Promens Care
Triadekaart
Triade kaarT
CLiënT
begeLeider
ouders/ naasTbeTrokkene
De Triadekaart De cliënt: ‘Mijn zus doet veel voor me. Meer dan ik nodig vind.’
De begeleider: ‘Uitstekend hulp middel om met elkaar in gesprek te gaan en de lasten te verdelen.’
De ouders/ naastbetrokkenen: ‘Zicht op wat ik aan ondersteuning kan bieden én krijgen.’
In de ondersteuning voor iemand met een verstandelijke of psychische kwetsbaarheid lopen mensen vaak vast op dezelfde vragen: Hoe zorgen we ervoor dat ouders en naastbetrokkenen een passende rol spelen in de ondersteuning? Hoe voorkomen we dat de cliënt het gevoel heeft dat hij daarbij buitenspel wordt gezet? Hoe weet de begeleider wat hij van ouders en naastbetrokkenen kan vragen en wat niet? Op die vragen biedt de Triadekaart een antwoord. Met de kaart slaat u zes vliegen in één klap.
Triade kaarT
CLiënT
begeLeider
ouders/ naasTbeTrokkene
Een nieuw begrip Samen staan we sterk. Ook als het om gezondheid gaat. Denk bijvoorbeeld aan een bezoek aan de huisarts. Als de dokter uit onderzoek heeft opgemaakt dat het ‘foute boel’ is, wil hij graag dat je iemand meeneemt als hij het aan je uitlegt. Vaak is dat een familielid, maar een goede vriend of buurvrouw kan natuurlijk ook. Voor het gemak noemen we ze naastbetrokkenen. Ouders en naastbetrokkenen geven aan dat zij graag betrokken zijn. Het is bewezen dat naastenbetrokkenheid de vooruitzichten op herstel verbetert. Een begeleider die goede ondersteuning wil bieden, zal aansturen op een begeleiding waarin naasten betrokken zijn en (kunnen) meewerken in de ondersteuning. We werken vanuit de driehoek begeleider – cliënt – ouders/naastbetrokkenen, ook wel triade genoemd. Omdat het werken in een triade gemakkelijker gezegd is dan gedaan, ontwikkelde Ypsilon de Triadekaart. Ypsilon heeft Promens Care goedkeuring gegeven om tot eind 2015 met deze eigen variant proef te draaien.
De Triadekaart is er voor de hele triade. Waar we in deze brochure spreken over u, bedoelen wij dus u alle drie.
1 2 3 4 5 6
De Triadekaart: is een kapstok om met elkaar in gesprek te komen; maakt concreet wat naasten wel én niet aan de ondersteuning bijdragen; maakt duidelijk welke ondersteuning zij daarbij zelf nodig hebben; signaleert taken die blijven ‘hangen’; geeft door de tijd heen een beeld van het verloop; maakt inzichtelijk wat er goed gaat en maakt toekomstwensen bespreekbaar. Veel instellingen werken met een begeleidingsplan en met een signaleringsplan/ crisiskaart. De Triadekaart sluit hierop aan. In grove lijnen geeft het signaleringsplan/de crisiskaart aan wat er moet gebeuren als het misgaat, en ‘vertellen‘ het begeleidingsplan en de Triadekaart wat er moet gebeuren om het goed te laten gaan.
Zo gaat u te werk Na een onderlinge kennismaking helpt de Triadekaart u om thema’s bespreekbaar te maken en hierover afspraken te maken. Zo vormt zich een taakverdeling waarin alle betrokkenen zich kunnen vinden. Het begint met een inventarisatie. De kaart biedt ieder van u, dus zowel de cliënt als zijn ouders/naastbetrokkenen en zijn begeleider, de mogelijkheid om vooraf aan te kruisen welke onderwerpen en taken in het gesprek aan de orde moeten komen.
