november 2015 Gids voor de toepassing van het koninklijk besluit van 9 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften

november

2015

Gids voor de toepassing van het koninklijk besluit van 9 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften

De opdracht van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie bestaat erin de voorwaarden te scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België. In dat kader heeft de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid deze publicatie uitgegeven met de bedoeling de betrokkenen te informeren over de correcte toepassing en interpretatie van de reglementering

2 Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel Ondernemingsnr.: 0314.595.348 http://economie.fgov.be tel. + 32 2 277 51 11 facebook.com/FODEconomie @FODEconomie youtube.com/user/FODEconomie linkedin.com/company/fod-economie

Verantwoordelijke uitgever: Internetversie 313-15

Jean-Marc Delporte Voorzitter van het Directiecomité Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel

"De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België."

Inhoud Inleiding..........................................................................................................................................................................................................................5 1. Definities..........................................................................................................................................................................................................6 1.1. Wetboek van economisch recht, boek IX betreffende de veiligheid van producten en diensten................................................................................................................................................... 7 1.2. ISO 9001 gecertificeerde onderhoudsbedrijven...................................................................................... 8 1.3. Externe Dienst voor Technische Controles .................................................................................................. 9 1.4. Modernisatiebedrijf........................................................................................................................................................................ 9 1.5. Privéliften..................................................................................................................................................................................................... 9 2. Toepassingsgebied......................................................................................................................................................................... 10 2.1. Wat van het toepassingsgebied van het koninklijk besluit van 9 maart 2003 wordt uitgesloten.....................................................................................................................10 3.

Algemene veiligheidsvoorwaarden.......................................................................................................................... 11 3.1. Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid van de lift?................................................................11 3.2. Risicoanalyse.......................................................................................................................................................................................12 3.3. Oude lift, geklasseerde lift of lift met historische waarde?.................................................13 3.4. Terug indienststelling na ombouw.........................................................................................................................14

4. Modernisatieprogramma....................................................................................................................................................... 15 4.1. Algemeen principe.......................................................................................................................................................................16 4.2. De modernisatietermijnen ..............................................................................................................................................16 4.3. De toegankelijkheid van de lift voor personen met beperkte mobiliteit.............17 4.4. De rol van de EDTC’s in het geval van een wijziging of een modernisatie ......17 4.5. Modernisatie of nieuwe lift?............................................................................................................................................17 5. Uitbating .................................................................................................................................................................................................. 18 5.1. Onderhoudsfrequentie............................................................................................................................................................18 5.2. Frequentie van de preventieve inspectie........................................................................................................19 5.3. Vaststelling van ernstige risico’s en/of overtredingen door een EDTC................19

3

5.4. Veiligheidsdossier.........................................................................................................................................................................20 5.5. Liften gebruikt in het kader van beroepsactiviteiten ...................................................................21 6.

Waarschuwingen en opschriften.................................................................................................................................. 21 6.1. Waarschuwingen en opschriften..............................................................................................................................21 6.2. Markering.................................................................................................................................................................................................22

7. Toezicht.......................................................................................................................................................................................................... 22 7.1. Wie is de aangestelde ambtenaar?.......................................................................................................................22 7.2. Wat te doen bij arbeidsongeval?................................................................................................................................23 7.3. Wat te doen bij een ernstig ongeval of ernstig incident dat andere personen dan de werknemers in hun werksfeer raken?........................................................23 8. Overgangsmaatregelen............................................................................................................................................................ 24 8.1. Artikel 13....................................................................................................................................................................................................24

4

8.2. Artikel 14....................................................................................................................................................................................................25 9.

Opheffings- en eindbepalingen...................................................................................................................................... 25

10. BIJLAGE I..................................................................................................................................................................................................... 26 I.1

..................................................................................................................................................................................................................................

28

I.1

..................................................................................................................................................................................................................................

28

I.2 (b)...............................................................................................................................................................................................................................28 I.2 (c)................................................................................................................................................................................................................................28 I.2 (d)...............................................................................................................................................................................................................................29 I.2 (e en f)..................................................................................................................................................................................................................29 I.2 (i) ................................................................................................................................................................................................................................30 I.3

31

..................................................................................................................................................................................................................................

I.3 (a) ..............................................................................................................................................................................................................................31 I.3 (j) ................................................................................................................................................................................................................................31 11. BIJLAGE II................................................................................................................................................................................................... 32 II.6 (e)..............................................................................................................................................................................................................................34 12. BIJLAGE III................................................................................................................................................................................................. 35


Inleiding Het koninklijk besluit van 9 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften (hierna “KB” genoemd) verplicht de beheerders om liften ter beschikking te stellen die in overeenstemming zijn met de technische eisen van dit besluit. Het reikt de beheerders het middel aan om de veiligheid van de gebruikers en het onderhouds- en inspectiepersoneel te verzekeren. Zo worden er, naast een eventuele modernisering, regelmatige onderhoudsbeurten en preventieve inspecties opgelegd. Bovendien moet om de 15 jaar een risicoanalyse worden uitgevoerd om na te gaan of de lift aan het veiligheidsniveau beantwoordt waaraan de gebruikers zich mogen verwachten. Dit KB betreft niet het op de markt brengen, noch de indienststelling van nieuwe liften. Het koninklijk besluit van 9 maart 2003 werd gewijzigd door het KB van 10 december 2012. De geconsolideerde versie bevindt zich op de internetsite van de Federale Overheidsdienst Economie: http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/securite_produits_et_services/Liften/ Modernisering_bestaande_liften/ Deze gids heeft als doel de tekst van het KB toe te lichten. Hoe? Een interpretatie van de tekst wordt artikel per artikel voorgesteld. Deze gids beantwoordt ook verschillende vragen die al door beheerders, lifteninstallateurs of keuringsorganismes aan de administratie werden gesteld. Deze gids wordt regelmatig geactualiseerd om antwoorden op nieuwe interpretatievragen toe te voegen. De laatste versie kan via de bovenvermelde internetlink worden gedownload. Deze gids werd opgemaakt na overleg met de beheerders, de gebruikers, de installateurs, de fabrikanten, de keuringsorganismen alsook met andere betrokken partijen. De FOD Economie bedankt al degenen die commentaren hebben geformuleerd. Eventuele bijkomende commentaren en verbeteringssuggesties kunnen naar het volgende adres worden gestuurd: [email protected] De nadruk moet erop worden gelegd dat enkel de tekst van het vermelde KB dwingend is.

5

1. Definities Artikel 1. Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder: 1° de wet: de wet van 9 februari 1994 betreffende de veiligheid van de consumenten; 2° lift: een hijs- of hefwerktuig dat bepaalde niveaus bedient met behulp van een drager die langs starre, ten opzichte van het horizontale vlak meer dan 15 graden hellende geleiders beweegt, en dat bestemd is voor vervoer van: a) personen; b) personen en goederen; c) alleen goederen indien de drager toegankelijk is, dat wil zeggen een persoon het zonder probleem kan betreden, en uitgerust is met bedieningsapparatuur in de drager of binnen het bereik van een persoon in de drager.

