Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
-1-
MINISTERIEEL BESLUIT TOT VASTSTELLING VAN MINIMUMNORMEN VOOR HET HOUDEN VAN ZOOGDIEREN IN DIERENTUINEN 03.05.1999 (B.S. 15.10.1999) Art. 1. Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder: 1. binnenverblijf: een ruimte binnen een gebouw die afgesloten kan worden; 2. buitenverblijf: een ruimte in open lucht waarvan de bovenkant open is of ten hoogste afgesloten door een traliewerk, gaasdak of een ander gepast materiaal waar regen en zon doorkunnen; 3. schuilhok: een permanent toegankelijke plaats waar het dier zich kan terugtrekken of zich kan beschutten tegen ongunstige weersomstandigheden; 4. slaaphok: een beschutte ruimte die ingericht is voor het dier om er te slapen en die voorzien is van gepast materiaal; 5. rustplaats: een plaats die ingericht is opdat het dier er kan slapen of kan rusten; 6. werphok: een beschutte ruimte voorzien van nestmateriaal waarin een vrouwelijk dier zich kan terugtrekken om te werpen of haar jongen te zogen. Art. 2. De minimale afmetingen en basisvoorschriften voor de inrichting van verblijven waarin zoogdieren tentoongesteld worden in een dierentuin, zijn vastgesteld in bijlage van dit besluit. Art. 3. De dierentuin die een soort wil houden die niet opgenomen is in bijlage, moet vooraf een dossier indienen bij de Dienst, waaruit blijkt dat hij zich goed gedocumenteerd heeft over de levensgewoonten en de fysiologische noden van deze soort. De toelating om deze in het voorgestelde verblijf te houden, wordt verleend of geweigerd door de Dienst op advies van de Dierentuinencommissie. Art. 4. § 1. Wanneer meerdere soorten tezamen in hetzelfde verblijf gehouden worden, zijn de voorwaarden van artikel 2, niet als dusdanig van toepassing. In deze gevallen worden de normen vastgesteld door de Dienst op advies van de Dierentuinencommissie; § 2. Wanneer dieren beschikken over een zeer groot verblijf dat de minimumafmetingen ruimschoots overtreft, kan de Dienst toestaan dat het aantal dieren van een soort die ten hoogste samen gehouden mogen worden, overschreden wordt; § 3. Op grond van een geldige verantwoording voorgelegd door de uitbater en na gunstig advies van de Dienst, mag gedurende een periode van ten hoogste één maand, van de in artikel 2 vastgestelde voorwaarden afgeweken worden. In uitzonderlijke gevallen mag de Dienst deze periode verlengen. Art. 5. Het houden en tentoonstellen van minder dieren dan het minimum aantal opgegeven in de bijlage zijn slechts toegestaan: 1° om diergeneeskundige redenen; 2° wanneer de dierentuin actief bezig is met de opbouw van de diergroep; 3° wanneer de dierentuin wil stoppen met het houden van de diersoort en plaatsing van de aanwezige dieren in een andere inrichting niet mogelijk is. Art. 6. De dierentuin die op het ogenblik van de inwerkingtreding van dit besluit een soort houdt waarvoor geen normen zijn opgenomen in de bijlage, moet een dossier indienen bij de Dienst met beschrijving van het verblijf en de verzorging van de dieren. De Dienst beslist om het houden van deze soort in de bestaande omstandigheden al dan niet toe te laten, op advies van de Dierentuinencommissie. Art. 7. Dit