken, computeroefeningen, cassettes) of authentieke leermiddelen (kranten, websites, televisieprogramma's, liedjes) die kunnen gebruikt worden voor de talenstudie. Deze moeten mogelijks worden aangepast voor de studie, door activiteiten toe te voegen, vertalingen of woordenlijsten. Leergidsen: gewoonlijk geven deze advies aan cursisten over hoe de leervaardigheden te verbeteren. Advies kan ook gaan over verschillende leerstrategieën en over hoe zelfstandige cursisten te worden. Soms bevatten deze ook modellen om de studie te plannen, jezelf en je vooruitgang te beoordelen (zie onder: middelen om de vooruitgang bij te houden). Gidsen over de beschikbare leermiddelen: geven informatie over de types leermiddelen die beschikbaar zijn, en advies over hoe ze te gebruiken. Bevatten ook suggesties over activiteiten die de cursisten kunnen uitvoeren om het maximum uit een bepaald leermiddel te halen. Eigen cursusmateriaal: worden gewoonlijk ontwikkeld voor een bepaalde organisatie, bedrijf of groep, bv. universiteitsstudenten. Gewoonlijk zijn ze een onderdeel van een 'gesloten' cursus, ze kunnen in elektronische of gedrukte vorm ter beschikking besteld worden. Bestaande cursussen: kunnen worden gebruikt bij zelfstudie maar ook in het klaslokaal. Ofwel worden ze door de cursisten aangekocht, ofwel staan ze ter beschikking in een bibliotheek of studeercentrum. Ze verschaffen de cursisten een leertraject en studieactiviteiten en kunnen een brede waaier aan leerniveaus bedienen. Wat structuur betreft zijn ze meestal sequentieel en kunnen ze kunnen gebruikt worden als het hoofdhandboek of als bijkomend materiaal (voor oefeningen, bijkomende uitleg). Middelen om de vooruitgang bij te houden: helpen cursisten om hun vooruitgang bij te houden en lesgevers om de cursisten te monitoren. Een voorbeeld van zoiets is het European Language Portfolio (zie Opvolging).


43

Dit zijn enkele vragen die je met je medewerkers moet doornemen over de inhoud van het leerprogramma.

?

Is een studiepakket nodig?

Wanneer je werkt met niet-traditionele of niet-gespecialiseerde taalcursisten, in het bijzonder binnen een open leeromgeving die gestoeld is op autonomie en motivatie, is de ondersteuning van een studiepakket essentieel. Studiepakketten zijn een sleutelelement voor de motivatie. Ze geven de cursist iets tastbaars om mee naar huis te nemen, en helpen om zich te organiseren. Welk pakket je kiest, hangt af van het gekozen programma en van de doelstellingen van de cursisten. Er is zo'n rijkdom aan leermiddelen dat de cursisten vaak overweldigd worden door de grote keuze. Een studiepakket of cursusboek geeft hen dan ook een werkbaar beginpunt, van waaruit ze verder het aanbod van leermiddelen kunnen ontdekken naarmate hun vertrouwen en hun kunnen verder ontwikkelt.Voorbeelden van studiepakketten kunt u terugvinden op de projectwebsite: www.opendoor2languages.net

Worden de studiepakketten in eigen huis ontwikkeld of zullen bestaande leermiddelen worden gebruikt? Er is een ruime variatie aan leermiddelen beschikbaar, maar deze zijn misschien niet geschikt voor je cursisten. Misschien zijn ze niet geschikt voor zelfstudie of moeilijk te gebruiken zonder begeleiding (bv. bij authentiek materiaal zoals kranten). Lesgevers kunnen ervoor opteren om bestaand materiaal aan te passen of om eigen leermiddelen te ontwikkelen. Het kan echter wel nuttig zijn om de cursisten een traditioneel handboek of een bestaande studiegids te geven, omdat het hen soms moeilijk valt om zich aan niettraditionele methodes aan te passen. Een deels traditionele aanpak kan hen dan ook op hun gemak stellen.

?

?

Welke leermiddelen zullen worden gebruikt en hoe selecteer ik die?

Het gamma van leermiddelen dat ter beschikking staat (vooral voor talen als Engels, Frans, Spaans en Duits) is bijzonder uitgebreid en gevarieerd. Wanneer cursisten in hoofdzaak autonoom zullen werken, word je geconfronteerd met de volgende uitdagingen: Toegang - waar en wanneer hebben de cursisten toegang tot de leermiddelen? Gebruiken ze die in een studeercentrum of kunnen ze deze naar huis meenemen? Zijn ze beschikbaar in elektronische of in gedrukte vorm? Hoeveelheid - hoe kan je de cursisten assisteren bij het selecteren van de geschikte leermiddelen? Er is vandaag een trend om steeds meer digitale leermiddelen te gebruiken (cd-rom, dvd, internet), maar ook bij de 'oude' technologieën is er keuze genoeg (boeken, cassettes, video). Bovendien zijn deze ook heel goedkoop, makkelijk te gebruiken en minder afhankelijk van dure hardwareapparatuur. Studieactiviteiten - bevatten de leermiddelen ingebouwde studieactiviteiten (bv. handboeken) of hebben de cursisten begeleiding nodig om de middelen te kunnen gebruiken (bij authentiek materiaal zoals films en kranten)? Het laatste kan worden opgelost door studieactiviteiten te voorzien die te maken hebben met authentiek materiaal of door advies te geven over het gebruik van verschillende types van authentiek materiaal voor de studie, bijvoorbeeld technieken om te studeren aan de hand van het televisiejournaal.

?

Wordt de keuze van de leermiddelen overgelaten aan de cursisten?

