Eric De Keyzer, Schepen/OCMW-voorzitter Sint-Gillis-Waas: “De voordelen van het nieuwe boekhoudsysteem in de OCMW’s is ondertussen beproefd. 1. Vele OCMW’s kregen de kans, nog voor het officiële startmoment, om de dubbele boekhouding in praktijk te testen. Het grote voordeel is dat we eindelijk benchmarking kunnen uitvoeren met private rusthuizen. We hebben daar onze lessen uit kunnen trekken. Een ongelooflijke meerwaarde. 2. Een tweede voordeel van het dubbele boekhouden is dat wie een economische studierichting heeft gevolgd, zonder problemen de grote trekken van het systeem kent. Opleidingen worden tot het minimum beperkt. 3. Elke keer opnieuw ervaar ik het enorme voordeel bij besprekingen van de dotatie: je komt met relevante cijfers naar voor, je kan vergelijkingen met andere instellingen voorleggen, je beslist met kennis van zaken. 4. Elk raadslid met een economische opleiding kan zeer snel de analyse maken van het OCMW waar hij lid van wordt of als gemeenteraadslid vlot volgen met wat het OCMW bezig is. 5. Mochten ook de gemeentebesturen eenzelfde systeem hanteren, zou de onderlinge vergelijking heel wat verbeteren . 6. Het systematisch werken met meerjarenplannen maakt het mogelijk vooruit te kijken, zowel voor gemeente als OCMW. 7. De opbouw van een instrumentarium door de jaren heen maakt het boekhoudsysteem nog aantrekkelijker. 8. De ratio’s geven ons een exact beeld van onze toestand, op een manier die de gemeente helaas moet ontberen. Ik weet ook dat een enquête in de OCMW’s enkele jaren terug de zwakte van het systeem aangaf. Logisch natuurlijk als je reeds na enkele jaren invoering, met de kinderziekten en het gebrek aan ervaring binnen de financiële diensten, een objectief beeld wil ophangen. Ik ben er zeker van dat zo’n enquête vandaag binnen de OCMW’s de gedegenheid perfect zou weergeven. De argumenten tegen een hervorming wegen mij te licht, tenzij doorzichtigheid als een nadeel zou beschouwd worden. De omschakeling kost geld, inderdaad, maar als gemeenten en OCMW’s mekaar willen helpen is het vanzelfsprekend dat heel wat hinderpalen in onderling overleg kunnen opgeheven worden. De knowhow van OCMW’s zou de samenwerking met de gemeenteadministratie kunnen vergemakkelijken. Samenwerking tussen de twee financiële diensten wordt binnen het nieuwe decreet zelfs een wenselijkheid. Oudere raadsleden, schepenen en burgemeesters moeten bijscholen. Inderdaad. Maar velen van hen hebben een economische achtergrond, ervaring in het bedrijfsleven, doorzicht in organisatie waardoor de aanpassing moet kunnen met minimale inspanningen. Tenslotte: waar iedereen het over eens is: zowel op lokaal vlak, op regionaal, nationaal en internationaal vlak worden dezelfde boekhoudregels toegepast. De onderlinge boekhoudingen (zowel openbare als private) kunnen in onderling verband gebracht worden. Alleen dit voordeel zou voor politici al voldoende moeten zijn om
hen te overtuigen. Wie beweert dat het water nog te diep is, weet niet dat in de gemeenteboekhouding het water al jaren aan de mond staat. Ik heb het voordeel van een boekhoudopleiding te kunnen toepassen zowel op de gemeente én in het OCMW. Mijn pleidooi geeft duidelijk aan wat mijn voorkeur wegdraagt. Ik hoop dat het gezond verstand zal primeren, ook diensten als de V.V.S.G., Dexia, enz. zouden het heel wat eenvoudiger kunnen hebben om ons cijfermateriaal te verfijnen als wij dezelfde systemen overal zouden toepassen.”
Prof. em. Jan Umans, LUC: “Sterke punten van het systeem van dubbel boekhouden zijn: De principes die aan de basis liggen. Nemen we als voorbeeld het transactieprincipe. We krijgen hierdoor een real time overzicht van het patrimonium. Dat is om diverse redenen interessant maar we denken in het bijzonder aan het steeds geïnformeerd zijn over de samenstelling van het netto bedrijfskapitaal. Mandatarissen zullen nu in hun eigen lokaal bestuur dezelfde financiële rapportering hebben als deze waarmee ze geconfronteerd worden bij het uitoefenen van een mandaat in een AGB, een ziekenhuis, een intercommunale een agentschap van de Vlaamse Gemeenschap (VMW, landmaatschappij, …) Degenen die beweren dat dit systeem te moeilijk is zeggen dus eigenlijk dat ze niet bekwaam zijn om een beheersmandaat uit te oefenen.”
