NIEUWSBRIEF juni 2015

NIEUWSBRIEF juni 2015 Ik zei onlangs tegen een kennis dat bestuurslid zijn van de heemkundekring een fulltime baan is. Tenminste, als je alle bestuurlijke taken tot in de puntjes wilt uitvoeren en als je aanwezig wilt zijn bij alle momenten waarop er heemkundig interessante activiteiten zijn. En die momenten zijn er veel! Maar helaas zijn er geen bestuursleden die hun tijd fulltime aan heemkunde kunnen besteden, al wilden ze het nog zo graag. Op dit moment bestaat het bestuur uit vijf personen, waarvan er twee nog geen jaar actief zijn als bestuurslid. We werken prima samen, maar kunnen echt wel ondersteuning gebruiken op een aantal fronten. Vandaar dat ik u als lid rechtstreeks aanspreek. Wilt u, geacht lid van “De Heerlijkheid Oirschot”, het bestuur ondersteunen op de volgende gebieden: - de redactie van Van den Herd. - de planning van het jaarprogramma, met name het zoeken naar mensen die een interessante lezing kunnen houden (dus veel contact met andere kringen, met Erfgoed Brabant, etc.). - het schoonmaken van het erfgoedcentrum (dat klinkt misschien een beetje raar, maar ook dat klusje moet gedaan worden). Daarnaast het volgende: we zullen als heemkundekring aanwezig zijn op de drie zomeravondmarkten die het Land van Oirschot organiseert (donderdagen 23 en 30 juli en 6 augustus) en daarvoor zoeken we leden die de kraam mee willen bezetten. We gaan dan boeken verkopen en de kring promoten. In tegenstelling tot wat de oude foto hierboven suggereert zijn vrouwen ook meer dan welkom om het bestuur te ondersteunen bij deze activiteiten. Voelt u zich ook maar een beetje geroepen? Dan graag met mij contact opnemen, via mail ( [email protected] ) of telefoon (0499-572464 of 06-21532274). En tijdens de Sint Jansdag en de grote studiereis mag u me gerust vragen om meer informatie. Met z’n allen komen we d’r prima uit! Alvast dank voor uw bereidwilligheid. Arthur de Vries voorzitter

1

Sint Jansdag op 24 juni 2015 Zoals al eerder is aangekondigd: we gaan woensdag 24 juni fietsen en wel naar de plek waar Huis Ten Bergh heeft gestaan in Spoordonk. Daar krijgen we een rondleiding door Martien Mattheeuwse. Later fietsen we naar de Heilige Eik. Voor degene die moeilijker kunnen fietsen of lopen is het ook mogelijk om er met de auto te komen. Het programma ziet er als volgt uit: 18.15 uur verzamelen op de markt bij de Beurs; 18.30 uur vertrek naar Spoordonk; 19.00 uur Rondleiding door Martien Mattheeuwse. 20.00 uur vertrek naar de H. Eik, voor een persoonlijk gebed en een kleine rondwandeling; 21.00 uur vertrek naar een plaatselijk Café voor een drankje en om na te buurten.

De grote studiedag/excursie 2015 op 27 juni 2015 Bestemming: Gouda Inleiding Het is een beetje traditie dat we voor onze jaarlijkse grote studiedag het ene jaar een buitenlandse bestemming kiezen en het jaar daarop een binnenlandse bestemming. Vorig jaar was het buitenland aan de beurt. Dit jaar wordt het dus weer het binnenland. Voor de derde keer zullen we dit jaar aandacht schenken aan Holland. Veel Brabanders zullen dat misschien ook als een klein beetje buitenland beschouwen! We zijn in Holland begonnen met Den Briel. Den Briel werd in 1568 de eerste stad, die de geuzen op de Spaanse heerschappij over onze gebieden hebben veroverd. Ons tweede excursiedoel in Holland is geweest Dordrecht. Dordrecht is de oudste stad van Holland. In Dordrecht werd de kiem gelegd voor de onafhankelijke Verenigde Nederlandse Provincies. Dordrecht is ook de bakermat geweest voor het protestantisme in de Nederlanden: de Dordtse synode! Ons doel voor 2015 wordt dus Gouda. Gouda Gouda is ontstaan op de plaats waar de Gouwe in de Hollandse IJssel uitmondt. Gouda heeft in 1272 van graaf Floris V van Holland stadsrechten verkregen. Gouda is uitgegroeid tot de vijfde stad van Holland. De stad telt nu plm. 71.000 inwoners. De binnenstad vormt de historische kern en telt meer dan 300 erkende monumenten. De bekendste monumenten zijn het tussen 1448 en 1450 gebouwde gotische stadhuis midden op de markt. En de vanaf 1278 gebouwde en telkens uitgebreide en/of herbouwde grote Gotische Sint Janskerk. De kerk is 123 meter lang en 49 meter breed. Gedurende de tachtig jarige oorlog is de Sint Janskerk niet ten prooi gevallen aan de beeldenstorm. 2

