Náchodsko – Góry Stolowe Dvoudenní exkurze – autobus, pěší turistika Náročnost: těžká Zaměření: zeměpisné, environmentální, biologické, historické Navržená trasa:
Žamberk – Dobruška – Nové Město nad Metují – Náchod – Kudowa Zdrój – Bludné skály– Vambeřice –Polanica Zdrój – Duszniki Zdrój - Žamberk
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis
Navržená trasa: 1.den – část na českém pohraničí: Ze Źamberka autobusem přes Dobrušku do Nového Města, odtud pěšky přírodní rezervací Peklo do Náchoda, autobusem do Dobrošova a odtud pěšky naučnou stezkou Dobrošov do Bělovsi u Náchoda a autobusem do Náchoda 2.den – část na polském pohraničí: Z Náchoda autobusem přes polské měso Kudowa Zdroj do Karlova a odtud pěšky na nejvyšší horu Národního Parku Stolové hory Szczeliniec Wielki a odtud do skalního města Bludné skály, odtud autobusem do Vambeřic a přes Polanici Zdroj, Duszniki Zdroj, přes hraniční přechod Mostowice-Orlické záhoří do Žamberka
2
1.den – část na českém pohraničí: Dobruška Historické jádro Dobrušky, která vznikla počátkem 14.století, tvoří renesanční radnice s věží
vysokou 45 m, kde jsou vystaveny
prvotiny malíře F. Kupky. V rodném domku F.V.Heka (Jiráskova F. L. Věka) je zpřístupněna stálá expozice o životě této významné osobnosti období národního obrození. Součástí expozice věnované historii dobrušské židovské obce v bývalém rabínském domě na Šubertově náměstí je mikve - židovská rituální očistná lázeň ze 17. století, která je jedinou zpřístupněnou památku tohoto druhu v České republice. Nové Město nad Metují Nové Město nad Metují bylo založeno v roce 1501 Jenem Černčickým z Kácova. Historické jádro se rozkládá na opukovém ostrohu obtékaném ze tří stran řekou Metují. Původní nejstarší dřevěné domy z počátku 16.století podlehly v roce 1526 požáru a panství pak bylo prodáno Pernštejnům, kteří město znovu vystavěli. Architektonicky zajímavým řešením bylo zakrytí rozestavěných domů a spálenišť renesanční kulisou, čelními zdmi s přistavěným podloubím. Město získalo podobu severoitalské benátské renesance a náměstí se stalo palácovým nádvořím zámku. V roce 1950 bylo město prohlášeno za státní památkovou rezervaci a severní strana 3
náměstí byla zrekonstruována do podoby ze 30.let 16.století. Každý dům měl původně své znamení, z nichž některá se dochovala dodnes. V západním cípu městské památkové rezervace se nachází zámek, původně gotický hrad, který Perštejnové přestavěli v renesanční zámek. Úpravy byly dovršeny chiaroscurovou výzdobou.. V 17. století za Waltera z Leslie dostal zámek barokní podobu. Z té doby pochází bohatá štuková výzdoba a malby Fabiána Václava Harovníka.
Počátkem
20.
