Ondernemend'leren'en'taal:'een'succesverhaal?'

Ondernemend'leren'en'taal:'een'succesverhaal?' Een'onderzoek'naar'de'invloed'van'ondernemend'leren'op'het' woordenschatniveau'van'leerlingen'van'OBS'Op'‘t'Veld'

Naam:'Quirine'Simons' Studentnummer:'s2086905' Datum:'9'juni'2015' ' Eerste'beoordelaar:'S.'Doolaard' Tweede'beoordelaar:'S.'Dijkema' ' ' Bachelorwerkstuk'Pedagogische'Wetenschappen'(PABA6000)' Specialisatie'Algemeen'Pedagogische'Wetenschappen'en'Onderwijskunde' Rijksuniversiteit'Groningen' ' '

Abstract( Introduction:' In' the' last' decade,' a' new' view' on' education' and' learning' –' soVcalled' enterprise' education' (ondernemend' leren)' V' has' successfully' found' its' way' into' the' Dutch'educational'system.'It'has'been'argued'that'such'enterprise'education'contributes' to' (i)' the' development' of' talents,' (ii)' entrepreneurial' skills' and' (iii)' language' development.' Research' has' demonstrated' the' influence' of' enterprise' education' on' the' development'of'talents'and'entrepreneurial'skills.'However,'there'is'not'much'evidence' on' the' influence' of' enterprise' education' on' language' development.' There' are' researchers' that' argue' that' enterprise' education' contributes' to' the' expansion' of' the' level'of'vocabulary'if'the'learning'takes'places'in'a'meaningful'context.'In'connection'to' that,'the'aim'of'this'research'is'to'examine'whether'enterprise'education'influences'the' level'of'vocabulary'of'primary'school'children'and'to'what'extent'a'meaningful'context' contributes'thereto.'' Methods:' SemiVstructured' interviews' were' conducted' with' eight' sixth' grade' pupils' from'the'public'primary'school'Op'’t'Veld'in'two'different'contexts,'i.e.'(i)'the'researcher' and'(ii)'an'expert'on'enterprise'education.' Conclusion:' Results' have' shown' that' enterprise' education' contributes' to' the' pupils’' level' of' vocabulary,' in' the' sense' that' participants' indicate' that' they' have' learned' new' words' during' projects' within' the' framework' of' enterprise' education.' Moreover,' the' results'demonstrate'that'the'participants'use'these'words'accurately.'In'respect'of'the' meaningful'context'created'in'this'research,'there'can'be'found'no'legitimate'evidence' in'the'results'that'leads'to'the'conclusion'that'a'meaningful'context'plays'a'role'in'the' level'of'vocabulary'used'by'the'participants.' 'Discussion:'Limitations'of'this'research'include'a'small'test'sample,'no'previously'fixed' differences' between' learner' characteristics' and' no' monitoring' of' vocabulary' level' development'over'a'longer'period'of'time.''

( ( ( ( ( 2

Inhoudsopgave( 1' Inleiding!.........................................................................................................!4' 1.1' Ondernemend'leren'op'de'basisschool'........................................................................................'4' 1.2' Onderzoek'.................................................................................................................................................'5' 2' Theoretisch(kader!.........................................................................................!7' 2.1' Belang'van'ondernemerschap'in'het'onderwijs'.......................................................................'7' 2.2' Kwalificatie'ondernemerschap'in'het'onderwijs'.....................................................................'8' 2.3' Ondernemend'leren'..............................................................................................................................'8' 2.4' Leren'in'een'betekenisvolle'context'..............................................................................................'9' 2.5' Talentontwikkeling'–'21stVcentury'skills'..................................................................................'10' 2.6' Taalontwikkeling'..................................................................................................................................'11' 2.7' Effectiviteit'van'ondernemerschap'in'het'onderwijs'...........................................................'12' 3' Methode!.......................................................................................................!14' 3.1' Doelgroep'................................................................................................................................................'14' 3.2' Opzet'..........................................................................................................................................................'14' 3.3' Participanten'..........................................................................................................................................'15' 3.4' Onderzoeksinstrument'......................................................................................................................'16' 3.5' Procedure'................................................................................................................................................'16' 3.6' Analyse'van'data'...................................................................................................................................'16' 3.6.1' Transcripten'en'codering'..............................................................................................................'16' 3.6.2' Referentieniveaus'.............................................................................................................................'17' 4' Resultaten!....................................................................................................!19' 4.1' Aanleren'en'gebruik'van'nieuwe'woorden'en'begrippen'..................................................'19' 4.2' Woordgebruik'in'verschillende'contexten'................................................................................'24' 5' Conclusie!......................................................................................................!26' 6' Literatuurlijst!..............................................................................................!31' Bijlagen!..............................................................................................................!33' '

3

1

Inleiding( (

1.1

Ondernemend(leren(op(de(basisschool(

Wanneer'je'door'de'gangen'van'openbare'basisschool'Op'’t'Veld'te'Emmen'loopt,'valt'er' direct' iets' bijzonders' op.' Overal' zijn' sporen' van' wetenschap' en' technologie' aanwezig.' Er' hangen' foto’s' van' wereldberoemde' uitvinders' als' Newton' en' Bell' en' er' is' zelfs' een' heus' technieklokaal' aanwezig.' Het' pronkstuk' van' de' school' is' de' 3DVprinter,' die' de' leerlingen'van'groep'8'helemaal'zelf'in'elkaar'hebben'gezet.'' ' Sinds'2014'noemt'OBS'Op'’t'Veld'zichzelf'een'‘ondernemende'school’;'een'school'waar'' een' unieke' aanpak' van' leren,' te' weten' ondernemend' leren,' centraal' staat.' Ondernemend' leren' is' een' benadering' die' erop' gericht' is' om' V' door' middel' van' het' realiseren'van'een'eigen'onderneming'met'al'zijn'uitdagingen'en'mogelijkheden'V'voor' kinderen' een' leeromgeving' te' creëren' waarin' zij' gestimuleerd' worden' om' op' een' innovatieve' manier' ideeën' om' te' zetten' in' ondernemende' activiteiten' (van' den' Berg,' 2013).' Hiermee' draagt' ondernemend' leren' bij' aan' een' nieuwe' visie' op' onderwijs' en' leren'die'steeds'meer'terrein'wint'in'Nederland:'de'bevordering'van'ondernemerschap' in' het' onderwijs.' Ten' grondslag' hieraan' ligt' het' Actieprogramma' ‘Onderwijs' en' Ondernemen’' van' Agentschap' NL,' een' initiatief' van' de' Ministeries' van' Onderwijs,' Cultuur' en' Wetenschap' en' Economische' Zaken,' waarin' de' verankering' van' ondernemerschap'in'het'onderwijs'centraal'stond'(Bal,'Bruins,'De'Jonge,'Wennekers'en' Verheul,'2007),'zowel'in'beleid,'organisatie'als'programma'(Ecorys,'2012).' ' Het' belang' van' ondernemerschap' in' het' onderwijs' wordt' vandaag' de' dag' breed' onderkend' (Bal' et' al.,' 2007)' en' heeft' zich' dan' ook' gemanifesteerd' in' tal' van' verschillende' projecten' in' diverse' onderwijssectoren.' Wat' betreft' drijfveren' en' visie' verschillen' scholen' van' elkaar.' Sommige' scholen' zien' ondernemend' leren' als' een' versterking' van' de' eigen' beleidspunten.' Andere' scholen' zien' het' als' een' manier' om' zichzelf'te'kunnen'profileren,'bijvoorbeeld'als'een'accent'voor'de'pedagogische'visie'van' de'school'of,'zoals'OBS'Op'’t'Veld,'als'extra'accent'voor'wetenschap'en'techniek'(van'den' Berg,'2012).' ' Het' doel' van' ondernemend' leren' is' om' talenten' van' kinderen' te' ontwikkelen' en' bij' te' dragen' aan' de' ontwikkeling' van' zogenaamde' ondernemende' vaardigheden.' Ondernemend'leren'zou'bij'kunnen'dragen'aan'een'flexibele'en'proactieve'houding'die' jongeren' later' kunnen' gebruiken' om' te' kunnen' participeren' in' de' 21Veeuwse'

4

maatschappij' (van' den' Berg,' 2013).' Postma' &' Vermeulen' (2015)' noemen' tevens' dat' ondernemen' een' uitermate' geschikt' domein' is' om' talenten' te' ontwikkelen' op' de' leerdomeinen' taal' en' rekenen.' In' de' literatuur' wordt' verondersteld' dat' er' positieve' effecten'zijn'van'ondernemend'leren'op'het'gebied'van'taalontwikkeling'(Ausma'et'al.,' 2013).' Echter' is' er' maar' weinig' literatuur' beschikbaar' waarin' wordt' beschreven' op' welke' wijze' ondernemend' leren' hier' een' rol' in' speelt' en' waarin' positieve' effecten' daadwerkelijk'worden'aangetoond.' 1.2

Onderzoek(

In'dit'onderzoek'is'gekozen'voor'een'afbakening'van'de'rol'die'ondernemend'leren'zou' kunnen' spelen' bij' het' woordenschatniveau' van' leerlingen.' In' de' literatuur' wordt' door' meerdere'auteurs'gesteld'dat'ondernemend'leren'een'bijdrage'zou'kunnen'leveren'aan' vergroting' van' woordenschat' in' een' betekenisvolle' context' (Wagensveld,' Teunissen' &' Bruggink,' 2014;' Postma' &' Vermeulen,' 2015).' Op' welke' wijze' ondernemend' leren' hieraan' een' bijdrage' zou' kunnen' leveren,' is' echter' niet' bekend.' Tevens' roept' dit' de' vraag' op' wat' wordt' verstaan' onder' een' betekenisvolle' context' en' welke' mogelijke' rol' deze' speelt' met' betrekking' tot' het' woordenschatniveau.' Deze' vraagstukken' hebben' geleid'tot'de'totstandkoming'van'de'volgende'onderzoeksvraag:'' ' ‘’Hoe& beïnvloedt& ondernemend& leren& het& woordenschatniveau& en& welke& mogelijke&rol&speelt&een&betekenisvolle&context&hierbij?”' ' Deze'onderzoeksvraag'bestaat'uit'twee'deelvragen.'De'eerste'deelvraag'ziet'op'het'leren' van' nieuwe' woorden' en' begrippen' tijdens' activiteiten' en' projecten' in' het' kader' van' ondernemend' leren' en' het' gebruik' hiervan.' Bij' de' tweede' deelvraag' staat' de' vraag' centraal'of'verschillende'contexten'waarin'leerlingen'vertellen'over'ondernemend'leren' bepalend'zijn'voor'het'niveau'van'woordgebruik'van'leerlingen.'De'verwachting'hierbij' is'dat'een'betekenisvolle'context'de'woordenschat'van'leerlingen'stuurt'en'stimuleert.'' ' Op'basis'van'het'voorgaande'zijn'de'volgende'twee'deelvragen'geformuleerd:' 1. Leren'leerlingen'nieuwe'woorden'en'begrippen'tijdens'de'projecten'en'activiteiten' in' het' kader' van' ondernemend' leren' en' zijn' zij' in' staat' deze' correct' te' reproduceren?' 2. Bestaan' er' verschillen' in' niveau' van' woordgebruik' van' leerlingen' wanneer' zij' vertellen'over'ondernemend'leren'op'hun'school'in'verschillende'contexten?'

5

Het' onderzoek' heeft' plaatsgevonden' op' OBS' Op' ’t' Veld' te' Emmen.' Deze' school' is' in' 2014'gestart'met'het'best'practice'project'‘Meesterlijk'Ondernemen'in'Drenthe’'waarin' het'bevorderen'van'ondernemende'talenten'en'vaardigheden'centraal'stond.'De'directie' en'leerkrachten'van'de'school'merken'dat'leerlingen,'wanneer'zij'ondernemend'leren,' betrokken' en' gemotiveerd' zijn' en' gestimuleerd' worden' om' vaardigheden' als' samenwerken,'creativiteit'en'het'nemen'van'initiatief'te'ontwikkelen.'Daarnaast'zijn'zij' geïnteresseerd'in'de'rol'die'ondernemend'leren'zou'kunnen'spelen'bij'taalontwikkeling' van'hun'leerlingen.' ' Door' middel' van' onderzoek' naar' bovengenoemde' vraagstukken' kan' allereerst' de' wetenschappelijke' kennis' van' de' rol' van' ondernemend' leren' bij' taalontwikkeling' worden' verdiept.' Tevens' kunnen' hiermee' handvatten' worden' geboden' voor' de' toekomst' van' ondernemend' leren' in' de' praktijk.' Dit' geldt' niet' alleen' voor' OBS' Op' ’t' Veld,' maar' ook' voor' andere' (basis)scholen' in' Nederland' die' zich' profileren' op' het' gebied'van'ondernemend'leren'of'dit'in'de'toekomst'van'plan'zijn.'' ' Voorts' is' in' hoofdstuk' twee' de' literatuur' met' betrekking' tot' ondernemerschap' in' het' onderwijs'uitgelicht.'Er'is'toegelicht'wat'ondernemend'leren'inhoudt''en'wat'hierbij'van' leerlingen'wordt'verwacht.'Hierbij'zijn'koppelingen'gelegd'met'recente'ontwikkelingen' in'het'onderwijs'en'is'een'kritische'blik'geworpen'op'bevindingen'uit'de'literatuur'met' betrekking'tot'de'begripsomschrijving'van'ondernemend'leren'en'de'effectiviteit'van'al' bestaande' lesprogramma’s' in' het' kader' hiervan.' Tot' slot' is' een' koppeling' gemaakt' tussen' ondernemend' leren' en' de' in' dit' hoofdstuk' al' kort' besproken' ontwikkeling' van' talenten'en'vaardigheden,'meer'in'het'bijzonder'op'het'gebied'van'taal.' ' Aansluitend'is'in'hoofdstuk'drie'de'methode'van'onderzoek'en'de'procedure'van'dataV analyse' beschreven.' Hierna' zijn' in' hoofdstuk' vier' de' resultaten' van' het' onderzoek' besproken.' Vervolgens' is' in' hoofdstuk' vijf' een' conclusie' getrokken' uit' de' resultaten' waarmee' antwoord' is' gegeven' op' de' onderzoeksvraag' en' de' daarbij' behorende' deelvragen.' Tevens' zijn' in' dit' hoofdstuk' kritische' kanttekeningen' geplaatst' bij' het' onderzoek'en'zijn'aanbevelingen'gegeven'voor'eventueel'toekomstig'onderzoek.''

6

2 2.1

Theoretisch(kader( Belang(van(ondernemerschap(in(het(onderwijs(

Al' sinds' het' begin' van' de' eeuw' is' bevorderen' van' ondernemerschap' in' het' onderwijs' een' belangrijk' speerpunt,' niet' alleen' op' nationaal' niveau,' maar' ook' op' internationaal' niveau' (Ecorys,' 2012).' In' 2007' stelde' de' Europese' Commissie' een' referentiekader' op' voor' levenslang' leren' met' hierin' acht' sleutelcompetenties,' waarvan' de' zevende' competentie' ‘het' bevorderen' van' ondernemerszin' en' initiatief’' luidde' (European' Communities,' 2007).' In' Nederland' wordt' de' kern' van' het' ondernemerschapsV' en' innovatiebeleid' gevormd' door' het' in' de' inleiding' al' kort' besproken' Actieprogramma' ‘Onderwijs'en'Ondernemen’'uit'2007.'' ' De' roep' om' actie' omtrent' het' stimuleren' en' bevorderen' van' ondernemerschap' in' het' onderwijs' kwam' voort' uit' onderzoekers' en' wetenschappers' die' meenden' dat' in' de' huidige' economie' het' accent' moet' komen' te' liggen' op' het' aanleren' van' de' juiste' attitudes.'Hier'dient'volgens'Bal'et'al.'(2007)'al'zo'vroeg'mogelijk'in'het'onderwijs'mee' begonnen' te' worden.' De' reden' waarom' hier' een' taak' ligt' voor' het' onderwijs' is' dat' onderwijs' individuen' een' gevoel' van' autonomie,' zelfstandigheid' en' vertrouwen' geeft.' Verankering' van' ondernemerschap' in' onderwijs' mensen' zou' mensen' bewust' maken' van' alternatieve' carrièremogelijkheden.' Tot' slot' verbreedt' onderwijs' de' horizon' van' mensen'waardoor'zij'beter'in'staat'zijn'om'kansen'waar'te'nemen'die'kunnen'leiden'tot' ondernemerschap'(Raposo'&'Do'Paço,'2011).'' ' Onder' ondernemerschap' wordt' verstaan' ‘’iemands' vermogen' om' ideeën' om' te' kunnen' zetten' in' daden.' Dit' omvat' creativiteit,' innovatie' en' het' nemen' van' risico’s,' alsook' het' vermogen' om' te' plannen' en' projecten' te' beheren' om' doelstellingen' te' verwezenlijken’’' (zoals' weergegeven' in' van' den' Berg,' 2013).' Ondernemerschap' is' een' kwestie' van' kansen'zien'en'vanuit'ideeën'naar'daden'werken'(Leffler,'2009).'Het'stimuleren'van'de' vaardigheden' die' bij' ondernemerschap' aan' bod' komen' zou' ertoe' kunnen' leiden' dat' leerlingen' zich' ondernemender' gedragen' en' positiever' zijn' over' ondernemerschap' (Ecorys,' 2012).' Ondernemende' mensen' starten' vaker' een' bedrijf,' wat' een' positieve' uitwerking'kan'hebben'op'innovatie,'economische'groei'en'werkgelegenheid'(Overdiep,' Van' Rooijen,' Slijp' &' Vos,' 2007).' Daarnaast' zou' het' promoten' van' ondernemende' vaardigheden' een' significante' rol' kunnen' spelen' in' de' ontwikkeling' van' sociale' verantwoordelijkheid' (Likar,' Cankar' &' Zupan,' 2014)' waardoor' ondernemerschap' tevens'een'bijdrage'zou'kunnen'leveren'aan'burgerschapsvorming.'

7

2.2

Kwalificatie(ondernemerschap(in(het(onderwijs(

Bij'de'koppeling'tussen'ondernemerschap'en'onderwijs'onderscheiden'Jones'&'Iredale' (2010)' een' tweetal' begrippen,' namelijk' entrepreneurship' education' en' enterprise' education.' Entrepreneurship'education'is' gericht' op'het' stimuleren' van' (jonge)' mensen' om' een' bedrijf' te' starten.' Enterprise' education' richt' zich' op' het' maximaliseren' van' kansen' voor' de' ontwikkeling' van' ondernemende' vaardigheden,' gedrag' en' eigenschappen' bij' jonge' mensen' met' de' verwachting' dat' deze' gebruikt,' ontplooid' en' ontwikkeld' zullen' worden' in' hun' toekomstige' carrière.' In' de' praktijk' worden' deze' begrippen' door' beleidsmakers' regelmatig' als' eenzelfde' beschouwd,' terwijl' er' een' belangrijk'verschil'tussen'bestaat.'De'primaire'focus'van'entrepreneurship'education'ligt' op'het'starten,'laten'groeien'en'managen'van'een'bedrijf,'terwijl'de'focus'van'enterprise' education' ligt' op' het' verkrijgen' en' ontwikkelen' van' persoonlijke' vaardigheden,' mogelijkheden' en' eigenschappen' die' gedurende' de' levensloop' in' verschillende' contexten' kunnen' worden' toegepast.' Daarnaast' omvat' enterprise' education' een' meer' pedagogische' benadering.' Entrepreneurship' education' gebruikt' een' traditionele,' didactische' benadering' van' onderwijs' en' leren,' terwijl' enterprise' education' kiest' voor' een'bredere'visie'met'een'creatieve'en'innovatieve'aanpak'van'onderwijs'die'vraagt'om' experimentele'en'actieve'leermethoden'voor'de'leerlingen'(Jones'&'Iredale,'2010).'' Raposo' en' Do' Paço' (2011)' schrijven' dat' ondernemerschapsonderwijs' zich' niet' slechts' bezig' zou' moeten' houden' met' het' bedrijfsleven' en' de' opstart' van' nieuwe' ondernemingen.' Onderwijs' in' ondernemerschap' zou' persoonlijke' kwaliteiten' van' leerlingen'zoals'creativiteit,'het'nemen'van'initiatief,'het'durven'nemen'van'risico’s'en' verantwoordelijkheidsgevoel'moeten'bevorderen'(Leffler,'2009).'Dit'komt'overeen'met' het'begrip'enterprise'education'zoals'geformuleerd'door'Jones'&'Iredale'(2010).'' 2.3

Ondernemend(leren(

Van' den' Berg' (2013)' koppelt' aan' bovengenoemde' vaardigheden' het' begrip' ‘ondernemend' leren’.' Ondernemend' leren' betreft' leerprocessen' die' een' bijdrage' leveren' aan' het' stimuleren' en' versterken' van' vaardigheden' van' leerlingen.' Ondernemend'

leren'

doet'

hierbij'

een'

beroep'

op'

creativiteit,'

initiatief,'

doorzettingsvermogen' en' resultaatgerichtheid' en' daarnaast' op' overtuigingskracht' en' zelfvertrouwen'van'het'kind'(Rosendahl'Huber,'Sloof'&'Van'Praag,'2014).'Van'den'Berg' beschrijft' als' kenmerken' van' een' ondernemende' houding' de' hierboven' genoemde' kenmerken' van' Leffler' (2009)' en' voegt' hier' de' kenmerken' proVactiviteit,' onafhankelijkheid'en'innovatie'in'het'persoonlijke'en'maatschappelijke'leven'en'op'het' werk' aan' toe.' Daarbij' hoort' ook' motivatie' en' vastbeslotenheid' om' gestelde' doelen' te'

8

behalen' (van' den' Berg,' 2013).' De' leerling' wordt' omschreven' als' een' individu' die' verantwoordelijkheid' neemt' en' in' staat' is' om' samen' te' werken' met' andere' leerlingen' en' actoren' buiten' de' school.' Daarnaast' moet' de' leerling' creatief' zijn,' een' sterke' wil' hebben,'onafhankelijk'zijn'en'het'vermogen'te'hebben'om'kansen'te'zien'in'plaats'van' problemen'en'in'staat'zijn'om'hierbij'oplossingen'te'kunnen'vinden'(Leffler,'2009).'' Bij' ondernemend' leren' spreekt' men' over' een' verandering' van' attitudes' en' motieven' van'leerlingen,'in'tegenstelling'tot'slechts'de'overdracht'van'kennis'en'vaardigheden'die' plaatsvindt'bij'traditionele'educatie'(Raposo'&'Do'Paço,'2011).'Kennis'op'zichzelf'is'niet' doorslaggevend,'maar'creativiteit'van'leerlingen'wordt'gewaardeerd.'Het'gaat'erom'dat' leerlingen' zich' bewust' worden' van' hun' eigen' kunnen' en' hun' talenten' inzetten.' Ondernemend' leren' is' ervaringsgericht' (Van' den' Berg,' 2012),' wat' betekent' dat' leerlingen' worden' gestimuleerd' om' zelf' aan' de' slag' te' gaan' met' de' context' die' hen' wordt' aangeboden.' ‘Proberen'is'een'toverwoord'en'fouten'maken'mag’,' schrijft' van' den' Berg'(2010).' 2.4

Leren(in(een(betekenisvolle(context(

Eén' van' de' belangrijkste' aspecten' van' waaruit' ondernemend' leren' vorm' krijgt' is' de' betekenisvolle' context.' De' vaardigheden' die' bij' ondernemend' leren' centraal' staan' kunnen' niet' aangeleerd' worden.' Hiervoor' moet' een' passende' omgeving' gecreëerd' worden'waarin'nieuwe'ideeën'kunnen'worden'gegenereerd'en'nieuwsgierigheid'en'een' innovatieve'geest'worden'aangewakkerd'(Likar,'Cankar'&'Zupan,'2014).'Ondernemend' leren' gaat' daarom' uit' van' meer' leerlingVgeoriënteerd' onderwijs,' waarin' leerlingen' actiever' betrokken' worden' bij' hun' eigen' leerproces' (Leffler,' 2009),' door' middel' van' activerende' werkvormen' die' een' combinatie' vormen' van' denken,' doen,' actie' en' reflectie' (Postma' &' Vermeulen,' 2015).' Daarnaast' oefenen' leerlingen' praktische' vaardigheden,'zoals'het'uitwerken'van'ideeën,'presenteren'en'samenwerken'(Bal'et'al.,' 2007;'Leffler,'2009).'Dit'zou'een'positief'effect'hebben'op'hun'houding'ten'opzichte'van' onderwijs'(Bal'et'al.,'2007).'Uit'onderzoek'van'Bal'et'al.'(2007)'naar'de'resultaten'van' ondernemerschap' in' het' basisonderwijs' werd' door' enkele' scholen' als' belangrijkste' resultaat' de' betrokkenheid' en' intrinsieke' motivatie' van' leerlingen' genoemd.' Ondernemend'leren'motiveert'leerlingen'het'uiterste'uit'zichzelf'te'halen.'Van'den'Berg' (2012)'schrijft'hierover:'‘Meesterschap'wordt'gevraagd'in'plaats'van'middelmaat.'En'die' uitdaging'voelen'kinderen.’' '

9

Leren' in' een' betekenisvolle' context' betekent' naast' motivatie' ook' stimulatie' in' de' ontwikkeling'van'vaardigheden,'zowel'op'het'gebied'van'talentontwikkeling'als'op'het' gebied'van'taalontwikkeling.'Hieronder'zijn'beide'vormen'toegelicht.'' 2.5

Talentontwikkeling(–(21stNcentury(skills(

Als' gevolg' van' technologische,' economische' en' sociale' ontwikkelingen' in' onze' maatschappij' is' de' industriële' samenleving' in' de' afgelopen' decennia' verschoven' naar' een' kenniseconomie.' Deze' ontwikkelingen' hebben' grote' invloed' op' de' vraag' en' behoeften' van' de' arbeidsmarkt' (Voogt' &' Pareja' Roblin,' 2010).' Anderson' (2008)' beschrijft'dat'in'een'industriële'samenleving'de'belangrijkste'focus'van'het'onderwijs'is' om'bij'te'dragen'aan'de'ontwikkeling'van'feitelijke'en'procedurele'kennis,'terwijl'in'een' kennissamenleving' de' ontwikkeling' van' conceptuele' en' metaVcognitieve' kennis' in' toenemende'mate'van'belang'is.'Om'kinderen'en'jongeren'hierop'goed'voor'te'kunnen' bereiden,'moeten'zij'competenties'ontwikkelen'die'beantwoorden'aan'de'behoeften'van' de'nieuwe'arbeidsmarkt.'' ' Dit' is' de' drijfkracht' geweest' voor' de' vaststelling' van' zogenaamde' 21stVcentury' skills' (Voogt' &' Pareja'

Roblin,'

2010):'

een'

overkoepelend' begrip' voor' de' kennis,' vaardigheden' en' attitudes' die' men' zou' moeten' bezitten' om' bij' te' kunnen' dragen' aan' de' kenniseconomie' en' tevens' bij' zouden' moeten' bijdragen' aan' betrokkenheid,' ondernemerschap' en' nieuwsgierigheid' (Stichting' Leerplan' Ontwikkeling,' 2014).' Specifiek' voor' ondernemend' leren'

Figuur(1.'21Vst'century'skills'

creëerde' De' Dag' Vandaag' (2015)' een' model' (weergegeven' in' figuur' 1)' waarin' de' vaardigheden' samenwerken,' focus,' doorzetten' en' daadkracht,' mediawijsheid,' creativiteit,' denken' in' kans/durf,' communiceren'en'iets'voor'een'ander'willen'doen'centraal'staan.''

10

2.6

Taalontwikkeling(

Uit'onderzoek'naar'de'effectiviteit'van'ondernemerschap'in'het'onderwijs'van'Bal'et'al.' (2007)' is' gebleken' dat' in' ondernemerschapsprojecten' het' nut' van' vakken' als' taal' en' rekenen'duidelijk'zichtbaar'wordt.'Gezien'het'feit'dat'in'dit'onderzoek'een'afbakening'is' gemaakt' van' de' rol' van' ondernemend' leren' op' taalontwikkeling' en' meer' specifiek' op' woordenschatniveau,'is'in'dit'onderzoek'gekozen'voor'een'afbakening'van'het'domein' taal'en'zijn'andere'leerdomeinen'hier'verder'buiten'beschouwing'gelaten.'' ' Voor'wat'betreft'taal'schrijven'Ausma'et'al.'(2013)'dat'wanneer'kinderen'ondernemend' leren,'zij'een'breed'scala'aan'zowel'mondelinge'als'schriftelijke'talige'taken'uitvoeren.' Deze'taken'zijn'van'hoog'niveau'met'betrekking'tot'de'referentieniveaus.'Leerlingen'uit' groep' 8' kunnen' volgens' Ausma' et' al.' (2013)' instructieve' teksten' op' een' hoger' niveau' lezen'dan'het'beoogde'referentieniveau.'Vernooy'(2012)'noemt'dat'een'goede'leesV'en' taalvaardigheid' een' belangrijke' basis' is' om' later' te' kunnen' participeren' in' de' maatschappij.'Wagensveld,'Teunissen'en'Bruggink'(2014)'schrijven'voorts'dat'wanneer' kinderen'bezig'zijn'met'wetenschap'en'technologie'–'het'domein'waarop'OBS'Op'’t'Veld' zich' profileert' V' zij' niet' alleen' de' kennis' binnen' dit' vakgebied' vergroten,' maar' dat' dit' tevens' kansen' creëert' om' met' name' de' mondelinge' taalvaardigheid' van' leerlingen' te' stimuleren.' Vanwege' de' betekenisvolle' context' lenen' dergelijke' activiteiten' zich' goed' voor' taalontwikkeling,' schrijven' zij.' Leerlingen' leren' redeneren,' argumenteren' en' vergroten'hun'woordenschat.' ' Postma' &' Vermeulen' (2015)' noemen' daarnaast' dat' een' combinatie' van' techniek' en' ondernemen1'een' scala' aan' doelen' binnen' de' verschillende' leerdomeinen' biedt' waar' aan'gewerkt'kan'worden.'Zij'beschrijven'de'aansluiting'die'techniek'en'ondernemen'kan' bieden' bij' de' door' Stichting' Leerplan' Ontwikkeling' gestelde' kerndoelen' voor' het' primair'onderwijs.'Dit'zijn'streefdoelen'die'aangeven'waar'basisscholen'zich'op'zouden' moeten' richten' bij' de' ontwikkeling' van' hun' leerlingen' en' zijn' verdeeld' over' vier' categorieën,'die'tevens'de'verschillende'leerdomeinen'in'het'basisonderwijs'aangeven.' Deze'categorieën'zijn'Nederlands,'rekenen/wiskunde,'oriëntatie'op'jezelf'en'de'wereld' en' kunstzinnige' oriëntatie' (zoals' weergegeven' in' Postma' &' Vermeulen,' 2015).' Op' het' leerdomein' taal' leren' kinderen' om' heldere' vragen' te' stellen,' gebruik' te' maken' van'

1

"Postma" en" Vermeulen" (2015)" beschrijven" hierbij" een" combinatie" van" onderzoekend/ontwerpend" leren" en" ondernemend" leren." Deze" begripsaanduiding" omvat" dus" meer" dan" slechts" ondernemend" leren."Omdat"de"accenten"tussen"beide"vormen"echter"grotendeels"overeenkomen,"worden"zij"hier"als" eenzelfde"beschouwd.""

11

mondelinge'en'schriftelijke'communicatie'en'om'hun'woordenschat'te'vergroten'in'een' betekenisvolle'context.'' Naar' aanleiding' van' deze' bevindingen' kan' worden' gesteld' dat' ondernemend' leren' positief' zou' kunnen' bijdragen' aan' de' ontwikkeling' van' goede' taalV' en' leesvaardigheid' en' meer' specifiek' op' het' gebied' van' woordenschat.' In' de' literatuur' komt' meermalen' naar' voren' dat' ondernemend' leren' de' woordenschat' van' leerlingen' zou' kunnen' vergroten' (Wagensveld,' Teunissen' &' Bruggink,' 2014;' Postma' &' Vermeulen,' 2015).' Bij' ontwikkeling' van' woordenschat' vindt' een' uitbreiding' van' het' zogenaamde' mentale' lexicon'plaats.'Woorden'en'woordbetekenissen'worden'verworven'op'basis'van'andere' woorden' en' betekenissen' die' zijn' ingebed' in' een' begrippennetwerk,' het' zogenaamde' mentale' lexicon' (Hilte,' van' Berkel' &' Groene,' 2012;' Strating,' 2009).' Deze' begrippen' worden' met' elkaar' in' relatie' gebracht' waarbij' een' groot' aantal' relaties' tussen' de' begrippen' zorgt' voor' een' brede' en' diepe' woordenschat.' Dit' laatste' is' tevens' een' belangrijke' voorwaarde' voor' schoolsucces,' zo' stelt' Biemiller' (zoals' weergegeven' in' Hilte,'van'Berkel'&'Groene,'2010).'Het'kennen'van'woorden'en'hun'betekenissen'vormt' immers'de'basis'van'alle'taalvaardigheid.'Daarnaast'stellen'Bonset'&'Hoogeveen'(2011)' dat'kinderen'met'een'brede'en'diepe'woordenschat'tevens'een'voorsprong'hebben'bij' begrijpend'lezen.' Ondernemend'leren'biedt'leerlingen'een'betekenisvolle'context'waarin'zij'kennis'maken' met'nieuwe'onderwerpen'en'bijbehorende'begrippen.'Zo'spreken'Postma'&'Vermeulen' (2015)' over' domeinspecifieke' en' inhoudelijke' woorden' waarmee' leerlingen' hun' woordenschat' vergroten.' Met' domeinspecifieke' woorden' worden' woorden' geduid' die' bij' het' proces' van' onderzoek,' ontwerpen' en' ondernemen' horen,' zoals' organiseren,' presenteren' en' conclusie.' Inhoudelijke' woorden' omvatten' woorden' waarbij' de' inhoud' van' techniek' en' ondernemen' wordt' geduid,' zoals' winst,' recept' en' marktonderzoek.' Kennismaking'met'dergelijke'woorden'bij'activiteiten'omtrent'ondernemend'leren'zou' aldus'kunnen'leiden'tot'vergroting'van'woordenschat'en'hiermee'aan'betere'prestaties' op'begrijpend'lezen'en'schoolsucces.''' ' 2.7

Effectiviteit(van(ondernemerschap(in(het(onderwijs(

Na' analyse' van' bevindingen' uit' de' literatuur' wordt' duidelijk' dat' in' de' laatste' jaren' ondernemerschap' een' belangrijke' plek' in' het' onderwijs' heeft' gekregen.' Uit' meerdere' resultaten' van' onderzoek' komen' positieve' geluiden' met' betrekking' tot' aandacht' voor' ondernemerschap' in' het' onderwijs.' Zo' wordt' als' resultaat' de' betrokkenheid' en'

12

motivatie'van'leerlingen'genoemd'en'een'nuttige'aansluiting'van'ondernemend'leren'bij' de' basisvakken' (Bal' et' al.,' 2007).' Echter' bestaat' er' ondanks' positieve' resultaten' nog' steeds' onduidelijkheid' over' de' effectiviteit' van' projecten' en' onderwijsprogramma’s' in' het' kader' van' ondernemend' leren' op' de' ondernemende' vaardigheden' en' intenties' tot' ondernemerschap'van'leerlingen'(Oosterbeek,'van'Praag'&'Ijsselstijn,'2010).'Daarnaast' komt' als' knelpunt' naar' voren' dat' leerkrachten' en' het' management' van' scholen' aangeven' het' lastig' te' vinden' om' activiteiten' in' het' kader' van' ondernemend' leren' te' faciliteren' en' te' stimuleren.' Wanneer' zij' zelf' niet' ondernemend' zijn' of' geen' affiniteit' hebben'met'ondernemerschapsonderwijs,'zullen'kansen'blijven'liggen'(Bal'et'al.,'2007).' Leerkrachten' wijzen' bij' lesprogramma’s' voor' ondernemerschap' in' het' voortgezet' onderwijs'tevens'op'de'werkdruk'en'overladenheid'van'de'programma’s.'Zij'geven'aan' dat'de'programma’s'veel'tijd'vereisen'en'dat'er'daarnaast'van'hen'wordt'verwacht'dat' nieuwe' onderwerpen' zoals' bèta' en' techniek,' burgerschap' en' sociale' cohesie' ook' een' plek' krijgen' in' het' curriculum.' Het' draagvlak' van' ondernemerschap' binnen' scholen' is' dus'niet'overal'even'helder'en'breed'toegepast.''

13

3

(Methode(

' Dit' hoofdstuk' bevat' een' beschrijving' van' de' werkwijze' die' bij' het' onderzoek' is' gehanteerd.'In'de'eerste'paragraaf'is'een'beschrijving'gegeven'van'de'doelgroep'OBS'op' ’t' Veld.' Vervolgens' is' de' opzet' van' het' onderzoek,' de' werving' en' gegevens' van' participanten' aan' het' onderzoek,' het' onderzoeksinstrument' en' de' procedure' van' dataverzameling'beschreven.'Tot'slot'is'een'beschrijving'gegeven'van'de'wijze'waarop' de'data'zijn'geanalyseerd.'' 3.1

Doelgroep((

De'doelgroep'van'het'onderzoek'is'de'leerlingen'van'de'openbare'basisschool'Op'’t'Veld' te'Emmen.'Zoals'genoemd'is'één'van'de'grotere'projecten'van'de'school'in'het'kader'van' ondernemend' leren' de' 3DVkanjers' Experience.' Dit' project' omlijnt' de' elementen' van' ondernemend' leren,' omdat' leerlingen' de' printer' eerst' geheel' zelf' in' elkaar' zetten' met' behulp' van' een' geheel' Engelstalige' handleiding.' Zelf' ontdekken' en' experimenteren' stond'hierbij'centraal.' ' Tevens'werken'de'kinderen'aan'andere'projecten'in'het'kader'van'ondernemend'leren.' Uitgangspunt' hierbij' is' dat' materiaal' zichtbaar' en' toegankelijk' moet' zijn' zodat' leerlingen' worden' gestimuleerd' om' hier' zelf' mee' aan' de' slag' te' gaan.' Dit' uit' zich' bijvoorbeeld'in'de'aanwezigheid'van'een'technieklokaal'en'het'wekelijkse'planbord'wat' in'de'school'hangt.'Hierin'kunnen'leerlingen'naar'eigen'keuze'aangeven'welke'activiteit' zij' uitvoeren' en' met' wie.' Iedere' leerling' beschikt' daarnaast' over' een' persoonlijk' portfolio' waarin' vorderingen' kunnen' worden' bijgehouden.' Op' de' vrijdagmiddag' is' er' voor' de' leerlingen' ruimte' gemaakt' in' het' programma' om' aan' de' slag' te' gaan' met' hun' gekozen'onderwerp'en'project.'Bij'afronding'wordt'leerlingen'regelmatig'gevraagd'om' de' activiteit' of' het' project' waar' zij' mee' bezig' zijn' te' verwerken' in' een' presentatie,' poster'of'verslag.' ' 3.2

Opzet((

Bij' dit' onderzoek' is' gebruik' gemaakt' van' een' kwalitatieve' onderzoeksopzet.' Dit' onderzoek' beoogde' niet' om' tot' statistieken' met' betrekking' tot' het' niveau' van' woordenschat' te' komen.' Daarentegen' stonden' de' belevingen' en' ervaringen' van' de' leerling'centraal.'Het'belangrijkste'uitgangspunt'hierbij'was'de'actieve'participatie'van' kinderen'aan'het'onderzoek,'waarbij'gekozen'is'voor'een'combinatie'van'consultatieve' en' samenwerkende' participatie.' Dit' betekent' dat' er' zowel' vragen' aan' het' kind' zijn' gesteld' tijdens' afname' van' het' onderzoek' (consultatief)' als' dat' onderzoeker' en'

14

participant' samenwerken' om' samen' betekenis' te' geven' aan' het' onderzoek' (samenwerkend).' Om' deze' reden' is' gekozen' voor' een' interviewafname' als' onderzoeksmethode,' waarbij' gebruik' is' gemaakt' van' de' ‘storyVeliciting’' techniek' rondleiden.' Participanten' kregen' de' opdracht' om' een' rondleiding' te' geven' aan' de' onderzoeker'waardoor'zij'actief'participeren'en'zo'min'mogelijk'gestuurd'worden'door' de'onderzoeker.'Dit'is'van'belang'omdat'het'woordgebruik'van'kinderen'geheel'vanuit' henzelf' dient' te' komen.' Voor' onderzoek' naar' de' tweede' deelvraag' is' een' deel' van' de' interviews'afgenomen'door'een'deskundige'op'het'gebied'van'ondernemend'leren'en'de' 3DVkanjers' Experience.' Hierbij' is' gekozen' voor' Jos' Kok,' één' van' de' initiators' van' 3DV kanjers.' 3.3

Participanten(

Het' onderzoek' is' afgenomen' onder' acht' leerlingen' uit' groep' 8' van' OBS' Op' ’t' Veld.' De' participanten' zijn' geworven' op' basis' van' convenience' sampling,' wat' inhoudt' dat' participanten' zijn' geselecteerd' op' directe' beschikbaarheid.' Voorafgaand' aan' het' onderzoek' hebben' zowel' de' leerkracht' van' groep' 8' als' de' participant' zelf' een' toestemmingsverklaring'getekend'voor'deelname'aan'het'onderzoek.'' ' Tabel'1'en'2'laten'voor'zowel'onderzoeker'als'deskundige'de'demografische'kenmerken' leeftijd'en'geslacht'zien'van'de'participanten.'De'onderzoeker'is'hierbij'aangeduid'met' de' letter' O,' deskundige' met' de' letter' D.' Participanten' zijn' in' navolging' hiervan' aangegeven' met' de' letter' O' of' D' met' daarachter' het' aan' de' participant' toegekende' nummer.' ' Tabel(1.'Gegevens'participanten'onderzoeker'(O)( Participant&

Geslacht&

Leeftijd&

ON1&

Jongen'

12'

ON2&

Meisje'

12'

ON3&

Meisje'

13'

ON4&

Jongen'

12'

' Tabel(2.'Gegevens'participanten'deskundige'(D)( Participanten(

Geslacht(

Leeftijd(

DN1'

Meisje'

12'

DN2'

Jongen'

11'

DN3'

Meisje'

11'

DN4'

Meisje'

12'

15

3.4

Onderzoeksinstrument((

Het' onderzoeksinstrument' betreft' een' semiVgestructureerde' vragenlijst' die' is' afgenomen' tijdens' de' rondleiding' die' de' kinderen' aan' de' onderzoeker' en' deskundige' gaven.' De' vragenlijst' bevatte' vooraf' opgestelde' thema’s' met' aansluitende' vragen' over' de' activiteiten' en' projecten' van' ondernemend' leren' binnen' de' school.' De' volgende' thema’s'zijn'in'het'interview'behandeld:'‘de'3DVprinter’,'‘het'technieklokaal’,'‘specifieke' activiteit’,' ‘vaardigheden’' en' ‘de' ondernemende' school’.' Ter' verduidelijking' is' in' de' bijlage'de'gehanteerde'interviewleidraad'bijgevoegd.' 3.5

Procedure(

De' interviews' zijn' in' de' school' afgenomen.' Vooraf' kregen' de' participanten' een' schriftelijke' instructie.' De' instructies' bij' interviewafname' door' onderzoeker' en' deskundige' verschilden' van' elkaar,' zodat' voor' de' participant' duidelijk' was' voor' wie' hij/zij' de' rondleiding' zou' moeten' geven.' De' interviews' zijn' opgenomen' met' een' geluidsrecorder.'In'de'vooraf'door'de'participant'getekende'toestemmingsverklaring'is' hiervoor' akkoord' gegeven.' In' totaal' zijn' er' acht' opnamen' gemaakt' die' na' afloop' zijn' getranscribeerd.' ' Bij' afname' van' de' interviews' is' bij' iedere' participant' dezelfde' vragenlijst' gehanteerd' waardoor' in' ieder' interview' alle' topics' aan' bod' zijn' gekomen.' Tijdens' de' rondleiding' was'het'van'belang'dat'zowel'onderzoeker'als'de'deskundige'de'participant'met'name' zelf' lieten' vertellen.' Op' deze' manier' kon' een' volledig' beeld' van' het' niveau' van' woordgebruik' van' de' participant' worden' verkregen' en' zijn' geen' thema’s' vergeten' of' overgeslagen.' Hiermee' is' tevens' de' consistentie' tussen' de' verschillende' interviews' gewaarborgd.'Wel'bestond'tijdens'het'interview'de'vrijheid'om'door'te'vragen'op'wat' de'leerling'vertelde'of'om'verheldering'te'vragen'bij'een'bepaald'genoemd'begrip'(‘Kun' je'daar'wat'meer'over'vertellen?’'of:'‘Wat'is…?’).'Na'afloop'van'de'rondleiding'werd'de' leerling'bedankt'en'door'de'onderzoeker/deskundige'teruggebracht'naar'de'klas.' 3.6 3.6.1

Analyse(van(data( Transcripten'en'codering'

Voor' analyse' van' de' eerste' deelvraag' is' bij' het' coderen' van' de' transcripten' gebruik' gemaakt' van' thematisch' coderen.' Hierbij' zijn' codes' gevormd' op' basis' van' clustering' naar' verschillende' categorieën.' Deze' categorieën' zijn' nader' uitgelicht' in' het' resultatenhoofdstuk.' Door' middel' van' clusteren' is' ernaar' gestreefd' om' overbodige' informatie' uit' de' analyse' te' houden' en' bruikbare' informatie' uit' de' transcripten' te'

16

filteren.' Op' deze' manier' zijn' coderingstabellen' gecreëerd' waarmee' de' analyse' overzichtelijker'is'gemaakt.'' ' Voor'analyse'van'de'tweede'deelvraag'is'gekozen'voor'in'vivo'coderen.'Dit'is'van'belang' omdat' op' deze' manier' duidelijk' kon' worden' vastgesteld' welke' woorden' de' leerlingen' gebruiken'en'in'welke'mate.'De'vorm'van'coderen'is'dus'dataNdriven,'omdat'de'codes'zo' dicht'mogelijk'bij'de'data'blijven'en'niet'gekozen'zijn'vanuit'een'theorie.'Clustering'van' codes' is' geschied' op' basis' van' indeling' naar' gebruik' van' domeinspecifieke' en' inhoudelijke'woorden'zoals'geformuleerd'door'Postma'&'Vermeulen'(2015).' ' Om' betrouwbaarheid' van' het' onderzoek' te' waarborgen' zijn' de' coderingstabellen' gecreëerd.' De' interviews' zijn' immers' afgenomen' door' verschillende' personen,' wat' invloed' zou' kunnen' hebben' op' de' betrouwbaarheid.' Echter' is' door' het' gebruik' van' codes' de' kans' op' een' foutieve' interpretatie' van' de' antwoorden' van' de' participant' kleiner.'Om'de'consistentie'van'de'dataVanalyse'te'waarborgen'en'subjectiviteit'van'de' onderzoeker'te'minimaliseren'is'daarnaast'een'intersubjectiviteitsprocedure'uitgevoerd' op' de' coderingen' van' het' transcript.' Op' deze' manier' is' gekeken' of' de' onderzoeker' en' een' tweede' beoordelaar' de' transcripten' op' dezelfde' wijze' coderen' of' dat' zij' hierin' verschillen.' Wanneer' er' sprake' was' van' onenigheid' zijn' onderzoeker' en' tweede' beoordelaar'met'elkaar'in'gesprek'gegaan'om'tot'een'compromis'te'komen.' 3.6.2

Referentieniveaus'

De'analyse'van'de'transcripten'is'geschied'op'basis'van'inzicht'van'de'onderzoeker.'De' keuzes'van'de'onderzoeker'zijn'gesteund'door'bevindingen'uit'de'literatuur'en'worden' daarnaast' ondersteund' door' documenten' die' referentieniveaus' op' het' gebied' van' woordenschat'omlijnen.'Deze'documenten'zijn'in'de'analyse'niet'beschouwd'als'leidend,' maar'dienden'met'name'ter'ondersteuning'voor'de'inschattingen'van'de'onderzoeker.' ' In' de' ‘Doorlopende' Leerlijnen' Taal’' zijn' referentieniveaus' beschreven' voor' woordenschat'voor'het'basisonderwijs.'Aan'het'einde'van'groep'8'dienen'leerlingen'op' het' minimale' referentieniveau' te' beschikken' over' voldoende' woorden' om' in' eenvoudige' gesprekken' te' praten' over' vertrouwde' situaties' en' onderwerpen' in' het' dagelijks' leven' en' buiten' school.' Zij' zoeken' hierbij' echter' wel' nog' regelmatig' naar' woorden' en' variëren' niet' veel' in' woordgebruik.' Tevens' kunnen' leerlingen' hun' woordenschat' zelfstandig' verbreden' en' verdiepen,' strategieën' verwoorden' voor' het' afleiden' en' onthouden' van' woordbetekenissen,' woorden' buiten' de' context' definiëren,'

17

zelf' betekenisrelaties' tussen' woorden' leggen' en' figuurlijk' taalgebruik' toepassen' (Expertgroep'Doorlopende'Leerlijnen'Taal'en'Rekenen,'2008).' ' Tevens' is' bij' de' tweede' deelvraag' ter' ondersteuning' gebruik' gemaakt' van' de' Woordenlijst' Amsterdamse' Kinderen' (’WAK’).' Deze' woordenlijst' biedt' een' referentiekader' voor' het' niveau' van' woordenschat' wat' leerlingen' in' het' primair' onderwijs'zouden'moeten'bezitten.'De'gehele'lijst'bestaat'uit'10.000'woorden'verspreid' over'zes'jaargroepen.'Aan'het'eind'van'groep'8'dient'een'leerling'een'woordenschat'te' hebben'van'15.000'à'17.000'woorden'(Kuiken'&'Droge,'2010).'De'WAK'is'opgedeeld'in' verschillende'thema’s.'In'dit'onderzoek'is'gekozen'om'de'volgende'thema’s'te'gebruiken' ter'ondersteuning:'‘school’,'‘hoeveelheid,'meten'en'wegen’,'‘natuur’,'‘geld'en'winkelen’,' ‘maken'en'‘materialen’,'‘uitvinden’'en'‘informatie’.'