Maar al vanaf 1573 werd de kerk voor de calvinistische godsdienst in gebruik genomen werd de katholieke eredienst er verboden. De kerk is getooid met totaal 70 gebrandschilderde glas in lood ramen. Deze zijn wereld beroemd en behoren tot de top 100 van de Nederlandse Unesco monumenten. De grondverdiepingsramen zijn maar liefst 22 meter hoog. De oudste, de apostelglazen, dateren uit de 15e en 16e eeuw. Er zijn ook wapenglazen en de koorgang bevat ramen met beelden over het leven van Johannes de Doper, die de naamgever is van deze kerk. De stad Gouda is een vestingstad geweest. De stadsmuren zijn in de 19e eeuw gesloopt. In 1854 is de laatste stadspoort onder de slopershamer gekomen. De stad heeft in de loop der eeuwen economische welvaartsperioden gekend, maar evenveel perioden met economische malaise. In de gouden eeuw van Holland was Gouda ook een welvarende stad. 1672, het rampjaar van de Verenigde Nederlanden - die toen tegelijk werden aangevallen door Frankrijk, Engeland, het prins bisdom Münster en het prinsbisdom Keulen – luidde in Gouda ook een periode in van Economische malaise. In 1780 volgde een korte economische opbloei, die al spoedig werd gevolgd door een economische terugval, die in Gouda heeft geduurd tot bijna het eind van de 19e eeuw. Gouda werd in 1673 ook diep getroffen door een pest epidemie. 20 procent van de bevolking, 2995 personen, is daaraan gestorven. In 1855 kreeg Gouda een spoorwegstation op de spoorlijn Utrecht Rotterdam. In 1860 is een spoorverbinding met Den Haag tot stand gekomen. Die omstandigheden hebben ertoe bijgedragen, dat in de 20e eeuw stadsuitbreidingen buiten de stadswallen zijn ontstaan. In 1944 is Gouda door de geallieerden gebombardeerd. Dat toen vanwege Gouda ’s strategische ligging op het knooppunt van spoor en verkeerswegen. Bij dat bombardement vielen 44 doden en werd het station vernietigd. Gouda telde voor de tweede wereldoorlog een joodse gemeenschap van 328 personen. Van hen hebben 40 personen de holocaust overleefd. Na de oorlog zijn enkele grachten van de stad gedempt. Een aantal inwoners met gevoel voor het historische karakter van de stad is daartegen gaan protesteren. Dat heeft verdere demping van grachten voorkomen. Er werd tot voor kort zelfs overwogen om wat gedempte grachten in oude staat te herstellen. De economische omstandigheden van Gouda maken dat nu niet mogelijk.