Het is een goed idee om cursisten aan te moedigen zelf hun leermiddelen bijeen te zoeken en die uit te wisselen met medecursisten. Soms zullen zij zaken ontdekken die zelfs de lesgevers niet kennen of zullen de cursisten voorkeuren ontwikkelen voor welbepaalde types leermiddelen, aangepast voor zelfstudie. Desalniettemin moeten de cursisten ook altijd de mogelijkheid hebben om advies in te winnen (van een lesgever of in de vorm van een handboek/gids). 44

4. Leermiddelen



?

4. Leermiddelen

Welke zijn de implicaties voor auteursrechten bij het gebruik van commerciële of authentieke leermiddelen in een studiepakket? Wanneer je zaken in een studiepakket overneemt, moet je uiteraard in regel zijn met de wet op de auteursrechten. Bij alles wat je overneemt, moet je de bron vermelden en je mag niets voor commercieel gebruik overnemen zonder de toestemming van de auteur.

?

Is de aankoop van bijkomende leermiddelen noodzakelijk?

Als je programma een vrije keuze van leermiddelen toelaat, aan de hand van een bepaald medium werkt (bv. computer) of zich toespitst op een bepaald type leermiddelen (bv. films), dan kan de aankoop van bijkomende leermiddelen noodzakelijk zijn. Bij het opstellen van de planning moet je hieraan denken, en een inventaris van de leermiddelen van je instelling en van je partners zal je helpen bij het bepalen hoe open en flexibel je programma kan zijn. Als je een bestaand handboek wenst te gebruiken, dan kun je misschien de kost hiervan inbrengen in de prijs van je programma.

Casestudy 9 Vorming voor zelfstandige taalcursisten ReActivate your language learning was een vormingsprogramma in het Verenigd Koninkrijk, voor volwassen cursisten die hun talenkennis wilden opfrissen en op een informele, zelfstandige manier wilden studeren. Het wilde de cursisten helpen bij het formuleren van hun doelstellingen en bij het ontwikkelen van doordachte leerstrategieën. Er werd ook advies gegeven om het beste uit de beschikbare leermiddelen te halen. Het programma was opgebouwd uit zes face-to-face-sessies in de bibliotheek van Southampton en zes sessies met een moedertaalspreker. In een eerste sessie leerden de cursisten na te denken over hun vroegere studie-ervaringen en schreven ze een 'taalbiografie'.Tijdens latere sessies gebruikten ze een vereenvoudigde versie van het Common European Framework om zichzelf te beoordelen en kregen ze het Dialang-systeem (voor on-linebeoordeling) te zien. Ze bespraken ook hun verschillende beweegredenen om talen te studeren en vergeleken hun individuele leerstijlen.Vervolgens werden de leermiddelen voorgesteld die beschikbaar waren in de bibliotheek en op internet. De cursisten kregen ook oefeningen en dachten na over strategieën om de oefeningen tot een goed einde te brengen. Aansluitend werden de cursisten uitgenodigd om de talenstudie verder te zetten. Dat kon alleen of in studiegroepen, die begeleid werden door een moedertaalspreker, dit was uitstekend voor de oefening van de spreekvaardigheid (kan je moeilijk alleen oefenen) en was een belangrijke motiverende factor. Als aanvullende middelen werden een studiegids en een website aangeboden. Deze manier van cursistenvorming, die het werk in studiegroepen combineerde met werken met moedertaalsprekers, was heel populair: “Ik realiseer me nu hoeveel er te vinden is om me te helpen” “Het geeft je het vertrouwen dat je jezelf kan motiveren“ “Ik realiseer me nu dat ik het meeste leer door te luisteren” De on line studiegids en de website (www.opendoor2languages.net/reactivate) maken het eenvoudig om het programma te herhalen, via zelfstudie of samen met docenten. Het is wel een aanrader en zeker een uitdaging om een studiegroep te vormen waarin een moedertaalspreker betrokken is. Copyright © 2005 OdLL-Projectpartners. Mag worden gekopieerd mits vermelding van de bron.

45

5. Nuttige tips - overzicht Waarom een open lerenprogramma ontwikkelen

Vind het wiel niet opnieuw uit - gebruik bestaande programma's, checklists, feedback en leermiddelen, etc. en pas ze aan (zie Formulieren) Bouw systemen in om de cursisten te beoordelen en te volgen en voorzie een systeem om feedback te verzamelen Denk tijdig aan het kostenplaatje (zie Financiering) en denk aan manieren om je programma te herhalen en eventueel op langere termijn in je normale programma te integreren (zie Het programma herhalen en implementeren) Hou rekening mee dat er altijd onvoorziene problemen zullen opduiken, wees flexibel en onthoud dat je programma vooral op de cursist gericht is

Noden en doelstellingen van cursisten beoordelen

Hoe sneller je weet wat je cursisten willen, hoe beter Maak voornamelijk gebruik van een geschreven vragenlijst om de gegevens te verzamelen Maak de vragenlijst zo gebruiksvriendelijk mogelijk door vooral gesloten vragen te gebruiken, maar geef de cursisten ook de kans om extra informatie toe te voegen aan de hand van op z'n minst één open vraag Wees flexibel en pas je aan de noden van de cursisten aan

Een model selecteren

Ontwerp een programma dat drie sleutelelementen combineert: oefening, toegang tot leermiddelen en toegang tot een begeleidend netwerk van medecursisten, docenten en moedertaalsprekers Vergewis je van de bestaande lokale voorzieningen voor talenonderwijs

Financiering

Vraag je cursisten om inschrijfgeld te betalen (gratis wordt niet altijd als 'goed' geïnterpreteerd) Werk samen met andere organisaties om de kosten te delen