"

18

4

Resultaten(

' In'dit'hoofdstuk'worden'de'resultaten'die'uit'de'analyse'zijn'voortgekomen'besproken.' De'resultaten'zijn'ten'behoeve'van'de'overzichtelijkheid'weergegeven'per'deelvraag.'In' het' resultatenhoofdstuk' zijn' tevens' voorbeelden' gegeven' uit' de' getranscribeerde' opnamen'om'een'beeld'te'schetsen'bij'bepaalde'kenmerken'die'naar'voren'komen'uit'de' analyse.'' 4.1

Aanleren(en(gebruik(van(nieuwe(woorden(en(begrippen(

De' eerste' deelvraag' van' het' onderzoek' luidde:' Leren' leerlingen' nieuwe' woorden' en' begrippen'tijdens'de'projecten'en'activiteiten'in'het'kader'van'ondernemend'leren'en'zo'ja,' zijn' zij' in' staat' deze' correct' te' reproduceren?' In' de' interviewleidraad' is' een' vraag' opgenomen'waarmee'allereerst'inzicht'kon'worden'verkregen'over'of'leerlingen'nieuwe' woorden'en'begrippen'leren'tijdens'de'projecten'in'het'kader'van'ondernemend'leren' en' of' zij' zich' hier' bewust' van' zijn.' Deze' vraag' luidde:' Heb' je' bepaalde' woorden' of' begrippen'geleerd'bij'het'project'die'je'niet'kende?&Zo'ja,'welke'woorden?&Kun'je'uitleggen' wat' deze' woorden' betekenen?' Participanten' relateren' deze' vraag' met' name' aan' woorden' en' begrippen' die' zij' hebben' geleerd' tijdens' het' 3DVprinter' project.' Meerdere' participanten' geven' aan' Engelse' woorden' te' hebben' geleerd' bij' de' bouw' van' het' project:' Interviewer:'En'zijn'er'ook'bepaalde'woorden'of'begrippen,'bijvoorbeeld'Engelse' woorden' die' je' hebt' geleerd' die' je' eigenlijk' eerst' nog' niet' kende' of' die' je' nog' niet' wist?' Participant' ON3:' Eh…' ja' heel' veel' was' dat' wel' (…)' Ik' heb' vooral' veel' dingen' geleerd' van' Engels. Participant'OV2'geeft'vrijwel'hetzelfde'antwoord'op'deze'vraag:'Eh,'ja'vooral'veel' Engels.' Andere' participanten' geven' aan' de' woorden' met' betrekking' tot' de' projecten' met' name' te' zijn' vergeten.' De' gegeven' antwoorden' door' participanten' zijn' weergegeven'in'tabel'1'van'de'bijlage.' ' Vervolgens' zijn' de' transcripten' onderzocht' aan' de' hand' van' benoemingen' van' begrippen,' materialen' of' onderdelen' die' gegeven' zijn' door' de' participant.' Deze' benoemingen' zijn' gecodeerd' en' geclusterd' naar' indeling' in' vier' categorieën.' Deze' categorieën'zijn'als'volgt'omschreven:'' 1. Begrippen,'materialen'en'onderdelen'bij'de'juiste'naam'kunnen'benoemen;' 2. Begrippen,'materialen'en'onderdelen'niet'kunnen'benoemen,'maar'wel'kunnen' omschrijven'qua'functie'(woordbetekenis);' 3. Begrippen,'materialen'en'onderdelen'niet'(meer)'juist'kunnen'benoemen;'en' 4. Begrippen,' materialen' en' onderdelen' niet' bij' de' juiste' naam' (verkeerd)' benoemen.'

19

Deze' vier' categorieën' worden' achtereenvolgens' uitgelicht' met' fragmenten' uit' de' transcripten' ter' illustratie.' De' fragmenten' die' hier' zijn' gepresenteerd' betreffen' een' representatie'van'voorbeelden'uit'de'coderingstabellen'waarin'de'codes'geclusterd'zijn' naar' de' vier' hierboven' besproken' categorieën.' De' volledige' tabellen' zijn' ter' verduidelijking'toegevoegd'in'de'bijlage.'Met'betrekking'tot'het'thema'‘de'3DVprinter’'is' tevens'is'in'de'bijlage'een'begrippenlijst'toegevoegd'die'is'gebaseerd'op'de'Engelstalige' handleiding' van' de' 3DVprinter.' De' Nederlandse' en' Engelse' benamingen' van' de' hoofdonderdelen'worden'hierbij'als'meest'belangrijk'beschouwd.'' ( Begrippen,(materialen(en(onderdelen(juist(kunnen(benoemen( ( Fragment'1'N'Participant'DN1'

' Fragment'2'N'Participant'DN2'

'

'

In' fragment' 1' en' fragment' 2,' beide' hierboven' weergegeven,' is' te' zien' dat' zowel' participant' DV1' als' participant' DV2' het' begrip' bij' de' juiste' benaming' kunnen' noemen' (extruder'in'fragment'1'en'PLA'plastic'in'fragment'2).'Tevens'maken'zij'hier'gebruik'van' de'Engelse'benaming'van'het'onderdeel'zoals'deze'gehanteerd'is'in'de'handleiding'die' gebruikt'wordt'bij'de'bouw'van'de'3DVprinter.'' ' Fragment'3'N'Participant'ON3'

' 20

Fragment'4'N'Participant'ON4'

'' In'bovenstaande'fragmenten'zijn'beide'participanten'V'net'zoals'in'fragment'1'en'2'V'in' staat'om'het'onderdeel'van'de'printer'aanduiden'met'de'juiste'benaming.'In'fragment'3' geeft' de' participant' een' opsomming' van' meerdere' onderdelen' van' die' printer' die' zij' allemaal' juist' benoemt' (kop,' ventilator,' printplaat).' In' fragment' 4' geeft' de' participant' voor' één' specifiek' onderdeel' van' de' printer' de' juiste' benaming' (printkop).' Beide' participanten' gebruiken' hier' echter' wel' de' Nederlandse' naam' voor' en' niet' de' naam' zoals'deze'gehanteerd'wordt'in'de'Engelstalige'handleiding.'' ' Begrippen,(materialen(en(onderdelen(niet(kunnen(benoemen,(maar(wel(juist( kunnen(omschrijven(wat(betreft(functie((woordbetekenis)( Uit' de' transcripten' kwam' meermalen' naar' voren' dat' leerlingen' de' betekenis' of' de' functie' van' een' onderdeel' of' begrip' wel' kunnen' noemen,' maar' dat' zij' hierbij' niet' in' staat'zijn'om'de'specifieke'benaming'van'het'onderdeel'of'van'het'begrip'te'duiden.'De' fragmenten'5'en'6'hieronder'illustreren'dit:( ( Fragment'5'N'Participant'DN2(

( ' In' dit' fragment' geeft' de' participant' zelf' al' duidelijk' aan' dat' hij' niet' in' staat' is' om' de' precieze' benaming' van' het' onderdeel' te' geven.' Echter' kan' hij' wel' op' de' juiste' manier' beschrijven'wat'de'functie'van'het'onderdeel'is.'' ' ' ' '

21

Fragment'6'N'Participant'ON3'

( Bovenstaand' fragment' geeft' weer' dat' de' participant' eerst' een' onderdeel' wel' bij' de' juiste' naam' noemt' (printkop),' maar' wanneer' zij' vervolgens' spreekt' over' een' ander' onderdeel' zij' hier' niet' de' juiste' benaming' bij' kan' geven' (‘plaatje’).' Zij' kan' vervolgens' echter' wel' uitleggen' wat' de' functie' van' het' onderdeel' is' (‘en' daarmee' wordt' het' ook' helemaal'bestuurd’).'' ( Begrippen,(materialen(en(onderdelen(niet((meer)(juist(kunnen(benoemen( Onder' deze' categorie' wordt' verstaan' dat' participanten( niet' in' staat' zijn' om' de' juiste' benaming' van' het' begrip,' materiaal' en/of' onderdeel' te' geven' wanneer' hier' specifiek' naar' gevraagd' wordt' in' het' interview.' Voorbeelden' hiervan' volgen' in' onderstaande' twee'fragmenten.'( ' Fragment'7'N'Participant'DN3'

' Fragment'8'N'Participant'DN3'

' ' Fragment' 7' en' 8' behoren' beide' tot' de' opname' van' het' interview' afgenomen' bij' participant' DV3.' In' fragment' 7' is' de' participant' wel' in' staat' om' de' Nederlandse' benaming' voor' het' betreffende' onderdeel' te' geven' (printkop/kop).' Wanneer' haar'

22

echter'vervolgens'gevraagd'wordt'naar'de'Engelse'benaming'van'het'onderdeel,'kan'zij' deze'niet'benoemen.'Uit'het'fragment'wat'hierop'volgt,'fragment'8,'is'af'te'leiden'dat'de' participant'niet'de'officiële'naam'kan'duiden'voor'het'betreffende'onderdeel.'Zij'noemt' het' onderdeel' hier' ‘kast’,' maar' het' onderdeel' heet' officieel' het' ‘frame’.'' ' Fragment'9'N'Participant'ON1'

' Fragment'10'N'Participant'ON1'

'

' ' In'fragment'9'weet'de'participant'wel'het'soort'materiaal'te'benoemen'(plastic),'maar'is' de' participant' niet' in' staat' om' specifiek' te' benoemen' hoe' het' plastic' heet' (PLA).' In' fragment'10'weet'dezelfde'participant'niet'meer'hoe'het'betreffende'onderdeel'heet'en' vraagt'om'deze'reden'aan'de'onderzoeker'de'juiste'benaming.'Wanneer'de'onderzoeker' deze'noemt,'weet'de'participant'het'begrip'wel'meteen'weer'terug'te'halen.' '' Het' fragment' hieronder' illustreert' dat' leerlingen' in' de' interviews' aangeven' dat' zij' de' geleerde'begrippen'en'namen'van'onderdelen'en'materialen'wel'geweten'hebben,'maar' dat'zij'deze'zijn'vergeten.'' ' Fragment'11'N'Participant'ON1'

( ( Begrippen(of(materialen(niet(bij(de(juiste(naam((verkeerd)(benoemen( Binnen' deze' categorie' vallen' fragmenten' uit' de' transcripten' waarin' bij' de' analyse' duidelijk' werd' dat' participanten' begrippen,' materialen' of' onderdelen' ook' verkeerd' kunnen' benoemen.' Zij' gebruiken' hiervoor' dan' een' ander' woord' wat' een' andere'

23

betekenis' heeft' dan' het' woord' waar' het' om' gaat.' Onderstaande' twee' fragmenten' illustreren' het' verkeerd' benoemen' van' de' microscoop,' die' aanwezig' is' in' het' technieklokaal.'' ' Fragment'12'N'Participant'DN4'

'

' Fragment'13'N'Participant'DN2'

' ' In'fragment'12'spreekt'de'participant'over'‘telescoop’,'terwijl'het'in'werkelijkheid'gaat' over'een'microscoop.'In'fragment'13'gaat'het'tevens'bij'een'andere'participant'over'de' microscoop,'en'duidt'de'participant'deze'aan'met'het'woord'‘horoscoop’.'' ' Naar' aanleiding' van' bovenstaande' resultaten' is' een' overzicht' gemaakt' van' de' mate' waarin'de'verschillende'categorieën'voorkomen.'Dit'overzicht'is'weergegeven'in'tabel'3.' Uit' de' tabel' blijkt' dat' de' categorie' 1' en' categorie' 3' het' meest,' en' ongeveer' even' vaak' voorkomen.' ' Tabel(3.'Percentageverdeling'categorieën( '

Categorie'1'

Categorie'2'

Categorie'3'

Categorie'4'

Totaal'

Aantal'

22'

7'

19'

2'

50'

Percentage'

44'

14'

38'

4'

100'

(%)'

'

' 4.2

Woordgebruik(in(verschillende(contexten(

De'tweede'deelvraag'in'dit'onderzoek'luidde:'Bestaan'er'verschillen'in'woordgebruik'van' leerlingen' wanneer' zij' vertellen' over' ondernemend' leren' op' hun' school' in' verschillende' contexten?' Analyse' van' deze' deelvraag' is' geschied' op' basis' van' overeenkomsten' en'

24

verschillen' die' zijn' geconstateerd' in' woordgebruik' van' participanten' tijdens' interviewafname' door' de' onderzoeker' en' interviewafname' door' de' deskundige.' De' overeenkomsten' en' verschillen' zijn' vastgesteld' op' basis' van' de' mate' van' gebruik' van' domeinspecifieke' en' inhoudelijke' woorden.' Tevens' is' bij' wijze' van' ondersteuning' gebruik'gemaakt'van'de'WAK'als'referentiekader'om'een'indicatie'te'verkrijgen'van'het' niveau'van'woordgebruik'van'de'participant.'' ( De' participanten' genummerd' van' OV1' tot' en' met' OV4' hebben' een' rondleiding' gegeven' en'zijn'hierbij'geïnterviewd'door'de'onderzoeker'zelf.'De'participanten'genummerd'van' DV1'tot'en'met'DV4'hebben'een'rondleiding'gegeven'en'zijn'hierbij'geïnterviewd'door'de' deskundige'Jos'Kok.'De'coderingen'en'specificatie'van'woordgebruik'zijn'weergegeven' in'tabel'6'en'7'van'de'bijlage.'' ' Uit'analyse'van'de'tabellen'valt'op'dat'sommige'participanten'meer'woorden'gebruiken' die' vallen' binnen' de' domeinspecifieke' en' inhoudelijke' woorden' dan' andere' participanten.'Wat'betreft'domeinspecifieke'woorden'noemen'de'meeste'participanten' de' woorden' techniek' en' wetenschap.' Daarnaast' noemen' participanten' woorden' die' gerelateerd' zijn' aan' de' projecten' die' zij' ondernemen' in' het' kader' van' ondernemend' leren,'zoals'printen,'uitvinden,'het'brein,'de'microscoop'en'zonneNenergie.'Deze'woorden' worden' gerekend' tot' de' inhoudelijke' woorden.' Met' name' participanten' DV1' en' DV2' noemen'veel'woorden'die'inhoudelijk'betrekking'hebben'op'de'projecten'en'daarnaast' van'betrekkelijk'hoog'niveau'zijn'volgens'de'WAK,'zoals'solderen,'schaalmodel'(bruggen' bouwen),'molecuul'en'volt.' ' Wanneer'gekeken'wordt'naar'het'niveau'van'de'gebruikte'woorden'vergeleken'met'de' WAK' als' referentiekader' komt' naar' voren' dat' sommige' participanten' woorden' gebruiken' die' van' een' hoger' niveau' zijn' dan' andere' participanten.' Participant' DV1' gebruikt' bijvoorbeeld' de' woorden' onderhandelen' en' investeren' wanneer' zij' beschrijft' wat'een'ondernemende'school'is,'die'beiden'binnen'de'WAK'groep'8'vallen.'Participant'' OV3,' DV3' en' DV4' variëren' minder' in' woordgebruik' en' gebruiken' tevens' woorden' van' minder' hoog' niveau' volgens' de' WAK.' Overige' participanten' gebruiken' globaal' gezien' woorden' die' ongeveer' rondom' hetzelfde' niveau' vallen.' In' het' volgende' hoofdstuk' zal' dieper' in' worden' gegaan' op' wat' deze' analyse' betekent' voor' beantwoording' van' de' tweede'deelvraag.'

25

5

Conclusie( (

De' hoofdvraag' in' dit' onderzoek' was:' Hoe( beïnvloedt( ondernemend( leren( het( woordenschatniveau( en( welke( mogelijke( ( rol( speelt( een( betekenisvolle( context( hierbij?'Hierbij'zijn'twee'deelvragen'onderzocht.'Het'antwoord'op'deze'deelvragen'zal' nu' achtereenvolgens' besproken' worden,' waarna' tot' slot' de' hoofdvraag' zal' worden' beantwoord.'' ' Deelvraag(1:(Leren(leerlingen(nieuwe(woorden(en(begrippen(tijdens(de(projecten( en( activiteiten( in( het( kader( van( ondernemend( leren( en( zijn( zij( in( staat( deze( correct(te(reproduceren?' Naar' aanleiding' van' de' vraag' die' aan' participanten' is' gesteld' met' betrekking' tot' het' aanleren' van' nieuwe' woorden' en' begrippen' bij' het' project' kan' gesteld' worden' dat' participanten'bij'de'projecten'in'het'kader'van'ondernemend'leren,'en'meer'specifiek'bij' het' 3DVprinter' project,' nieuwe' woorden' en' begrippen' leren.' Dit' vanwege' het' feit' dat' vrijwel' alle' participanten' dit' in' de' interviews' aangeven.' Wanneer' gekeken' wordt' naar' resultaten' uit' de' analyse' met' betrekking' tot' het' kunnen' reproduceren' van' geleerde' woorden' en' begrippen' valt' op' dat' participanten' in' een' aantal' gevallen' moeite' ondervinden' bij' het' benoemen' hiervan.' Dit' geldt' met' name' voor' het' thema' ‘de' 3DV printer’.' Participanten' hebben' met' name' moeite' om' de' begrippen' zoals' zij' gehanteerd' zijn'in'de'Engelstalige'handleiding'correct'te'benoemen.'Analyseresultaten'laten'zien'dat' participanten'in'de'meeste'gevallen'beter'in'staat'zijn'om'begrippen'bij'de'Nederlandse' benaming'te'noemen'dan'bij'de'officiële'Engelse'benaming.'' ' Gekoppeld' aan' de' literatuur,' waarin' gesteld' wordt' dat' kinderen' hun' woordenschat' vergroten' door' woorden' en' woordbetekenissen' in' te' bedden' in' het' mentale' lexicon' (Hilte,' van' Berkel' &' Groene,' 2012;' Strating,' 2009),' zou' dit' kunnen' betekenen' dat' leerlingen'tijdens'de'projecten'in'het'kader'van'ondernemend'leren'wel'kennis'maken' met' de' woorden' en' de' woordbetekenissen,' maar' dat' het' domein' waarin' dit' gebeurt' dermate' specifiek' is' dat' de' begrippen' niet' altijd' worden' opgenomen' in' hun' mentale' lexicon.' Ook' zou' een' verklaring' voor' het' feit' dat' leerlingen' de' woorden' niet' altijd' kunnen' onthouden' kunnen' zijn' dat' bij' het' thema' ‘de' 3DVprinter’' met' name' Engelse' begrippen'aan'bod'zijn'gekomen,'een'taal'die'hen'niet'eigen'is.' '

Desondanks' kan' naar' aanleiding' van' de' bevindingen' wel' geconcludeerd' worden' dat' ondernemend'leren'winst'oplevert'voor'vergroting'van'de'woordenschat'van'leerlingen' binnen' deze' school,' omdat' uit' de' analyse' tevens' blijkt' dat,' ondanks' het' feit' dat' participant'soms'moeite'hadden'met'het'benoemen'van'het'juiste'begrip,'ook'veelvuldig' in'staat'waren'om'een'aantal'begrippen'wél'juist'te'benoemen.'Wanneer'gekeken'wordt' naar' de' verdeling' van' de' vier' categorieën' in' percentages,' zelfs' in' het' grootste' aantal' gevallen' (44%).' Wagensveld,' Teunissen' &' Bruggink' (2014)' en' Postma' en' Vermeulen' (2015)''stelden'dat'ondernemend'leren'een'bijdrage'zou'kunnen'leveren'aan'vergroting' van' de' woordenschat.' Op' OBS' Op' ’t' Veld' is' dit' in' positieve' mate' het' geval.' Ten' eerste' vanwege'het'feit'dat'leerlingen'zelf'aangeven'kennis'te'maken'met'nieuwe'woorden'en' begrippen.' Ten' tweede' omdat' leerlingen' tevens' in' staat' zijn' deze' begrippen' met' betrekking' tot' het' project' waar' zij' voorheen' geen' kennis' over' hadden' veelal' correct' kunnen'benoemen.'Dit'tezamen'wijst'erop'dat'ondernemend'leren'in'dit'geval'bijdraagt' aan'de'vergroting'van'de'woordenschat'van'leerlingen.''' ' Deelvraag( 2:( Bestaan( er( verschillen( in( het( niveau( van( woordgebruik( van( leerlingen( wanneer( zij( vertellen( over( ondernemend( leren( op( hun( school( in( verschillende(contexten?( Aan' de' hand' van' de' resultaten' die' zijn' voortgekomen' uit' de' analyse' van' de' twee' onderzochte' contexten,' namelijk' die' van' de' onderzoeker' en' die' van' de' deskundige,' is' het' niet' mogelijk' om' een' eenduidige' conclusie' te' geven' over' het' vraagstuk' of' er' verschillen' bestaan' tussen' het' niveau' van' woordgebruik' van' participanten' tussen' de' twee'contexten.' '' Enerzijds' blijkt' uit' de' analyse' dat' er' geen' duidelijk' verschil' is' tussen' het' niveau' van' woordgebruik'tussen'de'twee'contexten'wanneer'het'gebruik'van'domeinspecifieke'en' inhoudelijke' woorden' vergeleken' wordt' met' de' WAK' als' referentiekader.' Tussen' individuele' participanten' zijn' aanzienlijke' verschillen' te' ontdekken' in' niveau' van' woordgebruik.'Echter'geven'deze'individuele'verschillen'niet'voldoende'bewijs'voor'het' bestaan' van' verschillen' in' niveau' van' woordgebruik' tussen' de' twee' contexten,' omdat' deze'verschillen'ook'bestaan'tussen'participanten'die'in'dezelfde'context'geïnterviewd' zijn.'' ' Anderzijds'blijkt'uit'analyse'van'de'eerste'deelvraag'dat'participanten'die'geïnterviewd' zijn' door' de' deskundige' beter' in' staat' zijn' om' Engelse' begrippen' te' benoemen' dan'' participanten'die'zijn'geïnterviewd'door'de'onderzoeker'zelf.'Hieraan'zou'ten'grondslag'

27

kunnen'liggen'dat'de'onderzoeker'vanwege'zijn'kennis'meer'door'heeft'gevraagd'op'het' door' de' participant' kunnen' benoemen' van' de' geleerde' begrippen.' Vanwege' dit' feit' zouden' de' participanten,' meer' dan' bij' de' participanten' geïnterviewd' door' de' onderzoeker' zelf,' getriggerd' worden' om' de' begrippen' correct' te' benoemen.' Echter' dient' hier' wel' een' kanttekening' bij' te' worden' geplaatst.' Wanneer' namelijk' gekeken' wordt' naar' het' totale' aantal' correct' benoemde' begrippen,' scoren' de' participanten' die' geïnterviewd'zijn'door'de'deskundige'niet'beter'dan'de'participanten'die'geïnterviewd' zijn' door' de' onderzoeker' (met' een' score' van' zeven' ten' opzichte' van' vijftien' juist' genoemde'begrippen).'Het'verschil'tussen'de'twee'contexten'vloeit'voort'uit'het'feit'dat' eerstgenoemde'participanten'beter'in'staat'zijn'om'Engelse'begrippen'te'benoemen'dan' laatstgenoemde'participanten.'' ' Onderzoeksvraag:( Hoe( beïnvloedt( ondernemend( leren( het( woordenschatniveau( van( leerlingen( en( welke( mogelijke( rol( speelt( een( betekenisvolle( context( hierbij?' Terugkoppelend' naar' de' hoofdvraag' van' dit' onderzoek' kan' uit' de' voorgaande' constateringen' gesteld' worden' dat' ondernemend' leren' het' woordenschatniveau' beïnvloedt,'in'de'zin'dat'bij'ondernemend'leren'de'woordenschat'wordt'vergroot'omdat' leerlingen' binnen' de' projecten' en' activiteiten' in' het' kader' hiervan' nieuwe' woorden' leren'en'deze'ook'daadwerkelijk'gebruiken.'De'veronderstelling'van'Ausma'et'al.'(2013)' dat'ondernemend'leren'een'positief'effect'zou'kunnen'hebben'op'taal,'kan'hiermee'met' enige'voorzichtigheid'worden'bevestigd.'' ' Wat' betreft' de' betekenisvolle' context' beschreven' Postma' en' Vermeulen' (2015)' dat' leerlingen' hierin' hun' woordenschat' vergroten.' Over' de' mogelijke' rol' die' de' betekenisvolle'context'zoals'gecreëerd'in'dit'onderzoek'hierbij'speelt'is'in'dit'onderzoek' weinig'bekend'geworden.'Leerlingen'maken'wel'gebruik'van'nieuwe'woorden,'maar'er' bestaan' geen' grote' verschillen' in' niveau' van' woordgebruik' tussen' de' twee' contexten.' Van'den'Berg'(2013)'stelde'dat'ondernemend'leren'leerlingen'vraagt'om'meesterschap' in'plaats'van'middelmaat.'Of'participanten'de'context'met'de'deskundige'daadwerkelijk' als'zodanig'ervaren'hebben'en'zij'hierdoor'dusdanig'meer'gemotiveerd'waren'om'hun' niveau'van'woordgebruik'aan'te'passen'aan'de'context,'is'niet'duidelijk.'Om'hier'nader' inzicht'in'te'verkrijgen'zou'hier'in'vervolgonderzoek'meer'aandacht'aan'moeten'worden' besteed,' bijvoorbeeld' door' het' bevragen' van' leerlingen' naar' hun' beleving' van' de' context'waarin'zij'zijn'geïnterviewd.' ''

28

Daarnaast' dienen' er' een' aantal' andere' kanttekeningen' te' worden' geplaatst' bij' het' onderzoek.' Allereerst' dient' rekening' gehouden' te' worden' met' het' feit' dat' het' onderzoek' in' relatief' korte' tijd' heeft' plaatsgevonden.' De' participanten' zijn' slechts' eenmalig'geïnterviewd.'Het'onderzoek'betreft'dus'eigenlijk'een'momentopname.'Tevens' is'gezien'de'aansluiting'bij'de'ervaring'van'de'deskundige'op'het'gebied'van'3DVprinters' ervoor' gekozen' om' alleen' leerlingen' uit' groep' 8' mee' te' nemen' in' het' onderzoek.' De' beperkte' grootte' van' de' steekproef' waarin' het' onderzoek' is' verricht' heeft' om' deze' reden'geleid'tot'een'beperkte'generaliseerbaarheid'van'resultaten.'' ' Om'daadwerkelijk'te'kunnen'spreken'van'een'positieve'invloed'van'ondernemend'leren' op' het' woordenschatniveau' zou' in' vervolgonderzoek' ervoor' gekozen' kunnen' worden' om' tevens' een' voormeting' op' te' nemen' in' het' onderzoek.' Op' deze' manier' zou' onderzocht' ' kunnen' worden' of' er' sprake' is' van' ontwikkeling' van' het' woordenschatniveau' over' een' langere' tijdsduur.' Echter' moet' hierbij' dan' wel' rekening' gehouden' worden' met' het' fenomeen' rijping:' hoe' ouder' kinderen' worden,' hoe' groter' ook' hun' woordkennis' wordt.' Daarnaast' zou' onderzoek' kunnen' worden' gedaan' naar' verschillende' leeftijden' en' schoolklassen.' Hierbij' zou' men' de' steekproef' moeten' vergroten'om'beter'te'kunnen'generaliseren.'Hiernaast'kan'ook'gedacht'worden'aan'het' includeren' van' meerdere' scholen' in' het' onderzoek.' Op' deze' manier' ontstaat' de' mogelijkheid'om'scholen'met'elkaar'te'vergelijken.'Er'zou'in'dit'geval'gekozen'kunnen' worden' voor' een' vergelijking' van' scholen' die' allen' aan' ondernemend' leren' doen,' of' juist'een'vergelijking'van'scholen'die'dit'wel'doet'en'scholen'die'dit'niet'doen.'Dit'zou' kunnen'leiden'tot'de'mogelijkheid'om'meer'betrouwbare'uitspraken'met'betrekking'tot' dit'onderwerp'te'doen.'Hierbij'zou'tot'slot'ook'gedacht'kunnen'worden'aan'aanvullend' kwantitatief'onderzoek'(mixed'methods'benadering)'waarbij'men'inzicht'kan'verkrijgen' in'algemene'leerprestaties'van'leerlingen.'Uit'resultaten'van'het'onderzoek'is'gebleken' dat'er'met'name'verschillen'bestonden'in'niveau'van'woordgebruik'tussen'individuele' participanten.' Dit' zou' een' indicatie' kunnen' zijn' van' aanvangsverschillen' tussen' leerlingen.'Wanneer'het'niveau'van'algemene'leerprestaties'van'leerlingen'vooraf'wordt' onderzocht,'kunnen'deze'aanvangsverschillen'nauwkeuriger'worden'vastgesteld.'' ' Dit' onderzoek' is' met' name' een' verkennend' onderzoek' geweest' om' nader' inzicht' te' verkrijgen' in' de' rol' die' ondernemend' leren' zou' kunnen' spelen' bij' het' woordenschatniveau.'Hierbij'is'gepoogd'een'eerste'stap'te'zetten'richting'het'verdiepen' en'verbreden'van'de'wetenschappelijke'kennis'over'de'rol'die'ondernemend'leren'zou' kunnen'spelen'bij'het'woordenschatniveau'van'leerlingen.'Uit'het'voorgaande'blijkt'dat'

29

deze'stap'in'zekere'mate'succesvol'is'geweest.'Dit'biedt'perspectief'om'in'de'toekomst' de'succesmogelijkheden'van'ondernemend'leren'verder'in'kaart'te'brengen.' '

'

30

6

Literatuurlijst(

Anderson,'R.'(2008).'Implications'of'the'information'and'knowledge'society'for '

education.'International'handbook'of'information'technology'in'primary'and

'

secondary'education.'New'York:'Springer.''

Ausma,'F.,'Boertien,'M.,'Elderenbosch,'M.,'Geerlings,'L.,'Gerretzen,'M.,'Huisman,'M., '

Noord,'L.,'van'Oosterhout,'A.,'Popma,'M.,'Schipper,'H.'&'Wassink,'N.'(2013).

'

Ondernemend'leren'op'de'basisschool.'Taken,'attitudes'en'leerzaamheid.

'

Groningen:'Rijkuniversiteit'Groningen''

'

'

Bal,'J.,'Bruins,'A.,'de'Jonge,'J.,'Tan,'S.,'Wennekers,'S.'&'Verheul'I.'(2007). '

Ondernemerschap'in'het'primair'en'voortgezet'onderwijs.'Zoetermeer:'EIM,

'

programmaonderzoek'MKB'en'Ondernemerschap'in'opdracht'van'Ministerie

'

van'EZ'en'OCW'

Berg,'I.'van'den'(2010).'Ondernemend'leren'en'moderne'media.'Assen:'Bibliotheek '

Assen' '

'

'

'

'

'

'

Berg,'I.'van'den'(2013).'Ondernemend'talent'voor'de'toekomst.'Opgevraagd'van: '

http://www.rvo.nl/sites/default/files/2014/03/Ondernemend%20talent%20

'

oor%2' de%20toekomst.pdf'

Bonset'H.'&'Hoogeveen,'M.'(2010).'Woordenschatontwikkeling'in'het'basisonderwijs. '

Een'inventarisatie'voor'empirisch'onderzoek.'Enschede:'SLO'

De'Dag'Vandaag'(2015).'Ondernemend'leren.'Opgevraagd'van:'http://www.dedagvand' aag.nl/dossiers/wpcontent/uploads/2015/04/Instructiebrief.pdf' Ecorys'(2012).'Tweemeting'Ondernemerschap'in'het'onderwijs.'Opgevraagd'van '

http://static.ceondernemerschap.nl/Media/onder/Tweemeting_Ondernemers

'

hap_in_het_onderwijs_9_nov_2012.pdf'

European'Communities'(2007).'Key'competences'for'lifelong'learning'–'A'European '

Framework.'Luxemburg:'Office'of'the'official'Publications'of'the'European

'

Communities'

Expertgroep'Doorlopende'Leerlijnen'Taal'en'Rekenen'(2008).'Over'de'drempels'met '

taal.'De'niveaus'voor'de'taalvaardigheid.'Opgevraagd'van:

'

http://www.taalenrekenen.nl/downloads/overVdeVdrempelsVtaal.pdf/'

Hilte,'M.,'van'Berkel,'S.'&'Groene,'I.'(2012).'Werken'aan'woordenschat.'Praxisbulletin, '

29(7),'10V13'

Jones,'B.'&'Iredale,'N.'(2010).'Enterprise'education'as'pedagogy.'Education'Training, '

52(1),'7V19'

Kuiken'F,'&'Droge,'S.'(2010).'Woordenlijst'Amsterdamse'Kinderen.'Deelproject '

‘Woordenschat’'–'Taalproject'UvAVRUG.'Amsterdam:'Universiteit'van''

31

'

Amsterdam'

Leffler,'E.'(2009).'The'many'faces'of'entrepreneurship:'a'discursive'battle'for'the'school '

arena.'European'Education'Research'journal,'8(1),'104V116.'doi:'10.2304/eerj.20

'

09.8.1.104'

Likar,'B.,'Cankar,'F.'&'Zupan,'B.'(2014).'Educational'model'for'promoting'creativity'and '

innovation'in'primary'schools.'Systems'Research'and'Behavioral'Science,'32,

'

205V213.'doi:'10.1002/sres.2261'

Oosterbeek,'H.,'Van'Praag,'M.'&'Ijsselstein,'A.'(2010).'The'impact'op'entrepreneurship '

education'on'entrepreneurship'skills'and'motivation.'European'Economic

'

Review,'54(3),'442V454.'doi:'10.1016/j.euroecorev.2009.08.002'

Overdiep,'Van'Rooijen,'Slijp'&'Vos'(2007).'Onderwijs'en'ondernemerschap.'Opgevraagd '

van'http://www.rvo.nl/sites/default/files/bijlagen/Nulmeting%2

'

0Ondernemerschap%20n%20onderwijs%202007.pdf'

Postma,'A.'&'Vermeulen,'R.'(2015).'Talent'voor'wetenschap,'techniek'en'ondernemen. '

Drachten:'Eduforce''

Raposo,'M.'&'Do'Paço,'A.'(2011).'Entrepreneurship'education.'Relationship'between '

education'and'entrepreneurial'activity.'Psichothema,'23(3),'433V437'

Stichting'Leerplan'Ontwikkeling'(2014).'Digitale'geletterdheid'en'21e'eeuwse '

vaardigheden'in'het'funderend'onderwijs:'een'conceptueel'kader.'Opgevraagd

'

van:'http://www.slo.nl/downloads/documenten/digitaleVgeletterdheidVenV21e

'

eeuwse'vaardigheden.pdf/'

Strating,'H.'(2009).'Woordenschatverwerving:'de'bodem'onder'woordenschatdidactiek. '

Opgevraagd'van:'http://www.schoolaanzet.nl/uploads/tx_sazcontent/KRBV048

'

_01.pdf'

Rosendahl'Huber,'L.'H.,'Sloof,'R.'&'Van'Praag,'M.'(2014).'The'effect'of'early '

entrepreneurship'education:'Evidence'from'a'field'experiment.'European

'

Economic'Review,'72,'76V97.'doi:'10.1016/j.euroecorev.2014.09.002'

Vernooy,'K.'(2013).'Het'verbeteren'van'de'leesvaardigheid'nader'bekeken. '

Orthopedagogiek,'onderzoek'en'praktijk,'52(5),'210V233'

Voogt'&'Pareja'Roblin'(2010).'21st'century'skills.'Discussienota.'Twente:'Universiteit '

Twente'

Wagensveld,'B.,'Teunissen,'C.,'&'Bruggink,'M.'(2014).'Wetenschap'&'Technologie'creëert '

uitdagende'taalsituaties.'MeerTaal,'1(2),'4V9'

'

32

Bijlagen& ( Interviewleidraad( ( Locatie(afname:(OBS(Op(’t(Veld(te(Emmen( Interviews(afgenomen(bij(leerlingen(uit(groep(8( ( Contactpersoon(school:(Arthur(’t(Hof( Contactpersoon(onderzoek:(Quirine(Simons( Interviewer:(( Datum:(22(mei(2015( ( Participantnummer:( Duur(interview:( Geluidsopname:(ja/nee( ' ' Instructie(interviewer( ( ! Zorg'dat'alle'topics'van'de'leidraad'aan'bod'komen.'De'onderdelen'0,'1'en'7' (introductie,'algemene'gegevens'participant'en'afsluiting)'zijn'verplicht.'Over'de' onderdelen'4,(5(en(6'hebben'de'leerlingen'geen'specifieke'instructie'gekregen.' Deze'topics'dient'u'als'interviewer'zelf'naar'voren'te'brengen.'' ' ! Zorg'dat'het'kind'iets'vertelt'over'alle'vragen'die'in'de'leidraad'naar'voren' komen.'Wanneer'het'kind'zelf'vertelt,'dient'de'vraag'niet'per'se'gesteld'te' worden.'Wanneer'het'kind'echter'teveel'uitweidt'of'juist'meer'sturing'nodig' heeft,'probeer'terug'te'pakken'op'de'structuur'van'de'leidraad'om'consistentie' tussen'de'verschillende'interviews'te'behouden.' ' ! Laat'het'kind'zoveel'mogelijk'zelf'praten/uitleggen.'Voor'het'doel'van'het' onderzoek'is'het'van'belang'dat'het'kind'zelf'zoveel'mogelijk'gelegenheid'krijgt' om'te'vertellen'om'vrij'woordgebruik'te'stimuleren.' ' ! Bewaak'de'tijd'goed!'Probeer'de'rondleiding'binnen'een'maximum'van'20' minuten'per'leerling'te'houden.'Uitloop'van'enkele'minuten'of'juist'iets'korter'is' niet'erg.'' ' ! Let(erop(dat(zowel(interviewer(als(participant(te(alle(tijde(te(horen(zijn(op( de(geluidsopname!(' ' ( ( ( ( ( (

33

N(START(GELUIDSOPNAME(N&& ( 0.'Introductie' Vandaag'ga'ik'jou'interviewen'over'jouw'school'en'alle'activiteiten'die'jullie'hier'doen' omdat'jullie'bekend'staan'als'een'ondernemende'school.'Zoals'je'in'de'instructie'hebt' gelezen'ga'jij'mij'een'rondleiding'geven'door'de'school'waarbij'je'alles'mag'vertellen' wat'in'je'opkomt'en'ik'zal'hierbij'een'aantal'vragen'stellen.'Omdat'ik'niet'alles'kan' onthouden'wat'jij'zegt,'ga'ik'het'gesprek'opnemen.'Is'dat'goed?' (participant'akkoord'laten'geven)' Je'hoeft'je'niet'verplicht'te'voelen'om'mee'te'doen'aan'het'interview,'dus'als'je'ermee' wil'stoppen'mag'dat'en'dan'zal'ik'niet'boos'op'je'worden.'Als'je'een'antwoord'niet'weet,' of'iets'niet'uit'kunt'leggen,'is'dat'niet'erg.'Wanneer'het'interview'klaar'is'zal'het' uitgetypt'worden'en'zal'jouw'naam'veranderd'worden'in'een'afkorting'zodat'niemand' weet'dat'jij'het'bent.'Dus'het'is'helemaal'geheim.'Wat'jij'vertelt'tijdens'de'rondleiding' kan'gebruikt'worden'zodat'de'school'en'ik'er'in'de'toekomst'nog'veel'van'kunnen'leren.'' ' Heb'je'nog'vragen'voor'we'gaan'beginnen?' ' 1.'Algemeen' ! Wat'is'je'naam?' ! Op'welke'school'zit'je?' ! In'welke'klas'zit'je?' ! Hoe'oud'ben'je?' ! Ben'je'een'jongen'of'een'meisje?'' ' 2.'De'3DNprinter' Kun(je(mij(hier(iets(over(vertellen?' ' ' ' ' ' ' Wanneer'de'leerling'sturing'nodig'heeft,'vragen'stellen'als:'' ' ' ' ' Waar'dient'de'printer'voor?'Wat'kun'je'ermee'doen?'Hoe'werkt'de' ' ' printer?' ' Bouw(printer( " (Jullie(hebben(de(3DNprinter(helemaal(zelf(gebouwd.(Kun(je(mij(vertellen(hoe(dit( is(gegaan?( Wanneer'zijn'jullie'hiermee'begonnen?' Wat'was'het'plan'van'aanpak?' Hoe'lang'hebben'jullie'er'over'gedaan'om'de'printer'te'bouwen?' Hoe'vond'je'het'om'met'een'Engelse'handleiding'te'werken?' Wat'is'jouw'rol'geweest'bij'het'bouwen'van'de'printer?'(Wat'heb'jij'allemaal ' gedaan?'Had'je'een'specifieke'functie?)' Waar'wordt'de'printer'nu'zoal'voor'gebruikt?'' ' Mening(leerling(over(het(project' " (Wat(vind(je(van(dit(project?' Wat'vind/vond'je'leuk/minder'leuk?' Wat'vind/vond'je'moeilijk/makkelijk?' Wat'vind/vond'je'nuttig/minder'nuttig?' Wat'heb'jij'zelf'van'het'project'geleerd?' ( ( Koppeling(met(taal((gaat(verder(op(volgende(pagina)( " (Heb(je(bepaalde(woorden(of(begrippen(geleerd(bij(het(project(die(je(niet(kende?( ' Zo'ja,'welke'woorden?' ' Kun'je'uitleggen'wat'deze'woorden'betekenen?'

