maatschappijleer 2 CSE KB

Examen VMBO-KB

2015 tijdvak 2 dinsdag 16 juni 13.30 - 15.30 uur

maatschappijleer 2 CSE KB

Dit examen bestaat uit 46 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 55 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden.

KB-0323-a-15-2-o

Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op.

Criminaliteit en rechtsstaat tekst 1 Rechter spreekt man vrij van vechtpartij Op 15 oktober 2012 remt Van G. voor een overstekende moeder met kind. Achter hem rijdt een man op een bakfiets, die te laat doorheeft dat Van G. remt. Een botsing volgt. Van G. schreeuwt: “Wat doe je nou man?” Daarop loopt de fietser boos op hem af. Van G.: “Ik schrok en dacht: Hij wil me slaan. Ik sloeg hem uit zelfverdediging. Hij wankelde naar achteren, maar kwam terug en trok mijn overhemd kapot. Ik deed mijn hemd uit en gaf hem opnieuw een klap.” De eis was 500 euro boete, maar de rechter heeft Van G. vrijgesproken. Volgens de rechter … . naar: www.haarlemsdagblad.nl van 24 juni 2013 1p

1p

1

2

De rechter uit tekst 1 heeft rekening gehouden met een uitgangspunt in het strafrecht. Wat moet er op de puntjes in tekst 1 komen te staan? A handelde Van G. uit noodweer. B is de zaak niet ernstig genoeg om te vervolgen. C is het uitdelen van klappen niet strafbaar volgens de wet. Zie tekst 1. In een rechtszitting hebben verschillende functionarissen een rol, zoals de advocaat.  Welke functionaris heeft 500 euro boete geëist?

KB-0323-a-15-2-o

2 / 24

lees verder ►►►

tekst 2 SGP: Vóór de veiligheid Op straat en ook thuis voelen veel mensen zich steeds onveiliger. Dit vraagt om meer politie. Bijvoorbeeld om overlast van rondhangende jongeren tegen te gaan, maar ook in de strijd tegen vernielzucht en harde misdaad. Misdaad mag niet lonen. De SGP is voor het streng straffen van criminelen en meer aanwezigheid van de politie op straat. naar: www.sgp.nl van 23 april 2014

1p

3

Lees tekst 2. De maatregelen waar de SGP voor is, kunnen behalve een repressieve werking ook een preventieve werking hebben.  Noem een maatregel waar de SGP voor is en leg uit dat deze maatregel een preventieve werking kan hebben. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. De maatregel … (vul maatregel uit tekst in) kan een preventieve werking hebben, want … tekst 3 Zwaan gedood Een 23-jarige man uit Ede heeft bekend dat hij een week geleden een wilde zwaan heeft gedood. Hij was onder invloed van drank en drugs toen hij het beest doodde. naar: www.spitsnieuws.nl van 28 april 2014

1p

4

Om een beeld te krijgen van de omvang van de criminaliteit in Nederland wordt gebruik gemaakt van verschillende soorten onderzoeken en statistieken. In welk soort onderzoek of statistiek zal het voorval uit tekst 3 in ieder geval niet voorkomen? A in dader-enquêtes B in politiestatistieken C in rechtbankstatistieken D in slachtoffer-enquêtes

KB-0323-a-15-2-o

3 / 24


tekst 4 Bericht van de voorzitter over koperdiefstal We stonden de afgelopen dagen volop in de aandacht: De Telegraaf, het journaal en vele andere media berichtten over onze voetbalclub GeuzenMiddenmeer. Maar helaas om de verkeerde reden. We zijn het slachtoffer geworden van gewetenloze koperdieven. Ze hebben in de kleedkamers, douches en toiletten koperen leidingen gesloopt en meegenomen. Daarnaast zijn er veel deuren en sloten vernield. De geschatte opbrengst is 100 euro. De geschatte schade is meer dan 10.000 euro. Daarnaast zijn er ook honderden spelers die niet kunnen spelen dit weekend. naar: www.geumid.nl van 16 maart 2014 2p

