Milieuklassificatie in CLP

Productbeleid - Opleiding ‘CLP voor experten’ (2015)

Productbeleid Opleiding ‘CLP voor experten’

Milieuklassificatie in CLP Dagobert Heijerick, ARCHE


INHOUD - Achtergrond CLP wetgeving - Definitie aquatisch milieugevaar - Afleiding ERV waarden - Beslissingsboom stoffen - Beslissingsboom mengsels Intermezzo’s: voorbeelden en oefeningen

1


Doel van deze sessie: afleiden van een milieu-klassificatie voor een stof en/of mengsel van stoffen Gebaseerd op ecotoxicologische data (stoffen of mengsels)

Gebaseerd op gekende klassificatie van de individuele componenten van een mengsel


Achtergrond CLP wetgeving Bouwblokken UN-GHS

- CLP verordening 1272/2008 - 1ste ATP 790/2009 - 2de ATP 286/2011 - 3de ATP 618/2012 - 4de ATP 487/2013 - 5de ATP 944/2013

2


Wat sinds 1 juni 2015??

Stoffen

Mengsels

Moeten worden geklasseerd, geëtiketteerd en verpakt volgens de CLP-richtlijnen (reeds sinds 2010 van kracht) Tot 1 Juni 2017 moeten mengsels die vòòr 1 Juni 2015 werden geklasseerd, geëtiketteerd en verpakt volgens de DPD-richtlijn, niet worden aangepast naar de CLP richtlijn.


Nieuwe symbolen onder CLP: van 7 naar 9 ---

Physicochemische gevaren Gevaren voor de mens Milieugevaren

3


Physico-Chemische Gevaren Explosives Flammable Gases Flammable Aerosols Oxidising Gases Pressurised Gases Compressed Gases Liquefied Gases Refrigerated Liquefied Gases Dissolved Gases Flammable Liquids Flammable Solids Self Reactive Substances Pyrophoric Liquids Pyrophoric Solids Self Heating Substances Water ReactiveèFlammable Gases Oxidising Liquids Oxidising Solids Organic Peroxides Corrosive to Metals

Gevaar catergorieën Unstable Explosives

Div1.1

Div 1.2

Div 1.3

1 1 1 1 1 1

2 2

3

4

Type B

Type C

2 2 2 2

3 3 3

1 1 1

Type A

1 1 1 1 1 1

Type A

1

2 2

Type B

Type C

Div 1.4

Div 1.5

Div 1.6

Type D

Type E

Type F

Type G

Type D

Type E

Type F

Type G


Physicochemische gevaren: van DSD naar CLP Gevaarklasse ongewijzigd Herstructurering van de gevaarklasse Bestaande gevaarklasse met gewijzigde indelingscriteria Bestaande gevaarklasse met nieuwe sub-categorieën Nieuwe gevaarklasse Nieuwe gevaarklasse, maar stoffen/mengels die hieraan voldoen werden vroeger reeds in een andere gevaarklasse ingedeeld

4


Definitie aquatisch milieugevaar


Drie classificatie pijlers Ecotoxiciteit Acuut en chronisch

Afbreekbaarheid

Bioaccumulatie

5


Ecotoxiciteit aquatische toxiciteitstesten: test organismen worden indirect aan een chemische stof blootgesteld door een oplossing te maken van de chemische stof met het water waarin de organismen leven effect criteria of eindpunten met betrekking tot de toxiciteit worden gebruikt wanneer blootgestelde organismen worden vergeleken met nietblootgestelde organismen (“maat voor toxiciteit”)


Aquatische toxiciteit

Acuut of chronisch giftig voor - Vissen - Schaaldieren (crustacea) - Groenwieren/waterplanten

6


Aquatische toxiciteit


Afleiding ecotoxiciteit referentie waarde Stap 1 • Collectie acute en chronische data (algen, vissen, kreeftachtigen)

Stap 2 • Evaluatie kwaliteit (Klimisch 1-2 data)

Stap 3 • Data aggregatie en afleiding acuut/chronische referentie waarden

7


Stap 1: collectie data Test set up: OECD 201, 202, 203, 211 protocols Acute test protocols (L(E)C50) -Vis mortaliteit (96 h) - Kreeftachtigen (48h) - Algen (72h) - Lemna (14 dagen)

Chronische test protocols (NOEC- EC10) -Vis (30 d) ELS test (14d)) - Kreeftachtigen (21d) -Algen (72h)

Testsoorten: liefst standaard species: zoetwater-zoutwater


Stap 2: data evaluatie Klimisch Scoring

Evaluatie van de “reliability’ en “relevance” van data aan de hand van verschillende criteria. Enkel K1-data (Reliable) en K2-data (Reliable with restrictions) worden gebruikt voor classificatiedoeleinden

8


Stap 3: data aggegratie/ERV afleiding Algemene regel: gebruik laagste waarde indien enkel minimum basis set beschikbaar Water vlo (Daphnia)

n L(E)C50 (mg/L)

Algen (Raphidocelis)

Vis (regenboogforel)

1

1

1

10

3

2


Stap 3: data aggegratie/ERV afleiding Indien meer dan 1 data punt aanwezig per species?