6

Hijs- en hefwerktuigen die een vaste baan volgen zelfs indien deze niet langs starre geleiders bewegen, worden beschouwd als liften die onder het toepassingsgebied van dit besluit vallen; 3° onderhoudsbedrijf: natuurlijke of rechtspersoon gespecialiseerd voor het onderhoud van liften; 4° gecertificeerd onderhoudsbedrijf: onderhoudsbedrijf dat gecertificeerd is volgens de normen van de reeks EN ISO 9001 voor de activiteiten “onderhoud van liften” door een certificatie-instelling die aangemeld is in uitvoering van de artikelen 31 en 32 van het koninklijk besluit van 10 augustus 1998 tot uitvoering van de Richtlijn van het Europees Parlement en van de Raad van de Europese Unie van 29 juni 1995 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende liften; 5° EDTC: dienst die erkend is als externe dienst voor technische controles op de werkplaats van liften, overeenkomstig de bepalingen van het koninklijk besluit van 29 april 1999 betreffende de erkenning van externe diensten voor technische controles op de werkplaats; 6° modernisatie aanpassingen van de lift om het veiligheidsniveau te verbeteren naar aanleiding van de risicoanalyse voorzien in artikel 4; 7° modernisatiebedrijf: natuurlijke of rechtspersoon gespecialiseerd in de modernisatie van liften;


8° eigenaar: elke natuurlijke of rechtspersoon die een lift in eigendom bezit; 9° beheerder: de eigenaar of diegene die in de naam van de eigenaar de lift ter beschikking stelt van gebruikers; 10° het in bedrijf stellen: de eerste terbeschikkingstelling van de lift; 11° onderzoek: evaluatie van het veiligheidsniveau van de lift; 12° preventief onderhoud: geheel van de geregelde operaties die nodig zijn om de goede werking van de lift en zijn onderdelen te garanderen , om de veiligheid van de gebruikers de garanderen en om voorzienbare defecten te voorkomen; 13° preventieve inspectie: geheel van inspecties en proeven zoals beschreven in bijlage II uitgevoerd door een EDTC; 14° risicoanalyse: onderzoek in verband met de in bijlage I vermelde veiligheidsaspecten om na te gaan of voor corresponderende gevaren voldoende voorkomingmaatregelen werden uitgevoerd; 15° bevoegde minister: de minister tot wiens bevoegdheid de bescherming van de arbeidsveiligheid behoort indien het gaat over een lift die hoofdzakelijk gebruikt wordt binnen het arbeidsmilieu, in de andere gevallen de minister tot wiens bevoegdheid de bescherming van de veiligheid van de consumenten behoort. 16° drager: het deel van de lift waarop personen en/of goederen zich bevinden om naar boven of beneden gebracht te worden; 17° privélift: lift geïnstalleerd in een eengezinswoning en die gewoonlijk buiten het professioneel kader wordt gebruikt.

Artikel 1 bepaalt de terminologie die in het KB wordt gebruikt. Die moet samen met artikel 2 worden gelezen om vast te leggen of een bepaalde “lift” al dan niet deel van het toepassingsgebied van het KB uitmaakt.

1.1. Wetboek van economisch recht, boek IX betreffende de veiligheid van producten en diensten De veiligheid van liften vindt haar wettelijke basis in het boek IX betreffende de veiligheid van producten en diensten van het Wetboek van economisch recht. Meer bepaald

7

artikel IX.4 waarmee het gebruik van producten en diensten kan worden gereglementeerd alsook de veiligheids- en gezondheidsvoorwaarden die moeten worden nageleefd. Oorspronkelijk ligt de wet van 9 februari 1994 betreffende de veiligheid van producten en diensten aan de wettelijke basis. In tussentijd heeft boek IX van het Wetboek van economisch recht, vervolledigd door boeken I (definities) en XV (rechtshandhaving), de wet van 1994 vervangen en opgeheven. De bestaande uitvoeringsbesluiten die verwijzen naar de bepalingen van deze wet van 1994 worden verondersteld te verwijzen naar de equivalente bepalingen van het Wetboek van economisch recht. Voor de toepassing van dit koninklijk besluit wordt verstaan onder de “wet” boek IX van het Wetboek van economisch recht betreffende de veiligheid van producten en diensten. In het kader van dit Wetboek kunnen administratieve of gerechtelijke straffen worden opgelegd.

8

Administratieve straffen kunnen door de minister of zijn afgevaardigde worden opgelegd in functie van de risico’s eigen aan het gebruik van de lift. Deze straffen kunnen van een gewone waarschuwing tot het gebruiksverbod van de lift gaan. Verder kan er eveneens een transactie (minnelijke schikking) worden voorgesteld. Een betaling van het voorgestelde transactiebedrag doet de strafvordering vervallen. Het bedrag dat bij wijze van transactie kan worden voorgesteld bedraagt minstens 26 en maximum 150.000 euro (art. 2, 3° van het KB van 10 april 2014 betreffende de transactie bij inbreuken op de bepalingen van het Wetboek van economisch recht en zijn uitvoeringsbesluiten). In geval van strafrechtelijke vervolging bepaalt het Wetboek dat inbreuken kunnen worden bestraft met een strafrechtelijke geldboete van 26 tot 25.000 euro (sanctie van niveau 3), te vermeerderen met de opdeciemen.

1.2. ISO 9001 gecertificeerde onderhoudsbedrijven Een gecertificeerd onderhoudsbedrijf is een onderneming die een ISO 9001 certificaat heeft behaald. Dit is een bewijs van het gebruik van een kwaliteitsmanagementsysteem en van de vaardigheid van deze firma om een onderhoudsdienst van liften te leveren conform de reglementaire eisen. De beheerder van de lift heeft de keuze om al dan niet een beroep te doen op ISO 9001 gecertificeerde onderhoudsbedrijven (art. 6). Niettemin heeft deze keuze een impact op de minimale frequentie van de preventieve inspectie (art. 6 §1 en §2).


De lijst van de ISO 9001 gecertificeerde onderhoudsbedrijven is beschikbaar op de website: http://economie.fgov.be/nl/modules/publications/general/32-liste_entrep_ certi_fr.jsp

1.3. Externe Dienst voor Technische Controles Een Externe Dienst voor Technische Controle (EDTC) is een onafhankelijk organisme dat door de Belgische overheid voor de technische keuring van liften wordt erkend. Deze controleorganismes komen op meerdere niveaus van de reglementering tussen: ze voeren risicoanalyses (art. 4 et 5), preventieve inspecties (art. 6) en inspecties na ombouw (art.4 §2) of modernisatie (art.5 §4) uit. De lijst van de EDTC’s is op de internetsite van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociale Overleg gepubliceerd: http://www.werk.belgie.be/erkenningenDefault.aspx?id=5256

9

1.4. Modernisatiebedrijf Relevante inlichtingen over modernisatiebedrijven kunnen bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) worden verkregen: http://economie.fgov.be/nl/modules/onlineservice/KBO/bce_public_search_odi.jsp

1.5. Privéliften Deze definitie heeft betrekking op de liften die in een privéwoning worden geïnstalleerd die door een familie wordt bewoond. Het feit dat deze liften soms door andere personen worden gebruikt, zoals bezoekers of onderhoudspersoneel, sluit ze niet van deze definitie uit. In tegenstelling tot andere liften genieten de privéliften van een jaarlijkse preventieve inspectie (art. 6 §2.3°).

© pololia - Fotolia.com

2. Toepassingsgebied Art. 2. Dit besluit is van toepassing op alle liften met uitzondering van: 1° bouwliften; 2° kabelinstallaties, met inbegrip van kabelsporen; 3° liften die speciaal zijn ontworpen en gebouwd voor militaire of politiële doeleinden; 4° hijs- en hefwerktuigen van waaruit werkzaamheden verricht kunnen worden; 5° mijnliften; 6° hijs- en hefwerktuigen voor het heffen van kunstenaars tijdens een optreden; 7° hijs- en hefwerktuigen die in vervoermiddelen zijn ingebouwd;

10

8° hijs- en hefwerktuigen die met een machine zijn verbonden en uitsluitend bestemd zijn om de toegang tot de werkplek, inclusief onderhouds- en inspectiepunten op de machine, mogelijk te maken; 9° tandradbanen; 10° roltrappen en rolpaden; 11° trapliften; 12° liften met een snelheid die 0,15 m/s niet overschrijdt. Dit besluit heeft geen betrekking op het in de handel brengen en het in bedrijf stellen van nieuwe liften.

2.1. Wat van het toepassingsgebied van het koninklijk besluit van 9 maart 2003 wordt uitgesloten Zoals vermeld in het begin van deze gids moet artikel 2 samen met artikel 1 worden gelezen. Er moet worden opgemerkt dat het KB niet alleen niet van toepassing is op het op de markt brengen en het in bedrijf stellen van nieuwe liften, maar het sluit ook sommige types liften uit van zijn toepassingsgebied.


