GE ZO CH T
D
60
TE ST ER S
SS
PC-ACTIVE FEBRUARI/MAART 2015
CYBEROORLOG: hoe wij ons wapenen
EDITIE 280 EDITIE 280 FEBRUARI/MAART 2015 € 4,95 TEST: LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? | BLOGGEN MET WORDPRESS | BETALEN VIA INTERNET | ARDUINO ALS SPELLEIDER | VEILIG VIA VPN | RAID
RAID: SNEL EN VEILIG Maar back-up blijft nodig
16
MALWARE MYTHES Ook jij gelooft er in
28
LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? Koopwijzer: 3 x 3 beste keus
50
VEILIG ONLINE ONDERWEG Via Mobile VPN met 30% lezerskorting 22 VEILIG JE WEBSITE HOSTEN Houd hackers buiten 90 WINDOWS OP JE MAC Dat doe je zo
36
DE BESTE BACK-UP Henk’s stappenplan
94
APPS VOOR JE TUIN Klaar voor de lente
84
Test dezfe! SSD zel
BLOGGEN MET PC-ACTIVE WORDPRESS TESTPANEL Workshop + 8 tips (deel 1)
32
Samsung 850 EVO 500 GB SSD
68
KOPERS DOORGELICHT Discrimineren webshops? 88 ANTIKYTHERA Oudste analoge computer 68
Lezers korting!
MOBIEL FOTOGRAFEREN Smartphone steeds slimmer 72 BETALEN VIA INTERNET Handig! En veilig?
64
VIRTUAL REALITY BRILLEN Verbluffend levensecht 78 E-BOOKS LENEN De moderne bieb
10
ARDUINO ALS SPELLEIDER Zelf bouwen en programmeren
HCC
HCC!deals: ledenvoordeel en superdeals Cover LosseVerkoop.indd 1
82
46
40 CROWDFUNDING Investeren en profiteren www.hcc.nl/pc-active
BP
26-01-15 10:48
De nieuwe maatstaf voor prestaties en betrouwbaarheid
Optimaliseer je computer met 3D V-NAND technologie De SSD die je computer transformeert in een snelheidsmonster. Nooit meer wachten op je computer, maar massa’s data tegelijk verwerken met een gereduceerd stroomverbruik. En het beste van alles? Ongekende betrouwbaarheid met 5 jaar garantie.
adv.indd 2 NLP01629002_Adv_SSD_A4_Dr03db.indd 1
26-01-15 30-12-14 09:43 10:34
VOORWOORD
Wisseling van de wacht
Afscheid Vlak voor deze PC-Active naar de drukker ging, vond in Parijs de protestmars plaats naar aanleiding van de dramatische aanslag op Charlie Hebdo. Overal ter wereld werd het recht op vrijheid van meningsuiting verdedigd en gevierd. Ook PC-Active is een
Trots
voorvechter van deze vrijheid, wat vooral naar voren komt in artikelen tegen censuur
Allereerst wil ik Jeroen hartelijk bedanken voor alles wat hij
op internet. Als hoofdredacteur van PC-
voor PC-Active en HCC heeft gedaan. Zo is PC-Active mede
Active, het grootste computermagazine
door hem een goed, mooi en eigentijds verenigingsblad
van Nederland en België, heb ik ook een
geworden. Uit de eind 2014 gehouden lezersenquête bleek
prachtig platform gehad om me voor deze
dat ook: PC-Active wordt door de leden goed gewaardeerd
belangrijke zaak in te zetten. Ik heb dat met
en die ingeslagen weg wil ik graag voortzetten. Zoals
veel liefde de laatste jaren gedaan, maar
Jeroen al aangaf, ben ik geen onbekende voor degenen die
nu het magazine aan een gezonde tweede
PC-Active jaren geleden al lazen. Ik ben namelijk al een
jeugd bij HCC is begonnen, heb ik ervoor
aantal jaren hoofdredacteur van PC-Active geweest en
gekozen om een nieuwe uitdaging aan te
daarnaast van onder andere Computer Idee en PCM.
gaan. Het hoofdredacteursstokje geef ik over
Ik ben er trots op dat ik de nieuwe hoofdredacteur van
aan Rob Coenraads, voor PC-Active-lezers
PC-Active ben en ook HCC-lid. Ik wil het verenigingsblad
geen onbekend gezicht. Ken je hem nog niet,
nog beter maken, mede aan de hand van de resultaten van
maak dan hiernaast kennis. Rob is achter de
de lezersenquête, het redactieteam, mijn ervaring en met
schermen al bezig met enkele leuke nieuwe
gesprekken die ik voer met HCC-ers. Een belangrijk doel
rubrieken en geweldige projecten, waaronder
voor mij is om de leden meer te betrekken bij PC-Active.
het testen van producten door lezers van
Zo kunnen zij zich vanaf dit nummer aanmelden voor het
PC-Active. Dan rest mij mijn collega’s te
testen van producten; ik ben ervan overtuigd dat veel
bedanken voor de samenwerking en jou
leden dit waarderen en zich hiervoor graag
als lezer voor de feedback en
aanmelden. Verder doe ik mijn uiterste
ideeën die ik mocht ontvangen.
best om het HCC-lidmaatschap en
Ik ga jullie meningen missen.
PC-Active zo goed, aantrekkelijk en leuk mogelijk te maken, zodat je graag HCC-lid bent, blijft en wordt.
Jeroen Geelhoed (ex-)hoofdredacteur PC-Active
Rob Coenraads hoofdredacteur PC-Active
[email protected]
PC-Active is een uitgave van HCC en een vast onderdeel van het HCC-lidmaatschap Voor informatie over het lidmaatschap en het doorvoeren van wijzigingen: www.hcc.nl/info Wil je lid worden? Ga dan naar: www.hcc.nl/lidworden
voorwoord_v2.indd 3
PC-ACTIVE
3
25-01-15 16:28
TEST MELD JE AAN
lf! Test ‘m ze
SSD TESTERS GEZOCHT Test zelf deze SSD van 500 GB Wij willen jou als lezer nog meer betrekken bij PC-Active en zullen vanaf nu regelmatig vragen of je een bepaald product wilt testen. Ditmaal gaat het om een SSD; zoals je weet is een SSD de beste manier om je computer te versnellen. Meld je aan en wellicht krijg jij deze SSD (adviesprijs: € 269,95) opgestuurd om hem te testen. 77
4
inhoud v2.indd 4
TABLET, LAPTOP OF HYBRIDE? Je oude vertrouwde laptop is aan vervanging toe, maar in plaats van een laptop kun je ook kiezen voor een tablet. Of kies je voor de derde mogelijkheid: een hybride-apparaat, dat het midden houdt tussen een laptop en een tablet. We geven voor elk apparaat 10 redenen waarom en waarvoor deze het meest geschikt is. Bovendien vertellen we welke tablet, laptop of hybride model de juiste keuze is. 50
EDITIE 280
25-01-15 16:30
INHOUD
PC-Active 280
UPDATE
WORKSHOP
06 Inbox 14 6 Leuke apps voor je smartphone/tablet
Bloggen met WordPress
16 RAID: zin en onzin
Bloggen is een populaire manier
20 Nieuwste gadgets van de CES
om jezelf te presenteren op internet.
26 Handige pc-tools
Met WordPress, deze workshop en
28 Mythes over malware
de tips van professioneel blogger
36 Windows op je Mac
Martine Chambone zet je snel een
56 Media: game, film en software
32
succesvolle weblog op.
INTERVIEW
Kolonel Hans Folmer
57 Boeken: Joomla! en Twitter 78 Virtual reality in gaming 84 Apps voor digitaal tuinieren 88 Mogen webwinkels discrimineren?
60
98 Next en Colofon
TEST 50 Kies je een tablet, laptop of hybride?
Het net gelanceerde Defensie Cyber
66 Leuk of meuk: laser keyboard
Commando van defensie is klaar
76 SSD Samsung 850 Evo review
voor het moderne digitale slagveld. Kolonel Hans Folmer is commandant
WORKSHOP
van deze eenheid, onder andere
22 Veilig mobiel internetten met een vpn
gericht op aanvallen via malware.
32 Bloggen met WordPress deel 1 46 Arduino als spelleider 72 Fotograferen met je smartphone 90 Veilig je website hosten
REPORTAGE
TECH
Crowdfunding
68 Antikythera: de oudste analoge computer
Crowdfunding-site Kickstarter.com
80 Abort, Retry, Fail: glurende apps
haalde in 2014 ruim een half miljard
94 Het Lab: eisen aan een back-up
dollar op, dankzij 3,3 miljoen deelnemers. Hoe interessant is het om
REPORTAGE
hier geld in te steken en wat voor
10 E-books lenen via online leesdiensten
risico’s loop je? PC-Active sprak
40 Crowdfunding is hot
met diverse betrokkenen en zet de mooiste projecten op een rij.
40
60 Interview kolonel Hans Folmer 64 Veilig betalen via internet?
COLUMN 35 Herbert Blankesteijn
REPORTAGE
93 Henk van de Kamer
Mensen kopen steeds meer online
HCC
in plaats van bij een reguliere winkel.
19 Word lid van HCC
Tijd om uitvoerig bij de verschillende
67 Kwartaalthema: online betalen
97 Wammes Witkop
Betalen via internet
71 Het digitale leven van Willem
betaalmethodes stil te staan. Wat zijn de verschillen en welke methode is het meest veilig?
77 Oproep voor het testen van SSD
64
82 HCC!deals: voordeel van je lidmaatschap 83 Lezersaanbiedingen
PC-ACTIVE
inhoud v2.indd 5
5
26-01-15 09:59
INBOX Vragen van lezers
6
inbox_v3.indd 6
EDITIE 280
25-01-15 16:31
UPDATE
DOOR: HENK VAN DE KAMER
GETAL WORDT SKYPE-NUMMER
wijzigen op Sneltoetsen van taakbalk wijzigen.
Enige tijd geleden heb ik Skype geïnstalleerd op
Vervolgens kun je onderaan klikken op Toetsen-
mijn laptop. Sindsdien verandert elk tiencijferig
combinatie wijzigen. Bij Toetsenbordindeling
getal op mijn computer in een blauwgekleurd
wijzigen staat de optie standaard op Ctrl + Shift.
Skype-telefoonnummer. Wat is hier aan te doen?
Hier staan de opties: Niet toegewezen, Alt-links +
Herman Krijnen
Shift en Accent grave (`).
Skype heeft een toolbar die voor de conversie verantwoordelijk is. Het is onduidelijk of deze
TOCH SSD ALS BACK-UP
standaard geïnstalleerd wordt. Het geheel is
In de vorige brievenrubriek beantwoorden jullie
een extensie en te verwijderen door het menu
mijn vraag over SSD als back-upmedium. Het
te openen (knop rechtsboven). Kies dan Tools |
antwoord dat jullie geven is misschien voor de
Extensions en klik op de prullenbak.
meeste situaties correct, maar niet in mijn geval.
Inbox
Ik wil niet met een harddisk rondlopen gezien de
PC-ACTIVE ALS PDF LEZEN
kwetsbaarheid. Mijn vraag staat dus nog open en misschien hebben jullie alsnog een instructie hoe
Ik probeer PC-Active te lezen op mijn laptop. Ik
dit te doen?
krijg wel de verkleinde pagina’s te zien, maar kan
Rob de Groot
ze niet vergroten? Hoe moet dat? Aart Boogert
De meest eenvoudige optie is het kopen van een portable SSD. Onder andere Samsung heeft een
Er zijn meerdere programma’s om een pdf-bestand
nieuwe portable SSD, maar er zijn al meerdere
te openen. Deze hebben allemaal een optie om
partijen in deze markt actief. Een portable SSD
pagina’s groter of kleiner af te beelden. Het meest
is echter wel de duurdere optie. Goedkoper is
bekende programma is Acrobat Reader. Midden
om een gewone SSD te kopen en daarnaast
bovenaan is een + en – knop te vinden met
een losse behuizing. Dan ben je tientallen euro’s
daarnaast een tekstveld met een percentage. Daar
goedkoper uit.
kun je een ander percentage intikken of selecteer een optie via het dropdown-menu, bijvoorbeeld Beschikbare breedte.
FOUTMELDING IN OUTLOOK 2010 Als ik in Outlook 2010 op een URL klik, volgt
NOGMAALS TOETSENBORD
er een foutmelding. Uiteraard kan soms de URL gekopieerd worden naar een browser,
In de afgelopen nummers is al meerdere keren
maar handig is anders. Het zoeken in zowel de
de toetsenbordindeling aan de orde geweest. In
instellingen van Outlook als die van Windows
Windows 8 wordt standaard Ctrl + Shift gebruikt.
heeft tot niets geleid. Het uitschakelen van de
Is dit aan te passen naar een combinatie die
firewalls, zowel die van Windows als die van AVG,
minder vaak per ongeluk wordt gebruikt?
helpt ook niet. Is er een oplossing?
Piet Tigelhaven
Jan Brieffies
Deze toetscombinatie is aan te passen via de
De foutmelding geeft waarschijnlijk aan dat de
volgende stappen: ga naar Configuratiescherm
koppeling met http niet werkt. Meestal is dan
| Klok, taal en land/regio. Bij Taal selecteer je
naast Internet Explorer een andere browser
de tweede optie Invoermethode wijzigen. Klik
geïnstalleerd. Door deze weer als standaard in
vervolgens links in de taakbalk op Geavanceerde
te stellen, wordt de koppeling meestal hersteld.
instellingen en vervolgens bij Invoermethode
Mocht dat niet helpen, dan is een duik in het
PC-ACTIVE
inbox_v3.indd 7
7
25-01-15 16:31
Ook een vraag? Vragen kun je sturen naar
[email protected]. Je krijgt alleen een antwoord als je vraag voor deze rubriek wordt geselecteerd. Voor een grotere kans op antwoord raadpleeg je het forum: www.hccforums.nl. Gegarandeerd een antwoord? Stel dan je vraag aan de HCC-helpdesk: www.hcc.nl/helpdesk
register noodzakelijk. Zoek daarvoor iemand met
MIJN.OVERHEID.NL
de nodige kennis en ervaring, want anders is het
Onze overheid vindt e-mail onbetrouwbaar en
misschien wel operatie geslaagd, doch patiënt
heeft dus een berichtenbox gemaakt via de
overleden.
website mijn.overheid.nl. Inloggen gaat via DigiD en ik had een vraag: wat voor extra beveiliging
BIOS-CHIP OVERZETTEN
biedt de sms-mogelijkheid? Harry Croon
Ik heb een harde schijf van Western Digital en door eigen nalatigheid heb ik het plastic rond
DigiD kent drie zekerheid-niveaus: basis, midden
de SATA-pennen afgebroken. Nu heb ik een hd-
en hoog. Bij basis kun je de eenvoudige en
controller gevonden en is het advies om de BIOS-
meest gebruikte diensten afnemen. Je logt dan
chip over te zetten. Kunnen jullie mij helpen?
alleen in met je gebruikersnaam en wachtwoord.