století
koupili
zámek
Bartoňové
z Dobenína a věnovali značné prostředky na jeho přestavbu, kterou byl pověřen architekt Dušan Jurkovič. Při zachování historického rázu zámek zmodernizoval. Nový vzhled získala i hlavní zámecká věž, 53 m vysoká Máselnice. Starou panskou vodárnu na břehu řeky pod zámkem přeměnil na vodní elektrárnu. Posledními úpravami ve stylu art deco a funkcionalismu navázal na Jurkoviče architekt Pavel Janák. Jurkovičovým dílem je i přilehlá zámecká barokní zahrada s prvky secesní manýry z roku 1911, která je poslední založenou zámeckou zahradou svého druhu na našem území do konce 20. století. Dalšími významnými památkami ve městě jsou kostel Nejsvětější Trojice, Mariánský sloup z roku 1696, rokokové sousoší sv. Trojice z roku 1767, pomník Bedřicha Smetany z roku 1954, zachované opukové hradby s baštami po celém obvodu historického jádra 4
města, barokní klášter Milosrdných bratří s Loretánskou kaplí a chrámem Narození Panny Marie, Husův sbor, kaple sv. Barbory na Rezku, letní vila vybudovaná na Rezku roku 1901 architektem Jurkovičem, zřícenina hradu Výrov s vyhlídkou na „český Betlém“ Nové Město nad Metují má i průmyslovou tradici. Kromě strojírenské techniky je město spjato s výrobou hodinek, dříve Prim, dnes Elton. Přírodní rezervace Peklo Přírodní rezervaci Peklo, zařazenou do systému Natura 2000, tvoří komplex ekosystémů v údolí vodních toků Metuje a Olešenky hluboce zaříznutých do fylitů, v nadmořské výšce 305 – 560 m. Ze zvláště chráněných druhů rostlin se zde vyskytuje kapradina hrálovitá, kapradina plevinatá, vstavač mužský, vranec jedlový, plavuň pučivá, bledule jarní, lilie zlatohlávek, měsíčnice vytrvalá, prstnatec májový, vemeník dvoulistý, pampeliška bahenní. K živočišným chráněným druhům patří zástupci obojživelníků – čolek velký, čolek horský, čolek obecný, mlok skvrnitý, z plazů – užovka hladká, ještěrka obecná, z ptáků – holub doupňák, čáp černý, lejsek malý, krahujec obecný, výr velký, jestřáb lesní, lejsek šedý, ťuhýk obecný, krkavec velký, ořešník kropenatý, ze savců – rejsek horský, plch velký. Lokalita je významná i z entomologického hlediska. Náchod 5
Náchod, rozkládající se na obou březích řeky Metuje je přirozeným historickým, turistickým, správním a průmyslovým centrem celé oblasti. K ochraně území, založil kolem poloviny 13. století Hron z rodu Načeraticů hrad a pod ním pravděpodobně současně i město. Hrad stál na strategicky důležitém místě, kde se zemská stezka zužovala do průsmyku zvaného Branka. Jméno Náchod se poprvé vyskytuje v písemných pramenech v roce 1254 a vzniklo zcela přirozeně jako označení místa, kterým se chodí. V 16. století koupil Náchod bohatý rod Smiřických ze Smiřic a pro město nastala doba velkého rozmachu, které ho přiblížily postavení královských měst. Rozvoj města přerušila třicetiletá válka. Smiřickým pro jejich oddanost králi Fridrichu Falckému a účast ve stavovském povstání byl zámek konfiskován. V roce 1634 se Náchod stal majetkem italského rodu Piccolomini. Město trpělo válkami a rekatolizací. Po požáru města v roce 1663 byla postavena barokní stará radnice, na jejímž nároží stojí dodnes původní pranýř, přestavěn kostel sv. Vavřince na náměstí a měšťané získali četná privilegia. Převratné změny zasáhly město v 19. století s nástupem průmyslu a železnice. Byla postavena pseudorenesanční nová radnice zdobená sgrafity podle návrhů Mikoláše Alše, který vytvořil také předlohu pro zhotovení plastiky pana Hrona, zakladatele města, která zdobí nároží 46 metrů vysoké věže, a secesní městské divadlo s bohatě 6
zdobenými interiéry a ručně malovanou oponou Mikoláše Alše, znázorňující příchod praotce Čecha na Říp.Dnes se v tét budově nachází také Hotel Beránek se secesní restaurací. Počátkem 20. století se z Náchoda stalo jedno z největších bavlnářských center Rakousko-Uherska, takzvaný "Manchester východu". Dnes má Náchod přes 20 000 obyvatel a
je městem s udržovanými
historickými památkami a bohatou kulturní a literární tradicí, centrum města je městskou památkovou rezervací. Zároveň je Náchod centrem textilního, gumárenského a elektrotechnického průmyslu. Pivovar Náchod je jediným výhradně městským pivovarem v České republice, který byl vybudován v roce 1874, avšak právo na vaření piva vlastnili náchodští měšťané již ve středověku, kdy se pivo vařilo v jejich domech. V roce 1935 se začala v tehdejším Obecním pivovaru Náchod používat chráněná značka Náchodský Primátor. Nejznámějším náchodským rodákem je Josef Škvorecký (nar. 1924), který se svojí ženou Zdenou Salivarovou založil významné exilové nakladatelství Sixty-Eight Publishers v kanadském Torontu. Zámek Náchod je renesanční sídlo, národní kulturní památka, která stojí na místě raně gotického hrad. Venkovní omítky pokryla pro renesanci typická sgrafitová výzdoba. Jádrem a dominantou celé stavby zůstala stará věž opatřená na počátku 17. století otevřeným 7
ochozem. Současnou podobu zámek získal ve 2. polovině 17. a v 18. století v době baroka a rokoka za vlády rodu Piccolomini, kdy byla také
založena
Historicky
zahrada
významnou
ve
památkou
francouzském v
stylu..