5

Uit tekst 4 blijkt dat de koperdiefstal bij voetbalvereniging GeuzenMiddenmeer materiële en immateriële gevolgen heeft gehad.  Geef uit tekst 4 een zin waaruit een materieel gevolg blijkt en geef een zin waaruit een immaterieel gevolg blijkt. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. Zin waaruit een materieel gevolg blijkt: … Zin waaruit een immaterieel gevolg blijkt: … tekst 5 ‘Straf koperdief af’ Koperdiefstal op het spoor moet veel harder bestraft worden, vindt het CDA. CDA-Kamerlid Sander de Rouwe wil dat bij het bepalen van de strafmaat ook rekening wordt gehouden met de gevolgen die de diefstal heeft. Vrijdag werd het treinverkeer tussen Amsterdam en Schiphol ernstig ontregeld door koperdieven. Door een koperdiefstal reden zaterdagochtend korte tijd geen treinen tussen Sittard en Heerlen. “Het kan niet zo zijn dat de dief twintig uur moet straatvegen, terwijl duizenden mensen uren vertraagd zijn”, zegt De Rouwe. Hij wil dat de politie meer bevoegdheden krijgt om voertuigen bij het spoor te controleren. naar: Het Parool van 8 september 2014

KB-0323-a-15-2-o

4 / 24


2p

6

Koperdiefstal is een sociaal en politiek probleem.  Geef aan de hand van tekst 5 een reden waarom koperdiefstal zowel een sociaal als een politiek probleem is. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. Een sociaal probleem, omdat … Een politiek probleem, omdat … tekst 6 Veroordeling zakenman is definitief Gisteren heeft … het cassatieverzoek van zakenman P. afgewezen. Daarmee is de veroordeling van P. tot vier jaar cel definitief geworden. P. werd in mei 2012 veroordeeld voor onder andere oplichting en belastingfraude. naar: www.nrc.nl van 19 februari 2014

1p

7

Wat moet op de puntjes in tekst 6 worden ingevuld? A de Hoge Raad B de sector kanton van de rechtbank C de strafsector van de rechtbank D het gerechtshof

1p

8

Er worden verschillende soorten criminaliteit onderscheiden. Voor welk soort criminaliteit is de zakenman uit tekst 6 veroordeeld? A delicten tegen de openbare orde en gezag B heling C veelvoorkomende criminaliteit D witteboordencriminaliteit

KB-0323-a-15-2-o

5 / 24


tekst 7 Gevangenisstraf voor brandstichter

5

Een man die vorig jaar mei brand stichtte in twee woningen in Pijnacker is veroordeeld tot een gevangenisstraf van achttien maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk. Ook moet de man zijn ex-buren, ook slachtoffers van de brand, duizend euro schadevergoeding betalen. Tussen de man en zijn buren was al jaren een conflict. Onder invloed van alcohol en uit frustratie kwam de man tot zijn daden, aldus de rechtbank. Om te voorkomen dat de man in de toekomst in herhaling valt, legt de rechtbank verplichte behandeling en begeleiding door de … op. naar: www.omroepwest.nl van 10 april 2014

1p

9

Wie of wat moet er op de puntjes in tekst 7 worden ingevuld? advocaat officier van justitie rechter reclassering

A B C D

1p

10

Zie tekst 7. Wat wordt bedoeld met ‘zes maanden voorwaardelijk’? A Alleen als de man in een bepaalde periode na afloop van de gevangenisstraf weer een strafbaar feit pleegt, moet hij voor die zes maanden de gevangenis in. B Als de man zich in de gevangenis goed gedraagt, hoeft hij die laatste zes maanden niet meer in de gevangenis te zitten. C Die zes maanden moet de man in ieder geval in de gevangenis zitten. D Na afloop van de gevangenisstraf heeft de man nog een proeftijd van zes maanden, waarin hij geen strafbare feiten mag plegen, anders moet hij weer de gevangenis in.