Ingo Wilcke
Bij midden dien je jezelf ook nog te verifiëren middels sms. Je ontvangt na inloggen met je
Een paar jaar terug heeft een auteur een soort-
gebruikersnaam en wachtwoord een sms met
gelijke operatie met succes weten af te ronden.
een toegangscode. Zo kan iemand die jouw
Toen werd de elektronica van een tweede,
gebruikersnaam en wachtwoord heeft niet
identieke harddisk in een zelfgemaakte clean
inloggen, want hij heeft ook je telefoon nodig.
room getransplanteerd. Dit is tegenwoordig
Dit verkleint de kans op identiteitsfraude. In de
door nieuwe ontwikkelingen zeer complex
toekomst wordt er ook een hoog zekerheids-
geworden en niet meer haalbaar. Doordat
niveau geïntroduceerd. Je moet dan met een
er steeds meer data op een platter wordt
elektronische identiteitskaart inloggen.
geperst, moet de servomotor steeds beter gekalibreerd worden. Vanwege marges in de productie is elke motor anders. In de fabriek
NOTITIE VERGROTEN
wordt elk exemplaar doorgemeten en diens
Ik houd een huishoudboekje bij in Excel en gebruik
karakteristieken vastgelegd in een stukje
daarbij de notitiemogelijkheden. In Libre Office
geheugen op de controller. Dat is de elektronica
Calc is dit ook aanwezig, maar lukt het mij niet
die de motor aanstuurt om zo de data te lezen.
om de breedte aan te passen. Is dit niet mogelijk?
De motor zit vast aan de platters en wordt bij een
André de Weijert
transplantatie dus niet vervangen. En daarmee
8
inbox_v3.indd 8
gaat de optimale kalibratie verloren. Mogelijk dat
Jawel, dit is mogelijk. Selecteer de notitie en ga
het werkt, maar de kans daarop wordt steeds
vervolgens met de muis op de rechterkant staan.
kleiner doordat alles steeds nauwkeuriger op
De cursor verandert dan in een pijltje van links
elkaar afgestemd moet zijn om überhaupt te
naar rechts. Druk de muistoets in en versleep de
werken.
zijkant naar de gewenste grootte. Dit werkt alle
EDITIE 280
25-01-15 16:31
UPDATE
kanten op. Nog makkelijker is het aanpassen
Windows 8. Omdat de Windows XP driver toen
via de hoeken, met name de hoek rechtsonder.
niet meer werkte, is deze vervangen door die van
Daarmee geef je de notitie in één keer de juiste
Vista. Dat werkt deels, want de hoogste resolutie
hoogte en breedte.
is nu 1024x600 pixels en daarmee wil het systeem
Inbox
niet upgraden naar Windows 8.1. Is daarmee het
VPN NODIG OF NIET?
einde bereikt of hebben jullie nog een idee? Harrie Korte
Met veel belangstelling heb ik het artikel over wifi gelezen In PC-Active 279. Ik heb nog een
Je kunt het beste op zoek gaan naar een
vraag, want de Private-Tunnelsoftware bevat zeer
nieuwere videodriver. Met een Windows 7-driver
veel reclame. Als ik vanuit Nederlandse hotels,
moet het systeem prima kunnen draaien op
restaurants en treinen uitsluitend websites bezoek
Windows 8.1. Een goede tip bij dit soort upgrades
en ik verder alleen Gmail gebruik, heb ik dan nog
is altijd op zoek te gaan naar een driver die
een vpn nodig?
hooguit een versie ouder is dan de uiteindelijke
Ed Baas
Windows-versie.
Gmail kan mail ontvangen en versturen via een versleutelde verbinding. Belangrijke websites van banken en de overheid gebruiken https en zijn
RECTIFICATIE 279 STRATO RANKINGCOACH
dus ook veilig. Het probleem zit hem in websites
In het artikel ‘Zoekmachine optimalisatie
die geen https gebruiken voor het inloggen.
met STRATO rankingCoach’ in PC-Active
Afhankelijk van de gebruikte authenticatie
279 is helaas een fout geslopen. In het
kunnen wachtwoorden dan onversleuteld worden
prijskader staat vermeld dat rankingCoach
verzonden. Ook een afgeschermd deel van
alleen voor € 9,90 per maand te verkrijgen
bijvoorbeeld Facebook kan via een onbeveiligde
is, in combinatie met een ander product. De
verbinding door kwaadwillenden bekeken worden.
software is echter ook als stand-alone-versie
Het beste is dus om wel een vpn gebruiken. Lees
voor dit bedrag te koop. Bovendien kun je
hier meer over in het artikel over vpn op pagina 76.
het programma ook eerst 30 dagen gratis uitproberen. Meer informatie is te vinden via:
SCHERMRESOLUTIE TE LAAG
www.rankingcoach.com of www.strato.nl
Ik heb Windows XP op een HP mini 2133 vervangen door Windows 7. Voor de videokaart is de driver van Windows XP gebruikt en kon de resolutie op 1024 bij 768 pixels worden ingesteld.
Voor de bronnen bij dit artikel:
WWW.HCC.NL/280-09
Onlangs kon ik het geheel upgraden naar
PC-ACTIVE
inbox_v3.indd 9
9
25-01-15 16:31
E-BOOKS LENEN VIA ONLINE LEESDIENSTEN
10 EDITIE 280
E-books lenen_v5.indd 10
25-01-15 16:32
REPORTAGE
DOOR: JEROEN RUITER
E-books lenen via online leesdiensten
Mediaproducten lenen in plaats van kopen, je ziet het steeds vaker. Voor films kun je terecht op Netflix en op Spotify kun je miljoenen muzieknummers luisteren. Allemaal voor een klein bedrag per maand. Maar hoe zit het met e-books? Kun je die al onbeperkt lenen?
H
et is nog vrij onbekend bij het grote
succesvol op dit gebied? Roel Zuidhof maakt
publiek, maar het online boeken lenen, een
duidelijk dat zij een voorsprong hebben op de
soort van digitale bibliotheek, bestaat al.
concurrentie. “Alle bibliotheken in Nederland,
De grootste speler op dit gebied in Nederland is
meer dan 800 vestigingen in totaal, hebben
momenteel Bibliotheek.nl, een samenwerking van
gezamenlijk ruim 4 miljoen leden. Dit maakt het
alle bibliotheken in Nederland. Ook Yindo heeft in
aantrekkelijk voor uitgevers om e-books aan te
2012 geprobeerd een abonnementendienst op te
bieden. Zij krijgen namelijk voor elk uitgeleend
zetten, maar deze kwam helaas de proefperiode
concurrentie? Twee experts leggen uit hoe het zit.
“Er blijven één of twee grote spelers over”
BIBLIOTHEEK.NL
e-book een bedrag, net als in de normale
Bij Bibliotheek.nl kun je nu ruim 10.000 verschillen-
bibliotheek. Zonder uitgevers heb je geen
de e-books lenen van bijna 150 uitgeverijen.
boeken om aan te bieden en zonder genoeg
Roel Zuidhof, directeur van de bibliotheek in
variatie in titels werkt een online leesdienst
Nijkerk (zie kader p. 13), houdt zich lokaal bezig
niet. “Bovendien worden de bibliotheken en
met de promotie van de online leesdienst. Je
Bibliotheek.nl gefinancierd door het Ministerie
hebt de posters met aparte uitspraken vorig jaar
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Wanneer
misschien wel zien hangen, bijvoorbeeld: ‘Ik leen
een commercieel bedrijf een online leesdienst
mijn boeken liever ’s nachts’. Deze campagne lijkt
op wil zetten, moet het uit eigen zak gefinancierd
zijn vruchten te hebben afgeworpen. Inmiddels
worden en begin je zonder een enkel lid.”
niet door. Hoe kan het dat online leesdiensten in Nederland nog in de kinderschoenen staan? En waarom heeft Bibliotheek.nl nauwelijks
heeft Bibliotheek.nl meer dan 150.000 gebruikers en zijn er in het afgelopen jaar ruim 550.000
De online leesdienst van Bibliotheek.nl is in
e-books uitgeleend.
principe gratis, maar je moet wel lid zijn van een bibliotheek bij jou in de buurt. Dit heeft zowel
Maar waarom zijn tot nu toe alleen de bibliotheken
voor- als nadelen. Sommigen vinden het handig
PC-ACTIVE 11
E-books lenen_v5.indd 11
25-01-15 16:32
dat je zowel online als in de bibliotheek boeken
meewerken, omdat de angst voor piraterij heerste.
kan lenen, maar anderen hebben liever alleen
Uitgevers waren bang dat e-books uitlenen teveel
een digitaal abonnement. Deze mogelijkheid is er
invloed zou hebben op de verkoop van geprinte
momenteel nog niet.
boeken, maar ik denk dat de twee juist eerder in elkaars verlengde liggen.” Aldus Bob van Duuren.
YINDO In 2012 heeft Yindo geprobeerd een online
Yindo biedt momenteel enkele kleinere
leesdienst op te zetten, met het zogeheten
abonnementen aan. Een grote online leesdienst
24Seven-abonnement. Het abonnement had
komt er voorlopig niet, want de voorsprong
een proefperiode van drie maanden, waarin
van Bibliotheek.nl lijkt te groot. “Yindo wordt
ongeveer 350 mensen er gebruik van maakten.
waarschijnlijk meer een technisch platform
Ondanks dat de proefperiode als succesvol
voor bedrijven en studenten. We hebben wel
wordt gezien, is het 24Seven-abonnement nooit
Boekenwolk.nl opgezet, een online leesdienst
van de grond gekomen. Volgens Bob van Duuren,
voor kinderen. Misschien doen we dat in de
“Uitgeverijen bepalen het succes van een online leesdienst”
toekomst ook wel met onze technische boeken, een soort van computerboekenwolk.”
UITGEVERIJEN De uitgeverijen bepalen dus het succes van een online leesdienst. Zij bezitten namelijk de rechten op boeken. Wil je een titel van een uitgever verkopen of uitlenen? Dan gaat een deel van de
directeur van Duuren Media en medeoprichter
opbrengst naar de uitgever toe en dit deel moet
Yindo (zie kader), was het aanbod te eenzijdig.
financieel aantrekkelijk zijn. Maar bij de introductie
“In het 24Seven abonnement zaten ruim 2.000
van e-books waren de uitgeverijen erg sceptisch:
verschillende titels van meer dan 80 uitgeverijen.
de komst van het digitale boek mocht niet het
Het probleem was alleen dat het allemaal
einde van het geprinte boek betekenen.
non-fictie was. Denk bijvoorbeeld aan boeken over fotografie of bedrijfsmanagement. Voor
“Uitgevers zijn een behoorlijk behoudend volkje.
een succesvolle leesdienst heb je fictie nodig,
Ook is het digitaal lezen slecht geïntroduceerd in
boeken die mensen lezen voor hun plezier. De
Nederland. Als je kijkt naar films en muziek, was er
uitgevers van fictie wilden toentertijd alleen niet
drie á vier jaar geleden veel piraterij. Uitgeverijen waren bang dat dit ook met hun boeken ging gebeuren”, laat Bob van Duuren weten. Roel Zuidhof kijkt er anders tegenaan: “Het beeld
Bob van Duuren
dat uitgevers hebben lijkt al enigszins te zijn veranderd, we kunnen ze makkelijker overtuigen.
Bob is in 2002 de uitgeverij Van Duuren Media
Het is voor hen een handig zakcentje, want de
begonnen. Hier werkt hij als directeur/uitgever.
boeken worden alleen maar meer gelezen. Je
Daarnaast is hij medeoprichter van Yindo, waar
spreekt namelijk een heel ander publiek aan met
hij werkte aan het 24Seven-abonnement dat
e-books.”
na de proefperiode werd stopgezet. In 2013 is in samenwerking met Yindo wel de online
REGELGEVING
leesdienst Boekenwolk.nl opgezet, speciaal
Een andere belangrijke factor voor een
gericht op kinderboeken.
succesvolle online leesdienst is de regelgeving op e-books. Die is namelijk niet hetzelfde als
12 EDITIE 280
E-books lenen_v5.indd 12
25-01-15 16:33
REPORTAGE
E-books lenen via online leesdiensten
voor geprinte boeken. Heeft de Wet op de Vaste
de Nederlandse online leesdiensten. Het
Boekenprijs bijvoorbeeld invloed op e-books?
Amerikaanse Amazon heeft bijvoorbeeld al veel
Deze wet zorgt ervoor dat een nieuw Nederlands
succes met Kindle Unlimited. Dat buitenlandse
of Fries boek overal voor dezelfde prijs wordt
leesdiensten meer succesvol zijn, heeft te maken
verkocht om een ruim aanbod te hanteren.
met de taalbarrière. Engels wordt door veel meer
Volgens Bob van Duuren werkt de invloed eerder
mensen op de wereld gesproken dan Nederlands.
andersom. “De Wet op de Vaste Boekenprijs heeft
Er zullen flinke veranderingen plaatsvinden als
geen invloed op e-books. De wet is achterhaald
een grote speler zich op de Nederlandse markt
en dat hebben e-books laten zien. E-books
gaat begeven. Die heeft dan niet alleen een
vallen wettelijk onder software, waardoor je er op
aanbod van Nederlandse boeken, maar ook
promotioneel gebied veel meer mee kunt doen.”
vele Engelse titels. Hier zouden de Nederlandse uitgevers dan natuurlijk wel aan mee moeten
Dat e-books onder software vallen, werkte wel
werken.
mee aan de moeizame start van het digitale lezen. Op geprinte boeken zit een btw-tarief van
Roel Zuidhof denkt dat de markt van online
6 procent. Voor software is dat 21 procent.
leesdiensten beperkt blijft. “Er is ruimte voor
Hierdoor zijn e-books dus een stuk duurder.
andere bedrijven om online leesdiensten te
Duurder dan aantrekkelijk is voor de lezer. Ook
beginnen, maar die kunnen de grote spelers niet
hier moet de regelgeving worden aangepast
bijbenen. Je hebt een groot aanbod van titels
om de positie van e-books te verbeteren. Het
nodig en daarvoor ook een goede samenwerking
probleem is alleen dat dit op Europees niveau
met alle uitgevers. Ik denk dat er in Nederland
moet gebeuren.
uiteindelijk één of twee grote spelers overblijven. En waarschijnlijk is Bibliotheek.nl er daar een van.”
Maar er dreigt ander gevaar voor e-books. De Vereniging van Openbare Bibliotheken heeft
NIET LENEN, MAAR KOPEN
een proces aangespannen tegen de stichting
Koop je liever e-books? Dan zijn er in Nederland
Leenrecht, die e-books onder het leenrecht
meerdere partijen waarbij je terecht kunt. Zowel
willen laten vallen. De zaak is nu doorverwezen
Bol.com als Amazon.nl hebben een groot aanbod
naar het Europese Hof. Door het leenrecht zijn
aan e-books. Door een account aan te maken op
uitgevers verplicht om boeken uit te lenen via de
www.leesid.nu heb je vervolgens gratis je eigen
bibliotheken. Als dit ook voor e-books zou gaan
digitale bibliotheek om je e-books op te slaan. Zo
gelden, zou dit een slechte zaak zijn volgens
kun je overal en op al je apparaten je favoriete
Bob van Duuren. “Wanneer e-books ook verplicht
e-books lezen.
uitgeleend moeten worden, maakt dat e-books minder aantrekkelijk voor uitgevers. Dat zou het einde van e-books kunnen betekenen.”