besluit treedt in werking op de dag waarop het in het Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt. Bijlage Verklaring bij de tabellen I en II: (1) Diersoorten: de wetenschappelijke naam van de zoogdierensoorten die hierna gebruikt wordt, is gebaseerd op de systematiek en nomenclatuur volgens Wilson & Reeder (1993). (2) Aantal: * hieronder wordt het aantal dieren vermeld dat op de gegeven oppervlakte of volume kan gehouden worden: - alleen het cijfer "1" in deze rubriek, wijst op een solitaire diersoort waarvan de individuen alleen gehouden moeten worden; - alleen het cijfer "2" (of meer) in deze rubriek, wijst op een diersoort die in paren (of in een groep van "X" specimen) gehouden moet worden; - indien twee getallen vermeld worden, geeft dit het minimum en het maximum aantal dieren aan dat binnen de gegeven oppervlakte gehouden mag worden; * jonge dieren bij het moederdier worden niet als afzonderlijke individuen geteld gedurende de periode dat de jongen normaal bij de moeder blijven;
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
-2-
* solitaire dieren die alleen gehouden moeten worden, kunnen gedurende een tijd samen geplaatst worden voor de voortplanting, op de oppervlakte vastgesteld voor één dier. (3) Bijkomende oppervlakte of volume per bijkomend dier: - hieronder wordt de oppervlakte of het volume aangegeven die extra voorzien moet worden per dier dat toegevoegd wordt aan het maximum aantal dieren vermeld in de kolom "aantal"; - indien het aantal gehouden dieren binnen een verblijf een x-voud plus y is van het maximum aantal dat op de gegeven oppervlakte gehouden kan worden, moet deze oppervlakte vermenigvuldigd worden met x en vermeerderd met y maal de aangeduide oppervlakte per bijkomend dier; - indien deze rubriek niet ingevuld is, betekent dit dat geen dier mag worden toegevoegd. (4) Bijzondere eisen: d.m.v. een lettercode wordt verwezen naar de bijzondere vereisten vermeld in tabel III. (5) Binnenverblijf en Buitenverblijf: - zie definitie in artikel 1, 1° en 2°; - als afmetingen opgegeven zijn voor buiten- en binnenverblijf betekent dit dat beide aanwezig moeten zijn; - als uitsluitend afmetingen voor een binnenverblijf opgegeven worden, sluit dit niet uit dat aan de dieren bijkomend een buitenverblijf verschaft wordt als extraruimte. Waar dit aanbevolen is wordt het ook als dusdanig in de overeenstemmende voetnoot vermeld ("k"); het binnenverblijf moet permanent toegankelijk zijn voor de dieren; - als in de voetnoot is vermeld dat dieren ook binnen respectievelijk ook buiten gehouden kunnen worden ("s") en er zijn slechts normen opgegeven hetzij voor het binnen- hetzij voor het buitenverblijf, moeten de vermelde minimumafmetingen toegepast worden op het gekozen verblijf. (6) Bassin: - de opgegeven oppervlakte is de minimum wateroppervlakte die beschikbaar moet zijn. De vermelde minimumdiepte moet beschikbaar zijn over minstens 50 % van de oppervlakte, behalve bij de Cetacea. De dieren moeten gemakkelijk op eigen kracht in en uit het bassin kunnen geraken behalve de Cetacea. Indien meerdere soorten zeezoogdieren gehouden worden, moet men per twee soorten een afzonderingsbassin voorzien.