Het gaat om liften die ook van het koninklijk besluit van 10 augustus 1998 betreffende het op de markt brengen van liften worden uitgesloten. De risico’s die ze inhouden, worden echter door andere reglementeringen geregeld. Voor de toestellen die door de machinerichtlijn 2006/42/EG (KB van 12 augustus 2008) worden gedekt, gaat het om onder andere: • roltrappen en rolpaden; • trapliften; • liften waarvan de snelheid 0,15 m/s niet overschrijdt; • werfliften. De tekst van de reglementering is beschikbaar op: http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/securite_produits_et_services/ Machines/

3. Algemene veiligheidsvoorwaarden Art. 3. De beheerder zorgt ervoor dat de ter beschikking gestelde lift onder de voorzienbare gebruiksvoorwaarden geen gevaar oplevert voor de veiligheid van de gebruikers.

3.1. Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid van de lift? De beheerder is verantwoordelijk voor de veiligheid van de lift. De term “onder de voorzienbare gebruiksvoorwaarden” verwijst zowel naar een normaal gebruik als een gebruik dat niet als normaal kan worden beschouwd, maar wel redelijk te verwachten is, rekening houdend met de gebruikers en de voorzienbare omstandigheden. De beheerder zorgt ervoor dat de ter beschikking gestelde lift om de 15 jaar aan een risicoanalyse wordt onderworpen, dat ze wordt geïnspecteerd, onderhouden, gemoderniseerd indien nodig en uitgerust wordt met de voorziene opschriften.

11

De lift kan dus alleen ter beschikking voor gebruik worden gesteld als die aan de veiligheidseisen van het KB voldoet.

Art. 4. § 1. De beheerder laat een risicoanalyse van de lift uitvoeren door een EDTC, een eerste maal ten laatste vijftien jaar na het eerste in bedrijf stellen van de lift, en nadien met tussenperiodes van maximaal vijftien jaar. Indien het gaat over een lift die hoofdzakelijk gebruikt wordt binnen het arbeidsmilieu, gebeurt de risicoanalyse in overleg met een pre-ventieadviseur van de betrokken interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, die een aanvullende vorming heeft gevolgd van het eerste niveau overeenkomstig het koninklijk besluit van 17 mei 2007 betreffende de vorming en de bijscholing van de preventieadviseurs van de interne en externe diensten voor preventie en bescherming op het werk.

12

Bij de uitvoering van de risicoanalyse wordt niet enkel rekening gehouden met de techni-sche kenmerken van de lift, maar ook met specifieke gebruiksvoorwaarden indien dit voor de gebruikers, die dagelijks of meermalen per week de lift gebruiken, verantwoord is. Speciale aandacht wordt hieraan besteed indien één van deze gebruikers een persoon is met een verminderde mobiliteit. Ook met de historische waarde van de lift kan rekening gehouden worden na advies van de bevoegde diensten voor de bescherming van monumenten en landschappen. In de in het tweede en derde lid vermelde gevallen mogen, rekening houdend met de stand der techniek, andere dan in bijlage I vermelde veiligheidsaspecten in overweging genomen worden, maar moet wel hetzelfde veiligheidsniveau gegarandeerd worden. § 2. Na elk omvorming van de lift waardoor zijn kenmerken, wat de veiligheid van het gebruik ervan betreft, kunnen gewijzigd worden, laat de beheerder vóór het terug in dienst stellen van zijn lift deze onderzoeken door een EDTC.

3.2. Risicoanalyse Om een hoog beschermingsniveau te handhaven overeenkomstig met het geëiste veiligheidsniveau (dat met de tijd kan evolueren), moet de beheerder om de 15 jaar een risicoanalyse door een EDTC (art. 1.5°van het KB) laten uitvoeren.


Op basis van deze risicoanalyse moeten al dan niet bijkomende veiligheidsmaatregelen worden genomen. Bij een onvoldoend veiligheidsniveau, moet de lift in overeenstemming worden gebracht (modernisatie) door een in de liftentechnologie gespecialiseerde onderneming. De beheerder laat uiterlijk vijftien jaar na de indienststelling van de lift een eerste risicoanalyse door een EDTC uitvoeren, en daarna met tussenperiodes van maximum vijftien jaar. De geldigheidsduur van alle risicoanalyses bedraagt 15 jaar, zelfs de risicoanalyses die in het kader van de vorige versie van het KB (dat toen een risicoanalyse om de 10 jaar vereiste) werden uitgevoerd. De FOD Economie heeft een document met als titel “Procedure voor de uitvoering van een risicoanalyse van een lift” (versie van september 2005) uitgegeven dat op de website beschikbaar is: http://economie.fgov.be/nl/binaries/32-Brochure_risicoanalyse_tcm325-46209.pdf In sommige gevallen heeft de beheerder de risicoanalyse laten uitvoeren voor de publicatie van dit document. Dit betekent echter niet dat deze analyse minder waard is, voor zover de risico’s methodisch geïdentificeerd werden en de liftbeheerder werd ingelicht over de gewijzigde toepassingstermijnen. De geldigheidsduur van 15 jaar loopt van de ene risicoanalyse tot de andere, ongeacht de uitvoeringsdatum van de modernisatiewerkzaamheden en de datum van de verklaring van het in overeenstemming brengen (modernisatie: regularisatieattest).

3.3. Oude lift, geklasseerde lift of lift met historische waarde? Het onderscheid tussen deze verschillende categorieën werd in het KB niet nader bepaald. Een geklasseerde lift wordt aan een reglementaire tekst onderworpen die door de Directie Monumenten en Landschappen (gewestelijke bevoegdheid) wordt geregeld. Een eigenaar moet in principe weten of zijn lift al dan niet geklasseerd is. Voor de geklasseerde liften moet men verplicht rekening houden met de historische

© mariesacha - Fotolia.com

13

waarde voor de keuze van de technische oplossingen die voor de modernisatie worden uitgevoerd. Deze verplichting wordt door de EDTC’s opgenomen bij de risicoanalyse, en door de modernisatiebedrijven bij het voorstellen van oplossingen. Om de modernisatie van de oude, geklasseerde, historische liften te rationaliseren, en om tegemoet te komen aan de behoeften van de betrokken partijen, werd een subcommissie door de Commissie voor de Veiligheid van de Consumenten op touw gezet. Zij is samengesteld uit vertegenwoordigers van de volgende groepen: de bevoegde autoriteiten voor de toepassing van het KB, de gewestelijke overheden belast met de Monumenten en Landschappen, EDTC’s, fabrikanten, het Nationaal Eigenaars- en Mede-eigenaarssyndicaat en andere stakeholders. Zijn rol bestaat in de uitwerking van alternatieve technische oplossingen rekening houdend met de state of the art. Het begrip “oude lift” verwijst naar liften met een inbedrijfstellingsdatum van voor 1958. Tot deze datum mochten de schachten open zijn, kon de vergrendeling van de schuifdeuren bediend worden door een vaste nok, moest er geen veiligheidsruimte in de schachtput zijn, … .

14

Maar een oude lift betekent niet per sé dat die geklasseerd is of dat die een historische waarde heeft. Voor oude liften die niet geklasseerd zijn, is het niet verplicht om met de historische waarde rekening te houden. Als de beheerder denkt dat de lift toch een historische waarde heeft en hij wenst dat die in beschouwing wordt genomen, kan hij het advies vragen van de bevoegde gewestelijke overheid: Brussel: http://erfgoed.brussels Vlaanderen: https://www.onroerenderfgoed.be Wallonië: http://dgo4.spw.wallonie.be/dgatlp/dgatlp/Pages/Patrimoine/Pages/ Accueil/default.asp)

3.4. Terug indienststelling na ombouw De terug indienststelling kan gebeuren na: • een buitendienststelling door een van de betrokken partijen, door de toezichtshoudende overheid of de gerechtelijke autoriteiten; • een herstelling; • een modernisatie; • aanpassingen voor de veiligheid of het gebruik.