34

3.'Het'technieklokaal' Kun(je(mij(iets(vertellen(over(het(technieklokaal?' ' ' ' ' Wanneer'de'leerling'sturing'nodig'heeft,'vragen'stellen'als:'' ' ' ' ' Wat'gebeurt'er'in'het'technieklokaal?' Wat'voor'activiteiten'zijn'er'te'doen'in'het'technieklokaal?' Welke'materialen'zijn'er'aanwezig'in'het'technieklokaal?'' Wie'mogen'er'in'het'technieklokaal'werken?' ' ' Wanneer'mag'er'in'het'technieklokaal'gewerkt'worden?' ' ' Wat'leer'jij'van'het'werken'in'het'technieklokaal?' ' 4.'Specifieke'activiteit'' "'Vragen'aan'kind'of'hij'een'eigen'project/activiteit'wil'laten'zien' ( Zou(je(hier(iets(over(kunnen(vertellen?(( Wanneer'de'leerling'sturing'nodig'heeft,'vragen'stellen'als:' ' ' ' ' Wat'heb'je'gemaakt/gedaan?'' ' ' ' ' ' ' ' Hoe'heb'je'dit'aangepakt?'' ' 5.'Vaardigheden' Moet(je(weleens(samenwerken(bij(een(van(de(activiteiten(of(projecten(die(je(doet?' ' Hoe'vind'je'dat?'(makkelijk/moeilijk,'leuk/niet'leuk,'nuttig/niet'nuttig'"'Alle ' aspecten'aan'het'kind'voorleggen!)' ' ' Heb'je'het'idee'dat'je'iets'leert'wanneer'je'dit'doet?' ' ' ' Zo'ja,'wat?' ' ' ' Zo'nee,'waarom'niet?' ' ' Moet(je(weleens(een(verslag(schrijven(of(een(poster(maken(over(een(van(de( activiteiten/projecten(die(je(doet?( Hoe'vind'je'dat?'(makkelijk/moeilijk,'leuk/niet'leuk,'nuttig/niet'nuttig'"'Alle' aspecten'aan'het'kind'voorleggen!)' ' Heb'je'het'idee'dat'je'iets'leert'wanneer'je'dit'doet?'' ' Zo'ja,'wat?' ' Zo'nee,'waarom'niet?' ' ' Moet(je(weleens(presenteren(over(een(van(de(activiteiten/projecten(die(je(doet?( Hoe'vind'je'dat?'(makkelijk/moeilijk,'leuk/niet'leuk,'nuttig/niet'nuttig'"'Alle' aspecten'aan'het'kind'voorleggen!)' Heb'je'het'idee'dat'je'iets'leert'wanneer'je'dit'doet?' ' ' Zo'ja,'wat?' ' ' Zo'nee,'waarom'niet?'' Zijn(er(nog(andere(dingen(die(je(doet(bij(het(project(die(nog(niet(zijn(genoemd?( ' Zo'ja:'Kun'je'hier'iets'over'vertellen?'' ' 6.'De'ondernemende'school' ' Jouw'school'is'een'ondernemende'school'waarbij'jullie'als'leerlingen ' ondernemend'leren.'' Wat'is'volgens'jou'een'ondernemende'school?' ' ' Wat'doet'een'ondernemende'school?' ' ' Waarom'is'jouw'school'volgens'jou'een'ondernemende'school?' ' ' Wat'vind'je'hiervan?' '

35

7.'Afsluiter' Zijn(er(dingen(die(je(nog(niet(hebt(verteld,(maar(die(je(wel(graag(nog(zou(willen( vertellen?( ( Zo'ja,'wat?' ' Heb(je(nog(vragen(voor(mij?' N(STOP(GELUIDSOPNAME(–(( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

36

Transcript(Participant(ON1( ( Interviewer:'' ' ' Quirine'Simons' Participantnummer:' ' OV1' Datum:'' ' ' 20'mei'2015' Duur(interview:(' ' 34.23'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' Participant'moet'tijdens'het'interview'naar'het'toilet.' ' ' ' ' De'geluidsopname'is'om'deze'reden'in'twee'delen' ' ' ' ' opgenomen.'Deel'1'is'24.09'minuten'en'deel'2'10.14' ' ' ' ' minuten.'Vergeleken'met'de'rest'van'de'interviews'is' ' ' ' ' dit'interview'aan'de'lange'kant.'' ' Interviewer'is'in'het'transcript'aangeduid'met'de'afkorting'I.' De'naam'van'de'participant'is'oorspronkelijk'afgekort'tot'de'letter'L.'Gezien'het'feit'dat' dit'echter'verwarring'zou'kunnen'veroorzaken'met'de'letter'I'is'ervoor'gekozen'om'de' participant'aan'te'geven'met'de'letter'M'(de'eerstvolgende'letter'in'het'alfabet).'' ' ' Transcript( ( Deel(1((duur:(24.09(minuten)( Nou'ik'ga'je'vandaag'dus'interviewen'over'jouw'school'en'alle'activiteiten'die'je'hier' doet'omdat'jullie'een'ondernemende'school'zijn,'dus'ik'ben'heel'benieuwd'hoe'dat' allemaal'op'jullie'school'gaat.'Ehm,'en'zoals'je'net'in'de'instructie'op'het'papiertje'hebt' gelezen'ga'je'mij'dus'een'rondleiding'geven'door'je'school,'door'de'school.'Nou,'je'staat' er'al'helemaal'klaar'voor,'dus'dat'is'al'hartstikke'goed.'Eh…'je'mag'daarbij'alles'vertellen' wat'in'je'opkomt'en'eh,'ik'zal'daarbij'dus'ook'een'aantal'vragen'gaan'stellen'zoals'ik'net' had'verteld.'En'eh,'wat'ik'net'ook'had'verteld'is'omdat'ik'niet'alles'kan'onthouden'wat' jij'zegt'is'dat'ik'eh,'het'gesprek'dus'ga'opnemen' M:'Ja.' I:'Dus'de'opname'staat'nu'aan.'Vind'je'dat'goed?' M:'Ja,'dat'heb'ik'ook'daarin'geschreven' I:'Ja,'super'fijn.'Ehm,'nou'je'hoeft'je'niet'verplicht'te'voelen'om'mee'te'doen,'dus'als'je' zoiets'hebt'van'ik'wil'het'eigenlijk'lieve'niet'dan'mag'dat'en'dan'zal'ik'niet'boos'op'je' worden.'En'als'je'iets'niet'weet'of'eh,'iets'niet'goed'uit'kunt'leggen'of'even'nergens'op' komt'dan'is'dat'niet'erg.'Eh,'en'wanneer'het'interview'klaar'is,'of'de'rondleiding'klaar'is,' dan'zal'ik'het'gaan'uittypen.'Ehm,'en'dan'zal'ik'ook'jouw'naam'veranderen'in'een'ehm,' afkorting'zodat'niemand'weet'dat'jij'het'bent.'Dus'het'is'helemaal'geheim.'En'wat'jij' vertelt'tijdens'de'rondleiding'kan'ik'gebruiken'en'kan'de'school'gebruiken'zodat'we' daar'nog'van'kunnen'leren'in'de'toekomst.'' Heb'je'nog'vragen'voor'we'gaan'beginnen'met'de'rondleiding?' M:(Nee'maar'ik'wil'nog'wel'wat'zeggen'maar'ik'heb'ook'al'vaker'in'de'krant'gestaan'en' toen'stond'mijn'naam'er'ook'gewoon'in.' I:'Oh'oké.'Dus'dat''vind'je'niet'erg?' M:'Nee' I:'Nou'dat'is'al'heel'goed.'Ehm,'nou'allereerst:'Wat'is'je'naam?' M:'L.'(afkorting'volledige'naam)'' I:'Je'naam'is'L.,'dat'klopt.'Op'welke'school'zit'je?'Zijn'even'wat'algemene'vragen' M:'OBS'Op'’t'Veld' I:'Ja.'In'welke'klas'zit'je?' M:'Groep'8' I:'Groep'8.'En'hoe'oud'ben'je?'' M:'twaalf'jaar''

37

I:'Twaalf'jaar.'En'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?'Nou…' M:'Een'jongen.'' I:'Dat'is'duidelijk,'een'jongen.'Heel'goed.'' Nou,'we'staan'nu'bij'de'3DVprinter,'kun'je'mij'daar'iets'over'vertellen?'' M:'Ja.'Ehm,'hier'hoort'een'fluitje'te'liggen,'maar'eh…'als'hier'wordt'geprint.'' I:'Hmm' M:'Dan'gaat'ie'hem'steeds'een'millimeter,'of'nul'komma'nul'een'millimeter'gaat'ie' leggen'maar'dan'zie'je'de'hele'tijd'streepjes.'Dan'maakt'ie'eerst'hier'zo'een'rondje' omheen' I:'Ja' M:'Dat'weet'ie'waar'je'in'moet'printen' I:'Hmm' M:'Dan'gaat'ie…'streepjes'leggen'en'dan'zie'je'ook'de'streepjes'en'dat'is'wel'heel'erg' grappig' I:'Oke' M:'En'dan'gaat'ie'ehm…'steeds'een'millimeter'van'elkaar'een'streepje'leggen'' I:'Ja' M:'en'dan'gaat'ie'weer'terug'en'dan'' I:'En'waarom'maakt'ie'dan'die'streepjes?'Waarom'doet'ie'dat'dan?' M:'Om…'nou,'dan'kan'ie'het'opbouwen.'' I:'Oké' M:'Want'anders'gaat'ie…'als'ie'te'ver'ervan'af'is…' I:'Ja' M:'Dan'eh,'dan'krijg'je'alleen'maar'eh…'een'bosje'met'eh…'plastic' I:'Oké.'Dus'hij'moet'per'se'die'streepjes'maken'om'de'goede'vorm'te'kunnen'krijgen' M:'Ja' I:'Oké.'En'eh,'wat'zijn'dit'allemaal,'waar'is'dit'allemaal'voor,'deze'onderdelen?'' M:'Dit'is'voor…'dit'is'het'plastic' I:'Hmm'' M:'Ik'weet'niet'meer'hoe'dit'plastic'heet'dus…'Dit'is'voor'de…'dat'zit'ook'aan'de' printkop.'Dit'is'de'printkop'en'die'moet'hier'dichtbij'zitten'anders'kan'die'het'ook'niet' printen.'' I:'Ja' M:'Want'als'ie'niet'dichtbij'genoeg'zit'dan'gaat'ie'alleen'maar'bosjes'maken'' I:'Oké' M:'Dat'had'ik'net'ook'al'verteld.'' I:'Ja' M:'Ehm…'dit'is'de'eh…'Hoe'heet'het'ook'alweer…'Weet'jij'misschien'hoe'dit'heet?' I:'Ik'weet'niet'hoe'het'heet' M:'Zo’n'wit'ding'en'dan'blaast'het'lucht' I:'Ehm…'een'ventilator,'zou'dat'kunnen?' M:'Ja,'dat'is'een'ventilator' I:'Ja,'ik'zie'het'nu'ja' M:'En…'deze'stangetjes'eh…'die'kunnen'hem'dan'bewegen.'En'dan'gaat'ie…'hier'…'hier' zit'olie'en'dan'kan'hij'heel'snel'erover'heen'' I:'Oké' M:'Anders'dan…'anders'maakt'ie'een'torentje'van'plastic' I:'Oké' M:'En'dan'blijft'ie'gewoon'stil' I:'En'dit,'hoe'gaat'dit'dan?'Gaat'dit'bewegen,'of?'' M:'Dit,'deze'printkop'gaat'bewegen'anders'krijg'je'bolletjes'van'plastic' I:'Oké' M:'Want'anders'kan'je'nooit'een'fluitje'maken' I:'Oké.'En'beweegt'ie'dan'omhoog,'of'omlaag'of'die'kant…'naar'links'of'naar'rechts?'

38

M:'Nou,'deze'gaat…'deze'moet'naar'boven'als'we'gaan'printen' I:'Hmm'ja' M:'Dan'gaan.'Dan'gaat'het'hier'tegenaan'en'dan'gaat'ie…'tikken,'dan'gaat'ie'zo…'deze' printkop'gaat'zo,'en'dan'gaat'ie'zo.'' I:'Hmm,'oke.' M:'Maar'deze…'deze'kun'je'indrukken…'nou'deze'kan'je'niet'meer'indrukken'want'deze' zijn'al'naar'beneden' I:'Oké,'dus'dit'kan'ook'nog'bewegen?'' M:'Deze'kan'je'losmaken'en…'maar'je'moet'hem'wel'goed'instellen' I:'Hmm.'En'wat'hebben'jullie'tot'nu'toe'allemaal'met'de'printer'gemaakt?' M:'Een'fluitje' I:'Hmm,'een'fluitje,'ja'dat'vertelde'je'inderdaad'al' M:'Eh…'een'kroontje,'twee'kroontjes…'' I:'Hmm' M:'En'ehm,'een'kammetje' I:'Een'kammetje?' M:'Ja'voor'eh,'eh…'hoe'heet'ie'meneer'ook'alweer?'Eh…'ik'weet'niet'meer'hoe'die' meneer'heet,'maar…'(noemt'een'onverstaanbare'naam),'dat'is'de'wethouder'van' Emmen…' I:'Hmm.'Ja,'en'die'is'hier'langs'geweest?' M:'Ja.'Toen'hadden'we'een'oranje'3DVprinter…' I:'Hmm' M:'En'deze…'' I:'Ja' M:'hoort'hier'omheen'alleen'er'is'een'draadje'kapot'dus'hij'kan…'' I:'En'wat'is'dit'dan?' M:'Bescherming' I:'Bescherming,'oké.'En'dat'moet'dan'normaal'gesproken'hier'om'heen,'of'waar?' M:'Ja,'dat'moet'dan'hier'omheen' I:'Ja' M:'Dan'gaat'ie'zo…'dan'gaat'ie'helemaal'tot'hier'en'dat'beschermt'ie'de'draden' I:'Hmm,'oke.'En'Ehm…'hoe'hebben'jullie,'want'jullie'hebben'de'printer'zelf'gebouwd' toch?' M:'Ja' I:'Hoe'hebben'jullie'dat'gedaan,'hoe'zijn'jullie'ermee'begonnen?' M:'Ehm…' I:'Weet'je'dat'nog?' M:'Eh…'volgens'mij'was'dat…'eh…'na'de'kerstvakantie'of'voor'de'kerstvakantie'maar' dat'weet'ik'niet'meer' I:'Oké,'oke.'' M:'En'we'zijn'de…'voor'de'meivakantie'was'die'al'klaar' I:'Hmm' M:'Maar'eh,'toen'hebben'we'ook'allemaal'beeldjes'gemaakt'en'we'hebben'ook'nog'een' hondenbotje'gemaakt' I:'Ook'nog'een'hondenbotje'gemaakt,'oké' M:'Ja,'voor'om'de'' I:'Oké,'wat'leuk' M:'Ja,'want'er'heeft'iemand'meegeholpen'en'dat'is'de'hond'van'die'heeft'meegeholpen' I:'Oh,'wat'leuk,'dat'is'leuk.'Nou,'daar'zal'de'hond'blij'mee'zijn'geweest.'En'hoe'hebben' jullie'toen'jullie'de'printer'gingen'bouwen,'hoe'hebben'jullie'dat'toen'gedaan?'Hoe' hebben'jullie'dat'aangepakt?' M:'Eh…'in'het'begin'hebben'we'ehm…'ik'weet'niet…'we'hebben'in'ieder'geval'eerst'iets' anders'gemaakt,'dit'…'hadden'ze'eerst'proberen'te'bouwen' I:'Hmm'

39

M:'Maar'dat'is'nog'niet'helemaal'af'en'toen'hadden'we'nog'een'groepje'had'een'ander' onderdeel' I:'Ja' M:'En'weer'een'ander'groepje'had'weer'een'ander'onderdeel,'dat'waren'wij.'En'Jona,' en…'eh'iemand'anders'en'twee'anderen'van'mijn'klas' I:'Ja…' M:'Die'hebben'met'dit'onderdeel'geholpen.'' I:'Ja,'ik'kijk'even'met'je'mee'hoor.'Dus'jullie'hebben'allemaal'in'groepjes'eh,'gewerkt?' M:'Maar'dit'was'ook'eh…'dit'hadden'we'verkeerd'om.'Deze'waren'verkeerd.' I:'Oké,'dus'dat'moest'ook'weer'veranderd'worden'daarna?' M:'Ja' I:'Oké.'' M:'En'toen'hadden'deze'kast'klaar'en'konden'we'hem'neerzetten' I:'Ja' M:'En'toen'had'iemand'anders'al'in'elkaar'gezet'en'hebben'wij…'nee'heeft'een'ander' groepje'weer'wat'anders'gedaan'en…' I:'En'hoe'lang'hebben'jullie'erover'gedaan'om'de'printer'te'bouwen'ongeveer?' M:'Twee'maanden' I:'Twee'maanden,'oké.'En'ehm,'ik'heb'gehoord'dat'de'handleiding'waarmee'jullie'de' printer'moesten'bouwen'in'het'Engels'was' M:'Ja' I:'Hoe'vond'je'dat?'' M:'Eh…'Was'wel,'sommige'dingen'waren'wel'moeilijk' I:'Hmm' M:'Maar'we'hadden'wel'Google'Translate'gebruikt' I:'Oké,'dus'dan'ging'je'het'vertalen' M:'(knikt)' I:'Oké.'En'wat'heb'jij'allemaal'gedaan'bij'het'bouwen'van'de'printer,'wat'is'jouw'rol' daarin'geweest.' M:'Deze,'er'verkeerd'om'inzetten…' I:'(lacht)'ja' M:'en'weer'goed'zetten' I:'Maar'uiteindelijk'staat'ie'goed'ja,'' M:'en'eh…'dit'moesten'we'erop'zetten,'deze'moesten'we'erop'zetten,'deze'moesten'we' goed'zetten'uiteindelijk'was'die'nog'verkeerd' I:'Hmm,'en'wat'deed'je'dan,'als'er'iets'verkeerd'ging?' M:'En'toen'moesten'we'weer'klaarmaken' I:'Hmm.'En'hoe'loste'je'dat'dan'op?' M:'Ehm,'als'het'niet'meer'binnen'de'tijd'kon'dan'moest'een'ander'groepje'moest'dat' weer'klaarmaken' I:'Oké.'Oké.'En'ehm,'waar'gebruiken'jullie'de'printer'nu'zoal'voor?'Ik'hoorde'al'dat'jullie' een'fluitje'hadden'gemaakt,'en'een'hondenbotje…'' M:'Ehm…'voor'dingen'te'verkopen' I:'Om'dingen'te'verkopen' M:'Ja' I:'Oké,'en'hoe…'hoe'verkopen'jullie'dat'dan?' M:'Dat'weet'ik'nog'niet…'ik'denk'dat'de'school'markt…'de'school'markt'daar'komen'dan' een'paar'dingen'van'de'3DVprinter'te'liggen.' I:'Oké.'Bedenken'jullie'dan'bijvoorbeeld'zelf'de'prijs'ervoor,'of'hoe'gaat'dat'dan'in'zijn' werk?'' M:'Ja,'wij…'groep'zeven'bedenkt'dan'de'prijs' I:'Groep'zeven'bedenkt'de'prijs'oké,' M:'Ja'

40

I:'En'jullie'gaan'het'dan'verkopen'' M:'Eh…'dat'doet'groep'zeven'ook,'' I:'Dat'doet'groep'zeven'ook,'oké.''Ehm,'nou…'en'wat'vind'je,'wat'vind'je'leuk'aan'dit' project?'Wat'vond'je'leuk'aan'dit'project?' M:'Ehm,'dingen'maken.'En'een'beetje'grapjes'maken'' I:'(lacht)'met'elkaar'grapjes'maken?' M:'Ja' I:'Oké.'En'was'er'ook'iets'wat'je…'wat'je'minder'leuk'vond'aan'het'project?' M:'Ja'soms'kon'je'niks'ermee'doen,'maar'toen'gingen'we'ook'wel'wat'leuks…'gingen'we' nog'wel'kijken'hoe'die'hond'van'die'eh…'hoe'die'hond'van'die'vrouw'die'mee'had' geholpen'eruit'zag' I:'Ja' M:'Was'ook'wel,'waren'ook'wel'eigenlijk,'waren'er'eigenlijk'geen'leuke,'geen'minder' leuke'dingen' I:'Oké,'nou'dat'is'goed'om'te'horen.'En'was'er'ook'iets'wat'je'moeilijk'vond?'' M:'Ja…'deze'onderdelen.'Dit…'klaarmaken'' I:'Ja' M:'En'dit…'moest'je'in'elkaar'zetten'en'dat'was'ook'heel'erg'moeilijk.'Nou'ja,'heel'erg' moeilijk,'moest'je'wel'in'elkaar'zetten'en'dat'wisten'we'wel'maar'dan'moest'je'ook'dat' schroefje'erin'zetten'en'dat'was'wel'moeilijk' I:'Oké,'dat'is'heel'lastig'om'dat'er'dan'goed'in'te'zetten' M:'Ja' I:'En'hoe'doe'je'dat'dan'met'een'schroefje,'heb'je'daar'speciaal,'speciaal'eh…' M:'Ja,'ik'laat'je'wel'even'het'gereedschap'zien…' Heb'je'een'tangetje'en'een'schroevendraaier,'maar'die'kan'ik'nu'niet'zo'snel'vinden.'In' ieder'geval'had'je'nog'een'schroevendraaier'en'dan'moest'iemand'een'schroef' vasthouden' I:'Ja' M:'Maar'als'die'niet'dicht'bij'elkaar,'niet'dicht'genoeg'bij'elkaar'zaten'moest'je'er'nog' een'blokje'onder'zetten'en'dan'moest'je'met'de'hamer'een'paar'keer'erop'tikken' I:'Oké,'oké.'Dankjewel'dat'je'dat'wilde'laten'zien.'En'wat'heb'jij'van'het'project'geleerd?' M:'Hoe'de'3D…'hoe'de'3DVprinter'werkt.'' I:'Hmm'oké,'heel'goed.'En'heb'je'ook'ehm,'bij'het'project'bepaalde'woorden'geleerd'die' je'eerst'nog'niet'kende,'of'dingen'geleerd'waarvan'je'eigenlijk'niet'wist'wat'het'was?' M:'Ehm…'ja…'maar'dat'was'eh…'maar'ik'wist'nog'niet'helemaal,'ik'wist'nog'niet' helemaal'hoe'het'werkte'en'hoe'je'het'in'elkaar'moest'zetten.'' I:'Hmm.'En'ook'bijvoorbeeld'eh..'eh…'de'onderdelen,'hadden'die'bepaalde'namen' waarvan'je'dacht'oh'dit'heb'ik'nog'nooit'gehoord,'dat'je'dat'nu'hebt'geleerd'waarvan'je' weet'wat'het'is,'en…' M:'Eh…'Ik'weet'niet'meer'hoe'die'sch…'ik'weet'nu…'eh'ik'weet'niet'meer'hoe'deze'heten' maar'toen'had'ik'ook'geleerd'hoe'dat'heette.' I:'Oké,'dus'dat'heb'je'wel'geleerd,'hoe'ze'heetten.'En'ehm…'zullen'we…'ik'denk'dat'ik' wel'heel'veel'van'de'3DVprinter'heb'gehoord.'Zullen'we'doorgaan'naar'de'volgende?' M:'Zullen'we'dan'naar'het'technieklokaal'gaan?' I:'Ja,'heel'goed.'Dan'gaan'we'daar'naartoe.'' M:'Eerst'hier…'hier'hebben'we'ook'wat'onderdelen'van'de'techniek'staan' I:'Ja' M:'Solar'power,'en'…'(audioNopname'onduidelijk).'En'dit'moet'je'in'elkaar'zetten…' I:'Hmm' M:'En'dan'kan'het'draaien'maar'dan'moet'je'wel'zonneVenergie'hebben' I:'Ja' M:'En…'deze'eh…'moet'je…'batterijen'en'dan'moet'je'het'in'elkaar'zetten'en'dan'moet'je' kijken'of'het'werkt' I:'En'wat'doet'dit'dan'precies,'waar'is'dit'voor?'

41

M:'Dan'moet'je'deze'aanzetten'en'dan'gaat'deze'ronddraaien'en'dan'wil'deze'niet'aan'en' dan'wil'deze'niet'aan'want'(audioVopname'onduidelijk)' I:'Ja' M:'Want'je'moet'energie'nodig'hebben' I:'Oké' M:'En…'eh…'voor'de'rest'ja,'weet'ik'er'niet'zoveel'van' I:'Oké,'hmm.'' M:'En'deze'is'voor'de'rest'bijna'hetzelfde.'' I:'Want'waar'is'dit'dan'voor,'wat'doe'je'hiermee?' M:'Ook'gewoon'eh…'dan'moet'je'ook'ehm,'in'elkaar'zetten'en'dan'moet'je'afwachten'of' het'werkt' I:'Hmm' M:'En'of'je'het'wel'goed'in'mekaar'hebt'gezet' I:'En'wat'moet'je'hier'dan'doen?'Ik'zie'hier'een'brandend'lampje' M:'Dan'moet'je'eh…'stroom'moet'je'naar'het'lampje'brengen'en'dat'moet'je'naar'dit'ding' moet'je'daarheen'brengen' I:'En'wat'is'dit'dan?' M:'Dit'is'een'eh…'eh…'iets'wat'te'snel'ronddraait'en'als'je'hem'uitzet'gaat'ie'omhoog' I:'Oké.'Oké.'En'waar…'waar'is'dit'dan'voor,'waarom'moet'dit'dan'omhoog?' M:'Nou' I:'Waarom'moet'dat'draaien?' M:'Anders'gaat'het'niet'omhoog.'Hij'moet'heel'snel'draaien' I:'Oké,'nou…'dankjewel.'' M:'Daar'zit'echt'een'technieklokaal'maar'dit'is'ook'nog'een'technieklokaal' I:'Ja,'hmm'' M:'Ehm,'hier'heb'je'allemaal'oude'dingen'en'als'je'hier'aan'draait'dan'krijgt'je'muziek' (geluid'van'muziek)' I:'Oké,'en'hebben'jullie'dat'ook'zelf'gemaakt'of?' M:'Nee,'volgens'mij'hebben'we'dat'gekregen' I:'Oké.'Hmm.'En'hoe'werkt'dit'dan,'weet'je'bijvoorbeeld'hoe'dit'werkt,'hoe'dat'in'elkaar' zit?' M:'Ehm,'nee.'Hier'heb'ik'ook'niks'van'gehad.'' I:'Oké' M:'In'ieder'geval'ik'weet'wel'dat'als'je'dit'draait'dan'gaan'deze'tandwielen'gaan'naar'die' tandwiel'en'dan'draait'dit'en'dan'ja,'(audioNopname'onduidelijk).''En'dan'gaat'deze…'hier' zitten'van'die'plekjes'op'en'dan'gaan'die'tegen'het'ijzer'en'dan'maken'ze'geluid.'' I:'Oké,'dat'is'leuk.'Is'er'verder'nog'iets'wat'je'wilde'vertellen'in'dit'lokaal?' M:'Eh…'eh'ja.'' I:'Ja?'' M:'We'doen'ook'Stratego' I:'Ja' M:'Dat'lijkt'geen'techniek'maar'het'is'wel'techniek'maar'dan'moet'je'bedenken'hoe'je' het'opzet'en'dan'moet'je'de'tegenstander'verslaan'met'het'leger' I:'Hmm.'En'waarom'is'het'dan'wel'techniek?' M:'Eh,'nou'ehm,'in'je'hoofd,'dan'moet'je'een…'een'opstelling'maken' I:'Ja' M:'En'je'moet'ook'een'opstelling'maken'voor'eh…'in'ieder'geval'dit'is…'een'opstelling' maken'voor'later.'Voor'het'leger,'als'je'later'in'het'leger'wil'dan'is'dit'heel'handig.'Dan' weet'je'ehm…' I:'Dan'weet'je'hoe'dat'moet' M:'Ja.'Ik'weet'niet'helemaal'zeker' I:'Oké.'' M:'Want'ehm…' I:'Heb'je'dit'al'vaker'gespeeld?'

42

M:'Ja'met'een'vriend'(audioNopname'onduidelijk)'dat'heeft'groep…'vijf'zes'volgens'mij' I:'Oké.'En'wat'is'dit'dan'voor'een'bord?' M:'Eh,'dingen…'dingen'wat'je'doet'' I:'Hmm' M:'En'ik'heb'net'mijn'eigen'naam'hier'weggehaald'want'daar'ben'ik'al'mee'klaar.'' I:'Oké,'dus'dat'spel'wat'je'net'hebt'laten'zien'dat'heb'je'nu'net'gedaan' M:'Dat'heb'ik'al'eerder'gedaan' I:'Oké.'Ja,'hmm.'En'dan'mag'je'dus'zelf'uitkiezen'wat'je'gaat'doen?'' M:'Ja,'maar'we'mogen'niet,'niet'meer'dan'zoveel'kinderen'bij' I:'Oké,'hmm.'Oké,'nou'dankjewel.'' M:'Hier'is'Topondernemers.'Als'je'klaar'bent'met'een'opdracht'van'techniek' I:'Ja' M:'dan'kan'je'in'zo’n'boek'kijken'en'wil'jij'een'…'(audioNopname'onduidelijk)'in'een' bepaald'boek'kijken,'dan'waar'het'dan'in'staat.'Kijk'hier'staat'reizen'en'wil'je'iets'van' reizen'dan'moet'je'hier'in'kijken.'En'dan'eh…'eh…'kan'je'…'dit'is'voor'groep'vijf'zes…'' I:'Hmm' M:'Dan'kan'je'iets'maken,'een'powerpoint'…'wat'jouw'droomdag'zou'zijn' I:'Oké.'En'heb'jij'hier'ook'wel'eens'iets'uit'gedaan?' M:'Ja…'ik'weet'niet'waar'die'in'staat,'oh'deze' (bladert'in'map)'weet'niet'zeker'of'die'hier'in'staat,'maar…'(zachtjes'gemompel).'Hier' staat'ie'volgens'mij'niet'in…' I:'Kun'je'anders'iets'vertellen'over'de'opdracht'gewoon,'als'je'nog'weet'welke'het'is?'' M:'Morse' I:'Morse?'' M:'Ja,'met'iemand'moest'ik'eh,'ehm…'morse'…'eh,'proberen'te'weten'wat'per'puntje'wat' voor'letter'dat'is.'' I:'Oké,'wat'zegt'dat'dan,'wat'kun'je'daarmee'maken?' M:'Ehm…'' I:'Wat'kun'je'daarmee'doen?' M:'Een'woord' I:'Oké'' M:'En'eerder'werd'het'in'de'oorlog'gebruikt'voor…'(audioNopname'onduidelijk)'en'op' een'plek'wouden'ze'een'bom'hebben'voor'een,'of'wat'een'..'of'een'geweer'en'wat'kogels' en'dan'konden'mensen'dat'brengen.'' I:'Oké,'en'daar'was'de'morse'voor' M:'Ja' I:'Oké,'nou'wat'leuk'dat'je'dat'hebt'gedaan' M:'En'dan'werd'eh…'nou'dat'heb'ik'nu'nog'niet'helemaal'af,'maar'met'eh…'nou'als'je' geluk'had'stond'er'geen'politie'in'de'bosjes,'als'je'geen'geluk'had'stond'de'politie'in'de' bosjes' I:'Oh'jee' M:'En'dan'moest'je'in'de'gevangenis,'of'in'de'gaskamer.'' I:'Oh,'dat'is'wel,'dat'is'wat'minder'leuk.'Dat'is'niet'zo'leuk' M:'Nee.'Dan'werden'al'je'spullen'afgepakt.' I:'Oké.'Nou,'dankjewel.'Gaan'we'verder?' M:'Ja' (lopen)' M:'Dit'zijn'techniekboekjes…' I:'Ja' M:'En'wetenschap,'ik'pak'wel'even'mijn'eigen'want'ik'weet'niet'of'ik'bij'iemand'anders' in'het'boekje'mag'kijken…'Dan'krijg'je'zo’n'boekje…' I:'Ja' M:'En'daar'staan'allemaal'onderdelen'in,'zoals'(audioNopname'onduidelijk'bij'1'woord)' verbanden,'en'dan'moet'je'dat'eh…'of'bouw'een'huisje'

43

I:'Hmm' M:'Dat'heb'ik'ook'al'gedaan.'Morse'zei'ik'net'daar'ben'ik'nu'nog'mee'bezig' I:'Ja,'dat'vertelde'je'net'hè' M:'Ja,'hmm.'Mag'ik'eerst'even'naar'de'wc?'Want'ik'moet'naar'de'wc.' I:'(lacht)'Ja,'is'goed'hoor.'' ' Deel(2((duur:(10.14(minuten)'' M:'Ehm.'Dit'is'iets'wat'ik'niet'weet'wat'het'is'maar…' (Stem'op'achtergrond:'dat'is'van'techniek'dat'is'een'kasteel'bouwen)' I:'Hmm.'' M:'En'dan'hebben'ze'met'wcVrollen'gedaan'en'met'oudVpapier' I:'Hmm'' M:'En'ehm…'ik'heb'ook'nog'eh…'(audioNopname'onduidelijk).'Dit'is'huisjes'bouwen.'' I:'Ja' M:'Dit'heeft'iemand'anders'gemaakt' I:'Ja' M:'En'die'ook.'Deze'heeft'hier'een…'twee'raampjes' I:'Hmm' M:'En'dan'eh…'Die'kan'je'zo'bouwen.' I:'En'hoe'bouw'je'dit'dan,'wat'voor'materiaal'is'dit'dan?' M:'Dit'zijn'de'steentjes'' I:'Ja' M:'En'dit'is'gewoon'hout,'en'dit'is'ook'hout,'en'dit'is'plastic.' I:'Hmm' M:'Was'er'lastig'om'dit'erop'te'zetten'en'dat'heb'ik'ook'niet'gedaan'.'Deze'heeft'dat'ook.'' En'deze'heeft'een'plat'dak,'dit'is'wat'makkelijker.'En'eh….'Dat'maak'je'met'cement.'' I:'Met'cement?'' M:'Dat'maak'je'met'pastalijm' I:'Oh'ja,'en'dan'maak'je'zo'ook'al'die'steentjes'aan'elkaar?' M:'Ja' I:'Oké' M:'Maar'je'moet'de'steentjes'wel'in'de'pastalijm'laten'zweven'anders'blijft'het'niet' plakken' I:'Oké' M:'En'met'zand'maak'je'deze…'maak'je'dit'dak.'En'met'zwarte'verf,'lijkt'net'echt'dakleer.' I:'Hoe'heet'dit?' M:'Dakleer' I:'Oké,'ja' M:'Dat'heeft'echte'huizen'ook.'Dit'is'niet'echt'dakleer'maar…' I:'Maar'het'lijkt'er'wel'op' M:'Ja' I:'Oké,'wat'leuk.'En'wat'voor'materialen'zijn'er'allemaal'hier,'wat'kun'je'nog'meer' allemaal'doen'met'wat'voor'materialen?' M:'Eh…'oh'ja,'ik'ga…'dan'maak'je'hier'ook'nog'een'dak'en'daar'heb'je'een'zaag'voor' nodig.'Met'lijm'maken'ze'allemaal'van'die'poppetjes,'welke'je'ook'op'het'bord'hebt' gezien' I:'Oh'ja,'oke.'' M:'Dit'is'voor'de'mensen…'wat'.'Graaf'(audioVopname'onduidelijk)'vond'zeppelin'uit.'' I:'Hmm.'En'daar'schrijven'jullie'dan'ook'iets'over.' M:'Dat'weet'ik'niet' I:'Oké'' M:'Maar'in'ieder'geval'dat'wist'we'nog'eerst'niet'en'dat'heeft'de'meester'opgeplakt.' I:'Oké.'En'wat'leer'jij'hier'allemaal'om'te'doen,'in'het'technieklokaal?'' M:'Eh,'hoe'je'dingen'moet'maken'

44

I:'Hmm.'Wanneer'mag'je'hier'dan'werken?' M:'Eh,'wanneer'je'een'ding'hebt'uitgekozen' I:'Oké.'' M:'En'wat'hier'in'moet' I:'Hmm.'En'ehm,'eh…' M:'Dit'zijn'deze'poppetjes'maen' I:'Oh'ja,'dit'zijn'die'poppetjes'waar'je'net'over'vertelde.'En'moet'je'wel'eens' samenwerken'bij'de'projecten'die'je'doet' M:'Ja' I:'En'hoe,'hoe'vind'je'dat?' M:'Wel'leuk' I:'Ja,'vind'je'het'leuk?' M:'Want'je'moet'later'ook'samenwerken' I:'Hmm.'Dus'vind'je'het'nuttig?' M:'Ja'' I:'Ja,'oké.'En'vind'je'het'soms'ook'moeilijk'of…?' M:'Nou,'als'je'het'vaker'doet'wordt'het'steeds'makkelijker' I:'Oké.'En'heb'je'ook'het'idee'dat'je'iets'leert'wanneer'je'dat'doet,'wanneer'je'moet' samenwerken?' M:'Ehm…'ja'hoe'je…'samen'moet'werken' I:'Hmm' M:'Want'soms'eh…'komt'er'nog'weleens'eh,'een'meningsverschil'maar'dan'moet'je'het' wel'samen'oplossen' I:'Ja.'En'hoe'doe'je'dat'dan'bijvoorbeeld,'dat'oplossen?'' M:'Ehm…'eh…'dat'weet'ik'niet'helemaal'zo.'' I:'Oké.'En'moet'je'wel'eens'een'verslag'schrijven,'of'een'poster'maken'over'de'projecten' die'je'doet?' M:'Eh,'als'je'het'wil'dan'mag'dat'maar'als'je'nog'genoeg'tijd'hebt'dan'moet'dat' I:'Oké,'en'wat'vind'je'daar'dan'van?'Vind'je'dat'leuk,'of?' M:'Dat'heb'ik'nog'niet'gedaan' I:'Dat'heb'je'nog'niet'gedaan.'En'moet'je'weleens'presenteren'over'een'van'de' activiteiten'of'projecten'die'je'doet?'' M:'Ehm…'dan'moet'je…'ik'heb'ook'al'een'keertje'mijn'huisje'laten'zien' I:'Ja' M:'En'dan'eh…'dan'was'er'een'huisje'welke'ook'nog'bij'de'andere'huisjes'bij'het'dorp'in' kon' I:'En'aan'wie'moest'je'dat'dan'laten'zien?' M:'Aan'mijn'klas' I:'Oké.'En'dan'moest'je'dus'vertellen…'wat'moest'je'dan'vertellen?' M:'Ehm…'Wat'voor'huisje'het'was,'want'ik'heb'een'spookhuis' I:'Hmm' M:'Van'de'binnenkant'lijkt'het'geen'spookhuis'maar'van'de'buitenkant'wel' I:'Oké.'En'hoe'vond'je'dat,'dat'je'zo'voor'de'klas'moest'staan'en'moest'presenteren?' M:'Leuk' I:'Dat'vond'je'leuk,'oké.'Vond'je'het'moeilijk,'of'vond'je'het'makkelijk?'' M:'Makkelijk' I:'Makkelijk,'oke.'En'vond'je'dat,'vond'je'het'nuttig?'Heb'je'ook'het'idee'dat'je'er'iets'van' leert?' M:'Mmmm,'nee.'' I:'Oké.'Ehm,'dan'heb'ik'nog'een'paar'eh…'oh'ja'ik'heb'ook'nog'een'vraag:'zijn'er'nog' andere'dingen'die'je'doet'bij'het'project'die'je'doet'behalve'samenwerken'of' presenteren'of'een'verslag'maken'die'je'nog'niet…'die'ik'nog'niet'heb'gevraagd?'' M:'Uitzoeken'hoe'het'werkt' I:'Uitzoeken'hoe'het'werkt,'oké.'Dus'ehm…doe'je'dat'dan'vooral'zelf'of'krijg'je'daar'ook'

45

hulp'bij?' M:'Eh,'nou'meestal'doe'je'dat'eh…'meestal'krijg'je'er'hulp'bij'maar…' I:'Hmm' M:'Als'er'niet'iemand'meehelpt'dan'moet'je'het'zelf'doen' I:'Nou'dan'heb'ik'nog'een'paar'vragen.'Ik'vertelde'al'jouw'school'is'een'ondernemende' school,'ehm…'en'eh,'op'de'school'eh…'doen'jullie'aan'ondernemend'leren.'Ehm,'en'ik' weet'niet'of'je'iets'kunt'vertellen,'maar'weet'jij'wat'een'ondernemende'school'is,'wat'is' dat'volgens'jou?' M:'Ehm…'het'is'een'school'welke'dingen'verkoopt'en'ehm,'daar'geld'mee'verdient'en…'' I:'Hmm' M:'En'wat'allemaal'dingen'met'techniek'doet' I:'Oké.'Dat'is'volgens'jou'jullie'school'als'ondernemende'school?' M:'Ja,'in'ieder'geval,'zo'heb'ik'het'gehoord.' I:'Ja,'en'wat'doet'een'ondernemende'school'behalve'dat'verkopen?' M:'Eh,'maken,'dingen'maken,'zelf'maken' I:'Ja,'dingen'zelf'maken.'En'waarom'is'jouw'school'een'ondernemende'school?' M:'Omdat'we'allemaal'dingen'zelf'maken.'' I:'Oké.'En'wat'vind'je'daarvan?' M:'Leuk' I:'Ja?'En'wat'vind'je'daar'dan'zo'leuk'aan?'' M:'Ehm…'dat'je'dingen'moet'maken'en'dat'je'dingen'zelf'mag'maken' I:'Hmm' M:'En'eh,'eh…'als'je'dingen…'als'je'iets'fout'doet'moet'je'het'zelf'ook'weer'oplossen.'' I:'Oké,'oke.'Ehm,'nou'dan'ben'ik'eigenlijk'bijna'aan'het'einde'gekomen.'Zijn'er'dingen'die' je'nog'niet'hebt'verteld'maar'die'je'nu'nog'heel'graag'wil'vertellen?'' M:'Eh,'ik'heb'nog'niet'de'hele'klas'verteld,'dus…' I:'Wat'zeg'je?' M:'Ik'heb'nog'niet'de'hele'klas…' I:'Wat'is'er'nog'in'de'klas'dan?'' M:'Ehm…'er'stond'ook'nog'op'het'papiertje'dat'je'ook'nog'een'ding'wat'je'zelf'had' gemaakt'nog'moest'laten'zien' I:'Ja,'ja,'klopt.'Staat'er'iets'in'de'klas'wat'je'zelf'hebt'gemaakt'nog?' M:'Ja' I:'Zou'je'dat'hier'mee'naartoe'kunnen'nemen?'' M:'Ja,'ik'weet'niet'zeker'of'het'hier'tussen'ligt…' I:'Je'mag'ook'dit'vertellen'terwijl'het'van'iemand'anders'is'hoor' M:'Ja'ik'heb'nog,'ik'heb'mijn'eigen'nog'in'de'kast'staan…'mijn'eigen'spookhuis.' I:'Oh'dat'is'jouw'spookhuis?' M:'Ja' I:'Oké,'wat'leuk.'Ja'je'had'net'ook'al'verteld'he,'hoe'jullie'dat'eh…'hoe'je'dat'had'gemaakt' hè.' M:'Ja' I:'Dus'dit'doe'je'dan'met'dat'eh,'met'die'lijm.' M:'Dit'doe'je'met'verf' I:'Oh,'met'verf,'oké.'En'die'blokjes'zo'aan'elkaar…' M:'Dat'doe'je'met'die'pastalijm' I:'Dat'deed'je'met'die'lijm.'Oké,'nou…'wat'leuk.' M:'De'deuren…'de'ramen'willen'niet'meer'open'want'deze'raam'zit'vol'met'eh…' I:'Met'plaksel?' M:'Nee'met'eh…'' I:'Verf' M:'Met'verf'ja' I:'Oh…'ja,'ik'zie'het'inderdaad'ja.'Nou,'goed'heel'leuk.'' M:'Hmm'

46

I:'Nou'ja,'dat'was'het.'Heb'jij'nog'vragen'voor'mij?' M:'Nee.'' I:'Nee?' M:'We'hebben'ook'nog'een'eh,'micros…'nee,'hoe'heet'zo’n…'zo’n'ding'hebben'we'ook' nog' I:'Wat'is'dat,'een?' M:'Eh…'een'microscoop?'' I:'Ja,'ja'heel'goed,'dat'is'inderdaad'een'microscoop.'Oké,'en'daar'werk'je'ook'weleens' mee,'met'de'microscoop?'' M:'Nee' I:'Nee,'oké.'' M:'Alleen'als'je'verder'bent'en'dan'moet'je'ook'nog'een'vlieg'vangen'en'die'onder'de' microscoop'leggen' I:'Oké'en'dan'kun'je'hem'bekijken'onder'de'microscoop' M:'(knikt)' I:'Oké,'nou,'ik'ehm…'ben'klaar.'Ik'heb'heel'veel'gehoord'dus'dat'vind'ik…' N(EINDE(OPNAMEN' ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

47

Transcript(Participant(ON2( ( Interviewer:'' ' ' Quirine'Simons' Participantnummer:' ' OV2' Datum:'' ' ' 20'mei'2015' Duur(interview:(' ' 16.14'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' Geen'bijzonderheden' ' Interviewer'is'in'het'transcript'aangeduid'met'de'afkorting'I.' De'naam'van'de'participant'is'in'het'transcript'afgekort'tot'de'letter'S.'' ' _____________________________________________________________________________________________________' ' Transcript( ( (Al'begonnen'met'introductie,'opname'iets'later'gestart)' I:(Zoals'je'in'de'instructie'hebt'gelezen'die'ik'je'net'heb'laten'zien'ga'je'dus'mij'een' rondleiding'geven'door'de'school,'en'daarbij'mag'je'dus'alles'vertellen'wat'er'in'je' opkomt.'Ik'zie'ook'al'dat'je'wat'dingen'hebt'opgeschreven'op'een'papiertje,'heel'goed.' Ehm,'en'daarbij'zal'ik'dus'ook'een'aantal'vragen'stellen'want'ik'ben'heel'benieuwd' (telefoon'rinkelt'op'de'achtergrond),'ik'ben'heel'benieuwd'wat'jij'allemaal'vindt'en'wat' jij'mij'kunt'vertellen.'En'omdat'ik'niet'alles'kan'onthouden'zal'ik'het'gaan'opnemen.'Af' en'toen'duw'ik'hem'een'beetje'onder'je'neus'zodat'ik'goed'kan'horen'wat'jij'allemaal' zegt'dus'ik'hoop'dat'je'dat'niet'erg'vindt!'Dus'vind'je'het'goed'als'ik'het'op'ga'nemen?' S:'Ja' I:'Oké.'Nou'je'hoeft'je'niet'verplicht'te'voelen'om'mee'te'doen,'dus'als'je'zoiets'hebt'van' ik'wil'het'eigenlijk'echt'niet'meer'dan'zal'ik'niet'boos'op'je'worden.'En'als'je'een' antwoord'niet'weet,'of'iets'niet'goed'uit'kunt'leggen,'dan'maakt'niet'uit'en'je'mag'het' ook'altijd'nog'even'vragen'of'overleggen.'Ehm,'en'wanneer'het'interview'klaar'is,'of' wanneer'de'rondleiding'klaar'is'dan'zal'ik'het'terug'gaan'luisteren'en'gaan'uittypen.' Ehm,'en'jouw'naam'zal'ik'dan'veranderen'in'een'afkorting'zodat'niemand'weet'dat'jij' het'bent'dus'het'is'ook'helemaal'geheim.'Ehm,'en'wat'jij'vertelt'tijdens'de'rondleiding' kan'ik'gebruiken'voor'mijn'onderzoek'en'kan'de'school'ook'gebruiken'zodat'we'ervan' kunnen'leren.'Ja?' S:'Is'goed.'' I:'Heb'je'nog'vragen'voor'we'gaan'beginnen?' S:'Nee' I:'Nee?'Oké.'Nou'eerst'wil'ik'nog'even'wat'dingen'van'je'weten.'Wat'is'je'naam?' S:'S.'(afkorting'volledige'naam)' I:'Nou,'dat'wist'ik'al,'maar'even'voor'de'opname.'Op'welke'school'zit'je?' S:'OBS'Op'’t'Veld' I:'Hmm.'En'in'welke'klas'zit'je?' S:'Groep'8' I:'En'hoe'oud'ben'je?' S:'Twaalf' I:'En'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?'' S:'Een'meisje' I:'Ja'dat'is'duidelijk,'je'bent'een'meisje.'Nou,'de'3DVprinter'daar'staan'we'nu'bij.'Kun'je' me'daar'iets'over'vertellen?'' S:'Ehm'ja.'Nou'hij…'Je'kreeg'‘m'zeg'maar'in'een'doos'met'allemaal'onderdelen' I:'Hmm' S:'en'dan'zat'je'in'een'groepje'van'ongeveer'drie'of'vier'en'op'vrijdag'ging'1'groepje' ermee'bezig'en'dan'mocht'je'zeg'maar'een'onderdeel'uitzoeken.'' I:'Hmm'