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
-3-
Tabel I. Minimumnormen voor de verblijven. Diersoorten (1)
Aantal (2)
Tachyglossus aculeatus Didelphis virginiana Dasycercus byrnei Phascolarctos cinereus Vombatus ursinus Bettongia spec Trichosurus vulpecula Dendrolagus spec Marcropus robustus Macropus rufogriseus Macropus rufus Petaurus breviceps Acrobates pygmaeus Choloepus didactylus Chaetophractus villosus Dasypus novemcinctus Tenrec ecaudatus Erinaceus europaeus Pteropus spec. Rousettus aegiptiacus Cheirogaleus medius Microcebus murinus Lemur catta Lemur variegata Nycticebus spec. Perodicticus potto Galago senegalensis Otolemur crassicaudatus Callithrix spec. Leontopithecus chrysomelas Sanguinus imperator Sanguinus oedipus Aotus trivirgatus Ateles fusciceps
1-2 1-2 1-2 1 1 1-2 1-2 1-2 4 4 4 2-6 1-6 2-5 1-2 1-2 1-4 1-2 1-10 1-20 2-3 2-3 2-3 2-3 1-2 1-2 1-2 1-3 2 2 2 2 2 2
Minimumafmetingen voor het aangegeven aantal dieren Buitenverblijf (5) Binnenverblijf (5) Oppervlakte m² 4 20 100 200 200 25 -
Volume m³ 18 -
Oppervlakte m² 10 12 2 10 6 6 6 20 20 20 20 2x6m 10 10 4 3 3 12 12 3 3 3 9 3 3 3 3 6 16
Volume m³ 24 12 30 3 18 40 90 7.5 7.5 40 40 6 6 7 18 6 6 6 6 12 64
Bijkomende oppervlakte of volume per bijkomend dier(3) buiten binnen 2m³ 0.5m² 0.5m² 3m² 6m³ 10m² 10m² 10m² 10m² 10m² 20m² 5m² 1m² 0.5m³ 2m³ 2m³ 1m² 1m² 1m² 4m³ 5m³ 0.1m² 0.1m² 3m² 3m² 0.1m² 0.1m² 0.1m² 0.4m² 0.1m² 0.1m² 0.1m² 0.1m² 0.4m² 4m²
Bijzondere eisen
cde(15)kqx au(2) ace(15)x e(15)ru(3,5) e(15)k k ae(12)k ade(15)su(2,5) de(15) dx de(15) g+ u(2,5) ae(18)u(2) ce(18) c ade(18)k n he(18)u(3) e(18)h ae(15) ae(15) e(15)ks e(15)kis a ag+ a ag+ ae(18)g+ku(2) ae(18)g+ku(2) ae(18)g+ku(2) ae(18)g+ku(2) ag+ abe(15)ks
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Cebus spec. Cercopithecus hamlyni Cercopithecus lhoesti Cercopithecus mona Cercopithecus wolfi Chlorocebus aethiops Lophocebus albigena Macaca fascicularis Macaca fuscata Macaca sylvanus Macaca mulatta Macaca nigra Papio spec. Mandrillus sphinx Colobus guereza Semnopithecus entellus Trachypithecus cristatus Hylobates spec. Gorilla gorilla Pan paniscus Pan troglodytes Pongo pygmaeus Alopex lagopus Canis lupus Nyctereutes procyonoides Speothos venaticus Vulpus vulpus Vulpus zerda Acinonyx jubatus Caracal caracal Felis chaus Felis sylvestris Leopardus pardalis Leptailurus serval Lynx lynx Lynx rufus Puma concolor Neofelis nebulosa Panthera leo Panthera onca Panthera pardus
2 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 4 4 2 1-2 3 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2
40 1200 40 100 150 20 400 60 60 20 100 60 60
180 180 50 180 180
-4-
12 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 16 20 20 24 80 60 80 40 2/dier 10 1/dier 4/dier 30 30 30 40 40 30 12/dier 12/dier 12/dier