Publiciteit en werving

Voorzie genoeg tijd om cursisten te werven Gebruik niet alleen folders en posters voor publiciteit Gebruik, indien mogelijk, advertenties in lokale kranten. Een krap budget hoeft hier geen belemmering te zijn: in sommige bladen kun je gratis adverteren Zorg ervoor dat je publiciteit duidelijk is over wat wordt aangeboden, welke resultaten verwacht kunnen worden en wie voor deelname in aanmerking komt

Een collegerooster opstellen

Bekijk het profiel van je cursisten (leeftijd, werksituatie, woonplaats,...) wanneer je het collegerooster opstelt Organiseer het programma niet gedurende de zomervakantie

Een lokaal kiezen

Ga na welk type lokaal je programma vereist.Tracht het programma in je eigen lokalen te organiseren; als dat niet lukt, kun je naar alternatieve oplossingen uitkijken Wees bereid om te betalen voor het gebruik van externe lokalen en boek vroeg genoeg indien nodig Tracht je cursisten toegang te geven tot een studeercentrum, maar denk eraan dat ze er misschien de voorkeur aan geven om thuis te werken

Medewerkers

Ga na of je alle vereiste medewerkers kan vinden voordat je met het programma start Gebruik personeel met polyvalente vaardigheden Gebruik, waar mogelijk, moedertaalsprekers en gewone cursisten

Samenwerking met partners

Zoek partners die je eigen ervaringen, vaardigheden en locaties aanvullen en bied een tegenprestatie aan Werk niet met té veel partners Zoek contact met één welbepaalde persoon binnen een organisatie en onderhoud een regelmatig contact Formuleer duidelijke doelstellingen en een gedetailleerd collegerooster om misverstanden te vermijden

46

5. Overzicht



Denk aan de verschillende rollen die een docent kan spelen: coach, hulpmiddel, adviseur Begin met een analyse van de noden van je cursisten (zie Noden en doelstellingen van cursisten analyseren)

5. Overzicht

Begeleiding en ondersteuning van de cursisten

Hou in gedachten wat de cursisten kunnen en willen doen Hou contact met de cursisten

Motivatie

Wees duidelijk over wat je met je programma voor ogen hebt Zorg voor een goede begeleiding (on line of face-to-face), vooral bij het begin Zorg voor een stimulans, vraag bijvoorbeeld een kleine som geld die de cursisten terugkrijgen bij het einde van het programma, of voorzie een deelnamecertificaat

Beoordeling

Beoordeel niet zomaar. Hou rekening met wat de cursisten willen of nodig hebben Ontwikkel een beoordelingssysteem dat is aangepast aan het programma Hou voor ogen waar je met het programma naartoe wilt (zowel voor de organisator als voor de cursist) en laat dit een bepalende factor zijn bij de keuze van een beoordelingssysteem

Opvolging

Voorzie systemen om de progressie en de aanwezigheid bij te houden Zorg ervoor dat de communicatie met de cursisten in stand wordt gehouden, vooral wanneer ze zelfstandig werken Hou het profiel van de cursisten voor ogen en verzamel feedback over het programma

Evaluatie

Gebruik de gegevens die je verzamelde gedurende het programma om het te beoordelen Gebruik evaluatie om je programma te herzien en te verfijnen

Het programma herhalen en implementeren

Zie je programma als een blauwdruk voor andere activiteiten Bekijk bij het plannen al of je bepaalde zaken zal kunnen herhalen en ontwikkel leermiddelen voor je programma Tracht tijdelijke samenwerkingsverbanden te bestendigen

Technologie

Pas de technologie aan aan het programma, niet omgekeerd Hou een technische test met je cursisten voor je begint Vergeet ook de oude technologieën niet (bv. video, telefoon). Deze zijn even nuttig als de nieuwe technologieën (bv. internet, e-mail) Zorg ervoor dat je genoeg toegang hebt verzekerd tot de gekozen leermiddelen Zorg voor een back-up plan voor het geval dat de technologie je in de steek laat (dit kan heel demotiverend zijn voor cursisten)

Studiepakketten en gepubliceerde leermiddelen

Zorg ervoor dat je programma een ruime keuze aan leermiddelen aanbiedt, maar denk eraan dat je cursisten overdonderd kunnen raken door een overvloed aan leermiddelen Zorg ervoor dat je programma de toegang verschaft tot de juiste leermiddelen. Als je deze niet zelf kan aanbieden, denk dan na over een samenwerking met een bibliotheek, een talencentrum of een uitgever Zorg voor begeleiding bij de leermiddelen en suggesties om het maximum uit de geboden leermiddelen te halen


47

Appendix 1:Types van zelfstandige talenstudie Type zelfstandige talenstudie

Plaats of locatie

Middelen

Professionele begeleiding

Type cursist

1. Autodidactisch Niet geleid Niet begeleid Solitair

Los van formele leeromgeving

Zelf bijeen gezocht (cursist Geen, begeleidt zichzelf maar Bestaat waarschijnlijk niet, stelt eigen pakket samen aan doet beroep op andere polyglotten uitgezonderd. de hand van TV, dagbladen,...) mensen om te oefenen

2. Zelfstudie Zelden begeleid Meestal alleen Vertrouwt op zichzelf

Niet-vaste leeromgeving (thuis, trein, bus)

Afstand irrelevant

Zelfstudiepakketten Cursussen op TV Woordenboeken Grammatica's

Geen of zeer sporadisch Werkt alleen

Hoopt dat de kennis kan worden opgedaan uit een boek en past die kennis toe op de buitenwereld. Cursist is geïsoleerd. Bekijkt de studie op zichzelf. Heeft problemen met gesproken taal.

