ONDERZOEK NAAR DE ERVAREN JEUGDOVERLAST IN EN NABIJ WINKELCENTRUM MAKADO
Voorjaar 2013
omslag D.indd 2
17-06-13 13:43
Onderzoek naar de ervaren jeugdoverlast in en nabij winkelcentrum Makado
Voorjaar 2013
1
In opdracht van: Driehoek gemeente Purmerend, Openbaar Ministerie en Politie Martine van Vliet (gemeente Purmerend) Dagmar Slot (Openbaar Ministerie) Uitgevoerd door: Team Beleidsonderzoek & Informatiemanagement Gemeente Purmerend Henk-Jaap Batelaan Met medewerking van Anouschka Panka Juni 2013 Verkrijgbaar bij: Gemeente Purmerend E-mail:
[email protected] Digitale rapportage is te vinden op: www.purmerend.nl
2
Inhoud Inhoud
3
Samenvatting
4
1.
Inleiding
5
2.
Bevindingen
9
3.
Conclusies eerste meting april 2013
17
3
Samenvatting Jeugdoverlast volgen door de ogen van buurtbewoners en winkeliers Het winkelcentrum Makado en de nabije woonomgeving in de Purmerendse wijk Wheermolen worden al enige jaren geplaagd door jeugdoverlast. Omdat de leden van de jeugdgroepen op straat niet alleen overlast veroorzaken, maar ook vaker dan gemiddeld strafbare delicten plegen, heeft de gemeente Purmerend samen met het Openbaar Ministerie en de politie besloten tot een 'integrale en intensieve' aanpak van dit probleem. De intensieve aanpak wordt gevolgd en geëvalueerd door een voor dit doel in het leven geroepen Projectgroep. Onderdeel van de evaluatie is het enquêteren van buurtbewoners en winkeliers. Dit gebeurt twee keer, namelijk in april en september 2013. Dit om te zien of het eerste half jaar van het project effect sorteert in de ogen van buurtbewoners en winkeliers. Voor u ligt het rapport van de eerste enquête, de eerste meting. In september worden de resultaten van twee enquêtes met elkaar vergeleken. Bevindingen 1e enquête naar jeugdoverlast in de omgeving van Makado, april 2013 Vaker ervaren overlast, sterkere onveiligheidsgevoelens nabij Makado dan gemiddeld � De omwonenden van Makado zeggen (veel) vaker dat zij vaak overlast ervaren dan gemiddeld in Wheermolen of in Purmerend als geheel. � Winkeliers en omwonenden van Makado beoordelen hun buurt ook (veel) vaker als onveilig, zowel overdag als 's avonds, dan inwoners uit andere delen van Purmerend. � Het rapportcijfer voor het veiligheidsgevoel 's avonds is onvoldoende. Veel soorten overlast, op veel plekken, alle avonden, in het weekend ook 's nachts � De overlast bestaat uit rommel op straat, schreeuwen, vernielingen, brommers, harde muziek, zichtbaar drank- en drugsgebruik en het lastig vallen van personen. � Van rommel, vernielingen, zichtbaar drank- en drugsgebruik en het lastig vallen van personen wordt vaker dan elders in Purmerend gezegd dat deze vaak voorkomen. � De overlast vindt plaats op veel verschillende plekken: in het winkelcentrum, bij één van de flats in de buurt, op een basketbalveldje en op diverse andere plekken. � De overlast wordt vooral 's avonds ervaren, alle dagen van de week. In het weekend is ook vaak 's nachts sprake van overlast. Buurtbewoners en winkeliers kennen de jongeren niet � De buurtbewoners en winkeliers hebben slechts oppervlakkige kennis van de jeugdgroepen. � Ze weten iets van de omvang van de groep (8-10), dat het vooral jongens zijn, maar weten nauwelijks wie er deel van uit maken (waar ze wonen of wie hun ouders zijn). � Een kwart van de omwonenden, zowel in de omgeving van Makado als elders in Purmerend, heeft de jongeren wel eens aangesproken. Weinig meldingen bij politie en gemeente, wel vertrouwen in hun aanpak � Slechts ruim een derde van de buurtbewoners heeft wel eens jeugdoverlast gemeld bij de politie of gemeente. Zij geven een onvoldoende voor de afhandeling van hun melding. � Bijna de helft heeft vertrouwen in de aanpak van de Driehoek. De andere helft van de buurtbewoners neemt een afwachtende houding aan. Slechts een klein deel heeft er geen vertrouwen in. � We beoordelen dit vertrouwen met een voldoende. Dit vertrouwen van de winkeliers en omwonenden verdient in deze situatie van forse overlast een gunstige waardering. � Een compliment aan én een verantwoordelijkheid voor gemeente, politie en Openbaar Ministerie.