30 60 60 60 60 60 50 50 50 50 50 50 50 50 64 60 60 90 240 240 240 200 90 90 90 120 120 90 -
10m² 200m² 4m² 10m² 10m² 2m² 50m² 20m² 5m² 20m² -
3m² 3m² 3m² 3m² 3m² 3m² 2.5m² 2.5m² 2.5m² 2.5m² 2.5m² 2.5m² 4m² 4m² 4m² 4m² 4m² 5m² 10m² 10m² 10m² 10m² 1m² -
ae(20)k ae(15)kx ae(15)k ae(15)k ae(15)k ae(15)k ae(15)k as ak ak ak ak adnsx adnsx as as as abe(10)su(3,5) ae(10)klsu(3)x ae(18)knru(4) ae(18)knr abe(12)su(5)x gn dg n cn cn cde(10)g ade(10)l ae(18)k ae(18)k ae(15)f ae(18)ku(3) ade(18)ku(3) alx alu(3) ae(0)n lu(3) ae(15)lu(3) ae(15)lu(3)
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Panthera tigris Uncia uncia Mungos mungo Suricata suricatta Amblonyx cinereus Lutra lutra Enhydra lutris Meles meles Mephitis mephitis Ictonyx libyca Martes foina Mustela putorius Mustela furio Arctocephalus pusillus Otaria byronia Zalophus californianus Halchoerus grypus Phoca vitulina Potos flavus Bassariscus astutus Nasua spec. Procyon lotor Ailurus fulgens Helarctos malayanus Melursus ursinus Ursus americanus Ursus arctos Ursus maritimus Ursus thibetanus Arctictis binturong Paradoxurus hermaphroditus Genetta sp. Tursiops truncatus Elephas maximus Loxodonta africana Equus asinus Equus grevyi Equus burchelli Equus caballus Equus hemiones
1-2 1-2 2-6 2-6 1-2 1 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 3-5 3 3-5 1-2 1-2 1-2 1-2 1-5 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 3-5 2-3 2-3 1-5 1-5 3-5 3-5 3-5
100 150 18 18 20 20 25 50 20 10 20 10 10 80 100 80 60 60 16 20 20 30 300 400 400 400 400 400 20 20 20 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000
600 60 40 50 50 50 50 -
-5-
15/dier 4 4 2 5 16 2/dier 2/dier 6/dier 6/dier 6/dier 6/dier 9/dier 6/dier 2/dier 2/dier 2/dier 30/dier 30/dier 10/dier 10/dier 10/dier 10/dier 10/dier
40 -
2m² 2m² 2m² 6m² 4m² 4m² 2.5m² 2.5m² 2.5m² 20m² 20m² 20m² 10m² 10m² 2m² 4m² 4m² 4m² 15m² 20m² 20m² 20m² 20m² 20m² 3m² 3m² 2m² 200m² 200m² 40m² 50m² 50m² 50m² 50m²
1m² 1m² 1m² 1m² 2m² -
ae(15)lou(3)f alu(4)x ce(16)g+x ce(15)g+ e(10)o+ e(0)lo+ o+ cl chx ax anu(3) g+nx g+x o+ o+ o+ o+ o+ ade(15)u(2,5) ade(12)nu(2,5) ade(12)nsu(2,5) ade(0)lou(2) ainu(3)x adl adl adl adl lo+ adl ae(0) ae(0) e(15)ns o+ e(15)op e(15)op e(10)lv(30) e(10)lv(30) e(10)lv(30) e(10)lv(30) e(10)lv(30)
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Equus zebra Tapirus indicus Tapirus terrestris Ceratotherium simum Rhinoceros unicornis Orycteropus afer Babyrousa babyrussa Phacochoerus africanus Sus scrofa Pecari tajacu Tayassu pecari Hexaprotodon liberiensis Hippopotamus amphibius Camelus spec. Lama guanicoe Vicugna vicugna Tragulus javanicus Giraffa camelopardalis Okapia johnstoni Cervus elaphus Cervus nippon Dama dama Dama mesopotamica Elaphus davidiamus Muntiacus muntjak Muntiacus reevesi Alces alces Pudu puda Rangifer tarandus Aepyceros melampus Connochaetes spec. Antidorcas marsupialis Antilope cervicapra Gazella leptoceros Madoqua guentheri Madoqua kirkii Bison spec. Bos grunniens Bos javanicus Boselaphus tragocamelus