neoklasicistním
až
funkcionalistickém stylu je Husův sbor pocházející z let 1925 – 1929. Pěchotní srub Březinka Pěchotní srub Březinka je železobetonová pevnostní stavba z roku 1937,
která
byla
součástí
linie
pohraničního
opevnění
Československa. Srub byl jako jediný v regionu po roce 1989 zrekonstruován včetně vnitřního technického vybavení. Jiráskova chata Jiráskova chata na Dobrošově (622 m n. m.) je nejvyhledávanějším turistickým místem v okolí Náchoda. Původně turistická chata z roku 1896 byla přestavěna v roce 1923 podle projektu architekta Jurkoviče a pojmenována podle
hronovského rodáka spisovatele Aloise
Jiráska. Součástí objektu je 24 m vysoká rozhledna vyhlídkovou plošinou ve výšce 16 m. Pevnost Dobrošov Pevnost Dobrošov je národní kulturní památkou, která byla vybudována jako součást pohraničního opevnění před druhou světovou válkou. Zdejší dělostřelecká tvrz byla projektována jako 8
komplex šesti bojových a jednoho vchodového objektu v podzemí propojených systémem chodeb a sálů. Posádku mělo tvořit 571 mužů a úkolem tvrze bylo uchránit koridor podél Metuje směrem na Náchod a Hradec Králové. S výstavbou se začalo v září 1937. Do Mnichovských událostí v září 1938 bylo vybudováno podzemí v plánovaném rozsahu a na povrchu dělostřelecký srub Zelený a pěchotní sruby Můstek a Jeřáb. Po mnichovské dohodě bylo opevnění na území Sudet postoupeno Německu. Naučná stezka Pevnost Dobrošov Naučná stezka v celkové délce 4,5 km je věnovaná pevnostní problematice. Začíná u srubu Zelený a má dvě značené trasy. První trasa vede přes sruby Polsko, Hrobka, Jirásek, Jeřáb a končí na Jiráskově chatě, druhá trasa vede přes sruby Polsko, Hrobka, Lom, Březinka a končí v Bělovsi u Náchoda.. Muzeum Kahan III Pěchotní srub N – 71“V sedle“ je jedním z objektů opevnění, který byl v 80. letech přestavován na protiatomový úkryt. Ten měl zajistit zálohu
náhradního
zdroje
elektrické
energie
využitou
k telekomunikačním a spojovacím účelům pro vedení války. Tento přísně tajný projekt bývalé Státní tajné bezpečnosti s krycím názvem Kahan III nebyl však nikdy dokončen. V roce 2004 bylo v objektu otevřeno muzeum studené války a období komunismu. 9
2. den – část na polském pohraničí: Na oblast Náchodska plynule navazuje oblast polského pohraničí Stolové hory. Kudowa Zdrój Lázně Kudova zdroj jsou nazývány perlou dolnoslezských lázní, z nichž mají nejmírnější klima. Zdejší minerální prameny byly objeveny v roce 1580 a brzy se začaly využívat k léčebným účelům. Největší zajímavostí města je lázeňský park zřízený v 18.století v anglickém stylu, v němž roste červenolistý buk a jasan ztepilý. Místní lázeňská kolonáda je pokládána za nejhezčí v Polsku. Mezi návštěvníky lázní byli v minulosti i významní umělci a politici, jako např. Winston Churchill, car