4
1.
Inleiding
1.1 Aanleiding onderzoek De Driehoek van Purmerend (Openbaar Ministerie [OM], politie, gemeente) heeft besloten tot een intensieve en meervoudige aanpak van een criminele jeugdgroep die zich beweegt in en nabij Winkelcentrum Makado (verder kortweg: "Makado") in de wijk Wheermolen in Purmerend. Afgezien van enkele hoogbouwflats zijn er 'rijtjeswoningen' in de omliggende straten gelegen. De groep jongeren veroorzaakt overlast in flats (kelderboxen, gemeenschappelijke ruimten), op straat (basketbalveldje) en in het winkelcentrum zelf. Leden van de jeugdgroep plegen bovendien delicten en hebben vaak contacten met politie en OM. Dit laatste (criminele) gedrag maakt deze jeugdgroep anders dan de andere overlastgevende of hinderlijke jeugdgroepen in Purmerend.1 De Projectgroep Makado die de intensieve en meervoudige aanpak namens de Driehoek vormgeeft, streeft een aantal doelen na. Die beschrijven we hier niet. Zie hiervoor het plan van aanpak van de projectgroep.2 We volstaan met het noemen van de doelstelling om de jeugdoverlast, zoals deze wordt ervaren door flatbewoners, andere buurtbewoners en winkeliers, terug te dringen. De projectgroep wil weten of de inzet van de diverse samenwerkingspartners in dat opzicht effectief is. Hiertoe worden (onder meer)3 twee enquêtes uitgevoerd onder omwonenden en winkeliers. Eén in april en één een half jaar later. Het team Beleidsonderzoek en Informatiemanagement van de gemeente Purmerend is gevraagd om deze enquêtes uit te voeren Doel van het onderzoek, doel van de eerste enquête Het doel van het onderzoek is het in beeld brengen van de aard, omvang en ontwikkeling van de jeugdoverlast, zoals deze wordt beleefd door buurtbewoners en winkeliers, in het gebied in en nabij winkelcentrum Makado. Het doel van de eerste enquête is het geven van een stand van zaken over aard en omvang van jeugdoverlast in april 2013. Het is een eerste meting.
1
In een door veel gemeenten en politieregio's gebruikte classificatie van jeugdgroepen, opgesteld door Bureau Beke, valt de Makadogroep onder de criminele jeugdgroepen. Dit is de 'zwaarste' categorie van jeugdgroepen, naast de overlastgevende, hinderlijke en overige (niet-geclassificeerde) jeugdgroepen. Dergelijke criminele jeugdgroepen komen maar sporadisch voor.
2
Integraal plan van aanpak criminele jeugdgroep "Makado", opgesteld door het Adviesteam van de Projectgroep integrale aanpak criminele jeugdgroep Makado (maart 2013). 3 De projectgroep voert zelf ook een aantal analyses uit, onder andere op gegevens van politie en justitie, om de aanpak te evalueren. Dit onderzoeksverslag beschrijft de bevindingen van een eerste enquête (nulmeting) onder buurtbewoners. Samen met een tweede enquête worden deze bevindingen aan de analyses van de projectgroep toegevoegd. De projectgroep is verantwoordelijk voor de evaluatie van de aanpak.
5
1.2 Vraagstelling en aanpak van het onderzoek Hoofdvraag In hoeverre is de intensieve inzet van de Projectgroep Makado en de samenwerkingspartners effectief in het verminderen van de jeugdoverlast zoals deze wordt beleefd door flatbewoners, buurtbewoners en winkeliers/ondernemers? Deelvragen 1. In hoeverre voelen buurtbewoners en winkeliers zich onveilig in de buurt of in het winkelcentrum? 2. Is er sprake van overlast? 3. In welke mate? 4. Wat voor soort overlast? � Vindt er zichtbaar drank- en/of drugsgebruik plaats? 5. Op welke plekken? 6. Op welke dagen en tijdstippen? 7. Wat weten buurtbewoners en winkeliers van de jongeren die overlast veroorzaken? 8. Wat doen buurtbewoners en winkeliers zelf (evt. samen met anderen) om overlast te voorkomen/beperken? 9. In hoeverre hebben buurtbewoners en winkeliers vertrouwen in de intensieve aanpak van de diverse samenwerkingspartners?
