<.cI.IC.IC
~ri(crit11
.1t1.t1.r ilil.t...tl
1
-
0
+
++
Volgt het schoolboek het nieuwe leerplan en dus ook de vakgebonden eindtermen en ontwikkelingsdoelen die in de leerplannen werden opgenomen? Hierbijgaan we ervan uit dat elke leerkracht beschikt over het nieuwe leerplan en het ook effectiefleest en bewerkt. In de leerplannen wordt bijde doelstellingentelkens verwezen naar de betrokken eindterm. Om te oordelen of het schoolboek hierop voldoende inspeelt, zie de specifieke beooraelingscriteria per vak.
2
-
0
+ ++
Wordt er in het schoolboek ook aandacht besteed aan de vakoverschrijdende eindtermen en ontwikkelingsdoelen? Naast vakgebonden eindtermen moeten nu ook vakoverschrijdende eindtermen wor):Jengerealiseerd. Deze eindtermen (voor de A-stroom)en ontvvikkelingsdoelen(voor de B-stroom) behoren niet specifiek tot een vak, maar kunnen onder meer door middel van meerdere vakken of via projecten worden gerealiseerd. In die zin kan het zinvol zijnom na te gaan inwelke mate het eigen vak, en dus ook het schoolboek, de vakoverschrijdende eindtermen en ontvvikkelingsdoelenmee kan helpen realiseren. 2.1 In verband met 'Ieren Ieren', b.v. - spreekt het handboek het persoonlijkinitiatiefvan de leerlingaan (zelfsturingzelfcontrole)? - heeft het handboek aandacht voor meta-cognitievevaardiqheden? 2.2 In verband met 'sociale vaardigheden', b.v. - worden er oefeningen of werkvormenvoorzien die de gerichtheid naar de andere ontvvikkelen? - worden er didactische werkvormen gehanteerd die het samen Ieren en werken bevorderen? 2.3 In verband met 'opvoeden tot burgerzin', b.v.
,;
,
- verwijsthet handboek naar het maken van keuzes verbonden aan verantvvoordelijk handelen? - zet het handboek aan tot respect voor de democratische instellingen,alsook tot een kritische houdino ten oDzichtevan beleid en beleidsresultaten? 2.4 In verband met 'gezondheidseducatie', b.v. - zet het handboek aan tot het nemen van verantwoorde beslissingen voor de eigen gezondheid en die van anderen? - verwiÎsthet handboek naar een gezonde qeest in een gezond lichaam? 2.5 In verband met 'milieu-educatie', b.v. - helpt het handboek een kritische houding aan te nemen ten opzichte var. informatiein verband met het milieu? - vindtmen de edachte 'duurzame ontwikkeling'terua in het handboek?
Beoordelinqscriteria voor schoolboeken
1
KHL.DLO
97-05-28
3
-
0
+
++
Pasfhet
schoolboek
in het opvoedingsproject
van de school?
Elke school heeft een eigen opvoedingsproject. Elke leerkracht dient daarin zijn verantwoordelijkheid op te nemen. Jongeren vormen is hen Ieren een menswaardig bestaan op te bouwen. Daarom ligt aan elke visie over vorming een mens- en wereldbeeld ten grondslag. Achter welke basishoudingen staan wij in onze opvoeding, in ons onderwijs? Vanuit het Christelijk perspectief krijgt deze vorming een surplus. Welke zijn daarbij onze opvattingen en wat doen we ermee? De school ontwikkelt haar eigen visie op vorming waarbinnen het leerplan, de vakoverschrijdende en vakgebonden eindtermen en ontwikkelingsdoelen een plaats krijgen. Dit geheel wordt mee gedragen door het opvoedingsproject. Geeft het handboek kansen om deze houding aan bod te laten komen? (
Altleillel.e ~riteri~. 11~.~.r tlcltrll i kfli,'riel.tlel i i kllei ti
1
-
0
+
++
In welke mate is de leerstof leerlinaaericht oDaebouwd? Aandacht voor - de motivering van leerlingen, o.a. door hen op de hoogte te brengen van de leerdoelen, door een aantrekkelijke en gevarieerde tekstkeuze aangepast aan hun leeftijd, door realistische en functionele communicatieve situaties - ervaringsgericht onderwijs,d..w.z. aiansluitenbij de leefwereld (objectief) en de belevingswereld (subjectief) van de leerlingen wat de keuze van thema's, teksten, voorbeelden en situaties betreft - aandacht aaande houden
0
+
++
In welke mate houdt het schoolboek rekening met het leerprocesdat de leerling volat (IerenIeren)? Aandachtvoor - 'gids'of structuurdie de leerlingdoorhetschoolboekloodst - het makenvanonderscheidtussenhoofd-en bijzaken(b.v.schematiseren,samenvatten) - hetleggenvan(dwars)verbanden en inzichtin structuren - zelfstandigIerenwerken(b.v.voldoendeinstructies,uitleg,toetsmateriaal)
2 -
-
-
3 -
0
+
++
aanwijzingen om het eigen werk te evalueren refiectie op de taak en op het leerproces/de leerresultaten Drobleemoplossendemethodes
In welke mate bevat het schoolboek aevarieerdeoefeninaen? Aandachtspunten
-
-
bevat het schoolboek gevarieerde oefeningen? * gesloten/open * * individueelltweetaligroepjes/klas affectief/cognitief/sociaal * deductief/inductief * kort/omvangrijk bevat het schoolboek verdiepinqs- en uitbreidinqsoefeninqen?