48

S:'En'ik'had'het'onderdeel'met'dit'hout'enzo…' I:'Ja' S:'En'dat'was'best'wel'veel'want'dat'kreeg'je'allemaal'los'en'dat'moest'je'helemaal' uitzoeken'en'het'was'ook'allemaal'in'het'Engels'dus'dan'moest'je'heel'goed'kijken'en' soms'moest'je'het'ook'vertalen.'' I:'Ja'en'hoe'vond'je'dat'dan'dat'het'in'het'Engels'was?' S:'Soms'maakte'het'me'niet'uit'maar'soms'was'het'wel'heel'moeilijk'want'dan'moest'je' zeg'maar'ook'op'Google'Translate' I:'Ja' S:'En'dat'duurde'zeg'maar'best'lang'en'dan'kwam'je'niet'zo'heel'ver.'' I:'Hmm.'En'hoe'vond'je'het'bouwen'vond'je'dat'makkelijk'of'vond'je'dat'moeilijk?'' S:'Soms'was'het'wel'moeilijk,'maar'op'het'eind'werd'het'wel'wat'makkelijker'want'dan' moest'je'zeg'maar'schroefjes'enzo'erin'doen.'' I:'En'hoe'deed'je'dat'dan'bijvoorbeeld?'Hoe'heb'je'dat'aangepakt?'Je'zei'net'bijvoorbeeld' dat'je'dit'met'dat'hout'had'gedaan?'' S:'Nou'dan'heb'je'per'week…'doe'je'een'onderdeel'daarvan'en'dan'heb'je'zeg'maar'een' boekje'en'gewoon'hoe'veel'tijd'je'hebt'kun'je'kijken'hoe'ver'je'komt'en'je'hebt'ook' schroevendraaiers'en'dan'moet'je'dat'met'de'hand'allemaal'vast'draaien.' I:'Oké.'En'hoe'lang'hebben'jullie'erover'gedaan'om'de'printer'te'bouwen?' S:'Ehm,'dat'weet'ik'niet'precies' I:'Dat'weet'je'niet,'oké.'Weet'je'het'een'klein'beetje?'Een'maand…'een'half'jaar…'' S:'Ehm'ja'nou,'het'is'1'vrijdag'per'week'en'het'was'best'wel'veel.'' I:'Hmm.'Dus'jullie'hebben'er'best'wel'lang'aan'gewerkt.'' S:'Ja.'' I:'Oké.'En'wat'is'jouw'rol'geweest'bij'het'bouwen'van'de'printer?'Je'hebt'dit'gebouwd,' en'verder?' S:'Nou,'ik'zat'in'een'groepje'van'drie' I:'Ja' S:'En'dan'konden'we'het'heel'goed'verdelen'want'de'ene'hield'het'vast' I:'Ja' S:'En'de'andere'ging'de'schroefjes'draaien'en'de'ander'die'vertaalde'het'en'dat'was'best' wel'handig.' I:'Hmm.'Dus'je'moet'ook'nog'samenwerken'dan?' S:'Ja' I:'Oké.'En'waar'wordt'de'printer'nu'voor'gebruikt,'wat'doen'jullie'er'nu'mee?' S:'Ehm,'nou,'eh…'We'gaan…'We'gaan'proberen'dat'we'er'dingen'mee'kunnen'verkopen' en'daarvan'kunnen'we'weer'nieuwe'kleuren'kopen.' I:'Oké.'En'wat'houden'die'nieuwe'kleuren'dan'in?' S:'Nou,'nu'heb'je'er'zeg'maar'een…'maar'je'kan'zeg'maar'heel'veel'kleuren'maar'die'zijn' best'wel'duur.'Dan'kun'je'deze'bijvoorbeeld'in'een'andere'kleur'maken.' I:'Oké.'Dus'jullie'gaan'dan'eerst'verkopen'zodat'jullie'dan'weer'nieuwe'kleuren'voor'de' printer'kunnen'kopen.' S:'Ja' I:'Oké.'En'hoe'werkt'dit'met'die'fluitjes?' S:'Nou'het'gaat'per'draadje,'dus'het'duurt'best'wel'lang.'Deze'duurt'volgens'mij'veertig' minuten.'' I:'Ja' S:'Dan'moet'je'via'de'computer'een'ontwerp'maken,'of'van'iemand'anders'downloaden' en'dan'met'een'kabel'eraan'en'dan'print'ie'iets'zeg'maar.' I:'Oke.'Dus'dan'moet'je'de'computer'hierop'aansluiten?' S:'Ja' I:'En'dan'kan'ie'gaan'printen'wat'jij'wil?' S:'Ja'

49

I:'Hmm.'En'dit'fluitje,'heb'je'dit'gemaakt'met'de'printer?' S:'Ja,'dit'was'volgens'mij'één'van'de'eerste.'' I:'En'wat'hebben'nog'meer'gemaakt'met'de'printer'tot'nu'toe?' S:'Ehm,'we'hebben'een'kroontje'gemaakt'voor'de'Koningsspelen'en'we'hebben'voor'de' wethouder'hebben'we'een'kammetje'gemaakt'en'een'fluitje' I:'Oke' S:'Oh'ja'en'we'hebben'een'bot'gemaakt'voor'een'hond' I:'Hmm,'oke.'Wat'grappig' S:'Ja' I:'Hmm.'En'wat'vind'je'dit'project'of'wat'vond'je'van'dit'project?' S:'Ik'vond'het'wel'leuk'want'het'is'een'keer'wat'anders'dan'normaal.'' I:'Ja,'hmm.'En'wat'maakt'het'dan'anders?' S:'Nou,'normaal'werk'je'in'boeken'en'nu'is'het'gewoon'zeg'maar'moet'je'heel'veel'met'je' handen'doen.'' I:'Hmm.'En'dat'vind'jij'wel'leuk?' S:'Ja,'maar'in'boeken'vind'ik'ook'wel'leuk.' I:'Hmm.'En'wat'vond'je'moeilijk?'Of'wat'vond'je'juist'makkelijk'aan'het'project,'of'het' bouwen'ervan?' S:'Met'het'hout'werken'was'niet'zo'heel'moeilijk'maar'de'draadjes'moesten'er'ook' allemaal'door'en'dat'was'best'wel'moeilijk.'' I:'Oke.'En'vond'je'het'nuttig,'om'dit'te'maken?' S:'Ehm'ja,'want'je'kan'het'heel'goed'gebruiken'met'heel'veel'dingen.' I:'Hmm.'En'wat'heb'je'ervan'geleerd,'van'het'project'of'van'het'bouwen'van'de'printer?' S:'Dat'je'heel'veel'moet'samenwerken' I:'Hmm' S:'En'dat'het'moeilijker'is'dan'je'denkt.'' I:'Oke.'Dus'het'was'niet'heel'makkelijk?'' S:'Nee' I:'Nee,'oke.'En'wil'je'verder'nog'iets'vertellen'over'de'printer?' S:'Ehm'nou,'de'printer'is'gebouwd'door'alleen'groep'8.'En'ehm…'nou'en'je,'iedereen' mag'zeg'maar'een'onderdeel'uitkiezen'en'dan'had'je'best'wel'veel'onderdelen'maar'als' je'het'dan'af'had'moest'je'kijken'of'er'nog'wat'anders'was'of'dat'je'anderen'kon'helpen.'' I:'Oke,'hmm' S:'En'ehm,'ja.'Dit'is'een'fluitje'en'daar'komt'dan'ook'echt'een'balletje'in'en'dan'kun'je'er' echt'mee'fluiten.'' I:'Ja,'dat'is'wel'leuk.'Dat'je'het'ook'echt'nog'kunt'gebruiken.' S:'Ja'' I:'En'heb'je'ook'bepaalde'woorden'of'begrippen'geleerd'bij'het'project'die'je'eerst'niet' kende?'' S:'Eh,'ja'je'leert'wel'veel'Engels.'' I:'Oke.'En'wat'heb'je'dan'bijvoorbeeld'geleerd,'kun'je'daar'iets'over'zeggen?' S:'Ehm…'nou'zeg'maar'woorden'wat'je'niet'wist.'En'dan'kijk'je…'dan'probeer'je'eerst' moest'je'zelf'proberen'om'te'bedenken'wat'het'betekende'maar'als'je'er'niet'uit'kwam' dan'mocht'je'het'op'internet'opzoeken.' I:'Hmm,'oké.'En'kun'je'ook'specifiek'een'woord'noemen'waarvan'je'denkt'oh'dit'wist'ik' eerst'echt'niet'wat'dat'betekende'maar'dat'weet'ik'nu'wel.'' S:'Ehm…'nee.'' I:'Hmm.'Wilde'je'verder'nog'iets'verder'of'zullen'we'doorgaan'naar'de'volgende?' S:'Ehm,'ik'vind'het'goed'dat'we'doorgaan.' I:'Ja?'Oke,'dan'gaan'we…'dan'volg'ik'jou' ' (korte'stilte'door'het'lopen'van'het'ene'naar'het'andere'lokaal)' ' S:'Nou,'dit'is'het'technieklokaal'

50

I:'Ja' S:'En'daar'heb'je'best'wel'veel'met'zeg'maar'kunst'wat'je'kan'maken.'En'je'hebt'biologie,' dat'staat'daar'allemaal.'Dat'zijn'allemaal'mapjes' I:'Ja' S:'En'dan'kun'je…'je'hebt'een'boekje'en'dan'kun'je'kijken'wat'voor'jouw'groep'is.'En'ik' heb'een'dierlijke'cel'gemaakt' I:'Oké.'En'wat'houdt'dat'dan'precies'in?' S:'Nou'er'zitten'zeg'maar'losse'onderdelen,'ik'kan'het'wel'even'gauw'laten'zien,'zoals' dit.'Zitten'zulke'losse'onderdelen'in'en'dan'moet'je'per'boekje'moet'je'uitzoeken'hoe'je' dat'in'elkaar'moet'zetten'en'soms'moet'je'er'ook'een'presentatie'over'houden.'' I:'Oké.'En'heb'jij'dat'gedaan,'een'presentatie'houden?' S:'Nou'toen'hoefde'het'niet'want'toen'was'het'best'wel'druk'in'die'tijd,'dus'mochten'we' verder'met'het'andere'onderdeel.'En'daar'heb'je'ook'heel'veel'kunst,'daar'ben'ik'nu'ook' mee'bezig.'Dit'is'een'uitvergroting'van'een'striptekening.'Deze'ben'ik'aan'het'maken.'En' dan'heb'je'zo’n'klein'plaatje'maar'dan'moet'je'eerst'tekenen'en'dan'moet'je'precies' kijken'waar'het'allemaal'zit.'' I:'Ja,'hmm.'En'dan'ga'je'daarna'verven?' S:'Ja'' I:'Oké' S:'En'je'hebt'ook'de'kleurencirkel,'en'die'lijnen'ga'je'steeds'van'licht'naar'donker'en'dan' moet'je'kijken'en'zorgen'dat'je'de'goede'kleur'kan'vinden.' I:'Hmm' S:'En'we'hebben'ook'een'blauw'wit'grijs'zwart'tekening,'maar'dan'mag'je'zeg'maar' alleen'met'blauw'wit'en'zwart'tekenen'en'dan'moet'je'een'dier,'een'fantasie'of'een' gebouw'maken.'' I:'Hmm' S:'Maar'dat'vond'ik'iets'minder'leuk' I:'Hmm,'en'waarom'vond'je'dat'minder'leuk?' S:'Omdat'je…'nou,'omdat'je'maar'zo'weinig'kleuren'mag'gebruiken.' I:'Hmm.'Jij'bent'meer'van'de….' S:'Ja'' I:'Van'de'andere'kleuren',ok.'En'wat'kun'je'nog'meer'allemaal'doen'in'het' technieklokaal?' S:'Nou,'vrijdags'is'er'ook'een'meester'en'dan'heb'je'vier'of'vijf'kinderen'die'een'huisje' bouwt.'En'dat'moet…'dat'is'zeg'maar…'dat'moet'je'eerst'metselen'enzo'en'je'moet'ook' zagen.'Daar'ben'ik'nog'niet'mee'bezig.'En'je'hebt'ook'heel'veel'dat'je'met'je'handen'moet' werken.'' I:'Hmm,'oke.'En'wanneer'mag'jij'dan'bijvoorbeeld'in'het'technieklokaal'werken?' S:'Nou,'ehm,'er'is'een'ander'lokaal'dat'is'zeg'maar'een'klein'beetje'een'technieklokaal.' I:'Hmm,'ja'dat'is'hiernaast'of'niet?' S:'Ehm,'daar'nog'eentje'naast' I:'Oke.'' S:'En'dan'daar…'als'je'een'onderdeel'al'hebt'dan'kun'je'gewoon'verder'maar'als'je'een' nieuw'onderdeel'hebt'moet'je'kijken'of'je'dat'kan'doen'en'soms'kom'je'wel'in'deze'klas' en'soms'niet.' I:'En'wat'leer'jij'hiervan,'van'het'werken'in'het'technieklokaal?' S:'Nou,'dat'je'veel'met'je'handen'leert'werken'en'dat'je'ook'goed'kan'leren'zonder' boeken'enzo.'' I:'Hmm.'En'had'je'nog'iets'wat'je'zelf'had'gemaakt,'of…' S:'Eh,'nou…'zulke'hangen'in'de'gang'maar'die'is'niet'van'mij'maar'ze'zijn'wel'al'af.'En' dan'maak'je'er'een'lijstje'om'en'dan'wordt'ie'geplastificeerd.'En'dan'krijg'je'er'een'die'je' zelf'hebt'gemaakt'en'een'die'gekopieerd'is.'' I:'Oke,'dus'dan'komen'ze'ook'echt'in'de'gang'van'de'school'te'hangen.' S:'Ja,'die'hangen'daar'(wijst'naar'de'gang)'

51

I:'Ja'ik'had'ze'volgens'mij'al'zien'hangen,'heel'leuk.'' En'ehm,'moet'je'ook'wel'eens'samenwerken'bij'een'van'de'activiteiten'die'je'doet?'' S:'Ehm,'ja'want'je'hebt'ook'in'het'andere'lokaal'doe'je'soms'ook'spelletjes'maar'daar' moet'je'wel'met'meerdere'werken'en'soms'mag'je'ook'niet'alleen'doen.' I:'Hmm.'En'hoe'vind'je'dat,'om'samen'te'werken?' S:'Ik'vind'het'leuk,'en'soms'ook'leuker'dan'alleen'want'dan…'ja…'je'leert'dan'ook'wat' meer'om'samen'te'werken'en'het'is'ook'wel'gezellig.'' I:'Hmm.'Oke.'En'moet'je'ook'weleens'een'verslag'schrijven'over'de'activiteiten'die'je' doet?' S:'Ehm'ja.'Soms'mag'je'ehm,'als'je'klaar'bent'als'een'onderdeel'zoals'de'dierlijke'cel'dan' moet'je'het'aan'je'juf'laten'zien'en'dan'zeggen'ze'soms'dat'je'een'presentatie'moet' maken' I:'Hmm' S:'En'dan'moet'je'ook'een'powerpoint'erbij'en'zo.'' I:'Oke,'dus'dat'maak'je'dan'ook'helemaal'zelf' S:'Ja' I:'Oke,'en'hoe'vind'je'dat'dan,'om'dat'te'doen?' S:'Leuk,'maar'ik'wist…'maar'met'spreekbeurt'doen'we'het'ook'al'heel'vaak…' I:'Ja' S:'Dus'dat'wist'je'dan'wel' I:'Ja.'En'wat'leer'je'daar'dan'bijvoorbeeld'van,'als'je'een'presentatie'moet'geven?' S:'Dat'je'ehm…'dat'je'ook'aandacht'van'anderen'krijgt.' I:'Hmm,'oke.'' S:'En'je'leert'ook'best'wel'veel'van'powerpoint'enzo.' I:'Ja,'ook'dat'inderdaad'ja.'En'ehm…'vind'je'dat'ook'nuttig'dat'presenteren,'en'dat' verslag'schrijven?' S:'Ja,'meestal'wel.'' I:'Hmm'En'is'er'ook'iets'wat'je'daar'moeilijk'aan'vind,'of'heb'je'zoiets'van…'' S:'Ja'ik'vind'het'wel'spannend'om'voor'de'klas'te'staan' I:'Ja,'ja.'' S:'En'je'hebt'ook,'maar…'Ik'vind'het'aan'de'ene'kant'wel'belangrijk'want'als'mensen…' als'kinderen'niet'weten'waar'het'over'gaat'dan'leren'hun'er'ook'van.'' I:'Ja,'hmm.'En'was'er'verder'nog'iets,'ik'ben'nu'heel'veel'vragen'aan'het'stellen,'wat'je' zelf'nog'wilde'vertellen'over'het'technieklokaal?' S:'Ehm,'nou'ja,'het'lokaal'daar'een'stukje'achter'daar'staan'ook'heel'veel'oude'spellen' die'je'weer'opnieuw'kan'laten'maken'ofzo.' I:'Oke,'dus'dat'ga'je'dan'repareren'of?'' S:'En'volgens'mij'komt'dat'nog.'En'je'hebt'ook'heel'veel'mappen'en'dan'soms'moet'je' ook'een'onderdeel'uitkiezen'en'als'je'dan'extra'tijd'hebt'dat'je'dat'kan'doen.' I:'Hmm,'oke.'Nou,'dan'heb'ik'eigenlijk'nog'een'paar'vragen.'Ehm,'en'dat'gaat'over'jouw' school.'Nou'ik'had'ook'al'in'de'instructie'gezegd:'ik'doe'onderzoek'naar'jouw'school' omdat'jouw'school'een'ondernemende'school'is.'Nou,'jullie'knikten'toen'allemaal'wel'ja.' Ehm,'wat'is'volgens'jou'een'ondernemende'school,'kun'je'mij'dat'vertellen?' S:'Ehm,'hoe'bedoel'je'dat'precies?' I:'Ja,'ehm…'Nou'binnen'de'school,'jullie'school'is'een'ondernemdende'school.'Wat'heb'je' daar'tot'nu'toe'over'gehoord'van'de'directeur'of'van'de'leraar…' S:'Nou'onze'directeur'zegt'dat'je'dan'niet'altijd'in'boeken'leert'maar'ook'eens'iets' anders' I:'Ja.'En'zou'je'dan'bijvoorbeeld'kunnen'vertellen'waarom'dat'op'jullie'school'zo'is,'dat' je'niet'alleen'maar'in'boeken'leert?'' S:'Omdat…'volgens'mij'vindt'de'school'het'ook'belangrijk'dat'je'ook'iets'anders'doet'dan' uit'de'boeken'en'dat'je'ook'iets'kan'laten'zien'waar'je'goed'in'bent.'' I:'Ja.'Oké.'Nou,'heel'goed.'En'wat'vind'je'daar'dan'van,'dat'je'op'die'manier…' S:'Ik'vind'het'wel'leuk'want'dan'kun'je'ook'een'keer'iets'anders'doen.'

52

I:'Ja,'ja'je'vertelde'dat'net'ook'al'een'beetje'he' S:'Ja' I:'Oké,'en'zijn'er'nog…'nou'dan'zijn'we'eigenlijk'al'bijna'klaar.'Ik'heb'al'heel'veel' gehoord' S:'Ja' I:'Ook'heel'veel'andere'dingen'dus'dat'vind'ik'ook'heel'leuk.'En'zijn'er'nog'dingen'die'je' niet'hebt'verteld'maar'nog'wil'vertellen?' S:'Nee' I:'Oké.'En'heb'je'nog'vragen'voor'mij?' S:'Nee' I:'Oké.'Nou'dan'ga'ik'nu'de'opname'stopzetten.' N(EINDE(OPNAME(N' ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

53

Transcript(Participant(ON3( ( Interviewer:'' ' ' Quirine'Simons' Participantnummer:' ' OV3' Datum:'' ' ' 20'mei'2015' Duur(interview:(' ' 19.52'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' Geen'bijzonderheden' ' Interviewer'is'in'het'transcript'aangeduid'met'de'afkorting'I.' De'naam'van'de'participant'is'in'het'transcript'afgekort'tot'de'letter'G.'' ' ' Transcript( ( I:'Ik'ga'je'dus'nu'interviewen,'of'ja'eigenlijk'ga'jij'mij'een'rondleiding'geven,'een'beetje' een'combinatie'ervan,'over'alle'activiteiten'en'projecten'die'jullie'doen'omdat'jouw' school'een'ondernemende'school'is'en'daar'doe'ik'onderzoek'naar.'Eh,'nou'ik'heb'je'dus' net'de'instructie'eh,'laten'lezen,'eh'en'je'gaat'mij'dus'een'rondleiding'geven'waarin'je' eh,'gaat'vertellen,'alles'wat'in'je'opkomt'wat'jullie'allemaal'op'deze'school'allemaal' doen.'En'daar'ga'ik'dus'ook'een'aantal'vragen'bij'stellen.'Eh,'en'omdat'ik'niet'kan' onthouden'wat'jij'allemaal'zegt,'maar'ik'dat'later'eh,'wel'nog'een'keer'terug'wil' luisteren'ga'ik'het'gesprek'opnemen.'Ik'heb'de'opname'nu'ook'al'aangezet.'Vind'je'het' goed'dat'het'gesprek'wordt'opgenomen?' G:'Ja,'vind'ik'wel'goed.' I:'Oké,'nou'dat'is'mooi.'Nou'je'hoeft'je'niet'verplicht'te'voelen'om'dingen'te'zeggen'of'om' überhaupt'mee'te'doen,'dus'als'je'ermee'wil'stoppen,'denkt'van'oh'ik'vind'het'heel' verschrikkelijk'dit,'dan'moet'je'dat'gewoon'zeggen'en'dan'zal'ik'niet'boos'op'je'worden.' En'als'je'een'antwoord'niet'weet'of'even'niet'weet'hoe'je'iets'moet'uitleggen'dan'maakt' dat'ook'niet'uit,'dan'kan'je'het'ook'altijd'even'vragen.'Eh…'en'wanneer'het'interview' klaar'is'dan'zal'ik'het'ook'gaan'terugluisteren'en'gaan'uittypen,'en'ehm,'jouw'naam'zal' ik'dan'veranderen'in'een'afkorting'dus'het'is'helemaal'geheim.'Ehm,'en'waarom'ik'dat' ga'doen'eh,'dit'onderzoek'is'zodat'ik'er'nog'heel'veel'van'kan'leren'en'dat'de'school'er' ook'nog'heel'veel'van'kan'leren'voor'in'de'toekomst.'Ehm,'heb'je'nog'vragen'voordat'we' gaan'beginnen?'' G:'Eh,'nee.' I:'Oké,'nou'fijn.'Nou'dan'ga'ik'eerst'wat'algemene'dingen'vragen.'Wat'is'je'naam?' G:'Mijn'naam'is'G.'(afgekort'in'het'transcript)' I:'Ja,'nou'dat'wist'ik'al.'Maar'even'voor'de'opname,'dan'weet'de'opname'het'ook.'' Op'welke'school'zit'je?' G:'OBS'Op'’t'Veld' I:'Hmm.'En'in'welke'klas'zit'je?' G:'Groep'8.' I:'En'hoe'oud'ben'je?' G:'Dertien.' I:'En'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?'' G:'Een'meisje.' I:'Nou'dat'is'heel'duidelijk'een'meisje.'Nou,'we'staan'nu'bij'de'3DVprinter,'kun'je'me'daar' iets'over'vertellen?' G:'Eh,'nou'hier'zo,'dit'daar'wordt'het'op'gemaakt.'En'dat'is'dit'hier'zo'is'dan'de'kop'en' daar'wordt'dan'zo…'hier'zit'dan'een'gaatje'en'maak'je'hierzo'die'vorm'maak'je'dan.'Dus' hier'wordt'dan…'hier'is'een'fluitje'eerst'op'gemaakt'al' I:'Hmm' G:'En'dan'hier'wordt'het'allemaal'in'werking'gezet'zo.'En'dan'gaat'het'spul'hierzo'

54

doorheen,'en'dan'gaat'dat'ding'hier'gaat'helemaal'bewegen.'' I:'Hmm' G:'En'dit'gaat'omhoog,'en'kan'omlaag.' I:'Ja' G:'En'dat'moet'je'allemaal'instellen'via'een'laptop.' I:'Oké' G:'En'dan'zit'er'hier'nu'waarschijnlijk'geen'USBVstick'in…'Oh'jawel'zit'er'wel'in.'En'daar' staat'dan'iets'op.'En'dat'kun'je'dan'aanzetten'en'dan'gaat'ie…'automatisch'doet'ie'dat.'' I:'Oké.' G:'Maar'raak'hem'dan'niet'aan,'want'het'is'dan'meer'dan'vijftig'graden.'' I:'Oh,'dus'dat'is'heel'heet?' G:'Ja'(lacht)' I:'En'hoe'doe'je'dat'dan'met'de'laptop'met'dat'aansluiten?' G:'Eh'nou,'We'hebben'hier'zo…'dit'zijn'de'stekkers'van'de'lader'enzo' I:'Ja' G:'En'die'gaat'dan'hier'ook'gewoon'in,'en'dat'wordt'dan'erop'gezet'of'die'gaat'in'de' computer.'Maar'als'dat'niet'werkt,'dat'hebben'we'ook'wel'eens,'dan'gaat'ie'stekker'hier' gewoon'in'en'dat'ie'gewoon'in'één'keer'het'zo'doet.' I:'Hmm.'En'als'je'die'stekker'erin'doet'dan'weet'de'printer'precies'wat'hij'moet'doen?'' G:'Ja,'dat'kun'je'hier'instellen.'' I:'Oké.' G:'Wij'hadden…'(draait'de'printer,'geluid'op'opname).'Hier'zo,'dat'kan'hiermee.'En'dan' kan'je'zoeken'zo,'en'dan'moet'je'op'het'knopje'drukken'steeds' I:'Oké' G:'Maar'dat'waren'we'eerst'vergeten'om'te'doen.'En'toen'deed'ie'het'niet' I:'Oh'nee,'dat…'dus'je'moet'wel'eerst'echt'met'de'knopjes'dan'alles'instellen?' G:'Ja.' I:'Oké' G:'Anders'doet'ie'het'ook'niet.'' I:'Hmm.'En'wat'kun'je'hier'dan'allemaal'mee'instellen'bijvoorbeeld?' G:'Hier'kun'je'zien'hoe'warm'het'is' I:'Ja' G:'Wat'er'op'de'SDVkaart'staat'enzo' I:'Ja' G:'En'eh,'hoe'lang'het'nog'gaat'duren'enzo' I:'Oké.'En'hoe'lang'duurt'het'meestal'om'iets'te'maken?' G:'Eh…'een'fluitje'duurt'ongeveer'dertig'minuten,'maar'eh,'sommige'dingen'eh…'die' kunnen'wel'een'uur'duren.'' I:'Oké.'Oh'dat'is'dus'nog'best'wel'lang'' G:'Ja.'Maar'dat'zijn'dan'ook'weer'grotere'dingen.' I:'Ja,'oké.'En'ehm,'met'het,'met'het'bouwen.'Hoe'hebben'jullie'dat'precies'aangepakt?' G:'Nou…'we'zijn'gewoon'met'groepjes'gaan'werken' I:'Ja' G:'Dus'ongeveer'groepjes'van'vier'kinderen.'En'de'ene'die'deed'dit'onderdeel'(wijst' onderdeel'aan)'gewoon'dit'ding'zelf,'en'het'andere'deel'begon'hiermee'(wijst'ander' onderdeel'aan).'Wij'zijn'hiermee'begonnen,'alleen'dat'is'wel'heel'irritant'af'en'toe.'' I:'Oké,'waarom?'Omdat…' G:'Nou'dit'moest'je'helemaal'in'elkaar'goed'zetten' I:'Ja' G:'En'als'daar'iets'misgaat'dan'doet'ie'helemaal'al'niks'meer.' I:'Oké.'' G:'Want'alle'draadjes'moeten'precies'goed'zitten' I:'Hmm'

55

G:'En'daar'komen'alle'draadjes'een'beetje'zo,'een.'' I:'Ja' G:'Dus'alles'zit'hier'aan'vast' I:'Hmm' G:'Dus'als'het'ene'draadje…'als'zo’n'ding'al'verkeerd'zit,'dan'doet'ie'ook'al'niks'meer.'' I:'Wat'is'dit'dan'voor'iets?' G:'Eh'daarmee'laat'ie'het'besturen'ook,'en'deze'twee.' I:'Oke,'Oke' G:'Maar'deze'kon'je'er'ook'nog'bij'in'doen'maar'dat'was'dan'weer'iets'anders,'dat'weet' ik'niet.' I:'Ok.'En'eh,'je'vertelde'dat'je'groepjes'hebt'gewerkt,'dus'je'hebt'het'in'groepjes' gebouwd.'Welk,'wat'heb'jij'met'jouw'groepje'gedaan'voor'de…' G:'Eh,'wij'hebben'hier'die'kop'met'een'groep'gedaan.'' I:'Oke' G:'En'dan'moest'je'eh,'allerlei'dingen'doen'alleen'bij'ons'miste'er'een'draadje'miste'er.' Die'was'er'niet' I:'Die'was'er'niet?' G:'Nee' I:'En'hoe'hebben'jullie'dat'toen'opgelost?' G:'Eh…'wij'zijn'eh,'verder'gegaan'met'een'ander'onderdeel'wat'nog'vrij'was…' I:'Hmm,'ja' G:'Wat'we'nog'konden'doen.'En'eh'de'bouwmoeder'heeft'dan'ergens'naar'toegestuurd' om'te'vragen'en'toen'hebben'we'weer'een'nieuw'draadje'gehaald.' I:'Oh,'oke.'Dus'uiteindelijk'is'het'wel'opgelost?' G:'Ja,'alleen'nu'is'er'weer'iets'en'nou'doet'ie'het'weer'niet.' I:'Ja,'dat'is'wel'een'beetje'jammer'ja.'Dus'nu'op'dit'moment'doet'ie'het'niet?' G:'Nee,'want'ze'waren'er'mee'bezig'ofzo,'maar'deze'draden'liggen'nu'ook'los'zie'ik.'' I:'Oh'ja,'ik'zie'het.'En'gaan'jullie'daar'zelf'nog'iets'aan'doen'om'dat'op'te'lossen?'' G:'Eh'ja'waarschijn…'eh'er'zijn'twee'jongens'ofzo,'en'die'weten'heel'veel'hiervan,'en'die' doen'het'met'nog'iemand'anders'erbij' I:'Oke' G:'Die'er'meer'van'weet.' I:'Ja,'oke.'En'ehm,'hoe'lang'hebben'jullie'er'over'gedaan'om'de'printer'te'bouwen' ongeveer?'' G:'Eh,'ongeveer…'denk'ik'iets'langer'dan'een'half'jaar'ofzo'denk'ik'een'beetje.' I:'Oke,'ja.'En'de'handleiding'hoorde'ik'al,'hoorde'ik'al'uit'vorige'gesprekken'is'in'het' Engels.'' G:'Ja' I:'Hoe'vond'je'dat?' G:'Eh,'wel'heel'moeilijk'want'ik'ben'niet'zo'goed'in'Engels.'' I:'Ja.'Dus'hoe'loste'je'dat'dan'op,'als'je'dan'iets'niet'begreep?'' G:'Eh,'we'hebben'of'vertaald,'via'de'IVpad' I:'Hmm' G:'En'eh,'naar'de'plaatjes'gekeken.'' I:'Oké.'En'kwam'je'er'dan'wel'een'beetje'uit,'als'dan…?' G:'Ja.'Dan'is'het'wel'makkelijker.'' I:'Oké.'En'ehm,'wat'vind'je'leuk'of'vond'je'leuk'aan'dit'project?'Of'vond'je'ook'iets' minder'leuk'bijvoorbeeld?' G:'Eh…'ik'vond'het'zelf'heel'leuk'dat'je'hem'zelf'in'elkaar'mocht'zetten.'' I:'Ja,'hmm' G:'Want'dan'leer'je'er'ook'meer'van'en'dan'weet'je'ook'hoe'die'werkt' I:'Hmm' G:'En'als'je'hem'zelf'niet'in'elkaar'zet'dan'weet'je'ook'niet'hoe'die'werkt' I:'Nee,'ja'klopt.''

56

G:'Dan'kun'je'hem'ook'niet'gebruiken'bijna' I:'Hmm,'ja'klopt!'En'vond'je'ook'iets'moeilijk?' G:'Eh,'ja'ik'vond'zelf'die'draadjes'hier'zo'want'daar'gaan'allemaal'dingen'in' I:'Ja' G:'…'om'dat'dan'naar'de'onderkant'te'krijgen.'Want'dat'wil'bijna'niet.' I:'Oké.'Dus'die'draadjes'hier'doorheen'halen?' G:'Ja.'Want'er'zit'nog'een'buisje'zit'er'dan'zo'door'en'dan'moet'je'er'elke'keer'zo' overheen'dus'dan'moet'je'helemaal'priegelen'om'hem'er'doorheen'te'krijgen.'' I:'Dus'dat'vond'je'heel'moeilijk?' G:'Ja' I:'Oke.'En'vond'je'het'nuttig,'om'de'printer'zelf'te'bouwen?' G:'Eh'ja,'zelf'wel'ja' I:'Hmm' G:'Want'het'is'ook'wel'leuk'om'te'bouwen.'Dan'leer'je'er'ook'wel'veel'van.' I:'Wat'leer'jij'er'dan'van?'' G:'Eh…'hoe'die'zelf'werkt' I:'Hmm' G:'En'dat'je'dan'ook'meer'van'een'3DVprinter'weet.'Want'eerst'weet'je'alleen'maar'dat' een'3DVprinter'kan'printen.'Maar'er'was'ook'al'van'tevoren'iemand'geweest'die'had' verteld'over'de'3DVprinter.'Dus'dan'weet'je'er'ook'veel'meer'van.'' I:'Ja,'hmm' G:'Dus'dat'is'wel'fijn' I:'Ja,'dat'snap'ik.'En'zijn'er'ook'bepaalde'woorden'of'begrippen,'bijvoorbeeld'Engelse' woorden'of'gewoon'materialen…'woorden'die'je'hebt'geleerd'die'je'eigenlijk'eerst'nog' niet'kende'of'die'je'nog'niet'wist?' G:'Eh…'ja'heel'veel'was'dat'wel.'Want'zelf'….'Vorig'jaar'hadden'we'Engels'alleen'eh,'daar' was'ik'niet'zo'goed'in.'' I:'Hmm' G:'Dus'nu'ben'ik'er'nog'steeds'niet'zo'goed'in,'dus'ik'heb'wel'meer'dingen'geleerd'van' Engels.'' I:'Oke,'en'wat'heb'je'dan'bijvoorbeeld'geleerd?'Zou'je'iets'kunnen'noemen?' G:'Eh,'nee,'zelf'niet'zo'uit'mijn'hoofd'nee.'' I:'Eh,'en'heb'je'bijvoorbeeld…'kan'je'bijvoorbeeld'een'aantal'onderdelen'noemen'bij' naam?'Hoe'dat'heet?' G:'Eh,'dit'is'hier'de'kop' I:'Ja' G:'Met'een'ventilator'hier,'anders'wordt'ie'te'warm' I:'Ja' G:'Eh,'en'dit'is'de'printplaat…'eh'en'dan'hebben'we'hier'nog'iets…'deze'…'maar'die' hoort'aan'de'onderkant.'Daar'zit'dan'nog'een'plaatje'onder' I:'Hmm' G:'En'daarmee'wordt'het'ook'helemaal'bestuurd.'' I:'Oké.' G:'En'als'dat'er'ook'niet'onder'zit'dan'doet'ie'het'al'helemaal'niet.' I:'Hmm' G:'Daar'zit'allerlei…'daar'zitten'allemaal'draden'die'komen'daar'op'één'uit'eigenlijk.'' I:'Hmm.'En'wat'hier'in'zit,'zit'hier'dan'materiaal'in'waarmee'het'dan'wordt'ge…' G:'Ja,'dit'is'het'materiaal'waarmee'het'gemaakt'wordt.'Het'gaat'dan'zo'via'de'buis'zo…'' I:'Ja' G:'En'dan'hier'wordt'het'helemaal'warm'dus'dat'kun'je'ook'niet'aanraken.'En'dan'wordt' het'daar'gesmolten,'en'deze'gaat'dan'de'hele'tijd'heen'en'weer'en'dat'maakt'dan'de' vorm.' I:'Oh'ja,'wat'leuk.'' G:'Ja'

57

I:'Heel'leuk.'Ehm'nou,'ja,'heb'je'verder'nog'iets'wat'je'mij'wil'vertellen'over'de'printer?' G:'Hmm,'nee.'Volgens'mij'niet.' I:'Oké.'Nou'dan'eh…'zullen'we'dan'naar'het'volgende'gaan?'' G:'Ja' I:'Ja?'Oké.'Dan'volg'ik'jou.'' ' (stilte'op'de'opname,'dit'komt'door'het'lopen'van'het'ene'naar'het'andere'lokaal)' I:'Nou,'kun'je'mij'iets'vertellen'over'het'technieklokaal?'' G:'Ehm…'nou'hier'verven'we'allemaal'op.' I:'Ja' G:'Eh'dit'is'de'kleurencirkel'die'we'hebben'gemaakt.'En'dit'is'een'plaatje'die'we'uit' hebben'geprint.'En'dan'zijn'er'lijnen'opgetekend'en'dan'kun'je'zo'precies'zien'welk' vakje,'en'dat'is'dan'makkelijker'over'te'tekenen.'' I:'Hmm,'ja.'Oké.'En'heb'je'dit'zelf'ook'gedaan?' G:'Eh,'nee'nog'niet.' I:'Oké' G:'Dat'was'ik'nog'van'plan'om'te'doen' I:'Oké'dat'ga'je'nog'doen.' G:'Deze'is'van'het'andere'meisje'met'het'blonde'haar,'J.'(naam'afgekort).' I:'Oké'dus'daar'is'die'aap'van' G:'Ja' I:'Die'was'van'S.'(naam'afgekort),'die'zag'ik'al,'die'had'ze'ook'al'zelf'laten'zien' G:'Ja' I:'En'wat'kun'je'nog'meer'allemaal'doen'in'het'technieklokaal?' G:'Ehm…'we'hebben'huisjes'gemetseld.'' I:'Ja' G:'Ehm,'met'meester'Wim'samen.'En'dan'eh,'het'zijn'echt'huisjes,'echt'met'metselen'leer' je'dan.'' I:'Hmm' G:'En'dat'moet'je'dan'allemaal'zelf'maken.'Dus'als'je'dan…'als'je'een'deur'erin'wil'moet' je'die'er'zelf'in'zetten'en'het'hout'moet'je'ook'helemaal'zelf'zagen'enzo' I:'Oké.'En'hoe,'hoe'maak'je'dit'dan'elkaar?' G:'Eh…'Dit'is'met'een'soort'lijm,'pastalijm.' I:'Oké.'' G:'En'dat'moet'je,'dat'smeer'je'er'dan'gewoon'op'en'dan'vanzelf'gaat'het'dan'vast'zitten.'' I:'Hmm.' G:'En'dan,'de'deur'kun'je'nog'open'doen,'en'de'ramen'die'kunnen'nog'open.'' I:'En'mag'je'dan'ook'zelf'bepalen'hoe'het'huisje'eruit'ziet?' G:'Ja.'Sommigen'die'doen'gewoon'een'plat'dak' I:'Ja' G:'En'die'willen'aan'het'strand,'en'sommigen'die'willen'gewoon'een'normaal'dak.' I:'Hmm,'oké.'' G:'Sommigen…'er'is'er'ook'één'die'heeft'het'met'stro'gedaan.'' I:'Oh'echt?' G:'Ja,'die'staat'in'de'kast'hier' I:'Oh,'die'wil'ik'wel'zien.'Daar'ben'ik'wel'benieuwd'naar.'' G:'Dat'is'deze' I:'Oh'ja,'dat'is'ook'wel'grappig.'' G:'Dat'is'de'enige'die'zo'is'gemaakt.'En'er'zijn'ook'mensen'die'zijn'nu'bezig'dat'je'zo’n' dingetje'moet'maken'dat'je'met'zo’n'dingetje'moet'volgen'en'niet'mag'aanraken,'met' een'batterij.' I:'Hmm,'oké.' G:'Daar'doe'ik'niet'aan'mee,'daar'had'ik'geen'zin'in.'En'hier'hebben'we'dan'nog'kleien,' dan'kun'je'een'schatkist'maken.''

58

I:'Ja,'hmm' G:'En'de'schatkisten'die'staan'daar,'die'zijn'allemaal'al'klaar.' I:'Oh'ja' G:'En'dan'is'hier'ook'nog'de'bruggen'bouwen' I:'Hmm' G:'En'dan'heb'je'hier'ook'nog'hier'zo'met'het'hart' I:'Ja' G:'En'andere'dingen…'het'oog,'en'zulke'dingen'die'kun'je'dan'allemaal'doen'en'daar'kun' je'dan'een'powerpoint'of'zo'van'maken'met'zijn'tweeën.'' I:'Ja' G:'En'die'moet'je'dan'aan'de'klas'geven.' I:'Oké.'' G:'En'dan'moet'je'dat'allemaal'uitleggen'enzo.'' I:'Ja.'En'hoe'vind'je'dat'dan,'om'zo'te'presenteren'voor'de'klas?'' G:'Eh…'zelf'vind'ik'het'best'eng'want'een'spreekbeurt'vind'ik'zelf'ook'altijd'heel'eng.' I:'Ja,'hmm.'' G:'Dus…' I:'Heb'je'het'idee'dat'je'er'iets'van'leert'als'je'het'doet?' G:'Eh'ja,'dat'wel'ja.'' I:'Ja'' G:'Want'zoals'met'spreekbeurten'dan'mogen'we'ook'niet'meer'gewoon'over'een'hond'of' kat'doen.'Dat'heeft'juffrouw'echt'een'lijst'gemaakt'waar'je'uit'mag'kiezen.' I:'Oké.'' G:'Dus…' I:'Dus'je'leert'er'wel'van'als'je'dat'doet?' G:'Ja,'ja.'En'dan'hebben'we'ook'nog,'eh,'knopen'leggen.'Die'is'ook'daar'bij'het'huisjes' bouwen.'En'dan'heb'je'hier…'lagen'knopen'hier'ergens'onder.'Waar'heeft'meester'nu'de' knopen'neergelegd?' I:'(lacht)'dat'weet'ik'ook'niet' G:'Nee.'Die'heeft'meester'weer'weggelegd'waarschijnlijk.'En'dan'heb'je'ook'nog'dat'je' zo’n'engel'kan'maken'met'wasknijpers.'Groep'5'en'groep'6'kunnen'die'maken.'En'eh,'er' is'ook'nog…'dan'heb'je'hier'ook'nog'de'microscoop'heb'je'hier'dan'nog'staan.'Daar'mag' je'dan'ook'nog'allerlei'dingen'mee'doen.'' I:'Oké.'En'wat'kun'je'dan'allemaal'doen'met'die'microscoop?' G:'Nou,'hier'heb'je'dan'zo’n'opdracht…'en'dan'kun'je'dan'bijvoorbeeld'eh,'als'je'iets'van' buiten'moet'halen'en'dat'moet'je'onder'de'microscoop'leggen'en'dan'moet'je'kijken'wat' je'dan'ziet' I:'Hmm' G:'En'opschrijven'wat'waar'ligt,'wat'wat'is.'En'dan'moet'je'dit'opschrijven,'en'daar…' Maar'dat'heb'ik'zelf'nog'niet'gedaan.'' I:'Oké.'En'lijkt'je'dat'leuk'om'nog'te'doen?' G:'Ja,'dat'wel'ja.'Mij'lijkt'alles'eigenlijk'wel'leuk'om'te'doen'' I:'Nou,'dat'is'goed'om'te'horen.'En'wanneer'mag'jij'werken'in'het'technieklokaal?' G:'Ehm…'op'vrijdagmiddag'van'kwart'voor'1,'of'half'1'ofzo,'en'dan'hebben'wij'tot'half'2' en'dan'heeft'groep'5'en'6'van'half'2'tot'half'3.'' I:'Oké.'Dus'jij'doet'dan'met'groep'7'en'groep'8...' G:'Ja,'groep'7'en'groep'8'werken'hier'dan,'en'dan'heb'je'in'het'andere'lokaal'heb'je'nog' een'bord'staan'wat'je'allemaal'nog'kunt'doen,'en'daar'heb'je'Stratego'nog'staan,'eh,'en' zulke'dingen,'spelletjes.' I:'Hmm' G:'Dat'is'ook'wel'heel'leuk.'' I:'Oké.'En'had'je'nog'zelf'iets'wat'je'zelf'had'gemaakt'of'zelf'had'gedaan'wat'je'me'nog' wilde'laten'zien?' G:'Dat'is'dit'huisje,'die'heb'ik'gemaakt'

59

I:'Oh'die'heb'jij'gemaakt.'Die'is'ook'echt'wel'goed'gelukt' G:'Ja,'alleen'hij'is'heel'vaak'uit'elkaar'gevallen.' I:'Ooh'echt?' G:'Dus'dan'viel'hier'weer'een'stuk'vanaf'en'dan'viel'daar'weer'een'stuk'vanaf' I:'Maar'hoe'loste'je'dat'dan'op'als'dat'gebeurde?' G:'Nou,'meester'Wim'die'had'dan'eh,'die'deed'dat'dan'want'dan'was'hij'kapot'gegaan'en' meester'Wim'zag'dat'dan'en'dan'deed'meester'Wim'dat'vastmaken'en'daarna'zat'ie' gewoon'weer'vast.'Maar'soms'doe'je'het'ook'wel'gewoon'zelf,'dat'je'hem'vast'moest' maken.' I:'Hmm.'Maar'nu'blijft'hij'wel'goed'staan?' G:'Ja'nu'wel' I:'Gelukkig,'dat'is'fijn.'Hij'is'wel'heel'mooi'geworden,'vind'ik.'' G:'Ja.'Want'dit'hebben'we'hier'met'zand'gedaan,'dan'hebben'we'zand'van'buiten' gehaald'en'dat'kun'je'dan'zo'in'het'zwart'doen'en'dan'krijg'je'zo'gerimpeld.'' I:'Oh'ja,'dat'is'wel'grappig.' G:'En'sommigen'doen'ook'gewoon'hier'zand.' I:'Ja,'dit'is'het'strand.'' G:'Ja,'het'strand'met'water' I:'Ja,'ik'zie'het.'Nou,'ehm,'wil'je'me'verder'nog'iets'vertellen'over'het'lokaal?' G:'Ehh…' I:'Of'wat'dat'het?' G:'Volgens'mij'wel'ja' I:'Oké.'Nou,'heel'goed.'Ik'heb'nog'wel'een'paar'vragen.'Nou,'je'hebt'het'al'wel'een'klein' beetje'verteld.'Moet'je'wel'eens'samenwerken'bij'de'projecten'die'doet?' G:'Ja.'Eh,'bij'bruggen'bouwen'moet'je'met…'kun'je'met'vier'man'doen'en'het'hart'en'het' oog'dat'kun'je'ook'samen'doen'en'het'is'het'makkelijkst'om'dat'met'zijn'tweeën'te'doen' want'dan'leer'je'er'meer'van.'' I:'Hmm' G:'En'daar'in'het'andere'lokaal'moet'je'ook'heel'veel'dingen'samen'doen' I:'Oke.'En'hoe'vind'je'dat,'om'samen'te'werken?' G:'Eh,'leuk,'want'je'kan'dan'als…'je'mag'niet'de'hele'tijd'met'dezelfde'persoon'samen' iets'doen.'' I:'Oke' G:'Dus'als'je'de'ene'keer'iets'met'diegene'hebt'gedaan'en'dat'is'af,'dan'moet'je'de'andere' keer'het'met'een'ander'iemand'doen.'En'zo'leer'je'elkaar'meer'kennen'ook' I:'Ja,'dat'is'wel'leuk' G:'Ja' I:'Dus'vind'je'het'nuttig'om'samen'te'werken'met'anderen?' G:'Ja' I:'Oke.'En'moet'je'weleens'een'verslag'schrijven,'of'een'poster'maken?'' G:'Ehm,'nou'wel'eens'een'powerpoint,'bij'het'oog'enzo.'En'bij'de'microscoop'volgens'mij' ook.'' I:'Ja' G:'Alleen'het'oog'had'ik'vorig'jaar'gedaan'alleen'daar'hoefden'we'het'toen'niet'te'doen.' I:'Hmm.'Dus'je'hebt'nog'nooit'een'poster'gemaakt'of'een'verslag'geschreven?'' G:'Nee,'daar'niet'voor.'Wel'een'keer'voor'een'spreekbeurt'maar'dat'was'het'ook'wel.'' I:'Ja,'dus'presenteren'dat'doe'je'wel'met'deze'projecten?' G:'Ja' I:'Nou,'ik'heb'nog'een'paar'vragen.'Deze'zijn'misschien'een'beetje'lastig,'maar'ehm…'ik' doe'onderzoek'omdat'jullie'school'een'ondernemende'school'is'en'daarbij'doen'jullie'als' leerlingen'aan'ondernemend'leren,'zo'wordt'dat'dan'genoemd.'En'kun'jij'mij'uitleggen' wat'volgens'jou'een'ondernemende'school'is?'' G:'Nou,'bij'de'3DVprinter'maken'we'dan'dingen'en'dat'verkopen'we'dan'ook'weer.'En'we' hebben'net'ook'bij'Serious'Request'flessen'ingezameld''