3. Open leren Afhankelijk van organisatie Meestal deels geleid en die locatie en leermiddelen ondersteund ter beschikking stelt

Maakt eigen selectie uit een Krijgt advies van reeks leermiddelen, meestal bibliothecarissen, adviseurs uit talencentrum en docenten maar niet systematisch

Houdt ervan om met anderen te praten.Vindt de menselijke interactie aangenaam. Beperkte planning.

4. Ondersteund zelfstandig leren Altijd ondersteund Kan vanop afstand

Zelfstudiepakketten Cursussen op TV Woordenboeken Grammatica's Tekstboeken

Accepteert dat anderen misschien de oplossing voor hun noden hebben, maar wil vooral zelfstandig werken.

Werkt samen (bij het begin en ook soms later) met leermiddelen en medewerkers van organisaties

Systematisch gebruik van: Adviseurs Studiegroepen Tandemleren Partners Klassen Bijeenkomsten

David Bickerton (Evaluator van het OdLL-Project, 2003)

48

Appendices


Opening the door to language learning Appendices

Appendix 2: Profiel van de cursisten in het Opening the Door to Language Learning-Project (2002-2005) Deze appendix schetst een algemeen profiel van de cursisten die deelnamen aan het OdLL-project in de zeven partnerlanden (België, Hongarije, Ierland, Litouwen, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zweden). Deze gegevens werden samengesteld op basis van informatie die de deelnemers tijdens de tweede fase van het project verstrekten.

Leeftijdsgroepen Deze grafiek vat de gegevens samen voor alle partners. In totaal waren 156 deelnemers betrokken bij de twee testfases. De leeftijdsgroep tussen 25 en 34 was het best vertegenwoordigd (49 deelnemers). De kleinste groep (5 mensen) waren de deelnemers boven de 65. Een grote groep deelnemers was tussen 35 en 54 jaar oud: deze twee categorieën telden samen 67 deelnemers.

12%

18-24

31%

25-34

22%

35-44

20%

45-54

11%

55-64

3%

65+

5%

0%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Geslacht 105 deelnemers waren vrouwen (67%), 51 mannen (33%).

Onderwijservaring Bijna alle deelnemers (126) hadden secundair onderwijs achter de rug. Een grote groep (86) had ook ervaring op de universiteit of hogeschool. Een kwart van de groep had tevens postuniversitaire onderwijservaring of ervaring met volwassenenonderwijs (respectievelijk 40 en 36 mensen). Een kleine groep was vertrouwd met cursussen in avondscholen. 11%

Avondschool (elke opleiding)

23%

Volwassenenonderwijs (elke opleiding)

26%

Post-hogeschool/ Post-universiteit

55%

Hoger onderwijs/ Universiteit

81%

Secundair onderwijs

100%

Basisonderwijs

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%


80%

90%

100%

49

Doelstellingen van de talenstudie In de tweede fase van het project vroegen de partners de deelnemers naar de doelstellingen van hun studie. De doelstellingen en het percentage deelnemers dat een bepaalde doelstelling aanduidde, staan in de tabel hieronder. Op het profielformulier (zie Formulieren: Profielformulier) werd deelnemers gevraagd de hokjes aan te vinken naast de leerdoelen die voor hen van toepassing waren. Ze konden tevens aanvullende doelstellingen toevoegen - deze staan in de tabel tussen haakjes. We hebben de doelstellingen onderverdeeld in vier types: niet-specifieke doelstellingen (NS); doelstellingen die te maken hebben met vaardigheden (VA); functionele doelstellingen (FU) en sociale doelstellingen (SO). Dit wordt aangegeven in de derde kolom. Ik wil boeken, kranten en tijdschriften (beter) kunnen lezen in deze taal Ik wil de taal kunnen gebruiken wanneer ik met vakantie ben Ik heb de taal vroeger al gestudeerd en ik wil mijn kennis oppoetsen Ik wil naar radio- of tv-programma's kunnen luisteren/kijken in deze taal Ik wil deze taal in brieven en e-mails kunnen gebruiken Ik hou ervan om talen te studeren Ik wil de taal leren om beroepsredenen Ik hou van de landen waar deze taal wordt gesproken Ik wil makkelijker mensen ontmoeten en er een gesprek mee aanknopen Ik wil een grotere zelfstandigheid voor mijn taalstudie ontwikkelen Ik wil me vestigen in het land waar de taal wordt gesproken of ik ga er werken Ik zoek een goede manier om mijn vrije tijd te spenderen Ik heb familie in het land waar deze taal wordt gesproken (Ik wil mijn kinderen kunnen helpen bij hun huiswerk) Mijn werkgever heeft me aangeraden om mijn talenkennis te verbeteren Ik heb een vakantiewoning in het land waar deze taal wordt gesproken (Flamenco is een passie van me en ik wil de teksten kunnen begrijpen) (Ik hou gewoon van de taal) (Ik wil enkele nieuwe leerstrategieën uitproberen) (Ik wil de Keltische geschiedenis en mythologie gaan bestuderen) (Ik wil advies over het lesgeven in het Engels) (Mijn uitspraak is zwak en ik wil dit verbeteren)

44.9 % 42.3 % 41.7 % 37.8 % 36.8 % 35.9 % 35.3 % 34.6 % 30.8 % 26.9 % 16.0 % 15.4 % 5.1 % 5.1 % 1.3 % 1.3 % 0.6 % 0.6 % 0.6 % 0.6 % 0.6 % 0.6 %