Roel Zuidhof
TOEKOMST VAN LEZEN
Roel is sinds 2003 directeur van de bibliotheken
Door e-books ontstond er een discussie over
in Nijkerk en Hoevelaken. Daarnaast is hij, net als
de toekomst van het geprinte boek. Zowel Roel
iedere bibliotheekdirecteur, de laatste paar jaar
Zuidhof als Bob van Duuren verwachten dat het
bezig met het digitale lezen van Bibliotheek.nl.
geprinte boek voorlopig niet verdwijnt. Net als
Lokaal draagt hij de eindverantwoordelijkheid en
muziek op vinyl nog steeds bestaat.
verzorgt hij de promotie. Roel zorgt er ook voor dat alle medewerkers op de hoogte zijn, zodat zij
Er zijn wel meerdere partijen uit het buitenland
de leden kunnen helpen.
die roet in het eten kunnen gooien voor
PC-ACTIVE 13
E-books lenen_v5.indd 13
25-01-15 17:46
DOOR: MAIKEL DIJKHUIZEN
APPS
Leuke software voor smartphone en tablet
Kopie paspoort
Speurtocht
Tickets te koop
Veel bedrijven en instellingen vragen
Met Troovie zet je eenvoudig een
TicketSwap is een marktplaats voor
om een kopie van je paspoort,
speurtocht uit voor kinderen. Je kiest
tweedehands e-tickets. Wanneer een
identiteitskaart of rijbewijs. KopieID
een route in de buurt en voegt op
concert, festival of sportwedstrijd is
is een initiatief van de overheid om
verschillende plekken opdrachten toe.
uitverkocht, kun je via deze dienst alsnog
te voorkomen dat kwaadwillenden
Een pijltje op het scherm wijst de weg
kaartjes scoren. Op internet stikt het
aan de haal gaan met je identiteit.
en de opdrachten verschijnen vanzelf
van de dubieuze tickethandelaren, maar
Met deze app maak je een veilige
in beeld. Laat kinderen onderweg
TicketSwap maakt een betrouwbaardere
kopie van een identiteitsbewijs. Na het
bijvoorbeeld evenwichtspelletjes doen
indruk. Wie via dit platform wil verkopen,
maken van een foto vraagt de app je
en foto’s maken. Vooraf geef je aan
dient het e-ticket eerst te uploaden en er
om het burgerservicenummer door te
hoeveel kinderen er meedoen en hoe
een Facebook-account aan te koppelen.
strepen. Daarnaast kun je ook andere
lang de speurtocht duurt. Bij de gratis
Nadat er is betaald, ontvangt de koper
gegevens onherkenbaar maken, zoals
versie is de afstand van een speurtocht
het toegangsbewijs. TicketSwap zegt
een gedeelte van de pasfoto. Als extra
maximaal 750 meter. Voor € 0,99 hef je
de geldigheid te controleren. Minpunt:
veiligheidsmaatregel integreert de app
dit limiet op. Tegen extra betaling zijn
je kunt de app alleen gebruiken om
een watermerk. Na afloop verzend je de
er ook meer kant-en-klare opdrachten
e-tickets te kopen, verkopen kan alleen
kopie via e-mail.
beschikbaar.
nog via de browserversie.
KopieID
Troovie
TicketSwap
Systeemeisen: Android 4.1+, iOS 7.1+, Windows Phone 8+
Systeemeisen: Android 2.3+, iOS 7.0+
Systeemeisen: iOS 8.0+
Taal: Nederlands
Taal: Nederlands
Taal: Nederlands
Prijs: gratis
Prijs: gratis
Prijs: gratis
14 EDITIE 280
Apps_v4.indd 14
25-01-15 16:34
UPDATE
Apps
Spullen lenen
Opvolger Gmail
Fotoboek maken
Peerby is een platform waarop
Google heeft met Inbox een vernieuwde
Tot dusver bestaan er nog nauwelijks
buurtgenoten elkaar belangeloos helpen
mailclient uitgerold. Tot dusver is
mobiele apps waarmee je fotoboeken
door spullen uit te lenen. Je kunt in
deze dienst alleen op uitnodiging te
kunt samenstellen. Albelli brengt daar
verschillende categorieën oproepjes
gebruiken, maar de bedoeling is dat
met de nieuwe iPad-app verandering in.
achterlaten. Op die manier vraag je
Inbox op termijn Gmail gaat vervangen.
Je hebt vooraf keuze uit verschillende
bijvoorbeeld of er gereedschap of een
De ontwikkelaars hebben gekozen
formaten fotoboeken. Helaas is er geen
partytent te leen is. Peerby verzendt
voor een vernieuwd uiterlijk, waarbij
mogelijkheid om andere fotoproducten
het verzoekje vervolgens naar je buren.
nieuwe berichten in een soort tijdlijn
te selecteren. Nadat je een thema hebt
Er zijn al veel mensen actief op het
voorbijkomen. Verder voegt Inbox
geselecteerd, voeg je lokale foto’s toe
platform, waardoor er een reële kans
inkomende berichten toe aan bundels,
of importeer je ze vanaf de pc. Dit werkt
van slagen is. Peerby heeft zijn mobiele
zoals reclame, aankopen en e-mails over
erg goed. Je past het fotoformaat aan,
app onlangs opnieuw vormgegeven. Een
reizen. Handig: je kan alvast belangrijke
voegt achtergronden toe en voorziet
verbetering is dat je in een tijdlijn kunt
informatie lezen zonder het bericht
het fotoboek van leuke titels. Na afloop
zien welke spullen buren onlangs van
volledig te openen. Nieuw is ook de
bestel je het boek rechtstreeks vanuit
elkaar hebben geleend.
mogelijkheid om berichten te snoozen
de app.
en herinneringen toe te voegen.
Peerby
Inbox by Gmail
Albelli Fotoboeken
Systeemeisen: Android 4.0+, iOS 7.0+
Systeemeisen: Android 4.1+, iOS 7.0+
Systeemeisen: iOS 7.0+
Taal: Nederlands
Taal: Nederlands
Taal: Nederlands
Prijs: gratis
Prijs: gratis
Prijs: gratis
PC-ACTIVE 15
Apps_v4.indd 15
25-01-15 16:34
DOOR: ROBBIN OOIJEVAAR
WAT KUN JE MET RAID? RAID is een methode voor dataopslag en lijkt iets uit het verleden. Wat houdt het ook alweer in en heb je er nog iets aan? We bespreken de zin en onzin van RAID, de belangrijkste standaarden, benodigdheden en wanneer je er echt iets aan hebt.
R
AID. De term RAID staat voor ‘redundant array of independent disks’. Vrij vertaald: een samenwerkende verzameling van
onafhankelijke schijven. Je kan een RAID voor drie doelen gebruiken: snelheidswinst behalen, veiligheid optimaliseren of een combinatie van beide. Bij een RAID-opstelling maak je altijd gebruik van twee of meer harde schijven of SSD’s.
RAID 0: SNELHEID De snelste RAID-opstelling die je kunt maken, is RAID 0. Hierbij worden gegevens verspreid en gelijktijdig geschreven naar twee harde schijven. Dit principe heet striping. Je kunt hierbij een snelheidsverdubbeling behalen van de lees- en schrijfsnelheid van beide harde schijven. Een ander voordeel is dat de volledige opslagcapaciteit beschikbaar is. Als je twee schijven hebt van ieder 1 TB, heb je in een RAID 0-opstelling een totale opslagcapaciteit van 2 TB. Het grootste probleem met RAID 0 treedt op als één van de schijven een defect krijgt: er is geen vangnet en je raakt alle gegevens kwijt. RAID 0 wordt in de praktijk gebruikt in computers waarbij lees- en schrijfsnelheid essentieel is,
16 EDITIE 280
RAID_v5.indd 16
25-01-15 16:35
UPDATE
Wat kun je met RAID?
bijvoorbeeld voor gaming. Vanwege de grote kans
van één harde schijf lever je hier ook niet op in.
op gegevensverlies bij een defect raden wij deze
Bij RAID 1 heb je wel opslagcapaciteitsverlies.
opstelling af. Mocht je deze toch willen gebruiken,
De opslagcapaciteit is gehalveerd, omdat beide
vergeet dan niet regelmatig te back-uppen.
schijven een vangnet van elkaar zijn. In een RAID
RAID 1: VEILIGHEID
1-opstelling met twee harde schijven van 1 TB kun je dus 1 TB aan gegevens opslaan. RAID 1 is
In een RAID 1-configuratie is veiligheid het
populair bij NAS-apparatuur, maar kun je ook thuis
speerpunt. Gegevens worden gelijktijdig
toepassen in pc’s.
weggeschreven naar twee schijven. Dit wordt mirroring genoemd. Wanneer er één schijf uitvalt
RAID 5: SNELHEID EN VEILIGHEID
door een defect, staan je bestanden altijd nog op
De RAID 5-standaard zie je niet vaak in
de andere schijf. Je behaalt met RAID 1 geen extra
thuissituaties. Je hebt er minimaal drie schijven
snelheid, maar in vergelijking met het gebruik
voor nodig. De capaciteit van één van de schijven ben je kwijt aan de foutcorrectie. Als je drie schijven hebt van 1 TB, kun je dus 2 TB aan gegevens opslaan. Kenmerken van RAID 5 zijn de goede leesprestaties en een vangnet voor het geval dat één van de schijven het begeeft. In dit geval is het mogelijk om de RAID-opstelling opnieuw op te bouwen. Hier komen we bij een het minpunt van RAID 5: dit proces kan zeer veel tijd in beslag nemen. Voor RAID 5 is een gespecialiseerde insteekkaart (RAID-controller) wenselijk. Deze is eveneens verantwoordelijk voor de schrijfsnelheid, die vanwege de ingebouwde foutcorrectie complexer is dan bij RAID 0 en RAID 1.
THUISGEBRUIK RAID stamt nog uit de tijd dat harde schijven een stuk minder betrouwbaar waren dan vandaag de dag. Het wordt nu vooral gebruikt in de zakelijke
RAID met SSD Als je je de luxe kunt permitteren, kun je ook een RAID-opstelling maken met meerdere SSD’s. Wil je snelheid en veiligheid in één? Dan kun je met drie SSD’s een RAID 5-opstelling maken of met vier SSD’s kiezen voor RAID 10. In laatstgenoemde situatie combineert de snelheid van striping met de veiligheid van mirroring. Vier SSD’s van 256 GB geven in deze opstelling een opslagcapaciteit van 512 GB. Je krijgt ongeveer een verdubbeling van de snelheid en er kunnen twee schijven uitvallen zonder dat je gegevens kwijtraakt. Het idee dat meer schijven steeds een prestatieverdubbeling opleveren is een fabeltje. Een interessant YouTube-filmpje hierover bekijk je via: www.hcc.nl/prestatie
PC-ACTIVE 17
RAID_v5.indd 17
25-01-15 16:35
Hot-swappable
standaard wordt ondersteund. Je hebt alleen
Bij de term RAID wordt vaak ook aan hot-swappable gedacht. Dit houdt
nog twee identieke schijven nodig en je hebt
in dat je bijvoorbeeld een defecte schijf uit een RAID-opstelling kunt
een stabiele opslag gecreëerd, waarbij één
vervangen, zonder dat je het computersysteem uitschakelt. De SATA-
van de schijven stuk mag gaan. Wil je meer
standaard (de techniek/stekker waarmee je harde schijf is aangesloten)
snelheid? Dan kun je nog een SSD toevoegen
ondersteunt dit. Deze ondersteuning wordt ook geboden door de
voor je besturingssysteem en de RAID-opstelling
meeste RAID-controllers en moederborden. Fysiek moet het uiteraard
gebruiken als belangrijke opslag. Zo heb je het
ook mogelijk zijn. Als je geen speciale harde schijf-bay hebt, kun je je
beste van twee werelden: snelheid voor het
computer het beste even uitschakelen. Hiermee voorkom je de kans op
besturingssysteem op de SSD en voordeligste
een schok en defecten door statische elektriciteit. Een bedrijfsserver en
prijs per GB voor de harde schijfopslag in de
NAS hebben vaak twee of meerdere harde schijf-bays, waarmee je zonder
RAID-opstelling.
de computer te openen de schijven kunt wisselen.
RAID IN JE PC Als je RAID wil gebruiken, moet je computer dit ondersteunen. Dit kan op twee manieren: opslag, bij internetproviders of de server van een
via de fabrikant van je moederbord of door
bedrijfsnetwerk. Voor thuisgebruik is RAID een
een extra RAID-controller als insteekkaart te
aanrader voor je NAS. Voor de meerprijs hoef je
plaatsen. Ook heb je twee of meer harde schijven
het niet te laten en je voorkomt gegevensverlies
nodig, bij voorkeur van hetzelfde merk, type en
als een schijf in je netwerkopslag het begeeft.
opslagcapaciteit.
Over RAID 0 kunnen we alleen maar melden dat
Zodra je meerdere schijven als RAID gaat
het bijzonder onverstandig is om te gebruiken.
gebruiken, heb je het niet meer over de
Extra snelheid is leuk, maar het risico op
individuele schijven maar over een RAID-
gegevensverlies is groot. RAID 0 is daarnaast
opstelling. Bij het aanmaken hiervan worden de
voor thuisgebruik inmiddels achterhaald. Wie een
schijven volledig gewist, iets om rekening mee te
snel opslagmedium wil, koopt een snelle SSD en
houden.
denkt niet meer na over het ‘stapelen van harde schijven’.
Laptopgebruikers hebben het probleem dat harde schijven in laptops zeer gevoelig zijn voor
Voor thuisgebruik is RAID het meest interessant
schokken en stoten. Prominente laptopmerken
in een RAID 1-opstelling. Veel moderne
hebben een model/serie waarbij je RAID 1 als
computers hebben een moederbord waarbij dit
optie kunt kiezen. Dit is veiliger dan één harde schijf, maar ook hier is een SSD veiliger en sneller.
GEEN BACK-UP? RAID is geen excuus om geen back-ups te maken. Als je RAID 1 gebruikt, zijn je gegevens veel veiliger dan wanneer je deze bewaart op een enkele harde schijf, maar je kunt beide schijven altijd nog verliezen door een stroomstoring, brand of diefstal. Een back-up bewaar je daarom het Voor geavanceerde RAID-
beste buitenshuis, bijvoorbeeld op een externe
configuraties is een extra
harde schijf die je opbergt op je werk of sla je
RAID-controller wenselijk
gegevens op in de cloud.
18 EDITIE 280
RAID_v5.indd 18
25-01-15 16:35
48
7R GE OUT TE ER ST S ARI 2015 € 4,95 EDITIE 279 JANU
26
Wat je nog niet WINDOWS 10
weet
40
HT
D
ZO C
RS
ST E TE RAID: SNEL EN VEILIG Maar back-up blijft nodig
16
MALWARE MYTHES Ook jij gelooft er in
28
VEILIG JE WEBSITE HOSTEN Houd hackers buiten 90 WINDOWS OP JE MAC Dat doe je zo
36
OPMARS VAN DE DRONE
MBER 2014 €
4,95
De sky is géén
50
limit 40
DE BESTE BACK-UP Henk’s stappenplan
94
APPS VOOR JE TUIN Klaar voor de lente
84
GRATIS 1 JAAR
Test deze SSD zelf!
ANTIVIRUS 88
BLOGGEN MET PC-ACTIVE t.w.v. € 39,95 WORDPRESS TESTPANEL Workshop + 8 tips (deel 1)
32
Samsung 850 EVO 500 GB SSD
½ jaar
68 GRATIS voor niet HCC-leden
KOPERS DOORGELICHT Discrimineren webshops? 88 ANTIKYTHERA Oudste analoge computer 68
22
nl/pc-active www.hcc. VIRTUAL REALITY BRILLEN
Verbluffend levensecht
78
E-BOOKS LENEN De moderne bieb
10
Lezers korting!