Als de lift wijzigingen heeft ondergaan die de veiligheid ervan beïnvloeden (ongeacht het feit dat deze kaderen in een modernisatie), moet hij door een EDTC worden onderzocht voor de terug indienststelling ervan. Dit onderzoek kan door om het even welke EDTC worden uitgevoerd. Enkel de EDTC die de risicoanalyse heeft uitgevoerd, mag het regularisatieattest in het geval van een modernisatie opmaken (art. 5 §4).

4. Modernisatieprogramma Art. 5. § 1. Op basis van de door hem uitgevoerde risicoanalyse duidt de EDTC de ernstige risico’s aan waarvoor onmiddellijk onderhoud of herstelling nodig is en de risico’s waarvoor een modernisatie noodzakelijk is. Indien tijdens de risicoanalyse ernstige risico’s werden vastgesteld waarvoor onmiddellijk onderhoud of herstelling nodig is, is het gebruik van de lift verboden tot op het moment dat de nodige werkzaamheden werd uitgevoerd. §2. De beheerder laat de nodige modernisaties door een modernisatiebedrijf uitvoeren binnen drie jaar na de risicoanalyse. Het modernisatiebedrijf stelt vooraf aan de beheerder verschillende technische oplossingen voor om aan de vastgestelde risico’s te verhelpen. Het modernisatiebedrijf vermeldt de prijs en de voor- en nadelen van de voorgestelde oplossingen. Voor de liften die in bedrijf zijn gesteld vanaf 1 april 1984 worden de modernisaties uitgevoerd uiterlijk op 31 december 2014. Voor de liften die in bedrijf zijn gesteld tussen 1 januari 1958 en 31 maart 1984 worden de modernisaties uitgevoerd uiterlijk op 31 december 2016. Voor de liften die in bedrijf zijn gesteld voor 1 januari 1958 worden de modernisaties uitgevoerd uiterlijk op 31 december 2022. §3. De voorgestelde technische oplossingen bedoeld in §2 en de technische aanpassingen mogen de toegankelijkheid van de lift voor personen met beperkte mobiliteit niet in het gedrang brengen. §4. De beheerder laat de modernisatiewerken keuren door de EDTC die de risicoanalyse heeft uitgevoerd. Deze dienst geeft een attest van de regularisatie aan de beheerder.

15

4.1. Algemeen principe Na de uitvoering van de risicoanalyse bepaalt de EDTC eerst de risico’s waarvoor een modernisatie noodzakelijk is. De beheerder legt dan het resultaat van deze risicoanalyse voor aan een modernisatiebedrijf van zijn keuze dat hem de mogelijke technische oplossingen voorstelt om deze risico’s weg te werken, door expliciet de prijzen en de voor- en nadelen van elk van deze oplossingen aan te geven. De oplossingen, alsook de technische aanpassingen die daaruit voortvloeien, mogen de toegankelijkheid van de lift voor personen met beperkte mobiliteit niet in het gedrang brengen (art. 5 §3). Ten slotte, na de uitvoering van de werkzaamheden van het in overeenstemming brengen (modernisatie) van de lift, controleert de EDTC die de risicoanalyse heeft uitgevoerd, de installatie en levert een regularisatieattest af. (art.5 §4).

4.2. De modernisatietermijnen 16

Om te vermijden dat sommige beheerders de risicoanalyse laten opmaken zonder snel de modernisatiewerkzaamheden te laten uitvoeren, wordt een maximale termijn van drie jaar voor de uitvoering van de modernisatiewerkzaamheden ingevoerd. Deze periode van drie jaar is niet van toepassing op de eerste modernisatie van de liften die voor 1 juli 1999 werden geïnstalleerd waarvoor immers vaste termijnen werden opgelegd. De eerste modernisatie van de liften wordt in de tijd gespreid door met de gemakkelijkst te moderniseren liften te beginnen en zo de tijd aan de sector te geven om alternatieve oplossingen te ontwikkelen voor de oudere liften en de liften met een historische waarde, rekening houdend met de state of the art. Eén enkele datum wordt voor het geheel van de veiligheidsmaatregelen vastgelegd. De uiterste modernisatietermijn van een lift die voor 1 juli 1999 werd geïnstalleerd, wordt volgens zijn indienststelling bepaald: Datum van inbedrijfstelling

Modernisatietermijn

vanaf 1 april 1984

uiterlijk op 31 december 2014

tussen 1 januari 1958

uiterlijk op 31 december 2016

en 31 maart 1984 voor 1 januari 1958

Uiterlijk op 31 december 2022


4.3. De toegankelijkheid van de lift voor personen met beperkte mobiliteit Laten we in gedachten houden dat personen met beperkte mobiliteit rolstoelen, wandelstokken, krukken of wandelhulpmiddelen gebruiken. Naar gelang de aard van de handicap kunnen bijkomende veiligheidsmaatregelen noodzakelijk blijken. Naargelang de resultaten van de risicoanalyse voorzien in artikel 4 van het KB, zouden er aandachtspunten kunnen zijn waarmee men moet rekening houden. Indien het zeer waarschijnlijk is dat de lift regelmatig door personen met beperkte mobiliteit wordt gebruikt, dan moet de lift worden aangepast om het gebruik ervan te vergemakkelijken.

4.4. De rol van de EDTC’s in het geval van een wijziging of een modernisatie Als een lift wijzigingen ondergaat die de gebruiksveiligheid ervan beïnvloeden (losstaand van het feit van een modernisatie) moet de beheerder de lift vóór de terug indienststelling door een EDTC van zijn keuze laten onderzoeken. Alleen de EDTC die de risicoanalyse heeft verricht, mag het regularisatieattest opmaken. Deze EDTC moet ook de modernisatiewerkzaamheden controleren. Dit attest wordt in het veiligheidsdossier van de lift (zie art.7.2°) bewaard; het vormt de garantie dat de lift bij deze controle conform met de reglementering is. De datum die erop staat, is dus van groot belang.

4.5. Modernisatie of nieuwe lift? In het geval waarbij een nieuwe lift ter vervanging van een oude wordt geïnstalleerd, spreekt men niet automatisch van een modernisatie. In de gids voor de toepassing van de richtlijn 95/16/EG inzake liften1 wordt onderstreept dat er sprake is van een nieuwe lift als de installatie in de bestaande schacht ter vervanging van de lift plaatsvindt op voorwaarde dat enkel de bestaande starre geleiders en de bevestigingen ervan of enkel de bevestigingen worden behouden.

1 http://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/lifts/index_en.htm

17

Als echter ook significante onderdelen worden bewaard, zoals de kooi(beugel) of het tegengewicht naast de starre geleiders en de bevestigingen, zou er geen sprake meer zijn van een nieuwe lift. In het geval waarbij men kan aannemen dat het om een vervanging gaat, en dus niet om een modernisatie, moet er geen regularisatieattest door een EDTC worden afgeleverd. Het koninklijk besluit betreffende het op de markt brengen van liften zal dan van toepassing zijn.

5. Uitbating Art. 6. § 1. De beheerder laat de lift onderhouden door een onderhoudsbedrijf overeenkomstig de instructies van de producent van de lift. Indien er geen onderhoudsinstructies voorhanden zijn, dient het preventief onderhoud ten minste eenmaal per jaar te gebeuren voor privéliften en ten minste twee maal per jaar voor de andere liften.