KB-0323-a-15-2-o

6 / 24


2p

11

Hieronder staan vier beweringen naar aanleiding van tekst 7.  Geef van elke bewering aan of deze juist of onjuist is. 1 De man heeft zich schuldig gemaakt aan zogenaamde veelvoorkomende criminaliteit. 2 De rechtbank geeft in regel 5-6 een maatschappelijke verklaring voor het criminele gedrag van de man. 3 De rechtbank heeft de man twee hoofdstraffen en een maatregel opgelegd. 4 Eén van de doelen die de rechtbank met de straf wil bereiken, is resocialisatie. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. 1=… 2=… 3=… 4=… tekst 8 Hoe werkt Burgernet? Burgernet wordt ingezet bij dringende zaken waarbij een duidelijke beschrijving van een persoon of van bijvoorbeeld een voertuig beschikbaar is. Bijvoorbeeld bij:  doorrijden na een aanrijding  beroving  vermiste personen Burgernetdeelnemers in de buurt ontvangen van de politie een spraak- of sms-bericht met het verzoek uit te kijken naar een persoon of voertuig. Deelnemers met informatie kunnen rechtstreeks met de meldkamer bellen via het gratis Burgernetnummer 0800-0011. De informatie wordt direct doorgegeven aan politie in de buurt. naar: www.burgernet.nl van april 2014

1p

12

Er zijn verschillende soorten overheidsbeleid ten aanzien van criminaliteit. Onder welk soort beleid valt de inzet van Burgernet in tekst 8? A gevangenisbeleid B opsporingsbeleid C preventiebeleid D vervolgingsbeleid

KB-0323-a-15-2-o

7 / 24


2p

13

De politie heeft een aantal bevoegdheden om haar taken goed te kunnen uitvoeren. Hieronder staat een aantal mogelijke bevoegdheden van de politie. 1 een verdachte 24 uur vasthouden voor verhoor 2 een verdachte dwingen om antwoord te geven op de vragen tijdens het verhoor 3 een volwassen verdachte dwingen om het identiteitsbewijs te laten zien 4 een verdachte meenemen naar het politiebureau 5 een verdachte fouilleren  Welke van deze bevoegdheden heeft de politie zelfstandig, zonder dat zij toestemming nodig heeft van de officier van justitie of de rechtbank? Kies drie nummers uit het rijtje.

1p

14

De bevoegdheden van de politie staan nauwkeurig omschreven in de wet. Waarom zijn de bevoegdheden van de politie zo nauwkeurig omschreven in de wet? A omdat de politie tegen agressie beschermd moet kunnen worden B omdat dit belangrijk is voor de rechtsbescherming van de burger C omdat er anders gevaar voor eigenrichting bestaat tekst 9 Politie pakt man op De politie heeft een 28-jarige man aangehouden op verdenking van mishandeling en bedreiging van een aantal personen in een snackbar. De verdachte heeft een … ontvangen om voor de rechter te verschijnen. naar: www.alphens.nl van 15 mei 2014

1p

15

Welk woord moet op de puntjes in tekst 9 worden ingevuld? A aangifte B dagvaarding C proces-verbaal D requisitoir

KB-0323-a-15-2-o

8 / 24


tekst 10

Hierbij wil ik iedereen bedanken voor het op Facebook zetten wanneer jullie allemaal op vakantie zijn. Ik kan niet iedereen persoonlijk bezoeken, door de hoge werkdruk. Ik vraag hiervoor uw begrip. naar: twitter.com/BuurtprevSchipl van 10 juni 2014 1p

16

Tekst 10 is een twitterbericht van de Stichting Buurtpreventie Schipluiden. Stichting Buurtpreventie Schipluiden wil met deze tweet mensen op een grappige manier wijzen op een maatschappelijke oorzaak van crimineel gedrag. Welke maatschappelijke oorzaak van crimineel gedrag is dit? A Crimineel gedrag wordt aangeleerd. B De gelegenheid maakt de dief. C een gebrek aan maatschappelijke bindingen D slechte levensomstandigheden

KB-0323-a-15-2-o

9 / 24


tekst 11 Boek over kraken In het boek ‘De kraker, de agent, de jurist en de stad’ vertelt kraakster Moira van Dijk haar verhaal en dat van andere krakers uit Amsterdam. Het boek is een soort stripboek over de roerige periode rond 1 oktober 2010, toen kraken strafbaar werd. Het stripverhaal laat zien dat de strijd tussen krakers en agenten regelmatig hevig oplaaide. Bij de ontruiming van kraakpand Schijnheilig aan de Passeerdersgracht in Amsterdam, op 5 juli 2011, werden 140 mensen opgepakt. naar: Het Parool van 8 mei 2014 1p