60

I:'Hmm,'ja' G:'En'dat'hebben'we'vorig'jaar'ook'gedaan.'En'daar'halen'we'dan'ook'geld'mee'op'enzo.' En'dingen'verkopen'vooral.' I:'Ja,'oke.'Dus'dat'is'volgens'jou'een'ondernemende'school.' G:'Ja' I:'Oké.'En'wat'vind'je'hiervan'dat'dat'zo'gaat'op'jouw'school?'' G:'Eh'leuk,'want'niet'veel'scholen'hebben'dat'ook,'bijvoorbeeld'zo’n'3DVprinter'dat' hebben'niet'zoveel'scholen' I:'Hmm' G:'Dus'dat'is'ook'wel'weer'leuk'omdat'je'dat'dan'weer'hebt' I:'Hmm,'ja.'En'zijn'er'nog'dingen'die'je'niet'hebt'verteld'maar'die'je'nog'wel'wil' vertellen?' G:'Nee,'ik'heb'alles'volgens'mij'wel'verteld.'' I:'Ja'je'hebt'inderdaad'heel'veel'verteld,'dus'dat'vind'ik'heel'goed.'Nou,'dan'heb'ik'alles' wel…'dan'heb'ik'al'mijn'informatie'wel'verzameld.'Heb'je'nog'vragen'voor'mij?' G:'Nee' I:'Nou,'dan'ga'ik'de'opname'stopzetten,'want'dan'zijn'we'klaar.'En'heel'erg'bedankt' natuurlijk!' N(EINDE(OPNAMEN( ( ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '

61

Transcript(Participant(ON4( ( Interviewer:'' ' ' Quirine'Simons' Participantnummer:' ' OV4' Datum:'' ' ' 22'mei'2015' Duur(interview:(' ' 16.04'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' Geen'bijzonderheden.' ' De'interviewer'is'in'het'transcript'aangegeven'met'de'letter'I.' De'naam'van'de'participant'is'in'het'interview'afgekort'tot'de'letter'M.'' _____________________________________________________________________________________________________' ' Transcript( ' N(START(OPNAME(N(( I:'Ik'heb'eerst'eventjes'wat'vraagjes'voor'je.'Eh,'even'wat'algemene'vragen.'Wat'is'je' naam?' M:'M.' I:'En'op'welke'school'zit'je?' M:'OBS'Op'’t'Veld' I:'En'in'welke'klas'zit'je?' M:'Groep'8' I:'En'hoe'oud'ben'je?' M:'Twaalf' I:'En'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?' M:'Een'jongen' I:'Een'jongen,'nou'dat'is'inderdaad'duidelijk.'Nou,'dan'eh,'zit'dat'er'in'ieder'geval'op,'dan' weet'ik'dat.'Zullen'we'naar'de'printer'gaan?' M:'Ja,'is'goed' I:'Oké,'dan'lopen'we'daar'even'naartoe.'' Nou,'we'staan'nu'bij'de'3DVprinter.'Kun'je'daar'iets'over'vertellen?'' M:'Ja.'Wij'hebben'een'3DVprinter'gekregen' I:'Ja' M:'En'ehm,'die'hebben'wij'met'onze'hele'klas'in'elkaar'gebouwd' I:'Hmm' M:'En'in'het'begin'was'wel'moeilijk'want'we'snapten'er'niet'zoveel'van' I:'Oké,'hoe'kwam'dat'dan?' M:'Omdat'het'in'het'Engels'was'dus'dat'was'heel'moeilijk'in'elkaar'te'zetten' I:'Hmm' M:'En'ehm,'toen'lukte'het'beter'en'ehm,'nu'zit'ie'in'elkaar'maar'er'zitten'er'een'paar'nog' niet'helemaal'goed' I:'Nee,'dat'heb'ik'gehoord,'want'er'zitten'hier'een'paar'draadjes'los'he' M:'Ja' I:'En'zou'je'me'wat'dingen'aan'kunnen'wijzen?'Wat'is'bijvoorbeeld'wat?'Hoe'werkt'het' precies?' M:'Nou'dit'is'ehm,'het'systeem' I:'Ja' M:'Waar'je'een'SDVkaart'in'kan'doen' I:'Ja' M:'En'dan'heb'je'ehm,'bijvoorbeeld'staat'erop'een'fluitje,'en'dan'dit'ding'gaat'dan'hierop' fluiten,'ehm,'printen.' I:'Hoe'heet'dit'ding'dan?' M:'De'printkop' I:'Oké,'de'printkop.'Hmm'

62

M:'Bijvoorbeeld'we'hebben'nu'al'hier'drie'fluitjes' I:'Ja.'En'dit'heb'je'dan'ook'in'het'Engels'geleerd'he,'weet'je'dat'nog'hoe'dat'heet'of'niet?' M:'Nee,'niet'echt.'' I:'Oké.'En'de'rest.'' M:'Ehm' I:'Dit'was'de'printkop,'en'dan?' M:'Ehm,'dit'is'de'plaat' I:'Ja' M:'Hier'komt'het'op'en'ehm,'dit'is'ehm,'de'waaier.'Dus'dat'zorgt'dat'het'dan'meteen'koel' is?' I:'De'wire,'zeg'je?' M:'Nee'de'waaier' I:'De…?' M:'Die'ventilator' I:'Oh,'de'waaier,'zeg'je.'Oké,'ja,'hmm.' M:'En'ehm,'die'zorgt'dan'dat'het'meteen'koud'is,'dus'na'het'printen'kan'je'het'meteen' eraf'halen.'' I:'Want'het'is'normaal'gesproken'heel'warm?' M:'Ja.'Iets'van'tweehonderd'zoveel'graden' I:'Oh,'dat'is'inderdaad'wel'heel'warm.'Dus'dan'mag'je'hem'ook'niet'aanraken'of'wel?' M:'Als'ie'aan'het'printen'is'niet' I:'Nee,'oké.'En'met'het'bouwen,'hoe'hebben'jullie'eh,'hoe'hebben'jullie'het'precies'dan' gebouwd?'' M:'Nou'we'hebben'als'allereerste,'hebben'we'dit'gebouwd'ehm…'dit' I:'Ja' M:'En'dat'was'ook'al'moeilijk,'toen'hebben'wij'deze'opdracht'gekregen'om'deze'in' elkaar'te'zetten' I:'Ja' M:'Maar'die'was'eerst'ook'helemaal'verkeerd.'En'toen'zijn'we'opnieuw'begonnen'en' toen…'nu'is'die'goed'gegaan' I:'Ja' M:'En'ehm,'nu,'daar'moet'dan'de'plaat'op'en'die'hebben'wij'er'dan'ook'op'gezet'met'ons' groepje' I:'Ja' M:'En'eh,'toen'was'ie'af' I:'Hmm' M:'En'eh,'toen'heb…'dat'andere'groepje'was'alvast'bezig'geweest'met'de'kop' I:'Ja' M:'De'printkop.'En'ehm,'die'was'dan'na'een'paar'weken'pas'klaar,'omdat'die'echt'heel' moeilijk'in'elkaar'zat' I:'Hmm.'En'waarom'was'dat'zo'moeilijk'dan?' M:'Omdat'er'allemaal'draadjes'hier'bovenop'aangedraaid'moesten'worden.'' I:'Oké,'en'dat'was'heel'lastig?' M:'Ja' I:'Oké.'Oké.' M:'En'ehm,'zoals'je'ziet'alle'draadjes'lopen'naar'beneden' I:'Ja' M:'Die'lopen'allemaal'hier'onderin.'' I:'Ja'Dan'heb'je'een'plaat'en'daar'worden'alle'draadjes'ingedrukt.' I:'Hmm.'En'hoe'heet'die'plaat?'Heeft'die'ook'een'naam?'' M:'Dat'weet'ik'niet'precies,'want'die'hebben'wij'er'niet'in'gezet.' I:'Oké,'is'goed.'En'ehm,'je'moest'dus'ook'samenwerken,'toch?'' M:'Ja'

63

I:'Hoe'ging'dat'dan'precies,'dat'samenwerken?'' M:'Nou'dat'ging'goed,'want'je,'er'zat'bijvoorbeeld'1'achter'de'IVpad'voor'het'vertalen' I:'Ja' M:'En'dan'doe'je'de'anderen'doe'je'een'deel'laten'bouwen'' I:'Hmm' M:'En'die'andere'helpt'dan'die'ene'met'vertalen' I:'Ja' M:'En'dan'ehm,'heb'je'dan'twee'die'gaan'bouwen' I:'Hmm' M:'Eh'allebei'aan'een'deel'en'dan'twee'die'gaan'bijvoorbeeld'vertalen.'' I:'Oké.'Dus'daar'hadden'jullie'wel'een'goede'verdeling'in'gemaakt,'hoe'jullie'dat'deden.' M:'Ja' I:'Oké.'En'hoe'lang'hebben'jullie'erover'gedaan'om'de'printer'te'bouwen?' M:'Ehm…'we'zijn'nog'niet'in'het'begin'van'groep'8'begonnen' I:'Hmm' M:'Dus'ongeveer…'een'half'schooljaar' I:'Oké,'een'half'jaar,'oké.'En'ehm,'eh,'wat'is'jouw'rol'geweest,'wat'had'jij'ook'alweer' precies'gedaan?' M:'Ik'had'dit'ding'gemaakt'voor'de'plaat' I:'Ja,'ja' M:'En'ik'had'deze'in'elkaar'gezet'en'dan'nog'deze' I:'Oké.'En'wat'is'dit'dan?' M:'Ehm'dat'is'ehm,'als'je'die'aanzet'dan'slurpt'die'deze'naar'binnen,'en'dan'wordt'het' hierin'warm'gemaakt,'hier'al'een'beetje' I:'Wat'zit'hier'dan'precies'in,'hoe'heet'dat'dan?' M:'Dat'is'het'plastic'wat'wordt'geprint' I:'Oké.'En'heeft'dat'plastic'ook'een'naam?'' M:'Eh'ja,'maar'ik'weet'niet'precies'hoe'dat'heet,'ehm…'nee,'dat'weet'ik'niet'precies' I:'Nee?'Oké.'En'je'was…'dan'gaat'het'zo'hier'doorheen'en'dan?' M:'Ja'hier'wordt'het'dan'zo’n'beetje'opgewarmd' I:'Ja' M:'Want'anders'kan'het'niet'echt'makkelijk'buigen' I:'Hmm' M:'Dat'gaat'zo.'En'hierin'wordt'het'echt'helemaal'gesmolten'' I:'Ja' M:'En'dan'loopt'het'eruit' I:'Oké.'' M:'En'dan'gaat'deze'zo'bewegen'zo.'' I:'Ja' M:'Die'kan'dan'bewegen' I:'Ja.'En'dat'fluitje,'dat'hebben'jullie'dan'gemaakt?' M:'Ja' I:'Hoe'doen'jullie'dat'dan'precies?'Want'er'zit'ook'een'balletje'in,'zie'ik?'Hoe'kan'dat'er' dan'in?' M:'Nou,'ehm,'je'doet'ehm…'je'gaat'op'de'site,'eh,'tinkyverse,'en'dan'kan'je'hem' ontwerpen'of'hij'staat'er'al'op,'en'dan'print'hij'dat'balletje'er'automatisch'in'maar'dan' zit'hij'nog'vast' I:'Oké' M:'En'dan'moet'je'met'een'schroevendraaiertje'erin,'en'dan'moet'je'hem'losknappen' I:'Moet'je'hem'losmaken' M:'Ja' I:'Oké,'zo.'Dus'daarom'werkt'het'ook'echt'als'een'fluitje?' M:'Ja'

64

I:'Oké.'En'waar'gebruiken'jullie'de'printer'nu,'eh,'vooral'voor?'Of'nou'ja,'nu'is'ie'dus' kapot,'maar'wat'hebben'jullie'ermee'gemaakt?' M:'Ehm,'wij'hebben'fluitjes'gemaakt' I:'Ja' M:'We'hebben'ook'een'cadeau'gemaakt'voor'de'moeder'van'Pim'gemaakt' I:'Oké' M:'En'dat'is'dan'een'hondenbot,'en'daar'staat'dan'op'Dorus,'want'ze'hebben'een'hond' die'Dorus'heet…' I:'Oké,'wat'leuk' M:'Ja.'En'ehm,'Want'zij'is'bijna'alle'lessen'bij'ons'geweest'om'te'helpen.' I:'Oké,'ja.'Zij'heeft'meegeholpen'met'bouwen?' M:'Ja' I:'Nou,'leuk.'' M:'Ja' I:'Ehm,'heb'je'verder'nog'iets'wat'je'wil'vertellen'over'de'printer'wat'je'me'nog'niet'hebt' verteld?'' M:'Nou,'meer'weet'ik'er'ook'niet'van'denk'ik' I:'Oké,'nou'zullen'we'dan'eh,'verdergaan?' M:'Ja' I:'Oké.'Oh'ik'heb'trouwens'nog'wel'wat'vragen'zie'ik,'ik'ben'wat'vergeten.'Ik'ben'wat' vergeten,'dat'is'niet'zo'handig.'Ehm,'ja'dat'wilde'ik'nog'vragen.'Eh,'wat'vond'je'nou'zo' leuk'aan'het'project,'of'vond'je'ook'iets'minder'leuk?' M:'Nou,'vooral'het'bouwen'vond'ik'heel'leuk.'' I:'Ja,'oké' M:'Alleen'het'wachten'was'niet'zo'heel'leuk' I:'Het'wachten?' M:'Ja'want'je'moest…'je'hebt'dan…'een'week'gaat'een'groepje'erheen' I:'Oké' M:'En'dan'duurt'het'uiteindelijk'ook'best'wel'lang' I:'Hmm.'Dus'je'gaat'dan'niet'iedere'week'met'de'printer'bezig?' M:'Nee,'iedere'week'een'andere'groep' I:'Hmm.'En'vond'je,'vond'je'het'makkelijk'het'bouwen'of'vond'je'het'juist'heel'moeilijk?' M:'Nou,'het'was'wel'heel'moeilijk.'Alleen'uiteindelijk'werd'het'steeds'makkelijker' I:'Oké' M:'Omdat'ie'er'steeds'meer'op'begon'te'lijken'' I:'Hmm.'Ja,'dus'dan…'waarom'werd'het'dan'makkelijker?' M:'Omdat'je'dan'ook'meer'wist'waar'alles'moest'staan' I:'Ja' M:'Dus'bijvoorbeeld'ik'wist'dat'deze'hier'moest'staan' I:'Hmm' M:'Alleen'ik'had'deze'eerst'verkeerd'in'elkaar'gezet' I:'Ja' M:'Want…'ik'kan'hem'er'wel'even'afhalen' I:'Hmm' M:'Want'hieronder'heb'je'deze'draadjes' I:'Ja' M:'En'die'was'ik'er'vergeten'in'te'zetten.'' I:'Oké.'' M:'En'daardoor'was'het'moeilijker'en'werd'de'tijd'ook'wat'krapper.'Want'we'konden' hem'die'dag'konden'we'hem'al'aanzetten'voor'de'hele'klas' I:'Oké.'Dus'heb'je'later'nog'die'draadjes'er'wel'in'gezet' M:'Ja' I:'En'wat'heb'je'van'het'project'geleerd?' M:'Ehm,'hoe'je'moet'bouwen'eigenlijk.'En'hoe'techniek'heel'goed'kan'werken.'

65

I:'Hmm,'en'vind'je'dat'leuk,'dat'techniek?'' M:'Jawel' I:'Ja?' M:'Ja' I:'Hmm.'Nou'dat'is'mooi.'En'ik'heb'nog'een'vraag:'heb'je'bij'het'bouwen'van'de'printer' of'bij'de'printer'ook'bepaalde'woorden'geleerd'of'begrippen'geleerd'die'je'eerst'niet' wist'bijvoorbeeld?' M:'Ja,'maar'die'ben'ik'een'beetje'alweer'vergeten.'' I:'Oké.'Dus'je'zou'niet'zo'iets'kunnen'noemen,'eh…'waarvan'je'denkt'dit'weet'ik'en'dat' wist'ik'eerst'echt'niet' M:'Nee' I:'Oké' M:'Dat'wist'ik'wel'heel'erg'goed'bij'het'bouwen' I:'Hmm' M:'Maar…'nu'weet'ik'het…' I:'Je'bent'het'nu'weer'een'beetje'vergeten'' M:'Ja' I:'Oké.'Nou'ehm,'dat'waren'nu'mijn'vragen,'zullen'we'dan'nu'verder'gaan?' M:'Ja' I:'Oké,'dan'volg'ik'jou.'' M:'Waar'gaan'we'nu'heen?' I:'Naar'het'eh,'technieklokaal.'' M:'Dit'is'het'technieklokaal.'' I:'Ja' M:'Hier'heb'je'dan'bijvoorbeeld'verschillende'taken' I:'Ja' M:'En'ehm,'eh'zoals'hier'heb'je'huisjes'bouwen,'en'als'je'daarmee'klaar'bent'kan'je' bouwen'zoals'met'zo’n'stokje.'En'als'je'zo’n'stokje'aanraakt'dan'gaat'ie'piepen.'' I:'Oké,'hoe'werkt'dat'dan'precies?'' M:'En'dan'ehm,'dat'werkt'met'een'draadje'dat'is'aangesloten'op'het'ijzer' I:'Ja'' M:'En'op'het'hout'is'dan'een'batterij' I:'Hmm' M:'Die'ehm,'hebben'ze'erop'geboord' I:'Ja' M:'En'dan'ehm…'kan'je'dan'een'batterij'indoen'en'dan'is'die'helemaal'verbonden'met' het'ijzer.'En'dan'ehm,'heb'je'hem'eigenlijk'al'af.' I:'Oké.'Kun'je'het'ook'laten'zien,'hoe'dat'eruit'ziet?' M:'Nou,'ik'heb'er'niet'echt'al'een'gebouwd,'maar'deze'is'van'Ashley'' I:'Ja…' M:'En'dan'komt'dit'hier'zo,'en'dan'heb'je'hier'het'lampje,'hier'gaan'de'draadjes'en'eh' hier'zo'gaan'hierheen' I:'Ja.'En'wat'gaat'er'dan'doorheen?' M:'Energie' I:'Oké.' M:'Ik'weet'niet'precies'welke'draadjes'want'die'liggen'hier'niet'echt…'' I:'Hmm' M:'Maar'die'worden'dan'hierop'aangesloten' I:'Ja' M:'en'zoals'je'kan'zien'heb'je'dan'hier'deze'staat'erop'' I:'Ja' M:'En'het'ijzer'zit'eraan'vast' I:'Oké.'' M:'Dan'ehm,'is'ie'wel'al'verbonden'met'het'lampje.'

66

I:'Oké.'En'hoe'maak'je'dit'er'dan'aan'vast?'' M:'Dat'weet'ik'niet' I:'Oké' M:'Want'ik'heb'dit'nog'niet'echt'gedaan.'Ik'heb'nog…'' I:'Wil'je'dat'nog'gaan'doen?'' M:'Ja,'dat'lijkt'me'wel'heel'leuk' I:'En'wat'wilde'je'nog'zeggen?'Ik'heb'nog…' M:'Oh'ik'heb'hier'ook'nog'een'huisje'gebouwd' I:'Ja'' M:'Maar'die'staat'er'niet'tussen'want'die'heb'ik'al'mee'naar'huis.'Maar'het'lijkt'een' beetje'op'deze'huis' I:'Ja' M:'Hij'is'wit'vanbinnen' I:'Hmm' M:'En'het'dak'is'zwart' I:'Hmm' M:'En'wel'dezelfde'stenen'en'zo'verder' I:'Ja.'En'hoe'heb'je'dat'dan'precies'gedaan,'dat'bouwen'van'zo’n'huisje?' M:'Nou'dan'heb'je'pastalijm,'en'in'het'begin'krijg'je'dan'wat'steentjes,'en'kozijnen,'en' deuren' I:'En'deuren'' M:'En'die'moet'je'dan'erin'bouwen' I:'Oké.'' M:'Dan'is'ie'uiteindelijk'klaar.'Alleen'ik'heb'er'best'wel'lang'over'gedaan' I:'Hmm.'Hoe'lang'heb'je'er'dan'ongeveer'over'gedaan'om'het'te'bouwen?' M:'Ehm,'ongeveer'vier,'vijf'weekjes' I:'Oké,'oké.'En'wanneer'mag'jij'dan'in'het'technieklokaal'werken?' M:'Nou,'normaal'op'vrijdagmiddag,'maar'vandaag'kan'het'niet'omdat'we'heel'veel' moeten'schoonmaken'voor'woensdag.' I:'Oh'oké.'Dus'vandaag'gaan'jullie'niet'bezig'vandaag…' M:'Nee' I:'Maar'normaal'gesproken'iedere'vrijdag?' M:'Normaal'gesproken'wel' I:'Oké.'En'ehm,'wat'is'er'nog…'is'er'nog'meer'iets'in'het'technieklokaal'wat'je'me'kunt' laten'zien?' M:'Oh'jawel'hoor.'We'hebben,'daar'heb'je'bijvoorbeeld'Lego'Mindstorm' I:'Ja' M:'En'daar'is'nu'iemand'uit'groep'vijf'of'zes'mee'bezig'' I:'Hmm' M:'En'die'gaat'hem'dan'in'elkaar'zetten'en'dan'kan'ie'hem'besturen'en'zo.' I:'Ja,'oké.'En'wat'is'dat'dan'precies'wat'je'kunt'besturen?' M:'Een'robotje,'en'die'heeft'wielen'en'dat'is'allemaal'elektrisch'en'dan' I:'Ja…' M:'kan'ie'hem'besturen'met'een'eh…' I:'Oké,'dat'is'leuk.'En'nog'iets?' M:'Ehm…' I:'Wat'is'dat'bijvoorbeeld?' M:'Oh'dat'is'een'microscoop' I:'Ja' M:'Daar'kun'je'mee…'hier'kan'je'dan'oefeningen'doen' I:'Ja' M:'Bijvoorbeeld'hier'staat'dan'een'briefje'en'dan'moet'je'dit'allemaal'gaan'opzoeken'op' de'ding…'En'dan…' I:'Ja'

67

M:'Maar'die'heb'ik'ook'al'zelf'gedaan' I:'Oké.'En'kun'je'me'dan'aanwijzen'wat'dan'dit'is'van'de'microscoop,'weet'je'dat'nog,' hoe'dit'heet?' M:'Ehm…'Die'had'ik'vorig'jaar'toen'ik'in'groep'7'was'al'gedaan' I:'Oké,'dus'dat'is'alweer'een'tijdje'geleden' M:'Ja' I:'Hmm,'oké.'' M:'Toen'we'die'net'kregen'was'ik'hier'al'mee'bezig.'' I:'Oké.'En'ehm,'ehm…'moet'je'weleens'samenwerken'bij'de'activiteiten'of'projecten'die' je'doet?'' M:'Ehm,'normaal'wel…'niet'normaal'wel'maar'bijna'altijd' I:'Ja' M:'Ehm'dan'eh…'dan'moet'je'goed'overleggen' I:'Hmm' M:'En'dan'kan'je'er'beter'samen'uit'komen' I:'Hmm.'En'hoe'vind'je'dat,'om'samen'te'werken?' M:'Eh,'dat'vind'ik'wel'heel'leuk,'want'het'is'ook'makkelijker.'' I:'Oké.'En'leer'je'daar'ook'van,'als'je'samenwerkt?' M:'Ja,'je'leert'er'ook'wel'van' I:'En'wat'leer'je'daar'dan'van?' M:'Ehm…'hoe'je'eigenlijk'moet'werken' I:'Hmm' M:'En'ehm,'hoe'je'er'met'zijn'tweeen'uit'kan'komen' I:'Ja,'oké.'En'moet'je'weleens'een'poster'of'een'verslag'schrijven'van'de…' M:'Dat'heb'ik'nog'niet'gedaan,'maar'dat'hebben'wel'al'andere'kinderen'uit'de'klas' gedaan' I:'Oké,'en'hoe'gaat'dat'dan'precies'als'ze'dat'moeten'doen?' M:'Ehm,'bijvoorbeeld'dan'heb'je'een'opdracht'bij'Topondernemers,'daar'gaan'we'zo'ook' nog'langs' I:'Ja' M:'En'ehm,'dan'ehm,'kan'je'iets'kiezen…' I:'Hmm' M:'Bijvoorbeeld'kinderen'uit'de'klas'hebben'ook'al'een'eigen'film'gemaakt.'' I:'Oké' M:'Maar'dan'bijvoorbeeld'aan'het'einde'kan'je'een'muurposter'maken'als'je'wilt' I:'Oké' M:'En'die'komt'dan'in'de'school'te'hangen' I:'Ja,'oké.'En'eh,'moet'je'ook'wel'eens…'moet'jij'wel'eens'presenteren'over'de' activiteiten'of'projecten'die'je'doet?' M:'Nee,'dat'nog'niet' I:'Oké,'dat'heb'je'nog'niet'gedaan' M:'Nee' I:'Oké.'En'wilde'je'me'verder'nog'iets'vertellen'over'het'technieklokaal?' M:'Oh'nee,'hier'hebben'we'verder…'ja'daar'hebben'we'dan'nog'het'menselijke'lichaam…' I:'Hmm,'ja' M:'Dat'is'wetenschap,'en'dan'heb'je'doosjes'en'daar'zitten'dan'bijvoorbeeld…'dan'kun'je' een'oog'in'elkaar'zetten' I:'Oké'' M:'Of'een'hart…' I:'Ja.'En'heb'je'dat'al'gedaan?' M:'Nou'ik'ben'wel'al…'ik'ben'wel'al'met'het'oog'bezig'geweest'en'met'het'hart' I:'Hmm,'en'wat'leer'je'dan'precies'over'het'oog?' M:'Nou,'vooral'hoe'het'oog'in'elkaar'zit' I:'Ja,'hmm,'ja.'Oké.'Ehm,'nou'dan'heb'ik'eigenlijk'nog'maar'een'paar'vragen'voor'jou'

68

want'ehm,'waarom'ik'dus'onderzoek'doe'ik'omdat'jullie'school'een'ondernemende' school'is,'ik'weet'niet,'misschien'heb'je'er'wel'eens'van'gehoord' M:'Ja' I:'Ja,'eh,'zou'je'mij'kunnen'vertellen'eh,'waarom'jouw'school'een'ondernemende'school' is'volgens'jou,'omdat'jij'dat'denkt?' M:'Nou,'ik'denk'omdat'we'veel'met'techniek'doen' I:'Hmm' M:'En'we'hebben'een'nieuwe'directeur,'al'een'paar'jaar' I:'Ja' M:'En'eigenlijk'door'hem'is'dit'er'allemaal'gekomen'omdat'hij'het'ook'al'op'zijn'vorige' school'had'en'hij'weet'heel'veel'van'techniek'en'houdt'er'ook'heel'veel'van' I:'Hmm' M:'En'ehm,'daarom'denk'ik'dat'het'een'ondernemende'school'is'geworden'omdat'het' veel'met'techniek'heeft'te'maken.' I:'Ja,'oké,'goed'zo.'En'wat'vind'jij'ervan,'dat'jullie'zo'werken'op'deze'school?' M:'Heel'leuk.'' I:'Ja.'Wat'vind'je'er'dan'precies'zo'leuk'aan?' M:'Nou'je'kan'allemaal'dingen'doen'en'zo,'je'kan'ook'proefjes'doen' I:'Hmm,'hmm,'oké.'Nou'dan'ehm,'heb'ik'al'mijn'informatie'bij'elkaar.'Dat'waren'al'mijn' vragen'in'ieder'geval.'Heb'jij'nog'iets'wat'je'me'per'se'nog'wil'laten'zien?' M:'Oh'ik'had'het'net'over'Topondernemers,'ik'weet'niet'of'je'dat'wil'zien?' I:'Ja,'dat'is'in'het'andere'lokaal' M:'Ja' I:'Zou'je'dat'nog'kort'kunnen'uitleggen'hoe'dat'eh…?' M:'Oh'jawel,'dat'kan'wel.' I:'Oké.'' ' M:'Daar'heb'je'dan'Topondernemers' I:'Ja' M:'En'ehm,'bijvoorbeeld'heb'je'daar'mappen'en'daar'staan'dan'opdrachten'in.'' I:'Hmm' M:'Maar'je'hebt'voor'bepaalde'groepen,'dus'je'kan'het'alleen'doen'of'ook'samen'doen' I:'Ja…'oké' M:'En'dan'heb'je'ook'voor'een'bepaalde'groep.'' I:'En'waar'gaan'die'opdrachten'dan'over?' M:'Nou,'vooral'over'techniek.'' I:'Oké' M:'En'ehm,'je'kan'een'muurkrant'maken'over'Anne'Frank'enzo.'' I:'Ja'' M:'Dus'het'gaat'ook'wel'over'geschiedenis'een'beetje' I:'Oké.'Dus'ook'een'beetje'geschiedenis'erbij?' M:'Ja' I:'Heb'jij'wel'eens'zo’n'opdracht'eruit'gemaakt?'' M:'Eh'ja,'ik'had…'ik'weet'niet'meer'precies'welke'maar'ik'had'er'wel'een' I:'Oké,'oké.'En'hoe'vond'je'dat,'met'die'mappen'werken?'' M:'Ehm,'wel'moeilijk'maar'wel'leuk' I:'Hmm.'En'wat'was'er'dan'zo'moeilijk'aan?'' M:'Nou…'vooral'dat'je'bijvoorbeeld'alles'moest'opzoeken'als'je'er'nog'niks'van'wist,'en' dan…'dat'was'ook'best'wel'moeilijk.'' I:'Ja,'oké,'hmm.'En'wat'leer'je'daar'dan'van,'van'die'opdrachten'in'die'eh…'mappen?'' M:'Nou,'daar'leer'je'wel'wat'van,'alleen'je'moet'het'meer'maken' I:'Oké'dus….' M:'En'als'je'er'dan'nog'niks'vanaf'weet'dan'moet'je'opzoeken'wat'het'is' I:'Oké.'Nou,'dat'eh,'dan'heb'je'me'alles'laten'zien'of'niet?'

69

M:'Eh,'ja' I:'Oké.'Heb'je'nog'vragen'voor'mij?'' M:'Nee' I:'Nee.'Laatste'iets'wat'je'nog'heel'graag'kwijt'wil?' M:'Nee' I:'Nee,'oké.'Nou,'dan'ga'ik'nu'even'de'opname'stopzetten,'zodat'ik'hem'goed…' N(EINDE(OPNAMEN( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

70

Transcript(Participant(DN1( ( Interviewer:'' ' ' Jos'Kok' Participantnummer:' ' DV1' Datum:'' ' ' 22'mei'2015' Duur(interview:(' ' 21.24'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' Geen'bijzonderheden' ' Interviewer'is'in'het'transcript'aangeduid'met'de'afkorting'I.' De'naam'van'de'participant'is'in'het'transcript'afgekort'tot'de'letter'J.'' ' ( Transcript' ' NSTART(OPNAME(N'' I:'Wij'gaan'beginnen.'Ik'moet'je'eerst'even'een'paar'vraagjes'stellen.'' J:'Oke' I:'Ehm,'wat'is'je'naam?' J:'J.'L.'' I:'Oke.'Op'welke'school'zit'je?' J:'OBS'Op'’t'Veld' I:'En'in'welke'klas'zit'je?' J:'Groep'8' I:'En'hoe'oud'ben'je?' J:'Twaalf'jaar' I:'Twaalf'jaar.'En'dan'de'vraag'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?' J:'Een'meisje' I:'(lacht)'Ja,'dat'dacht'ik'al.'Helemaal'goed.'Jij'gaat'mij'rondleiden.'' J:'Ja' I:'Dus'ik'ben'heel'benieuwd.'Begin'maar.'' J:'Ja.'Dit'is'de'3DVprinter' I:'Ja' J:'En'daar'zijn'we'vanaf'de'herfstvakantie'mee'bezig'gegaan.'En'hij'is'sinds'februari'af.' En'we'hebben'elke'vrijdagmiddag'hebben'we,'een'groepje'van'drie'of'vier'heeft'elke' middag'gebouwd,'met'Rosalie'…','dat'was'onze'hulpouder' I:'Oké,'ja' J:'En'die'ging'dan'elke'keer'helpen'als'we'bijvoorbeeld'iets'niet'wisten' I:'Hmm' J:'En'met'het'Engels'lukte'het'ook'niet'om'te'vertalen,'dan'ging'zij'ons'helpen'en'dan' ging'ze'ons'helpen'met,'nou'je'kunt'nu'beter'dit'doen,'en'dan'aan'het'einde'hadden'we' eigenlijk'alle'stukken'van'elkaar'al'af,'alleen'ehm,'moesten'ze'nog'bij'elkaar'want'het' was'elke'week'was'een'uit'het'groepje'gingen'we'dan'helpen'van'dat'moet'daar'en' uiteindelijk'was'het'af' I:'Ja' J:'En'dan'kwam'de'wethouder'het'officieel'gebruiken' I:'Van'de'gemeente?' J:'Ja' I:'En'wat'ze'die'ervan?' J:'Die'vond'het'heel'goed' I:'Zeg,'je'zei'net'je'hebt'gewerkt'met'een'Engelse'handleiding,'' J:'Ja' I:'Ging'dat'goed?' J:'Ja,'we'wisten'zelf'ook'wel'wat'woordjes,'en'als'we'het'niet'wisten'vroegen'we'het'

71

eerst'aan'Rosalie,'' I:'Ja' J:'En'anders'gingen'we'als'zij'het'ook'niet'wist'gingen'we'naar'Google'Translate'want'we' wouden'natuurlijk'niet'dat'het'fout'ging' I:'(lacht)'nee'dat'kan'ik'begrijpen.'Kun'je'me'ook'vertellen'hoe'die'werkt?' J:'Ja,'ehm…'als,'hier'is'ergens'een'kabel' I:'Ja' J:'En'dan'sluit'je'hem'aan' I:'Ja' J:'En'dan'is'hier'een'knopje'en'daarna'heb'je'hem'aan' I:'Ja' J:'En'ehm,'dan'kan'je'via'de'SDVkaart'' I:'Ja' J:'Of'via'ehm,'de'kabel…' I:'Ja' J:'Kun'je'‘m'aansluiten'op'de'computer'en'dan'kun'je'dingen'gaan'printen.'' I:'Oke' J:'Dit'is'het'eh,'ja'plastic'en'dat'gaat'dan'via'deze'buis.'En'dan'wordt'het'hier'warm'en' dan'gaat'het'hier'printen'zo.'' I:'En'weet'je'ook'hoe'het'plastic'heet?' J:'Nee' I:'Nee?'Dat'is…'PLA'is'dat'woord' J:'Oh'ja,'ja.'Dat'hebben'we'wel'geleerd,'maar'dat'ben'ik'vergeten' I:'En'weet'je'nog'wat'er'bijzonder'was'aan'PLA?' J:'Nee' I:'Dat'het'biologisch…'afbreekbaar'is.'Het'is'gemaakt'van'mais.' J:'Oh'' I:'Ja.'En'he'en'eh,'dit'apparaat'hier' J:'Ja' I:'Weet'je'hoe'die'heet?' J:'De'kop' I:'Dat'is'de'kop'he.'En'weet'jij'daar'heel'toevallig'ook'de'Engelse'naam'voor?' J:'Eh,'extruder' I:'Precies.'De'extruder'of'de'extrusion'head.'Heel,'heel'erg'goed.'En'dit'apparaat,'(audioN opname'onduidelijk)'zorgt'ervoor'dat'het'plastic'naar'de'kop'gaat.'Weet'je'nog'hoe'het' heet?' J:'Eh'nee' I:'De…'fee…' J:'Nee' I:'Feeder?' J:'Ja' I:'Dat'heet'de'feeder.'Hij'voedt'eigenlijk…' J:'Ja.'Ik'ken'alle'namen'wel'maar…' I:'Ja' J:'Niet'precies'allemaal' I:'Nee,'ik'kan'het'me'voorstellen…'eh,'heel'erg'goed'gedaan.'He'en'jullie'moesten' samenwerken'om'dit'te'doen' J:'Ja' I:'Hoe'ging'dat?'' J:'Eh,'het'ging'op'zich'wel'goed'want'we'zaten'ook'bij'kinderen'waar'we'ook'al'acht'jaar' in'de'klas'bij'zaten' I:'Ja' J:'En'ehm,'we'wisten'wel'van'elkaar'wat'we'goed'konden'en'wat'we'minder'goed' konden.''

72

I:''Ja' J:'En'eh,'was'de'ene'wel'wat'technischer'was,'en'de'ander'weer'wat'slimmer,'en'de' ander'was'meer'ehm,'die'kon'meer'de'leiding'nemen.'We'gaven'elkaar'altijd'bij'de' eerste'keer'een'taak,'en'dan'de'hele'tijd'volgen.' I:'Oke.'En'wat'is'jouw'taak'geweest?' J:'Nou,'mijn'taak'is'geweest'ehm,'nou'ik'ben'vooral'aan'het'vertalen'geweest.'' I:'Oke' J:'En'ehm,'samen'met'een'meisje'hebben'wij'dit'ding'in'elkaar'gebouwd' I:'Ja.'En'hoe'heet'dat'ding?' J:'Eh,'de'printplaat' I:'De'printplaat.'Heel'goed' J:'En'we'hebben'nog…'ik'zat'in'een'groepje'van'vier' I:'Ja' J:'twee'jongens,'twee'meisjes.'De'meisjes'hebben'dit'gemaakt'en'de'jongens'hebben'dit' gemaakt'met'drie,'met'vier'kinderen' I:'En'waarom'hebben'jullie'dat'zo'verdeeld?' J:'Nou'ehm,'het'waren'ook'twee'hele'technische'jongens'dus.'' I:'Oh,'kijk'eens'aan.'Maar,'wat'vond'jij'van'de'techniek?' J:'Ik'eh,'vind'het'wel'heel'leuk,'alleen'ik'vind'wel'dat'ik'het'echt'moet'begrijpen'voordat' ik'echt'aan'de'slag'kan.' I:'Oke.'En'is'dat'gelukt?' J:'Ja,'het'is'uiteindelijk'wel'gelukt,'alleen'er'is'een'draadje'losgegaan'dus'die'moeten'we' nog'even'maken' I:'Oh,'dat'zie'ik'ja.'Dat'eh…' J:'Ja' I:'Dan'moet'er'weer'een'nieuw'draadje.'Die'is'waarschijnlijk'eh,'kapot'ofzo,'ik'weet'het' niet' J:'Ja,'er'was'een'nieuw'draadje,'en'die'werkte'op'zich'wel'goed'maar'het'draadje'wou' niet'meer'aansluiten'op'de'computer'' I:'Oke' J:'Dus'we'konden'niet'meer'printen' I:'Oke.'Nou'leuk.'Maar'hij'heeft'het'dus'wel'gedaan?' J:'Ja.'' I:'Jullie'hebben'deze'fluitjes'al'eh…'zit'hier'ook'een'balletje'in?' J:'Ja' I:'Hoe'komt'dat'balletje'erin?' J:'Ja,'ehm,'dat'print'hij'mee,'en'als'het'klaar'is'kun'je'er'met'een'klein'scherp'voorwerpje' uit'schieten' I:'Oke,'oke.'Dus'dat'wordt'eigenlijk'mee'ontworpen' J:'Ja' I:'En'dan'mee'geprint,'dus'die'zit'er'eigenlijk'eh,'al'in' J:'Ja' I:'Heel'erg'eh,'heel'erg'goed.'Wat'vond'je'nou'het'leukste'van'eh,'oh'nee,'ik'heb'nog'even' een'hele'vraag:'Heb'je'nou'ook'enig'idee'wat'nou'het'meest'gevoelige'is'in'dit'apparaat?' J:'Eh…'de…'volgens'mij'de'draadjes'hieronder.'' I:'Oke.'En'waarom?' J:'Oh'eh…'de'draadjes'zijn'heel'dun,'en'als'er'dan'een'beetje'een'knakje'in'zit,'dan'ehm,' ja,'dan'doet'hij'het'gewoon'minder'goed.'' I:'Precies,'precies.'En'heeft'het'apparaat'ook'onderhoud'nodig?' J:'Ehm,'ja'je'moet'wel'zorgen'dat'de'printkop'de'hele'tijd'schoon'is.'' I':'Ja,'ja' J:'En'eh'ja,'wij'hebben'bijna'gehad'dat'deze'in'de'knoop'zat'' I:'En'welk'' J:'Dus'je'moet'wel'goed'opletten'dat'alles'weer'goed,'eh,'op'zijn'plaats'zit'

73

I:'Hmm.'En'wat'vond'je'nou'het'leukste'aan'het'project?' J:'Ik'vond'het'het'leukste'om…'we'moesten'elke'keer'ook'zagen…'dat'er'iets'meer'bij' kwam.'Dat'het'steeds'meer'op'een'3DVprinter'begon'te'lijken.'' I:'Oke,'ja'ja.'Dat'je'dus'echt'stapje'voor'stapje'opbouwde'en…' J:'Ja' I:'Eh,'een'hele…'en'wat'vond'je'nou,'vond'je'nou'ook'echt'iets'heel'verschrikkelijk' moeilijk?'Dat'je'dacht'van'waaah…' J:'Ehm,'ja'wij'waren'het'laatste'groepje'die'er'eigenlijk'nog'dit'konden'maken…' I:'Hmm' J:'Dus..'en'toen'die'middag' I:'Ja' J:'Moesten'we'hieraan'beginnen…' I:'Ja' J:'Toen'hadden'we'er'al'twee'andere'jongens'bijgehaald'van'eh…'dit'neer'te'zetten'want' dit'was'echt'super'moeilijk'want'dat'draadje'moest'precies'in'dat'dingetje'zitten.' I:'Precies,'precies.'Ja,'ja,'ja.'De'printkop'is'ook'een'van'de'moeilijkste'onderdelen,'dat' klopt' J:'Ja'' I:'Wat'heb'je'nou'geleerd'van'dit'project?' J:'Ehm,'nou…'dat'je'altijd'ehm,'ik'heb'vooral'heb'ik'ehm,'geleerd'dat'je'technisch'dingen' ook'op'een'andere'manier'kunt'zien' I:'Oke.'Kun'je'dat'toelichten?' J:'Ja,'ik'dacht'dat'het'eerst'eh..'technische'dingen'alleen'maar'bezig'waren'met'eh,' computers'en'zo'maar'nu'ook'andere'dingen'dat'je'er'heel'veel'andere'dingen'mee'kan' maken.'' I:'Geweldig,'geweldig.'En'heb'je'nou'ook'een'beetje'gevoel'gekregen'voor'techniek,'dat'je' zegt'van…' J:'Ja,'het'lijkt'me…' I:'daar'kijk'ik'toch'ietsje'anders'tegen'techniek'aan?' J:'Ja,'het'lijkt'me'wel…'ik'vind'het'nu'wel'veel'leuker' I:'Oké' J:'Maar,'eh…'ja'ik'weet'nog'niet'of'ik'eh,'er'later'iets'mee'ga'doen' I:'Nee,'dat'hoeft'ook'niet.'Je'hebt'in'ieder'geval'een'keer'ervaring'mee'eh,'mee…'En,'en,' en…'de'woorden:'die'gaan'nu'ook?'Een'boutje,'een'moertje,'een'schroefje?' J:'Ja,'dat'gaat'wel'beter' I:'(Lacht)'Geweldig.'Hee'ik'denk'dat'we'genoeg'weten'van'de'printer,'hartstikke'leuk,' helemaal'top' J:'Ja' I:'En'nu?' J:'Ja,'en'nou'' I:'Oké.'Moet'eventjes'kijken…'wacht…'we'hebben'zeven'minuten…'oké,'heel'erg'goed.'' J:'We'hebben'hier'allemaal'spellen…' I:'Ja…' J:'Met'eh,'de'Toren'van'Catan'en'spelen'we'en'Stratego…' I:'Maar'is'dit'dan'het'technieklokaal'of'niet'eh?' J:'Nee,'dit'is'het'technieklokaal'niet' I:'Oh,'oke,'eh…'Dit'is'een'ruimte'waar'jullie…' J:'Ja.'Hier'werken'we'met'Topondernemers'en'topondernemers'zijn'werkstukken' maken,'bijvoorbeeld'laatst'was'er'een'groepje' I:'Ja' J:'Die'heeft'gekookt' I:'Oke' J:'In'een'restaurant'hierbij,'en'dan'gaan'we'naar…'of'je'maakt'een'muurkrant'over' I:'Ja'