Alexandr I. Ve městě je Muzeum hraček s cennou sbírkou panenek a hraček z různých částí světa. V obci je také muzeum zanikajících řemesel věnované hrnčířství, mlynářství a kovářství. Národní park Stolové hory Národní park Stolové hory byl vyhlášen v roce 1993 na ploše 6 339 ha. Velkoplošné chráněné území budují křídové pískovce, slepence a slínovce, v nichž nestejnoměrným postupným zvětráváním vznikly pískovcové věže, skalní hřiby, krasové jeskyně, rokle, soutěsky i
10
četné vyhlídky. Území je bohatým nalezištěm vzácných rostlin, biotopů lesní zvěře a chráněných druhů živočichů. Nejvyšším vrcholem Stolových hor je Szczeliniec Wielki (Velká Hejšovina), v nadmořské výšce 919 m, který je přístupný z obce Karlow. Jeho mohutná vrcholová plošina 600 x 300 m, se skalním městem, je ohraničena 60 m vysokými skalními stěnami. Na vrchol vede stezka s 665 schody vytesanými ve skále a vyhlídky na okrajích plošiny poskytují výhled na Orlické hory i Krkonoše. Bludné skály Skalní město Bludné skály se nachází na svazích vrchu Skalniak (918 m n. m.) a vytváří malebné skalní bludiště. Až 12 m hlubokými rozsedlinami mezi mohutnými skalními bloky vede prohlídková trasa. K nejnavštěvovanějším místům Stolových hor patří i přírodní rezervace Wielke Torfowisko Batorovskie (rašeliniště), Skalne Grzyby a Lezyckie Skalki s velkým množstvím chráněných rostlin. Vambeřice Vambeřicím se také říká Slezský Jeruzalém, jsou významným poutním místem v Polsku. Vznik svatyně na tomto místě souvisí s legendou ze 12. století, kdy zde měl nevidomý Jan z Ratna znovu nabýt zraku a jeho očím se zjevila postava Panny Marie. Na místě původní dřevěné kaple ze 13. století byla v letech 1715 - 1720 11
postavena Bazilika Matky Boží se zajímavou barokní architekturou lodi. Uvnitř se nachází soška Panny Marie z lipového dřeva ze 13. nebo 14. století. K bazilice vede z náměstí 57 schodů se symbolickým významem. Křížová cesta ve Vambeřicích vznikla v letech 1683 – 1708 a patří k největším objektům toho druhu v Evropě. Ke zdejším zajímavostem patří pohyblivý betlém z roku 1882 s více než 800 figurkami, zhotovený místním hodinářem. Polanica Zdrój Polanica je lázeňské městečko s minerálními prameny využívanými od roku 1828. V lázeňském parku rostou převážně rododendrony, ale i jiné chráněné dřeviny. Ve městě je možné navštívit Etnografické misijní muzeum. Duszniki Zdrój Lázně Dušníky patří
k největším a nejoblíbenějším kladským
lázním. Město má celostátní význam jako středisko zimních sportů se střediskem pro přípravu olympioniků v biatlonu. Nabízí však i četné historické památky. V prostorách starého papírenského mlýna ze 17. století je umístěno Papírenské muzeum s expozicí týkající se historie papírenství, zahradou vláknitých rostlin a dílnou výroby ručního papíru.