Gebruik laagste waarde (n < 4) Gebruik geometrisch Gemiddelde (n ≥ 4)

9


Microcystis Cumulative probability

100%

ERV = HC5

Species Sensitivity Distribution (SSD)

80% 60% 40% 20% 0% 10

100

1000

10000

100000

Concentration ( mg/l)

Pimephales

Daphnia


Afbreekbaarheid Criteria snelle afbraak (abiotisch en biotisch) In een 28 dagen test minstens - 70 % afbraak (DOC) - 60 % afbraak (zuurstof depletie of CO2 test) Halfwaardetijd < 16d In afwezigheid data: screening formule BOD/COD ≥ 5

10


Bioconcentratie/Bioaccumulatie/biomagnificatie

Bioconcentratiefactor (BCF) ≥ 500 Of verdelingscoëfficient Log Kow ≥ 4


Beslissingsboom voor het testen van mengsels en niet-degradeerbare stoffen

11


Gevaarsklassen onder CLP Acute categorie Chronische categoriën Acuut categorie 1 Chronisch categorie 1

Chronisch categorie 3

Chronisch categorie 2

Vangnet: Chronisch categorie 4


Aq.Acuut Categorie 1 (CLP & GHS) Zeer giftig voor het waterleven -> ERVacute ≤ 1 mg/L - 96 uur-LC50 (vissen); of - 48 uur-EC50 (schaaldieren); of - 72 uur of 96 uur ErC50 (algen/andere waterplanten) ErC50 = EC50 gebaseerd op groeisnelheid

12


Aq.Acuut Categorie 2,3 (enkel GHS) Giftig voor het waterleven: 1 mg/L < ERVacuut ≤ 10 mg/L - 96h-LC50 (vissen) - 48h-EC50 (schaaldieren) - 72h of 96h ErC50 (algen/andere waterplanten) Aq.Acuut 2 Schadelijk voor het waterleven: 10 mg/L < ERVacuut ≤ 100 mg/L - 96h-LC50 (vissen) - 48h-EC50 (schaaldieren) - 72h of 96h ErC50 (algen/andere waterplanten) Aq.Acuut 3


Chronische indeling

Chronische data beschikbaar

Geen chronische data beschikbaar

13


Chronische categoriën op basis van chronische test data (MENGSELS en NIET-AFBREEKBARE STOFFEN • Chronische NOEC of EC10 (vissen) en/of

• Chronische NOEC of EC10 (schaaldieren) en/of

• 72h of 96h ErC10 (algen/andere waterplanten) Bepalen van de ERVchronisch ERVchronisch ≤ 0.1mg/L Aq.Chron.1

0.1 < ERVchronisch ≤ 1 mg/L Aq.Chron.2

Data voor de meest gevoelige acute taxonomische groep moeten beschikbaar zijn!!


Chronische categoriën in aanwezigheid chronische data- ENKEL VOOR SNEL-AFBREEKBARE STOFFEN • Chronische NOEC of EC10 (vissen) en/of

• Chronische NOEC of EC10 (schaaldieren) en/of

• 72h of 96h ErC10 (algen/andere waterplanten) Bepalen van de ERVchronisch ERVchronisch ≤ 0.01 > ERVchronisch ≤ 0.1 > ERVchronisch 0.01 mg/L 0.1 mg/L ≤ 1 mg/L Aq.Chron.1 Aq.Chron.2 Aq.Chron.3 Data voor de meest gevoelige acute taxonomische groep moeten beschikbaar zijn!!