18

§ 2. De beheerder laat een preventieve inspectie van de lift overeenkomstig bijlage II uitvoeren door een EDTC volgens de hierna vermelde frequentie: 1° indien het preventief onderhoud van de lift gebeurt door een gecertificeerd onderhoudsbedrijf, dan wordt de lift jaarlijks onderworpen aan een preventieve inspectie, aangevuld met een halfjaarlijkse inspectie van de volgende in bijlage II opgesomde punten: 4°,e), 5°,c), 5°,e), 5°,h) en 6°; 2° in de andere gevallen wordt de lift onderworpen aan een preventieve inspectie om de drie maanden; 3° de privéliften worden onderworpen aan een jaarlijkse preventieve inspectie. § 3. Indien tijdens de preventieve inspectie ernstige risico’s of inbreuken worden

5.1. Onderhoudsfrequentie De beheerder moet zijn lift laten onderhouden. Over het algemeen wordt de onderhoudsfrequentie door de fabrikant bepaald. Als de instructies van de fabrikant ontbreken, moet de lift ten minste 2 keer per jaar worden onderhouden, behalve voor de privéliften waarvoor een jaarlijks onderhoud volstaat.


5.2. Frequentie van de preventieve inspectie Om eventuele gebreken op te sporen, zoals bij de preventieve onderhoudsbeurten, zijn preventieve inspecties verplicht sinds 10 mei 2003. Ze mogen alleen door de EDTC’s worden uitgevoerd. Gedurende deze inspecties concentreert de EDTC zich op het onderzoek van de algemene werking van de lift (bijlage II van het KB). De frequentie van de verplichte preventieve inspecties hangt af van de firma die het preventieve onderhoud heeft uitgevoerd. Als het om een onderhoudsbedrijf met een ISO 9001 certificaat gaat, is het voldoende om de lift één keer per jaar aan een preventieve inspectie te onderwerpen, aangevuld met een semestriële inspectie zoals bepaald in art 6 §2 van het KB, dus twee inspecties per jaar. Indien het onderhoudsbedrijf echter niet over een ISO 9001 certificaat beschikt, dan moeten de preventieve inspecties om de drie maanden plaatsvinden, dus vier inspecties per jaar. Wat de privéliften betreft: zij worden aan één jaarlijkse preventieve inspectie onderworpen ongeacht of de firma die het preventieve onderhoud uitvoert al dan niet over een ISO 9001 certificaat beschikt.

5.3. Vaststelling van ernstige risico’s en/of overtredingen door een EDTC Elke lift met een ernstig risico of een overtreding bij de preventieve inspectie, moet binnen een door de EDTC bepaalde termijn in orde worden gebracht. Deze termijn wordt in het controleverslag gespecificeerd. Als de termijn verstreken is, is het gebruik van de lift niet meer toegelaten en moet de beheerder de lift buiten dienst stellen. Indien de EDTC acht dat een veilig gebruik van de lift niet meer gewaarborgd is, kan hij eveneens aan de beheerder de onmiddellijke stopzetting van de lift opleggen. In dat geval zal de lift enkel terug in dienst mogen worden gesteld na uitvoering van de nodige werkzaamheden om de vastgestelde risico’s weg te werken en na een nieuwe inspectie door de betrokken EDTC.


19

Art. 7. De beheerder stelt een dossier samen dat toegankelijk moet zijn voor de belanghebbende partijen. Dit dossier bevat ten minste: 1° de verslagen van de risicoanalyses; 2° de documenten betreffende de modernisatieprogramma’s en de uitvoering ervan; 3° de registraties van het verrichten van het preventief onderhoud van de laatste 10 jaar; 4° de verslagen van de preventieve inspecties van de laatste 10 jaar; 5° de gebruikshandleiding (instructies hand- en noodbediening); 6° de onderhoudsinstructies; 7° indien van toepassing: de EG-verklaring van overeenstemming.

20

5.4. Veiligheidsdossier Dit dossier bevat alle informatie over de veiligheid van de lift alsook de documenten die bewijzen dat het KB wordt nageleefd. Wat de belanghebbende partijen betreft: het gaat om staatsambtenaren die bevoegd zijn voor de controle op de naleving van de reglementering, de EDTC belast met de periodieke inspectie, het onderhoudsbedrijf, het modernisatiebedrijf en de beheerders. Ook al wordt door het KB niet nader bepaald waar het veiligheidsdossier zich moet bevinden, is het wenselijk dat ten minste een kopie ervan ter plaatse beschikbaar is. De goede manier om te verzekeren dat het veiligheidsdossier volledig en aanwezig is bij de controle bestaat er in dat de betrokken EDTC aan de beheerder vraagt om ofwel dit dossier ter beschikking te houden op een afgesproken plaats, dan wel om hem vooraf een kopie te sturen. Art. 8. Indien een werkgever één of meer verdiepingen van een gebouw geheel of gedeeltelijk gebruikt voor zijn beroepsactiviteiten heeft hij een contractuele verbintenis met de beheerder dat hij een kopie krijgt van elke risicoanalyse en van elke preventieve inspectie van de liften die door zijn werknemers tijdens de uitoefening van hun arbeidscontract worden gebruikt.


5.5. Liften gebruikt in het kader van beroepsactiviteiten Na elke inspectie door een EDTC moet de werkgever periodiek nagaan, met behulp van het verslag van de EDTC, of de liften die door zijn werknemers worden gebruikt, aan de veiligheidseisen beantwoorden. Indien blijkt dat een lift niet conform is, is het de verantwoordelijkheid van de werkgever om het nodige te laten doen opdat zijn werknemers de lift veilig zouden kunnen gebruiken of om het gebruik van een onveilige lift te verbieden.

6. Waarschuwingen en opschriften Art. 9. De waarschuwingen en de opschriften omtrent het veilige gebruik van de lift worden gesteld ten minste in de taal of de talen van het taalgebied waar de lift zich bevindt en: 1. zijn leesbaar en begrijpelijk; 2. bevinden zich op een duidelijk zichtbare en opvallende plaats; 3. zijn onuitwisbaar.

6.1. Waarschuwingen en opschriften De waarschuwingen bevatten volgende informatie: • de gebruiksvoorwaarden/beperkingen van de lift (maximale last, personen en/of voorwerpen, jonge kinderen, personen met beperkte mobiliteit); • de eventuele gevaren (bv. kantelen, val bij het plotselinge stoppen naar aanleiding van de onderbreking van het elektronische gordijn). De instructies kunnen nader bepalen wat te doen bij panne. De waarschuwingen en instructies worden aan het voorzienbaar gebruik van de lift aangepast (bv. begrijpbaar voor slechtziende personen in een rusthuis). De aanduidingen moeten zich in de kooi op een duidelijk zichtbare plaats bevinden zodat ze niet moeten worden gezocht.

© twobee - Fotolia.com

21

Art. 10. In elke lift worden, op een goed zichtbare plaats in de kooi, volgende gegevens vermeld: 1° het identificatienummer en het bouwjaar, indien gekend; 2° de nominale last; 3° het maximaal aantal personen dat mag vervoerd worden; 4° de identificatiegegevens van de beheerder of in geval van probleem te contacteren verantwoordelijke; 5° de naam van de EDTC; 6° de naam van het onderhoudsbedrijf.

6.2. Markering 22

Het identificatienummer kan bestaan uit het merk en het model, de naam van de fabrikant en het serienummer, en moet toelaten om de lift op een eenduidige manier te identificeren. Voor alle liften die vanaf 1 juli 1999 in dienst werden gesteld, moet de CE markering in de kooi aangebracht zijn.

7. Toezicht Art. 11. De beheerder houdt het dossier vermeld in artikel 7 ter beschikking van de ter uitvoering van artikel 19, § 1 van de wet aangestelde ambtenaren.