Daniël Verbeken, stadsontvanger Stad Gent: “Dubbel boekhouden is een zeer krachtig instrument voor het beheren van een organisatie. Het biedt een geïntegreerd inzicht in de samenhang tussen kosten, opbrengsten, schulden en vorderingen. Dit laat niet alleen toe om begrotingen op te volgen, maar biedt ook inzicht in de gevolgen er van op bezittingen, schulden, vorderingen en thesaurie. Het voeren van een dubbele boekhouding vraagt in de courante werking slechts een beperkte extra inspanning. Immers de verwerking van inkomsten en uitgaven voor de begrotingsrekening kan automatisch doorvloeien in de algemene boekhouding. Dat geldt ook voor de opvolging van schulden en vorderingen. Het waarderen van activa brengt wel wat extra complexiteit en werk, wat echter geenszins opweegt tegen de voordelen die het geheel biedt. Het is dan ook geen toeval dat, internationaal bekeken, er een krachtige tendens is binnen de overheidssector om over te schakelen naar systemen, gebaseerd op dubbel boekhouden.
Een systeem van dubbel boekhouding biedt tal van voordelen: het verhoogt de transparantie, maakt vergelijkingen met andere bedrijven/instellingen mogelijk, vergemakkelijkt rapportering. Ingevolge Europese subsidies, voor studies etc wordt regelmatig gevraagd naar de bedrijfsresultaten of balansgegevens volgens de klassieke, algemeen aanvaarde indeling. Het volgen van internationale standaarden zou zelfs nog meer mogen vereist worden, eerder dan terug te keren naar een zeer specifieke gemeenteboekhouding die enkel leesbaar is voor ingewijden. Steden als Gent zijn omwille van hun complexiteit en uitgebreid dienstenaanbod genoodzaakt om met zeer krachtige software te werken. In Gent werken wij al 8 jaar op SAP. ERP-systemen zijn uiteraard opgebouwd vanuit algemeen aanvaarde boekingsregels zoals het dubbel boekhouden: in Gent is de opgelegde budgettaire boekhouding een afgeleide van de algemene boekhouding, niet andersom. Het opleggen van een loutere kasboekhouding zou deze opzet volledig omgooien. Meer nog, de kans is reëel dat een zeer specifiek opgelegd systeem van gemeenteboekhouding, dat elke link met het algemeen boekhouden vermijdt, slechts met zeer veel maatwerk en kosten te customiseren is in een ERP-pakket. Terugkeren naar echte maatwerkpakketten en ERP verlaten is echter geen optie voor een grote stad, zij hebben de voordelen van ERP (oa. de doorgedreven integratie, de waaier van opvolgingsmogelijkheden, de flexibele rapporteringen, universele elektronische facturatietoepassingen, workflows, uniek derdenbestand,… ) absoluut nodig om efficiënt te kunnen werken. Vertrekkende vanuit de algemene boekhouding, kan ook een analytische boekhouding gerealiseerd worden. Deze geeft voor steden, net als voor bedrijven, een toegevoegde waarde door het detailinzicht en frequente rapporteringsmogelijkheid. Zeer veel rapportering voor subsidiërende overheden bijvoorbeeld, komt uit de analytische boekhouding. Meer informatie en rapporteringsmogelijkheden hoeft echter niet per definitie meer input en minder gebruikersgemak te betekenen. In de Stad Gent wordt heel veel door het ERP-pakket automatisch afgeleid en gecontroleerd. Hierdoor wordt de eindgebruiker gespaard van extra input, integendeel, door de mogelijkheden van elektronische facturatie, workflow, uniek derdenbestand e.d. zijn al zeer veel transacties geautomatiseerd. Dit alles is echter enkel mogelijk wanneer er vertrokken wordt vanuit een generiek en algemeen aanvaard syteem als het dubbel boekhouden.”