4
-
0
+
++
In welke mate zorgt de uiterlijkevormgevingvan het schoolboek ervoor dat leerlinaen snel inzicht krijgen in de opbouw? Aandachtvoor
-
een gebruiksaanwijzing
zodat de leerlingen weten hoe het schoolboek in elkaar zit
en hoeze hetkunnengebruiken(eventueellegendevoorgebruiktesymbolen) een helder overzicht van de leerstof (b,v. inhoudsopgave)
- eenuitgebreideindexzodatleerlingende uitlegvaneenhandelingof bepaaldbegrip zelf makkelijkterugkunnenvinden - eenduideliikemarkerinqvande kernvande leerstof
Beoordelinascriteria voor schoolboeken
5
KHL.('ILO
97-05-28
5
-
++
+
0
In welke mate zorgt de uiterlijkevormgevingvan het schoolboek ervoor dat de leerkrachtsnel inzicht kriiat in de oDbouw? Aandacht voor
-
inzichtindoelvan de les
kern van de leerstof opbouw, organisatie en duur van de les - verband met vooroaande en voloende lessen
6 -
+
0
+
+
In welke mate is de vormgeving
van het schoolboek
functioneel
en duidelijk?
Aandachtspunten
- zijn tekeningen, illustratiesen foto's functioneel?
- wordt er
gebruik gemaakt van verhelderende schema's (visualiseren van de leer-
stof)?
- is er sprake van een heldere,zichzelfwijzendelay-out(b.v.duidelijk onderscheid tussen theorie, uitleg, instructie, oefening)?
- zijn
er voldoende
'wit-ruimten',
zijn lettergrootte
en lettertype goed leesbaar,
de kern van de leerstof gemarkeerd door de lay-out?
~
wordt
- is de vormgevingaangepast aan het niveau?
- werd
bij de opmaak
rekening
gehouden
- is het schoolboek verzorgd uitgegeven? - is het schoolboek stevig uitgegeven? - is het schoolboek niet te zwaar?
met de BIN-Normen
(zie uitgave WKSO)
7 0
+ I ++'In welke mate houdt het schoolboek rekening met leerlingen uit technisch richte opties? Aandacht voor - een praktische, probleemoplossende aanpak - een aantrekkelijke tekstkeuze voor dat type leerling een aanoepaste moeiliikheidsoraad van de vraoen en opdrachten
ge-
-
8
.
'
0
+
++
/
In welke mate is het schoolboek origineel en 'lichtvoetiq'? Aandachtspunten - bevathet schoolboekcreatieveen origineleoefeningenen voorbeelden? - is het schoolboekookrelativerend(b.v.humor,cartoons)? - zijner andere dan problematiserendeonderwerpen? is er ruimte voor oenieten?
9 0
+
+
+
In welke mate wordt het schoolboek
ondersteund
door
andere leermiddelen?
Aandachtspunten
10 -
0
+
++
is er een apart werkboek voorzien? is er audio-visueel materiaal beschikbaar? Is het duidelijk en van goede kwaliteit? is er een handleiding voor de leerkracht?
In welke mate zet de handleidinq aan tot Jeren buiten de klas? Aandachtspunt - geeft de handleiding suggesties voor klaslokaal-overstijgendeactiviteiten,zoals b.v. bibliotheekbezoek, bedrijfsbezoeken, stadswandeling, interviewopdrachten?
Beoordelingscriteria voor schoolboeken
i::
KHL-DLO
97 -05-28
.'.
.
11
-
0
+
++
In welke mate ondersteunt de handleiding voor de leerkracht het didactisch inzicht? Aandachtspunten wordt de onderwijsvisie achter het schoolboek geëxpliciteerd? - bevat de handleiding suggesties voor de didactische aanpak? - worden er alternatieven geboden, b.v. werkvormen, leerstof, oefeningen, materiaal? - geeft de handleiding achtergrondinformatie (in verband met de behandelde lesonderwerpen) die de leerkracht ondersteunt bij het voorbereiden en geven van de lessen?
