MIRABEAU-LOUIS XVI-SALLE à MANDER-DE COENE-EETKAMER-A VENDRE-TE KOOP-RENGGER & GRUNFELDER-TOURNAI 1964-RAPPORT-NEDERLANDS

MIRABEAU-LOUIS XVI-SALLE à MANDER-DE COENE-EETKAMER-A VENDRE-TE KOOP-RENGGER & GRUNFELDER-TOURNAI 1964-RAPPORT-NEDERLANDS Aan Vrienden en Documentalisten van het 'De Coenemeubeldesign Kortrijk 1900-1975' Geachte, Naar aanleiding van het overlijden Madame RENGGER René-GRUNFELDER Marie-Thérèse, 18/6 rue de l’Abbé Coulon, 7700 Mouscron, Tel.: 056/ 84 72 06; hebben de twee kinderen

RENGGER Catherine, 10 Rue du Tienne, 5140 Sombreffe-Fleurus, Mobile: 0 476/ 692 808; Tél.: 071/ 95 09 76 E-mail: [email protected] RENGGER Maurice, Architecte, 26, avenue de la Corse, 13007 Marseille, France, Tél.: 00 33 760 32 53 84; E-mail: [email protected] beslist om de De Coene-eetkamer van hun ouders te verkopen. Deze eetkamer is bij de firma De Coene bekend onder de modelnaam MIRABEAU. Het model is in de neo-Franse Louis XVI-stijl opgevat en werd in de jaren zestig geproduceerd. Reeds in 1999, kort na de De Coenetentoonstelling in het 'Maison Picarde' te Mouscron van september 1999, konden wij de eetkamer met 24 foto's in de 'Avenue du Château te 7700 Mouscron' inventariseren. Bij de eetkamer had men nog een brief van 30 oktober 1964 en de factuur van 3 november 1964 van de firma De Coene bewaard. De familie Rengger-Grunfelder, afkomstig van de Franse Alsacestreek, woonde toen aan de 'Boulevard Léopold 78 te 8500 Tournai'. De eetkamer bestaat uit -Een ovale tafel met drie verlengstukken. -Vier gewone stoelen model nummer 401. -Twee armstoelen op maat gemaakt. -Een dressoir. Om geïnteresseerden en potentiële kopers zo goed mogelijk over deze prachtige De Coene-eetkamer te informeren hebben wij een zeer gedetailleerde inventarisatie van deze eetkamer model MIRABEAU opgemaakt. Met de foto's die wij op donderdag 7 oktober 1999 (in de woning te Moeskroen) konden maken aangevuld met foto's die wij op zaterdag 2 juni 2012 (in het appartement te Moeskroen) konden maken hebben wij een archiscenografisch bord van 70 x 100 cm opgemaakt. Aan de hand van dit bord (een collage, esthetisch-didactisch informatiebord) kunnen geïnteresseerden en potentiële kopers in één oogopslag de pracht en de waarde van de De Coene-eetkamer, model MIRABEAU in de neo-Franse Louis XVI-stijl, 1964, inschatten. Ook werd van deze De Coene-eetkamer een authenticiteitsbeschrijving, een kunsthistorische beschrijving en een constructieve beschrijving opgemaakt. A. AUTHENTICITEITSBESCHRIJVING 1. De Coenedocumenten.

© Noël Hostens, Ingenieur-Architect, Oostnieuwkerksesteenweg 14, B-8800 Roeselare, Tel. & Fax: 00 32 (0) 51/20 88 97, GSM: 00 32 (0) 496/259 169, E-mail: [email protected]; Website: www.decoeneartvillage.be

Toen de familie Rengger-Grunfelder de De Coene-eetkamer model MIRABEAU in 1964 had gekocht heeft de firma De Coene twee documenten opgestuurd; brief van 30 oktober 1964 en factuur van 3 november 1964. Op deze documenten wordt de naam MIRABEAU, van het eetkamermodel, niet vermeld, maar wordt op de factuur van meubelen in de Louis XVI stijl gesproken.