40
Je eigen film mo nteren ARDUINO ALS CROWDFUNDING WORKSHOP IMO VIE 20 Investeren en profiteren SPELLEIDER
Zelf bouwen en programmeren
HCC
HCC
HCC!deals: ledenvoordeel en superdeals
82
Bij wie ben je welkom met vragen over alles wat digitaal is? En hoe zorgen we dat de belangen van digitale consumenten gehoord én behartigd worden? Het antwoord is HCC! We helpen onze leden graag en bieden veel voordeel.
PC-Active is onderdeel van het HCClidmaatschap en valt zes keer per jaar automatisch bij de leden op de mat. Als je nú lid wordt, betaal je slechts € 27,50 voor het eerste jaar (i.p.v. € 37,50). Ga naar www.hcc.nl/lidworden om je aan te melden en bespaar direct € 10,- op het lidmaatschap voor het eerste jaar!
46
Wereld Natuur Fonds TECHNIEK & NAT UUR
58
IN DIT NUMMER : De 12 uur van www.hcc.nl/pc-active een virus 32 | Creed? 48 | HCC Hoe realistisch !testbank 68 | is Assasin’s Veilig surfen met Tips portretfotog Browser in the rafie 72 | Doneer Box 46 je processorkra boven veilighe cht 16 | Gebruik id? 36 | Weer-ap sgemak ps 74 | Zo werkt spraakherkennin g 26 BP HCC
BP
le vragen
REPORTAGE
EDITIE 278 NOVE
Koopwijzer: 3 x 3 beste keus
op al je digita
VEILIG ONLINE ONDERWEG Via Mobile VPN met 30% lezerskorting 22
MOBIEL FOTOGRAFEREN Smartphone steeds slimmer 72 aliseren Kaarten personBETALEN VIA INTERNET RGE LME Handig! En veilig? 64 MAI
rnetbankieren pots? 10 | Inte r zijn wifi-hots phising: wat : Hoe betrouwbaa 74 | Malware en IN DIT NUMMER ’s retoucheren draadloze voudiger 18 | Foto | Leuk of Meuk: 86 QL MyS r veiliger en een 34 naa automatisering Het Lab: loggen | aan 30 delb op? !mo het levert ardware 58 | HCC le-h App | 84 geheugenstick
Het antwoord
LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE?
DE DRONE
grammeren Jeugd leert pro 4 CODEWEEK 201
EDITIE 280 FEBRUARI/MAART 2015 € 4,95
OPMARS VAN
ROUTERTEST
HET NATIONALE VUURWERK magische techniek 66
TEST: LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? | BLOGGEN MET WORDPRESS | BETALEN VIA INTERNET | ARDUINO ALS SPELLEIDER | VEILIG VIA VPN | RAID
EDITIE 279
niet meer Duurder hoeft
R AA IS 1 J RAT IRUS G TIV AN
EDITIE 278
ROUTERS EDITIE 280
ARI 2015 PC-ACTIVE JANU
TEST
PC-ACTIVE NOVE MBER 2014
e vragen
op al je digital
GE
SS
PC-ACTIVE FEBRUARI/MAART 2015
Het antwoord
60
CYBEROORLOG: hoe wij ons wapenen
01_Cover2.in
dd 1
Snel en betaalb aar DE BESTE SSD’S GETEST
50
www.hcc.nl/pc -acti
ve
6x per jaar PC-Active BP
06-10-14 09:30
word nu HCC-lid voor slechts € 27,50
PC-Active is het verenigingsmagazine van HCC en staat 6x per jaar bol van de informatie en workshops rond je digitale leven. Computers, tablets, smartphones, fotografie, audio, internet-of things; alles wat met ICT en techniek te maken heeft, komt in PC-Active aan bod.
€ 10 ,k o r ting als j e
nú www lid wor dt. .h lidw cc.nl/ orde n
Het antwoord is HCC word lid_v2.indd 19
26-01-15 11:01
DOOR: SANDER ALMEKINDERS
HARDWARE
Het nieuwe technologiejaar is ook in 2015 weer begonnen met de Consumer Electronics Show (CES) in Las Vegas. We zetten de leukste apparaten/ontwikkelingen voor je op een rijtje.
Roost Smart Battery: slimme batterij voor rookmelders Roost heeft een normale 9 volt-batterij uitgerust met moderne techniek. Het bedrijf heeft wifi en een piepklein pcb toegevoegd. De batterij is te gebruiken in een rookof koolmonoxidemelder. Middels een app voor Android en iOS wordt de batterij onderdeel van je thuisnetwerk. Je krijgt vervolgens als gebruiker de alarmen door op je smartphone of tablet. Het is tevens mogelijk om de resterende capaciteit van de batterij af te lezen. De batterij heeft een levensduur van zo’n vijf jaar.
Motix: computer bedienen zonder muis Motix heeft hardware laten zien waarmee vingerbewegingen waargenomen worden. Intern gaat een ARM Cortex-processor schuil die de bewegingen van de vingertoppen leest. Via de usb-aansluiting worden deze doorgegeven aan het besturingssysteem, die vervolgens de cursor over het scherm laat bewegen. Een tweede stukje hardware onder de spatiebalk fungeert als touchpad, scrollwiel en linker- en rechtermuisknop. De combinatie werkt op een pc en maakt het ook mogelijk
D-Link Ultra Performancerouters: routers in de vorm van een ruimteschip
om door apps te swipen op een tablet. Bekijk een duidelijk
D-Link komt binnenkort met een nieuwe serie high-end routers,
filmpje over hoe het werkt via: www.hcc.nl/motix
die er op zijn zachtst gezegd tamelijk gedurfd uitzien. De DIR-895L/R, DIR-890L/R en de DIR-885L/R zien eruit alsof ze uit een Star Wars of Star Trek-film komen. Het zijn respectievelijk AC5300, AC3200 en AC3100-routers, waarbij de getallen slaan op het aantal Mbits dat theoretisch door alle frequenties draadloos doorgevoerd kan worden. De AC3200 en de AC5300 zijn zogeheten tri-band-modellen, die één keer 2,4 GHz aanbieden en twee keer 5 GHz. Dit alles om de belasting zo goed mogelijk te verdelen en een zo hoog mogelijke doorvoersnelheid te behalen.
20 EDITIE 280
Hardware_v4.indd 20
25-01-15 16:38
UPDATE
Hardware
Bitdefender Box: beveiliging voor je complete thuisnetwerk
Intel Curie: een computer in de knoop van je jas
De meeste mensen kennen Bitdefender als fabrikant van
Intel heeft op CES gedemonstreerd hoe
antivirussoftware. Het bedrijf komt nu ook met een stukje hardware:
draagbaar de zogeheten wearables kunnen
de Bitdefender Box. Dit doosje plaats je in het thuisnetwerk, op
worden. De Curie is een complete computer,
het punt waar het internet je huis binnenkomt. Rechtstreeks op
maar dan in de vorm en ter grootte van
het modem en/of de router dus. Al je apparaten die aangesloten
een knoop. In de knoop zit een Quark SoC,
zijn op je thuiswerk, zijn dan beveiligd. Box monitort namelijk alles
meerdere sensors, bluetooth smart (low
wat het netwerk binnenkomt, voordat het je apparaten bereikt. Een
energy) en het geheel werkt op een (hoe
combinatie van router, netwerkfirewall en virusscanner dus. Het
kan het ook anders) knoopcel of oplaadbare
is mogelijk om hem als router te gebruiken, maar dit is gezien de
accu. Vooralsnog is dit een echte wearable,
bescheiden rekenkracht en het aantal aansluitingen niet aan te raden.
die met name gericht is op het registreren
Er zitten maar twee netwerkaansluitingen op, die slechts 100 Mbps
van data die worden geproduceerd tijdens
aan bandbreedte bieden.
het bewegen/sporten.
Cycliq Fly6: achterlicht met extra’s Op het eerste gezicht lijkt de Fly6 een gewoon achterlicht voor de fiets. Maar schijn bedriegt, want er zit naast een lampje ook een camera in. Deze camera schiet beelden met een maximale resolutie van 1280x720 pixels (HD dus) aan 30 frames per seconde. Je schrijft de opnames weg op een micro-SD-kaartje in de behuizing. Standaard wordt een exemplaar van 8 GB meegeleverd. Verder is het licht dat wordt geproduceerd in vier verschillende helderheden in te stellen en kan dit op twee manieren knipperen. Het geheel wordt gevoed door een accu met een capaciteit van 2600 mAh. Er wordt overigens ook gewerkt aan een Fly12, een lamp voor aan de voorkant van de fiets.
PC-ACTIVE 21
Hardware_v4.indd 21
25-01-15 16:38
DOOR: JEROEN HORLINGS
BESCHERMD MOBIEL INTERNETTEN MET VPN In PC-Active 279 bespraken we de (on)veiligheid van publieke wifi-hotspots. Met een zogeheten vpn ben je verzekerd van een beveiligde verbinding. Maar wat is een vpn precies, hoe installeer je het en wat zijn de verschillen tussen een gratis en betaalde versie?
Z
oals we in PC-Active 279 bespraken, is het
VPN
in praktijk vaak lastig om te controleren of
Er is een simpele oplossing, namelijk het
een bepaalde publieke hotspot veilig is
gebruikmaken van een vpn. Dat staat voor
of niet. Zeker in openbare gelegenheden zoals
Virtual Private Network (Virtueel Privénetwerk).
stations, restaurants en luchthavens. Dit kan
In feite communiceer je dan binnen een eigen
betekenen dat al je internetverkeer onderschept
privénetwerk, terwijl je je op het publieke internet
kan worden, inclusief e-mails, wachtwoorden en
bevindt. Het wordt ook wel een virtuele tunnel
berichten. Voor een deel kun je dat afvangen
genoemd, oftewel een verbinding binnen een
door voor e-mail een beveiligde ssl-verbinding te
verbinding. Alle gegevens die je verzendt, worden
gebruiken, geen websites te bezoeken waarvoor je
gecodeerd, zodat ze niet voor anderen leesbaar
ingelogd moet zijn en alleen vertrouwde hotspots
zijn. Ze zijn versleuteld en kunnen alleen met de
te gebruiken. Maar in de praktijk is dat vaak geen
juiste sleutel gelezen worden. De enige partij die
doen. Het is bovendien ook niet praktisch om
in theorie de gegevens zou kunnen inzien, is de
daar bij elk wifi-netwerk over na te denken.
vpn-leverancier.
22 EDITIE 280
Mobiel VPN_v6.indd 22
25-01-15 16:39
WORKSHOP
Beschermd mobiel internetten met vpn
LEZERS AANBIEDING 30% KORTING SURFEASY TOTAL VPN P. 83 Door het gebruik van een vpn hoef je niet meer continu na te denken of je op een vertrouwde wifihotspot zit en wat je beter wel en niet kunt doen op een openbaar netwerk. De gegevens zijn nog wel te onderscheppen, maar dankzij de encryptie niet meer te lezen. Vroeger was het installeren van een vpn relatief complex, maar op moderne computers, smartphones en tablets is het bijna net zo eenvoudig als het installeren van een app.
ANONIEM OP HET WEB Een ander voordeel van een vpn is dat je er meer privacy voor terugkrijgt. Je IP-adres, waarmee je naar buiten toe herkenbaar bent, wordt namelijk veranderd. Je krijgt een IP-adres van je vpn-leverancier en kunt vaak zelf kiezen uit welk land deze moet komen. Zo lijkt het dus net alsof je in een ander land zit. Dat heeft ook nog andere voordelen. Kies je bijvoorbeeld voor een Amerikaans IP-adres, dan kun je ook gebruikmaken van diensten die alleen voor
NU VOORAL ZAKELIJK
Amerikanen beschikbaar zijn, zoals Hulu.com
Zakelijk gezien wordt vpn al heel lang gebruikt.
of de Amerikaanse versie van Netflix (met veel
En niet vrijblijvend, maar als verplichting om te
meer aanbod). Maar dit geldt ook andersom:
voorkomen dat bedrijfsgegevens in verkeerde
met een buitenlands IP-adres kun je geen
handen vallen. Met een vpn heb je als het ware
gebruikmaken van puur Nederlandse diensten,
een rechtstreekse verbinding met het beveiligde
zoals Uitzending Gemist.
bedrijfsnetwerk, waar je je ter wereld ook bevindt. De laatste jaren neemt het gebruik van vpn ook
GRATIS EN BETAALD
onder consumenten sterk toe, al is er nog een
In principe zijn aan het gebruik van een vpn
lange weg te gaan. Veel consumenten zien de
kosten verbonden. Je maakt immers gebruik
gevaren van onveilige netwerken niet of denken
van een dienst en de leverancier heeft daarvoor
dat hun gegevens niet interessant zijn voor
apparatuur in gebruik. Vaak zijn de kosten te
anderen. Ten onrechte, zoals bleek uit ons artikel
overzien, variërend van enkele euro’s tot maximaal
over wifi-hotspots.
een tientje per maand. Dan kun je bovendien
PC-ACTIVE 23
Mobiel VPN_v6.indd 23
26-01-15 10:01
1
2
vaak de vpn op meerdere apparaten gebruiken, wat wel zo handig is. Er zijn ook gratis vpndiensten, maar daar zitten beperkingen aan. De voornaamste beperking is de hoeveelheid bandbreedte die je mag gebruiken. Stel dat dit 500 MB per maand is, dan moet je zeer bewust met je verbruik omgaan. Meestal gebruik je een wifi-netwerk juist om je maandelijkse databundel te sparen, bijvoorbeeld voor het bezoeken van bandbreedte slurpende websites als Youtube, Netflix en Spotify. Je kunt er dan bijvoorbeeld voor kiezen om de vpn alleen te gebruiken op het moment dat je op een minder vertrouwd wifinetwerk zit. Je moet er echter op dat moment wel
verdient (‘if it’s free, you’re not the costumer’). Zo
aan denken.
is Onavo Protect (een onderdeel van Facebook) een gratis vpn-leverancier, die in ruil daarvoor je
VOOR- EN NADELEN BETAALD OF GRATIS
gegevens analyseert en bijhoudt wat je doet op
Een betaalde vpn kent meestal een ruim
internet.
datalimiet of biedt zelfs onbeperkt gebruik. Je kunt dan altijd gebruikmaken van de
Ten slotte is er altijd de vertrouwensvraag.
beveiligde verbinding en hoeft deze niet
Je neemt een vpn-dienst om je gegevens te
steeds handmatig te (de)activeren. Ook kun je
beveiligen, maar is de vpn-leverancier zelf
in dat geval probleemloos gebruikmaken van
eigenlijk wel te vertrouwen? Welke garanties
streamingdiensten zoals Netflix. Los van de
bieden zij dat jouw data niet bekeken of
bandbreedte kleven er ook andere nadelen
geanalyseerd wordt? Honderd procent veiligheid
aan gratis vpn-diensten. Zo kan het zijn dat de
is nooit te garanderen, maar veel vpn-leveranciers
snelheid relatief traag is of dat er een verouderde
hebben inmiddels wel een goede reputatie
encryptiemethode gebruikt wordt, die minder
opgebouwd.
veilig is. En helemaal ‘gratis’ bestaat niet, dus vraag je altijd af waar de leverancier dan geld aan
EEN VPN INSTALLEREN Vroeger moest je een vpn handmatig configureren, maar tegenwoordig werkt het meestal via apps. Installeer een app en deze regelt vervolgens de installatie. Je hoeft dan alleen nog de stappen te bevestigen en daarna is alles geregeld. Deze methode werkt zowel voor smartphones en tablets als Windows- en Maccomputers.