14


Chronische categoriën in afwezigheid chronische data (surrogaat methode) Startpunt: ACUTE DATA • 96h-LC50 (vissen) en/of • 48h-EC50 (schaaldieren) en/of • 72h or 96h ErC50 (algen/andere waterplanten) Bepalen van de ERVacuut For substances: And the substance is not rapidly degradable and/or the experimentally determined BCF is equal to/larger than 500 (or, if absent,

the log KOW is equal to/larger than 4) ERVacu. ≤ 1mg/L Aq.Chron.1

1> ERVacu. ≤ 10 mg/L Aq.Chron.2

10 > ERVacu. ≤ 100 mg/L Aq.Chron.3

Alle acute data > 100 mg/L : geen chronische klassificatie


Vermenigvuldigingsfactor (M-factor)

Vermenigvuldigingsfactor voor stoffen met acute toxiciteit < 1 mg/L of een chronische toxiciteit < 0,1mg/L (niet snel afbreekbaar) of < 0,01 mg/L (snel afbreekbaar)

15


Aq.Acuut 1

Binnen een factor van ??

M=1000

M=100

0.001 mg/L

M=10

Aq.Acuut 2

Aq.Acuut 3

Binnen een factor 10

Binnen een factor 10

ERVacuut

M=1

0.01 mg/L 0.1 mg/L

1 mg/L

Niet geklasseerd

10 mg/L

100 mg/L


16



Voorbeelden - stof

Acute data:

Chronische data:

48h -Daphnia: 101 mg/L 72h-alg: 18 mg/L 96h-vis: 16 mg/L

21d-Daphnia: 12 mg/L 72h-alg: 2.6 mg/L 28d-vis: 0.2 mg/L

17


Beslissingsboom voor mengsels


Getrapte benadering

Testdata van het mengsel

Extrapolatie gelijkaardige mengsels Optelmethode en/of somformule methode

18


Testdata van het mengsel - Moet gebruikt worden indien beschikbaar - Indien nog niet beschikbaar à gebruik van alternatieve methoden alvorens te testen (optelmethode) - Data voor biodegradatie en bioaccumulatie voor mengsels mogen niet gebruikt worden


Voorbeelden -mengsel Acute data:

Chronische data:

48h -Daphnia: 0.85 mg/L 72h-alg: 1.2 mg/L 96h-vis: 0.96 mg/L

21d-Daphnia: 0.12 mg/L 72h-alg: no data 28d-vis: no data

19



Chronische data:

48h -Daphnia: 4.5 mg/L 72h-alg: 9.3 mg/L 96h-vis: 2.0 mg/L

21d-Daphnia: no data 72h-alg: no data 28d-vis: no data



Chronische data:

48h -Daphnia: 0.9 mg/L 72h-alg: 4.5 mg/L 96h-vis: no data

21d-Daphnia: no data 72h-alg: 0.95 mg/L 28d-vis: 0.70 mg/L

20


Extrapolatie tussen mengsels (bridging) Wanneer er voldoende (test)data ter beschikking zijn van gelijkaardige mengsels Verdunning: een mengsel behoudt zijn klassificatie wanneer het wordt verdund met een stof die minder streng wordt geklasseerd. Batching: dezelfde klassificatie kan worden gebruikt voor verschillende “batches” van eenzelfde mengsel (identieke productie-omstandigheden, zelfde ingrediënten en zelfde concentratie)


Extrapolatie tussen mengsels (bridging) Zeer toxische mengsels: een mengsel dat voor een eindpunt reeds de strengste classificatie heeft, behoudt deze wanneer de concentratie aan stoffen met deze classificatie wordt verhoogd. Interpolatie-methode “Substantially similar mixtures” Aerosolen

21


Extrapolatie tussen mengsels (bridging) Toegelaten variatie voor een mengel waarvan de classificatie is gebaseerd op test gegevens


Optel-methode: Welke componenten?

Concentratie Geklasseerde componenten • Aq.Acute/Chron.1 : 0.1% / M • Aq.Chron.2,3 : 1%

Klassificatie categorie

M-factor

22


Optelmethode (summation method) Acute klassificatie Som van geklasseerde componenten

Mengsel klassificatie:

Aq.Acuut 1 * M ≥ 25%

Aq.Acuut 1


Optelmethode (summation method) Chronische klassificatie Som van geklasseerde componenten:

Mengsel klassificatie:

Chron.1 * M ≥ 25%

Aq.Chronisch 1

(Chron.1 * M *10) + Chron.2 ≥ 25%

Aq.Chronisch 2

(Chron.1*M*100) + (Chron.2*10) + Chron.3 ≥ 25%

Aq.Chronisch 3

Chron.1 + Chron.2 + Chron.3 + Chron.4 ≥ 25%

Aq.Chronisch 4

23


Aq.Chr.1 Aq.Chr.2

Mengsel

0.15 %

8.0%

Aq.Chr.3

Niet geklasseerd

11.0%

80.85%

M=1

Aq.Chr.1?

x M-factor

Aq.Chr.2? (

x 10 x M ) +

Aq.Chr.3? (

x 100 x M ) + (

= 0.15% < 25%

= 9.5% < 25%

x 10) +

= 106% < 25%

Mengsel geklasseerd als Aq.Chronisch 3


Voorbeeld optelmethode chronisch Acute klassificatie

M

Chronische klassificatie

M

C (%)

Aq.Acuut 1

10

Aq.Chron.1

10

1

Aq.Acuut 1

1

Aq.Chron.2

-

3

Geen class.