-6-
3-5 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1 1 2-4 2-4 2-4 1 1-2 2-5 2-6 2-6 2 2-6 1 2-5 2-5 2-5 2-5 2-5 1-2
1000 150 150 1000 1000 20 30 200 120 120 500 500 300 300 1000 250 1000 200 200 200 500 120
-
10/dier 15/dier 15/dier 30/dier 30/dier 40 5/dier 6/dier 4/dier 3/dier 3/dier 50 20/dier 8/dier 4/dier 4/dier 30/dier 25/dier 15/dier 6/dier 4/dier 4/dier 4/dier 5/dier 3/dier
-
50m² 75m² 75m² 500m² 500m² 10m² 10m² 40m² 10m² 10m² 50m² 20m² 20m² 20m² 15m² 60m² 40m² 10m² 10m² 10m² 40m² 10m²
10m² -
e(10)lv(30) e(18)lo+ e(18)lo+ de(18)lo+ de(18)lo+ ce(15)kn ce(15)g+ cde(15)o clo cde(15)l cde(15)l e(18)klo+ e(18)lo+s l dl dl e(0)rs e(18)su(5,5) e(15)l v(25) v(15) v(15) v(15) v(20) r
1-5 2-5 2-5 2-8 2-5 2-8 2-8 2-8 1-2
1000 150 500 500 500 500 500 500 200
-
20/dier 3/dier 5/dier 6/dier 6/dier 6/dier 6/dier 6/dier 4/dier
-
60m² 10m² 20m² 20m² 20m² 20m² 20m² 20m² -
-
e(12) e(12) e(12) e(12) e(12) e(12)
2-6 2-6 2-6 2-6
1000 1000 1000 1000
-
10/dier 10/dier 10/dier
-
40m² 40m² 40m² 40m²
-
g e(0)
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Bubalus bubalis Bubalus depressicornis Taurotragus oryx Tragelaphus angasi Tragelaphus eurycerus Tragelaphus spekii Tragelaphus strepsiceros Ammotragus lervia Budorcas taxicolor Capra ibex Capra nubiana Hemitragus jemlahicus Oreamnos americanus Ovibos moschatus Ovis aries Ovis canadensis Cephalophus spec. Addax nasomaculatus Hippotragus niger Oryx spec. Kobus ellipsiprymnus Cynomys ludovicianus Marmota spec. Sciurus vulgaris Tamias sibiricus Tamias striatus Castor spec. Jaculus jaculus Clethrionomys glareolus Ondatra zibethicus Mesocricetus auratus Phodopus campbelli Phodopusroborovskii Cricetomys spec. Meriones unguiculatus Acomys spec. Apodemus sylvaticus Rattus norvegicus Rattus rattus Lemniscomys barbarus Lemniscomys zebra
-7-
2-6 1-2 2-5 2-5 2-5 2-5 2-5 2-5 2-5 2-5
1000 150 1000 500 500 500 500 300 400 300
-
10/dier 6/dier 8/1 6/1 8/dier 6/dier 8/dier 6/dier -
-
40m² 40m² 30m² 40m² 40m² 80m² 40m² 40m² 20m²
-
e(0) e(10) e(12)v(30) e(12)v(25) e(12)l e(12)o e(12)o ag ag
2-5 2-5 2-5 2-5
300 400 500 300
-
4/dier 8/dier -
-
20m² 20m² 30m² 40m²
-
a ag g a
2 2-5 2-5 2-5 2-5 2-10 2-10 1 1-2
40 500 500 500 500 40 150 4 -
10 -
2/dier 6/1 6/1 6/1 6/1 2
4
10m² 20m² 20m² 20m² 20m² 2m² 10m² -
-
ae(0)s e(0)v(25) e(0)v(25) e(0)v(25) e(0)ov(25) c c ag+u(2,5) acg+s
1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2
40 -
-
2 6 1 6 0.5 0.5
-
4m² -
1m² 1m² 0.25m² 0.25m²
g+o+ ce(18)g+ ace(0)k cos cg+s cg+s
1-2 1-2 1-2 1-2 1-2
-
-
2 0.5 1 1 2
2 -
-
0.50m² 0.25m² 0.25m² 0.50m²