Leg uit of uit tekst 11 blijkt dat criminaliteit een plaatsgebonden begrip is, of een tijdgebonden begrip. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. Uit tekst 11 blijkt dat criminaliteit een … (plaatsgebonden/tijdgebonden) begrip is, want uit tekst 11 blijkt dat …

17

tekst 12 De criminaliteit onder jongeren daalt

5

10

De jeugdcriminaliteit blijft dalen. In vijf jaar tijd zijn er 30 procent minder aangehouden jongeren. Dat blijkt uit het onderzoek over jeugdcriminaliteit dat gisteren is uitgebracht. Hoe is de daling sinds 2007 te verklaren? Daar is geen duidelijk antwoord op. Om te beginnen gaat het in het onderzoek alleen over de geregistreerde jeugdcriminaliteit: wat politie, OM en rechters vastleggen. Of de werkelijke criminaliteit evenveel is gedaald, is de vraag, zegt Anne-Marie Slotboom, hoofddocent aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Je vindt waar je naar zoekt. Zo staat criminaliteit van meisjes nu in de belangstelling, en zal je dat dus ook meer aantreffen – en registreren. Maar dat jeugdcriminaliteit afneemt, dat klopt. “Ander onderzoek, waarin jongeren zelf wordt gevraagd of ze over de schreef zijn gegaan1), laat ook een daling zien, maar minder spectaculair.”

noot 1 over de schreef gaan = iets doen wat niet mag

naar: NRC Handelsblad van 13 mei 2014

KB-0323-a-15-2-o

10 / 24


1p

18

Cijfers in de politiestatistieken komen vaak niet overeen met de werkelijk gepleegde criminaliteit. Welke reden is hiervoor te herkennen in tekst 12? A De aangiftebereidheid kan per misdrijf verschillen. B De cijfers moeten worden gekoppeld aan de ontwikkeling van de bevolking. C Selectief opsporingsbeleid beïnvloedt de cijfers. D Zichtbare vormen van criminaliteit komen gemakkelijker onder de aandacht van de politie dan minder zichtbare. Zie regels 11-13 van tekst 12. Welk ‘ander onderzoek’ laat ook een daling zien? A daderonderzoek B onderzoek naar rechtbankstatistieken C slachtofferonderzoek D vergelijkend onderzoek

1p

19

1p

20

Welke van de onderstaande beweringen over veelvoorkomende criminaliteit is juist? A Delicten die onder veelvoorkomende criminaliteit vallen zijn meestal overtredingen. B Veelvoorkomende criminaliteit is meestal een vorm van witteboordencriminaliteit. C Veelvoorkomende criminaliteit wordt in het algemeen licht bestraft. D Zaken die over veelvoorkomende criminaliteit gaan, worden in het algemeen geseponeerd.

1p

21

Een van de doelen die een rechter kan hebben met het opleggen van een sanctie is beveiliging van de maatschappij. Welke maatregel heeft als belangrijk doel beveiliging van de maatschappij? A gevangenisstraf B hechtenis C TBS D werkstraf

KB-0323-a-15-2-o

11 / 24


tekst 13 Bericht op Facebook-pagina van de PvdA Tweede Kamerlid Roelof van Laar is voor een verbod op producten van kinderarbeid in Nederland. “Als ik een shirtje voor mijn dochter koop, wil ik niet dat een klein meisje aan de andere kant van de wereld dat in elkaar heeft moeten zetten.” naar: nl-nl.facebook.com/PartijvandeArbeid van 12 juni 2014 1p

22

Wat wil het Tweede Kamerlid in tekst 13? een nieuwe A fatsoensnorm B groepsnorm C rechtsregel D waarde

Politiek en beleid tekst 14 Referendum kost 30 miljoen per keer Een landelijk referendum houden kost wel 30 miljoen euro per keer. Dat vertelde de minister van Binnenlandse Zaken woensdagavond aan de Tweede Kamer. naar: www.nu.nl van 13 april 2013 2p

23

Een referendum heeft voor- en nadelen. In tekst 14 komt een nadeel van een referendum naar voren.  Noem twee andere nadelen van een referendum.