In de De Coene-archieven zijn over het eetkamermodel MIRABEAU, Louis XVI stijl, verschillende documenten bewaard. Gezien de grote hoeveelheid aan kwalitatieve documenten die door de firma De Coene werden opgemaakt kan men nu reeds het belang en de waarde die men aan dit eetkamermodel gaf afleiden. -Van het eetkamermodel MIRABEAU is een catalogusfiche bewaard. Immers een van de laatste catalogi die de firma De Coene in de jaren zestig heeft laten drukken is uit losbladige fiches opgebouwd. Elke fiche stelt een De Coene-ensemble, eetkamer, slaapkamer, bureau... voor. Op de voorkant (frontpage) van deze fiche is een kleurfoto van het model afgedrukt. Op de achterzijde van de fiche zijn schematische tekeningen, de beschrijving, de gebruikte materialen, de afmetingen van de respectievelijke meubelen van het model afgedrukt. Van het eetkamermodel MIRABEAU bestaat ook zo'n fiche met de volledige inlichtingen. -Jozef De Coene had een buitenverblijf in Kortrijk Het Kasteel Walle (Château Walle) ook 'Ma Campagne' genaamd. Dit kasteel was niet alleen de plaats waar hij schilderde, zijn omvangrijke relaties in de kunst en de zakelijke wereld inviteerde. Maar wij stellen vast dat het interieur van het Kasteel Walle ook werd gebruikt om sommige nieuwe meubelensembles op te stellen, die vervolgens door topfotografen in beeld werden gebracht. Het eetkamermodel MIRABEAU, Louis XVIstijl, paste zeer goed in het interieur van 'Ma Campagne'. Immers de stijl was uitermate geschikt om er een eetkamer in de Louis XVI stijl te promoten. Het kasteel werd oorsponkelijk opgetrokken in directoire-stijl (overgang van de zwierige Louis XVI-stijl naar de soberder empirestijl). Toen de eetkamer MIRABEAU in het kasteel werd opgesteld heeft men een fotograaf gevraagd om het ensemble op de gevoelige plaat vast te leggen. Deze zwart-wit foto is in de De Coene-archieven bewaard. De familie Jozef De Coene, zijn dochter Cécile De Coene die met de gekende Kortrijkse dokter SAMAIN was gehuwd, hebben vele jaren lang dit eetkamermodel MIRABEAU in hun interieur van het 'Kasteel Walle' laten staan en gebruikt. -Heel uitzonderlijk zijn in de De Coene-archieven twee zwart-wit foto's van het dressoir en de ovale tafel van het model MIRABEAU bewaard die achteraf aan de familie Rengger-Grunfelder uit Doornik werden geleverd. Immers in de jaren vijftig en zestig was de Brusselse fotograaf KESSELS regelmatig met opdrachten belast om de nieuwe meubelmodellen van de firma De Coene te fotograferen. Er werd één zwart-wit foto van het dressoir gemaakt die dan, dezelfde dressoir, later naar Doornik werd verplaatst. Eveneens werd van de ovale tafel een zwart-witfoto gemaakt alvorens dezelfde tafel naar Doornik bij de familie Rengger-Grunfelder werd afgeleverd. Dat het dressoir en de tafel op de foto's identiek dezelfde meubelen zijn die bij de familie Rengger-Grunfelder reeds sinds 1964 staan kunnen wij afleiden uit de tekening van het prachtige houtfineer (acajou) van beide meubelen. De in akkoord geplaatste fineer bladen op de meubelen zijn identiek dezelfde. -In de De Coene-archieven is ook een blauwdruk (blueprint) bewaard waarop schematische tekeningen van De Coene-ensembles van na W.O.II (jaren vijftig, veertig en zestig) zijn te zien. Ook kunnen wij de schematische tekeningen van het model MIRABEAU op een van de blauwdrukken bemerken. Opmerking: op alle De Coenedocumenten in de archiven zijn de meubelen van de familie Rengger-Grunfelder te zien, met uitzondering van de armstoel. De armstoel komt niet in de De Coenedocumenten voor.Het is immers de gewone stoel Mirabeau Louis XVI die het nummer 401 van de firma De Coene had gekregen die op alle documenten is te zien. Voor de familie Rengger-Grunfelder werden hun twee armstoelen speciaal in dezelde stijl van de gewone stoel nummer 401 gemaakt. Dit is ook zo ook op