1.3 Aanpak Schriftelijk enquête met hoge respons Er is een korte schriftelijke enquête gehouden onder de huishoudens en winkeliers die nabij overlastplekken wonen of gevestigd zijn. Om de respons te verhogen lieten we de ingevulde vragenlijsten brengen en ophalen door enquêteurs die door B&I worden ingehuurd. Het persoonlijke contact tussen enquêteur en respondent zorgt doorgaans voor een hoge respons. De enquête werd binnen twee weken opgehaald, meestal op afspraak, en vond plaats april 2013. Voorafgaand aan de enquête werd een aankondigingsbrief onder de buurtbewoners en winkeliers verspreid. De herhaalde enquête, na een half jaar, vindt plaats onder dezelfde onderzoekspopulatie, op dezelfde manier, nabij dezelfde plekken en met dezelfde centrale vragen. In deze rapportage staan alleen de bevindingen van de eerste enquête. Onderzoekspopulatie Huishoudens van straten die het dichtst bij de plekken liggen waar structureel overlast is: � Twee flats aan de Anne Franklaan � Bewoners rijtjeswoningen Anne Franklaan en Henri Dunantstraat en enkele woningen aan het J. F. Kennedyplein (winkelcentrum Makado) � Winkeliers in het winkelcentrum, inclusief de benzinepomphouder
6
Wat zeggen de uitkomsten? Deze rapportage beschrijft de uitkomsten van een eerste meting. Hoe beleven de buurtbewoners en winkeliers de jeugdoverlast in april 2013? In september meten we opnieuw en kunnen we zien of zij gunstiger of ongunstiger oordelen over de ernst van de jeugdoverlast.4 Bij het beoordelen van de uitkomsten van de eerste enquête, sluiten we aan bij het beoordelingskader dat we ook gebruiken in de Omnibusenquête van Purmerend. Dit geeft een handvat om bijvoorbeeld te zeggen of een bepaald rapportcijfer 'voldoende' of 'goed' is:5 Schema 1.1: beoordeling resultaten Beoordeling
Aandacht
Minder dan 6
onvoldoende
vraagt om aandacht
6,0 t/m 6,4
voldoende
vraagt om enige aandacht
6,5 t/m 7,4
ruim voldoende
normaal
7,5 en meer
goed
geen extra aandacht nodig
Rapportcijfers
Percentages tevredenen + neutraal Minder dan 70%
onvoldoende
vraagt om aandacht
70 t/m 79%
voldoende
vraagt om enige aandacht
80 t/m 94%
ruim voldoende
normaal
95% of meer
goed
geen extra aandacht nodig
Daarnaast vergelijken we uitkomsten van deze 'Makado-enquête' met een enquête onder burgers van zes andere overlastplekken in Purmerend in het kader van het onderzoek naar de inzet van het Team Buurttoezicht. Deze enquête is in januari 2013 gehouden.6 Deze plekken zijn gelegen in de wijken Weidevenne, Purmer-Zuid, Purmer-Noord, Wheermolen en Overwhere. Bij al onze vergelijkingen houden we vanzelfsprekend in het oog op welk moment de vragen zijn gesteld. In de winter oordelen buurtbewoners doorgaans gunstiger over jeugdoverlast dan in de zomer.
4
We beoordelen of de geïntensiveerde inspanningen van de diverse samenwerkingspartners onder leiding van de Driehoek (gemeente, politie en OM) effect hebben op de ervaring en beleving van buurtbewoners en winkeliers. Uiteraard houden we rekening met seizoensinvloeden. In de zomer ervaren winkeliers en burgers doorgaans meer jeugdoverlast dan in de winter. 5 Zie Omnibus gemeente Purmerend, 2011 6 Het evaluatieonderzoek naar de inzet van Team Buurttoezicht (TBT) op 19 jeugdoverlastplekken, is gebaseerd op twee enquêtes (juli 2012 en januari 2013) op 6 jeugdoverlastplekken, politiecijfers (19 plekken) en een registratie van de inzet per locatie (18 plekken) van het TBT. Het beoordelingskader en de beoordeling zijn gebaseerd op het oordeel van samenwerkingspartners op het gebied van jeugdoverlast: wijkagenten, toezichthouders, jongerenwerkers, buurtwerkers. Het eindrapport wordt vermoedelijk nog voor de zomer van 2013 gepubliceerd.