ace(0)g+s cg+s ae(20) as s
1-2
-
-
1
-
-
0.50m²
ag+
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Thamnomys spec. Atherurus africanus Hystrix spec. Chinchilla lanigera Dolichotis patagonium Hydrochaeris hydrochaeris Dasyprocta azarae Agouti taczanowskii Agouti paca Octodon degus Myocastor coypus
-8-
1-2 1-2 1-2 1 2-4 1-2 1-2 1-2
10 20 40 100 20 20
-
1 2 8 2 2
-
2m² 2m² 8m² 10m² 1m² 1m²
0.50m² 1m² 2m² 1m² 1m²
ag+ ce(0)g ce(0)g cg+s ce(0)g e(10)o e(15) e(15)
1-6 1-2
6 10
-
-
-
1m² 1m²
-
cg o
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
-9-
Tabel II. Minimumnormen voor de bassins. Diersoorten (1)
Aantal (2)
Minimumafmetingen voor het aangegeven aantal dieren Oppervlakte Diepte
Bijkomende oppervlakte per bijkomend dier
Panthera tigris Amblonyx cinereus Lutra lutra Enhydra lutris Fam. Otariidae Fam. Phocidae Ursus maritimus Tursiops truncatus
1-2 1-2 1 1-2 3-5 1-2 1-2 3-5
30m² 6m² 6m² 80% v/h hokopp. 80% v/h hokopp. 80% v/h hokopp. 80m² 275m²
5m² 16m² 8m² 20m² 75m²
Fam. Tapiridae Fam. Rhinocerotidae Hexaprotodon liberiensis Hippopotamus amphibius Fam. Castoridae
1-2 1-2 1 1-2 1-2
10m² 10m² 10m² 15 m²/dier 60% v/h hokopp.
1.2m 0.5m 0.8m 2m 1.5m 1.5m 2m -5m op 20% v/h bassin -3.5m op 80% v/h bassin 0.8m 0.8m 1.5m 0.5m
-
Bijkomende eisen (4)
y yy yy yyy
water min. t°18°C water min. t°18°C
www.favv.be
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
- 10 -
Tabel III. Bijkomende eisen. a
Klimmogelijkheden
b
Slingermogelijkheden
c
Graaf- en/of wroetmogelijkheden
d
Natuurlijke bodem (aarde, gras, zand,...)
e (..)
Temperatuur: de dieren moeten permanent toegang hebben tot de ruimte waarin de temperatuur niet onder de tussen haakjes aangeduide temperatuur in graden celcius daalt
f
Noordelijke rassen die de koude goed verdragen mogen buiten gehouden worden met een schuilhok
g
Schuilhok
g+
Nestmogelijkheden voorzien
h
Rustplaats
i
Werphok
k
Buiten verblijf aanbevolen
l
Individueel slaaphok
n
Slaaphok
o
Baadmogelijkheid
o+
Bassin verplicht (voor afmetingen en watertemperatuur zie tabel II)
p
Douchemogelijkheden
q
Afscheiding van het publiek d.m.v. een raam
r
Hok slechts aan één kant te benaderen door het publiek
s
Dieren kunnen zowel binnen als buiten gehouden worden
u (..)
Minimumhoogte van het verblijf is tussen de haakjes weergegeven in meter
v (..)
Gemeenschappelijk binnenverblijf is mogelijk; in dit geval is de totale minimum oppervlakte hiervan tussen de haakjes weergegeven, uitgedrukt in m²
x
Mogelijkheid om soortgenoten te mijden, mogelijkheid om zich te verstoppen, visuele barrière
y
Afzonderingsruimte met bassin van tenminste 2 m² oppervlakte en 1 m diepte en een landoppervlakte van tenminste 0.5 m² per dier
yy
Afzonderingsbassin
yyy
Afzonderingsbassin voorzien van 125 m² en 3.5 m diep
www.favv.be