de factuur van 3 november 1964 vermeld: 2 chaises à bras assorties à la chaise n°401-même exécution et garnissage. 2. Identificaties op de meubelen zelf. Bij de ovale tafel zijn er drie prachtige verlengstukken. Op één van deze verlengstukken hebben wij de typische De Coenenotities kunnen bemerken. Immers na W.O.II schreef men met gewoon zwartpotlood bepaalde gegevens. Deze gegevens zijn niet leesbaar maar zijn wel typisch van de firma De Coene. In sommige gevallen werden deze notities uitgewreven, omdat men dacht dat iemand op de meubelen had geschreven. Zo konden wij op de onderkant van de ovale tafel niets bemerken. Het dressoir hebben wij niet verplaatst. Maar ook op de rugzijde van het dressoir zijn hoogstwaarschijnlijk de typische De Coene-identificaties te zien (in zwart potlood geschreven), zoals de naam van het model 'Mirabeau', de naam van de koper 'Rengger-Grunfelder', typische De Coeneproductiecijfers of een kleine stempel van een De Coenecontroleur (Hanssens, Decruyenaere, Vanbiervliet...). 3. Op het internet konden wij een De Coenedressoir van het model MIRABEAU inventariseren. Deze dressoir stond in het interieur van een Parijs appartement met nog een ronde tafel en stoelen in dezelfde Louis XVI stijl. Maar deze meubelen (tafel en stoelen) konden wij niet als De Coeneproducties herkennen.

B. KUNSTHISTORISCHE BESCHRIJVING. Na W.O.II werden door de firma De Coene ensembles en meubelen in de fifties stijl, Expo 1958 stijl, de sixties stijl en, in licentie vanaf 1954, de Amerikaanse Knollmodellen voor de Benelux en Belgisch Kongo gemaakt. Maar zoals vanaf het begin van de meubelproductie van de firma De Coene in circa 1900 tot en met de laatste jaren van haar bestaan in circa 1975 werden belangrijke ensembles in de neo-Franse stijlen (Louis XV, Louis XVI, Empire...), de neo-Engelse stijlen (Chippendale, Queen Anne, Sheraton...), de neo-Vlaams-Spaanse Renaissance stijlen, de neo-Duitse Biedermeier stijl... ontworpen en geproduceerd. Op het einde van de jaren dertig heeft een Nederlandse vakjournalist enkele Belgische meubelbedrijven in Mechelen, Brussel en Kortrijk bezocht. Na zijn bezoek aan de firma De Coene te Kortrijk schreef hij zijn verwondering neer. Immers hij had vastgesteld in tegenstelling met Nederland dat de Belgische meubelbedrijven nog veel belang aan de productie van meubelen in de Europese neo-stijlen hechten. Deze traditie waarbij de Belgische meubelproducenten in hoofdzaak de Franse Louis XV, Louis XVI en Empire stijlen produceerden dateert reeds van de vorige eeuwen. Aan de ene kant kochten de Belgische rijken in hoofdzaak gedurende de 18e, de 19e eeuw hun meubelen in Parijs. Pas rond 1900, met de grote Belgische architecten Victor Horta, Henry van de Velde en de meubelproducenten Serrurier-Bovy en De Coene, kwam daar verandering in. De firma De Coene kon de neo-stijlen zo goed esthetisch en kwalitatief produceren dat een omgekeerde beweging in gang werd gezet. In de 20e eeuw kwamen Fransen hun neo-Franse meubelen bij De Coene in België kopen. Veel Belgische meubelmakers gingen in de 18e en de 19e eeuw een paar jaar stage lopen bij de Franse meubelmakers in de omgeving van de 'Faubourg Saint-Denis' te Parijs. Ook Adolf De Coene