Prof. dr. Johan Christiaens, hoofddocent UGent en bedrijfsrevisor Ernst & Young: “Het is duidelijk dat dubbel boekhouden afkomstig uit de ondernemingswereld hindernissen veroorzaakt in de overheidssector die altijd afgestemd is geweest op de budgettaire boekhouding. Daarnaast zijn er nog verschillende implementatievraagstukken zoals beginbalans, waardering, erfgoederen, gelieerde organisaties, managementvernieuwing, informatica, integratie met budgettaire, die
moeten opgelost worden om de dubbele boekhouding te kunnen waarmaken. In het licht van internationale harmonisering werden echter inspanningen geleverd om het dubbel boekhouden voor overheden in unieke standaarden (IPSAS) te vatten. Zo heeft ook de Europese Commissie sinds enkele jaren beslist om dubbel boekhouden door te voeren en financieel te rapporteren conform IPSAS standaarden. Wetenschappelijk blijkt ook dat de discussie niet meer gaat over moeten we wel een dubbele boekhouding invoeren, maar over hoe de dubbele boekhouding op te vatten en uit te werken in samenspraak met de budgettaire om zoveel en zo goed mogelijk overheden financiële verantwoording over hun beleid te kunnen laten verstrekken.”
Jef Gabriëls, burgemeester stad Genk en voorzitter VVSG: “Terwijl de Vlaamse overheid blijft worstelen met de vernieuwing van het financiële instrumentarium, hebben vele lokale besturen al resultaat geboekt inzake de mogelijk belangrijkste hervorming van het gemeentedecreet, nl. de volledige omschakeling van de inputgerichte beleids- en financiële cyclus naar een wijze van budgetteren, uitvoeren, registreren, evalueren, bijsturen en rapporteren die gestuurd wordt door doelstellingen. Dit gebeurde zowel inhoudelijk als financieel binnen het bestaande, soms rigide kader en dit met een link naar de enkelvoudige én naar de dubbele of algemene boekhouding. Het zou allemaal veel eenvoudiger zijn als de Vlaamse overheid het financiële instrumentarium zou vernieuwen in de richting van een standaard die ruim aanvaard is zoals de dubbele boekhouding. Daardoor ontstaat er méér financiële flexibiliteit en slagkracht voor lokale besturen die nu geremd worden door teveel budgettaire beperkingen op detailniveau (in plaats van bijvoorbeeld op enveloppenniveau). Ook de rapporteringlast vermindert, want nu dienen er zowel budgettaire als algemene jaarrekeningen opgemaakt te worden. Verder verbetert het zich op de financiële situatie omdat de consolidatiemogelijkheden vergroot worden en één zelfde financieel platform gecreëerd wordt voor gemeenten, AGB’s, OCMW’s, politiezones en later ook de brandweerzones. En tenslotte zouden de lokale besturen ook veel gemakkelijker boekhouders, financieel deskundigen en auditors vinden, want een degelijke algemene boekhoudkundige kennis zou volstaan, daar waar men nu meestal specifieke kennis vraagt die niet direct in de opleidingspakketten van het onderwijs zit. Alsjeblief, denk eens met ons mee, want samen kunnen wij méér met minder geld. Als dat geen dienst aan de gemeenschap is?”
Willy Verschuere, programmamanager departement financiën en begroting Vlaamse overheid: “Lokale besturen zijn een belangrijke economische actor, die evenzeer onderworpen zijn aan de ESR95-regels. Momenteel gebeurt de ESR-rapportering vanuit de kasboekhouding. Deze boekhoudkundige gegevens moeten echter eerst nog een transformatie ondergaan. Bovendien zijn ze ver van volledig en juist. De ESR-regels sluiten veel dichter aan bij de aanrekeningsregels van toepassing bij een transactieboekhouding. Met een algemene boekhouding zal de ESRrapportering, in principe, sneller en accurater kunnen gegenereerd worden.”
Prof. dr. Geert Bouckaert, gewoon hoogleraar K.U. Leuven en directeur van het Instituut voor de Overheid: “Internationaal gaan veel overheden, omwille van de toegenomen nood aan kostprijsinformatie, over tot het invoeren van algemene (en zelfs kostenanalytische) boekhoudsystemen. De Vlaamse gemeenten daarentegen moeten dit moderniseringstraject nog voor een groot stuk doorlopen. Indien we willen dat het gemeentedecreet bijdraagt tot een slagkrachtig lokaal bestuur, dan moeten we zorgen dat bestaande hinderpalen, zoals onder andere de versnipperde sectorale plannen en rapporteringen, met alle lasten van dien, worden teruggedrongen. Maar ook moet er een duidelijke eenheidsvisie zijn om prestatiebegroting, kostprijsboekhouding, en audits functioneel te laten zijn voor een sterker lokaal bestuur. Het uitbouwen van een consistent en consolideerbaar boekhoudsysteem, met kostprijsinformatie, binnen alle lokale besturen, maar vooral binnen de gemeenten, is hiervoor essentieel. De lokale keten is zo sterk als zijn zwakste schakel. Op dit ogenblik is dit de financiële cyclus met zijn boekhouding."