V první
polovině
srpna
se
zde
koná
Mezinárodní
Chopinovský festival, který je nejstarším festivalem v poválečném Polsku. 12
Náchodsko – Góry Stołowe Wycieczka jednodniowa: autobusem i pieszo Poziom trudności: średni Tematyka: geograficzna, historyczna, środowiskowa, biologiczna Proponowana trasa: Žamberk – Dobruška – Nové Město nad Metují – Náchod
- Kudowa Zdrój –– Vambeřice –
Polanica Zdrój – Duszniki Zdrój – Žamberk
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis 13
1.dzień – czeskie pogranicze: Z Žamberka autobusem przez Dobrušku do Nového Města, stąd pieszo rezerwatem przyrody Peklo do Náchoda, autobusem do Dobrošova i stąd pieszo ścieżką dydaktyczną Dobrošov do Bělovsi u Náchoda i autobusem do Náchoda
2.dzień – polskie pogranicze: Z Náchoda autobusem przez polskie miasto Kudowa Zdrój do Karlova i stąd pieszo na najwyższą góre Narodowego Partku Góry Stołowe - Szczeliniec Wielki
i stąd pieszo do skalnego miasta
Bludné skály, stąd autobusem do Vambeřic i przez Polanicę Zdrój, Duszniki Zdrój, przez przejście graniczne Mostowice-Orlické záhoří do Žamberka
14
1.dzień – czeskie pogranicze:
Dobruška W historycznym centrum Dobrušky, która powstała początkiem XIV wieku, znajduje się renesansowy ratusz z wieżą wysoką 45m, w której wystawione są pierwsze obrazy malarza F. Kupky. W rodzinnym domku F.V. Heka (Jirásek – F. L. Věk) znajduje się stała wystawa o żywocie tej ważnej osobności czeskiego obrozenia. Częścią wystawy o żydowskiej gminie w Dobrušce w byłym domie rabina na Placu Šuberta (Šubrt. Náměstí) jest mikwe – żydowska łażnia służąca do oczysty ducha i ciała z XVII wieku, która jest jedynym
udostępnionym
zabytkiem
tego
typu
w
Czeskiej
Republice.
Nové Město nad Metují Nové Město nad Metují utworzył w roku 1501 Jen Černčický z Kácova. Centrum historyczne znajduje się na urwisku skały opokowej, którą ze trzech stron otacza rzeka Metuje. Pierwotne najstarsze domy z początku XVI wieku zostały spalone podczas pożaru w roku 1526, i dóbra ziemskie zostały sprzedane Perštejnom, którzy miasto znowu wybudowali. Architektonicznie ciekawym 15
rozwiązaniem było zakrycie rozbudowanych domów i spalenisk renesansowym płaszciem, murami frontalnymi z dobudowanymi podczeniami. Miasto otrzymało renesansowy wyzerunek – typowy dla południowych Włoch, Wenecii - oraz rynek z pałacowym dziedzincem. W roku 1950 miasto uznano państwowy rezerwat zabytkowy i południowa część rynku została zrekonstruowano do stanu z lat 30-tych XVI wieku. Każdy budynek miał swój znak, niektore zachowały się do dziś.
W zachodniej części rezerwatu znajduje się pałac, pierwotnie gotycki zamek, który przez Pernštejnów przebudowano na renesansowy
pałac.
Dostosowania
zakonczono
ozdobami
chiaroscurowymi. W XVII wieku, gdy był w posiadaniu Waltera z Leslie, otrzymał pałac barokowy wygląd. Z tego okresu pochodzi bogata sztukateria i malowidła, dzieła Fabiána Václava Harovníka. Początkiem XX wieku został pałac kupiony przez Bartoňów z Dobenína, którzy podjęli inwesticje do jego przebudowy. Architekt Dušan
Jurkovič
pałac
zmodernizował
przy
zachowaniu
historyczengo stylu pałacu. Nowy wizerunek otrzymała też główna wieża pałacowa, wysoka 35 m Máselnice. Stara vodárna na brzegu rzeki
pod pałacem
brzebudował
na
elektrownie. Ostatnimi
przebudowami w stylu art deco i funkcionalysmu nawiązał na 16
działania Jurkoviča architekt Pavel Janák. Dziełem Jurkoviča jest też pobliski barokowy ogród z secesyjnymi elementami z roku 1911, który jest ostatnim ogródem swego typu, założonym na w Czeskiej Republice do końca XX wieku. Inne cenne zabytki w mieście to: kościół p.w. Świętej Trójcy, kolumna Maryjna z roku 1696, rokokowa rzeźba Świętej Trójcy z roku 1767, pomnik Bedřicha Smetany z roku 1954, nie zniszczone ufortyfykowania zbudowane z opoki, z ambrazurami po obwodzie historycznego centra, klasztor barokowy Milosierdnych braci z kaplicą Loretańską i świątynią Urodzenia Panny Marii, Husowo grono, kaplica św. Barbory na Rezku, letnia willa wybudowana na Rezku w roku 1901 przez architekta Jurkoviča, ruina zamku Výrov s punktem widokowym na „český Betlém“(Czeski Betlejem). Nové Město nad Metují ma też tradycję przemysłową. Oprócz budowy maszyn jest miasto związane z produkcją zagarków Elton, wcześniej Prim.