SurfEasy is makkelijk in het gebruik en zeer betaalbaar
24 EDITIE 280
Mobiel VPN_v6.indd 24
25-01-15 16:39
WORKSHOP
3
Beschermd mobiel internetten met vpn
5
4
In dit voorbeeld hebben we gekozen voor
de app voor je, maar je moet dit wel handmatig
SurfEasy, een Canadese vpn-leverancier die
bevestigen. SurfEasy maakt twee profielen.
is voortgekomen uit een Kickstarter-project.
Handig, want daardoor kun je de vpn makkelijk
SurfEasy werkt eenvoudig en kent zowel een
uitzetten (veel andere leveranciers installeren
gratis als betaalde versie. Standaard krijg je
slechts één profiel en dan is uitzetten soms
elke maand gratis een bepaalde bandbreedte.
lastiger). Je kunt een waarschuwing krijgen en
Dat begint bij 500 MB, maar is makkelijk uit te
moet de installatie dan nogmaals bevestigen.
breiden tot 1 GB met zogenaamde ‘rewards’. Dit houdt in dat je extra ruimte kunt verdienen door
STAP 4: SURFEN
bijvoorbeeld van regio te wisselen, een tweede
De vpn is nu geactiveerd. Dit zie je doordat
apparaat toe te voegen of de app aan te raden
bovenin de systeembalk het vpn-logo zichtbaar
aan vrienden. Voor 36 euro per jaar kun je de
is. Dit geeft aan dat je een beveiligde verbinding
dienst onbeperkt gebruiken en installeren op vijf
gebruikt. In principe ben je nu al klaar.
6
krijg je nu 30% korting (zie pagina 83). De app
STAP 5: ANDERE REGIO SELECTEREN
Bekende vpnleveranciers
SurfEasy is beschikbaar op iOS (iPhone en iPad),
Je kunt eventueel een andere regio selecteren,
• Avast SecureLine
Android, Windows en Mac.
zoals de Verenigde Staten. Dit doe je via de knop
• Cloak
links bovenaan bij Select Region. Je kunt hier
• Cyberghost
verschillende apparaten. En als PC-Active lezer
STAP 1: DE APP INSTALLEREN
onder andere kiezen uit de VS, Canada, Brazilië,
• F-Secure Freedome
Zoek de app in de App Store of Google Play en
Duitsland, Singapore en Engeland. Nederland en
• Onavo Protect
download deze. Of maak een account aan op
België zijn (nog) geen optie.
• OpenVPN Connect
www.surfeasy.com en download de Windows- of Mac-app als je ingelogd bent.
STAP 2: MAAK EEN ACCOUNT
STAP 6: AAN- EN UITZETTEN Wanneer je de gratis versie van SurfEasy gebruikt,
• TunnelBear VPN • VyprVPN
wil je waarschijnlijk het bandbreedtegebruik
De app vraagt je een account aan te maken.
binnen de perken houden. Wanneer je
Je kunt dit eventueel overslaan en de app
bijvoorbeeld thuis of op je werk zit, is het – mits
uitproberen, maar dan ben je gelimiteerd tot
de beveiliging daar op orde is – niet altijd nodig
250 MB bandbreedte.
om een beveiligde verbinding te gebruiken.
STAP 3: INSTALLEER HET VPN-PROFIEL
• SurfEasy
Via het instellingenmenu van je telefoon kun je de vpn-verbinding aan- of uitzetten. Omdat
Vervolgens moet je op je smartphone of tablet
SurfEasy twee verschillende profielen heeft, kun je
een zogenaamd vpn-profiel aanmaken. Dit regelt
daarmee ook makkelijk schakelen.
PC-ACTIVE 25
Mobiel VPN_v6.indd 25
26-01-15 10:01
DOOR: JAN ROZA
TOOLS
Gratis tools voor je pc Prettiger beeldscherm Is het je wel eens opgevallen dat als je ’s avonds achter een beeldscherm zit, je ogen sneller vermoeid raken dan overdag? f.lux is een programma dat automatisch de kleurtemperatuur (Kelvin) van je beeldscherm aanpast aan het tijdstip van de dag. Dus overdag is het scherm helder van kleur en in de avonduren is het zachter van kleur, doordat de Kelvin omlaag wordt gebracht. Dit zorgt voor een rustiger gevoel voor je ogen. Via de instellingen geef je je woonplaats op, zodat het programma precies weet wanneer het bij jou buiten donker wordt. | f.lux | www.justgetflux.com
Gebruikersnaam vergeten? Als je je mailprogramma hebt ingesteld, heb je er meestal geen omkijken meer naar. Maar wat als je bijvoorbeeld een nieuwe pc hebt, het programma opnieuw moet installeren en het wachtwoord niet meer weet? Dan is Mail PassView je redding. Dit programma kan voor de meeste gangbare e-mailclients zonder moeite de gebruikersnaam en het wachtwoord achterhalen. Eenmaal achterhaald kun je de inloggegevens weer gebruiken en natuurlijk vastleggen in een beveiligde database, zodat je het voortaan niet meer vergeet. | Mail PassView | www.hcc.nl/passview
Diefstal-proof Prey is een programmaatje dat je laptop, tablet of smartphone beveiligt bij diefstal. Als je apparaat gestolen is, bepaalt Prey de locatie van je apparaat en kan deze via Google Maps getoond worden. Ook kun je op afstand de webcam inschakelen, je gegevens afschermen en opgeslagen wachtwoorden wissen. In de nieuwste versie kun je zelfs via het versturen van een sms je apparaat commando’s geven, zoals het verbergen van het Prey-icoontje. Zo heeft de dief niet door dat hij in de gaten wordt gehouden. | Prey | www.preyproject.com
26 EDITIE 280
tools_v5.indd 26
25-01-15 16:40
UPDATE
Tools
Gratis fotobewerking Voor het bewerken van digitale foto’s wordt al gauw gedacht aan programma’s als Photoshop en PaintShop, maar er is een uitstekende gratis vervanger: Zoner Photo Studio Free. Met dit programma kun je niet alleen foto’s bewerken, maar ook samenvoegen tot een panorama, geotaggen of fotokalenders maken. Om je foto’s makkelijker terug te vinden, kun je elke foto voorzien van een omschrijving, auteur, label en aantal sterren als beoordelingswaarde. | Zoner Photo Studio Free | www.free.zoner.com
Nummer + artiest herkennen Je hoort een deuntje op de radio maar weet niet welke artiest het is; het overkomt ons allemaal wel eens. Met Shazam ben je er snel achter. Het enige wat je hoeft te doen, is Shazam te starten en het programma naar de muziek te laten luisteren. Vervolgens toont het programma de gezochte informatie. Je kunt nu ook direct via Amazon of Google Play tracks kopen of via YouTube de bijbehorende video’s bekijken. Een andere mogelijkheid is om meteen de songtekst met de muziek mee te laten lopen om mee te zingen. | Shazam | www.shazam.com
Meerdere schermen Eenvoudig schakelen tussen twee schermen? Met behulp van AirDroid wordt het beeld van je Android-telefoon of -tablet weergegeven op je pc en kun je deze vanaf hier bedienen. Zolang er een internetverbinding is tussen het Android-apparaat en de pc, kun je bijvoorbeeld Whatsappen via je pc. Daarnaast kun je ook eenvoudig bestanden en programma’s overzetten tussen je apparaten. | AirDroid | www.airdroid.com
PC-ACTIVE 27
tools_v5.indd 27
25-01-15 16:41
DOOR: DAAN HERMSEN
MYTHES OVER
MALWARE
Malafide software, vaak malware genoemd, is een grote ergernis voor computergebruikers. Je denkt met een antiviruspakket goed beveiligd te zijn, maar is dit wel zo? Keer op keer blijkt dat goed beveiligde systemen toch getroffen worden door malware.
J
e denkt goed beveiligd te zijn en te weten wat je wel en juist niet moet doen op de digitale snelweg. Helaas blijkt uit de praktijk
dat we zijn blijven hangen in denkbeelden van tien jaar geleden. En dat is in de digitale wereld een lange tijd geleden! Tijd om wat oude mythes aan te halen en deze met de grond gelijk te maken.
MYTHE 1: Ik merk niets aan mijn computer, dus ben waarschijnlijk niet besmet Deze mythe komt uit het tijdperk dat virussen als een doodshoofd op je beeldscherm verschenen en je computer compleet onbruikbaar maakten. Tegenwoordig is bovenstaande stelling alles behalve waar, het is juist andersom. Virusmakers doen er alles aan om te zorgen dat je niets doorhebt van de besmetting. Zo kunnen ze ongemerkt gegevens verzamelen en je in een netwerk van besmette computers opnemen. Helaas blijkt 84% van de Nederlanders deze mythe nog te geloven. Zorg ervoor dat je geregeld een volledige scan doet met je antivirussoftware.
28 EDITIE 280
Gdata v6.indd 28
25-01-15 16:41
UPDATE
MYTHE 2: Als ik niets download, dan is de kans op malware nihil
Mythes over malware
dat ze gevrijwaard zijn van malware als ze niets downloaden. Dit klopt wel, alleen downloaden ze zeer zeker onbewust behoorlijk veel data.
Alles wat je op een site te zien krijgt, is al
Dat deze stelling door bijna de helft van de
gedownload. Dus zodra je tekst en plaatjes ziet,
websurfers geloofd wordt, is schokkend te
weet je dat je computer die in elk geval al heeft
noemen. Niet alleen is het technisch al jaren goed
gedownload. Ook plug-ins en andere zaken die
mogelijk om op deze manier een infectie op te
we niet kunnen zien, waaronder de schadelijke
lopen (een zogenoemde drive-by-download),
code van malware, worden automatisch
ook gebeuren dit soort aanvallen elke dag op
gedownload. Malware is vaak zo gemaakt, dat het
grote schaal. Het is zelfs de meest voorkomende
zich zonder tussenkomst van de gebruiker na het
manier voor computergebruikers om in aanraking
downloaden zelf kan openen en zo van je mooie
te komen met malware. Drive-by-download-
computer ongezien een geïnfecteerde machine
aanvallen kennen twee varianten. Enerzijds zijn
maakt. Helaas denkt 51% van de Nederlanders
er de websites die speciaal worden gebouwd
PC-ACTIVE 29
Gdata v6.indd 29
25-01-15 16:41
om pc’s te infecteren. Door het plaatsen van
Verschillende betaalde anti-malware-pakketten
aantrekkelijk omschreven linkjes naar deze
bieden ook een uitgebreide firewall-optie.
website op social media, in banners en in e-mails, lokken cybercriminelen bezoekers naar de geïnfecteerde site.
MYTHE 4: Ik bezoek alleen veilige websites
De andere variant is ingenieuzer. Daarbij wordt aan de code van een bestaande, betrouwbare
Welke website is veilig? Zelfs websites van het
site met een bestaand publiek een stukje
NRC en NU.nl zijn in het verleden een bron
schadelijke code toegevoegd. Zo wordt
van besmetting gebleken. Dit kwam doordat
bijvoorbeeld een minuscuul venster van 1x1 pixel
de website op zich wel veilig was, maar de
geopend, te klein voor een gebruiker om te
advertenties die getoond werden kwaadaardig
zien. Dit onzichtbare venster zet echter wel een
waren, met schadelijke code. Hierdoor kwam
download in gang, waarbij de pc van de bezoeker
malware op de systemen van nietsvermoedende
de schadelijke software automatisch, zonder iets
bezoekers terecht. Gelukkig worden deze
te laten merken, installeert.
infecties vaak snel ontdekt en verholpen,
Het voordeel van de cybercriminelen van deze tweede methode is dat er geen reclame hoeft te worden gemaakt voor de site. Die bestaat al lang en trekt zelf bezoekers. Bovendien hoeft er niet een hele website te worden gebouwd die er betrouwbaar uitziet: die is er al. Nadeel is uiteraard wel dat er moet worden ingebroken op de site. Als die te goed beveiligd is, wat overigens maar van de minderheid van de websites op internet kan worden gezegd, kan dat een lastige opgave zijn.
MYTHE 3: Ik hoef niet bang te zijn voor een drive-by-download, want mijn firewall beschermt mij daartegen Helaas denkt 31% van de Nederlanders dat dit waar is. Het is ook voor velen nog niet helemaal duidelijk waar een firewall voor dient. Een firewall heeft als functie om hackeraanvallen van buitenaf te stoppen. Malware glipt daar vaak doorheen. Het is dus zaak om zowel een firewall te hebben als een malware-scanner. Gelukkig bieden de meeste besturingssystemen een firewall aan. Dit zijn echter wel standaard oplossingen.
30 EDITIE 280
Gdata v6.indd 30
25-01-15 16:42
UPDATE
Mythes over malware
maar dit is niet altijd het geval. Diginotar kwam
Nederlanders dat er geen besmettingsgevaar is
in 2013 nog volop in het nieuws, omdat hun
bij het bezoeken van in hun ogen ‘veilige’ websites.
certificatensysteem gehackt was en zij dit in de doofpot probeerden te stoppen. Hierdoor konden ‘onveilige’ websites zich voordoen als keurig veilige websites. Toen dit aan het licht kwam, lag de overheidsdienst DigiD weken plat. De notie dat er ‘veilige’ en ‘onveilige’ websites
MYTHE 5: Ik open geen bijlagen van e-mails. Hierdoor loop ik geen gevaar
bestaan, kun je het beste naast je neerleggen.
Het verwarrende is dat je computersoftware je
Hobbywebsites zijn hier een goed voorbeeld
er continu aan herinnert dat ‘het openen van
van. De kans is echter groot dat deze hobbyist
bijlagen mogelijk schadelijk kan zijn voor je
zijn website presenteert op een verouderd
computer’. Bijna alle virusscanners scannen actief
platform zoals Joomla 1.5. Deze site is dan een
inkomende bijlagen, ondanks dat slechts 1%
heel gemakkelijk doelwit voor kwaadwillende
van alle malware in een e-mailbijlage te vinden
personen. Toch gelooft nog 18% van de
is. De overige 99% komt op andere manieren je systeem binnen, vaak via een geïnfecteerde website. Helaas gelooft 59% van de Nederlanders nog dat malware als e-mailbijlage binnenkomt. Wat wel steeds vaker voorkomt, is een link in een e-mail die verwijst naar een malafide website, vaak vergezeld met phishing. Helaas filtert veel antivirussoftware deze links niet uit je inbox, in tegenstelling tot je geanimeerde
Eén jaar gratis antivirus
verjaardagskaart… Dit artikel is tot stand
CONCLUSIE
gekomen in samen-
Zoals je ziet, zijn er nog veel mensen slecht op de
werking met G DATA.
hoogte van actuele bedreigingen in de digitale
Lezers van PC-Active
wereld. Ideeën over malware en bedreigingen
kunnen een half jaar
die tien jaar geleden waar bleken, zijn met het
gratis gebruikmaken
web 3.0 compleet achterhaald. Moeten deze
van G DATA Internet
inzichten je dan bang maken om het internet op
Security. HCC-leden
te gaan? Welnee. Zolang je een goed geüpdatet
kunnen vervolgens
systeem hebt en daarnaast een goede malware-
gratis een half jaar
beveiliging hebt, is de kans dat je besmet raakt
extra verlengen.
gering. Wel blijft de gebruiker vaak de zwakste
www.hcc.nl/gdata
schakel. Goede informatie over veiligheid en niet op mythes vertrouwen, zorgt ervoor dat jij niet die
Deze actie is geldig t/m
zwakke schakel in je systeem bent.