KB-0323-a-15-2-o

12 / 24


afbeelding 1

1p

24

Bekijk afbeelding 1. Op de derde dinsdag van september leest de koning de troonrede voor. Wie stelt of stellen de inhoud van de troonrede vast? A de ambtenaren B de koning C de ministers D de Tweede Kamer tekst 15 ‘Tijd om rechtspraak te democratiseren’ De Nederlandse rechtsstaat heeft voordeel bij de invoering van juryrechtspraak, te beginnen bij de zware levensdelicten. Dat vindt rechter Wouter van den Bergh. In de ogen van Van den Bergh is het “onbestaanbaar dat in onze staatsinrichting twee van de drie machten verregaand zijn gedemocratiseerd, maar de derde in het geheel niet.” naar: Trouw van 22 oktober 2013

1p

25

1p

26

De rechter in tekst 15 verwijst naar de drie machten van de trias politica. Welke drie machten zijn dit? A de controlerende, rechterlijke en wetgevende macht B de rechterlijke, controlerende en uitvoerende macht C de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht D de wetgevende, uitvoerende en controlerende macht Wie kan beslissen of juryrechtspraak in Nederland wordt ingevoerd? de controlerende macht de rechterlijke macht de uitvoerende macht de wetgevende macht

A B C D

KB-0323-a-15-2-o

13 / 24


afbeelding 2

bron: Trouw van 13 november 2013 1p

27

In afbeelding 2 zie je fractievoorzitter Geert Wilders van de PVV en Marine Le Pen, de leider van het Front National (een Franse politieke partij), samen dansen. De cartoon is gemaakt nadat Geert Wilders bekendmaakte dat hij een afspraak had gemaakt om met het Front Nationaal samen te gaan werken in Europa. Waarin wilden zij gaan samenwerken? A in de Europese Commissie B in de Raad van de regeringsleiders van de EU-landen C in de Raad van ministers van de regeringen van de EU-landen D in het Europees Parlement

KB-0323-a-15-2-o

14 / 24


tekst 16 De … (1) … en … (2) … vormen samen de regering. Het kabinet, dat bestaat uit de … (3) … en … (4) … , bestuurt het land en voert het beleid uit. naar: www.rijksoverheid.nl

2p

28

Lees tekst 16. Wat moet er op de puntjes bij (1), (2), (3) en (4) worden ingevuld? Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. (1) = … (2) = … (3) = … (4) = … tekst 17 Het nieuwe ontslagrecht Op 10 juni 2014 heeft … ingestemd met het wetsvoorstel ‘Wet werk en zekerheid’ van de minister van Sociale Zaken. Daarmee zal het Nederlandse ontslagrecht na vele jaren van discussie, adviezen en plannen, definitief veranderen. Het nieuwe ontslagrecht treedt per 1 juli 2015 in werking. naar: www.yurisrechtshulp.nl van 1 juli 2014

1p

29

Wat moet op de puntjes in tekst 17 worden ingevuld? A de belangenvereniging voor werkgevers B de Eerste Kamer C de Tweede Kamer D het kabinet

KB-0323-a-15-2-o

15 / 24


tekst 18 Selfie in stemhokje Stichting Bescherming Burgerrechten en Lucas Kruijswijk, een bezorgde burger, hebben een rechtszaak aangespannen tegen het ministerie van Binnenlandse Zaken. Zij vinden dat de selfie in het stemhokje – de zogenoemde ‘stemfie’ – in strijd is met … . Het ministerie van Binnenlandse Zaken vindt dat de ‘stemfie’ mag. Maar zo onschuldig is deze praktijk niet, zegt advocaat Douwe Linders namens de Stichting Bescherming Burgerrechten en Kruijswijk. Door het toestaan van de ‘stemfie’ biedt het ministerie volgens de advocaat gelegenheid aan “allerlei ongeoorloofde beïnvloeding van het stemgedrag”. “Neem een dominante vader die beslist wat iedereen moet stemmen. En een foto eist als bewijs.” Ook partijleider Pechtold van D66 maakte een ‘stemfie’:

naar: www.nrc.nl van 26 april 2014 1p

30

Een parlementaire democratie heeft verschillende kenmerken, waaronder het kenmerk dat er grondrechten zijn, zoals het recht op privacy. Uit tekst 18 blijkt dat de Stichting Bescherming Burgerrechten en Lucas Kruijswijk vinden dat het toestaan van het maken van een selfie in het stemhokje in strijd is met een ander kenmerk van een parlementaire democratie.  Welk kenmerk van een parlementaire democratie is dit?