3

De stad beschikt zoals gezegd over talrijke monumenten. Aan de rand van de Markt staat een prachtig waaggebouw - schepping van Pieter Post – het vertrekpunt van de excursies die we gaan maken. Vlakbij en tegenover de Sint Janskerk, slechts geschieden door een smal stromend water, misschien de Gouwe, ligt een voormalig hospitaal. Daarin is nu gevestigd het stedelijk museum Catharina’s Gasthuis. In dat museum zijn o.m. te bewonderen een prachtige maquette van Gouda anno 1652, vele fraaie schilderijen, Gouds aardewerk en een martelkamer uit de middeleeuwen. Langs de gouwe vindt U verder een visbank en een korenbeurs. In de 18e eeuw telde Gouda maar liefst 21 hofjes. Een deel ervan is gesloopt. Een aantal ervan is nog te bewonderen. Er is in Goud ook een verzetsmonument. De voormalige synagoge is thans in gebruik als kerk voor de Vrij Evangelische Gemeente. 44% van de Goudse bevolking staat ingeschreven als niet religieus, 30 % als protestant, 20 % als katholiek en 5% als islam aanhanger. In tegenstelling tot het programma voor de kleine studiedag 2015, dat geen mogelijkheid bood voor eigen tijdsbesteding, zult U in Gouda gelegenheid krijgen om zelf nog wat rond te dwalen in de mooie binnenstad. Het programma 08.00 uur 09.50 uur 09.50 -10.30 uur 10.45 -12.15 uur 12.30 -13.30 uur 13.45 -14.45 uur 14.45 -16.30 uur

16.30 uur 18.00 uur 18.05 uur

vertrek vanaf de Markt Oirschot aankomst in Gouda koffie/thee bij eetcafé tante Tee. Markt 16, Gouda stadswandeling onder begeleiding van een stadgids lunch in de vorm van 2 belegde pistoletten met koffie, thee of melk in eetcafé tante Tee, Markt 16, Gouda rondleiding onder begeleiding van een gids in de St Janskerk vrij beschikbare tijd in Gouda (museum Gouda ligt naast de kerk, terrasjes, winkels en diverse monumenten zijn nabij) vertrek vanaf de markt (Waaggebouw) naar/met de bus aankomst in Oirschot aperitief en diner in Gasterij “De Beurs”

Kosten Reis- en excursiekosten Dinerkosten Totaal

Voor leden € 32.00 € 25.00 € 57.00

Voor niet leden € 39.50 € 25.00 € 64.50

Deelname Wie wil deelnemen aan de grote studiedag 2015 kan zich daarvoor opgeven uiterlijk donderdag 18 juni bij voorkeur per email: [email protected] of per telefoon: 571258 (Henk van Hout), 571440 (Wim Admiraal) of 571654 (Toon van de Looij) De verschuldigde kosten voor deelname dienen voor 27 juni te worden overgeschreven op rekening NL57RABO0133865916 t.n.v. de Heerlijkheid Oirschot o.v.v. Deelname Gouda.

In memoriam Op 6 mei 2015 is mw. A.M.J. Smetsers-Wolff overleden. De rouwkaart, gericht aan Bestuur en leden van de Heemkundekring, hebben we inmiddels naar u toegestuurd.

4

Nieuwe uitgaven en gebeurtenissen: 1.

Op zaterdag 13 juni 2015 organiseert de Historische Vereniging Brabant (HVB) een zgn. Collegetour door onze provincie. Deze eerste studiereis van dit jaar (met colleges op locatie) zal in het teken staan van hun jaarthema 2015: mobiliteit en vervoer in Brabant door de eeuwen heen. Meer informatie kunt u opvragen bij Historische Vereniging Brabant : http://www.hvbrabant.nl of [email protected]

Erfgoedcentrum De Ravenpoort Het Erfgoedcentrum is geopend op maandagavond van 18.30 – 20.30 uur en op vrijdagmiddag van 13.30 – 15.30 uur. Wil je je aanmelden als gastheer of –vrouw, of op een andere manier willen bijdragen bij de heemkamer, dan kun je dit melden bij Marina via [email protected] (of 0499-574757) of Marleen via [email protected] (of 0499-325926).

Activiteitenkalender 2015 (let op: tussentijdse wijzigingen mogelijk)

24 juni 27 juni 1 augustus 12/13 september 15 oktober 19 november 10 december 21 januari 2016

Fietstocht naar de H. Eik en verder Grote studiereis naar Gouda Werkgroep Kleinood: rondgang door Oirschot Open Monumentendag Lezing: Herman Teerhöfer over WO2 in ‘t Vrijthof Lezing in De Beurs Lezing (let op: dit is de 2e donderdag) in De Beurs Jaarvergadering

5