74

J:'geschiedenis'en'dat'doe'je'hier.'En'hier'doe'je'ook'dan'levend'stratego'enzo' I:'Hmm,'oke.'Oooh.'He'en'vertel'eens'even'over'dat'restaurant.'Hoe,'hoe'doen'jullie'dat?' Koken'jullie'ook'echt'voor'mensen'dan'of,'hoe?' J:'Nou,'ik'heb'het'niet'gedaan'' I:'Ja' J:'Maar'een,'eh…'onze'klasgenoten'uit'groep'7'hebben'ehm,'eerst'al'in'groep'zes'hebben' ze'dat'al'voorbereid,'en'nu'zijn'ze'in'groep'7,'zijn'ze'naar'dat'restaurant'gegaan'en'ze' moesten'alles'zelf'regelen,'dus'ehm…' I:'Oh' J:'Bellen,'contact'opnemen…'' I:'Hmm' J:'En'dan,'dan'ga'je'soms'ga'je'daar'dan'heen,'en'dan'moest'je'wat'regelen'en'dan' moesten'ze'inkomst…'alle'dingen'kopen.'En'ehm,'uiteindelijk'hebben'ze'dan,'eh'gekookt' daar'en'hebben'ze'’s'avonds'voor'hun'ouders'gekookt.' I:'Oh,'wat'leuk.'Leuk.'En'vonden'de'ouders'het'een'beetje'lekker?' J:'Ja' I:'En'moesten'ze'ervoor'betalen,'de'ouders?' J:'Nou,'ze'mochten'geld'doneren'voor'een'goed'doel' I:'Oke.'En'wat'heeft'dat'opgebracht?'Weet'je'dat?' J:'Nee,'maar'het'is'voor'de'ambulance,'voor'het'Rode'Kruis.'' I:'Oh,'leuk,'leuk.' J:'Ja.'Nu'gaan'we'naar'het'technieklokaal…' I:'Nu'gaan'we'naar'het'technieklokaal,'oke…' J:'En'dat'is'hier' I:'Ja' J:'Ehm…'en'hier'hebben'we'alle'technieklessen.'' I:'Zo' J:'Dat'hebben'we'meestal'op'vrijdagmiddag' I:'Ja' J:'En'dan'mogen'we'uit'het'bord'in'het'andere'lokaal'kiezen'van'waar'we'ehm,'wat'we' willen'doen' I:'Oké' J:'Je'kunt'kiezen'voor'bijvoorbeeld…'in'groep'8'kun'je'kiezen'voor'bijvoorbeeld'huisjes' bouwen…'en'dit'is'mijn'huis.'' I:'Ja' J:'En'er'zijn'heel'veel'soorten'huizen,'dat'kun'je'kiezen.'En'je'ook'kiezen'voor'de' microscoop.'En'dan'kun'je'met'de'microscoop'gaan'werken'en'dan'moet'je'weten,'dan' ga'je'leren'wat'waar'nou'zit.'' I:'Oke.'En'welke'materialen'heb'je'allemaal?'Want'ik'zie'hier'hout,'en'ik'zie'een…' J:'Ja'ehm,'voor'groep'6'en'voor'groep'5'heb'je'dit…' I:'Oke' J:'Dan'ga'je'van'hout'figuurzagen'en'dan'ga'je'een'eh,'poppetje'maken.'' I:'Ja' J:'En'dat'heb'je'dan'figuurzagen,'en'je'hebt'ehm,'de'kleurencirkels'en'je'hebt' uitvergroten,'dus'we'zijn'eigenlijk'bezig'met'techniek'en'wetenschap'maar'ook'met'eh,' ook'met'allerlei'creatieve'vakken.' I:'Hmm.'En'mag'iedereen'gewoon'in'dit'technieklokaal'werken'of,'hoe,'hoe'gaat'dat?'' J:'Op'vrijdagmiddag'gaan'we'een'uur'per'dag…'een'uur'in'de'middag'gaan'we'dan'eh,' ergens'mee'bezig.'En'dan'kies'je'een'deel'maak'je'dan'en'dan'krijg'je'een'boekje.'' I:'Hmm' J:'En'die'boekjes'die'liggen'hier,'die'liggen'in…deze'la' I:'Ja' J:'Dit'heb'je'dan,'en'iedereen'heeft'zijn'eigen'map…'deze'is'dan…'dan'de'ehm,'dit'zijn'

75

wat'nieuwere…' I:'Ja' J:'Even'kijken'welke'goed'is,'maar'dit'is'dan'een'wat'oudere…' I:'Ja…'En'wat'staat'er'dan'in'zo’n'boekje?'Wat…' J:'Dan'kun'je'bijvoorbeeld…'nou'zij'hebben'dan'bijvoorbeeld'een'kleiopdracht'gedaan,' en'dat,'dan'ga'je'een'schatkist'maken' I:'Ja' J:'Via'de'gebruiksaanwijzingen…'en'dan'heb'je'startdatum'dan'doe'je'samen'met' iemand…' I:'Ooh' J:'En'als'je'het'af'hebt'dan'kun'je'een'paraaf'zetten'bij'juf'of'meester,'en'dan'weet'je'dat' je'die'hebt'gedaan.' I:'Dus'als'je'dan'zo’n'heel'boekje'afgewerkt'hebt,'dan…' J:'Ja,'dan'begin'je'al'vanaf'groep'5'eigenlijk' I:'Ja' J:'Wij'hadden'het'vanaf'vorig'jaar'en'toen'zat'ik'in'groep'7,'dus'wij'zijn'vanaf'groep'7' begonnen' I:'Oké' J:'En'dan'ga'je'gewoon'elke'keer'iets'erbij'doen' I:'Heel'goed' J:'En'uiteindelijk'heb'je'dan'zoveel'dingen'af'en'dan'kan'je'aan'het'eind'van'het'jaar'mag' je'de'dingen'die'je'hebt'gemaakt'bijvoorbeeld'het'huisje' I:'Ja' J:'Mag'je'dan'meenemen…' I:'Oké.'En'wat'leer'je'nou'van'het'werken'in'het'technieklokaal?' J:'Ehm,'nou'kijk,'bijvoorbeeld,'je'kunt'eh,'leren'figuurzagen…' I:'Hmm' J:'En'je'leert'ook'gewoon'ehm,'de'dingen'die'je'in'de'klas'doet'zoals'rekenen'en'taal'ook' gebruiken'met'met'eh,'met'figuurzagen'of'met'deze'huisjes'bouwen.'Want'wij'hadden' heel'veel'rekenen'eigenlijk'nodig'voor'een'huisje.'' I:'Hmm,'hmm.'En'als'je'nou'kijkt'naar'de'3DVprinter'die'we'net'gezien'hebben'' J:'Ja' I:'En'je'kijkt'naar'het'technieklokaal'hier,'is'dat'dan'heel'anders'of'hoe…' J:'Nou…'dat'is'ehm,'de'3DVprinter'hoort'ook'wel'een'beetje'bij'Topondernemers…' I:'Hmm' J:'Want'bij'Topondernemers'moet'je'dan'bijvoorbeeld'investeren'en'dat'moeten'wij'ook' leren'met'de'3DVprinter,'dus'we'moeten'leren'onderhandelen,'dat'mensen'iets'gaan' kopen'' I:'Oke' J:'En'dat'we'daarvoor'weer'dingen'kunnen'kopen'voor'de'3DVprinter.'' I:'Oke.'En'hebben'jullie'daar'zo’n'project'mee'gedaan?' J:'Eh'nee'daar'moeten'we'nog'mee'opstarten' I:'' J:'Dat'begint'vooral'volgend'jaar,'' I:'Ja' J:'Dan'hebben'wij'de'3DVprinter'gemaakt,'en'we'hebben'al'wat'dingetjes'uitgeprint…' I:'Hmm' J:'En'ehm,'ja'dan'kan'groep…'dan'kunnen'ze'allemaal'eigenlijk'ehm,'weer'van'deze' school'kunnen'ze'leren'van'de'3DVprinter.'' I:'Helemaal'goed,'helemaal'goed.'He'en'dit'was'jouw'projectje,'het'huisje?'' J:'Ja' I:'Kun'je'daar'iets'over'vertellen?' J:'Nou'ik'ben'gelijk'begonnen'dit'jaar'dus'ik'heb'hem'ook'al'een'tijdje'af' I:'Hmm'

76

J:'En'je'hebt'hier'allemaal'miniVsteentjes' I:'Hmm,'ja,'zie'ik' J:'En'die'liggen'hier,'als'het'goed'is…'nou'hier'liggen'dan'ook'meer'projectjes' I:'Ja,'oh'ja' J:'En'hier'liggen'dan'ook'allemaal'andere'dingen…'En'dan'kan'je'van'die'steentjes,'en' dan'moest'je'op'zo’n'eh…' I:'Oh'ja' J:'Op'zo’n'ding'beginnen…'' I:'Hmm'' J:'en'dan,'dan,'dan…'hebben'we'wel'een'meester'erbij' I:'Hmm' J:'Meester'Wim'die'helpt'altijd'met'techniek' I:'Hmm' J:'En'dan'kan'je'zeggen'nou'we'willen'zo’n'groot'huis'en'dan'moet'je'dan'rekenen' hoeveel'steentjes'in'totaal'je'dan'nodig'hebt' I:'Oké,'ik'snap'het'ja' J:'En'dan'voor'de'eerste'laag,'en'je'moet'afmeten'waar'de…'waar'alle'raampjes'komen' I:'Ja' J:'Dus'ja'dat…'Het'was'best'wel'moeilijk'want'je'moet'zagen'en'meten…' I:'(lacht)'Ja'ja'ja…' J:'Maar'uiteindelijk'als'je'het'eenmaal'onder'de'knie'hebt,'dan'is'het'ook'wel'makkelijk.' I:'Leuk'hoor,'ziet'er'mooi'uit.'Eeh,'nou'het'ziet'er'toch'wel…'het'is'wel'heel'goed'gelukt.' Deurtjes,'die'kan'ook'open'of'niet?' J:'Ja' I:'Ja,'kijk…' J:'We'hebben'hier'verschillende'soorten…' I:'Ja,'ja'' J:'Want'eh…'' I:'He,'die'heeft'een'heel'ander'dak,'of'niet?' J:'Die'heeft'ander'dak'en…' I:'Ja' J:'Deze'heeft'met'eh,'dat'hebben'ze'met'zand'gedaan' I:'Oke…' J:'En'door'zwarte'verf'en'dan'lijkt'het'net'op'wat'dan'ook'op'de'meeste'bungalows'zit' I:'Ja,'precies,'precies.'Dus'je'leert'ook'met'allerlei'verschillende'materialen'te'werken?' J:'Ja.'We'hebben'hier'een'stukje'wetenschap'en'dan'kun'je'bezig'gaan'met'het'hoofd,'dan' moet'je'ehm,'het'hoofd'hier'een'beetje'in'elkaar'zetten…' I:'Ja' J:'En'dan'moest'je'er'uiteindelijk'een'werkstuk'over'maken' I:'Oké,'oké' J:'Ho…'' I:'Helemaal'goed.'He'ik'heb'nog'even'een'paar'vraagjes'voor'je.'Moet'je'weleens' samenwerken'bij'een'van'de'activiteiten'en'projecten'die'we'net'allemaal'van'jou' gehoord'hebben?' J:'Ehm,'ja.'Je'hebt'bij'het'keuzebord'heb'je'dan'allemaal'verschillende'projecten' I:'Hmm' J:'Daar'staat'dan'vaak'ook'wel'bij'hoeveel'mensen'daar'aan'werken' I:'Oké' J:'En'dan'moest'je'ehm,'krijg'je'een'ding.'Je'hoeft'het'niet'altijd'met'je'beste'vriendin'te' doen'maar'je'kunt'ook'met'andere'kinderen'leren'samen'te'werken.'' I:'Oké.'En'vind'je'dat'makkelijk,'moeilijk?'' J:'Eh,'ik'vind'het'wel'makkelijk' I:'Ja' J:'Maar'als'je'iets'doet'wat'je'zelf'dan'nog'niet'echt'goed'weet'

77

I:'Ja' J:'dan'moet'je'wel'eerst'nog'even'kijken'en'dan'is'het'soms'wel'moeilijk'om'met'twee' personen'te'werken.'' I:'Wel'leuk,'of'niet?' J:'Ja' I:'En'nuttig?'' J:'Ja' I:'Ja,'wat…?' J:'Ja,'want'je'ehm,'wat'ze'ook'zeggen'is'dat'je'er'later'veel'meer'aan'hebt,'want'als'je' alleen'maar'uit'rekenen'en'uit'taal'leert'dat'moet'je'ook'leren'maar'je'moet'ook'leren' samenwerken.' I:'Precies,'dat'is'ook'heel'belangrijk.'' J:'Ja' I:'En'moet'je'weleens'een'verslagje'ervan'maken,'of'een'postertje,'of'doen'jullie' daaraan?' J:'Ja,'wij'hebben'allemaal'een'Topondernemers'project' I:'Oké' J:'En'we'hebben'ook'een'eh,'als'je'bezig'bent'met'het'hart' I:'Hmm' J:'Moest'je'of'een'folder'erover'maken'of'je'moet'daar'een'eh,'powerpointpresentatie' over'maken.'En'die'mag'je'dan'een'keer'aan'het'eind'van'het'schooljaar,'als'het'kan,'als' we'er'tijd'voor'hebben'kun'je'het'ook'nog'laten'zien' I:'Oké.'En'vind'je'dat'leuk?' J:'Ik'vind'het'wel'leuk,'maar'eh,'dan'doe'je'dat'samen'met'een'iemand'uit'je'klas…' I:'Ja' J:'En'dan'leer'je'ook'nog'gewoon'om'eh,'je'leert'anderen,'als'je'iets'zelf'weet,'of'als' iemand'anders'iets'weet,'dan'leer'je'ook'nog'wat'van'andere'mensen.'' I:'Ja'precies.'Dus'nuttig'en'je'leert'er'dingetjes'van…' J:'Ja' I:'Wat'vind'je'nou'het'leukste?'Vind'je'het'nou'het'leukste'om'dit'te'maken'of'later'een' verslagje'van'te'maken?' J:'Nou,'ik'vind'het'beide'wel'leuk'want'ik'vind'het'wel'leuk'om'in'de'praktijk'te'werken' maar'ik'vind'het'ook'wel'leuk'om'theoretisch'te'werken.' I:'Oké.'He'en'moet'je'wel'eens'een'keer'een'presentatie'over'geven'of'iets'vertellen?' J:'Ja' I:'Oh' J:'Vorig'jaar,'ja'vorig'jaar'heb'ik'een'presentatie'gehouden'over'het'hart,'volgens'mij' I:'Oké' J:'En'dan'gingen'we'gewoon'laten'zien'over'de'moleculen,'en'dan'gingen'we'laten'zien' wat'voor'moleculen'er'waren'en'zo.' I:'Aan'wie'heb'je'dat'gepresenteerd?' J:'Gewoon'aan'je'eigen'klas' I:'Gewoon'aan'je'eigen'klas,'oké' J:'En'al'die'dingen'doe'je'samen'met'iemand…' I:'Hmm' J:'Dus'dan'ehm,'dan'heb'je'ook'een'indeling'van'jij'moet'dat'zeggen'en'de'ander'moet'dat' zeggen.' I:'Ja,'helemaal'goed'eh…'Hoe'jullie'dat'eh…'Eventjes'kijken,'we'zijn'er'bijna'doorheen.'Is' er'nog'iets'eh,'wat'je'nog'heel'graag'kwijt'wil?'Waarvan'je'zegt'van'nou'dat'heb'je'nog' helemaal'niet'gevraagd?'' J:'Ehm,'nou'ja'ik'wil'nog'wel'even'het'eh,'het'keuzebord'laten'zien.'' I:'Het'keuzebord,'helemaal'goed.' J:'Dit'is'het'keuzebord…' I:'Ja'

78

J:'En'dit'is'vijf'tot'en'met'acht'dus'dit'kan'iedereen'doen.'En'dit'is'voor'echt,'voor'groep' 8,'voor'groep'7'en'8.'En'sommige'zijn'ook'voor'beide'en'sommige'zijn'van'groep'7/8.'' I:'Oké' J:'Iedereen'heeft'zo’n'kaartje' I:'Ja' J:'En'iedereen'heeft'zijn'eigen'kaartje' I:'Ja' J:'En'als'je'dan'ergens'mee'bezig'bent,'dan…'als'ik'dan'bezig'ben'met'de'kleurencirkel,' dan'eh,'zet'je'je'ding'daar'neer.' I:'Oké' J:'Je'kunt'hier'zien'voor'hoeveel'personen'het'is,'maar'er'hoeven'er'niet'altijd'vier'bij'te' zitten.'' I:'Oh,'zo.'Dus'je'weet'hier'dat'Lisa'en'Isa'zijn'bezig'met…'met'eh,'solar.'' J:'Ja'Solar' I:'Ja,'de'zonne…' J:'Ja,'de'zonneVenergie' I:'Oké,'oh'wat'leuk.'Dus'je'kan'in'een'oogopslag'zien'wie'wat'doet' J:'Ja' I:'En'je'mag'hier'ook'zelf'je'naam'bij'zetten'of'moet'je'dat'overleggen'of?' J:'Ja,'je'gaat'met'de'juffrouw'elke'middag…' I:'Ja' J:'Ga'je'hier'dan'even'bij'het'bord'staan…' I:'Hmm' J:'En'dan'zegt'ze'wie'heeft'er'al'een?'En'dat'kun'je'ook'zien,'bijvoorbeeld'uit'onze'klas' hebben'hun'al'iets…'de'groene…' I:'Oh,'de'kleurtjes'zijn'de'klassen,'nou'zie'ik'het.' J:'Ja.'Wij'hebben,'groep'8'heeft'alle'gele'dan' I:'Ja' J:'En'groep'zeven'heeft'dan'deze,'en'dan'heeft'groep'5'dat…' I:'Ja,'ja…' J:'Dit'is'groep'4' I:'Leuk' J:'Groep'4'doet'er'soms'ook'aan'mee'maar'die'kunnen'nog'niet'alles'doen' I:'Nee,'dat'begrijp'ik' J:'En'als'we'dan'klaar'zijn'met'eh,'een'opdracht'dan'hebben'we'nog'maar'tien'minuten' tijd,'en'je'kunt'nog'niet'beginnen'aan'een'nieuwe'opdracht,'dan'kan'je'gewoon'gaan' schaken.' I:'Gaan'schaken.'Ik'heb'nog'wel'een'leuke'tip'voor'je.'Dit'schaakspel'kun'je'ook'maken' met'de'3DVprinter.'' J:'Echt?' I:'Ja,'dan'print'je'allemaal'je'eigen'schaakstuk.'Die'kun'je'ook'zelf'ontwerpen.'He,'wat'eh,' wat'goed.'Ik'vind'dat'je'het'heel'helder'vertelt' J:'Ja' I:'Hé'jullie'hebben'een'ondernemende'school' J:'Ja' I:'zoals'dat'heet.'Wat,'wat'is'nou'een'ondernemende'school?'' J:'Nou'eh,'we'hebben'bijvoorbeeld'de'3DVprinter,'daarmee'moeten'we'leren'de' inkomsten'berekenen'en'we'moeten'kijken'wat'kunnen'we'er'allemaal'voor'kopen'en' dan'moeten'we'zorgen'dat'we'weer'nieuw'geld'krijgen.'' I:'Ja,'oke.'En'dat'vind'je'wel'leuk?' J:'Ja' I:'Ja?'Dat'kan'je'iedereen'aanbevelen,'om'een'ondernemende'school'te'worden?' J:'Ja.'' I:'(lacht)'Helemaal'goed.'Wil'je'nog'iets…'kwijt,'heb'je'verder'nog'iets,'nog'vragen'aan'

79

mij?' J:'Nee' I:'Nee?'Nou,'ik'vond'dat'je'het'echt'helemaal'geweldig'hebt'gedaan,'en'het'mij'heel'erg' helder'en'duidelijk'geworden'dus'dankjewel.' J:'Alsjeblieft.'' I:'Alsjeblieft.'Ik'zet'hem'even'uit.'' N(EINDE(OPNAME(–( ( ( ( ( ( ( ( (

80

Transcript(Participant(DN2( ( Interviewer:'' ' ' Jos'Kok' Participantnummer:' ' DV2' Datum:'' ' ' 22'mei'2015' Duur(interview:(' ' 14.42'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' De'geluidsopname'is'voortijdig'gestopt.'Hierdoor' ' ' ' ' staat'niet'het'gehele'interview'op'de'opname'en'is'het ' ' ' ' thema'‘de'ondernemende'school’'niet'aan'bod' ' ' ' ' ' gekomen.'' ' De'interviewer'is'in'het'transcript'aangegeven'met'de'letter'I.' Slechts'eenmalig'is'in'het'transcript'de'stem'van'de'andere'interviewer'te'horen,'dit'is' aangegeven'met'de'afkorting'IV2.'De'naam'van'de'participant'is'in'het'transcript' afgekort'tot'de'letter'P.' ' ' Transcript( ( N(START(OPNAME(N'' I:'Hij'loopt'al?' IV2:'Ja' I:'Hij'loopt'al,'helemaal'goed.'Ja,'deze'hou'ik'er'een'beetje'voor'zodat'je'goed'te'verstaan' bent.'Ik'ga'jou'even'een'paar'vraagjes'stellen'en'dan'eh'kun'je'met'de'rondleiding' beginnen' P:'Oké' I:'Wat'is'je'naam?' P:'Ik'ben'P.'' I:'En'op'welke'school'zit'je?' P:'OBS'Op'’t'Veld' I:'In'welke'klas'zit'je?'' P:'Groep'8' I:'En'hoe'oud'ben'je?' P'Eh,'elf.'Bijna'twaalf.' I:'Bijna'twaalf,'heel'goed.'En'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?' P:'Jongen' I:'(lacht)'Ja'dat'moet'ik'vragen,'staat'hier.'' P:'(lacht)' I:'Dankjewel.'Dan'kun'je'nu'met'de'rondleiding'beginnen' P:'Oké'' I:'Ja?' P:'Ja.'Ehm,'waar'gaan'we'beginnen?' I:'Bij'de'printer' P:'Oké.'Nou'ehm,'dit'is'de'3DVprinter' I:'Ja' P:'En'die'hebben'we'ehm,'mijn'moeder'die'was'bouwouder' I:'Oh,'kijk'eens'aan' P:'Dus'die'hebben'we'in'elkaar'gezet'met'mijn'moeder' I:'Ja' P:'En'ehm,'nou,'ik'vond'het'heel'erg'leuk,'want'je'kon'ook'zien'wie'er'heel'erg'technisch' was'en'wie'het'niet'zo'leuk'vond'en'zo' I:'Oké'' P:'Zoals'we'hebben'ook'een'jongen'in'onze'klas'en'die'zat'een'beetje'van'ja'ik'heb'daar'

81

geen'zin'in'en'zo,'' I:'Oké' P:'En'toen'hadden'we'een'probleem'en'toen'zij'hei'van'oh'dat'los'ik'wel'even'op.'Nou,' toen'was'het'alweer'klaar.' I:'Oké'' P:'Dus'dat'was'wel'heel'erg'leuk' I:'Ja,'ja.'He,'kun'je'me'ook'vertellen'hoe'eh,'de'printer'werkt?' P:'Nou'eh…'ja'je'kunt'hem'op'de'computer'aansluiten'' I:'Ja' P:'En'dan'kun'je'via'de'computer'kun'je'hem'eh,'aan'de'praat'zetten.'Maar'we'hebben' ook'een'SDVkaart,'en'daar'kun'je'ook'dingen'in'zetten,'en'die'stop'je'dan…' I:'Waar'zit'ie…'eh?' P:'Eh,'die'stop'je'hier'achter'in'het'computertje.'' I:'Oké,'ja' P:'Ik'denk'dat'ie'er'al'in'zit' I:'Ja,'ja'ik'zie'hem'hier'zitten' P:'En'eh,'nou'ja'dan'kun'je…'dan'zet'je'dus'dingen'op'de'SDVkaart' I:'Ja' P:'Dan'stop'je'die'daar'in,'en'dan'kun'je'door'middel'van'deze'knop'draaien'welke'je'dan' wilt.' I:'Oké'en'hoe'heet'dit'apparaatje'weet'je'dat'of?' P:'Eh,'dat'weet'ik'niet'precies,'maar'ik'noem'het'gewoon'de'computer.'' I:'De'computer'van'de'computer' P:'Ja' I:'De'controller'heet'ie' P:'Ja( I:'Ja,'ja.'Helemaal'goed.'En'dan,'want'dan'weet'ie'wat'ie'doen'moet…' P:'Nou'dan'gaan'deze'omhoog' I:'Ja' P:'De…'waar'die'gaat'op'printen' I:'Hoe'heet'dat'ding,'weet'je'dat?' P:'Ehm,'nee,'dat'weet'ik'niet' I:'De'printplaat…' P:'Oh'ja' I:'Of'de'zet'stage…' P:'Ja'de'zet'stage' I:'Ja'de'zet'stage'he.'Die'stond'ook'in'de'handleiding' P:'Ja.'De'kop'die'gaat'dan'omhoog' I:'Ja' P:'Eh,'die'wordt'210'graden,'of…'nou'ja'wat'warmer'of'wat'kouder' I:'Zo.'Dus'daar'moet'je'dan'wel'met'de'vingers'vanaf'blijven' P:'Ja…'en'dan'gaat'dit…' ' P:'En'ehm,'nou'dat,'dat'is'dan'speciaal'voor'de'printer'en'dan'bouwt'zich'dan'vanzelf' omhoog' I:'Ja,'oke.'Weet'je'ook'nog'heel'toevallig'waar'dat'van'gemaakt'is'dat'plastic?' P:'Nee' I:'Wat'de'basisgrondstof'is?' P:'Nee,'dat'weet'ik'niet' I:'Dat'is'mais'' P:'Oké' I:'Dan'is'het'ook'biologisch'afbreekbaar,'eh.'Hé,'hartstikke'goed'' P:'Ja'

82

I:'Hé'en'dat'gaat'deze'hier'doorheen,'en'wat'gebeurt'er'dan?'' P:'En'eh…'dan'maakt'ie'eerst'een'laagje' I:'Ja' P:'Bijvoorbeeld'met'een'fluitje,'dan'maakt'ie'eerst'de'onderkant'van'de'fluit' I:'Ja,'oké.'' P:'En'dan'bouwt'ie'hem'langzaam'omhoog'' I:'Ja' P:'En'dan'maakt'ie'het'balletje'erin' I:'Ja' P:'En'het'balletje'moet'je'dan'losmaken' I:'Oké.'Dat'print'ie'er'meteen'in?' P:'Ja'' I:'En'gaat'dan…'want'je'zegt'langzaam'omhoog.'Gaat'de'printkop'dan'omhoog,'of?' P:'Nee'deze'gaat'omhoog,'die'plaat'waar'die'op'gaat'printen…' I:'Ja' P:'En'de'printkop'die'gaat'gewoon'heen'en'weer'en'dan'komt'door'deze'buisjes…' I:'Oké.'En'hoe'wordt'ie'dan…'hoe'krijg'je'dan'een'fluitje?'Gaat'die'kop'dan'als'ie'aan'het' printen'is'omhoog,'of?' P:'Eh…'nee' I:'Nee?' P:'Als'ie'aan'het'printen'is' I:'Ja' P:'Dan'wordt'het'bij'laagje'en'dan'gaat'deze'weer'naar'beneden.'' I:'Oooh!'De'printplaat,'de'zet'stage,'die'gaat'heel'langzaam'naar'beneden'toe' P:'Ja' I:'Die'zakt.'En'dan'legt'hij'het'plastic'erop…' P:'Ja' I:'Ooh' P:'Door'middel'van'een'hele'grote'schroef' I:'Ja,'dat'zie'ik'daarachter,'mooi.'En'hoe'heet'dit'apparaat?'Wat'hier'achterop'zit?' P:'Ik'weet'niet'hoe'het'heet…' I:'Ja' P:'Maar'ik'weet'wel'waar'het'voor'zorgt…' I:'Oké,'wat'doet'ie?' P:'Dit'zorgt'dat'deze'door'het'buisje'heen'loopt'en'dan'heb'je…' I:'Aha.'' P:'…'de'printkop' I:'Die'voedt'eigenlijk,'ja'' P:'De'printkop,'ja'' I:'En'hij'heet'ook'een'f...'eeder' P:'Oké.'' I:'Dus'hij'voedt'de'printkop'met'plastic.' P:'Oké.'' I:'Hé,'jij'weet'eh,'al'echt'heel'erg'veel.'Hoe'lang'hebben'jullie'erover'gedaan?' P:'Ehm…'' I:'Ongeveer' P:'Ik'dacht'zelf'een'jaar'of'zo' I:'Oké,'oke.'Nou'een'behoorlijke'tijd'' P:'Ja,'het'was'ook'best'wel'veel'werk' I:'Ja,'toch'wel'eh…' P:'Ja' I:'Maar'vond'je'het'wel'leuk'om'te'doen?' P:'Ja'ik'heb'de'kast'in'elkaar'gebouwd' I:'Oh'jij'hebt'eh,'de'kast'

83

P:'En'eh…' I:'En'heb'je'ook,'weet'je'ook'hoe'de'kast'heet,'in'de'handleiding?' P:'Eh….' I:'Heeft'een'iets'andere'naam'hè.'' P:'Ja,'maar'dat'weet'ik'niet'meer'precies.' I:'De'fra…' P:'De'frame' I:'Het'frame'ja,'dat'klopt,'het'frame' P:'En'de'rest'van'de'groepjes' I:'Ja' P:'Heeft'die'bijvoorbeeld'gemaakt' I:'Oké'' P:'En'waar'het'plastic'op'zit'en'zo' I:'Ja,'ja,'ja' P:'En'die…'nou'ja'uiteindelijk'omdat'wij'het'eerste'groepje'waren'hebben'wij'voor'het' frame'gekozen' I:'Ja'precies' P:'En'uiteindelijk'was'het'ook'wel'het'leukste'onderdeel'want'dan'mocht'je'die'dingen,' die'die'andere'groepjes'hebben'gemaakt'die'mocht'je'er'dan'in'zetten.' I:'Oké,'dat'hebben'jullie'helemaal'alleen'gedaan?' P:'Ja,'maar'dat'was'best'wel'heel'veel'werk'dus'er'heeft'nog'een…'nou'ja,'ander'kind' meegeholpen,'die'was'ietsjes'technischer.'' I:'Ah'oké,'oké.'En'jullie'hebben'met'de'handleiding'gewerkt,'die'is'in'het'Engels.'Hoe,'hoe' ging'dat?' P:'Ja.'Eh….' I:'Kon'je'daar'een'beetje'wijs'uit?' P:'Eh,'ja'je'had'meisjes'en'die'wouden'heel'graag'achter'de'IVPad'eh…' I:'Oké'' P:'Eh,'google'translate.'Maar'dan'had'je'wel'hele'rare'vertalingen'soms…'' I:'Heb'je'daar'een'voorbeeldje'van,'of'niet?' P:'Ehm…'we'hebben'er'wel'wat'foto’s'van' I:'Oké.'Oké,'oke.'Maar'dan'kreeg'je'soms'hele'rare'vertalingen' P:'Ja' I:'Zo’n,'zo’n'klein'plaatje…'' P:'Ja' I:'Daar'maakt'ie'dan'een'wasmachine'van'omdat'het'een'washer'is'' P:'Ja' I:'Ja,'maar'het'is'eigenlijk'een'ringetje,'ja…'' P:'Ja' I:'Heel'goed,'leuk.'Maar'dat'eh,'dat'was'goed'te'doen?' P:'Ja'dat'was'eh,'wel'handig' I:'Oké,'oké.'' P:'En'eh…'de'directeur'heeft'ook'nog'een'site'gevonden'waar'het'een'beetje'in'het' Nederlands'was…'' I:'Oké'' P:'En…'die'site'waren'we'uiteindelijk'kwijt' I:'(lacht)' P:'En'de'directeur'wist'hem'ook'niet'meer,'dus'toen'moesten'we'het'uiteindelijk'met' Google'Translate'doen.'' I:'Oké.'Oké,'helemaal'goed.'Maar'dat'is'dus'eh,'dat'is'dus'eh,'gelukt'om'het'zo'maar'te' zeggen?' P:'Ja' I:'Hé,'wat'vond'je'nou'het'leukste'van'de'printer?' P:'Ehm…'eh,'ja'dat'ik'eh,'dat'ik'mee'mocht'helpen'

84

I:'Ja?' P:'Ja' I:'Oké.'' P:'En'dat'ie'het'uiteindelijk'toch'wel'deed' I:'Ja'precies,'maar'er'moet'nu'nog'iets'aan'gebeuren'geloof'ik'of'niet?' P:'Ja,'er'moet'nog…'Mike,'dat'is'ook'een'jongen'uit'onze'klas…'die'gaat'nog'iets'vast' solderen,'' I:'Oké' P:'En'die'heeft'vorige'keer'iets'losgetrokken.'' I:'Ja' P:'En…'eh,'dan'gaat'mijn'moeder'er'nog'bij'helpen.'' I:'Oké.'Is'jouw'moeder'technisch'of'eh?' P:'Ehm,'nee' I:'Oh,'niet?'(lacht)' P:'Nee' I:'Maar'die'vindt'het'gewoon'leuk?' P:'Ja' I:'Oh,'ja,'oké,'helemaal'goed.'Mooi.'Vond'je'het'nuttig'om'te'doen?' P:'Eh,'ja' I:'Ben'je'nou'een'beetje'technischer'geworden'of'eh…?' P:'Eh'ja,'ik'was'eh,'ja,'zelf,'ik'vond'zelf'dat'ik'al'best'wel'technisch'was'' I:'Hmm' P:'Want'ik'heb'ook'laatst'eh,'zelf'iets'gerepareerd,'iets'heel'technisch' I:'Oké,'oké.'' P:'En'ik'heb'heel'veel'technische'dingen'op'mijn'kamer,'dus…' I:'Oké.'' P:'Maar'ik'ben'er'wel'ietsjes'eh…'slimmer'van'geworden' I:'(lacht)'Nou'dat'eh,'dan'heeft'het'zijn'effect'wel'gehad.'Dus'dat'heb'je'wel'geleerd?'' Hé'en'eh…'heb'je'ook'nog'nieuwe'woorden'geleerd?' P:'Ehm…' I:'Hiermee?' P:'Ja,'wat'moeilijke'woorden' I:'Ja,'ja' P:'Ja' I:'Maar'die'ben'je'ook'alweer'een'heel'klein'beetje…' P:'Ja' I:'…vergeten,'maar'die'komen'dan'zo'weer'terug.'' P:'Ja' I:'Maar'je'vond'het'leuk?' P:'(knikt)' I:'Ja'heel'goed.'Nou,'helder'verhaal.'' P:'Ja'' I:'Dan'zijn'we'klaar'met'de'3DVprinter.' P:'Ja' I:'En'dan'gaan'we'nu'naar'het'technieklokaal'' P:'Ja' I:'Ja?'Nou,'wijs'me'maar'even'de'weg' ' P:'Dit'is'voor'groep'vijf,'zes.' I:'Ja' P:'Dat'is'dit'lokaal…' I:'Oké'' P:'En'hier'hebben'we'allemaal'eh…'spullen'(audioNopname'bij'één'zin'onduidelijk)' I:'Even'wachten,'want'anders'dan…'ja?'

85

P:'En'die'heeft'bijvoorbeeld'deze'tafel'nog'erin'gezet' I:'Ja' P:'En'dat'bord,'eh,'met'die'kleuren' I:'Ja.'En'wat'gebeurt'hier'nou,'wat'doen'jullie'hier?' P:'Ehm…'nou,'hier'is'vaak'een'meester' I:'Ja' P:'Eh,'meester'Wim' I:'Ja' P:'En'eh,'die'helpt'ons'vaak'met'dingetjes'maken,'zo'heb'ik'een'keertje'zo’n'huisje' gebouwd' I:'Oh,'leuk.'Is'deze'van'jou,'heb'jij'dit'gebouwd'nou?' P:'Nee'ik'heb'ehm…'als'het'goed'is'staat'ie'hierin…'of'hij'staat'daar…'' I:'Allemaal'verschillende'huisjes'zie'ik' P:'Ja' I:'Met'een'heel'ander'dak'erop'en…' P:'Ja.'Deze'heeft'een'meisje'gemaakt' I:'Ja,'ja,'oké.'' P:'Die'had'een'dier'en'daar'had'ze'stro'van'nodig'dus…' I:'Hahaha'(lacht)'Leuk,'heel'anders.' P:'Die'heeft'het'met'stro'gedaan,'en'ehm…' I:'En'jouw'huisje'is'weg,'of?' P:'Ja,'weet'ik'niet'waar'die'is' I:'Oké,'nou'dan'doen'we'het'gewoon…'daar'staan'ook'nog'wel'wat'huisjes…'die…'' P:'Ja'' I:'Die'zijn'ook'niet'van'jou?' P:'En'eh…'een'vriend'van'mij,'die'heeft'deze'gemaakt,'die'heeft'eh…' I:'Oh'dat'is'ook'heel'apart' P:'…zand'heeft'ie'gemengd'met'verf'' I:'Oooh' P:'En'dan'heb'je'een'soort'ja,'schuur' I:'Ja,'ik'zie'‘m.'Oh,'leuk.' P:'En'ehm,'dat'had'ie'als'dak'gedaan.'' I:'Dus'jullie'leren'dan'ook'met'allemaal'verschillende'materialen,'eh,'te'werken' P:'Ja' I:'Oh,'oké.'Oké.'En'wat'kun'je'zoal'doen'hier'in'het'technieklokaal?' P:'Nou'ik'heb'hier'ehm…'met'een'vriend'van'mij'heb'ik'knopen'gelegd.'Dan'krijg'je' touwtjes'en'dan'moet'je…'op'een'technische'manier'knopen'leggen.'' I:'Oké'' P:'Dus…'dat'was'ook'best'wel'moeilijk' I:'(lacht)'Ja,'ja,'ja' P:'En'ik'heb'hier'eens'een'keer'bruggen'gebouwd'van'materialen' I:'Oké'' P:'En'eh…' I:'Een'echte'brug?' P:'Ja,'nou'ja' I:'Of'althans…' P:'Ja'een'schaalmodel' I:'Ja,'ja'precies,'oké.'' P:'Ja'en'ik'heb'eh,'dit'huis…'ik'heb'zo’n'huisje'gebouwd.'En'eh,'zo’n'spiraal'dat'als'je' daar,'als'je'hem'dan'aanraakt'dat'er'dan'een'lampje'gaat'branden'of…' I:'Oké.'Oké'' P:'Ja,'ja…' I:'Oké,'leuke'dingen.'En'mag'iedereen'hier'gewoon'binnenkomen'of'hoe,'hoe,'hoe' werkt….'

86

P:'Eh,'ja,'eh'hier'doen'ze'eigenlijk'best'wel'heel'veel,'maar'we'hebben'ook'nog'een'ander' lokaal,'' I:'Ja' P:'En'daar'zitten'dan'eh,'daar'ku…'eh'ik'weet'niet'of'het'daar'nog'is'maar'daar'kunnen' ze'dan'spelletjes'doen' I:'Oké.'' P:'Daar'zitten'soms'ook'techniekopdrachten.'' I:'Oké,'dus'eigenlijk'hebben'jullie,'twee,'min'of'meer'technieklokalen' P:'Ja' I:'Eentje'hier'voor…' P:'Ja'en'in'ons'eigen'lokaal'staat'er'Knex,'en'daar'hebben'ze'een'keertje'een'geweer'mee' gemaakt' I:'Oei' P:'Met'een'pijl'en'boog,'dus…' I:'Zo,'zo.'Alsjeblieft'dan'eh,'ja.'Hé'en'wat'leer'je'van'het'werken'hier?' P:'Ehm…'ja'dingen'maken' I:'Hmm' P:'En'ehm,'hoe'elektriciteit'werkt'en…' I:'Oké'' P:'Hoe'dit,'hoe'dit'werkt'met'steenverbanden,'dat'je'steentje'voor'steentje'daar'weer' bovenop.'' I:'Moet'je'dan'zelf'ook'uitrekenen'hoeveel'stenen'je'nodig'hebt'en'zo,'of'of'of,'krijg'je'dat' eh…?'' P:'Eh,'nou,'je'rekent'of…'nou'ja'je'rekent'niet'echt,'maar'je'maakt'gewoon'eerst'de' basis…' I:'Ja'' P:'En'dan'heb'je'weer'steentjes' I:'Ja'' P:'En'dan'heb'je'hier'bijvoorbeeld'een'klein'steentje' I:'Ja'' P:'Of'daar…' I:'Ja,'zie'ik.'Oké.'Dus'dat'moet'je'allemaal'zelf'uitvinden,'leuk'hoor'eh,'ja' P:'Ja'' I:'En'deze'raampjes'moet'je'er'dan'ook'zelf'in'maken'of'niet?' P:'Ja' I:'Met'een'scharniertje'en'alles'eh?' P:'Ja' I:'Goed'hoor' P:'En'eh…'ja'iedereen'heeft'zo’n'dak'met'zo’n'speciaal'raampje…' I:'Ja,'dakkapel' P:'En'ik'heb'een,'ja,'raampje'gewoon'in'het'dak'gedaan,'ik'heb'er'een'schoorsteen' bovenop'gezet.'' I:'Oké,'oké.'Ja'want'hier'zit'geen'schoorsteen'op'hè?'' P:'Nee' I:'Dat'eh,'nou'bij'de'meesten'niet' P:'Dat'is'ook'best'wel'uniek'eigenlijk' I:'Oh'ja?'(lacht)'Dat'wel'ja.'Hé,'zullen'we'eens'kijken'hoe'ver…'oh,'we'gaan'hier'al.'Eh,' even'kijken…'Nou'eh,'je'eigen'project'heb'je'al'verteld' P:'Ja' I:'Hé'ik'heb'een'vraagje'aan'jou'over'samenwerken.'Je'moet'hier'wel'eens'mee' samenwerken' P:'Ja' I:'Vind'je'dat'leuk?'Vind'je'dat…'moeilijk'of?' P:'Eh,'ja'ik'vind'het'soms'wel'fijn'om'samen'te'werken'

87

I:'Ja' P:'Maar'eh,'ik'heb'soms'ook'wel'eens'ruzie,'dus'dan…' I:'Oh'ja,'en…' P:'Dan'sta'je'hier'weer'in'het'lokaal'en'dan'heb'je'weer'gezeur'en'zo…' I:'Waarom'krijg'je'dat'dan,'die'ruzie?'Van,'van,'van'begrijp'je'mekaar'dan'niet'of'of,'wil' iemand…?' P:'Nee,'ja'dat'soms'met'buitenspelen'en'dan'gaan'we'weer'naar'binnen'en'dan'gaat'het' zo'door' I:'Ja,'en…'en'hoe'lossen'jullie'dat'op'dan?' P:'Nou,'uiteindelijk'gewoon'een'beetje'uitpraten'en'dan…'' I:'Oké,'en'dan'gaat'het'toch'weer'goed'hè.'' P:'Ja' I:'Vind'je'het'wel'nuttig'om'samen'te'werken?'Vind'je'dat'goed?' P:'Eh…'ja' I:'Of'nodig?' P:'Want'je'zit'met'huisje'bouwen'zit'je'weer'met'vijf,'vier'mensen'' I:'Ja' P:'En'het'is'soms'druk'want'je'hebt'één'eh,'één'emmertje'eh…' I:'Hmm' P:'…'pastalijm' I:'Ja,'oké.'' P:'Want'het'is'geen'echt'cement,'maar'pastalijm' I:'Nee'ik'zie…'ja,'zie'ik,'zie'ik.'' P:'Dus'dat'kun'je'zo'weer'wegvegen'met'als'je'wilt' I:'Ja'' P:'En'nou'ja,'dat'is'soms'ook'wel'eens'van:'Ja'nu'heb'ik'de'pastalijm'nodig' I:'Ja,'ja,'ja,'ja.'Dan'moet'je'dus'goed'overleggen'met'elkaar'eh,'ja.'Dat'wil'nog'wel'eens' eh…' P:'Ja' I:'(lacht)'…'niet'vanzelf'gaan,'om'het'zomaar'even'te'zeggen.' P:'Ja' I:'Oké.'Hé'en'moet'je'weleens'een'keertje'een'verslagje'maken'over'wat'je'doet,'of'een' poster'of'een'eh…?' P:'Eh,'ik'heb'een'keertje'een'powerpoint'gemaakt' I:'Oké'' P:'En'die'heb'ik'toen'voor'de'klas'gedaan' I:'Voor'de'klas,'oké.'Ja.' P:'En'eh…' I:'Hoe'vond'je'dat?'Ging'dat'goed'of'eh?' P:'Eh,'ja'wel'spannend'' I:'Ja,'dat'wou'ik'zeggen' P:'Maar'het'ging'ook'wel'goed.' I:'Ja' P:'En'eh,'met'ehm…'ja'met'een'ander'project'had'ik'ook…'moest'je,'als'je'vaak'een' project'hebt'gedaan,' I:'Hmm' P:'Dan'moet'je'voor'de'klas'gaan'staan'van'wat'heb'je'gemaakt…' I:'Ja,'precies' P:'En'wat'moest'je'doen'en'zo…' I:'Ja,'ja.' P:'Dus'dat'is'wel'leuk.' I:'Ja.'En'dan'kun'je'ook'goed?'Of,'of…' P:'Eh,'ja'soms'vind'ik'het'weleens'spannend' I:'Ja,'ja…'vind'ik'ook'nog'steeds'wel'spannend'hoor'dus'wat'dat'betreft'eh…'

88

P:'Maar'het'lukt'ook'wel,'dus…' I:'Ja,'nou'hartstikke'goed.'Hartstikke'goed.'Zijn'er'nog'dingetjes'die'ik'niet'genoemd'heb' eh,'hier?'' P:'Ehm…' I:'Dat'je…' P:'Nou'ja,'we'hebben…'meester'Arthur'heeft'ook'allemaal'uitvinders'hier'op'het'raam' geplakt'en'zo' I:'Ja,'dat'zie'ik.'Kun'je'er'eentje…' P:'Ja,'Alexander'Voltta,'die'heeft'de'Voltt'uitgevonden' I:'Waar,'waar'staat'die?' P:'Die'staan'in'de'gang' I:'Oh,'die'staat'in'de'gang.'En'die'heeft,'wat'heeft'ie'uitgevonden?' P:'Ehm…'de'Voltt,'ja'de'lamp.' I:'Oké.'En'wat'hangt'hier'nog,'ik'zie'daar'nog'een'meneer'Zeppelin' P:'Ja,'Barthol…' N(EINDE(OPNAME(–( ( (

89

( Transcript(Participant(DN3( ( Interviewer:'' ' ' Jos'Kok' Participantnummer:' ' DV3' Datum:'' ' ' 22'mei'2015' Duur(interview:(' ' 18.16'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' Geen'bijzonderheden.'' ' De'interviewer'is'in'het'transcript'aangegeven'met'de'letter'I.' De'naam'van'de'participant'is'in'het'transcript'afgekort'tot'de'letter'A.' ' ' Transcript( ( N(START(OPNAME(N(( I:'Ja.'Nou'dan'ga'ik'je'even'een'paar'vraagjes'stellen.'Eh…'wat'is'je'naam?'' A:'A.'' I:'A.'Dat'wisten'we'al,'hè.'Op'welke'school'zit'je?'' A:'Op'OBS'Op'’t'Veld' I:'Ja.'In'welke'klas'zit'je?'' A:'Groep'8' I:'Hoe'oud'ben'je?' A:'Elf'jaar'' I:'Elf'jaar.'Ja,'en'hier'staan'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?' A:'Een'meisje' I:'(lacht)'Ja'dat'dacht'ik'al,'helemaal'goed.'Dan'mag'je'nu'beginnen'met'de'rondleiding.' A:'Oké.'' I:'Ja?' A:'Ja.'Dit'is'het'eh…'het'eh…'eh…'juffen'en'meesters,'waar'ze'tussen'de'middag'zitten…' I:'Ja,'oké,'ja.'En'daar'staat'de…' A:'Daar'staat'eh,'de'3DVprinter.' I:'Ik'zie'hem,'ja.'Vertel'eens.' A:'Ehm,'we'hebben'hem'zelf,'eh…'in'elkaar'gezet.'' I:'Ja' A:'En'daar'moesten'we'allemaal'boekjes'voor…' I:'Ja' A:'Zoals…'deze…' I:'Oh,'laat'eens'effe'kijken?'En'die'hadden'jullie'uitgeprint?'' A:'Ja,'dat'had'juf'allemaal'voor'ons'uitgeprint' I:'Kijk,'ja.'Oh,'kijk'eens'even' A:'En'dan'moest'je'dat'allemaal'zelf'in'elkaar'zetten' I:'Ja.'Kun'je'hier'kijken'wat'je'allemaal'nodig'had…' A:'Ja' I:'Zo'komt'ie'er'dan'uit'te'zien…' A:'Ehm…'eh…'het'is'ook'allemaal'Engels,'dus'het'is…' I:'Ja,'hoe'ging'dat?' A:'Dus'we'moesten'het'ook'allemaal'vertalen…' I:'Ja' A:'Eh…'we'hebben'de'eh…'de'…'op'de'IVpad,'want'we'hebben'ook'een'IVpad'op'school' I:'Hmm,'hmm' A:'En'eh,'daar'hebben'we'de…'ehm,'hebben'we'op'vertaald' I:'Oké''