KB-0323-a-15-2-o

16 / 24


tekst 19

Ons Belang wil zich de komende vier jaar weer inzetten voor de belangen van de burgers. Schiermonnikoog is een veilige plaats om te wonen. Aan ons de taak dit zo te houden. De leefbaarheid wordt echter voor een groot deel bepaald door de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven. Het gemeentebestuur moet zo weinig mogelijk ingrijpen in die verantwoordelijkheid. En alleen wanneer het niet anders kan, sturend optreden en het algemeen belang tegen het persoonlijk belang afwegen. naar: www.onsbelangschiermonnikoog.nl 1p

31

Ons Belang is een lokale politieke partij in Schiermonnikoog. Net als landelijke politieke partijen, kunnen lokale politieke partijen zich baseren op uitgangspunten van politieke stromingen. Welke politieke stroming is te herkennen in tekst 19? A de ecologische stroming B de liberale stroming C de rechts-extremistische stroming D de sociaaldemocratische stroming

KB-0323-a-15-2-o

17 / 24


tekst 20 Politieke partij Samen Welzijn Kwaliteit van leven is volgens Samen Welzijn niet alleen van materiële zaken afhankelijk. Solidariteit met wat zwak en kwetsbaar is, is een belangrijke voorwaarde in een samenleving. Samen Welzijn zet zich in voor een rechtvaardiger samenleving. Solidariteit, inspraak en aandacht voor het zwakkere zijn de uitgangspunten van onze partij. Samen Welzijn is bijvoorbeeld voor extra aandacht voor jongeren en voor emancipatie. naar: www.samenwelzijn.nl

1p

32

Lees tekst 20. Samen Welzijn zat als politieke partij tot 2014 in de gemeenteraad van de gemeente Sint Anthonis. Met welke politieke stroming komen de ideeën van deze partij het meest overeen? A de christendemocratische stroming B de liberale stroming C de rechts-extremistische stroming D de sociaaldemocratische stroming tekst 21 Meer samenleving, minder overheid Onze partij staat voor een zorgzame stad waar mensen verantwoordelijkheid nemen: voor zichzelf, voor elkaar en voor hun omgeving. Normen en waarden horen daarbij. Dat vraagt om een niet te grote overheid die burgers de ruimte biedt om die verantwoordelijkheid te dragen en te delen. Op dit moment is de gemeentelijke overheid te groot en te bemoeizuchtig. Onze partij kiest voor een kleinere gemeentelijke overheid en meer ruimte voor maatschappelijke initiatieven. naar: verkiezingsfolder van een politieke partij in Amsterdam

KB-0323-a-15-2-o

18 / 24


tekst 22 Meer stad, minder gemeente Onze partij staat voor een veilig, bloeiend en leefbaar Den Haag. Wij zorgen ervoor dat het huishoudboekje van de stad op orde is. We verlagen de belastingen. Wij zorgen voor minder regels. Wij zorgen ervoor dat ondernemers de ruimte krijgen te ondernemen. Wij staan voor een Den Haag van vrije mensen met respect voor iedereen. Voor ons geldt: voor wie hard werkt, verdient beter. naar: website van een politieke partij in Den Haag 2p