7
1.4 Respons Wanneer? De enquête onder buurtbewoners en winkeliers is uitgevoerd tussen 2 april 2013 en 15 april 2013. De enquêteurs van de gemeente hebben de schriftelijke enquêtes huis-aan-huis verspreid, door aan te bellen. Respons? We hebben 255 omwonenden en winkeliers geselecteerd voor het invullen van de enquête. Na een aankondigingsbrief zijn zij huis-aan-huis benaderd met de vraag of zij de enquête wilden invullen. Vervolgens zijn de enquêtes weer opgehaald door de enquêteurs van de gemeente. De respons is hoog: 64% (tabel 2.1). Deze respons betekent dat de bevindingen betrouwbaar zijn. De ervaringen van de buurtbewoners en winkeliers worden goed weergegeven door de uitkomsten van de enquête. Tabel 1.2: Respons enquête, aantallen en percentages Aantal ingevulde enquêtes
Responspercentage
198
136
69%
57
27
51%
Totaal buurtbewoners en winkeliers, april 2013
255
163
64%
Buurtbewoners, zes overlastplekken, januari 2013
369
271
73%
Aantal
Respondenten Buurtbewoners, april 2013 Winkeliers/ondernemers, april 2013
Onder de omwonenden is de respons wat hoger dan onder de winkeliers. Daarnaast is de respons in totaal wat lager dan bij de enquête die we in januari van dit jaar hielden in het onderzoek naar de effectiviteit van buurttoezicht op jeugdoverlast op zes andere plekken in Purmerend.
1.5 Leeswijzer In hoofdstuk twee presenteren we de uitkomsten van de enquête. In hoofdstuk 3 beantwoorden we de deelvragen van dit onderzoek. De hoofdvraag van het onderzoek (helpt de aanpak van de projectgroep) beantwoorden we pas na de tweede enquête in september 2013. De samenvatting aan het begin van dit rapport beperkt zich tot een korte beschrijving van de aanleiding en aanpak van het onderzoek en een eerste kwalificatie van de aard en omvang van de jeugdoverlast in en nabij winkelcentrum Makado.
8
2.
Bevindingen
2.1 Uitkomsten eerste enquête onder buurtbewoners en winkeliers Onveiligheidsgevoelens Allereerst hebben we de winkeliers en omwonenden gevraagd naar het rapportcijfer voor hun onveiligheidsgevoel overdag en 's avonds: Tabel 2.1: Rapportcijfer onveiligheidsgevoelens Respondenten Rapportcijfer overdag
Rapportcijfer avond
Percentage onvoldoende overdag
Percentage onvoldoende avond
Omwonenden Makado, april 2013
7,1
5,5
16
43
Winkeliers/ondernemers Makado, april 2013
7,0
5,4
11
30
Buurtbewoners, 6 overlastplekken, januari 2013
7,8
6,7
7
23
Buurtbewoners Wheermolen, voorjaar 2011
8,2
6,8
2
16
Buurtbewoners 'geheel' Purmerend, voorjaar 2011
8,4
7,4
1
8
Uit de tabel blijkt dat de winkeliers en omwonenden van Makado zich vaker onveilig voelen dan inwoners uit andere delen van Purmerend. Het gemiddeld rapportcijfer is lager dan gemiddeld en ook een onvoldoende rapportcijfer komt (veel) vaker voor dan gemiddeld in Purmerend en gemiddeld in Wheermolen.7 Het gemiddelde rapportcijfer voor onveiligheidsgevoelens in de avond is onvoldoende (5,5) volgens ons reguliere beoordelingskader (zie § 1.3). Hoe vaak wordt overlast ervaren? Vervolgens hebben we gevraagd naar de perceptie van winkeliers en omwonenden van de frequentie van jeugdoverlast:
7
De onveiligheidsgevoelens zijn ook sterker dan gemiddeld in vergelijking met de zes overlastplekken. Echter, mogelijk gaat de vergelijking met de zes andere overlastplekken niet goed op; aldaar is in de koude januarimaand gemeten, een moment dat er minder overlast is en mogelijk ook een minder uitgesproken onveiligheidsgevoel.
9
Tabel 2.2: Ervaring overlast afgelopen jaar, percentages Locatie Ja, vaak
Ja, soms
Nee, (vrijwel) nooit
Totaal
Omwonenden Makado, april 2013
32
51
17
100
Winkeliers/ondernemers Makado, april 2013
18
56
26
100
Buurtbewoners, 6 overlastplekken, januari 2013
17
56
27
100
Buurtbewoners Wheermolen, voorjaar 2011
19
41
40
100
Buurtbewoners 'geheel' Purmerend, voorjaar 2011
15
46
39
100
De omwonenden van Makado zeggen vaker dat zij vaak overlast ervaren (32%) dan gemiddeld in Wheermolen (19%) of gemiddeld in Purmerend (15%). Verder blijkt uit de tabel dat de winkeliers minder vaak zeggen dat zij vaak overlast ervaren dan de buurtbewoners. De vergelijking met buurtbewoners van 6 andere overlastplekken in Purmerend is lastiger: het ligt voor de hand dat de overlast in de koude januarimaand wat lager ligt dan gemiddeld. Op welke plek vindt de overlast plaats? Van de winkeliers zegt de helft dat de overlast meestal in het winkelcentrum plaatsvindt en 40% dat die in de nabijgelegen straten gebeurd. Aan de omwonenden hebben we een specifieke lijst van plekken voorgelegd.8 Tabel 2.3 geeft de antwoorden van de omwonenden weer: Tabel 2.3: Op welke plek vindt de overlast plaats? Percentage omwonenden Basketbalveldje achter Anne Franklaan
15
Parkeerplaats Bazuinstraat
1
Speeltuin voor 2e flat Anne Franklaan (middelste flat van 3)
16
Rechterzijkant 2e flat Anne Franklaan (middelste flat van 3)
34
Een andere plek, namelijk:
32
Weet niet
2
Totaal
100
De tabel maakt duidelijk de overlast op een groot aantal verschillende plekken voorkomt. De tweede flat in het rijtje van drie heeft het meest te maken met overlast. Wanneer is er overlast? In tabel 2.4 vatten we samen op welke dagdelen en welke weekdagen de overlast plaatsvindt, zoals beleefd door de winkeliers en omwonenden.
