VISIE HANOVER/MAWAKABO (NA BIGI DREN FU DEN ANOFRU SMA)
Na ini Para Anofru/Mawakabo de a moro prisiri pranasi fu tan, wroko nanga libi gi den ‘sebi bigi famiri’ nanga ala den baka pikin; a de wan pranasi di e sreka en srefi sondro prati, nanga sma efu orga di e span anu nanga kruderi mankandra, fu go na fesi ala fasi.
MISSIE HANOVER/MAWAKABO (NA PASI FU WAKA GO MITI NA DREN)
Een gemeenschap creëren die sociaal-politiek goed bestuurd wordt en die sociaal-cultureel leefbaar, ecologisch welzijnsbevorderend en economisch
welvarend is.
Historie Hanover is in de 17e en 18e eeuw voornamelijk een houtplantage geweest en heeft verschillende eigenaren gekend. In 1752 was Hannover een kleine suikerplantage met 115 slaven. Rond 1772 werd Hannover een koffieplantage. Omstreeks 1832 had Hannover, waar er intussen indigo werd geteeld, een populatie van 136 slaven en een oppervlakte van 3.636 akkers. De houtgronden De Vrede, Welgelegen en De Eendragt werden toen ook aan Hannover toegevoegd. In totaal ging het om een grondgebied van ca. 4.300 ha. Tot 1900 werd er in Hannover Indigo geteeld (voor de productie van blauwsel). Deze plant werd nog in twee andere plantages geproduceerd: A La Bonne Heure en Twee Kinderen (staat nu bekend als “Blauwgrond”). Ouderen geven aan dat er op Hannover een “blauwselfabriek” stond. Ruines van deze fabriek (volgens de ouderen) zijn er nog te vinden (zie: foto’s rechts). In 1843 was Hanover 3.636 akkers groot en telde 170 personen (slaven). Op 1 juli 1863 bezat de plantage 246 slaven. Na de afschaffing van de slavernij en de periode van het Staatstoezicht hebben de landbouwers, de heren: David Fer, Joris Klas, Paulus Krak, Jantje Vreds, Johannes Ambel, William Mijnals en Jan Clydesdale op 25 september 1877 het grondgebied behorende tot de plantage Hanover en Mawakabo aan de Parakreek, district Para, gekocht van de plantage eigenaar, dhr. Hugh Wright, die ook eigenaar was van plantage Alliance. Geografische ligging De plantages Hannover/ Mawakabo, beide gelegen aan de Pararivier, vormen samen een van de groot-ste plantages in district Para. De plantages strekken zich uit vanaf de Afobakaweg tot de Pararivier (Hannover), vanaf deze rivier tot de Kennedyweg (Mawakabo) en hebben bij elkaar een oppervlakte van ca. 37km2. Hannover en Mawakabo liggen beide in het district Para. Dit district ligt centraal in Suriname en grenst in het noorden aan het district Wanica, in het westen aan het district Saramacca, in het zuiden aan het district Brokopondo en in het oosten aan het district Comme-wijne.
Politiek-administratieve localisering Het district Para bestaat uit 5 ressorten, tw.: ressort Zuid-Para, Noord-Para, Oost-Para, Bigi Poika en Carolina. Plantage Hannover en Mawakabo behoren tot het ressort Zuid-Para, dat ruim 5.600 inwoners telt1. In Hanover is er een oude woonkern die bestaat uit ca. 17 huizen. Het zijn houten huizen die gemiddeld langer dan 50 jaar geleden gebouwd zijn. Ze staan naast en tegenover elkaar. Deze woonkern vormde en vormt nog steeds het “hart” van Hanover/ Mawakabo. De huizen in Hanover staan langs de enige weg die tevens leidt naar de Pararivier (zie: foto links). In Mawakabo zijn er ook huizen die deels uit steen en hout bestaan (zie: foto linksonder) en ietwat verspreid staan ten opzichte van elkaar langs de Weg naar Hanover die uitkomt op de Kennedyweg (zie: foto rechtsonder).
Sociale demografie Na de periode van het Staatstoezicht was er tot en met de jaren '80 in de plantages een actieve en levendige leefgemeenschap. In de jaren ’90 en daarna zijn de inwoners van deze plantages, vanwege verschillende factoren en oorzaken, waaronder de Binnenlandse Oorlog, geleidelijk aan gemigreerd naar o.a. Paramaribo, Para en Wanica. Uitgaande van een aantal van 100 personen per hoofdfamilie kan gesteld worden dat plantage Hannover / Mawakabo minstens 900 nazaten en erfgenamen van zeven hoofdfamilies: Krak, Klas, Mijnals, Ambel, Fer, Clydesdale, Mijnals en Vreds en twee andere belangrijke families zijn: Panka en Renfrum.
1
Stg. Planbureau Suriname, Structuuranalyse Districten 2003 -2008, april 2010.