VA FU NS VA VA/SO NS FU NS SO VA FU NS FU/SO FU FU FU VA NS NS FU NS VA

De antwoorden van de deelnemers op de gesloten vragen Over het algemeen gezien en ook in bijna elk partnerland uit het OdLL-project was het populairste antwoord “Ik wil boeken, kranten en tijdschriften (beter) kunnen lezen in deze taal”. Lezen heeft in het hele continent blijkbaar een hoge prioriteit. Ook andere stellingen die te maken hebben met specifieke vaardigheden (zoals “Ik wil deze taal in brieven en e-mails kunnen gebruiken” en “Ik wil naar radio- of tvprogramma's kunnen luisteren/kijken in deze taal”, respectievelijk te maken hebbend met schrijven en luisteren) waren populair. Cursisten uit gelijkaardige groepen delen ook vaak dezelfde doelstellingen. In Litouwen bijvoorbeeld duidden alle deelnemers één bepaald antwoord aan als doelstelling. En als je weet dat het programma in Litouwen een opleiding voor docenten voorzag, is het niet vreemd dat dat antwoord “Ik wil de taal leren om beroepsredenen”. Over het algemeen bekeken was dit antwoord het zevende populairste. Gezien de nadruk op zelfstandig talen leren in het OdLL-project, is het het vermelden waard dat enkel in Hongarije, waar de doelgroep doven en slechthorenden waren, het populairste antwoord “Ik wil een grotere zelfstandigheid in de taalstudie ontwikkelen” was. Misschien zijn de bijkomende uitdagingen voor doven en slechthorenden een mogelijke uitleg voor het belang dat zij aan autonomie hechten.

50

Appendices



In Limerick, Ierland, gaven niet minder dan acht op twaalf deelnemers reizen naar Frankrijk aan als een reden om Frans te leren. In Maynooth, eveneens in Ierland, vermeldden cursisten cultuur, nationale identiteit, zelfverbetering en persoonlijke ontwikkeling als redenen om Iers te leren.

Appendices

Antwoorden van de deelnemers op de open vragen

Antwoorden die werden gegeven in het Verenigd Koninkrijk tijdens fase 1 gaven de volgende doelstellingen aan: • In het buitenland gaan leven. Een aantal cursisten had een vakantiehuis in het buitenland gekocht of waren van plan om dat te doen • Om alledaagse taal te ontwikkelen om te gebruiken wanneer je met vakantie bent • Om zakelijke taal te ontwikkelen voor professionele doeleinden (zakenrelaties, jobvooruitzichten) • Om de kinderen te helpen bij hun huistaken • Om meer te leren over de taal en cultuur van de landen waar de taal wordt gesproken • Om het plezier en de uitdaging van een nieuwe taal leren • Om de kennis van grammatica en woordenschat te verbeteren • Om de luister-, lees-, spreek- en schrijfvaardigheid te ontwikkelen • Om te leren aan de hand van on line- en audiovisuele middelen, het is eens iets anders dan een handboek • Om een efficiënte manier te vinden om de taal te onderhouden die in een andere cursus geleerd werd In schril contrast met deze rijke variëteit aan leermotivaties, staan de cursisten uit fase twee in Litouwen, die enkel met 'professionele doeleinden' bezig waren. Zij vermeldden tevens dat zij “vlotter wilden worden in hun academische taal”, dat ze “communicatievaardigheden wilden verwerven” en verwezen ook naar “de structuur en de kenmerken van een goed college”. Culturele redenen werden vermeld in België, onder meer werden tango, flamenco en liedjesteksten vermeld, en een cursiste wilde “in staat zijn om mijn mening kenbaar aan Spaanstalige schrijvers en dichters wanneer ze naar Antwerpen komen”. Spaanse cursisten Engels wilden graag hun kinderen kunnen helpen bij hun huistaken, en in Zweden was er een cursist met veel 'gedwongen' vrije tijd (hij zat in de gevangenis) die “iets nuttigs” wilde doen met de hem gegeven tijd.


51

Appendix 3:Technologie voor talenstudies

52

Type

Beschrijving

Waarvoor kan het gebruikt worden?

Modellen

Audiovisuele technologie

Tv, dvd, video, cd, cd-spelers, multimedia-apparatuur, digitale fotografie, cassetterecorders en -spelers, videocamera's, overheadprojectors

Maakt het studeren leuker en authentieker. Kan cursisten helpen om de luistervaardigheid te ontwikkelen (audio, video, film) en om de productieve vaardigheden te ontwikkelen (zaken maken met videoapparatuur). Bovendien kunnen lesgevers activiteiten organiseren waarvoor tijdens lesuren vaak geen tijd is (bv. films of culturele activiteiten)

Open toegang Open leren - modellen 2, 4, 5 Roadshow Studie- of Casestudy 5: Een sociale conversatiegroep leeromgeving voor talenstudies creëren Casestudy 6: Gebruik van theater om cursisten te motiveren

Chatrooms (synchrone conversatie)

Deze internettoepassing laat toe dat twee of meer mensen met elkaar communiceren via korte geschreven berichten

Ideaal voor informeel leren tussen twee medecursisten en ook een goed alternatief voor face-to-face-advies tussen lesgever en cursist. Kan ook worden gebruikt voor tandemleren voor real time-conversaties (zie ook Discussiefora en E-mail hierna). Sommige chatsoftware laat het ook toe om bestanden naar elkaar door te sturen en laat dus toe om leermiddelen uit te wisselen.

Open toegang Open leren - model 4: Studie- of Open toegang conversatiegroup

Computer software

Cd-roms, Computer Assisted Language Learning (CALL) software, hulpmiddelen voor talenstudie zoals vertaalsoftware

Biedt multimedia-leermateriaal aan, kan meer Open toegang dynamisch zijn dan een gedrukte cursus. Kan Roadshow worden beschikbaar gesteld op een vaste Proefdagen locatie, bv. talencentrum of bibliotheek. Omdat dit vaak gebonden is aan een bepaalde computer of server, en ook omwille van auteursrechten kan dit niet altijd van op afstand gebruikt worden.