7.1. Wie is de aangestelde ambtenaar? Een onderscheid moet worden gemaakt in functie van het type lift en het gebruik ervan. De beheerder stelt het dossier ter beschikking van hetzij: • de ambtenaren van de Algemene Directie Economische Inspectie en van de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de veiligheid van de liften volgens het ministerieel besluit van 25 april 2014 tot aanstelling van de ambtenaren die belast zijn met de opsporing en vaststelling van de inbreuken bepaald in artikel XV.2 van het Wetboek van economisch recht,


• de ambtenaren van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociale Overleg die toezicht houden op de toepassing op de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk en de uitvoeringsbesluiten ervan. Deze ambtenaren controleren dus enerzijds de werkomstandigheden van de werknemers die een lift als werkuitrusting gebruiken en anderzijds de werknemers van de liftenonderhoudsbedrijven en de EDTC’s tijdens hun interventies aan liften. Art. 12. Onverminderd de verplichtingen van de werkgever in het kader van de wet van 10 april 1971 betreffende de arbeidsongevallen en van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, licht de beheerder de administratieve dienst, aangewezen ter uitvoering van artikel 7 van de wet, onmiddellijk in over elk ernstig incident en elk ernstig ongeval dat een gebruiker overkomt tijdens het gebruik van een lift.

7.2. Wat te doen bij arbeidsongeval? Bij een ernstig arbeidsongeval (arbeidsongeval= ongeval dat een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een letsel veroorzaakt), moet de werkgever, overeenkomstig het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, een omstandig verslag laten opstellen, het naar de FOD WASO sturen en de andere verplichtingen naleven die daaruit voortvloeien (zie http://www. werk.belgie.be > welzijn op het werk > arbeidsongevallen).

7.3. Wat te doen bij een ernstig ongeval of ernstig incident dat andere personen dan de werknemers in hun werksfeer raken? Een ernstig ongeval is een dodelijk ongeval of een ongeval dat een blijvend letsel veroorzaakt of zou kunnen veroorzaken. Een ernstig incident is een incident dat aanleiding geeft of aanleiding zou kunnen geven tot een ernstig ongeval.


23

In zulke omstandigheden moet de beheerder het Centraal Meldpunt voor producten van de FOD Economie informeren, waarvan de contactgegevens worden onderaan opgenomen: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid Centraal Meldpunt voor Producten North Gate Koning Albert II-laan 16 1000 Brussel Tel.: 02 277 92 85 Fax: 02 277 54 38 E-mail: [email protected] Web: http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/securite_produits_et_services/ Centraal_Meldpunt_voor_Producten/ De beheerder gebruikt hiervoor bij voorkeur het ter beschikking gestelde formulier (zie bijlage III van deze gids of de website).

24

Het doel van de melding is, in voorkomend geval, een onderzoek uit te voeren en betrouwbare statistieken te verkrijgen teneinde aangepaste preventieve en/of correctieve maatregelen inzake de reglementering te kunnen treffen, zoals voorzien in artikel 12 van het KB.

8. Overgangsmaatregelen Het KB werd meermaals gewijzigd sinds de publicatie ervan in 2003. De artikels 13 en 14 hadden als doel de termijn voor de eerste risicoanalyse vast te leggen. Art. 13. Voor de liften die in gebruik werden gesteld vóór 1 juli 1999, stelt de beheerder in overleg met de EDTC van zijn keuze ten laatste binnen dertig maanden na de datum van inwerkingtreding van dit besluit, de datum vast waarop de eerste risicoanalyse uitgevoerd zal worden.

8.1. Artikel 13 Dit artikel verplichtte de beheerders van de liften om de datum te bepalen van de eerste risicoanalyse voor wat betreft liften die vóór 1 juli 1999 in dienst werden gesteld, en dit vóór 10 november 2005. De vanaf 1 juli 1999 in dienst gestelde liften moeten aan de reglementering betreffende het op de markt brengen van liften beantwoorden, die de eisen bepaalt waaraan de liften voor hun indienststelling moeten voldoen.


Art. 14. De beheerder laat de eerste risicoanalyse uitvoeren, ten laatste binnen: 1° drie jaar na de datum van inwerkingtreding van dit besluit voor de liften die in gebruik waren voor 1 januari 1958; 2° vier jaar na de datum van inwerkingtreding van dit besluit voor de liften die in gebruik genomen werden tussen 1 januari 1958 en 31 maart 1984; 3° vijf jaar na de datum van inwerkingtreding van dit besluit voor de liften die in gebruik genomen werden tussen 1 april 1984 en 10 mei 1998.

8.2. Artikel 14 De onder artikel 14 gespecificeerde termijnen zijn verjaard. Daar de datum van de inwerkingtreding van het KB 10 mei 2003 was, moesten al de voor 1 juli 1999 in dienst gestelde liften een eerste risicoanalyse voor 10 mei 2008 hebben ondergaan. Voor de na 1 juli 1999 in dienst gestelde liften moet de eerste risicoanalyse binnen 15 jaar na de eerste indienststelling worden uitgevoerd, overeenkomstig artikel 4.

9. Opheffings- en eindbepalingen Art. 15. De artikelen 270 en 271 van het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming, goedgekeurd bij de besluiten van de Regent van 11 februari 1946 en 27 september 1947, vervangen bij het koninklijk besluit van 2 september 1983 en gewijzigd bij het koninklijk besluit van 12 december 1984, worden opgeheven wat de liften bestemd voor vervoer van “ personen “ of “ personen en goederen “ betreft. Art. 15bis. Artikel 281 van ditzelfde algemeen reglement wordt opgeheven voor wat betreft de liften. Art. 15ter. In artikel 281bis van ditzelfde algemeen reglement worden de woorden “de onderzoekingen bij de ontvangst en de controleonderzoekingen van de hefwerktuigen, voorgeschreven bij de artikelen 280 en 281”, vervangen door de woorden “de wettelijke onderzoekingen en de controleonderzoekingen van de hefwerktuigen. Bepalingen, andere dan de hoger vernoemde bepalingen, die, wat de preventieve inspectie of de periodieke controles betreft, naar de toepassing van artikel 281 van het ARAB verwijzen, worden geacht te verwijzen naar de toepassing van artikel 6, §2 van dit besluit.

25

Art. 16. Onze minister tot wiens bevoegdheid de Werkgelegenheid behoort en onze minister tot wiens bevoegdheid de Bescherming van de Veiligheid van de Consumenten behoort, zijn, ieder wat hem betreft, belast met de uitvoering van dit besluit.

10. BIJLAGE I Bijlage I. Bij de risicoanalyse in acht te nemen veiligheidsaspecten.

26

De veiligheidsmaatregelen die opgenomen zijn in deze bijlage worden uitgevoerd indien dit nodig blijkt uit de resultaten van de risicoanalyse. Zoals bepaald in artikel 4 wordt bij de uitvoering van de risicoanalyse niet enkel rekening gehouden met de technische kenmerken van de lift, maar ook met de eventuele historische waarde van de lift en met specifieke gebruiksvoorwaarden indien dit voor de normale gebruikers van de lift verantwoord is (speciale aandacht wordt hieraan besteed indien één van de normale gebruikers een persoon is met een beperkte mobiliteit). 1° Abnormale werking van de bestaande veiligheidsinrichtingen en de ernstige risico’s zoals bepaald in artikel 5 worden onmiddellijk in orde gebracht. 2° Standaard veiligheidsmaatregelen of maatregelen die een evenwaardig veiligheidsniveau waarborgen: a) voor liften met een snelheid hoger dan 0,63 m/s: een kooideur (automatische sluiting van de deuren is niet verplicht behalve indien de specifieke gebruiksomstandigheden dit vereisen). Voor liften met een snelheid lager of gelijk aan 0,63 m/s: een elektronisch veiligheidsgordijn of een kooideur (automatische sluiting van de deuren is niet verplicht behalve indien de specifieke gebruiksomstandigheden dit vereisen). Een kooideur is verplicht indien de schachtwand voor de kooiopening gevaarlijke oneffenheden vertoont; b) een schachtverlichting, een verlichting in de machinekamer, in de schachtput en aan de stopplaatsen; c) verwijdering of inkapselen van producten met asbest; d) voldoende stopnauwkeurigheid rekening houdend met de technische kenmerken en de bestemming van de lift; e) aanpassing van schachten met niet-doorlopende schachtwanden waarbij bewegende delen genaakbaar zijn;