• • • • • •
Dat kan zijn omdat: u dit onderwerp wilt bespreken; u bereid bent deze taak op u te nemen; u (extra) ondersteuning nodig heeft bij het uitvoeren van deze taak; u deze taak niet meer wilt doen; deze taak in uw ogen niet goed, door niemand of door de verkeerde persoon wordt gedaan; u juist wilt aangeven dat deze taak in uw ogen goed loopt of beter is gaan lopen. Laat u overigens niet afschrikken door de veelheid aan onderwerpen en taken die op de kaart staan. Het zijn voorbeelden uit de praktijk, maar lang niet alle onderwerpen en taken zijn op uw situatie van toepassing. Die kunt u rustig overslaan. Door de ingevulde lijstjes naast elkaar te leggen, is in één oogopslag duidelijk welke onderwerpen en taken afstemming behoeven. Daarover gaat u met elkaar in gesprek en maakt u samen afspraken. Het is van groot belang dat alle partijen hierin worden gekend. Dat hoeft echter niet te betekenen dat de inbreng van iedereen even intensief hoeft te zijn.
1 2 3
Zijn alle afspraken op de kaart genoteerd, dan zit de inventarisatie erop en overlegt u samen over de vervolgstappen: Spreek af welke taken tussen nu en het volgende gesprek moeten worden aangepakt en door wie. Spreek een datum af voor een vervolggesprek en noteer alvast de onderwerpen die u in elk geval wilt laten terugkomen. Spreek af op welke termijn u de kaart opnieuw samen doorloopt. De begeleider noteert de afspraken op de kaart. U ontvangt zo spoedig mogelijk een kopie van de Triadekaart met de gemaakte afspraken. De afspraken worden ook opgenomen in het dossier. De gemaakte afspraken zijn niet eeuwigdurend. U zult zien dat de aandacht bij een volgend triadegesprek kan verschuiven naar andere gespreksonderwerpen/taken, al naar gelang de situatie en de behoefte van dat moment. Door de tijd heen zegt de kaart dus iets over de mate van herstel.
Tips voor een triadegesprek 1 2 3 4
5
Ga in het gesprek uit van de volgende principes: Bij de begeleiding staan het welbevinden en de ontwikkelwensen van de cliënt voorop. Binnen de triade dus ook. In de begeleiding wordt er naar gestreefd dat de cliënt zo zelfstandig mogelijk kan functioneren. Binnen de triade ook. Het aantal taken dat ouders/naastbetrokkenen op zich nemen, is vaak te groot. Hoe beter zij de eigen wensen en grenzen leren bewaken, des te meer ruimte geven zij de ander. Dat is in ieders belang. Om de overeengekomen taken goed te kunnen verrichten, moeten cliënten en naastbetrokkenen kunnen rekenen op ondersteuning van Promens Care en andere professionele hulpverlening op het gebied van informatie, training en begeleiding. Ieders rol kan door de tijd heen verschillen. Wat nu wenselijk is, hoeft dat over een tijdje niet meer te zijn. Maak nieuwe afspraken als u denkt dat daartoe aanleiding is.
Elke taak zijn eigen vervolg Het heeft pas zin om afspraken te maken of iemand een taak toe te delen, als men hiervoor is toegerust. Dat geldt voor de cliënt, zijn ouders/naastbetrokkenen en de begeleider.
• •
•
Een paar voorbeelden maken dit duidelijk: Ouders/naastbetrokkenen vragen om bij een bespreking aanwezig te zijn, kan alleen als diens adresgegevens in het dossier staan. Omgekeerd kunnen cliënt en ouders/naastbetrokkenen alleen bellen met de begeleiding over een goede ontwikkeling of bij een dreigende terugval, als zij over het juiste telefoonnummer van de begeleider of van de bereikbaarheidsdienst (in noodsituaties ook buiten kantoortijden bereikbaar) beschikken. Om de voortekenen van een terugval te kunnen signaleren, moeten cliënten, ouders en naastbetrokkenen adequate voorlichting hebben gehad.
Het kan dus gaan om praktische zaken als een telefoonnummer, maar het kan ook gaan om steun, bijvoorbeeld door het volgen van een training voor ouders en naastbetrokkenen. Ook buiten Promens Care is goede ondersteuning mogelijk. Volhouden en doorvragen kan dus lonen.