8
De lijst is gebaseerd op een advies van de wijkagent van Wheermolen.
10
Tabel 2.4: Ervaring overlast naar tijdstip (meer dan één antwoord mogelijk), percentages van alle respondenten Door de Door de Door de Weekend Weekend Weekend week week week overdag 's avonds 's nachts overdag 's avonds 's nachts Omwonenden Makado, april 2013
31
47
27
19
46
40
Winkeliers Makado, april 2013
44
41
4
7
11
0
Buurtbewoners 6 overlastplekken, jan. 2013
14
49
28
9
54
59
Uit de tabel blijkt dat de omwonenden van Makado overdag vaker overlast ervaren dan buurtbewoners van zes andere verschillende overlastplekken. Mogelijk dat hier het tijdstip van enquêteren een rol speelt: in de eerste voorjaarsmaand (april) neemt de ervaren overlast doorgaans toe ten opzichte van de koude januarimaand. Opvallend is echter dat de overlast 's avonds en 's nachts lager lijkt dan op de andere plekken. De winkeliers en ondernemers ervaren vooral door de week overlast, zowel overdag als 's avonds. Dit lijkt verklaarbaar met de openingstijden van de meeste winkels in het achterhoofd. Is de ervaren overlast toe- of afgenomen in de laatste zes weken? Tabel 2.5 geeft een eerste blik op de vraag of de intensieve aanpak van de Driehoek met de jeugdoverlast enige vrucht afwerpt. In de tweede enquête wordt deze vraag opnieuw gesteld. Tabel 2.5: Is de overlast toe- of afgenomen? Percentages Percentage omwonenden
Percentage winkeliers
De overlast is sterk afgenomen
46
22
De overlast is een beetje afgenomen
19
19
De overlast is ongeveer hetzelfde gebleven
12
22
De overlast is een beetje toegenomen
1
0
De overlast is sterk toegenomen
1
4
21
33
100
100
Weet niet Totaal
Uit de tabel blijkt dat de meeste omwonenden menen dat het de goede kant uitgaat met de jeugdoverlast. Opgeteld gaat het om 65% van de omwonenden. Met het beoordelingsschema uit §1.3 in het achterhoofd, kunnen we het oordeel van de omwonenden hierover als voldoende beschouwen: inclusief het antwoord 'hetzelfde gebleven' scoren de positieve en het neutrale antwoord gezamenlijk 77%. De winkeliers oordelen op dit punt afwachtend: 41% ziet de overlast (een beetje) afnemen en 33% 'weet het niet'. Samen met het neutrale antwoord 'ongeveer hetzelfde gebleven' scoren de winkeliers 63%. In beoordelingstermen (zie wederom §1.3): 'dit behoeft enige aandacht.'
11
Wat voor soort overlast? Aan winkeliers en omwonenden is gevraagd welke soort overlast ze ervaren. In tabel 2.6 worden de omwonenden van Makado vergeleken met buurtbewoners van zes andere overlastplekken in Purmerend: Tabel 2.6: Welke overlast? Percentages van alle respondenten Omwonenden Makado april 2013
Buurtbewoners zes overlastplekken januari 2013
Rommel, afval
65
52
Schreeuwen
54
54
Vernielingen
35
27
Brommers
25
39
Overlast van drugshandel/- gebruik
18
8
Lastigvallen buurtbewoners, voorbijgangers
15
3
Harde muziek
14
28
Anders
28
10
Uit de tabel valt op te maken dat er verschillen zijn in de aard van de overlast in en nabij Makado en op andere plekken in Purmerend: �
�
De overlast van rommel op straat (65%), vernielingen (35%) drugshandel en/of -gebruik (18%) en het lastig vallen van passanten (15%) komt volgens de buurtbewoners van het winkelcentrum vaker voor dan volgens bewoners van de andere jeugdoverlastplekken (respectievelijk 52% noemt rommel op straat, 27% vernielingen, 8% drugshandel/-gebruik en 3% zegt dat passanten worden lastiggevallen). Voor harde muziek en overlast van brommers geldt het omgekeerde: omwonenden van Makado zeggen hiervan minder vaak last te hebben (14% en 25%) dan buurtbewoners van de zes andere overlastplekken (28% en 39%).