f) aanpassing van kooien met niet-gesloten kooiwanden waarbij bewegende delen genaakbaar zijn; g) positieve vergrendeling van de bordesdeuren met automatische onderbreking van de stroomkring; h) kooideur te voorzien van een deurcontact met automatische onderbreking van de stroomkring; i) een noodverlichting en een bidirectionele noodcommunicatie in de kooi; j) een voldoende verluchting in de kooi om verstikkingsgevaar bij langdurige opsluiting uit te sluiten. 3° Afhankelijk van het resultaat van de risicoanalyse voorzien in artikel 4 van dit besluit: a) de lift aanpassen voor gebruikers met een beperkte mobiliteit indien er een hoge waarschijnlijkheid is dat deze lift geregeld door gebruikers met een verminderde mobiliteit wordt gebruikt (in dit geval wordt de stopnauwkeurigheid voorzien in punt 2, d beperkt tot 10 mm); b) aanpassen van de afscherming van de liftschacht, het tegengewicht en de beweegbare onderdelen tussen verschillende liften; c) aanpassen van de toegankelijkheid van de schachtput en de machinekamer; d) aanpassen van de beweegbare delen in de machinekamer; e) aanpassen van een ontgrendelingsysteem voor de bordesdeuren, om manuele opening van de kooideur toe te laten, met behulp van speciaal gereedschap; f) afschermen van de sloten van de bordesdeuren; g) bij bordesdeuren met manuele bediening verhinderen dat een automatische kooideur sluit vóór de bordesdeur gesloten is; h) beperken van de afstand tussen de kooidrempel en de drempel van de stopplaatsen; i) voorzien van een elektrisch veiligheidscontact op de grendeling; j) aanbrengen van aan de omstandigheden aangepaste snelheidsbegrenzers, vanginrichting en buffers zodat de mogelijke versnellingen/vertragingen geen gevaar kunnen opleveren voor de gebruikers; k) aanbrengen van een noodbediening om gebruikers uit de kooi te kunnen bevrijden; l) verzekeren van een bescherming tegen elektrische schokken (alle geleidende delen equipotentieel verbinden); m) aanpassingen voorzien zodat onderhoud en inspectie onder veilige omstandigheden kan geschieden.

27

I.1 Deze maatregelen worden in detail beschreven in het document «Procedure voor de uitvoering van de risicoanalyse van een lift» (zie ook art. 4).

I.1 Ongeacht de voorziene termijn voor de modernisatie van de lift moet de beheerder ervoor zorgen dat elke bestaande veiligheidsuitrusting die abnormaal functioneert onmiddellijk in orde wordt gebracht alsook elk ernstig risico wordt weggewerkt. De beheerder baseert zich met name op de vaststellingen van de belanghebbende partijen en op de verslagen van de EDTC. Deze maatregel heeft onder andere tot doel de abnormale functionering van de bestaande veiligheidsinrichtingen te verhelpen zoals:

28

1. de vanginrichting, inclusief de snelheidsbegrenzer (neerwaarts); 2. de eindeloopschakelaars; 3. de deurvergrendelingen; 4. het leidingbreukventiel op de hydraulische liften.

I.2 (b) De verlichting bij de stopplaatsen moet de gebruikers die de kooi betreden in staat stellen te kunnen zien of de kooi nauwkeurig genoeg is gestopt en er dus geen gevaarlijke drempel is. De bordessen moeten verlicht zijn met een lichtintensiteit van minimum 50 lux gemeten op 1 meter boven de vloer. De meting wordt uitgevoerd wanneer de deur gesloten is. In het geval dat de verlichting van de kooi defect is, moet de verlichting van de overloop het mogelijk maken te zien of de kooi op het correcte niveau staat en zodoende een struikelrisico vermijden, of erger, een val in de schacht bij afwezigheid van de kooi te voorkomen.

I.2 (c) Asbest blijft aanwezig in tal van gebouwen en inrichtingen die vóór het verbod tot gebruik van asbest werden gebouwd. Voor de liften kunt u er vinden in de schacht, de machinekamer en de schachtdeuren. De technici van de sector worden er regelmatig mee geconfronteerd bij de onderhoudsbeurten of controle, alsook de gebruikers in geval van asbesthoudende isolatiespuitlaag.


Naar gelang de aard van de betrokken materialen, hun aantastingsniveau en hun functie (brandbescherming, isolatie...) die het gevaar- en blootstellingsniveau bepalen, zal een aangepaste behandeling (inkapselen of verwijderen) en eventuele vervangingsoplossingen worden gekozen. Zie “Procedure voor de uitvoering van de risicoanalyse van een lift”.

I.2 (d) De stopnauwkeurigheid is voldoende als het mogelijk is om in en uit de kooi te stappen zonder risico. De stopnauwkeurigheid moet voldoende zijn, rekening houdend met de technische kenmerken en met de bestemming van de lift. Indien noodzakelijk moeten er, indien van toepassing, in overleg met de preventieadviseur van het betrokken bedrijf, preventiemaatregelen genomen worden om het risico hiervan op te vangen (markering aan de drempel, verlichting, opschriften, verbod met rollend materiaal in de lift te gaan, …). Indien de kooitoegang uitgerust is met een veiligheidsgordijn (1.2 (a)) kan, in geval van onderbreking van de lichtstralen in de ontgrendelingszone (die 20 cm kan bedragen), de kooi stoppen en de bordesdeur geopend worden. Hierdoor wordt aan de bovenvermelde stopnauwkeurigheid niet voldaan, de gebruikers moeten hiermee rekening houden om niet te vallen. Er bestaan technische oplossingen waarmee de ontgrendelingszone kan worden verminderd (zo dicht mogelijk bij de bordessen) en waarbij de lift op de juiste hoogte wordt gebracht zodra de straal van het veiligheidsgordijn wordt vrijgemaakt waarna de deur kan worden geopend. Men moet hier dus aandacht aan besteden.

I.2 (e en f) De personen die zich buiten de lift bevinden, mogen niet in aanraking kunnen komen met beweegbare delen die in de schacht aanwezig zijn. De personen in de kooi moeten eveneens beschermd worden tegen beweegbare delen in de schacht en eventuele oneffenheden van de binnenwanden van de schacht. Het gaat hier om een typisch probleem bij de ‘oude liften met open schacht’. Het is dan de taak van het modernisatiebedrijf om alternatieve oplossingen voor te stellen voor elke eigenaar die bepaalde elementen van zijn lift wenst te behouden (zoals de lichtgordijnen bovenop en onderaan de liftkooi, ...).

29

I.2 (i) De mogelijkheden voor een bidirectioneel communicatiesysteem zijn bv.: a) een klassieke telefoonlijn Het noodnummer moet duidelijk in de liftkooi worden vermeld. Naast de aansluitingskosten van de telefoon en die van het maandelijkse abonnement, is de door de telecomoperator gegarandeerde interventietijd bij onderbreking van de lijn een belangrijk element. Interne telefooninstallaties van ondernemingen kunnen aan deze veiligheidseisen voldoen voor zover de interne nooddienst 24u/24u toegankelijk is.

30

In het geval dat (traditionele) telefoonlijnen van meerdere (privé)liften die zich op hetzelfde adres bevinden parallel zouden zijn geïnstalleerd, gebeurt de communicatie zoals wanneer twee telefoontoestellen thuis worden aangesloten: twee personen die tegelijkertijd een noodoproep proberen te maken, delen dezelfde communicatie met de gevraagde gesprekspartner. Deze situatie is weinig waarschijnlijk en kan dus in sommige gevallen aanvaardbaar zijn. Deze oplossing garandeert echter niet de identificatie van de lift, wat een aanzienlijk tijdsverlies bij noodinterventie kan veroorzaken. Dit kan eventueel met de EDTC worden besproken die de risicoanalyse uitvoert. b) een noodoproepsysteem waarmee een communicatie in de twee richtingen met een permanent bemande centrale kan worden gevoerd (bv. onderhoudsdienst, nooddienst, permanent onthaal,…). Het communicatiesysteem moet autonoom kunnen werken, dat wil zeggen in werking blijven bij stroomonderbreking (battery pack). Dit systeem kan bestaan uit: • een telefoontoestel met een vooringesteld nummer of een zichzelf te vormen nummer; • een ingebouwde gsm-module; • een geïntegreerde alarmknop in automatische verbinding met de centrale. Soms omvat de module ook communicatiemogelijkheden vanuit de machinekamer of de vrije ruimten.