90

A:'En'sommige'dingen'wisten'we'ook'al'wat'het'was' I:'Oké.'Dus'eigenlijk'ging'het'best'goed'met'het'Engels?'' A:'Ja' I:'Als'ik'het'zo'hoor'dan.'Ja,'ja.'Dat'was'niet'echt'een'probleem'om'ehm…'' A:'Nee' I:'Hoe'lang'hebben'jullie'erover'gebouwd?'' A:'Hmmm….' I:'Ongeveer?' A:'Weet'ik'eigenlijk'niet' I:'Weet'je'eigenlijk'niet.'Maar,'toch'wel'een'aantal'weken'zijn'jullie…' A:'Ja' I:'Ja'dat'wou'ik'zeggen,'misschien'wel'een'paar'maanden'zeker'mee'bezig'geweest,'ja,'ja.' A:'En'we'hadden'ook'een'eh,'vrouw…'' I:'Ja' A:'En'die'helpt'ons'ook…' I:'Oké'' A:'Met'eh,'of'we'het'wel'goed'deden'eh…'en'eh…'of'het'allemaal'wel'goed'ging' I:'Ja' A:'En'eh…'ja,'' I:'Is'wel'prettig'om'iemand'te'hebben'die'eventjes'mee'kijkt?' A:'Ja' I:'En'had'jij'nou'een'speciale'rol?'Een'speciale'functie?' A:'Ehm…' I:'Wat'heb'jij'gebouwd'van'de'printer?' A:'Ik'heb…'nou…'wij'hebben'de'kast'in'elkaar'gezet' I:'De'kast,'ja,'ja.' A:'Want'we'hebben'groepjes' I:'Ja' A:'En'dan'is'de'ene'week'die,'en'de'andere'week'die…' I:'Oké'' A:'En'eh,'dit'was…'dit'moest'ik'doen'met'mijn'groepje.'' I:'Oké.'En'hoe'heet'dat'ding?'Je'zegt'de'kast,'maar'die'heeft'een'eh,'wat'andere'naam'als' je'hierop'kijkt.' A:'(stilte)' I:'Dan'heet'ie'het…'' A:'(stilte)' I:'Frame' A:'Frame?' I:'Het'frame'ja,'ja.'Dit'is'dus'het'frame'hè,'wat'je'in'elkaar'hebt'gezet.'Maar…'het'is'ook' kast.'Heel'goed.'Vond'je'dat'leuk,'ging'dat'goed?' A:'Ja' I:'Ja?'Oké.'' A:'Alleen'dat'was'ook'het…'meeste'deel…' I:'Hmm' A:'Want'we'moesten…'alleen'er'waren'ook'nog'allemaal'andere'moeilijke'dingetjes…' want'eh…' I:'Zoals?' A:'Ehm…'deze'in'elkaar'zetten' I:'Ja,'wat'is'dat,'wat'je'nu'aanwijst?' A:'Eh…'het….'Ehm…'de'koppeling' I:'Precies,'nou'de'kop.'' A:'Ja' I:'De'kop,'ja'ja.'Weet'je'heel'toevallig'ook'nog'de'Engelse'naam'ervoor?' A:'Nee'

91

I:'De'extru…'' A:'(stilte)' I:'Extrusionhead' A:'(stilte)' I:'Maar'de'kop'is'goed,'ja?'Maar'die'was'eh,'die'was'ingewikkeld?' A:'Eh…'ja.'En'ehm…'' I:'Ja?' A:'En'we'moesten'ook'nog'dit'computertje'erin'doen' I:'Ja' A:'Alleen'ehm…'dat'hadden'we'ook'nog'niet'helemaal'klaar…' I:'Oké'' A:'Als'je'hieraan'draait'dan'eh…' I:'Ja' A:'Gaat'ie'(audioNopname'bij'een'woord'onduidelijk)' I:'Ja.'Ku…'kun'je'me'even'vertellen'hoe'die'ongeveer'werkt?'Daar'ben'ik'wel'even' benieuwd'naar' A:'Eh…'Nou,'dan'moet'je'dit'aansluiten…' I:'Ja,'ja'ik'hoef'het'niet…'maar'vertel'maar'eventjes,'ja' A:'En'eh…'dan'eh…'dan'heb'je'ook'een'computer' I:'Ja' A:'En'dan'moet'je'eh,'dan'moet'je'dat'installeren…' I:'Oké'' A:'Van'of'je'dat,'en'wat'je'allemaal'wil…'' I:'Ja' A:'En'dan'moet'je'dat'overbrengen'naar'de'3DVprinter…' I:'Ja' A:'En'dan'eh…'kan'je…'dan'kan'je'dat'opzoeken…'of'zo' I:'Ja,'precies,'heel'goed' A:'En'dan…'en'dan'gaat'ie'aan'het'werk' I:'Ja.'En'als'ie'aan'het'werk'gaat,'wat'doet'ie'dan?' A:'Dan'gaat'ie'de'hele'tijd'printen' I:'Ja,'en'en…'maar'hoe'komt'ie'aan'het'printen,'wat'moet'ie'allemaal…?' A:'Ehm…'hier'zit'dan' I:'Ja' A:'Dit'is'het'plastic.'' I:'Ja,'precies' A:'En'dan'gaat'het'dat'een'beetje'vermalen,'hier'ergens…' I:'Oké,'ja' A:'En'dan'komt'ie…'gaat'het…'hier'gaat'het'dan,'zoals'dit' I:'Komt'ie…'oké,'ja,'ja,'ik'zie'‘m.'En'hebben'jullie'deze'fluitjes'ook'zelf'eh…?'Hé,'er'zit'al' een'balletje'in?'' A:'Ja' I:'Heb'je'die'er'later'in'gestopt?' A:'Nee' I:'Oh,'hoe…'hoe'gaat'dat'dan?' A:'Dat'weet'ik'niet'want'daar'hebben'ze'een'trucje'voor' I:'Oké'' A:'Alleen'die'weet'ik'niet' I:'Oké.'Vo…volgens'mij'print'ie'hem'er'meteen'bij'in.'' A:'Ja' I:'En'dan'tik'je'‘m'later'even'los'eh…'denk'ik,'maar…'' A:'Ja' I:'Oké'' A:'En'deze'is'van'een'andere'meneer,'want'wij'hebben'geen'oranje'meer'

92

I:'Nee,'ik'zat'al'te'kijken,'ja,'ja' A:'Alleen'we'gaan'ook'eh…'eh…'ook'allemaal'dingen'gaan'we'eh…'ook'verkopen,'zodat' we'weer'nieuwe'eh,'kunnen'kopen.'' I:'Jullie'gaan'als'het'ware'een'eigen'bedrijfje'beginnen' A:'Ja,'soort'van' I:'En'dingetjes'maken'en'dan'geld'verdienen'' A:'Ja' I:'En'dan'ga'je'eh,'het'nieuwe'plastic'kopen' A:'Ja' I:'Nou'hartstikke'goed.'Heb'je…'wat'heb'je'nou'geleerd'van…?' A:'Eh…'hoe'dat'allemaal'in'elkaar'zit' I:'Oké.'Vond'je'dat'leuk?' A:'Ja' I:'Ja,'ja?'Is'het'ietsje'meer'voor'je'gaan'leven?' A:'Ja' I:'Dat'je'denkt'van'nou,'technisch,'dat'ben'ik'wel'geworden' A:'Ja' I:'Ja'(lacht)'Heel'goed,'eh…'Ja,'dat'was'de'3DVprinter.'' A:'Ja,'gaan'we'naar'het'technieklokaal?' I:'Ja,'gaan'we'doen' ' (lopen'naar'technieklokaal)' I:'Hele'wandeling' A:'Ja,'helemaal'achter'' I:'Oké.'Dit'is'het'technieklokaal' A:'Ja' I:'Zo.'' A:'Ehm…'' I:'Wat'staat'hier'allemaal?' A:'Nou'eh,'huisjes.'' I:'Ja' A:'Die'hebben'we'gemaakt'met'meester'Wim' I:'Oké'' A:'En…'dan,'dan'moet'je'dat'ook'allemaal'zelf'in'elkaar'zetten'met…'van'dat'plakspul…' I:'Wat'is'dat'eh?' A:'Met…' I:'Ja' A:'Pastalijm' I:'Oh,'pastalijm.'Oké.'Ja.'' A:'En…'dan'moest'je'dat'ook'allemaal'in'elkaar'zetten'met'een'klein'metseltje…'' I:'Oké'' A:'En'eh…'dan'mocht'je'zelf'weten'hoe'je'huisje'eruit'zag' I:'Hmm' A:'Het'is'gewoon'geverfd,'alleen'hier'wordt'ook'met,'met'eh…'' I:'Nou,'dat'is'apart' A:'Ja,'die'heb'ik'gemaakt' I:'Heb'jij'die'gemaakt?'' A:'Ja' I:'En'waarom'heb'jij'dit'gemaakt?'' A:'Omdat…' I:'Haal'‘m'er'eens'effe…'laat'een'even'kijken'want'dat'is'wel'heel'apart.'Mooie' schoorsteen'erop.'' A:'Omdat'ik'graag'een'ander'huisje'wou'dan'andere'kinderen'en…' I:'Oké''

93

A:'En'dat'leek'me'wel'leuk' I:'En'dit…'heb'je'er'gewoon'op'geplakt'of'hoe…' A:'Ja.'Lijmen' I:'Lijm'erop'gebruikt.'Nou'het'ziet'er'wel'heel'fraai'uit'moet'ik'zeggen.'Gaat'het'deurtje' ook'open?' A:'Ja,'volgens'mij'wel.'' I:'Hé,'alsjeblieft…'wat'mooi.'En'moet'je'dan'zelf'ook'uitrekenen'hoeveel'stenen'je'nodig' hebt'en'zo'of,'of'is'dat?' A:'Ehm…'nee' I:'Nee,'nee.'' A:'Je'moet'bijvoorbeeld'wel'met'hoekjes…'' I:'Ja' A:'Dan'moet'je'hem'zagen,'of…' I:'Oké'' A:'Dan'moet'je'gewoon'kijken'van,'oh'dat'past'net'niet'' I:'Hmm' A:'Of'dat'past'wel'' I:'Ik'vind'het,'ik'vind'het'prachtig'eruit'zien,'ik'vind'het'wel'heel'mooi.'' A:'En'we'hebben'ook'spiralen…' I:'Ja' A:'Dat'zijn…'nou'ja'mijne'is'nog'niet'helemaal'klaar…'' I:'Wat'doe'je'daarmee?' A:'Eh,'dan'moet'je'deze'zo'erop'zetten…'' I:'Ja,'ja' A:'Zo' I:'Ja' A:'En'dan'ehm…'moet'je'eh,'eh'zo'met'een'haakje'moet'je'zo'erlangs'en'dan'moet'je'hem' niet'raken' I:'Ah,'dat'was'ook'wel'eens'op'televisie'of'niet'eh…' A:'Ja' I:'Met'een'of'ander'programma'een'keertje'zo.'Oké.'En'dat'bouwen'jullie'dan'zelf?'' A:'Ja' I:'Oh,'leuk.'En'wat'kun'je'nog'meer'doen'in'het'eh,'eh?' A:'Ehm,'je'kunt'schilderen' I:'Ja' A:'En'dan'moet'je'bijvoorbeeld'deze,'die'moet'je'eh…'eerst'gaan'tekenen' I:'Oh,'dit'is'een'voorbeeld'wat'je'hier'eh'ja?' A:'Ja.'En'dan'moet'je'dat'gaan'tekenen' I:'Ja' A:'En'dan'mag'je'dat'in'gaan'kleuren' I:'Oké'' A:'Zoals'hier.' I:'Ja.'Dus'dat'is'dan'schilderen.'Hé,'kan'iedereen'gewoon'gebruik'maken'van'het'lokaal' of,'hoe…?' A:'Eh…'' I:'Hoe'werkt'dat?' A:'Eh'ja,'op'vrijdagmiddag' I:'Ja' A:'Dan'doen'we'dat'eh,'techniek'altijd…' I:'Hmm' A:'En'dan'eh,'dan'mag'je'hier'bezig…'en'dan'hebben'we'ook'nog'een'bord'en'die'staat' ergens'anders…' I:'Ja'' A:'En'dan'eh,'heb'je'ook'een'eigen'naamkaartje'

94

I:'Oké'' A:'En'die'moet'je'dan'opplakken'van'waar'je'mee'bezig'bent' I:'Oké,'oh'dus'dan'kun'je'altijd'in'een'oogopslag'zien…' A:'Ja' I:'wie'waar'mee'bezig'is?' A:'Ja'want'je'weet'bijvoorbeeld'niet'meer,'oh'wat'heb'ik'ook'alweer'gedaan?'' I:'Ja,'ja,'ja' A:'En'dan…' I:'En'houden'jullie'allemaal'bij'wat'je'gedaan'hebt,'of'niet,'of'of?' A:'Eh…'ja'we'hebben'een'boekje' I:'Oké.'Daar'staan'die'activiteiten'in,'en…?' A:'Zal'ik'anders'‘m'even'pakken?' I:'Ja,'dat'wil'ik'wel'even'zien,'vind'ik'leuk.'Moet'ik'meelopen,'of'pak'je'hem'even?' A:'Ik'pak'hem'wel.'' I:'Oké,'dan'wacht'ik'even.'' A:'Dit'is'het'mapje…' I:'Het'boekje,'ja' A:'Deze'is'niet'van'mezelf,'maar…' I:'Nee' A:'En'dan'zie'je…'dan'heb'je'dit'boekje…' I:'Oké'' A:'Ja,'en'dan'staan'er'allemaal'activiteiten'in' I:'Oké.'Oh'hier'kun'je'alle'dingen'zien…' A:'Ja'' I:'…'die'je'dan'doet.'Die'kun'je'dan'hier'aftekenen' A:'Ja' I:'En'is'het'dan'de'bedoeling'dat'jullie'dat'hele'boekje'doorwerken'om'het'zo'maar'te' zeggen?' A:'Eh…'ja'we'proberen'hem'uit'te'krijgen'alleen'dat…' I:'Oké'' A:'…'lukt'nog'niet'helemaal.'' I:'Nee,'maar…'' A:'Je'kan'ook'kleien…' I:'Er'staan'ook'heel'veel'dingen'in.'Wat'zei'je?' A:'Ja'je'kan'ook'kleien…' I:'Ja.'' A:'En'bruggen'bouwen'en'alles' I:'Ja,'en'wat'leer'je'hier'nou'van?'' A:'Eh…'hoe'dat'allemaal'werkt.'' I:'Ja'' A:'En'eh…'ja'hoe'je'de'kleurencirkel…'want'ik'wist'niet'hoe'je'rood,'nee'roze,'nee…'rood' volgens'mij'moest'maken.'' I:'Ja' A:'En'dat'moet'met…'geel'en'oranje.'' I:'Oké,'oké.' A:'Nee,'geel'met'rood'volgens'mij' I:'Geel'met'rood'maak'je'oranje'denk'ik' A:'Ja,'ja,'oranje' I:'Ja,'heel'goed'(lacht)' A:'En'dat'weet'ik'nou'ook,'hoe'dat'moet.'' I:'Oh,'dus'je'leert'eigenlijk'hier'met'de'kleurencirkel…' A:'Ja' I:'Hoe'je'in'combinatie'door'kleuren'te'mengen…' A:'Ja'

95

I:'Nieuwe'kleuren'maakt.'Oké,'ja.' A:'Die'blauw'en'geel'maakt'groen' I:'Ja,'precies.'En'dan'kun'je'daar'zelf'een'beetje'mee'oefenen'en,'en'experimenteren'om…' A:'Ja' I:'te'kijken'hoe'het'eh…'Leuk'hoor,'ja.'' A:'Ehm,'we'hebben'ook'kleien…'' I:'Laat'me'eens'kijken' A:'Dan'moest'je'schatkistjes'maken…' I:'Oh'ja' A:'En'hier…'nou'je'kan'er'ook'een'spaarpot'van'maken…' I:'Ja'' A:'En'dat'moet'je'dan'ook'allemaal'zelf…' I:'Goed'hoor.'En'ben'je'hier'dan'zelf'bezig'of'is'er'iemand'die'helpt'of?' A:'Eh…'je'moet'het'helemaal'alleen'doen' I:'Oké.'En'dat'vind'je…'fijn?' A:'Eh…'ja' I:'Of'ja…' A:'Maar'als'je'hulp'nodig'hebt'dan'gaat,'dan'lopen'hier'wel'juffen'of'meesters'rond'' I:'Oké'oké.'Hé'en'wie'zijn'al'die'mannen'hier,'die'eh…'zijn'meestal'mannen'volgens'mij,' die'allemaal'aan'de'muur'hangen?'' A:'Ehm…'' I:'Wat'zijn'dat'voor'mensen?' A:'Die'hebben'wat'uitgevonden,'deze…' I:'Uitvinders?' A:'…'heeft'de'zeppelin'gemaakt…' I:'Oh,'kijk'eens'aan.'Ik'wist'niet'eens'dat'die'er'zo'uitzagen.'' A:'Ik'ook'niet' I:'(lacht)'Oh'en'hier…' A:'Dit'is'de'eerste'piano'volgens'mij…'' I:'Oké,'ja' A:'En…'de'eerste'vliegtuig'denk'ik…' I:'Het'eerste'vliegtuig,'de'gebroeders'Wright,'ja'die'ken'ik'wel'ja.'Ja,'helemaal'goed.'Leuk' hoor.'Leuk.'Even'kijken'ik'eh…'ja,'je'hebt'jouw'activiteit'over'het'huisje.'Erg'mooi'om' eventjes'te'zien.'' A:'Ja' I:'Het'technieklokaal,'wat'je'ervan'leert,'welke'materialen…'Paar'vraagjes'nog'even'over' eh'dingen…'hoe'je'het'doet.'Eh,'moet'je'weleens'samen'ja…'Moet'je'weleens' samenwerken'om'dit'te'doen?'' A:'Ja' I:'Heel'goed' A:'Ik'moet'eh…'bijvoorbeeld'je'weet'iets'niet…'' I:'Ja' A:'En'dan'zegt'eh,'zegt'bijvoorbeeld'een'eh,'klasgenootje'van'mij' I:'Ja'' A:'Die'zegt'van:'Oh'dat'moet'je'zo'en'zo'doen.'En'dan'helpen'we'elkaar'' I:'Oké'' A:'En'bijvoorbeeld'met…'de'mens'en'het'brein…'' I:'Ja' A:'Dit'is'het'brein…'En'dan'ehm'moet'je'ook'met'tweetallen'doen' I:'Oké' A:'En'dan'werk'je'ook'eh,'samen' I:'Ja.'Hé'en'zo'samen,'vind'je'dat'makkelijk,'moeilijk'of?' A:'Eh…'ik'vind'het'altijd'wel'leuk' I:'Ja?'

96

A:'En'makkelijk' I:'Oké,'oké.'' A:'Want'je'weet'bijvoorbeeld'een'ding'niet'en'dan'weet'de'ander'het'wel'weer.'' I:'Precies,'precies' A:'Dat'is'heel'erg'makkelijk' I:'En'jullie'krijgen'nooit'eh,'ruzie'als'je'samen'moet'werken?' A:'Nee' I:'Want'dat'doe'jij'ook'niet'volgens'mij,'of'niet?' A:'Nee…'' I:'(lacht)'Heel'goed.'En'moet'je'er'wel'eens'iets'over'schrijven,'een'een…'verhaaltje'van' maken'ofzo'of'een'eh…?' A:'Eh,'ja'een'pirepont,'pirepont…'Nou'ja…' I:'Powerpoint'of'niet?' A:'Ja'die' I:'Ja'precies' A:'Die'moet'je'soms'maken'als'je'dan'snel'klaar'bent,'' I:'Ja,'ja' A:'En'je'moet'vertellen'eh,'wat'het'allemaal'is'' I:'Oké,'oké.'En'vind'je'dat'leuk?' A:'Ja' I:'Ja?'Wat'vind'je'leuker,'om'dit'te'maken'of'om'daar'een'presentatie'over'te'geven?' A:'Eh…'te'maken' I:'Te'maken'toch'wel?' A:'Ja' I:'Jij'bent'echt'een'beetje'een'maker'volgens'mij'hè?' A:'Ja'ik'vind'met'de'handen'iets'doen'dan'leuk' I:'Ja,'ja.'Maar'dat'zie'ik'ook'wel'aan'dat'huisje'van'je.'Dat'is'echt'wel,'echt'wel'bijzonder' eh…'om'het'zo'maar'even'te'zeggen.'Hé'eh,'is'er'nog'iets'eh,'wat'ik'gemist'heb?'Wat'je' me'nog'per'se'even'wil'laten'zien'of'vertellen'of…?' A:'Ehm…'de'telescoop.'' I:'Oh,'kijk'eens'even.'' A:'We'hebben'ook'een'telescoop…'En'dan'kun'je'zien'wat,'wat'bijvoorbeeld'bacteriën'en' zo,'kan'je'zien'wat'het'is' I:'Oké.'Zo,'ja.'En,'het'laat'ook'zien'hoe'een…'een'microscoop'is'het'volgens'mij.'Een' microscoop'hè.' A:'Oh'ja.'' I:'Hoe'die'ook'nog,'hoe'die'in'elkaar'zit'hè.'' A:'Ja' I:'Oh,'leuk.'Ja' A:'Hij'mag'niet'eh…'eh,'uit'elkaar'halen'want'dan,'kan'hij'denk'ik'wel'in'elkaar'maar' bijvoorbeeld'niet'goed' I:'Ja,'precies.'Daar'zitten'allemaal'spiegeltjes'in'die'heel'mooi'op'elkaar'moeten'passen.' Leuk.'Werk'jij'hier'ook'weleens'mee?'' A:'Eh,'ja,'ik'heb'er'al'een'keer'mee'gewerkt' I:'En?' A:'Eh…'nou…'het'is'best'wel'moeilijk.'' I:'Ja,'toch'wel,'ja'ja.'Maar'ook'wel'leuk,'of?' A:'Ja,'ook'wel'leuk' I:'Ja,'ja.'Ja,'ja,'dat'gaat'ook'niet'vanzelf.'Leuk'hoor.'Mooi!' A:'Ja' I:'Eh…'jullie'zijn'de'ondernemende'school.'Wat'is'dat?' A:'Eh…'dat'is…'ja'hoe'moet'je'dat'uitleggen…'' I:'Probeer'eens' A:'Ehm…'dat'je'eh…'heel'veel'met'eh…'techniek''

97

I:'Hmm' A:'…'volgens'mij'doet' I:'Ja' A:'En'dat'je…'eh,'wij'zijn'de'eerste'met'een'3DVprinter' I:'Ja' A:'En'die'leer'je'zelf'maken,'de'kinderen.'En…'eh…'ja' I:'Ja,'er'ook'nog'projectjes'mee'doen'en'geld'mee'verdienen'om'plastic'te'kopen'dat'eh…' A:'Ja'' I:'Ja.'En'dat'vind'je'leuk?' A:'Ja' I:'Dat'kan'je'elke'school'aanbevelen'van,'wordt'een'ondernemende'school?'Want'dat'is' toch,'kun'je'hele'leuke'en'zinvolle'nuttige'dingen'mee'doen?'' A:'Ja' I:'Ja'dat'dacht'ik'al.'Heb'je'nog'vragen'voor'mij?'' A:'Ehm,'nee.' I:'Nee,'niet'echt.'Nou'ik'vond'dat'je'een'heel'mooi'helder'verhaal'hebt'gehouden.'Heel' veel'verteld,'dus'heel'goed,'dankjewel.'' A:'Alsjeblieft' I:'Dan'lopen'we'nu'terug'naar'Quirine.'Ja' A:'Ja'' I:'Oké.'' N(EINDE(OPNAME(N( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

98

Transcript(Participant(DN4( ( Interviewer:'' ' ' Jos'Kok' Participantnummer:' ' DV4' Datum:'' ' ' 22'mei'2015' Duur(interview:(' ' 19.10'minuten' Opmerkingen(in(logboek:'' Geen'bijzonderheden.'' ' De'interviewer'is'in'het'transcript'aangegeven'met'de'letter'I.' De'naam'van'de'participant'is'in'het'transcript'afgekort'tot'de'letter'S.' _____________________________________________________________________________________________________' ' Transcript( ( N(START(OPNAMEN( I:'Hij'loopt?' IV2:'Ja' I:'Hij'loopt.'Ik'heb'even'een'paar'vraagjes'voor'je.'Wat'is'je'naam?' S:'S.'' I:'S.'Op'welke'school'zit'je?' S:'OBS'Op'’t'Veld' I:'Ik'welke'klas'zit'je?' S:'Groep'8' I:'Groep'8.'Hoe'oud'ben'je?' S:'Twaalf'jaar' I:'En'nou'de'moeilijkste'vraag:'ben'je'een'jongen'of'een'meisje?'' S:'(lacht)'Een'meisje.' I:'Ja'staat'hierop'hoor,'dus'(lacht)' S:'Ja' I:'Helemaal'goed,'dankjewel.'' S:'Alsjeblieft' I:'Nou,'dan'gaan'we'nu'met'de'rondleiding'beginnen.'' S:'Ja' I:'Ja?'' S:'Nou…'dit'is'de'3DVprinter'die'hebben'we'met'groep'8' I:'Ja' S:'in'elkaar'gezet.'Met'een'moeder'van'onze'klas.'En…'ja'dat'hebben'we'zelf'gedaan' alleen'in'het'begin'deed'ie'het'niet'zo'goed'dus'toen'is'er'nog'iemand'bijgekomen.'' I:'Hmm' S:'Maar'we'hebben'nu'weer'van'die'nieuwe'dingen'en'er'zijn'een'paar'kinderen'er'weer' mee'bezig'en…' I:'Oké.'En'wat,'wat'heb'jij'gedaan'aan'de'printer,'wat'heb'jij'gemaakt?' S:'Nou,'ik'heb'dit'gedaan…' I:'Wat'is'dit?' S:'Nou'dit'zorgt'zeg'maar'dat'die'zeg'maar'heen'en'weer'beweegt…'' I:'Oké'ja' S:'En'dat'zit'daaraan'verbonden…'' I:'Hoe'heette'die?'Weet'je'dat'nog?' S:'Nee' I:'De'X…'XVY'as…'' S:'Ja,'of'zo…' I:'Ja.'Ja,'oké.'' S:'En…'ja'eigenlijk'heeft'iedereen'wel'van'alles'eigenlijk'gedaan.' I:'Hmm.'En'hoe'vond'je'dit'om'dit'te'maken'dat'eh…?'

99

S:'Nou'het'was'best'wel'lastig'want'het'ging…' I:'Ja'dat'denk'ik'' S:'…'een'paar'keer'fout' I:'Ja'dat'wou'ik'zeggen'want'dat'is'ook'een'eh…'een'ingewikkeld'onderdeel'is'dat.'En'die' blokjes'heb'jij'die'ook'in'elkaar'gezet?' S:'Samen'met'nog'een'meisje' I:'Oké.'Weet'je'nog'hoe'die'heten?' S:'Ja,'' I:'Ja'nee'dat'' S:'Ehm…'nee…' I:'De'sliderblocks' S;'Oh' I:'Ja,'is'wat'hé,'al'die'moeilijke'termen.'Hé'hoe'werkt'dit'apparaat'eigenlijk?'Kunnen'we' dat'eventjes'eh…' S:'Nou,'daar'zit'zo’n'dingetje,'en'als'je'die'zo'aan…'op'klikt…'' I:'Wat'voor'dingetje'bedoel'je?' S:'Nou,'dit'knopje.'' I:'Ja' S:'Als'je'die'zo'aandrukt…'en'dan'moet'je,'stop'je'er'een'kaartje'in'via'de'computer'moet' je'hem'aansluiten' I:'Hoe'heet'dat'kaartje?' S:'Volgens'mij'een'SDVkaartje…' I:'Een'SDVkaart'zit'erin'ja,' S:'En'als'je'die'aan'de'computer'bindt,'dus'met'zo’n'kabeltje…'' I:'Ja' S:'Dan'kun'je'bijvoorbeeld'een'fluitje' I:'Ja' S:'Dan'geeft'ie'de…'hoe'noem'je'dat'die'aan'zo’n'kabeltje'zit,'geeft'dat'ook'door,'' I:'Ja' S:'En'dan'maakt'de'printer'een'fluitje' I:'Ja,'maar'hoe…'dat'gebeurt'niet'vanzelf'natuurlijk.'' S:'Nee,'deze'is'verbonden…' I:'Hoe,'hoe'doet'ie'dat,'ja?' S:'Nou,'volgens'mij'hier'ergens.'' I:'Ja,'laat'eens'zien' S:'Dit'kabeltje,'denk'ik.'Ja'dat'is…' I:'Wat,'wat'is'dit?' S:'Volgens'mij'is…'gaat'daar'de'kleur'door' I:'Ja,'en'dit'is…'wat'voor'materiaal'is'dit?' S:'Weet'ik'niet' I:'Plasti…' S:'Plastic?' I:'Plastic,'ja.'Mooi'plastic'rolletje,'ja' S:'Ja'en'dat'zit'dan'hier'aan'vast'en'dat'gaat'er'doorheen'en'dan' I:'Ja' S:'Komt'het'hier'er'weer'uit'' I:'Oké.'En'komt'dat'er'op'dezelfde'manier'uit'of'gebeurt'er'hier'wat'eh?' S:'Nou,'volgens'mij…'ja'volgens'mij'zit'daar'zo’n…'hier'gaat'ie'nog'door'' I:'Ja' S:'En'dat'geeft'daar'het'hier'aan'door'en'dan'gaat'dit'naar'beneden'en'dan'komt'het'op' de'…' I:'Ja'en'wat'gebeurt'hier'tussendoor,'weet'je'dat'nog?'Wat'gebeurt'hier'met'dat'plastic?' S:'Dan'wordt'het'warm'gemaakt' I:'Ja.'Dan'wordt'het'gesmolten'hè.'

100

S:'Ja' I:'En'er'komt'een'heel'dun'draadje'komt'eruit.'Ja.'En'dan'wordt'ie'eh…'geprint'hier' eh…op.'' S:'Ja' I:'En'hoe'krijg'je'nou'die'vorm'eh,'van'zo’n'fluitje?'Gaat'die'kop'dan'omhoog,'als'die'hem' print'of'hoe,'hoe?'' S:'Nou'hij'gaat'naar'beneden'en'dan'gaat'ie'er'niet'helemaal'op' I:'Ja' S:'En'dan'ehm…'ja'dat'dunne'sliertje'dat'doet'die'dan' I:'Ja' S:'in'de'vorm'omdat'het'dat'doorgeeft' I:'Ja' S:'Dan'doet'ie'die'vorm'en' I:'Oké'' S:'Dan'komt'er'steeds'meer'laagjes'bij.'' I:'Oké.'En'hoe'krijgt'ie'die'laagjes'bovenop'op'elkaar?'Gaat'dan'de'kop'omhoog?'' S:'Ja,'die'gaat'steeds'een'stukje'verder'omhoog.'' I:'Oké,'oké.'Maar'dat'komt'omdat'deze'wat'naar'beneden…' S:'Ja' I:'Die'zakt'heel'eh,'eh…'langzaam'hè.'' S:'Hmm' I:'Ja,'ja.'En'heb'je'nou'ook'een'idee'van'wat'is,'wat…'Zou'je'zo’n'apparaat'ook'moeten' onderhouden?'Net'als'een'fiets,'weet'je'wel?'Zou'je'hier'nog'wat'aan'moeten'doen?'Heb' je'daar'enig'idee'van?' S:'Hm,'dat'weet'ik'eigenlijk'niet.'' I:'Eigenlijk'niet,'niet'zoveel'hè.'' S:'Nee' I:'Denk'ik,'nee.'Vond'je'het'leuk'om'dit'te'doen?'' S:'Ja' I:'Ja?'Maar'wat'vond'je'er'echt'leuk'aan?'' S:'Nou,'gewoon…'ja'dat'je'het'zelf'in'elkaar'mag'zetten.'' I:'Toch'wel'hè,'of'niet?' S:'Ja.'' I:'En'eh,'je'moest'ook'samenwerken'natuurlijk'om'dit'te'doen'met'anderen…' S:'Ja'' I:'Ging'dat'een'beetje'of'eh?' S:'Ja' I:'Ja' S:'Ons'groepje'deed'dat'wel'heel'goed' I:'Ja?'' S:'Ja' I:'En'eh,'eh'waarom'ging'dat'bij'jullie'groepje'goed?' S:'Nou'want'we'hebben'taken'verdeeld,'bijvoorbeeld'dan'deed'de'ene'die'deed'iets'en' dan'deden'de'andere'twee'ook'samen'iets'en'vertalen'en'zo'ja…'we'hebben'‘t'een'beetje' ingedeeld'zeg'maar.'' I:'Oké,'oké.'En'bij'andere'groepjes'ging'dat'minder'begrijp'ik'of'eh…'?' S:'Ja'bij'sommige'ging'het'een'beetje'verkeerd'en…' I:'Ja' S:'Ook'bij'heel'veel'ging'het'ook'wel'goed'' I:'Oké.'En'als'het'verkeerd'ging,'heb'je'enig'idee'hoe'ze'dat'opgelost'hebben'' S:'Ja,'gewoon'weer'overleggen'en…' I:'Gewoon'overleggen' S:'en'dan'kwam'het'wel'weer'goed.' I:'Oké,'ja,'precies.'Dus'als'je'goed'overlegt'kom'je'daar'wel'eh,'wel'uit.''

101

S:'Ja' I:'Hé'en'jullie'hebben,'tenminste'dat'hoorde'ik'net,'in'het'Engels'was'de'hele' handleiding,'of'niet?' S:'Ja,'maar'dat'hebben'we'op'de'IVpad'van'school'hebben'we'dat'ehm,'Google'Translate' eh,'vertaald.' I:'Oké.'En'dat'ging'goed?' S:'Ja.'' I:'Ja,'nou'hartstikke'mooi.'Het'ziet'er'in'ieder'geval'goed'uit.'En'die'fluitjes,'zijn'dat'ook' eigen'printjes'of'eh?'' S:'Ja' I:'Oké.'En'wat'vond'je'nou'het'leukste'van'eh…'het'maken?'Je'zei'al'van'eh…'dat'we'hem' zelf'in'elkaar'gezet'hebben' S:'Ja' I:'Maar'nog'meer'dingen?' S:'Ehm…'ja'gewoon'dat'je'het'zelf'mag'doen,'ja.'' I:'Oh,'ja,'precies.'' S:'Dat'vond'ik'echt'wel'het'leukst' I:'Precies,'precies.'En'wat'heb'je'nou'echt'geleerd?'Heb'je'nou'iets'van…' S:'Nou'techniek,'heel'veel'techniek'eigenlijk'wel' I:'Ja'' S:'En'ook'wel'heel'veel'dingen'dat'ik'nog'niet'wist'' I:'Heb'je'daar'wat'voorbeelden'van'of'niet'eh…?' S:'Eh…'nou'ik'wist'ook'bijvoorbeeld'niet'dat'ehm,'dat'er'zo’n'kaartje'in'zat'en'dat'dat' gewoon'allemaal'met'elkaar'verbonden'was' I:'Ja,'precies.'Ja,'ja.'Mooi'is'dat'hè.' S:'Ja' I:'Dus'je'hebt'wel'wat'geleerd'over'de'techniek?' S:'Ja' I:'Vind'je'het'nog'een'beetje'leuk,'techniek,'als'je'dit'eh…?' S:'Ja'wel' I:'Ja?' S:'Ja'wel'iets'meer' I:'Ja,'wel'iets'meer'hè' S:'Ja' I:'Daarom.'Helemaal'goed.'Eh…'even'kijken,'nou'begrippen,'woorden'heb'je'eh…'al'laten' zien'en'eh…'en'jullie'gaan'na'de'zomer'heb'ik'begrepen'de'printer'ook'gebruiken'met' projectjes'eh…' S:'Ja,'volgens'mij'wel,'maar'dat'weet'ik'niet'want'dan'ben'ik'al'van'school' I:'Oh,'dan'ben'je'van'school,'oooh' S:'Ja'' I:'Ja'want'dan'heb'je'het'alweer'gehad,'ja.'Helemaal'goed.'Eh…'hoe'lang'hebben'jullie' ongeveer'gedaan'over'het'bouwen'van'de'printer,'weet'je'dat?' S:'Ik'denk'wel'een'half'jaartje'hoor,'' I:'Toch'een'half'jaartje,'oké'' S:'Ik'denk'het'wel.'' I:'Ja,'ja' S:'Want'we'deden'het'steeds'om'de'week'en'soms'konden'ze'ook'niet'want'dan'was'de' moeder'ziek' I:'Oké,'oké.'Nou,'hartstikke'leuk.'Mooi'project'dus?' S:'Ja' I:'Ja.'Hartstikke'goed.'Eh…'Weten'wij'genoeg'over'de'printer.'' S:'Ja' I:'Waar'gaan'we'nu'naartoe?'' S:'Technieklokaal'

102

I:'Ja,'kom'op.'Eens'even'kijken'daar.'' (lopen'naar'technieklokaal)' ' I:'Even'nog'een'vraagje'hier.'Ik'kom'elke'keer'hier'langs,'wat'is'dit?' S:'Nou'hier'heb'je'van'die'spectrum'dingen'en'dan'moet'je'zeg'maar'nou…'bijvoorbeeld' dit,'moet'je'dan'met'elkaar'ehm'ja,'ehm…'ja'moet'je'zeg'maar'met'elkaar'verbinden'met' draadjes'enzo,'beetje'net'als'de'3DVprinter.'' I:'Oh' S:'Alleen'dan'wel'anders' I:'Oké.'En'hier'kun'je'gewoon'gaan'zitten'als'je'zegt'van'joh,'ik'vind'het'wel'leuk'om'te' doen,'of'is'dat'een'les'of'hoe,'hoe…?' S:'We'hebben'daar'een'bord'hangen' I:'Waar?' S:'Daar'in'de'klas,'dat'grote'bord' I:'Kunnen'we'effe'kijken?' S:'Ja'hoor' I:'Nou,'gaan'we'even'kijken.'Wij'komen'heel'even'kijken,'jongens'(tegen'andere'kinderen' uit'het'lokaal).'Vertel'eens'even,'wat'zie'je'hier?' S:'Nou,'hier'heb'je'van'die'dingen'en'dan'ehm,'even'kijken…'eh'spectro'ook.'Nou' bijvoorbeeld'dan'wil'je'Stratego'doen…' I:'Ja' S:'dan'moet'je'daar'je'naam'neer'hangen'en'dan'kun'je'naar'Stratego'gaan.'' I:'Oh,'dan'kunnen'ze'hier'zien'wie'waar'mee'bezig'is?'' S:'Ja.'En'als'je'klaar'bent'moet'je'(audioVopname'onduidelijk)' I:'Staan'jullie'nou'ook'op'dit'bord'jongens?'(tegen'andere'kinderen'uit'het'lokaal)' Kinderen'in'lokaal:'Ja,'ja}' I:'Nou'laat'eens'even'zien' Kind'01:'Ik'sta'hier' I:'Mag'wel'even'hè,'of'niet?' S:'Ja' Kind'02:'Ik'sta'hier' I:'Oké.'En'wat'zijn'jullie'nu'aan'het'doen'dan?' Kind'01:'Nou'ik'was'eigenlijk'bezig'met…'Spectro…'maar'' I:'Oké.' ' AudioNopname'onduidelijk,'teveel'kinderen'die'door'elkaar'heen'spreken.'Er'is'besloten'dit' gedeelte'van'het'interview'niet'te'transcriberen.'Hieronder'staat'een'kort'gedeelte'van'het' gesprek'wat'wel'te'horen'was'op'de'audioNopname.'' ' I:'Jongens,'ik'heb'nog'mooi'eh…'een'mooi'ideetje'voor'jullie,'want'ik'zie'hier'schaken'staan' en'jullie'hebben'een'hele'mooie'3DNprinter' Kind'02:'Ja' I:'Als'ie'nu'dadelijk'weer'werkt,'moeten'jullie'je'eigen'schaakspel'eens'gaan'printen' Kind'in'lokaal:'Jaaaaaa' S:'Dat'is'een'leuk'idee' I:'Dat'is'leuk,'ja?' Kind'in'lokaal:'ja' I:'Goed'idee'hè,'of'niet?' Kind'in'lokaal:'Ja'' I:'Dan'moet'jij'goed'opletten'of'ze'het'doen!'(lacht)'Ja?' Kom,'wij'gaan'verder.'Jongens,'dankjewel.'' ' I:'Dus'op'dat'bord'kun'je'zien'waar'iedereen'eh…' S:'Ja'

103

I:'Oké.'' S:'Waar'iedereen'mee'bezig'is.' I:'Oké,'ja.'' S:'Nou'en'deze…'hier'hebben'we'een'la'en'daar'zitten'alle'mapjes'in'deze…' I:'Laat'eens'even'kijken,'wat'zit…' S:'Er'zit'een'zo’n'boekje'in,'dit'zo’n'boekje…'' I:'Ja' S:'En'daarin'staan'dan'dingen'die'je'kan'doen'en'nou'dan'moet'je'dan'met'je' klasgenootje'gaan'zitten'met'wie'je'dat'doet'en'de'datum'en'als'je'bijvoorbeeld'klaar' bent'met'Spectro'dan'moet'de'juf'of'de'meester'het'aftekenen.'' I:'Oké,'en'daar…'dat'boekje'werk'je'helemaal…'Mag'ik'er'even'in'kijken?' S:'Ja'hoor' I:'Dat'boekje'werk'je'helemaal'door'dan,'of'is'het'de'bedoeling'dat'je…' S:'Ja.'Dit'is'van'een'klasgenootje,'van'L.,'en'er'staan'ehm…'alle'dingen'in'wat'je'kan'doen.' I:'Ja,'oké.'En'het'is'ook'de'bedoeling'dat'je…'dat'L.'dit'helemaal…'afmaakt,'of'mag'die'het' kiezen?' S:'Nou,'hij'mag'gewoon'kiezen'wat'ie'wil'doen' I:'Oké.'Oké.'En'jij…'iedereen'heeft'zo’n'boekje'dan'of…'' S:'Ja' I:'Oké.'Oh'leuk.'Oh'dat'zijn'allemaal'thema’s'die'je'doet…' S:'Ja' I:'Schilderen,'menselijk'lichaam…'' S:'Hmm' I:'En'de'3DVprinter'komt'eh,'komt'hier'ook'bij'in'of?' S:'Ja'ik'weet'niet'of'ie'er'al'in'staat'maar…' I:'Ik'zit'net'even'te'zoeken'natuurlijk…'(bladert'door'boekje)' S:'Hm,'volgens'mij'nog'niet' I:'Ik'zie'hem'ook'nog'niet.'Nou,'die'komt'er'vast'in'te'staan'de'volgende'keer' S:'Dat'denk'ik'wel…'Ze'veranderen'het'boekje'ook'best'wel'vaak' I:'Ja,'ja,'ja…'' S:'Ja'hier' I:'Ja,'daar'hebben'we'hem'al.'En'de'3DVUltimaker,'helemaal'goed.' S:'Ja.'Daar'hoeven'we'eigenlijk'nog'niks,'eigenlijk'nog'niet'op'in'te'vullen'want'ehm,'ja' daar'deelt'juf'je'gewoon'in'' I:'Ja,'oké.'Het'is'natuurlijk'nog'wat'nieuw'en'zo…'' S:'Hmm,'want'anders…'(zin'onduidelijk'op'audioNopname)' I:'Goed' S:'En'hier'hebben'we'ook'nog'een'technieklokaal' I:'Dit'is'het'technieklokaal' S:'Ja' I:'Nou,'laat'maar'eens'eventjes'zien.'' Wat'gebeurt'er'hier?' S:'Nou,'je'kan'hier'metselen' I:'(kucht)' S:'En'dan'maken'ze'huisjes…'' I:'Mooi' S:'En'ehm,'je'kan'ook'met'de'kleurencirkel…'' I:'Ja…'wat,'wat'is'dat,'de'kleurencirkel?' S:'Nou,'dan'heb'je'een'rondje'met'allemaal'vakjes'en'dan…'dit'is'een'voorbeeld'van'die.'' I:'Ja' S:'En'zo'moet'je'hem'dan'namaken'en'dan'moet'je'steeds'lichter'en'zo' I:'Oh,'deze'gaat'van'donker'naar…' S:'Ja' I:'…'licht'zie'ik'al,'oké''

104

S:'En'dat'moet'je'dan'namaken.'' I:'Oké,'ooh'op'zo’n'manier' S:'Hmm' I:'Hé'en'moet'je'ook'kleuren'mengen'en'zo'om'nieuwe'kleuren…' S:'Ja' I:'Ja?' S:'En'dan'kun'je'het'hierin'doen' I:'Oh,'daar' S:'En'daar'is'dan'een'kleurtje'en'hier'kun'je'het'in'mengen.'' I:'Oké.'En'zijn'er'nog'meer'materialen'of'dingen'waar'je'mee'kunt'werken,'want'je'hebt' metselen,'en'schilderen…' S:'Ja.'Nou'we'hebben'eigenlijk'wel'heel'veel,'maar'niet'alles'staat'in'dit'lokaal.'En'daar' staat'van'het'hart'en'zo…'' I:'Laat'eens'kijken…'' S:'Dat'heb'je'dingen'van'het'hart'en'het'gebit' I:'Ja.'En'wat'zie'je'daar'in,'wat,'wat?' S:'Nou'dan'kun'je…'even'deze'openmaken.'Nou'dit'is'dan'van'het'hart'en'dat'moet'je'dan' in'elkaar'zetten…'' I:'Oh?' S:'En'dan'moet'je'bijvoorbeeld'een'powerpoint'erover'maken'' I:'Oh?'Dus'als'je'dit'allemaal'gehad'hebt,'dan'ken'je'het'hele'menselijke'lichaam?' S:'Ja' I:'Wat'er'allemaal'gebeurt' S:'En'het'gebit'en'zo' I:'Het'gebit'en…'zo.'Wat'leuk.'' S:'Ja' I:'Grappig.'En'dat'doe'je'dan'altijd'samen'met'anderen'of?' S:'Ja'met'twee,'je'mag'het'met'zijn'tweeën'doen.'' I:'Met'twee,'oké.'' S:'En'hier'heb'je…'hier'kun'je'nog'kleien,'een'schatkistje'maken' I:'Kleien,'oké.'Dat'zie'ik'daar'ja,'ja.'' S:'Hmm' I:'Beeldende'kunst.'Mooi.'' S:'Ja' I:'Hé'en'en…'mag'iedereen'hier'gewoon'in'dit'lokaal'komen'werken'of'hoe…?' S:'Ehm'ja,'nou,'als'je'bijvoorbeeld'met'de'kleurencirkel'bezig'bent'geweest'dan'moet'je' hierheen' I:'Oké'' S:'Maar'bijvoorbeeld'met'Spectro,'dan'moet'je'daarheen.'Dan'mag'je'niet'zeggen'nou,'ik' ga'hierheen' I:'Nee,'nee'precies,'dus'afhankelijk'van'de'activiteit…' S:'Ja' I:'…'moet'je'dat'op'een'bepaald'eh…'En'wat'leer'je'nou'hier?' S:'Nou,'ja…'hoe'dingen'bijvoorbeeld'in'elkaar'zitten'en'zo' I:'Ja,'ja' S:'En'goed'samenwerken'ook'wel' I:'Oké.'' S:'En'gewoon'alles'opruimen'als'je'klaar'bent' I:'Ja'precies,'precies.'En'die,'die'zag'ik'net.'Wat'is'dat'voor'een'ding?' S:'Ehm,'dit'is'een'soort'horoscoop'en'met'plaatjes'eronder'en'dan'moet'je'hem' aanzetten…' I:'Ja' S:'En'dan'kan'je…'ja'dingen'eronder'zien'en'zo.'Een'vlieg'bijvoorbeeld'en'zo' I:'Oh'ja?'Dan'kun'je'in'de'vlieg'kijken?'