Jan Leroy, stafmedewerker VVSG gemeente- en OCMW-financiën: “Een algemene (dus dubbele) boekhouding voor lokale besturen heeft als grote voordeel dat het systeem bestaat en in het bedrijfsleven al bijna veertig jaar zijn deugdelijkheid bewezen heeft. Uiteraard kunnen een aantal aspecten van de algemene boekhouding (bv. de waardering van de typische overheidsactiva zoals wegen en historische monumenten) pas na een aanpassing aan de (lokale) overheidscontext worden ingevoerd, maar ook hiervoor is ondertussen het nodige (internationale) denkwerk geleverd. Het grote voordeel van een algemene boekhouding is in elk geval dat heel wat (financiële) zaken zoals uitstaande vorderingen en schulden, financiële tegoeden enz. rechtstreeks uit de boekhouding voortvloeien, en dus niet extracomptabel moeten worden bijgehouden, zoals jaren terug nog het geval was. Bovendien heeft werken met een voldoende gestandaardiseerd geheel (waarop de besturen dan een
eigen invulling kunnen doen, bv. op basis van de opbouw van hun organogram) het voordeel dat financiële gegevens van besturen vergelijkbaar worden gemaakt en dat Vlaanderen ook statistieken over de lokale sector als geheel kan afleveren.”
Johan De Cooman, Executive professor aan UAMS en vertegenwoordiger van België bij het FEE - Public Sector: “Is het ‘dubbel of economische boekhouden’ een nuttig beleidsinstrument en wat is de meerwaarde t.a.v. een budgettaire of kasboekhouding die in sommige instellingen nog wordt gebruikt. Het is niet onbelangrijk de boekhoudsystemen die op heden in de lokale besturen van toepassing zijn even kort te schetsen: − de gemeenten: deze voeren én een budgettaire boekhouding én een economische boekhouding − de ocmw’s voeren nog enkel een economische boekhouding De budgettaire boekhouding is hoofdzakelijk gericht op het registeren van kasstromen; de economische boekhouding is gericht én op het registreren van kasstromen én op het registreren van alle positieve en negatieve vermogenselementen (zoals kosten, opbrengsten, patrimonium, schulden en vorderingen, …). Het dubbel systeem dat op heden bestaat in de gemeenten schept onduidelijkheid en verwarring; de beide boekhoudsystemen geven immers een andere soort beleidsinformatie waardoor het voor het beleid niet meer duidelijk is waarop zich te focussen. Bovendien zijn de op heden gedefinieerde boekhoudregels van de economische boekhouding onvoldoende uitgewerkt; een aantal uitvoeringsbesluiten zijn er immers nooit gekomen. De economische boekhouding is duidelijk en zonder discussie te verkiezen boven de budgettaire boekhouding en dit om diverse redenen: − de gegevens die we heden in de budgettaire boekhouding vinden zijn ook vervat in de economische boekhouding − het biedt de mogelijkheid een onderscheid te maken tussen kaskosten en nietkaskosten (dit geldt ook voor de opbrengsten); door het registeren van nietkaskosten kunnen de investeringen in de boekhouding gespreid worden over hun levensduur wat een meer realistisch beeld geeft − het wordt eenvoudiger om aan behoorlijk financieel management te doen (als onderdeel van de globale beleidsevaluatie); onder financieel management wordt onder meer begrepen: kostprijsanalyses, investeringsanalyses, ratioanalyses, … − … De kritiek dat de economische boekhouding onvoldoende begrijpbaar of onvoldoende leesbaar zou zijn voor beleidsmensen in mijns inziens niet relevant.
Deze opmerking zouden we kunnen maken bij elke soort financiële rapportering. De kritiek dat de economische boekhouding echt onvoldoende begrijpbaar of leesbaar zijn horen we niet in de privé-sector waar alle bedrijven onderworpen zijn aan de economische boekhouding.”