werd door zijn oudere broer Jozef De Coene naar de Parijse meubelmaker Mercier gestuurd. Na zijn terugkeer was Adolf de meubelmaker die de lucratieve neo-stijlmeubelen in de firma liet produceren. Deze traditie werd door de top van de ontwerpers bij De Coene, Arthur Deleu, Paul Vandenbulcke... nauwgezet verder gezet. Paul Vandenbulcke (1916-1974), die in Moeskroen was geboren, had zijn middelbare studies aan de gekende kunstacademie van Roubaix met succes voltooid. Toen wij in 2009 de inboedel van de weduwe Fernande Hage konden inventariseren konden wij met veel tekeningen in de neo-Franse stijlen kennis nemen. Immers veel De Coene-archieven had zij in haar huis in Marke bij Kortrijk bewaard. Na W.O.II hebben Arthur Deleu en Paul Vandenbulcke enkele jaren voor de meubelfirma van de Gebroeders Halsberghe in de Doorniksewijk te Kortrijk meubelomtwerpen gemaakt. De tekeningen van deze ontwerpen zijn door Jan Halsberghe uit Kuurne bewaard. Ze zijn onder andere te herkennen door de titel Atelier d'art Le Chêne (Jan De Leu & Adolf de Coene; afgekort: J.d. L.-EIKELAAR/LE CHENE-A.d.C.). Veel van deze ontwerpen zijn in de neo-Franse stijl en de neo-Engelse stijl opgevat. Daarin konden wij een tekening van een ronde tafel bemerken die volledig met de technische uitvoering van de ovale tafel van het model MIRABEAU overeenkomt. Deze uitvoeringstekening werd door tekenaar Debaveye in 1965 gemaakt. De waardering voor de Franse cultuur in het algemeen en voor de Franse neo-stijlen in het bijzonder was ook bij de kinderen van Jozef De Coene groot. Immers de dochters van Jozef De Coene hadden hun middelbare studies op internaten in Henegouwen en in Schaerbeek bij Brussel doorgebracht. De dochter Cécile De Coene stapte in de voetsporen van haar vader als kunstschilder. Toen zij met dokter Samain huwde en zij hun intrek in het kasteel Walle namen hadden zij een eetkamer MIRABEAU, Louis XVI stijl, uit circa 1960, van de firma De Coene in een van de woonplaatsen laten aanbrengen. Misschien was hun eetkamer de eerste die van dit model werd geproduceerd.

C. CONTRUCTIEVE BESCRIJVING. Jozef De Coene (1875-1950) was gehuwd met Jeanne COURMONT, van de Franse adel en afkomstig van TOURCOING. Hierdoor had hij nauwe banden met de oude en nieuwe Franse rijken en industriëlen uit 'Le Nord', de steden Rijsel, Roubaix en Tourrcoing. Jozef De Coene had dus als kunstenaar niet alleen oog voor het esthetische maar ook voor de technische vooruitgang in zijn bedrijf. Reeds heel vroeg, in het begin van de 20e eeuw (circa 1906), had hij machines voor houtbewerkingen en meubelproductie aangekocht. Toen hij in het begin van de jaren twintig met zijn vriend de Brusselse architect Jean-Baptiste DEWIN tweemaal naar de Verenigde Staten van Amerika op studiereis ging, bezochten ze de triplex- en multiplexfabrieken aldaar. Terug in België was De Coene de eerste Europese fabriek die deze producten maakte en in de meubelproductie toepaste. Tevens had De Coene ook in de Amerikaanse fabrieken het TAYLORprincipe kunnen bewonderen. Door de werkzaamheden in zijn kleinste onderdelen te benaderen, kon men de productiviteit en de kwaliteit verhogen. Ook bij de productie van de neo-stijlen werd bij De Coene niet op de wijze van de tijd van LOUIS XVI geproduceerd. De neo-stijlproducties hadden de technische kenmerken van meubelen die in de 20e eeuw werden geproduceerd. De tekenaars van de firma De Coene dienden reeds bij het ontwerpen van de neo-stijlmodellen met deze dubbele benadering rekening te houden. Nadat de tekeningen waren opgemaakt, werden die door een De Coenemedewerker, onder andere Noël Hugelier, in de tekenzaal opgehaald. Daar kreeg deze persoon de laaste onderrichtingen van de ontwerpers vooraleer de plannen nar de afdelingen werden overgebracht.