Aan winkeliers is uiteraard dezelfde vraag voorgelegd. Zij konden echter uit een aantal extra antwoordcategorieën kiezen, zoals roofovervallen, winkeldiefstal, het lastig vallen van winkelend publiek, klanten in de zaak, of personeel van de zaak. Hieruit blijkt dat roofovervallen niet worden genoemd evenals het lastig vallen van klanten. Winkeldiefstal en het lastig vallen van winkelend publiek en personeel komt volgens de winkeliers in beperkte mate voor (4% vermeldt het lastig vallen van personeel en 15% noemt winkeldiefstal). Wat weten de buurtbewoners en winkeliers van de groepen? In het algemeen kan worden gezegd dat de overlastgevende jeugdgroepen volgen buurtbewoners en winkeliers vooral uit jongens bestaan van ongeveer 18 jaar oud. Meestal zijn ze met zijn achten. De omwonenden en winkeliers weten doorgaans niet waar ze wonen en wie hun ouders zijn. De groepskenmerken van de Makadogroep lijken nauwelijks te verschillen met die van andere groepen in Purmerend. Het lijkt erop dat omwonenden en winkeliers van Makado denken dat 'hun groep' iets ouder en iets groter is dan op andere plekken in Purmerend.
12
Tabel 2.7: Wat zijn de groepskenmerken volgens de winkeliers en omwonenden? Omwonenden Makado
Winkeliers Makado
Omwonenden 6 overlastplekken elders
8-10 jongeren
6-7 jongeren
6-10 jongeren
18-20 jaar
16-18 jaar
16-18 jaar
voornamelijk jongens
76%
65%
63%
voornamelijk meisjes
0%
0%
0%
evenveel jongens en meisjes
11%
30%
23%
weet niet
13%
5%
15%
100%
100%
100%
5%
20%
4%
9%
0%
11%
28%
5%
21%
Groepsgrootte Leeftijd Samenstelling
totaal Buurt van herkomst uit deze buurt van elders uit de buurt en van elders weet niet totaal
58%
75%
64%
100%
100%
100%
Ouders bekend ja, allemaal
0%
0%
0%
sommige
7%
15%
9%
nee, geen enkele totaal
93%
85%
91%
100%
100%
100%
We veronderstellen dat de mutaties in de dagrapporten van de surveillerende politie meer kennis van de groepen opleveren, dan deze enquête. Politiemensen kunnen overlastgevende jongeren immers vragen naar hun identiteitsbewijs. Wat doen de buurtbewoners en winkeliers zelf om de overlast te verminderen? De meest voor de hand liggende 'taken' van winkeliers en buurtbewoners in het helpen verminderen van jeugdoverlast zijn gelegen in het zelf aanspreken van de jongeren en in het melden van jeugdoverlast bij politie of gemeente. Ook kunnen zij zichzelf laten informeren of laten horen, op bijeenkomsten die de gemeente organiseert.
13
Tabel 2.8 geeft een overzicht van de mate waarin winkeliers en omwonenden met jongeren in gesprek gaan: Tabel 2.8: Heeft u de jongeren die overlast veroorzaken in het afgelopen jaar zelf wel eens aangesproken? Percentage Percentage Percentage Aantal Ja Nee Totaal respondenten* Omwonenden Makado, april 2013
25
75
100
111
Winkeliers Makado, april 2013
60
40
100
20
Buurtbewoners 6 overlastplekken, jan. 2013
33
67
100
192
* Niet alle respondenten hebben deze vraag ingevuld.