Open leren - model 4: Open toegang

Discussiefora (Vooral asynchroon)

On-lineforum waar mensen berichten kunnen posten en lezen

Geschikt voor taaladvies. Kan ook worden gebruikt in studiegroepen waar deelnemers informeel converseren over een onderwerp dat zijzelf of een docent gekozen hebben. Anders dan bij e-mail zijn de berichten zichtbaar voor iedereen in de groep en blijven ze op de website staan.

Open leren - modellen 1, 6

E-mail (Vooral asynchroon)

Inclusief gratis webmail en client e-mail zoals bv. outlook

Een uitstekende en eenvoudige manier om te Afstandsleren communiceren met en tussen cursisten. Kan Studie- of worden gebruikt om 'leergemeenschappen' te conversatiegroup creëren en ook voor tandemleren via e-mail. Bestanden kunnen worden uitgewisseld. Ook nuttig om studieadvies te geven.

Open leren - modellen 1, 2

Internet

Eventueel gebruik van een externe website of een site ontwikkeld voor een bepaalde organisatie of leerprogramma. Portaalsites bieden eveneens links aan naar leermiddelen of culturele info.

Voor het ontwerpen en afleveren van onlinecursussen, leermiddelen en oefeningen die dan van overal toegankelijk zijn. Ook een goede manier om te verwijzen naar andere bijkomende leermiddelen en authentieke bronnen zoals kranten.Wanneer intranet of een eigen website wordt gebruikt kan de toegang beperkt worden tot de groep cursisten.

Open leren - modellen 1, 3, 4

Telefoon

Zowel vaste als mobiele telefonie en SMS-berichten

Contact leggen tussen cursisten en docenten, Taaladvies Open leren - modellen 2, 6 adviseurs etc. vooral wanneer ze niet in elkaars Studie- of onmiddellijke omgeving zijn. Kan worden conversatiegroup Casestudy 8: gebruikt voor advies en als alternatief voor Virtuele conversatie face-to-face sessies. Ook voor spreek- en luisteroefeningen.

Videoconferencing

Materiaal voor het leggen van een videoverbinding tussen twee of meer organisaties (ethernetconnecties of webcam)

Voor het verzorgen van face-to-face contact tussen cursisten en docenten, zelfs uit verschillende landen. Mensen kunnen elkaar zien, dat helpt bij het opbouwen van een leergemeenschap en maakt de conversatie authentieker.Technische problemen kunnen wel frustrerend zijn.

Virtuele Leeromgeving

Webgebaseerd systeem om leermiddelen te creëren of te verdelen.Vaak mogelijkheid om statistieken bij te houden en vaak ook discussiefora.

Laat toe om gestructureerde on-linecursussen Afstandsleren en te creëren en verdelen in een gelimiteerde e-learning (enkel cursisten) omgeving. Gebruik kan worden gemeten, discussiegroepen kunnen worden gecreëerd, wekelijkse taken kunnen worden ingediend.

Appendices

Afstandsleren (via virtuele leeromgeving of internet) Virtueel taaladvies

Afstandsleren Cursistentraining Open toegang

Voorbeelden

Casestudy 2: Talen - roadshow

Casestudy 4: Taaladvies voor ouders

Casestudy 1:Taalcursisten met speciale noden ondersteunen

Casestudy 9: Cursistentraining voor zelfstandige taalcursisten

Taaladvies Open leren - modellen 2, 6 Studie- of conversatiegroup Casestudy 8: Virtuele conversatie

Open leren - model 1: Afstandsleren


Opening the door to language learning Appendices

Formulieren


53

Checklist om een open leren-model te ontwerpen Deze checklist werd gebruikt om de tests met open leren, zoals beschreven in de modellentabel (zie Tabel 1: Open leren: modellen), te ontwerpen. Een elektronische versie van deze website, met ruimte om je eigen activiteiten in te vullen, staat op de OdLL-projectwebsite: www.opendoor2languages.net

Sleutelvragen

Hoofdstuk

Activiteiten

Data Betrokken (start, einde) personen

Duur

Kosten

Planning en praktische aspecten Waarom een open lerenprogramma aanbieden? Waarom doe ik dit?

2.1

Noden en doelstellingen van cursisten analyseren Wat willen cursisten en wat hebben ze nodig?

2.2

Een model selecteren Wat ga ik aanbieden?

2.3

Financiering Hoe ga ik het financieren?

2.4

Publiciteit en werving Hoe trek ik cursisten aan?

2.5

Talen Welke talen ga ik aanbieden?

2.6

Een collegerooster opstellen Hoe ga ik het programma organiseren?

2.7

Een locatie selecteren Waar ga ik de activiteit organiseren?

2.8

Medewerkers Welke medewerkers heb ik nodig?

2.9

Samenwerking met anderen Met wie ga ik samenwerken?

2.10

Pedagogische aspecten Begeleiding van cursisten Welke ondersteuning en begeleiding geef ik de cursisten?

3.1

Motivatie Hoe motiveer ik de cursisten?

3.2

Beoordeling Hoe beoordeel ik de cursisten?

3.3

Opvolging Hoe hou ik toezicht op de vooruitgang van de cursisten?

3.4

Evaluatie Hoe evalueer ik het model?

3.5

Herhaling en implementatie Hoe herhaal of bestendig ik het model? Leermiddelen en technologie Welke technologie ga ik gebruiken?