-
12
-
0
+
++
In welke mate streeft de handleidin!:l naar efficiënte tiidsbestedin!:l? Aandachtspunten - is er voldoende materiaal? - ondersteunt de handleidingdifferentiatie(b.v. diagnostische tests, uitbreidingsoefeningen)? - worden er suggesties gegeven in verband met het maken van een jaarplan en een timina?
0
+
++
In welke mate besteedt de handleiding aandacht aan zwakke en aan sterke leerders? Aandachtspunten zijn er remediëringsopdrachten voor de zwakke leerders (b.v. anderstali';je nieuwkomers, dyslectici) opgenomen? - wordt er uitbreidingsstof voor de sterke leerders voorzien? - ziin er differentiatieopdrachten voorzien?
13
-
-
14 0
+ I ++'In welke mate voorziet de handleiding in gepaste Aandachtspunten - worden er modellen van toetsen opgenomen?
evaluatiemogelijkheden?
- zijn de toetsen representatief voor de te verwerven vaardigheden? - leveren de toetsen voldoende informatie over de leervorderingen van de individuele leerling? - stimuleert de handleiding tot permanente evaluatie van/door de leerlingen (b.v. het
aanleggen van dossiers of portefeuilles)? - bevat de handleidino aebruiksklare evaluatieformulierenvoor het evalueren?
-' 15
-
0
+
++
Is er een lijst met referenties (bibliografie) opgenomen voor de leerkracht? Aandachtspunten - gaat het om actuele en toegankelijke informatiebronnen? - werden deze volgens de BIN-normengeformuleerd?
0
+
++
Wat met de Driis van het schoolboek? Aandachtspunten - is de prijsvan het schoolboek aanvaardbaar? - is de prijsvan het werkboek aanbaardbbaar? - is de prijsvan de handleiding aanvaardbaar? - kan het schoolboek worden ontleend of doorverkocht?
,
16
-
Beoordelingscriteria voor schoolboeken
7
KHL-DLO
97-05-28
~riferi..
"ttttr Ilcf ".Ik GeH~llietlelliH
Voor de algemene beoordelingscriteria en voor toelichting bij het gebruik ervan, wordt verwezen naar de basisbundel.
1
-
0
+
++
Criteria in verband met leerdoelen Aandacht voor:
- elke doelstelling van het leerplan - het plaatsen van lesonderwerpen in de tijd - het plaatsen van lesonderwerpen in de ruimte - het plaatsen van lesonderwerpen in de socialiteit - bevragende, probleemgerichte aanpak
2
-
0
+
++
Criteria in verband met kennis, vaardigheden en attitudes Aandacht voor:
- logische structuur van de inhoud
- aansluiting op concrete voorbeelden - gradatie in de inhoud
,
- onderscheid in basis-, uitbreidings- en lees-stof - aanvoelen van het constructieve karakter van geschiedenis - aanvoelen van hethypothetisch karakter van geschiedenis - beseffen van het onzekerheidsprincipe in geschiedenis (goed aan te brengen met de prehistorie!) - het beperkt houden van de leerinhoud. - een inleiding op historische kritiek - aanwezigheid van aanvullende achtergrondkennis - aanwezigheid van narratieve inspiratie (verhalen) - aanwezigheid van duiding van bronnen
3
-
0
+
++ Criteria in verband met werkvormen en leeractiviteiten
Aandacht voor:
-
leseenheden die uitgaan van vragen of probleemstellingen
- gerichtheid op inductief en zelfontdekkend Ieren - gebruik van voldoende en kwalitatief hoogstaande
. tijdsbanden . kaarten . referentieschema's . verschillende versies . visies op eenzelfde gegeven . uiteenlopende modellen van eel1 bepaalde ontwikkeling . bronnen die elkaar tegenspreken - vragen en opdrachten bij werkmateriaal - naast reproductievragen ook denkvragen - voldoende informatie over de bronnen - aanbreng van een complete didactische aanpak - aansluitingvande leertekstop hetdidactischmateriaal
4
-
0
+
++
Criteria in verband met taal Aandacht voor:
- een heldere leertekst - een overzichtelijke leertekst aangepast aan de leeftijd en aan het beperkt abstractieniveau van de leerling van de eerste graad
- narratieve aanbreng
- anecdotische aanbreng - concrete aanbreng
- visuele zichtbaarheid van de structuur (paragrafen, tussentitels...)
(