Rezerwat przyrody Peklo Rezerwat przyrody Piekło, dołączone do systemu Natura 2000, jest zespolem ekosystemów znajdujących się na wysokości 305 – 560 m. n.p.m. w dolinie rzek Metuje i Olešanky, które płyną korytami w głębokiej warstwie fylitów. Z chronionych gatunków znajduje się tu 17
paproć, storcyk męski, wronice widlasty, widłak jałowcowaty, śniżyca wiosenna, lilia złotogłów, miesącznica trwała, kukułka szerokolistna, podkolan biały, mniszek. Z chronionych gatunków zwierząt to płazy - – gniewosz plamisty, jaszczurka zwinka, z ptaków,– gołąb siniak, boczan czarny, muchołówka mała, krogulec, puchacz, jastrąb gołębiarz,
muchołówka szara, gąsiorek, kruk,
orzechówka, z ssaków – ryjówka górska, popielica. Krajina jest też cennym obszarem entomologicznym.
Náchod Náchod, rozprzestrzenia się na obu brzegach rzeki Metuje, jest historycznym, turystycznym, admynystracyjnym i przemysłowym centrem całego obszaru. Hron z rodu Načeraticů dla ochrony wybudował w połowie XIII wieku zamek, pod nim prawdopodownie jednoczesznie powstało miasto. Zamek zbudowano na strategicznie cennym miejscu, gdzie ziemska ścieżka przechodziła przez wąską przełęcz „Branka“(Bramka). Pierwsza wzmianka pisemna, z nazwą Náchod, pochodzi z roku 1254. Nazwa powstała naturalnie jako określenie miejsce, którym się chodzi. W XVI wieku kupił Náchod bogaty ród Smiřických z Smiřic, miasto rozwija się i zbliża się do miast
królewskich.
Rozwój
miasta
zatrzymała
wojna
trzydziestoletnia. Ród Smiřickich był lojalny wobec Fryderyka 18
V Wittelsbach, uczęstniczył na powstaniu czeskich stanów. Z tego powodu zkonfiskowano im pałac. W roku 1634 Náchod staje się własnością włoskiej rodziny Piccolomini. Rekatolizacja i działania wojenne zaprzyczyniły upadek miasta. Po pożarze miasta w roku 1663 zbudowano barokowy ratusz (stary), obok niego stoi kłoda, przebudowano kościół św. Wawrzyńca na rynku, mieszkańcom nadano wiele przywilei. W XIX wieku z rozwojem przemysłu i transportem kolejowym nastąpiły zmiany. Został wybudowany pseudorenesansowy ratusz ozdobiony sgrafittami, wedłóg projektu Mikoláša Alše, który stworzył wzór rzeźby pana Hrona – założyciela miasta, umieszczona u stóp 46 m wysokiej wieży, i secesyjny teatr miejski z ozdobionym wnętrzem i oponą– dzieło Mikulasza Alše, pokazującą przyjście Czecha na górę Říp. Dziś znajduje się w tym budynku Hotel Beránek z restauracją w stylu secesyjnym. Náchod stał się początkiem XX wieku centrem produkcji bawełny w AustroWęger, nazywano go „Manchaster wzchodu“. Dzisiaj liczba mieszkańców
wynosi
więcej
niż
20 000,
jest
miastem
z utrzymywanymi zabytkami, kulturnymi i literarnymi tradycjami, centrum miasta jest rezerwatem zabytkowym. Náchod jest centrum wyrobów
gumowych
i
opon,
przemysłu
tekstylnego
i
elektrotechnicznego. Browar Náchod jest jedynym browarem miejskim w Czeskiej Republice, został wybudowany w roku 1874, 19
lecz
prawo
piwowarnicze
należało
mieszkańcom
już
w
średniowieczu, gdy piwo warzono w domach. Marka Náchodský Primátor znana od roku 1935. W Náchodě urodził się Josef Škvorecký (nar. 1924), który po odejszczu z ojczyzny, ze swoją żoną Zdeną Salivarovą, założył wydawnictwo Sixty-Eight Publishers w Toronto.