Belang van de kaart Naastenrelaties zijn de meest belangrijke relaties in ieders leven. Door gewenste wederzijdse naastenrelaties kunnen mensen op een zinvolle wijze betekenis geven aan rollen in hun leven. Door verstandelijke, psychische of sociale problemen of door de gevolgen daarvan kunnen naastenrelaties onder druk komen te staan. Voor het behouden en het verbeteren van naastenrelaties is het van belang dat cliënten en naasten ondersteuning kunnen krijgen van én samen kunnen werken met begeleiders. Ten aanzien van steun is het vooral de familie die de cliënt langdurig met hulp ondersteunt, leert onderzoek: 70% helpt de cliënt bij de dagelijkse levensverrichtingen, 44% bij de begeleiding naar ambulante ondersteuning en 33% van de familieleden ziet toe op de medicatie-inname. Ander onderzoek laat zien dat de houding van naasten rechtstreeks invloed heeft op het herstelproces van de cliënt. Training van naasten kan aantoonbaar terugvallen voorkomen. Een goede samenwerking is dus niet alleen prettig voor alle betrokkenen, maar draagt bij aan herstelondersteunende ondersteuning. Het besef dat het waardevol is om ouders en naastbetrokkenen meer bij de ondersteuning te betrekken, neemt in snel tempo toe. Met deze kaart hebben instellingen een instrument in handen om die samenwerking handen en voeten te geven. Maar inbreng van ouders en naastbetrokkenen is niet met één gesprek geregeld, net zoals één kaart nog geen familiebeleid maakt. Daar is veel meer voor nodig: het is een continu proces. Ypsilon heeft als initiatiefnemer van de Triadekaart concrete ideeën over hoe de inbreng van naasten eruit kan zien. Deze kaart is een aangepaste versie van de originele Triadekaart en is door Mensana RIBW Noord en Midden Limburg opgesteld. Deze kaart kan ingezet worden in de triade bij cliënten met een verstandelijke of psychische beperking in de langdurige ondersteuning.
Er zijn dus al mensen voor u met de kaart aan de slag gegaan. Van hun kennis en ervaring maakt u nu gebruik. Er is nog meer kennis in huis. Informatie hierover kunt u vinden op www.triadekaart.nl De Triadekaart is een initiatief van de vereniging Ypsilon. Meer informatie? Schrijf of bel naar Ypsilon. T 088 000 21 20 E
[email protected] W www.triadekaart.nl
Veel gestelde vragen De cliënt is op dit moment niet aanspreekbaar. Kan ik de kaart toch gebruiken? Ja, dat is denkbaar. Juist wanneer het minder goed gaat met de cliënt, moet de ondersteuning doorgaan. In dat geval kunnen begeleider of ouders/naastbetrokkenen behoefte hebben om taken af te stemmen. In nauw overleg met de cliënt. Probeer de cliënt er weer bij te betrekken zodra het kan. Mág het wel, naastbetrokkenen erbij betrekken? Steeds meer wetgeving, richtlijnen en protocollen moedigen het betrekken van ouders en naastbetrokkenen bij de ondersteuning juist aan. Twijfelt u toch? Op www.triadekaart.nl vindt u verwijzingen naar goede bronnen op dit gebied. Als ouder of naastbetrokkene wilt u juist minder bij de ondersteuning betrokken worden. Is de Triadekaart dan wel bruikbaar? De Triadekaart helpt u om afspraken te maken over een taakverdeling waarin alle betrokkenen zich kunnen vinden. Ook als u het gevoel hebt dat u juist teveel op uw bord hebt. Vóór het gesprek kunt u op de kaart aankruisen welke taken aan de orde moeten komen, bijvoorbeeld omdat u deze niet meer wilt doen. Hierover gaat u met uw naaste en de hulpverlener in gesprek en maakt u (nieuwe) afspraken.
Promens Care
Dit is een uitgave van Promens Care Postbus 214, 9400 AE Assen www.promens-care.nl Productiedatum Fotografie
Ontwerp en opmaak
T 088 878 9000 /promenscare
[email protected] @promenscare
Februari 2014 Marcel J. de Jong, Assen AlbertsKleve BNO, Assen
DRUK Koninklijke
Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
Van Gorcum, Assen
Samen in Cosis