Sociale organisatie en politiek bestuur De plantages Hanover/ Mawakabo zijn in het grijze verleden geleid door een dorpshoofd, geassisteerd door een of meer basya; in het recente verleden zijn de plantages geleid door een bestuur dat al dan niet door middel van verkiezing gekozen werd (zie: foto’s links). De laatste verkiezing van een plantagebestuur voor een termijn van vier jaar vond plaats op 18 februari 2012. In 2001 heeft een groep personen zich verenigd in de Commissie Jongeren Hanover voor het actief ontplooien van activiteiten in de pantage; in 2001 is de commissie opgegaan in: Stichting Jongeren Hanover, weliswaar met enkele andere bestuursleden. Deze stichting ontplooit tot op de dag van vandaag activiteiten in de plantage; ze stichting zorgde voor de aanleg van een drinkwatervoorzieninginstallatie in 2006 en de organisatie van ontwikkelingsgerichte workshops met plantage bewoners in 2011. Deze stichting heeft in oktober 2012 een boekje uitgebracht A Grun Gudu fu Anofru, waarin de biologische en ecologische rijkdommen van de plantages zijn geinventariseerd en vervat. Er zijn nog meer stichtingen actief die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de plantages. Sociaal-cultureel leven Mawakabo en Hanover worden langzaam aan permanent bewoond en zullen dat de komend vijf jaar, ook al wonen tal van nazaten nog buiten de plantages. Er zijn vanuit de erfgenamen/ nazaten al acties ondernomen om zich te gaan vestigen in de plantages; via een huisvestingsproject dat voorziet in ruim 150 (tuin)bouw kavels wil het bestuur de (her)bevolking van de plantages versneld en verder bevorderen.
Volgens de ouderen bestond er vroeger een levendigere sfeer. De kerk, school en gemeenschapscentrum waren de belangrijkste gemeenschapsfaciliteiten in de plantage, maar deze raakten in verval. Er heerste naar zeggen van de ouderen een duidelijke harmonie vroeger onder de plantage bewoners. Fosten tori en gezelschapsspelen, zoals dyul, olo meti, fajaston, joka en dyompo futu waren gemeengoed. Het sociaal-cultureel leven stond vroeger sterk onder invloed van de sociaal-culturele wetten stelt Wooding in zijn boek en onder het gezag van de dorpsaisa, de Gronwinti. Door de jaren heen is die invloed en dat gezag sterk verminderd.
In Mawakabo is er een ‘winti kampu’ waar nazaten of derden spiritueelculturele en sociale activiteiten kunnen ontplooien (zie: foto’s links). De ‘posu’ vormt in spiritueel-cultureel opzicht een sacrale plek binnen de plantages. De plantages worden door het jaar heen regelmatig in het weekend bezocht door nazaten/ erfgenamen die er (nog) niet permanent wonen voor allerlei doeleinden. Ze gaan er voor het zoeken van vertier en ontspanning, vieren van verjaardagen, verrichten van spiritueel-culturele rituelen (winti prey, pleng offers, plaatsen van een pai etc.), en voor het onderhouden van het onderlinge contact of om te vissen (zie: foto's onder). Tijdens de vakantieperioden zijn er meer erfgenamen/ nazaten die logeren in de plantages, dan in andere periode van het jaar.
Economie Na het Staatstoezicht tot in de jaren ’80 waren landbouw en houtkap de voornaamste economische activiteiten. Er werden ook aardvruchten vervoerd per boot naar de stad om te verkopen. De plantage bewoners waren grotendeels zelfvoorzienend. Toerisme, landbouw en de verkoop van bos-bijproducten vormen vandaag de dag meest potentiële economische mogelijkheden. In Mawakabo wordt er al sinds de jaren '60 zand afgegraven en wat nu ook blijkt op een onverantwoorde manier. Ook de overheid (het toenmalig gouvernement) was in die jaren betrokken bij de zandafgravingen (zie: foto linksonder); deze zijn reeds een jaar stopgezet. Nu zijn dat particulieren. Er is ook een vakantieoord in deze plantage aanwezig, genaamd Mawakabo Nature Resort (zie: foto rechtsonder).
Plantage Mawakabo De Lobin savanne In plantage Mawakabo komt er een bekende savanne voor, nl. de Lobin savanne (bij de mensen bekend als loben). Deze betrekkelijk unieke savanne savanne is in de jaren '60 vaak gebruikt voor natuurwetenschappelijk onderzoek. De Lobin savanne bestaat voor 90% uit gras en de sabana kasyu (Curatella americana). De Lobin savanne vormt nog steeds een studiegebied voor studenten van het IOL en de FTW -bosbouw studenten, die kennis willen vergaren van savanne ecosystemen. Deze savanne fungeert dus als een “field school” in het educeren van studenten voor wat betreft de ecologie en vegetatie van savannes. Rivier-oever ecosysteem/ maurici en moko-moko natte savanne De rivieroever en haar periferie (inclusief de natte moko-moko en maurici savanne) zijn esthetisch gezien een uiterst geschikt gebied om bewaard te blijven (zie: foto's rechtsonder). Het behoud hiervan kan verder essentieel zijn voor de sportvisserij die vanuit Hanover of Mawa-kabo gestimuleerd kan worden. Ook het kajakken vormt een toeristische attractie; zelfs in de zwampen.
Bron: A Grun Gudu Fu Anofru, Stichtingen Jongeren Hanover, Paramaribo oktober 2013 http://wianofru.nl/plantage-hanover/