4.1

Studiepakketten en bestaande leermiddelen Welke leermiddelen ga ik gebruiken en ontwikkelen?

4.2


Profielformulier De informatie die u verstrekt in dit formulier is enkel voor intern gebruik en zal niet worden doorgegeven aan derden. Het helpt ons om te bepalen of het programma geschikt is voor u en helpt ons ook om het programma aan uw noden aan te passen. Contactgegevens Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................ Gemeente of stad: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefoonnummer overdag: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GSM-nummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E-mail: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Over u In welke leeftijdscategorie situeert u zich? ❏ 18-24 Bent u een

❏ 25-34

❏ 35-44

❏ 45-54

❏ 55-64

❏ 65+

❏ man? ❏ vrouw?

Wat is uw huidige beroep? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (ook huisvrouw, student, gepensioneerd,...) Als u momenteel niet werkt, wat was uw vorige beroep? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderwijservaring - niet noodzakelijk met talen (kruis alle valkjes aan die van toepassing zijn): ❏ Voortgezet onderwijs of volwassenenonderwijs ❏ Universiteit of hoger onderwijs ❏ Postuniversitair Uw achtergrond in talenstudies Welke ervaring hebt u wat talenstudies betreft? Vermeld ook eventuele diploma's en getuigschriften: . . . . . . . . ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ Wat is uw moedertaal? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Welke taal zou u graag leren of verbeteren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Volgt u momenteel onderwijs in deze taal?

❏ Ja

❏ Nee


Welke andere talen kent u? Hieronder vindt u een vereenvoudigde versie van het "Common European Framework for Languages".Tracht uw kennis van de ta(a)l(en) die u kent in het schema in te passen. Uw moedertaal hoeft u niet in te vullen. Beschrijving

Talen

Ik ben deze taal nog maar net beginnen te studeren. Ik kan eenvoudige zinnen begrijpen die te maken hebben met mijn persoonlijke situatie. Ik kan ook al korte zinnen produceren. Ik begrijp al enkele woorden. Ik kan basisinformatie over mezelf, mijn familie of mijn werk verstrekken. Ik kan eenvoudige handelingen aan, bv. treintickets kopen. Ik begin de hoofdgedachte van langere stukken geschreven of gesproken tekst te begrijpen, bv. menu's, dienstregelingen, affiches. In gesprekken kan ik zelf zinnen vormen die te maken hebben met vertrouwde onderwerpen (mezelf, familie etc.). Ik kan ook al enkele persoonlijke meningen en beschrijvingen geven. Ik heb het stadium bereikt in de taal waarin ik een meer gecompliceerde toespraak/gesprek kan volgen, bijvoorbeeld een uiteenzetting. Ik kan omgaan met taal die te maken heeft met persoonlijke of thematische onderwerpen. Ik beschouw mezelf als een zeer bekwame gebruiker van de taal. Ik kan haast moeiteloos om met taal in de meeste situaties, ik kan mezelf haast moeiteloos uitdrukken in de meeste sociale en professionele situaties. Ik zou mezelf beschrijven als een bijna-moedertaalspreker. Ik kan snelle gesprekken volgen en ik kan geschreven en gesproken taal produceren die goed gestructureerd is en ik kan een logische en overtuigende uiteenzetting geven over zowat ieder courant onderwerp.

Waarom wilt u een taal studeren? (U kunt meer dan één vakje aanduiden) ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏

Ik hou ervan om talen te studeren Ik heb de taal vroeger al gestudeerd en ik wil mijn kennis oppoetsen Ik wil een grotere zelfstandigheid in de taalstudie ontwikkelen. Mijn werkgever heeft me aangeraden om mijn talenkennis te verbeteren Ik hou van de landen waar deze taal wordt gesproken Zodat ik makkelijker mensen kan ontmoeten en er een gesprek mee aanknopen Ik heb familie in het land waar deze taal wordt gesproken Ik wil de taal kunnen gebruiken wanneer ik met vakantie ben Ik wil boeken, kranten en tijdschriften (beter) kunnen lezen in deze taal Ik wil deze taal in brieven en e-mails kunnen gebruiken Ik wil naar radio- of tv-programma's kunnen luisteren/kijken in deze taal Ik wil me gaan vestigen in het land waar de taal wordt gesproken of ik ga er werken Ik zoek een goede manier om mijn vrije tijd te spenderen Ik heb een vakantiewoning in het land waar deze taal wordt gesproken Ik wil de taal leren om beroepsredenen Andere.Verduidelijk:

Waarom wilt u aan het programma deelnemen? ................................................................................................ ................................................................................................ Welke computerkennis heeft u? Verduidelijk. ................................................................................................ ................................................................................................ Ik beschik over een pc: Ik beschik over een internetverbinding:

❏ Ja ❏ Ja

❏ Nee ❏ Nee


Doelstellingen voor talenstudies formuleren Bedenk: Denk na over wat je kan bereiken binnen de tijd die je ter beschikking hebt voor je studie. Wees realistisch: als je iets wil bereiken wat veel tijd en werk in beslag neemt, denk dan na over een kleinschaliger doelstelling. Denk na over: a) Welke zijn je doelstellingen op lange termijn? Wat wil je gaan doen met de gekozen taal (e-mails schrijven, reizen, telefoneren, lezen,...) Ik wil kunnen: ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ...........................................................................................

b) Welke zijn je doelstellingen op korte termijn? Mijn doelstellingen op korte termijn: ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ...........................................................................................

c) Hoeveel tijd wil je (dagelijks, wekelijks) besteden om je doel te bereiken? ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ...........................................................................................


Planning: Gebruik onderstaande tabel om je studie te plannen. Je bepaalt zelf hoeveel doelstellingen je formuleert.