105

S:'Ja' I:'Heb'jij'het'al'een'keer'gedaan'met'deze,'al'een'keer'mee'gewerkt?'' S:'Ja,'maar'toen'snapten'we'er'nog'niet'zo'heel'veel'van'' I:'Oké.'Dus'het'is'nog'een'beetje'ingewikkeld?'' S:'Ja' I:'Om'het'zo'maar'te'zeggen.'Ja,'nou'ja'dat'moet'je'ook'even'leren,'maar'wel'leuk'dat'die' hier'staat'eh…'' S:'Ja' I:'En'vind'je'dat'leuk,'techniek?' S:'Ja' I:'Ja?'Vind'je'techniek'leuker'dan'eh…'rijtjes'leren'uit'boeken'of'eh…?' S:'Ja'' I:'Ja'toch'wel.'Dat'dacht'ik'al'een'beetje'(lacht)'Hé'en'welk'project'doe'jij'hier?'Waar'ben' jij'mee'bezig?' S:'Nou,'ik'ben'bezig'met'uitvergroten'' I:'En'dat'is…?'Vertel.' S:'Nou'dan'heb'je'een'klein'plaatje'' I:'Ja' S:'En'die'moet'je'dan'nou…'dan'moet'je'het'precies'zo'na'proberen'precies'zo'na'te' tekenen,'dus'daar,'in'dit'lijntje'zit'een'oor'dan'moet'je'dat'proberen'ook'in'het'groot'uit' te'tekenen' I:'Aha' S:'En'dan'mag'je'het'verven.'Die'is'al'helemaal'klaar…' I:'Oké.'Oh,'dus'je'krijgt'hier'het'voorbeeld,'je'hebt'hier'het'rastertje'eroverheen' S:'Ja' I:'En'dan'moet'je'die…'moet'precies'hier.'Oké,'nou'zie'ik'het.'Leuk.'' S:'Ja' I:'Dat'doe'jij'nu'op'dit'moment?'' S:'Ja' I:'Is'deze'van'jou'of'?' S:'Nee,'die'van'mij'ben'ik'nog'bezig'met'tekenen' I:'Oh'ben'je'nog'bezig'met'tekenen.'Oké,'oké.'Heel'goed.'Eh…'Even'kijken.'Ik'heb' eigenlijk'nog'een'paar'vraagjes'want,'je'moet'hier'natuurlijk'veel'samenwerken' S:'Ja' I:'Vind'je'dat'leuk,'vind'je'dat'moeilijk?'' S:'Eh,'ik'vind'het'wel'leuk'om'samen'te'werken' I:'Ja?'' S:'Ja.'' I:'Vind'je'dat'ook'nuttig?'Is'dat'zinvol'om'dat'te'doen?' S:'Jawel.'' I:'Jawel,'ja.'Gaat'het'ook'wel'eens'een'keertje'mis,'samenwerken' S:'Jawel' I:'En'wat'doe'je'dan?' S:'Ehm,'dan'gaan'we'het'weer'oplossen.'' I:'Dat'lossen'jullie'het'toch'weer'op.'En'mee…'dat'lukt?' S:'Ja'' I:'Jaaa,'dat'lukt'wel'hè.'Dat'dacht'ik'al'eh,'ja.'Ehm…'moet'je'wel'eens'een'keer'een' verslagje'maken'over'wat'je'hier'gedaan'hebt?'' S:'Ja,'dat'ligt'eraan'bij'welk'onderdeel.'Ik'weet'niet'bij'welke'allemaal' I:'Ja'' S:'Maar'dan'moet'je'naar'de'juf'of'meester'gaan,'bijvoorbeeld'als'je'echt'iets'snel'mee' klaar'bent,'moet'je'een'powerpoint'of'ja…'zulke'dingen'doen' I:'Oké,'oké.'En'die'moet'je'ook'presenteren?' S:'Ja'soms'wel'

106

I:'Ja.'En'hoe'vind'je'dat?' S:'Nou,'niet'zo'heel'leuk' I:'Beetje'eng'hè,'of'niet?' S:'Ja'' I:'Dan'sta'je'daar'(lacht).'Geweldig.'Maar…'het'is'wel'nuttig'om'dat'te'doen'want'als'je' later'zul'je'dat'ook'wel'een'keertje'moeten'doen'' S:'Hmm' I:'Moet'je'toch'een'keertje'mee'beginnen.'' S:'Ja' I:'Nou,'ik'vind'het'ook'nog'steeds'eng'dus'wat'dat'betreft…'kan'ik'me'dat'voorstellen.'En' wat'doe'jij'het'liefste?'Het'maken'of'een'verslagje'maken?'' S:'Nou,'ik'vind'het'allebei'wel'heel'erg'leuk' I:'Oh,'je'vindt'het'alle'twee'leuk,'oké'' S:'Ja'' I:'Nou,'leuk.'Mooi.'Hé,'ik'zie'allemaal'mensen'hier'aan'de'muur'hangen.'Wie'zijn'dat?'' S:'Dit'zijn'alle'foto’s'van'heren'denk'ik' I:'Ja.'En'wat'hebben'die'mensen'gedaan,'weet'je'dat?' S:'Nou,'die'heeft'volgens'mij'de'eerste'zeppelin'uitgevonden,'deze'man…' I:'Ja,'ja'precies.'Dit'zijn'uitvinders'allemaal'hier'' S:'Hmm' I:'Zie'je,'deze'hebben'het'eerste'vliegtuig'eh…'ja,'ja.'Leuk'hoor.'Misschien'kom'je'daar' ook'wel'een'keer'tussen'te'hangen,'als'je'ook'wat'uitgevonden'hebt.'Wie'weet…'Hé'eh…' zijn'er'nou'dingen'die'ik'niet'gezien'heb,'of'waarvan'je'zegt'nou,'dit'wil'ik'je'nog'even' laten'zien?'' S:'Volgens'mij'niet' I:'Alles'wel'een'beetje'gehad?' S:'Ja'' I:'En'jullie'zijn'een'ondernemende'school.'Wat,'wat'is'dat?' S:'Nou…' I:'Wat'betekent'dat?' S:'Dat'je'heel'veel'met'techniek'bezig'bent' I:'Ja' S:'Ja…' I:'En'vind'je'dat'leuk?'' S:'Ja' I:'Ja?'Kan'je'elke'school'aanbevelen'om'een'ondernemende'school'te'worden?'' S:'Ja' I:'Daar'leer'je'heel'veel'eh,'dingetjes'van.'Ja,'ik'zie'dat,'leuk.' S:'Ja' I:'Heb'je'nog'vraagjes'aan'mij?'' S:'Ja,'heb'jij'ook'al'een'keer'een'3DVprinter'in'elkaar'gezet?' I:'(lacht)'Ja,'ja!'Ik'heb'het'al'een'paar'keer'eh,'in'elkaar'gezet.'Ja,'ja.'' S:'Vond'jij'het'moeilijk?' I:'Ja,'ik'vond…'ja'ik'vond'het'best'tegen…'tenminste…'Als'je…'met'name'als'je'het' allemaal'te'snel'wil'doen.'Dan'gaat'dat,'heel'snel'gaan'er'dingetjes'fout'dus'je'moet'het' heel'rustig'doen'eh…'heel'goed'de'handleiding'volgen…'en'dan'is'het'te'doen'maar…'ik' vond'het'nog'een'hele'uitdaging,'ja.'' S:'Ja' I:'Ik'vind'het'ook'heel'knap'dat'jullie'dat'voor'elkaar'krijgen,'als'ik'eerlijk'ben.'' S:'Daar'zaten'ook'wel'een'paar'foutjes'in'' I:'(lacht)'Ja.'Ja,'maar'ja'dat'gebeurt.'Maar'een'fout'is'ook'iets'waar'je'van'kunt'leren'weer' hè.'Dus'je'doet'het'een'keertje'fout'maar'dan'zo’n'fout'maak'je'dan'nooit'meer.'Dus…' S:'Hmm' I:'Nee,'maar'ik'vind'het'bij…'’t'is'te'doen'maar'het'is'best'lastig,'ja.'

107

S:'Ja' I:'Ja,'oké.'Dan'was'‘m'dat.'' S:'Ja' I:'Nou'dan'gaan'wij…'harstikke'bedankt.'Dat'was'helder.'En'dan'lopen'wij'weer'eventjes' terug'naar'Quirine.'' I:'Ja…'Jullie'hebben'allemaal'dingen'zo'op'de'muur'hangen'zie'ik'nu'hè.'' S:'Ja'' I:'Leuk'dat'eh…'En'hier'allemaal'deze'plaatjes?'Kijk'jullie…' S:'Ja.'Daar'was'ook'uitvergroten.'' I:'Oh'ja.'Dit'ook'een'mooie'geworden.'Als'je'dit'zo'eh…'Kijken'jullie'hier'wel'eens'naar,' deze'plaatjes'zo'of…?'' S:'Ja,'de'juf…'onze'juf'van'groep'zeven'en'acht'die'haalt'belangrijke'dingen'uit'de'krant' en'dan'hangt'ze'dat'hier'neer'en'dat'kun'je'dan,'dan'kan'je'dat'lezen'als'je'dat'leuk'vindt' I:'Oké,'Oh'ja'hier'zie'ik'ze'ook'allemaal'hangen'ja.'' S:'Hmm' I;'Ja,'kijk'eens.'' ' Het'laatste'deel'van'het'transcript'is'niet'meer'relevant'voor'het'onderzoek.'Er'wordt'dan' op'informele'wijze'met'de'participant'gesproken'over'onderwerpen'die'niet'tot'de' interviewleidraad'behoren.'Er'is'daarom'voor'gekozen'om'dit'gedeelte'niet'mee'te'nemen' in'het'transcript.'' N(EINDE(OPNAMEN( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

108

Analyse(deelvraag(1( ( In#onderstaande#tabel#zijn#de#antwoorden#van#iedere#participant#met#betrekking#tot#de#volgende#vraag#in#de#interviewleidraad#weergegeven:# ! Heb!je!bepaalde!woorden!of!begrippen!geleerd!bij!het!project!die!je!niet!kende?! ! Zo!ja,!welke!woorden?! ! Kun!je!uitleggen!wat!deze!woorden!betekenen?! # Tabel(1.#Antwoorden#participanten# Participant# O;1# O;2# O;3# O;4# D;1# D;2# D;3# D;4# I:#Hmm#oké,#heel# I:#En#heb#je#ook# I:#Ja,#dat#snap# I:#Hmm.#Nou# I:En,#en,#en…#de# Hé#en#eh…#heb#je# # Niet! Niet! bepaalde# ik.#En#zijn#er# dat#is#mooi.# woorden:#die#gaan# ook#nog#nieuwe# Antwoord# goed.#En#heb#je#ook# specifiek! specifiek! ehm,#bij#het#project# woorden#of# ook#bepaalde# En#ik#heb#nog# nu#ook?#Een#boutje,# woorden#geleerd?# # aan!bod! aan!bod! bepaalde#woorden# begrippen# woorden#of# een#vraag:# een#moertje,#een# P:#Ehm…# # gekomen.! gekomen.! geleerd#die#je#eerst# geleerd#bij#het# begrippen,# heb#je#bij#het# schroefje?# I:#Hiermee?# # nog#niet#kende,#of# project#die#je# bijvoorbeeld# bouwen#van# J:#Ja,#dat#gaat#wel# P:#Ja,#wat#moeilijke# # dingen#geleerd# eerst#niet#kende?## Engelse# de#printer#of# beter# woorden# waarvan#je#eigenlijk# niet#wist#wat#het# was?# M:#Ehm…#ja…#maar# dat#was#eh…#maar#ik# wist#nog#niet# helemaal,#ik#wist#nog# niet#helemaal#hoe#het# werkte#en#hoe#je#het# in#elkaar#moest# zetten.## I:#Hmm.#En#ook# bijvoorbeeld#eh..#eh…# de#onderdelen,# hadden#die#bepaalde# namen#waarvan#je# dacht#oh#dit#heb#ik#

S:#Eh,#ja#je#leert# wel#veel#Engels.## I:#Oke.#En#wat# heb#je#dan# bijvoorbeeld# geleerd,#kun#je# daar#iets#over# zeggen?# S:#Ehm…#nou#zeg# maar#woorden# wat#je#niet#wist.# En#dan#kijk#je…# dan#probeer#je# eerst#moest#je# zelf#proberen#om# te#bedenken#wat# het#betekende#

woorden#of# gewoon# materialen…# woorden#die# je#hebt# geleerd#die#je# eigenlijk#eerst# nog#niet# kende#of#die#je# nog#niet#wist?# G:#Eh…#ja#heel# veel#was#dat# wel.#Want#zelf# ….#Vorig#jaar# hadden#we# Engels#alleen# eh,#daar#was#

bij#de#printer# ook#bepaalde# woorden# geleerd#of# begrippen# geleerd#die#je# eerst#niet# wist# bijvoorbeeld?# M:#Ja,#maar# die#ben#ik# een#beetje# alweer# vergeten.## I:#Oké.#Dus#je# zou#niet#zo# iets#kunnen#

I:#Ja,#ja# P:#Ja# I:#Maar#die#ben#je# ook#alweer#een#heel# klein#beetje…# P:#Ja# I:#…vergeten,#maar# die#komen#dan#zo# weer#terug.## P:#Ja#

nog#nooit#gehoord,# dat#je#dat#nu#hebt# geleerd#waarvan#je# weet#wat#het#is,#en…# M:#Eh…#Ik#weet#niet# meer#hoe#die#sch…#ik# weet#nu…#eh#ik#weet# niet#meer#hoe#deze# heten#maar#toen#had# ik#ook#geleerd#hoe# dat#heette.# I:#Oké,#dus#dat#heb#je# wel#geleerd,#hoe#ze# heetten.#

maar#als#je#er# niet#uit#kwam# dan#mocht#je#het# op#internet# opzoeken.# I:#Hmm,#oké.#En# kun#je#ook# specifiek#een# woord#noemen# waarvan#je#denkt# oh#dit#wist#ik# eerst#echt#niet# wat#dat# betekende#maar# dat#weet#ik#nu# wel.## S:#Ehm…#nee.#

ik#niet#zo#goed# in.## I:#Hmm# G:#Dus#nu#ben# ik#er#nog# steeds#niet#zo# goed#in,#dus#ik# heb#wel#meer# dingen# geleerd#van# Engels.## I:#Oke,#en#wat# heb#je#dan# bijvoorbeeld# geleerd?#Zou# je#iets#kunnen# noemen?# G:#Eh,#nee,#zelf# niet#zo#uit# mijn#hoofd# nee#

noemen,#eh…# waarvan#je# denkt#dit# weet#ik#en# dat#wist#ik# eerst#echt# niet# M:#Nee# I:#Oké# M:#Dat#wist# ik#wel#heel# erg#goed#bij# het#bouwen# I:#Hmm# M:#Maar…#nu# weet#ik#het…# I:#Je#bent#het# nu#weer#een# beetje# vergeten## M:#Ja#

# # # # # # # # # # # # #

110

In#onderstaande#tabellen#zijn#codes#uit#de#transcripten#ingedeeld#naar#de#vier#categorieën#zoals#besproken#in#de#resultaten.# # Tabel(2.#Categorie#1#;#Begrippen,#materialen#en#onderdelen#bij#de#juiste#naam#kunnen#benoemen# # Participant; Fragment# nummer# 1# O;1# I:#En#hoe#bouw#je#dit#dan,#wat#voor#materiaal#is#dit#dan?# M:#Dit#zijn#de#steentjes## I:#Ja# M:#En#dit#is#gewoon#hout,#en#dit#is#ook#hout,#en#dit#is#plastic.# I:#Hmm# M:#Was#er#lastig#om#dit#erop#te#zetten#en#dat#heb#ik#ook#niet#gedaan#.#Deze#heeft#dat#ook.## En#deze#heeft#een#plat#dak,#dit#is#wat#makkelijker.#En#eh….#Dat#maak#je#met#cement.## I:#Met#cement?## M:#Dat#maak#je#met#pastalijm# # 2# O;1# M:#We#hebben#ook#nog#een#eh,#micros…#nee,#hoe#heet#zo’n…#zo’n#ding#hebben#we#ook#nog# I:#Wat#is#dat,#een?# M:#Eh…#een#microscoop?## I:#Ja,#ja#heel#goed,#dat#is#inderdaad#een#microscoop.# # 3# O;2# S:#En#daar#heb#je#best#wel#veel#met#zeg#maar#kunst#wat#je#kan#maken.#En#je#hebt#biologie,#dat#staat#daar#allemaal# # 4# O;2# S:#En#dan#kun#je…#je#hebt#een#boekje#en#dan#kun#je#kijken#wat#voor#jouw#groep#is.#En#ik#heb#een#dierlijke(cel#gemaakt# # 5# O;2# S:#En#je#hebt#ook#de(kleurencirkel,#en#die#lijnen#ga#je#steeds#van#licht#naar#donker#en#dan#moet#je#kijken#en#zorgen#dat#je#de# goede#kleur#kan#vinden.# # 6# O;2# Soms#mag#je#ehm,#als#je#klaar#bent#als#een#onderdeel(zoals(de(dierlijke(cel#dan#moet#je#het#aan#je#juf#laten#zien#en#dan#zeggen# ze#soms#dat#je#een#presentatie#moet#maken# # 7# O;3# I:#Eh,#heb#je#bijvoorbeeld…#kan#je#een#aantal#onderdelen#noemen#bij#naam?#Hoe#dat#heet?#G:#Eh,#dit#is#hier#de#kop# I:#Ja#

111

8#

O;3#

9#

O;4#

10#

O;4#

11#

O;4#

12#

O;4#

G:#Met#een#ventilator#hier,#anders#wordt#ie#te#warm# I:#Ja# G:#Eh,#en#dit#is#de#printplaat…#eh#en#dan#hebben#we#hier#nog#iets….#deze….#maar#die#hoort#aan#de#onderkant.#Daar#zit#dan#nog# een#plaatje#onder.## # En#eh,#er#is#ook#nog…#dan#heb#je#hier#ook#nog#de#microscoop#heb#je#hier#dan#nog#staan.#Daar#mag#je#dan#ook#nog#allerlei#dingen# mee#doen.## I:#Oké.#En#wat#kun#je#dan#allemaal#doen#met#die#microscoop?# G:#Nou,#hier#heb#je#dan#zo’n#opdracht…#en#dan#kun#je#dan#bijvoorbeeld#eh,#als#je#iets#van#buiten#moet#halen#en#dat#moet#je# onder#de#microscoop#leggen#en#dan#moet#je#kijken#wat#je#dan#ziet# I:#Hmm# G:#En#opschrijven#wat#waar#ligt,#wat#wat#is.# # I:#En#zou#je#me#wat#dingen#aan#kunnen#wijzen?#Wat#is#bijvoorbeeld#wat?#Hoe#werkt#het#precies?# M:#Nou#dit#is#ehm,#het#systeem# I:#Ja# M:#Waar#je#een#SD;kaart#in#kan#doen# # M:#En#dan#heb#je#ehm,#bijvoorbeeld#staat#erop#een#fluitje,#en#dan#dit#ding#gaat#dan#hierop#fluiten,#ehm,#printen.# I:#Hoe#heet#dit#ding#dan?# M:#De#printkop# I:#Oké,#de#printkop.#Hmm# # I:#Dit#was#de#printkop,#en#dan?# M:#Ehm,#dit#is#de#plaat# I:#Ja# # M:#Hier#komt#het#op#en#ehm,#dit#is#ehm,#de#waaier.#Dus#dat#zorgt#dat#het#dan#meteen#koel#is?# I:#De#wire,#zeg#je?# M:#Nee#de#waaier# I:#De…?# M:#Die#ventilator#

112

13#

O;4#

14#

O;4#

15#

D;1#

16#

D;1#

17#

D;1#

18#

D;1#

I:#Oh,#de#waaier,#zeg#je.#Oké,#ja,#hmm.# # M:#En#eh,#toen#heb…#dat#andere#groepje#was#alvast#bezig#geweest#met#de#kop# I:#Ja# M:#De#printkop.#En#ehm,#die#was#dan#na#een#paar#weken#pas#klaar,#omdat#die#echt#heel#moeilijk#in#elkaar#zat# # I:#Wat#is#dat#bijvoorbeeld?# M:#Oh#dat#is#een#microscoop# I:#Ja# M:#Daar#kun#je#mee…#hier#kan#je#dan#oefeningen#doen# I:#Ja# M:#Bijvoorbeeld#hier#staat#dan#een#briefje#en#dan#moet#je#dit#allemaal#gaan#opzoeken#op#de#ding…# J:#En#ehm,#samen#met#een#meisje#hebben#wij#dit#ding#in#elkaar#gebouwd# I:#Ja.#En#hoe#heet#dat#ding?# J:#Eh,#de#printplaat# I:#De#printplaat.#Heel#goed# # I:#Ja.#En#he#en#eh,#dit#apparaat#hier# J:#Ja# I:#Weet#je#hoe#die#heet?# J:#De#kop# I:#Dat#is#de#kop#he.#En#weet#jij#daar#heel#toevallig#ook#de#Engelse#naam#voor?# J:#Eh,#extruder# I:#Precies.#De#extruder#of#de#extrusion#head.# # J:#En#je#ook#kiezen#voor#de#microscoop.#En#dan#kun#je#met#de#microscoop#gaan#werken#en#dan#moet#je#weten,#dan#ga#je#leren# wat#waar#nou#zit.## # I:#Oke.#En#welke#materialen#heb#je#allemaal?#Want#ik#zie#hier#hout,#en#ik#zie#een…# J:#Ja#ehm,#voor#groep#6#en#voor#groep#5#heb#je#dit…# I:#Oke# J:#Dan#ga#je#van#hout#figuurzagen#en#dan#ga#je#een#eh,#poppetje#maken.##

113

19#

D;1#

20#

D;2#

21#

D;2#

22#

D;4#

I:#Ja# J:#En#dat#heb#je#dan#figuurzagen,#en#je#hebt#ehm,#de#kleurencirkels#en#je#hebt#uitvergroten,#dus#we#zijn#eigenlijk#bezig#met# techniek#en#wetenschap#maar#ook#met#eh,#ook#met#allerlei#creatieve#vakken.# # # J:#Vorig#jaar,#ja#vorig#jaar#heb#ik#een#presentatie#gehouden#over#het#hart,#volgens#mij# I:#Oké# J:#En#dan#gingen#we#gewoon#laten#zien#over#de#moleculen,#en#dan#gingen#we#laten#zien#wat#voor#moleculen#er#waren#en#zo.# # P:#Omdat…#als#ie#220#graden#is,#dan#loopt#dat#blauwe#loopt#hier#doorheen…#en#dat#smelt#dan#en#dan#kan#ie#printen# I:#Oké.#En#wat#is#dat#blauwe#dan?## P:#Dit#blauwe#is…#eh…#PLA…(plastic#dacht#ik# I:#Oh,#plastic.#Heel#goed# # P:#Ja#ik#heb#de#kast#in#elkaar#gebouwd# I:#Oh#jij#hebt#eh,#de#kast# P:#En#eh…# I:#En#heb#je#ook,#weet#je#ook#hoe#de#kast#heet,#in#de#handleiding?# P:#Eh….# I:#Heeft#een#iets#andere#naam#hè.## P:#Ja,#maar#dat#weet#ik#niet#meer#precies.# I:#De#fra…# P:#De#frame# I:#Het#frame#ja,#dat#klopt,#het#frame# # S:#Als#je#die#zo#aandrukt…#en#dan#moet#je,#stop#je#er#een#kaartje#in#via#de#computer#moet#je#hem#aansluiten# I:#Hoe#heet#dat#kaartje?# S:#Volgens#mij#een#SD;kaartje…# I:#Een#SD;kaart#zit#erin#ja# #

# #

114

Tabel(3.#Categorie#2#;#Begrippen,#materialen#en#onderdelen#niet#kunnen#benoemen,#maar#wel#kunnen#omschrijven#qua#functie#(woordbetekenis)# # Participant; Fragment# nummer# 1# O;1# M:#En#deze…## I:#Ja# M:#hoort#hier#omheen#alleen#er#is#een#draadje#kapot#dus#hij#kan…## I:#En#wat#is#dit#dan?# M:#Bescherming# I:#Bescherming,#oké.# # 2# O;3# I:#Hmm.#En#wat#kun#je#hier#dan#allemaal#mee#instellen#bijvoorbeeld?# G:#Hier#kun#je#zien#hoe#warm#het#is# I:#Ja# G:#Wat#er#op#de#SD;kaart#staat#en#zo# I:#Ja# G:#En#eh,#hoe#lang#het#nog#gaat#duren#enzo# # 3# O;3# I:#Wat#is#dit#dan#voor#iets?# G:#Eh#daarmee#laat#ie#het#besturen#ook,#en#deze#twee.# # 4# O;3# eh#en#dan#hebben#we#hier#nog#iets…#deze#…#maar#die#hoort#aan#de#onderkant.#Daar#zit#dan#nog#een#plaatje#onder# I:#Hmm# G:#En#daarmee#wordt#het#ook#helemaal#bestuurd.## I:#Oké.# G:#En#als#dat#er#ook#niet#onder#zit#dan#doet#ie#het#al#helemaal#niet.# # 5# O;4# M:#Ik#had#dit#ding#gemaakt#voor#de#plaat# I:#Ja,#ja# M:#En#ik#had#deze#in#elkaar#gezet#en#dan#nog#deze# I:#Oké.#En#wat#is#dit#dan?# M:#Ehm#dat#is#ehm,#als#je#die#aanzet#dan#slurpt#die#deze#naar#binnen,#en#dan#wordt#het#hierin#warm#gemaakt,#hier#al#een#beetje# #

115

6#

D;2#

7#

D;4#

En#hoe#heet#dit#apparaat?#Wat#hier#achterop#zit?# P:#Ik#weet#niet#hoe#het#heet…# I:#Ja# P:#Maar#ik#weet#wel#waar#het#voor#zorgt…# I:#Oké,#wat#doet#ie?# P:#Dit#zorgt#dat#deze#door#het#buisje#heen#loopt#en#dan#heb#je…# I:#Aha.## P:#…#de#printkop# I:#Die#voedt#eigenlijk,#ja## P:#De#printkop,#ja## I:#En#hij#heet#ook#een#f...#eeder# P:#Oké.## I:#Dus#hij#voedt#de#printkop#met#plastic# # I:#Oké.#En#wat,#wat#heb#jij#gedaan#aan#de#printer,#wat#heb#jij#gemaakt?# S:#Nou,#ik#heb#dit#gedaan…# I:#Wat#is#dit?# S:#Nou#dit#zorgt#zeg#maar#dat#die#zeg#maar#heen#en#weer#beweegt…## I:#Oké#ja# S:#En#dat#zit#daaraan#verbonden…## I:#Hoe#heette#die?#Weet#je#dat#nog?# S:#Nee# I:#De#X…#X;Y#as…## S:#Ja,#of#zo…# #

# # # # # # (

116

Tabel(4.#Categorie#3#;#Begrippen,#materialen#en#onderdelen#niet#(meer)#juist#kunnen#benoemen# # Participant; Fragment# nummer# 1# O;1# I:#Oké.#En#eh,#wat#zijn#dit#allemaal,#waar#is#dit#allemaal#voor,#deze#onderdelen?## M:#Dit#is#voor…#dit#is#het#plastic# I:#Hmm## M:#Ik#weet#niet#meer#hoe#dit#plastic#heet#dus…# # 2# O;1# M:#Ehm…#dit#is#de#eh…#Hoe#heet#het#ook#alweer…#Weet#jij#misschien#hoe#dit#heet?# I:#Ik#weet#niet#hoe#het#heet# M:#Zo’n#wit#ding#en#dan#blaast#het#lucht# I:#Ehm…#een#ventilator,#zou#dat#kunnen?# M:#Ja,#dat#is#een#ventilator# # 3# O;2# I:#Hmm,#oké.#En#kun#je#ook#specifiek#een#woord#noemen#waarvan#je#denkt#oh#dit#wist#ik#eerst#echt#niet#wat#dat#betekende#maar# dat#weet#ik#nu#wel?# S:#Ehm…#nee.# # 4# O;3# G:#En#dan#hier#wordt#het#allemaal#in#werking#gezet#zo.#En#dan#gaat#het#spul#hierzo#doorheen,#en#dan#gaat#dat(ding(hier#gaat# helemaal#bewegen.# # 5# O;3# En#er#zijn#ook#mensen#die#zijn#nu#bezig#dat#je#zo’n#dingetje#moet#maken#dat#je#met#zo’n#dingetje#moet#volgen#en#niet#mag# aanraken,#met#een#batterij.# # 6# O;4# I:#Ja.#En#dit#heb#je#dan#ook#in#het#Engels#geleerd#he,#weet#je#dat#nog#hoe#dat#heet#of#niet?# M:#Nee,#niet#echt.# 7# O;4# I:#Ja#Dan#heb#je#een#plaat#en#daar#worden#alle#draadjes#ingedrukt.# I:#Hmm.#En#hoe#heet#die#plaat?#Heeft#die#ook#een#naam?## M:#Dat#weet#ik#niet#precies,#want#die#hebben#wij#er#niet#in#gezet.# # 8# O;4# I:#Wat#zit#hier#dan#precies#in,#hoe#heet#dat#dan?# M:#Dat#is#het#plastic#wat#wordt#geprint#

117

9#

O;4#

10#

D;1#

11#

D;1#

12#

D;2#

I:#Oké.#En#heeft#dat#plastic#ook#een#naam?## M:#Eh#ja,#maar#ik#weet#niet#precies#hoe#dat#heet,#ehm…#nee,#dat#weet#ik#niet#precies# I:#En#ik#heb#nog#een#vraag:#heb#je#bij#het#bouwen#van#de#printer#of#bij#de#printer#ook#bepaalde#woorden#geleerd#of#begrippen# geleerd#die#je#eerst#niet#wist#bijvoorbeeld?# M:#Ja,#maar#die#ben#ik#een#beetje#alweer#vergeten.## I:#Oké.#Dus#je#zou#niet#zo#iets#kunnen#noemen,#eh…#waarvan#je#denkt#dit#weet#ik#en#dat#wist#ik#eerst#echt#niet# M:#Nee# I:#Oké# M:#Dat#wist#ik#wel#heel#erg#goed#bij#het#bouwen# I:#Hmm# M:#Maar…#nu#weet#ik#het…# I:#Je#bent#het#nu#weer#een#beetje#vergeten## M:#Ja# # J:#Dit#is#het#eh,#ja#plastic#en#dat#gaat#dan#via#deze#buis.#En#dan#wordt#het#hier#warm#en#dan#gaat#het#hier#printen#zo.## I:#En#weet#je#ook#hoe#het#plastic#heet?# J:#Nee# I:#Nee?#Dat#is…#PLA#is#dat#woord# J:#Oh#ja,#ja.#Dat#hebben#we#wel#geleerd,#maar#dat#ben#ik#vergeten# # En#dit#apparaat#zorgt#ervoor#dat#het#plastic#naar#de#kop#gaat.#Weet#je#nog#hoe#het#heet?# J:#Eh#nee# I:#De…#fee…# J:#Nee# I:#Feeder?# J:#Ja# I:#Dat#heet#de#feeder.#Hij#voedt#eigenlijk…# J:#Ja.#Ik#ken#alle#namen#wel#maar…# I:#Ja# J:#Niet#precies#allemaal# # I:#Oké#en#hoe#heet#dit#apparaatje#weet#je#dat#of?#

118

13#

D;2#

14#

D;2#

15#

D;3#

P:#Eh,#dat#weet#ik#niet#precies,#maar#ik#noem#het#gewoon#de#computer.## I:#De#computer#van#de#computer# P:#Ja# I:#De#controller#heet#ie# P:#Ja# P:#De…#waar#die#gaat#op#printen# I:#Hoe#heet#dat#ding,#weet#je#dat?# P:#Ehm,#nee,#dat#weet#ik#niet# I:#De#printplaat…# P:#Oh#ja# I:#Of#de#zet#stage…# P:#Ja#de#zet#stage# I:#Ja#de#zet#stage#he.#Die#stond#ook#in#de#handleiding# # Hé#en#eh…#heb#je#ook#nog#nieuwe#woorden#geleerd?# P:#Ehm…# I:#Hiermee?# P:#Ja,#wat#moeilijke#woorden# I:#Ja,#ja# P:#Ja# I:#Maar#die#ben#je#ook#alweer#een#heel#klein#beetje…# P:#Ja# I:#…vergeten,#maar#die#komen#dan#zo#weer#terug# # I:#Oké.#En#hoe#heet#dat#ding?#Je#zegt#de#kast,#maar#die#heeft#een#eh,#wat#andere#naam#als#je#hierop#kijkt.# A:#(stilte)! I:#Dan#heet#ie#het…!# A:#(stilte)# I:#Frame# A:#Frame?# I:#Het#frame#ja,#ja.#Dit#is#dus#het#frame#hè,#wat#je#in#elkaar#hebt#gezet.#Maar…#het#is#ook#kast.#Heel#goed.# #

119

16#

D;3#

17#

D;4#

18#

D;4#

19#

O;3#

I:#Ja,#wat#is#dat,#wat#je#nu#aanwijst?# A:#Eh…#het….#Ehm…#de#koppeling# I:#Precies,#nou#de#kop.## A:#Ja# I:#De#kop,#ja#ja.#Weet#je#heel#toevallig#ook#nog#de#Engelse#naam#ervoor?# A:#Nee# I:#De#extru…## A:#(stilte)! I:!Extrusionhead# A:#(stilte)# # I:#Ja#dat#wou#ik#zeggen#want#dat#is#ook#een#eh…#een#ingewikkeld#onderdeel#is#dat.#En#die#blokjes#heb#jij#die#ook#in#elkaar#gezet?# S:#Samen#met#nog#een#meisje# I:#Oké.#Weet#je#nog#hoe#die#heten?# S:#Ja,## I:#Ja#nee#dat## S:#Ehm…#nee…# I:#De#sliderblocks# S:#Oh# # S:#Dit#kabeltje,#denk#ik.#Ja#dat#is…# I:#Wat,#wat#is#dit?# S:#Volgens#mij#is…#gaat#daar#de#kleur#door# I:#Ja,#en#dit#is…#wat#voor#materiaal#is#dit?# S:#Weet#ik#niet# I:#Plasti…# S:#Plastic?# I:#Plastic,#ja.#Mooi#plastic#rolletje,#ja# # I:#En#zijn#er#ook#bepaalde#woorden#of#begrippen,#bijvoorbeeld#Engelse#woorden#of#gewoon#materialen…#woorden#die#je#hebt# geleerd#die#je#eigenlijk#eerst#nog#niet#kende#of#die#je#nog#niet#wist?# G:#Eh…#ja#heel#veel#was#dat#wel.#Want#zelf#….#Vorig#jaar#hadden#we#Engels#alleen#eh,#daar#was#ik#niet#zo#goed#in.##

120

I:#Hmm# G:#Dus#nu#ben#ik#er#nog#steeds#niet#zo#goed#in,#dus#ik#heb#wel#meer#dingen#geleerd#van#Engels.## I:#Oke,#en#wat#heb#je#dan#bijvoorbeeld#geleerd?#Zou#je#iets#kunnen#noemen?# G:#Eh,#nee,#zelf#niet#zo#uit#mijn#hoofd#nee.# # # #

#

121

Tabel(5.#Categorie#4#;#Begrippen,#materialen#en#onderdelen#niet#bij#de#juiste#naam#(verkeerd)#benoemen# # Participant; Fragment# nummer# 1# D;3# A:#We#hebben#ook#een#telescoop…#En#dan#kun#je#zien#wat,#wat#bijvoorbeeld#bacteriën#en#zo,#kan#je#zien#wat#het#is# I:#Oké.#Zo,#ja.#En,#het#laat#ook#zien#hoe#een…#een#microscoop#is#het#volgens#mij.#Een#microscoop#hè.# A:#Oh#ja.## # 2# D;4# En#die,#die#zag#ik#net.#Wat#is#dat#voor#een#ding?# S:#Ehm,#dit#is#een#soort#horoscoop#en#met#plaatjes#eronder#en#dan#moet#je#hem#aanzetten…# I:#Ja# S:#En#dan#kan#je…#ja#dingen#eronder#zien#en#zo.#Een#vlieg#bijvoorbeeld#en#zo# I:#Oh#ja?#Dan#kun#je#in#de#vlieg#kijken?# S:#Ja#

122

Analyse(deelvraag(2( ( Tabel(6.#Opvallend#woordgebruik#participanten#O;1#t/m#O;4# Participantnummer/# O;1# O;2# woorden# Domeinspecifieke# verkopen,#techniek,# ontwerp#maken#!# woorden# wetenschap# ontwerpen,#aansluiten,# # presenteren# # # # Inhoudelijke# onderdeel,#microscoop,# onderdeel/onderdelen,# woorden# gereedschap,#energie,# printen,#downloaden,# # stroom,#cement# biologie,#de#(dierlijke)# # cel,#de#uitvergroting#

O;3# #

# materiaal,#onderdeel## #

O;4# ontwerpen,#techniek,# wetenschap,#proefjes#!#de# proef# # systeem,#printen,#robot,# microscoop# #

#

WAK# #

onderdeel#(groep!4,! maken!en!materialen),# gereedschap#(groep!4,! maken!en!materialen),#de# techniek!(groep!5,! uitvinden),#zonne;energie# (groep!8,!milieu),#energie# (groep!7,!uitvinden),# stroom#(groep!3,! uitvinden),#wetenschap# (groep!7,!uitvinden),# cement#(groep!6,!maken! en!materialen),# meningsverschil#(groep!8,! gedrag!en!gevoelens)!

onderdeel#(groep!4,! maken!en!materialen),! ontwerpen#(groep!7,! maken!en!materialen),! printen!(groep!6,!maken! en!materialen),! aansluiten!(groep!6,! maken!en!materialen)! biologie!(groep!7,! dieren),!presenteren! (groep!6,!school)#

onderdeel#(groep!4,!maken! en!materialen),!materiaal# (groep!3,!maken!en! materialen)#

systeem#(groep!8,!maken!en! materialen),!ontwerpen! (groep!7,!maken!en! materialen),!de#techniek! (groep!5,!uitvinden),!robot! (groep!8,!maken!en! materialen),!wetenschap! (groep!7,!uitvinden),!de#proef! (groep!3,!uitvinden)#

Tabel(7.#Opvallend#woordgebruik#participant#D;1#t/m#D;4# Participantnummer/# D;1# D;2# woorden# Domeinspecifieke# technisch,#techniek,# technisch,#aansluiten# # woorden# wetenschap,# # theoretisch,#in#de# praktijk,#presentatie# # # # Inhoudelijke# printen,#inkomsten,# printen,#onderdeel,# woorden# investeren,# solderen,#schaalmodel,# # microscoop,# elektriciteit,#uitvinder,# onderhandelen,# cement,#volt# afmeten,#molecuul,# indeling,#berekenen,# zonne;energie#

D;3#

D;4#

techniek,#uitvinden#

techniek,#uitvinden#

# Installeren,#printen,#het# brein#

# #

#

#

WAK# #

technisch#(groep!5,! uitvinden),#printen# (groep!6,!maken!en! materialen),#inkomsten# (groep!5,!geld!en! winkelen),#de#techniek# (groep!5,!uitvinden),# wetenschap#(groep!7,! uitvinden),#investeren# (groep!8,!geld!en! winkelen),# onderhandelen#(groep! 8,!omgang),#afmeten#

technisch#(groep#5,# uitvinden),#aan#de#praat# krijgen#(figuurlijk# taalgebruik,#groep#8),# aansluiten#(groep#6,#maken# en#materialen),#printen# (groep#4,#maken#en# materialen),#onderdeel# (groep#6,#maken#en# materialen),#solderen# (groep#7,#maken#en# materialen),#schaalmodel# (groep#8,#maken#en#

de#techniek#(groep!5,! de#techniek#(groep!5,! uitvinden),!uitvinden!(groep! uitvinden),#uitvinden!(groep! 3,!uitvinden),!brein!(groep! 3,!uitvinden)# 8,!lichaam!en!gezondheid)#

124

(groep!7,!eten!en! drinken),!molecuul# (groep!7,!uitvinden),! theoretisch!(groep!8,! uitvinden),!in#de# praktijk!(groep!8,! lastige!woorden),! presentatie!(groep!6,! school),!indeling!(groep! 7,!maken!en! materialen),!berekenen! (groep!5,!school),! zonne;energie!(groep! 8,!milieu)#

materialen),#elektriciteit,# (groep#3,#maken#en# materialen),#uitvinder# (groep#3,#uitvinden),# cement#(groep#6,#maken#en# materialen),#volt#(groep#8,# maken#en#materialen)#

125

Begrippenlijst,opgesteld,aan,de,hand,van, bouwhandleiding,3D7Ultimaker, ! ! Hoofdonderdelen, • Frame! ! ! Kast! • X+Y!axes! ! X+Y!as! • Extrusionhead!! (Print)kop! • Z+stage!! ! (Print)plaat! • Material!feeder!! Voeder!van ! ! ! materiaal! • Electronics! ! Elektronica! • Ulticontroller! ! Besturings+ ! ! ! systeem! ! Frame, , Tools,(gereedschap), Hex!key!screwdriver! Hex!key!wrench! Socket!wrench!/!Pliers! Plastic+rubber!hammer, , Parts,(onderdelen), Front!panel! Left!panel! Right!panel! Back!panel! Ball!bearings! ! Red!wired!limit!switch! Blue!wired!limit!switch! Black!wired!limit!switch! bolts! washers! ! X+Y!motor!(the!one!with!the!round!axis)! Motor!spacer! M3!washers! Short!timing!belts! Pulleys! Bolts! Set!screw!M3! Pieces!of!Velcro! ! Short/long!cable!ducts! Blue!scotch!tape! Bolts! Hex!nuts! Wooden!parts!11A/3A! Bolts! Hex!nuts! Lock!nuts!

X7Y,axes, , Sliderblock!parts! Front,!back,!left,!right!slider! Sintered!bushing! Hex!key!screwdriver! Hex!key!wrench! Socket!wrench/!Pliers!! Plastic+rubber!hammer! ! Hex!nuts! Bolts!! (wooden)!caps!! long!timing!belts! axes!short! axes!long! timing!pulleys! RVS!setscrew! ! Extrusionhead, , Tools,(gereedschap), Hex!key!screwdriver! Hex!key!wrench! Socket!wrench!/!Pliers! Small!screwdriver! ! Parts,(onderdelen), Spiral!wrapping! Cartridge!heater! PT100! Long!studding!bolts! Brass!pipes! Teflon!tube! Peek! Aluminium!plate! Aluminium!heater!block! Nozzle! Blue!horse!shoe! Linear!bearing! White!bowden!tube!clamp! Bowden!tube! Hex!nuts! Bolts! Spacer! Small!fan! Black!injection!moulded!part! Wooden!part!front,!back,!left,!righ Metal!fanduct! Bolts! Self!tapping!bolts! X+Y!axes! Woorden!parts!C! Bolts!

Hex!nuts! Calibration!sticks! ! Z7stage, , Tools,(gereedschap), Hex!key!screwdriver! Hex!key!wrench! Socket!wrench!/!Pliers! Small!flat!screwdriver! ! Parts,(onderdelen)! Aluminium!base!plate!! Square!flanged!linear!bearing! Z+lead!nut! M4x10mm! M3x10!mm! Strain!relief!clip! ! Heated!bed!PCB! Heated!bed!cable! Countersunk!bolts!M3x8! Lock!nut!M3! Glass!retainer!clip! ! Countersunk!bolts!M3x20! Washer!M6! Knurled!nut! Copper!grease! Table!spring! Glass!retainer!clip! ! Main!wooden!part/Wooden!middle! part/Wooden!left!part/Woorden!right!part! Hex!nuts! Bolts! ! Z+motor! Z+stage!cap! Axes! Bolts! Wooden!parts! Hex!nuts! Silver!clip! ! Magnalube!tube! ! Material,Feeder, ! Tools,(gereedschap)! Screwdriver! Adjustable!wrench! Socket!wrench/!pliers! !

Parts,(onderdelen)!! Stepper!motor!with!the!half!round!axis! Wooden!part!10A/B/C/D! Small!black!gear! Quick!fit!coupling! Lock!nuts! Bolts!M3x20!mm! Bolts!M3x25!mm! Ball!bearings!8mm! Wooden!gear:!engraved!extrude! Woorden!gear!cap! Delrin!clip! Locknut! Bolts!M3x14! Washers!M8! Hex!nut!M8! hobbed!bolt! Cap!nut!M8! ! U+bracket! Bolts!M3x20!mm! Black!wheel! spring! Mounting!plate! Hex!nut!3mm! Bolts!M3x16!mm! Side!plate!B! Washer! Bolts!M3x25!mm!! Ball!bearing!8mm! Lock!nuts! Side!plate!A! Black!lever! ! Blue!horse!shoe! ! Wooden!parts!11B/C! Small!woorden!part!11B! ! Electronics, , Tools,(gereedschap), Hex!key!screwdriver! Tiny!flat!screwdriver, ! Parts,(onderdelen), Bolts!M3x20!mm! Spacers!8mm! Electronic!circuit!board! Jumpers! ! Elektronica!cover! 8!mm!spacer! M3x20mm!bolt!

127

Ulticontroller, , Tools,(gereedschap), Hex!key!scredriver! , Parts,(onderdelen), UltiController!back/left/right! Display!v1.0! Tube!spacer! Nylon!bolts!M3x25mm! Nylon!bolts!M3x12mm! Nylon!hex!nuts!3mm! Button! Ulticontroller!window! Ulticontroller!PCB!Connection!Cable! ! !

128