Verschillende afdelingen van de firma De Coene waren bij de productie betrokken. -De houtafdeling die het ruwe hout leverde om het basiskader van de meubelen te kunnen maken. -De triplex-multiplexafdeling die speciaal voor deze Louis XVI meubelen fineerbladen had uitgekozen om ze mooi in akkoord te leggen (prachtige figuren). Sommige van de speciale multiplexplaten dienen perfect gebogen om te gebruiken bij de ronde hoekkastdeuren van het dressoir en bij de rondingen van de ovale tafel. De houtsoort voor het model MIRABEAU was gedrapeerd Honduras mahoniehout; acajou d'Honduras drapé; Honduras Mahogany. http://en.wikipedia.org/wiki/Mahogany -Ook de smederij maakte de Louis XVI bronzen ornamenten van het dressoir, de sabots aan de poten van de tafel en de stoelen. -De marmerafdeling zorgde voor de marmerplaat die het dressoir bedekte. Hierbij werd een prachtige groene marmer uitgekozen. Nadat de meubelen (het dressoir en de ovale tafel) klaar waren dienden zij door specialisten van De Coene vernist en geboend. In dit geval werden, nadat beide meubelen klaar waren, de Brusselse fotografen geroepen om van de meubelen een foto te maken. 1. Het dressoir werd door H. KESSELS gefotografeerd (696/1). 2. De ovale tafel werd door Rik KESSELS gefotografeerd(699/2). Opmerking: Op de factuur van 1964 werd genoteerd dat het gaat om een ovale tafel met twee verlengstukken. Maar aan de familie Rengger-Grunfelder werd een ovale tafel geleverd met DRIE verlengstukken en dit conform aan de beschrijving op de catalogusfiche van de firma De Coene. Deze drie verlengstukken (elk 50 cm breedte) zijn zodanig prachtig gemaakt, zodat wanneer men ze éénmaal in de tafel aanbrengt men niet kan zien dat er verlengstukken werden gebruikt. Immers de uiteinden van de verlengstukken zijn volledig identiek aan de zijkanten van de tafel (fineerhout, bronzen biezen). Voor de afwerking van de stoelen werd door de familie Rengger-Grunfelder een zeer prachtige blauwe meubelstof (velours) uitgekozen: tissu 1935/40 ton bleu. De familie was zelf in de textielindustrie goed thuis en had dus kennis van de prachtige velour die bij de Louis XVI stoelen behoorden. Afmetingen: -Ovale tafel: Lengte: 116 cm; Breedte 151 cm; Hoogte: 76 cm. Wanneer de drie verlengstukken van elk 50 cm zijn aangebracht is de maximale lengte van de ovale tafel 301 cm. -Het vierdeurs dressoir: Lengte: 208 cm; Diepte: 45 cm en Hoogte: 90 cm. Aanvullingen, opmerkingen en suggesties zijn steeds welkom. Hopende u hiermede van dienst te zijn geweest, danken wij bij voorbaat voor uw constructieve medewerking, met de meeste hoogachting, Noël Hostens, Ingenieur-architect, Onderzoeker De Coene meubeldesign Kortrijk 1900-1975, Oostnieuwkerksesteenweg 14, 8800 Roeselare Tel. & Fax:00 32 (0) 51/ 20 88 97; GSM: 00 32 (0) 496/ 259 169; E-mail: [email protected] Website: www.decoeneartvillage.be


MIRABEAU-LOUIS XVI-SALLE à MANDER-DE COENE-EETKAMER-A VENDRE-TE KOOP-RENGGER & GRUNFELDER-TOURNAI 1964-RAPPORT-NEDERLANDS

Recommend Documents