Nr.

Doel Wat wil je bereiken?

Studieplan Hoe wil je het bereiken?

Deadline Wanneer wil je het bereikt hebben?

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.


Formulier voor zelfevaluatie Gestudeerde taal: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gebruik dit formulier om je te helpen bij het nadenken over je vooruitgang.

Taal 1. Wat vind je leuk en waarom? ........................................................................................... ........................................................................................... 2. Hoe beoordeel je je eigen vooruitgang? ........................................................................................... ........................................................................................... 3. Heb je specifieke problemen met de taal? ........................................................................................... ........................................................................................... 4. Vind je dat je tot nu toe je doelstellingen hebt bereikt?

❏ Ja

❏ Neen

5. Ben je het eens met de onderstaande stellingen? Ja Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik Ik

Neen

vind het leuk om te kunnen studeren wanneer ik dat wil vind het leuk om met mijn eigen interesses bezig te zijn vind het leuk om zelfstandig te werken ontdek nieuwe zaken over mijn manier van leren ben een beter taalstudent geworden voel dat ik vooruitgang boek in mijn studie heb meer vertouwen om de taal te leren en te gebruiken werk vooral aan vaardigheden waar ik goed in ben heb andere mensen nodig om me te helpen of aan te moedigen heb niet genoeg tijd voor mijn talenstudie word overdonderd door de overvloed aan leermiddelen vind het moeilijk om spreekpraktijk op te doen vind het moeilijk om doelstellingen te formuleren voor mezelf raak heel snel gedemotiveerd

Als je vooral ja hebt geantwoord in de bovenste helft, ben je goed bezig. Als je vooral ja hebt geantwoord in de onderste helft, moet je even nadenken over je problemen en hoe je die best aanpakt. 6. Wat kan je doen om je problemen aan te pakken? ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... Copyright © 2005 OdLL-Projectpartners. Mag worden gekopieerd mits vermelding van de bron.

Leermiddelen (boeken, cassettes, software, internet, etc.) 7. Zijn er leermiddelen die je bijzonder interessant vond? ........................................................................................... ........................................................................................... 8. Had je problemen om geschikte leermiddelen te vinden? ........................................................................................... ........................................................................................... 9. Welk aanvullend materiaal wil je gebruiken? ........................................................................................... ........................................................................................... Vaardigheden en strategieën 10. Waar ben je het sterkst in? Je mag eventueel meer dan één vaardigheid aanduiden Lezen

Schrijven

Luisteren

Spreken

Grammatica

Woordenschat

11. Welke vaardigheden heb je meest nodig of wil je verbeteren? Je mag meer dan één aanduiden) Lezen

Schrijven

Luisteren

Spreken

Grammatica

Woordenschat

12. Hoe wil je de gekozen vaardigheden verbeteren? Vaardigheid

Strategie om te verbeteren

13. Wat win je bij deze manier van leren (bv. groter vertrouwen)? ........................................................................................... ........................................................................................... 14. Wat bevalt je het meest bij deze manier van leren? ........................................................................................... ........................................................................................... 15. Wat bevalt je minder goed bij deze manier van leren? ........................................................................................... ...........................................................................................


Verdere stappen 16. Hoe wil je doorgaan met je studie? (Dit zijn mogelijke redenen, voeg echter gerust je eigen redenen toe)? Vergeet je oorspronkelijke doelstellingen niet. Verder zelfstandig leren Gedisciplineerder en regelmatiger studeren Me inschrijven voor een cursus Een studiegroep vervoegen of oprichten Een partner voor tandemleren zoeken Manieren zoeken om mijn vooruitgang te meten Een persoonlijke lesgever zoeken Een land bezoeken waar de taal wordt gesproken Een intensieve cursus zoeken Een groter gamma aan leermiddelen gebruiken Me inzetten om mijn zwakste vaardigheden te verbeteren

17. Andere plannen ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ...........................................................................................


Feedbackformulier Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Datum: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gestudeerde taal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geef commentaar over de volgende zaken: De taal 1. Wat vind je dat je via deze ervaring hebt geleerd, met betrekking tot je talenstudie? ........................................................................................... ........................................................................................... 2. Waar heb je meer in het bijzonder van genoten, en waarom?

....................................

........................................................................................... 3. Zou je durven zeggen dat je vooruitgang hebt geboekt op bepaalde vlakken? Welke vlakken? . . . . . . . . . . ........................................................................................... 4. Ervoer je bepaalde problemen met de taal? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................... 5. Vind je dat je je doelstellingen hebt bereikt?

❏ Ja

❏ Neen

6. Waren er bepaalde aspecten of leermiddelen die je bijzonder interessant vond? ........................................................................................... ........................................................................................... Het programma 7. Had je problemen om leermiddelen te vinden en zelfstandig te werken? ........................................................................................... ........................................................................................... 8. Vind je dat je voldoende ondersteuning kreeg? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................... 9. Was er iets wat je graag wilde bereiken maar dat je niet gelukt is? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................... ........................................................................................... 10. Wat heb je persoonlijk gewonnen bij dit programma (bv. meer zelfvertrouwen)? ........................................................................................... ...........................................................................................


De toekomst 11. Wil je doorgaan met je talenstudie en zo ja, op welke manier? ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... Ander commentaar ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... Hoe zou je volgende aspecten beoordelen: Uitstekend

Heel goed

Goed

Het programma

Je vooruitgang

De locatie

Leermiddelen (Boeken, video's, software)

Ondersteuning (medewerkers en middelen)

Toegangstijden (indien van toepassing)


Voldoende

Onvoldoende

Opening the Door to Language Learning: talenonderwijs toegankelijker maken

Recommend Documents