Uit de tabel blijkt dat een minderheid van de omwonenden, zowel in de omgeving van Makado als elders in Purmerend, de jongeren wel eens heeft aangesproken. Dit geldt voor 25% (Makado) tot 33% (elders) van de omwonenden. Het lijkt erop dat de winkeliers vaker met de overlastgevende jongeren praten. Het aantal respondenten is echter klein, dus erg zeker van deze bevinding zijn we niet. Tabel 2.9 geeft weer in hoeverre mensen overlast melden. Dit is minder 'spannend' dan het aanspreken van de jongeren. Aan de andere kant worden inwoners het melden van jeugdoverlast 'ook wel eens moe': Tabel 2.9: Heeft u in het afgelopen jaar wel eens jeugdoverlast gemeld bij bijvoorbeeld politie of gemeente? Percentage omwonenden Makado april 2013
Percentage winkeliers Makado april 2013
Percentage buurtbewoners zes overlastplekken januari 2013
Ja
35
26
28
Nee, want ik ervaar geen overlast
25
30
32
Nee, ik heb niet gemeld omdat … (andere reden)
40
44
40
100
100
100
Totaal
Uit de tabel blijkt dat de winkeliers en omwonenden van Makado ongeveer even vaak melden bij politie of gemeente als buurtbewoners in andere delen van Purmerend. Opvallend is dat de winkeliers van Makado iets meer waardering hebben voor de afhandeling van de melding door de politie (of gemeente) dan de omwonenden. De winkeliers geven een 6,7, zie tabel 2.10 hieronder. Overall geven de omwonenden een onvoldoende.
14
Tabel 2.10: Hoe tevreden bent u over de afhandeling van uw melding? omwonenden Makado april 2013
winkeliers Makado april 2013
buurtbewoners zes overlastplekken januari 2013
Gemiddeld rapportcijfer
5,6
6,7
4,9
% onvoldoende
45
29
57
Aantal respondenten
40
7
69
Op 26 februari 2013 heeft de gemeente een bijeenkomst georganiseerd voor buurtbewoners en winkeliers op en nabij Makado. De burgemeester heeft hen geïnformeerd over de inspanningen van gemeente, politie en OM om de jeugdoverlast te verminderen. Tabel 2.11 geeft weer in hoeverre deze bijeenkomst is bezocht door winkeliers en omwonenden: Tabel 2.11: Bent u op de voorlichtingsbijeenkomst 'jeugdoverlast' Makado geweest? Percentage Percentage omwonenden winkeliers Makado Makado Ja, ik ben op de bijeenkomst aanwezig geweest
11
11
Ja, ik heb gehoord of gelezen over deze bijeenkomst, maar was er niet bij
55
52
Nee, ik heb niet eerder gehoord of gelezen over deze bijeenkomst
34
37
100
100
Totaal
De tabel geeft weer dat ruim 10% van de omwonenden en winkeliers aanwezig is geweest. Daarnaast blijkt dat meer dan de helft van de betrokkenen wel heeft gehoord over deze bijeenkomst. Ongeveer een derde van de betrokkenen (33% en 37%) heeft niets vernomen. Vertrouwen in de aanpak? Uit wetenschappelijk onderzoek naar effectieve 'wijkaanpakken', blijkt dat het succes van sociale interventies voor een belangrijk deel afhankelijk is van de inzet van 'spelers' in de buurten, zoals winkeliers en inwoners.9 Hun inzet wordt weer in grote mate bepaald door hun vertrouwen in de lokale overheid, zoals gemeente, OM en politie. Uit de volgende tabel blijkt dat 42% tot 48% van de omwonenden en winkeliers vertrouwen hebben in de aanpak van jeugdoverlast in Purmerend. Samen met de respondenten die 'neutraal' antwoorden komen we tot percentages van 67% (omwonenden) en 81% (winkeliers). Slechts een kleine minderheid (maximaal 8%) zegt expliciet geen vertrouwen te hebben in de aanpak van de Driehoek.
9
Zie: http://www.socialevraagstukken.nl/site/2012/12/27/vertrouwen-cruciaal-bij-aanpak-achterstandswijken-2/, een artikel van Reijer Verwer, gebaseerd op promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit van Groningen.
15
Wanneer we bedenken dat het beoordelingskader uit § 1.3 is gebaseerd op 'normale of gemiddelde' situaties, dan mogen we in dit geval spreken van een goed resultaat. Ook in deze bijzondere situatie van forse overlast10 beoordelen we het vertrouwen als voldoende.
Tabel 2.12: In hoeverre bent u het eens met de volgende stelling: "Ik heb vertrouwen in deze intensieve aanpak van jeugdoverlast" Percentage Percentage Percentage winkeliers buurtbewoners omwonenden Makado Makado zes overlastplekken april 2013 april 2013 januari 2013 Mee eens
44
42
48
Neutraal
23
39
31
8
4
7
25
15
14
100
100
100
Mee oneens Weet niet/geen mening Totaal
10
Zoals blijkt uit deze enquête en uit de door de politie gemaakte classificatie van deze jeugdgroep (zie ook noot 1).
16
3.