33

Tekst 21 en tekst 22 zijn afkomstig van twee verschillende politieke partijen.  Welke tekst hoort bij welke politieke partij? Kies uit: CDA, GroenLinks, SP en VVD. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. Tekst 21 hoort bij … Tekst 22 hoort bij … tekst 23 Protest tegen terrorisme In Den Haag hebben zo’n 250 mensen, voornamelijk sjiitische moslims, gedemonstreerd tegen het geweld in het Midden-Oosten, met name in Irak. Daar krijgt de terreurorganisatie Isis steeds grotere delen van het land in handen. De demonstranten hielden een stille tocht tegen jihadisten die geweld verheerlijken. Maar de demonstranten maken zich ook zorgen over wat er in Nederland gebeurt. Ze protesteerden ook tegen jongeren die vanuit Nederland op jihad (heilige oorlog) gaan en mensen die in de media terroristische organisaties durven te steunen. In een verklaring van de demonstranten staat dat aanhangers van terrorisme … misbruiken om openlijk haat te zaaien en hun gevaarlijke ideologie te verspreiden. naar: nos.nl van 29 juni 2014

1p

34

Het recht om te demonstreren is een grondrecht.  Welk ander grondrecht is op de puntjes in tekst 23 weggelaten?

KB-0323-a-15-2-o

19 / 24


tekst 24 Ziek na eten van de voedselbank? Overheid is straks aansprakelijk Supermarkten geven zelden producten die ze niet meer kunnen verkopen aan de voedselbank, omdat ze op dit moment nog aansprakelijk zijn als iemand ziek wordt. Dat moet veranderen, vindt de ChristenUnie. Kamerlid Carla Dik-Faber van de ChristenUnie werkt aan een wet die het voor supermarkten makkelijker moet maken om overgebleven eten te doneren. Zij wil daarvoor de aansprakelijkheid van supermarkten weghalen. “Als mensen ziek worden dan kunnen ze een schadeclaim indienen en die schadeclaim gaat dan niet naar de fabrikant, maar naar de rijksoverheid”, legt het Kamerlid uit. naar: www.rtlnieuws.nl van 11 juli 2014 1p

35

1p

36

1p

37

Van welk recht dat het parlement heeft, wil het Kamerlid in tekst 24 gebruik maken? A van het budgetrecht B van het recht van amendement C van het recht van initiatief D van het recht van interpellatie Zie tekst 24. Bij wie of wat gaat het Kamerlid het wetsvoorstel indienen? A bij de Eerste Kamer B bij de minister van Volksgezondheid C bij de Tweede Kamer D bij het kabinet In mei 2014 zijn de Europese verkiezingen geweest.  In welk jaar zullen volgens de regels de volgende Europese verkiezingen plaatsvinden?

KB-0323-a-15-2-o

20 / 24


2p

38

Hieronder staan vier beweringen over de burgemeester.  Geef van elke bewering aan of deze juist of onjuist is. 1 De burgemeester heeft onder andere een representatieve functie. 2 De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad. 3 De burgemeester is voorzitter van het college van B en W. 4 De burgemeester wordt direct door de burgers gekozen. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. 1=… 2=… 3=… 4=… tekst 25 Kinderpardon GroenLinks voerde in 2012 met succes een campagne voor een kinderpardon. De inzet was: kinderen die in Nederland zijn geworteld moeten in Nederland kunnen blijven. Het kinderpardon is er gekomen, maar helaas worden de regels zo streng toegepast dat veel kinderen er onterecht geen gebruik van kunnen maken en alsnog het land uitgezet dreigen te worden. naar: groenlinks.nl

1p

39

Lees tekst 25. GroenLinks wil dat het kinderpardon wordt verruimd. De partij heeft daarvoor een motie ingediend tijdens een debat over asielzaken. Welke taak van de Tweede Kamer oefent GroenLinks uit met het indienen van een motie? A de controlerende taak B de rechtsprekende taak C de uitvoerende taak D de wetgevende taak

KB-0323-a-15-2-o

21 / 24


tekst 26 Demonstratie voor eerlijk kinderpardon Op woensdag 25 juni 2014 vindt er een grote demonstratie plaats in Den Haag die oproept om tot een Eerlijk Kinderpardon te komen. Onder andere Defence for Children en VluchtelingenWerk Nederland hebben op 5 mei de campagne Eerlijk Kinderpardon gestart. Inmiddels hebben meer dan 34.000 mensen de petitie getekend. De ondertekenaars willen dat álle kinderen die langer dan vijf jaar in Nederland waren voor hun achttiende en toen een verblijfsvergunning hebben aangevraagd, mogen blijven. Nu vallen zo’n 600 kinderen buiten het kinderpardon. Volgens de directeur van Defence for Children laat de steun die er uit alle hoeken van de samenleving is gekomen, zien dat veel mensen deze kinderen een toekomst in Nederland gunnen. “Dan kan het niet anders, of vroeg of laat moet ook Den Haag omgaan. Dat hopen we te bereiken door deze demonstratie voor de deur van de Tweede Kamer.” naar: www.defenceforchildren.nl van 23 juni 2014 2p