-

Aq.Chron.2

-

10

Geen class.

-

Aq.Chron.3

-

10

Geen class.

-

Geen class.

-

10

Geen class.

-

Geen class.

-

66

Acute klassificatie? Chronische klassificatie?

24


Voorbeeld optelmethode chronisch Acute klassificatie: Acuut geklasseerde componeneten zijn C1 en C2 (C1 * M1 ) + (C2 * M2) = 1%*10 + 3%*1 = 10% + 3% = 13% < 25% Þ Geen acute klassificatie Chronische klassificatie: Aq.Chron.1 geklasseerde componenten: C1 (1%) C1 * M1 = 1%*10 = 10% <25% : geen Aq.Chron.1 klassificatie Aq.Chron.2 geklasseerde componenten: C2 (3%) en C3 (10%) Aq.Chron.2 + 10*Aq.Chron.1*M-factor = 3% + 10% + 1%*10*10 = 113% > 25% Þ Aq.Chron.2 klassificatie


Voorbeeld 2 Mengsel “Essenscia” met 3 componenten: - C1 = 10 % ; M factor: 10 ; Aq.Chron.1 - C2 = 0.2 % ; M factor 100 ; Aq.Chron.1 - C3 = 15 % ; Aq.Chron.3 Resultaat: Aq.Chron.1? : (10% X 10) + (0.2% X 100) = 120% ≥ 25 % à Aq.Chron.1

25


Bridging of optelmethode? Mengsel “Essenscia”: Chronisch 1 klassificatie Verdunning 1:5 met water (niet-geklasseerde stof) Bridging: Het verdunde mengsel heeft dezelfde classificatie als het origineel mengsel Optel-methode: - C1 = 2 % ; M factor: 10 ; Chron. Cat 1 - C2 = 0.04 % ; M factor 100 ; Chron; Cat 1 - C3 = 3 % ; Chron. Cat 3 Chron. Cat 1? (2% X 10) + (0.04% X 100) = 24% < 25 % à GEEN Aq.Chronisch 1 Chron. Cat 2? (2% X 10 x 10) + (0.04% X 100 x 10) = 240% ≥ 25 % à Aq.Chronisch 2


Somformule (additivity formula) acuut

- Ci = concentratie component (gewichtspercentage) - L(E)C50 = LC50 of EC50 component (mg/L) -n = aantal bestanddelen -L(E)C50m = LC50 of EC50 mengsel (mg/L)

26


Somformule (additivity formula) chronisch

- Ci = concentratie component (gewichtspercentage)- snel afbreekbare stoffen - Cj = concentratie component (gewichtspercentage)- niet afbreekbare stof - NOECi= NOEC (EC10) snel afbreekbare component (mg/L) - NOECj= NOEC (EC10) niet afbreekbare component (mg/L) -n = aantal bestanddelen - NOECm = Equivalente NOEC van het gedeelte van het mengsel met testdata

En nu is het jullie beurt om in het diepe water te springen: oefeningen!!

Productbeleid Opleiding ‘CLP voor experten’ 2011

27

Oefening 1 “Mix 1”

“Mix 2”

“Mix 3”

0.15%

0.12%

0.11%

4%

16%

14%

12%

10%

10%

83.85%

73.88%

75.89%

Chronische klassificatie?

Productbeleid Opleiding ‘CLP voor experten’ 2011


Oefening 2

n.r.: niet relevant

M-factor

Mengsel “1”

Mengsel “2”

10

1.9 %

2.1 %

1

11 %

10.5%

n.r.

7%

7%

n.r.

3.5%

3.5%

n.r.

76.6 %

76.9 %

Chronische test gegevens voor mengsel “1” 21d-EC10 voor D.magna (invertebraat): 0.87 mg/L 72h-EC10 voor alg: 0.18 mg/L 28d-EC10 voor vis: > 1 mg/L

28

Milieuklassificatie in CLP

Recommend Documents