28 februari 2015
PC-ACTIVE 31
Gdata v6.indd 31
25-01-15 16:42
DOOR: ALEX WIT
Aan de slag met WordPress
MAAK JE EIGEN BLOG deel 1
Bloggen is een populaire manier om jezelf te presenteren op internet. Met WordPress, deze workshop en de tips van professioneel blogger Martine Chambone zet je snel een succesvolle blog op.
W
ordPress is een gratis online Content
WordPress wilt weten. Je downloadt hier onder
Management System (CMS). Het is open
andere de bronbestanden van de software, voor
source-software die in de eerste plaats
wanneer je provider geen WordPress-script
gericht is op het maken en bijhouden van blogs.
aanbiedt. Verder vind je hier vele thema’s, plug-
Je hebt geen kennis van HTML of PHP nodig. Het
ins, widgets en hulpbronnen.
enige wat je wel nodig hebt is webruimte. Die vind je gratis op www.wordpress.com. Op
Stap 1: Een account aanmaken
www.wordpress.org lees je alles wat je over
Voordat je een blog kunt starten, moet je eerst een account aanmaken via www.wordpress.com. Je krijgt hier webruimte en WordPress wordt daarin automatisch geïnstalleerd voor gebruik.
Een blog of website in je eigen webruimte
Eerst geef je een naam op voor je blog. Die naam met daarachter .wordpress.com is meteen de url voor je blog (afbeelding 1). Klik op Website maken.
Webruimte bij www.wordpress.com is gratis maar heeft zijn beperkingen.
Vul vervolgens de gewenste gegevens in en klik
Zo kun je niet van alle mogelijkheden van WordPress gebruikmaken,
onderin het venster op Creëer blog.
zoals eCommerce, en verschijnen er regelmatig advertenties bij je blog. Als je meer wilt, kun je kiezen voor een Premium-account of
STAP 2: STEL JE BLOG IN
werken met WordPress in je eigen webruimte. Tegenwoordig bieden de
Je geeft nu de basisinstellingen voor je blog op.
meeste hostingproviders de optie om WordPress te installeren met een
Kies een goede titel en een duidelijk onderschrift.
paar klikken en het invullen van wat gegevens. Hiervoor ga je naar je
Ga verder met Volgende Stap.
persoonlijke instellingen en kijk je bij de beschikbare scripts. WordPress en de bijbehorende database waarin je blog of site wordt opgeslagen,
STAP 3: KIES EEN THEMA
worden vervolgens automatisch aangemaakt. Daarna ga je met
WordPress gebruikt een thema als basis voor een
WordPress aan de slag, net zoals bij een blog op www.wordpress.com.
blog (afbeelding 2). Zo’n thema bevat de opmaak en indeling. De voorbeeldteksten en afbeeldingen
32 EDITIE 280
Wordpress_v5.indd 32
25-01-15 16:43
WORKSHOP
WordPress, maak je eigen blog
3 1
Kies een naam voor je blog 4
2
Via je dashboard beheer je de instellingen van je blog
Kies een thema
Pas de kleuren van het thema aan
vervang je later door je eigen inhoud. Het mooie
STAP 6: HET THEMA AANPASSEN
van WordPress is dat de inhoud van een blog
Om het gekozen thema te bekijken en aan te
losstaat van het gekozen thema. Je kunt daarom
passen, klik je in het linkermenu op Weergave |
later nog van thema wisselen, zonder dat er iets
Aanpassen. Met de menu-opties rechtsboven
aan de inhoud van je blog verandert. Met Laat
pas je de eigenschappen van het thema aan.
meer Thema’s zien krijg je toegang tot meer
Kies bijvoorbeeld Kleuren om andere kleuren
thema’s. Klik op een thema om het te selecteren,
te selecteren voor bepaalde blogonderdelen
je krijgt dan meteen meer informatie te zien.
(afbeelding 4). Om de header een andere kleur
Let op: niet alle thema’s zijn gratis.
te geven, klik je op Kleur selecteren bij Header
STAP 4: ACTIVEER JE ACCOUNT Je hebt inmiddels een e-mail ontvangen voor het activeren van je WordPress-account. Klik in die mail op de activeringslink E-mailadres Bevestigen.
STAP 5: GA NAAR JE DASHBOARD
tekstkleur. Kies een kleur en je ziet meteen het resultaat. Tevreden? Klik op Opslaan. Je keert terug naar het dashboard door op het kruisvak te klikken.
STAP 7: EEN BERICHT PLAATSEN Het doel van het bijhouden van een blog is natuurlijk het plaatsen van berichten. Hiervoor
Hoewel er nog volgende stappen worden
klik je op Berichten | Nieuw bericht. Voer een titel
aangeboden bij het aanmaken van je account,
in en typ in het tekstvak daaronder je bericht
werkt dit helaas niet altijd goed. Je kunt
(afbeelding 5). Met de werkbalkknoppen voeg je
beter direct aan je blog gaan werken via het
opmaak toe. Eventueel plaats je een foto bij je
dashboard: de pagina waar je alle instellingen
bericht via de knop Media toevoegen. Voordat
voor je blog beheert (afbeelding 3). Klik daarvoor
je een bericht plaatst, kun je eerst een concept
op het vak met de naam van je blog onder je
bekijken via de knop Voorbeeld. Om het bericht
accountbevestiging en daarna op Klassiek
op je blog te plaatsen, klik je op Publiceren. Het
dashboard.
bericht is toegevoegd aan je blog en te bekijken door anderen (afbeelding 6).
PC-ACTIVE 33
Wordpress_v5.indd 33
25-01-15 16:43
5
Typ een bericht voor je blog 6
STAP 9: AAN DE SLAG Starten met een blog is ingewikkeld. Bijna iedereen heeft tegenwoordig een blog, dus hoe zorg je dat die van jou eruit springt? Waar moet je op letten tijdens het schrijven en hoe kom je hoog in de zoekmachineresultaten? We geven je de acht ultieme blogtips.
1. Begin met een pakkende titel Je bericht is toegevoegd aan je blog
De titel van je blog bepaalt of mensen je blog gaan lezen of niet. Dus trek aandacht en prikkel de nieuwsgierigheid.
STAP 8: JE BERICHTEN BEHEREN
Laat de zoekmachines ook fan worden. Zorg
Berichten beheer je net zo eenvoudig als je ze
dat titel en blog een aantal keywords bevatten
maakt. In de weergavemodus van je blog (daar zit
waar je op gevonden wilt worden.
je nu nog in) klik je op Bewerken onder het bericht
3. Lijstjes
dat je wilt aanpassen. Vanuit het dashboard ga je
Bullets en lijstjes vinden mensen heerlijk.
via de naam van je blog naar de weergavemodus.
Helder, overzichtelijk en goed om te scannen.
Wijzig de tekst en publiceer deze opnieuw door te
Meer weten over bloggen?
2. Gebruik keywords
4. Maak het niet te lang
klikken op Bijwerken. Je post verwijderen? Klik op
In deze tijd van informatie-overkill verdient kort
Prullenbak | OK.
en krachtig de voorkeur. Hou het op maximaal 300-500 woorden per blogbericht.
Door linksboven op Mijn sites | Klassiek
5. Spreek je lezers direct aan
Wil jij ook een vast
dashboard te klikken, ga je terug naar je
Geef je lezer het gevoel dat je direct tot hem of
publiek aan je binden
dashboard. Vergeet niet om na afloop uit te
haar spreekt, alsof je een 1-op-1 gesprek voert.
met je blog? Lees dan
loggen door via het ronde pictogram met het
meer over hoe je een
poppetje rechtsboven op Log uit te klikken. De
Laat de beleefdheidsvormen voor wat ze zijn
goede blog schrijft op
volgende keer kun je verder werken aan je blog
(zonder respectloos te worden uiteraard), blijf
www.martinechambone.nl
door in te loggen op de WordPress-site.
echt en maak contact.
6. Maak contact
7. Controleer jezelf Ook al word je de blogkoning(in) aller tijden,
Aan de slag met WordPress In dit eerste artikel van de WordPress-reeks is alleen de basis beschreven
overschat jezelf nooit. Controleer je tekst, ga niet te gehaast te werk in al je enthousiasme.
8. Laat je persoonlijkheid doorstralen
voor het maken van een blog. De komende tijd gaan we online en in
Laat de lezer weten wie je bent, blijf authentiek.
PC-Active dieper in op WordPress. Aan de hand van vijf artikelen leren we je
Ben je grappig, wees dan grappig. Ben je
naast een blog ook een volledige website bouwen: www.hcc.nl/wordpress
formeel, wees dan formeel. Blijf jezelf, ook in een blog prikken lezers toch wel door je heen.
34 EDITIE 280
Wordpress_v5.indd 34
25-01-15 16:43
COLUMN
Herbert Blankesteijn
Long Tail: gevonden worden is onmogelijk
Mooie digitale media helpen geen bal
Het was een kenmerk van de nieuwe digitale
10 komt, verzand je in de Long Tail. Je kunt
economie en het zou een zegen worden voor
daar alles vinden, maar gevonden wórden is
consumenten en detailhandelaren: de Long
vrijwel onmogelijk. Bovendien concurreer je niet
Tail. Dit is de ‘lange staart’ van minder gewilde
alleen met miljoenen tijdgenoten, maar ook
producten die een ‘gewone’ winkel niet in
met creatieve voorgangers van decennia of
voorraad kan houden, maar een online winkel
zelfs eeuwen terug. En dat betekent: nauwelijks
wel. Digitale boeken, muziek en films kosten bijna
aandacht, nauwelijks verkoop en dus een bestaan
niets om op te slaan. Deze producten zullen dus
in de marge.
altijd te verkrijgen zijn. Tot in de eeuwigheid. Fijn dat consumenten een onbeperkte keuze hebben,
Natuurlijk breken er videotalenten door via
ook uit oude en obscure muziek, boeken en films.
YouTube, app-makers via de App Store of
En fijn voor digitale winkels, want die hoeven geen
zelfpublicerende auteurs via Amazon. Maar het
nee meer te verkopen en kunnen meer omzetten.
is als met de Staatsloterij: er is elke keer een winnaar, maar de kans dat het jou overkomt, is
Niet zo fijn als je maker bent van digitale
oneindig klein. Fijn dat iedereen zijn werk digitaal
producten. Dan zit je meestal zelf in die Long Tail.
kan verspreiden, maar vaak zit je toch in die
Er zijn namelijk een paar succesvolle toppers en
sneue categorie waar komische blogs aan gewijd
een Long Tail van naamloze zwoegers. YouTube,
worden: apps met nul downloads, video’s met nul
App Store, Play Store, iTunes, Spotify, Amazon en
views, liedjes die zelfs op Spotify nog nooit zijn
Bol.com hanteren allemaal hun top 10-ranglijsten.
afgespeeld. En dan helpen die mooie digitale
Meest gedownload, hoogste waardering, snelste
media je geen bal.
stijgers, enzovoort. Eventueel binnen categorieën: first person shooters, blanke soul, antivirus-apps.
Wat is het verschil tussen niet gepubliceerd
Handig voor de consument: die ziet wat anderen
worden en wel gepubliceerd maar niet ontdekt
ook waarderen en kan snel een gemakzuchtige
worden? Vooral dat je veel meer moeite doet dan
keuze maken.
vroeger en nóg niet wordt beloond. En er is geen uitgever, redacteur of platenmaatschappij meer
Vroeger had je auteurs die uitgegeven werden
die je de schuld kunt geven van je uitzichtloze
en in de boekhandel lagen, auteurs die ‘moesten
bestaan. Klagen kun je alleen nog over zoek-
worden besteld’ en miskende auteurs die niet
algoritmes en over de klanten zelf. En o ja, héél
eens uitgegeven werden. Nu kan iedereen een
misschien over de kwaliteit van je eigen product.
boek schrijven, album opnemen, video maken of app ontwikkelen. Maar als je niet in die top
Herbert Blankesteijn - tech journalist
PC-ACTIVE 35
Column Herbert_v3.indd 35
25-01-15 16:44
WINDOWS OP JE MAC
36 EDITIE 280
Windows op je Mac_v4.indd 36
25-01-15 16:45
UPDATE
DOOR: SANNE COUPERUS
Windows op je Mac
Tegenwoordig zijn van de meeste computerprogramma’s ook Mac-versies op de markt. Toch is er nog altijd software die je alleen kunt gebruiken op een Windows-pc. Wil je toch gebruikmaken van Internet Explorer of je favoriete spel spelen? Dan biedt virtualisatiesoftware uitkomst.
D
ecennialang waren bijna alle computers
als Mac-applicaties. Voor het installeren van een
voorzien van het besturingsprogramma
virtuele machine zijn er verschillende programma’s
Windows. Nog altijd domineert dit systeem
beschikbaar. Deze programma’s verschillen in prijs,
van Microsoft. Maar het marktaandeel van
mogelijkheden en gebruiksvriendelijkheid. Denk er
Apple’s OS X, is met bijna tien procent hoger
wel aan dat je bij bijna alle programma’s zelf over
dan ooit. Overstappers kiezen voor een Mac
een versie van het besturingssysteem Windows
of MacBook vanwege gebruiksvriendelijkheid,
moet beschikken.
design of voor het gebruik van speciale software. De meerderheid van de computergebruikers blijft echter trouw aan Windows vanwege
Parallels Desktop
uiteenlopende redenen, zoals gewoonte, prijs
Parallels Desktop is een betaalde, maar ook
of mogelijkheden. Maar misschien wel de
betrouwbare manier om gebruik te maken van
belangrijkste reden is dat je als Mac-gebruiker
Windows op je Mac. Het programma biedt drie
nog altijd obstakels tegenkomt. Zo bieden niet
verschillende mogelijkheden. Als je beschikt over
alle softwareleveranciers een Mac-versie van hun
een Windows-pc, kun je deze via je netwerk aan je
product aan, zijn er nog steeds websites en online
Mac koppelen. Vanaf je Mac heb je dan toegang
programma’s die alleen goed werken in Internet
tot de pc, inclusief programma’s en bestanden.
Explorer en ook de meeste games zijn gemaakt
Het is ook mogelijk om alleen een licentie van
voor Windows. Voor deze problemen is echter een
Windows te gebruiken. Dat kan Windows 7 of
oplossing: virtualisatie.
VIRTUALISATIE Met virtualisatiesoftware boots je een computer na op een andere computer. Zo kun je een ander besturingssysteem, zoals Windows, op een Mac gebruiken. De twee systemen draaien naast elkaar. Via een virtuele machine open je een venster waarin je een volledige Windows-versie ziet. Het is met de meeste systemen echter ook mogelijk om binnen het uiterlijk van de Mac, programma’s te openen die alleen geschikt zijn voor Windows. Een groot voordeel is dat je dan niet eerst de computer opnieuw hoeft op te starten om een Windows-programma te openen. Je opent het programma met evenveel gemak
PC-ACTIVE 37
Windows op je Mac_v4.indd 37
25-01-15 16:46
8.1 zijn. En tot slot kun je kosteloos kiezen voor een besturingssysteem zoals Chrome OS of Windows 10. Bij het opstarten van Parallels geef je aan waarvoor je het programma vooral gaat gebruiken: productiviteit, gamen, design of softwareontwikkeling. Oftewel, ga je het gebruiken voor het gehele Windows, programma’s zoals Internet Explorer, Word en AutoCAD of ga je software testen op verschillende systemen. Parallels biedt de mogelijkheid om de Mac-interface te behouden voor Windowsprogramma’s. Deze kunnen geopend worden vanaf het Dock in OS X en nieuwe software wordt daar automatisch toegevoegd. Als je dit niet wil, moet je helaas altijd de software handmatig uit het Dock verwijderen. Parallels Desktop is een prijzige optie. Gelukkig biedt de leverancier een proefversie, waarmee je twee weken kunt
VMware Fusion
uitproberen of het programma is wat je zoekt. Het
Vergelijkbaar met Parallels is de software VMware
bedrijf zorgt wel dat de software up-to-date is en
Fusion. Ook met deze virtuele machine kun je een
afgestemd is op de laatste OS X-versie.
gehele Windows-versie tonen in een venster op je Mac. Tevens is het mogelijk om losse Windows-
plus:
veelzijdig, up-to-date, gebruiksvriendelijk
programma’s te openen en te gebruiken op
min:
duur
dezelfde manier als Mac-programma’s. VMware is
prijs:
€ 79,-
een grote speler op de markt en zorgt ook voor regelmatige updates van het programma.