Conclusies eerste meting april 2013
We beantwoorden niet de hoofdvraag van het onderzoek (of de aanpak van de Driehoek helpt), maar wel alle deelvragen:
1. In hoeverre voelen buurtbewoners en winkeliers zich onveilig in de buurt of in het winkelcentrum? Winkeliers en omwonenden van Makado beoordelen hun buurt (veel) vaker als onveilig, zowel overdag als 's avonds, dan inwoners uit andere delen van Purmerend. Het rapportcijfer voor het veiligheidsgevoel 's avonds is onvoldoende: een 5,5, terwijl Purmerend gemiddeld een 7,4 scoort en Wheermolen een 6,8. 2. Is er sprake van overlast? In welke mate? Ja, er is sprake van forse overlast. Veel vaker zeggen de omwonenden van Makado dat zij vaak overlast ervaren (32%) in vergelijking met de gemiddelde inwoner van Wheermolen (19%) of van Purmerend (15%). Verder blijkt dat de winkeliers minder vaak zeggen dat zij vaak overlast ervaren dan de buurtbewoners. 3. Wat voor soort overlast? Vindt er zichtbaar drank- en/of drugsgebruik plaats? Er zijn verschillen in de aard van de overlast in en nabij Makado in vergelijking met andere plekken in Purmerend: �
�
De overlast van rommel op straat (65%), vernielingen (35%), zichtbare drugshandel en/of -gebruik (18%) en het lastig vallen van passanten (15%) komt volgens de buurtbewoners van het winkelcentrum vaker voor dan volgens bewoners van de andere jeugdoverlastplekken. Voor harde muziek en overlast van brommers geldt het omgekeerde: omwonenden van Makado zeggen hiervan minder vaak last te hebben (14% en 25%) dan buurtbewoners van de zes andere overlastplekken.
Winkeliers zeggen dat het lastig vallen van winkelend publiek en personeel in beperkte mate voorkomt. Winkeldiefstal komt weer wat vaker voor. Roofovervallen worden niet genoemd evenals het lastig vallen van klanten. 4. Op welke plekken, dagen en tijdstippen? De overlast vindt plaats op veel verschillende plekken: in het winkelcentrum, bij één van de flats (de tweede in het rijtje van drie aan de Anne Franklaan), op een basketbalveldje en op diverse andere plekken.
17
De overlast gebeurt vooral 's avonds, alle dagen van de week. In het weekend is ook vaak 's nachts sprake van overlast. Overdag relatief vaker dan op de zes andere plekken die in januari 2013 zijn onderzocht. 5. Wat weten buurtbewoners en winkeliers van de jongeren die overlast veroorzaken? De buurtbewoners en winkeliers hebben slechts oppervlakkige kennis van de jeugdgroepen. Ze weten iets van de omvang van de groep, maar weten nauwelijks wie er deel van uit maken: � De buurtbewoners zeggen dat de groepen meestal uit acht tot tien personen bestaan; het betreft vooral jongens van ongeveer 18 jaar. � De Makadogroep is wat groter en ouder dan de jeugdgroepen elders in Purmerend, als we afgaan op de informatie van de buurtbewoners.11 � De buurtbewoners weten niet waar de jongens wonen, noch wie hun ouders zijn. 6. Wat doen buurtbewoners en winkeliers zelf (evt. samen met anderen) om overlast te voorkomen/beperken? Slechts een minderheid van de omwonenden, zowel in de omgeving van Makado als elders in Purmerend, heeft de jongeren wel eens aangesproken. Dit geldt voor 25% (Makado) tot 33% (elders) van de omwonenden. Ruim een derde van de buurtbewoners heeft wel eens jeugdoverlast gemeld bij de politie of gemeente. Zij geven een onvoldoende (5,6) voor de afhandeling van hun melding. De ontevredenheid van omwonenden van Makado is iets minder ernstig dan de ontevredenheid van buurtbewoners van overlastplekken elders in Purmerend. 7. In hoeverre hebben buurtbewoners en winkeliers vertrouwen in de aanpak van de Driehoek (gemeente, politie en Openbaar Ministerie)? Bijna de helft heeft vertrouwen in de aanpak van de Driehoek. De andere helft van de buurtbewoners neemt een afwachtende houding aan. Slechts een klein deel heeft er geen vertrouwen in. We kunnen dit vertrouwen met een voldoende beoordelen. Een gunstig oordeel, want er is hier sprake van een niet-alledaagse situatie, te weten een woon- en winkelomgeving waarin sprake is van forse jeugdoverlast. Een compliment aan én een verantwoordelijkheid voor gemeente, politie en Openbaar Ministerie.
11
De registratie van politiemutaties geeft op dit punt mogelijk betere informatie.
18
omslag D.indd 1
17-06-13 13:43