De moderne techniek stelt oplossingen voor zonder herhaaldelijke exploitatiekosten. Criteria zoals de prioriteit, de oproeptermijn, de behandelingstermijn van de oproep kunnen bij de keuze van een noodcentrale helpen. Elke oplossing moet ervoor zorgen dat de personen die eventueel tegelijkertijd in verschillende liften zouden vastzitten (bv. bij stroompanne), kunnen communiceren via het geïnstalleerde systeem.

I.3 Het punt “Een kooideur is verplicht indien de schachtwand voor de kooiopening gevaarlijke oneffenheden vertoont” roept vragen op. Wat verstaat men onder “kooideur”? In de praktijk, in dit specifiek geval, werd een kooihek voorzien van een genormaliseerd elektronisch gordijn (dat wil zeggen cellen om de 1,5 tot 5 cm) al meermaals aanvaard. Daarom lijkt het nuttig te preciseren dat alternatieve oplossingen door de modernisatiebedrijven voor “oude liften” waarvan men de aard zou willen behouden, mogen worden voorgesteld.

I.3 (a) Zie CI.2 (d) Voorbeelden in ziekenhuizen, rusthuizen, …

I.3 (j) Snelheidsbegrenzer: orgaan dat ervoor zorgt dat de kooi tot stilstand komt indien deze sneller dan een bepaalde, vooringestelde snelheid zou gaan en die, indien nodig, de vanginrichting in werking stelt. Vanginrichting: mechanisch orgaan geplaatst op de ophanging van de kooi en bediend door een snelheidsbegrenzingskabel. Bij breuk van de tractiekabels (bestemd voor de ophanging van de kooi en, het tegengewicht, en het verplaatsen ervan) of bij overdreven snelheidsoverschrijding bij de afdaling, kan deze inrichting in sommige gevallen het tegengewicht uitrusten. Buffers: orgaan dat een veerkrachtige stuiting vormt aan het einde van het traject, en dat een remsysteem bevat.

31

11. BIJLAGE II Minimale controles uit te voeren tijdens de preventieve inspectie. 1° Nazicht van de verplichte opschriften: a) het identificatienummer en het bouwjaar; b) de nominale last; c) het maximaal aantal personen dat mag vervoerd worden; d) de identificatiegegevens van de beheerder en van de in geval van probleem te contacteren verantwoordelijke; e) de naam van het onderhoudsbedrijf; f) de naam van de EDTC;

32

g) indien van toepassing: de CE-markering. 2° Aanwezigheid van het volledige dossier bedoeld in artikel 7 van dit besluit. 3° Aanwezigheid, staat en functionele werking van: a) kooi-, nood- en schachtverlichting; verlichting van machinekamer en schijvenruimte; b) hoofdschakelaar; c) noodstopschakelaars; d) loopbegrenzers; e) snelheidsbegrenzer; f) vanginrichting; g) inrichting tegen ongecontroleerde opwaartse beweging; h) overbelastingbeveiliging. 4° Aanwezigheid en algemene staat van: a) toegang en toegangsmiddelen; b) aanwezigheid van vreemde voorwerpen; c) onderdelen van de elektrische installatie zoals kabels, zekeringen en stopcontacten;


d) geleidingen, geraamte en andere onderdelen (verbindingen en verankeringen); e) rem en rembekleding; f) liftmachine; g) verluchting (machinekamer, schacht en kooi); h) bedieningsinrichtingen in de kooi; i) stootbord onder de kooidrempel. 5° Nazicht van de schacht en de kooi: a) aard en type schachtwanden; b) kooi en kooibekleding met nazicht van afmetingen; c) beugel en ophanging kooi en tegengewicht; d) geleisloffen en/of geleirollen van de kooi en tegengewicht; e) kabels, schroefvijzels, kettingen: aantal, eindverbindingen, spanning, staat, oprolverhouding; f) elektrische zweefkabels onder de kooi; g) controle van de bordes-, kooien schachtdeuren; h) vergrendelingen en deurcontacten; i) noodluik; j) veiligheidsschakelaars in schachtput: stopschakelaar, snelheidsbegrenzer; k) inspectiebesturinginrichting op kooidak; l) noodcommunicatie in de kooi, in de schachtput en op het kooidak; m) leiwielen en -schijven: afmetingen, oprolverhoudingen, bevestiging; n) kooidak: algemene toestand, stabiliteit, bedieningen...; o) schachtput: toegang, veiligheidsruimte, algemene toestand, werking buffers, vreemde voorwerpen; p) speling tussen de kooi en het tegengewicht en de kooiwanden; q) afscherming tegengewicht. 6° Verslaggeving met vermelding van: a) identificatie van de eigenaar en/of de beheerder; b) identificatie van de agentonderzoeker;

33

c) plaats van onderzoek; d) datum van onderzoek; e) merk, type, identificatienummer en bouwjaar van de lift, indien gekend; f) kenmerken van de lift: nominale last, nominale snelheid en aantal stopplaatsen; g) voorgelegde attesten; h) beschrijving van de uitgevoerde controles en de uitgevoerde proeven; i) opmerkingen betreffende de vastgestelde gebreken en/of inbreuken; j) besluiten en adviezen.

II.6 (e) 34

Wanneer de identificatie van de lift niet mogelijk is, zal de eigenaar op verzoek elk nuttig document bezorgen om het bouwjaar van het gebouw te bepalen, en dus het jaar van de indienststelling van de lift te achterhalen (bv. via het kadaster). Het gaat vaak om liften die voor 1958 werden geïnstalleerd.


12. BIJLAGE III MELDING VAN EEN ERNSTIG INCIDENT OF ONGEVAL MET EEN LIFT

Koninklijk besluit van 9 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften Gelieve dit document zo volledig mogelijk in te vullen en te bezorgen aan: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Centraal Meldpunt voor producten Koning Albert II laan 16 1000 Brussel E-mail: [email protected] tel: 02 277 92 78 fax: 02 277 54 38 Gegevens van de lift: Identificatie:

Nummer van de lift:

Bouwjaar:

CE-markering: Ja/Nee

Adres:

Liftonderhoudsfirma:

EDTC:

Gegevens van de beheerder: Naam of firmanaam:

Adres:

Telefoon:

E-mail:

35

Gegevens over het incident of ongeval: Het betreft hier:  een incident

 een ongeval (Keuze aankruisen a.u.b.)

Datum en uur:

Lifttype: (merk, referentie)

Slachtoffer: (naam, adres, tel.)

Aard van de verwondingen: (indien van toepassing)

Korte beschrijving:

Eventuele getuigen: (naam, adres, tel.)

Naam van de melder: ...................................................................................................................................................................................................

36

Handtekening en datum: ......................................................................................................................................................................................... Verwijzingen: Koninlijk besluit van 9 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften Datum van afkondiging

9 maart 2003

Datum van publicatie in het Belgisch Staatsblad

30 april 2003

Datum van uitwerking

10 mei 2003

Wettelijke basis

Wetboek van economisch recht, boek IX betreffende de veiligheid van producten en diensten

Europese aanbeveling

95/216/EG

Wijziging(en): Koninklijk besluit van 17-03-2005, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 05-04-2005 Koninklijk besluit van 13-05-2005, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 30-05-2005 Koninklijk besluit van 10-12-2012, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 19-12-2012

© torsakarin - Fotolia.com

Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel Ondernemingsnummer: 0314.595.348 http://economie.fgov.be

november 2015 Gids voor de toepassing van het koninklijk besluit van 9 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften

Recommend Documents