Boot Camp
De verschillen tussen VMware Fusion en Parallels zijn met het uitbrengen van de nieuwste versies
Apple levert standaard op Macs het hulpprogramma
weer kleiner geworden. Het verschil zit vooral in
Boot Camp-assistent. In tegenstelling tot de andere
kleine zaken, die alleen interessant zijn voor zeer
besproken programma’s is Boot Camp geen virtuele
specifieke opties. Fusion is wel goedkoper dan
machine. Je installeert daadwerkelijk Windows
Parallels. Bovendien kun je met een proefperiode
op je computer door een Windows-partitie aan te
van 30 dagen ook net iets langer uitproberen
maken. Hiervoor heb je naast het hulpprogramma
of het programma aansluit bij je wensen.
ook een installatie-cd van Windows of de gedownloade versie (ISO) nodig.
Daarnaast betaal je bij VMware voor een licentie
Om te schakelen tussen de twee verschillende besturingssystemen
per gebruiker, terwijl Parallels een licentie per
moet je de computer opnieuw opstarten. Het grote voordeel van Boot
computer biedt. Wil je een virtuele machine op
Camp in vergelijking met virtualisatiesoftware is dat Windows direct
meerdere Macs zetten? Dan is Fusion dus een
toegang heeft tot de hardware. Bij virtualisatiesoftware moet er nog
stuk goedkoper.
een vertaalslag gemaakt worden van Windows naar Mac en vervolgens naar de hardware. Hierdoor lever je natuurlijk in op de prestatie van de
plus:
veelzijdig, meerdere computers op
min:
prijzig
prijs:
€ 59,95
licentie, gebruiksvriendelijk
software. Via Boot Camp installeer je Windows 7, 8 of 8.1. Op www.hcc. nl/bootcamp vind je een stappenplan voor de installatie.
38 EDITIE 280
Windows op je Mac_v4.indd 38
25-01-15 16:46
UPDATE
Windows op je Mac
VM VirtualBox
uitgebreid als de eerder genoemde oplossingen.
VM VirtualBox van Oracle is gratis software om
draaien op de Mac, maar je kunt wel de meest
Windows te gebruiken op de Mac.
gebruikte Windows-programma’s openen en
Met het programma van Oracle draai je een
gebruiken. Bovendien hoef je voor het gebruik
volledige Windows-versie op je Mac, om
van Wine niet te beschikken over een Windows-
vervolgens daarbinnen met alle Windows-
licentie. Dat scheelt behoorlijk in de kosten.
Je kunt met Wine geen gehele Windows-versie
applicaties aan de gang te gaan. In tegenstelling tot de twee eerder genoemde programma’s kun je
plus:
kosteloos, geen Windows-licentie nodig
met Oracle geen losse Windows-programma’s in
min:
beperkte mogelijkheden,
prijs:
gratis
je Mac-omgeving openen. Daarnaast is VirtualBox minder gebruiksvriendelijk. Het kost iets meer tijd
meer computerkennis nodig
om de juiste instellingen voor het programma te vinden en ermee aan de slag te gaan. Maar als je daar doorheen kunt prikken, beschik je wel over
CONCLUSIE
een gratis oplossing.
Wat de beste optie voor jou is, hangt af van je voorkeuren. Wil je uitgebreide mogelijkheden en
plus:
kosteloos
een up-to-date systeem? Dan moet je bereid zijn
min:
minder gebruiksvriendelijk,
om meer geld te betalen voor Parallels of VMware
Windows-licentie nodig
Fusion. Deze virtuele machines komen, naast een
gratis
prijsverschil van twintig euro, nagenoeg overeen.
prijs:
Het is aan te raden om van beide opties eerst de
Wine HQ
proefversie te downloaden. Vervolgens kun je zelf
Wil je alleen Windows-programma’s gebruiken
Met VM VirtualBox bespaar je enkele tientallen
en niet het volledige besturingssysteem? Dan is
euro’s, maar het systeem is ook iets robuuster.
het gratis programma Wine een oplossing. Dit
De goedkoopste oplossing is Wine HQ. Maar let
programma valt eigenlijk in een andere categorie.
op: deze optie is alleen handig als je slechts enkele
Het is geen virtuele machine en is dus niet zo
Windows-programma’s wilt openen en gebruiken.
testen welk systeem voor jou het prettigst werkt.
PC-ACTIVE 39
Windows op je Mac_v4.indd 39
25-01-15 16:46
CROWDFUNDING
GEEF INNOVATIEVE IDEEËN EEN KANS 40 EDITIE 280
crowdfunding_v6.indd 40
25-01-15 16:47
REPORTAGE
DOOR: JEROEN HORLINGS
De Oculus Rift
Crowdfunding
Ouya Android-spelcomputer
Je hebt vast wel eens gehoord van Kickstarter.com. Alleen al in 2014 haalde de site ruim een half miljard dollar aan investeringen op, doordat 3,3 miljoen mensen deelnamen aan diverse crowdfunding-projecten. Inmiddels bekende producten als de Pebble-smartwatch en Oculus Rift begonnen hun succes via dit platform.
H
oe interessant is het om geld te steken
om films, muziek of games, maar het meest
in crowdfunding-projecten en wat voor
prominente deel is technologie, dat goed is voor
risico’s loop je? PC-Active sprak met
een kwart van de omzet. Dit onderdeel komt ook
diverse betrokkenen en zette de beste en
het meest voorbij in de media, omdat het vaak
slechtste projecten op een rij. Crowdfunding is
innovatieve producten betreft.
een begrip geworden. Het is een manier om aan geld te komen, zonder tussenkomst van een bank
OVER KICKSTARTER EN ANDERE SITES
of grote investeerders zoals aandeelhouders.
Kickstarter.com startte eind april 2009. Met
Veel kleinere bands werken tegenwoordig op
behulp van 10 miljoen dollar aan investeringen
die manier. Ze hoeven dan de productie van
werd het bedrijf opgericht door drie Amerikanen
een nieuwe cd niet helemaal zelf te financieren
in New York. Crowdfunding was toen nog een
en kunnen bovendien hun fans bij hun werk
vrij nieuw begrip en er waren nog maar weinig
betrekken. Ze vragen vooraf om een bijdrage en
platformen waar je dat kon doen. In 2010 won de
gaan de cd pas produceren wanneer alle kosten
site de titel ‘beste uitvinding’ en ‘beste website’.
gedekt zijn, in ruil voor een investering.
De grote doorbrak kwam in 2012 met de Pebblesmartwatch, die wereldwijd veel aandacht kreeg.
Bij websites als Kickstarter en Indiegogo werkt
Omdat Kickstarter de enige site was waar je deze
crowdfunding op een vergelijkbare manier, alleen
kon bestellen, nam de belangstelling snel toe. In
kan het dan om ieder willekeurig product gaan.
dat jaar waren er al 17 projecten die een miljoen
Van hardware tot software, van diensten tot
dollar hadden opgehaald. Tegenwoordig zijn er
games en van cartoonwebsites tot innovatieve
een veelvoud aan vergelijkbare crowdfunding-
gadgets. Vaak gaat het bij Kickstarter-projecten
sites, zoals Indiegogo, GoFundMe en Pozible.
PC-ACTIVE 41
crowdfunding_v6.indd 41
25-01-15 16:47
Een aardappelsalade van $ 55.000,-
Sinds 2014 is Kickstarter ook in Nederland actief.
wordt geïnd en het beloofde product moet vervolgens worden geproduceerd. Ook daarvoor
HOE WERKT HET?
zijn van tevoren doelen bepaald. Kopers hebben
Voordat een crowdfunding-project van start gaat,
dus een indicatie wanneer het product ongeveer
wordt er een bepaald bedrag als doel gesteld.
wordt verzonden. Binnen die tijd moeten de
Vaak is het zo dat alleen als dat doel behaald
initiatiefnemers van het project dus de productie,
wordt, het project doorgaat en er geld wordt
het testproces en de distributie op poten zetten.
geïnd. Soms ben je echter na een investering je geld ook gewoon kwijt. Dit staat altijd duidelijk
WAAROM MEEDOEN?
vermeld op de pagina van het crowdfunding-
Wat is eigenlijk het voordeel van participeren
project. Er kan altijd op verschillende manieren
via een crowdfunding-site als Kickstarter? Vaak
geld worden geïnvesteerd in een project. Met een
gaat het om exclusieve producten die elders
klein bedrag kun je het project steunen, maar krijg
nog niet te koop zijn. Ook gaat het meestal
je er vervolgens niets voor terug (met uitzondering
om een speciaal actietarief dat lager ligt dan
van vermelding in een dankwoord, bijvoorbeeld
de uiteindelijke winkelprijs. Daarnaast steun je
op een website). Vanaf een bepaald bedrag krijg
een bijzonder idee, dat mogelijk met jouw hulp
je er een concreet product voor terug, dat vaak in
wereldwijd op de markt wordt gebracht. Hier staat
verschillende variaties verkrijgbaar is. Hoe hoger het bedrag, des te meer je ervoor krijgt, al is dat lang niet altijd relevant.
Succesvolle projecten
Als een project het doelbedrag haalt, gaat het definitief door. De looptijd waarin geld kan
HENDO HOVERBOARD Een ‘hoverboard’
worden opgehaald, is meestal 30 dagen. Het
oftewel een zwevend skateboard uit de film
doelbedrag is een minimum, dus ook als het al
Back to the Future II. Minpuntje: hij werkt
gehaald is, gaat het project nog steeds door. Zo
alleen boven metaal.
kan het dus zijn dat een project een veelvoud
THE DASH De eerste draadloze in-ear-
van het doelbedrag binnenhaalt, maar het kan
koptelefoon.
ook voorkomen dat het doel op tien euro na niet
FORM 1 Een 3D-printer op basis van laser-
gehaald wordt.
stereolithografie, waarvan de kwaliteit zo goed was dat een concurrerende partij in de
Nadat een project afgelopen is en het doel is
industriële markt een rechtszaak aanspande.
behaald, gaat er een nieuwe fase in. Het geld
42 EDITIE 280
crowdfunding_v6.indd 42
25-01-15 16:47
REPORTAGE
Crowdfunding
De Pebble-smartwatch
wel tegenover dat je vaak lang moet wachten voor
detail: het was toen winter). Een ander bekend
het product geleverd wordt (het moet immers
technologieproject was de Oculus Rift. Deze
nog eerst gemaakt worden), de internationale
virtual reality-bril is bedoeld om op een compleet
verzendkosten zijn best fors en je loopt het risico
nieuwe manier spellen te spelen en een virtuele
dat beloftes niet nagekomen worden. Het komt
wereld te beleven (lees meer over virtual reality
redelijk vaak voor dat er vertraging ontstaat in
op pagina 70-71). Het project haalde in 2012 2,4
het productieproces en dat het dus allemaal een
miljoen dollar op, mede dankzij steun van John
stuk langer duurt. En het beloofde product kan
Carmack (bekend van o.a. de game Doom).
natuurlijk altijd tegenvallen. Kickstarter is zelf
In maart 2014 werd het bedrijf overgenomen
geen winkel, dus je kunt er geen verhaal halen.
door Facebook voor twee miljard dollar. Een
Als er iets is, moet je contact opnemen met de initiatiefnemers.
SUCCESVOLLE PROJECTEN Sites als Kickstarter en Indiegogo kennen
“Ons idee van zorg wordt op z’n kop gezet”
een aantal zeer succesvolle projecten. De belangrijkste is de Pebble-smartwatch, die
veelbelovend project op de concurrerende site
de Kickstarter-site in april 2012 wereldwijd op
Indiegogo is de Scanadu Scount. Dit is een soort
de kaart zette. Het horloge met elektronisch
medische ‘tricorder’ zoals we die uit Star Trek
papier haalde maar liefst tien miljoen dollar op,
kennen. Door het apparaat bij je hoofd te houden
honderd keer meer dan het doel van 100.000
kan een veelvoud aan gegevens uitgelezen
dollar. Een ander paradepaardje was de OUYA:
worden: je temperatuur, hartslag, bloeddruk en
een spelcomputer voor de tv op basis van
zelfs stress. De scanner haalde in 2013 1,6 miljoen
Android (acht miljoen dollar). Afgelopen jaar
dollar op en kan elk moment verschijnen.
werd het record van de Pebble verbroken door een innovatieve koelbox met een ingebouwde
DUBIEUZE PROJECTEN
speaker, blender, flesopener en usb-lader.
Los van een groot aantal succesnummers zijn er
Deze haalde maar liefst dertien miljoen dollar
ook een aantal dubieuze projecten geweest op
op, dankzij 62.642 ‘backers’. Dat was extra
sites als Kickstarter. Evenals een aantal mislukte
bijzonder, omdat dezelfde initiatiefnemers een
projecten waarbij het product nooit arriveerde
half jaar eerder een project gestart waren voor
of totaal niet voldeed aan de verwachtingen.
vrijwel dezelfde koelbox, maar dat haalde toen
Een bekend voorbeeld is het project van Zach
het doel van 125.000 dollar net niet (saillant
Brown die bij wijze van grap geld inzamelde
PC-ACTIVE 43
crowdfunding_v6.indd 43
25-01-15 16:47
De Ring
Scanadu Scout
om een aardappelsalade te maken, wat hij nog
doel. Een voorbeeld van een mislukt project met
nooit eerder gedaan had. Dankzij een lollige
goede intenties in de Hanfree. Dit was een iPad-
video behaalde hij zijn doelstelling van tien dollar
standaard, waarmee je een tablet kunt bedienen
al snel. Na dertig dagen en flink wat media-
vanaf de bank, in bed of in de keuken. Het project
aandacht stond de teller op maar liefst 55.000
haalde $ 35.000,- op, maar er is nooit een product
dollar. Voor drie dollar bood hij een hapje van
verschenen. De bedenker, Seth Quest, was een
de salade aan, maar tot op heden zijn die nog
designer en geen ondernemer. Hij had geen
niet verstuurd. Voor 25 en 35 dollar kreeg je
ervaring met het uitbesteden van productiewerk
er ook nog een pet en een T-shirt bij. Brown
en alles wat daarbij kwam kijken. Door een aantal
is er niet met het geld vandoor gegaan, maar
tegenvallers tijdens de ontwikkeling bleek het
is bezig met het maken van die producten. En
onhaalbaar om de producten te produceren
een deel van de opbrengst ging naar een goed
voor de beloofde prijs. Ondertussen was een aanzienlijk deel van het geld opgegaan aan onderzoek. Toen één van de participanten een
Dubieuze projecten
rechtszaak begon, besloot Quest iedereen z’n inleg terug te betalen. Uit eigen zak welteverstaan.