1p

40

41

Defence for Children en VluchtelingenWerk Nederland zijn belangengroepen. Een kenmerk van belangengroepen is dat die groepen bepaalde belangen nastreven.  Noem een ander kenmerk van belangengroepen en geef aan waarom Defence for Children en VluchtelingenWerk Nederland in tekst 26 daaraan voldoen. Doe het zo: neem het onderstaande over en vul het antwoord aan. Kenmerk: … De belangengroepen in tekst 26 voldoen daaraan, omdat … Zie tekst 26. Defence for Children en VluchtelingenWerk Nederland hebben een petitie en een demonstratie georganiseerd.  Noem een andere mogelijkheid die deze organisaties hebben om de politieke besluitvorming te beïnvloeden. tekst 27 Drie doden in drie dagen in tbs-kliniek In een tbs-kliniek in Venray zijn afgelopen week in drie dagen tijd drie tbs’ers overleden. Dat meldt het EO-programma Dit is de Dag op basis van bronnen binnen en buiten de kliniek. De fracties van SP, CDA en D66 in de Tweede Kamer willen dat de verantwoordelijke staatssecretaris onderzoek laat doen naar de sterfgevallen. naar: Metro van 1 september 2014

KB-0323-a-15-2-o

22 / 24


1p

42

Massamedia hebben verschillende functies voor de politieke besluitvorming. Welke functie van de massamedia is te herkennen in tekst 27? A bijdrage leveren aan de meningsvorming van de burgers B burgers informeren over het overheidsbeleid C onderwerpen aandragen voor de politieke agenda D politici controleren tekst 28 Sinds 1814 is Nederland een … . Dat betekent dat de positie van de Koning is vastgelegd in de Grondwet. naar: www.koninklijkhuis.nl

1p

43

In tekst 28 is op de puntjes een begrip weggelaten. Dit begrip bestaat uit twee woorden.  Welk begrip is dit? tekst 29 Uitgangspunt van een christendemocratische partij Voor onze partij begint politiek met de erkenning van maatschappelijk initiatief. Mensen, buurten, sportclubs, scholen, kerken, moskeeën, zorginstellingen, bedrijven: ze leveren allemaal een unieke bijdrage aan de samenleving. De overheid geeft al die mensen en organisaties het vertrouwen om te doen waar ze goed in zijn. En de burger geeft de overheid het vertrouwen om te doen wat zij moet doen. Vertrouwen is dus belangrijk. Niet alles hoeft volgens regels en wetten te gebeuren. Mensen en bedrijven weten vaak zelf heel goed hoe dingen geregeld moeten worden. naar: de website van een politieke partij

1p

44

Over welk uitgangspunt van de christendemocratische stroming gaat tekst 29? A bijbelse waarden B gespreide verantwoordelijkheid C naastenliefde D rentmeesterschap

Let op: de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina.

KB-0323-a-15-2-o

23 / 24


tekst 30 De kosten in de zorg De … wil doorgaan met marktwerking en de concurrentie stimuleren. De partij is bang dat met het terugdraaien van de marktwerking de wachtlijsten van de jaren negentig terugkeren. naar: www.trouw.nl van 13 september 2012 1p

45

Welke politieke partij moet op de puntjes in tekst 30 worden ingevuld? A ChristenUnie B PvdA C SP D VVD

1p

46

De koning overlegt regelmatig met de minister-president en de ministers. De inhoud van al deze gesprekken is geheim.  Hoe wordt dit geheim genoemd?

Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. KB-0323-a-15-2-o

24 / 24

lees verdereinde ►►► 

maatschappijleer 2 CSE KB

Recommend Documents