Pałac Náchod jest renesansową siedzibą, zabytkiem narodowym, który stoji na miejscu gotyckiego zamku. Fasada jest udekorowana sgrafittami. Centrum i dominta budowy jest wieża, do której w XVII wieku dobudowano otwarty ganek. Dziesiejszy wizerunek otrzymał pałac w 2 połowie XVII i XVIII wieku, w czasach baroku i rokoku, podczas
panowania rodziny Piccolommini. W
utworzono
ogród
tym
okresie
francuzki.
Husův sbor jest cennym zabytkiem pochodzącym z lat 1925 – 1929.
Schron ciężki Březinka Schron ciężki piechoty Březinka to fortyfykacja zbudowana z żelbetonu w roku 1937, była częścią umocnień Czechosłowacji. Schron został, jako jedyny w rejonie, po roku 1989 odnowiony łącznie z wyposażeniem wnętrza.
20
Jiráskova chata Jiráskova chata na Dobrošově (622 m n. m.) jest najwięcej odwiecanym miejscem w okolicy Náchoda. Pierwotna chata turystyczna z roku 1896 została w roku 1923 wedłóg planu architekte Jurkovicza, nazwano ją im. Aloise Jiráska – pisarz urodzony w Hronowie. Do objiektu należy wieża widokowa wysoka 24 m z punktem widokowym o wysokości 16m od stóp wieży.
Grupa warowna Dobrošov Grupa warowna jest zabytkiem narodowym, została wybudowana jako część umocnień na pograniczu Czechosłowacji przed 2 wojną światową. W skład grupy warownej wchodziło sześć obiektów bojowych i jeden wejściowy, połączonych systemem podziemnych korytarzy, magazynów i koszar. W obiektach miało pracować 571 żołnierzy, których celem była obrona koridora niedaleko Metuje, w kierunku do Náchoda i Hradca Králové. Budowę rozpoczęto we wrześniu 1937. Do podpisania Układu monachijskiego we wrześniu 1938 wybudowano wszytkie obiekty podziemne, schron artyleryjski „Zelený“, schrony piechoty „Můstek“ i „Jeřáb“. Po podpisaniu Układu monachijskiego zostały fortyfykacje znajdujące się na terenie Sudetów oddane Niemcom. 21
Ścieżka dydaktyczna Grupa warowna (Pevnost) Dobrošov Ścieżka dydaktyczna o długości 4,5 km podaje informacjie o systemie umocnień. Zaczyna się u schronu artyleryjskiego „Zelený“, ma dwie trasy. Pierwsza trasa prowadzi przez schrony Polsko, Hrobka, Jirásek, Jeřáb i konczy się na Jiráskově chatě, druga trasa prowadzi przez schrony Polsko, Hrobka, Lom, Březinka i konczy się w Bělovsi u Náchoda.
Muzeum Kahan III Schron piechoty N – 71“V sedle“ jest jednym z objiektów umocniń, który
został
w
przeciwatomowy.
latach Miał
80-tych służycz
przebudowany do
utrzymywania
na
schron łączności
telekomunikacyjnej pod czas bitwy. Ściśle tajny projekt byłej Státní bezpečnosti(aparat bezpieczeństwa) o nazwie Kahan III niezostał skonczony. W roku 2004 otwarto w nim museum zimnej wojny i okresu komunismu.
2. dzień – polskie pogranicze: Na obszar ziemi Náchoda nawiązuje obszar polskiego pogranicza Góry Stołowe.
22
Kudowa-Zdrój Uzdrowisko Kudowa Zdrój nazywano perłą wpośród uzdrowisek na Dolnym Ślązku, z powodu najłagodniejszego klimatu. Tutejsze źródła mineralne zostały odkryte w roku 1580, niedługo po tym zostały używane w celach lecznićych. Naj większą ciekawostką miasta jest park uzdrowiskowy z XVIII wieku w stylu angielskim. Rośnie w nim buk czerwonolistny i jesion wyniosły. Tutejsą kolonadę uważano za najpiękniejszą w Polsce. Uzdrowisko odwiedzili znani artyści i politycy, np. Winston Churchill, car Alexandr I. W mieście jest Museum zabavek z cenną kolekcją lalek i zabawek z różnych części świata oraz museum upadających rzemioseł z wystawą o garncarstwie, młynarstwie i kowalstwie.
Park narodowy Gór Stołowych Park narodowy utworzono w roku 1993 na obszarze 6 339 ha. Góry Stołowe na płycie piaskowcowej i zlepiencach. W skutek działania erozji
powstały wieże piaskowcowe, grzyby skalne, jaskynie,
rokliny, przełęcze, przełomy i różne punkty widokowe. Na obszarze znajdują się chronione gatunki roślin i zwierząt, biotopy zwierząt leśnych. Najwyższym szczytem Gór Stołowych jest Szczeliniec Wielki (Velká Hejšovina), o wysokości 919m n.p.m. Formy skalne wysokie 23
60 m, tworzą labirynt skał otaczający płaski szczyt o powierzchni 600 x 300 m. Na szczyt prowadzi szlak z pobliskiego Karłowa składający się z 665 schodów ułożonych w skale. Z punktów widokowych jest piękny widok na Góry Orlickie i Karkonosze.
Błędne Skały Miasto skalne Błędne skały znajduje się na zboczach szczytu Skalniak (918 m n. m.), tworzy malowniczy labirynt skalny. Pomiędzy formami skalnymi, korytarzami głębokimy aż 12 m, przebiega trasa turystyczna. Najwięcej odwiedzanymi miejscami Gór Stołowych to: rezerwat przyrody Wielkie Torfowisko Batorowskie, Skalne Grzyby i Lezyckie Skałky, na których znajduje się wiele chronionych gatunków roślin.
Wambierzyce Wambierzyce nazywano śląskim Jeruzalemem, jest to ważny ośrodek pielgrzymkowy w Polsce. Powstanie w tym miejscu sanktuarium związane jest z XIII wieczną legendą, gdy Jan z Ratna w tym miejscu odzyskał wzrok, a jego oczom miała ukazać się Matka Boża. Na miejscu drewnianej kaplcy z XIII wieku wybudowano bazylikę pw. Nawiedzenia najświętszej Maryjy Panny o ciekawej barokowej architekturze krużganku dookoła nawy. We 24
wnętru znajduje się wykonana z drewna lipowego figurka Matki Boskiej z XIII albo XVI wieku. Z rynku do kościoła prowadzi 57 schodów o znaczeniz symbolicznym. W latach 1683 – 1708 powstała droga krzyżowa(kalwaria), jest to największy objiekt tego typu w Europie. Następną ciekawostką jest ruchoma szopka z 1882 roku z ponad 800 figurkami, wykonana przez miejscowego zegarmistrza.
Polanica-Zdrój Polanica jest miastem uzdrowiskowym z źródłami mineralnymi wykorzystywanymi od 1828 roku. W parku zdrojowym rośnie przeważnie rododendron, znajdują się tu jedna i inne chronione drzewa. W mieście można odwiedzić Muzeum EtnograficznoMisijne.
Duszniki-Zdrój Duszniki-zdrój to jedno z największych i ulubionych uzdrowisk w powiecie kłodzkim. W mieście znajduje się ośrodek sportów zimowych o znaceniu państwowym (trenują w nim biathloniści olympijscy), oraz wiele ciekawych zabytków. W pomieszcieniach starego młyna papierniczego z XVII wieku umieszczono Muzeum papieru z ekspozycją o historii papieru, ogrodem roślin włóknistych i warsztatem papieru czerpanego metodą ręczną. Początkiem sierpinia 25
odbywa się tu Międzynarodowy festiwal chopinowski, który jest najstarszym w powojennej Polsce.
26