VERONICA MARS Campagne om een film te
Een product dat wel geleverd werd maar niet de
maken die $ 5,7 miljoen opleverde. Toen de
grote beloftes nakwam, was de Ring. Hiermee
interesse voldoende bleek, besloot Warner
zou je allerlei apparaten kunnen bedienen, zoals
Brothers er alsnog een reguliere film van te
verlichting, de camera van je smartphone en de
maken. Bestelde digitale downloads en dvd’s
tv. Los van vertraging bleek het product enorm
zijn nooit uitgeleverd.
groot en log te zijn en werkte de handgebaren
NOPHONE Een 3D-geprint plastic blok met de
slechts in tien procent van de tijd. Er werd dus
vorm van een telefoon, zogenaamd bedoeld
$ 800.000,- opgehaald voor een product dat niet
als vervanger van een echte smartphone,
werkte zoals beloofd.
zodat je meer normale sociale contacten krijgt in het echte leven.
ERVARINGEN
BLOOD SPORT Een systeem dat bloed afneemt
Via crowdfunding heb je de kans om te
wanneer iemand tijdens een spelletje geraakt
investeren in een uniek product, maar succes
wordt. Bedoeld om donatie te stimuleren,
is niet gegarandeerd. Bas van Sambeek was
maar gestaakt door Kickstarter toen er veel
de vijfde ‘funder’ voor het Scanadu Scout-
tumult over ontstond.
project, de medische ‘tricorder’ op Indiegogo. De financiering was al in juli 2013 rond en het
44 EDITIE 280
crowdfunding_v6.indd 44
25-01-15 16:48
REPORTAGE
Crowdfunding
product zou in maart 2014 worden uitgeleverd. Het lijkt maart 2015 te gaan worden. “Natuurlijk ben ik teleurgesteld dat de Scout nog steeds niet is geleverd” zegt Bas, “maar ik snap ook waarom.
Het gaat ons idee van gezondheid en de zorg
Thomas Vles
Kevin Pothoven
helemaal op z’n kop zetten. Daarvoor moet het
Eigenaar van het
Assistent-manager
Communicatiestrateeg.
apparaat feilloos werken en wetenschappelijk
bedrijf Poopy Pets dat
bij Amaryllo. Dit is een
Richt zich op startups
verantwoorde data leveren, anders blijft het een
innovatieve producten
bedrijf uit Amsterdam
en ondernemers
dure gadget. Scanadu houdt me goed op de
ontwikkelt voor
dat gespecialiseerd is
die een innovatieve
hoogte van de vorderingen.” Over crowdfunding
kattenbezitters. Zoals
in thuisbeveiligings
techniek op de markt
in het algemeen is Bas positief, maar hij is wel
een kattenspeeltuin
producten, zoals
willen brengen. De
minder enthousiast dan voorheen. “Oprechte
van kartonnen
camera’s die thuis
ontwikkeling van mooie
vragen om funding worden overspoeld door
blokken en een
de boel in de gaten
vindingen wordt vaak
marketinginitiatieven die de platformen als
wegwerpkattenbak.
houden. Voor meerdere
te vroeg gestopt
voorverkoopkanaal gebruiken. De goeden
Voor de katten-
nieuwe producten is
vanwege gebrek aan
lijden nu onder de slechten, want de echt gave
speeltuin heeft hij
crowdfunding ingezet
geld. Bas helpt de pitch
initiatieven zijn helaas zeldzaam.”
met succes
om deze op de markt
voor de markt helder te
Kickstarter ingezet.
te brengen.
krijgen.
www.poopycat.com
www.amaryllo.eu
www.basvansambeek.nl
Het gaat namelijk niet om het apparaat, maar om wat het kan betekenen voor ons als mensheid.
Thomas Vles had een innovatief idee: een
Bas van Sambeek
speelhuis voor katten, gemaakt van kartonnen blokken die als lego op allerlei manier met elkaar zijn te verbinden. Hij zette zijn concept op Kickstarter en haalde begin 2015 bijna
campagne was de iSensor HD en momenteel
24.000 euro op. “Het kan voor een start-up
staat de iCamPRO, die 360 graden om zich heen
goed uitpakken om gebruik te maken van
kan kijken, op zowel Kickstarter als Indiegogo.
crowdfunding” vertelt Thomas. “Iedereen is
Kevin: “We hebben ondervonden dat zowel
altijd op zoek naar innovatieve en gave ideeën,
Kickstarter en Indiegogo hun eigen achterban
zodoende ben je vatbaar voor media-aandacht
hebben, dus om zoveel mogelijk mensen te
en bouw je een klantenbestand op zonder dat
bereiken hebben we ervoor gekozen om onze
je grote investeringen hoeft te doen. Het is wel
campagne op beide sites te plaatsen. De eerste
belangrijk om een strategie te hebben voor de
campagne, de iSensor HD, verliep heel succesvol,
verschillende fasen van het project. De eerste
waardoor we uitliepen in onze planning. Maar we
dagen zijn bijvoorbeeld cruciaal. Je moet dan zelf
hebben hier van geleerd en zijn er van overtuigd
leads genereren voor je campagne om de eerste
dat we de deadline van de iCamPRO zullen halen.”
‘pledges’ binnen te halen. Ook moet je laten zien dat je als bedrijf betrouwbaar bent, bijvoorbeeld
Crowdfunding is een nieuwe manier van kopen
door aan te geven ervaring te hebben met
en verkopen die niet meer weg te denken is.
productie op grote schaal, waardoor je kwaliteit
Iemand met een goed idee kan zonder zakelijke
en kwantiteit kan garanderen.”
investeerders geld ophalen en zijn dromen realiseren. Alleen zijn dromen soms bedrog en
Kevin Pothoven van het Amsterdamse bedrijf
wordt het niet zo mooi en goed als van tevoren
Amaryllo gebruikt crowdfunding om de
bedacht. Dat blijft altijd het risico en daardoor is
populariteit van nieuwe producten te testen en
kopen via crowdfunding niet te vergelijken met
om de naamsbekendheid te vergroten. De eerste
kopen in de winkels.
PC-ACTIVE 45
crowdfunding_v6.indd 45
25-01-15 16:48
DOOR: HENK VAN DE KAMER
ARDUINO-
deel 1
GAME MAKEN Leren hoe een computer werkt en zelf aan de slag met programmeren? In deze driedelige workshop maak je kennis met de Arduino en bouw je een eigen bordspel, met deze computer als scheidsrechter. Je hebt geen voorkennis nodig, iedereen kan ermee aan de slag.
B
egin jaren tachtig was het tijdperk van de
en hardware plus de community met kennis en
homecomputer. Oudere lezers herinneren
ervaring, maken de Arduino uniek. Iedereen die
vast namen als ZX Spectrum, Atari 800XL
net zoals in de jaren tachtig wil leren hoe een
en Commodore 64. Deze computers hadden een
computer werkt of dingen wil besturen, komt
8-bit processor op 1,4 MHz en een geheugen
automatisch in aanraking met dit project.
van 16 tot 128 kilobyte. Klinkt ouderwets, maar het bleek ideaal om te ontdekken hoe een computer werkt. In die tijd was iedereen aan het programmeren in BASIC of machinetaal. Ook was het aansturen van zelfgemaakte elektronica geen uitzondering.
ARDUINO De huidige computers hebben een 64-bit processor en meerdere gigabytes aan geheugen. Ook de in- en uitgangen zijn een stuk complexer geworden. Besturen met de pc is tegenwoordig dure hardware die je aanstuurt via een ‘klik hier’ interface. Daarmee leer je niet programmeren of hoe een computer werkt. Gelukkig worden er nog steeds 8-bit processors gemaakt en daarmee is in Italië de Arduino ontworpen. Er zijn meer producten die een 8-bit processor gebruiken, maar de vrijgegeven ontwikkelomgeving
46 EDITIE 280
Arduino game_v7.indd 46
25-01-15 16:49
WORKSHOP
DE BOER, DE GEIT...
Arduino-game maken (deel 1)
Iets nieuws leren gaat het snelst door gewoon
Wet van Ohm
zelf doen. Het mooiste is een project maken
De formule die spanning, stroomsterkte en weerstand weergeeft,
dat ook meteen bruikbaar is, zoals een spel.
heet de Wet van Ohm. De spanning over een weerstand is gelijk aan
Neem bijvoorbeeld het bekende raadsel van
stroomsterkte maal weerstand. Als twee weerstanden in serie geschakeld
de boer, geit, kool en wolf die een rivier moeten
zijn, mogen beide waardes opgeteld worden. Met een bekende spanning
oversteken. In het bootje kan naast de boer
(bij de Arduino meestal 5 Volt) en beide weerstanden is de stroomsterkte
slechts één van de andere. Uiteraard eet de geit
te berekenen. De stroomsterkte en de waarde van een weerstand geven
de kool op en de wolf de geit als de boer niet
vervolgens weer de spanning die over deze afvalt.
aanwezig is. Deze combinaties mogen dus niet op een oever achterblijven. De figuren en het speelbord kunnen prima
ohm is de eenheid voor weerstand. Neem voor de
van hout gemaakt worden. Controleren of de
vaste weerstand een 10 kilo-Ohm (kΩ) exemplaar
puzzel correct is opgelost, wordt de taak van
en voor de boer 1 kΩ. In serie is dit 11 kΩ en
de Arduino. Deze moet dus de figuren en hun
met de 5 Volt (V) die de Arduino levert, geeft dit
locatie op het speelbord herkennen. QR-codes
volgens de Wet van Ohm een stroomsterkte van
of RFID-chips? Deze moderne oplossingen zijn in
5/11 milliampère (mA). Over de vaste weerstand
principe geschikt voor de Arduino, maar zijn erg
valt dan een spanning van 5/11 maal 10 is 4,55 V
duur en complex. Veel simpeler en goedkoper
af. De resterende 0,45 V valt af over de weerstand
is om de figuren te herkennen op basis van een
van de boer en bij elkaar is het weer 5 V. Tussen
weerstand, of eigenlijk twee: een vaste waarde
beide weerstanden is de spanning dus 0,45 V
en een per figuur verschillende waarde. Dit noem
(witte draad in afbeelding 1). Als de geit via een
je een serieschakeling. Het voltage tussen beide
2,7 kΩ weerstand wordt gecodeerd, zal tussen
weerstanden is afhankelijk van het figuur (zie
beide weerstanden een spanning van 5 / (10 + 2,7)
kader Wet van Ohm). De Arduino heeft analoge
maal 2,7 is 1,06 V aanwezig zijn.
ingangen waarmee de spanning gemeten kan worden. Zo bepaal je welk figuur waar staat.
Computers zijn digitaal, ofwel een echte analoge ingang heeft de Arduino niet. De analoge ingang
TOLERANTIE
is een ADC (Analog to Digital Converter) die het
Waarschijnlijk is bovenstaande nog te abstract. De
gemeten voltage omzet naar een tien bits getal.
PC-ACTIVE 47
Arduino game_v7.indd 47
25-01-15 16:49
1
Meetopstelling
situaties treden op als de ene weerstand min vijf procent en de ander plus vijf procent is. Met de gekozen weerstanden is er geen overlap in de reeksen, dus de figuren zijn nog steeds eenduidig te herkennen.
WAT HEB JE NODIG? Via Conrad kun je het volledige Arduino-gamepakket aanschaffen met tien procent korting (zie kader). Dan heb je direct alle spullen om met het project aan de slag te gaan. Om solderen te voorkomen, wordt een breadboard gebruikt. In de gaatjes kunnen draadeindes en componenten gestoken worden. In afbeelding 1 zie je hoe de contacten met elkaar zijn verbonden. Helemaal links en rechts zijn twee kolommen: min (blauw) en plus (rood). Op de Arduino is een 5 V pin aanwezig en via een rood draadeinde krijgt de hele kolom dit voltage. In het midden zijn een tiental kolommen aangeduid met a t/m j. Deze zijn niet per kolom, maar als twee rijen (a t/m e en f t/m j) aan elkaar verbonden. Het is even wennen, maar door de slimme connecties bouw je snel
2
De spanning is dus een waarde tussen de 0 en
een experiment op.
1023. Met een maximale spanning van 5 V kunnen
Kleurcodes en hun waarde
verschillen van 5 / 1024 is grofweg 5 mV gemeten
De schakeling die is gebruikt, zie je in afbeelding 1.
worden. De boer zal dus een waarde van 93
Deze is gemaakt met Fritzing, een speciaal teken-
opleveren en de geit een waarde van 218.
programma. Weerstanden worden gecodeerd
In de praktijk zijn weerstanden echter niet perfect
via een viertal kleurbandjes [1]. De laatste is
en hebben een tolerantie van plus of min vijf
voor weerstanden met een tolerantie van vijf
procent. Een bestelde 10 kΩ zal ergens tussen
procent altijd goudkleurig. De eerste twee
de 9,5 en 10,5 kΩ zijn. In ondertaande tabel is de
banden bepalen de waarde, de derde is een
tolerantie verwerkt tot een minimale en maximale
vermenigvuldigingsfactor. De kleurcodes plus
meetwaarde per figuur. De meest ongunstige
waarde voor de vier gebruikte weerstanden staan in afbeelding 2.
ARDUINO IDE Figuur
Weerstand
Min.
Max.
Meetwaarden
Het programmeren van de Arduino gebeurt
Boer
1 kΩ
1,05 + 9,5 kΩ
0,95 + 10,5 kΩ
85 – 102
op een normale computer via de IDE. Dit is de
Geit
2,7 kΩ
2,84 + 9,5 kΩ
2,57 + 10,5 kΩ
201 – 235
software-ontwikkelomgeving voor programmeurs.
Kool
4,7 kΩ
4,93 + 9,5 kΩ
4,47 + 10,5 kΩ
305 – 350
De installatie en het eerste programma onder
Wolf
10 kΩ
10,5 + 9,5 kΩ
9,5 + 10,5 kΩ
486 – 538
Windows, Mac OS X of Linux worden goed
Mogelijke meetwaardes bij 5% tolerantie
uitgelegd in de wiki [2]. In de nieuwere Arduino-
48 EDITIE 280
Arduino game_v7.indd 48
25-01-15 16:49
WORKSHOP
Arduino-game maken (deel 1)
3
exemplaren is het blink-programma standaard al aanwezig. Zodra het geheel via usb wordt aangesloten, zal een intern led-lampje gaan knipperen. Daardoor lijkt het niet te werken als dit programma onaangepast wordt geüpload als test. Pas de delay(1000) aan naar bijvoorbeeld delay(500), zodat de led sneller gaat knipperen. Beide getallen hoeven ook niet hetzelfde te zijn. Als alles werkt, open je via Bestand | Nieuw een schoon venster. Tik vervolgens de code uit afbeelding 3 over (ook te downloaden via www.hcc.nl/arduino-code1). Upload het programma naar de Arduino op dezelfde manier als het blink-programma in de
Code om figuren te herkennen
installatiehandleiding. Kies vervolgens onder Extra | Seriële-monitor. Als je de schakeling hebt opgebouwd zoals in afbeelding 1, dan zal de tekst
zijn de getallen uit tabel 1 te herkennen. Daarnaast
‘Geit’ verschijnen. Druk eventueel de reset-knop
ga je een tweede programma maken voor een
op de Arduino in. Daardoor start het geheel
druktoets. Afhankelijk of een figuur correct
opnieuw op en omdat de seriële monitor op de
geplaatst is, licht er een rode of groene led op.
computer nu al draait, zal de verzonden tekst niet
Vragen over dit deel van de workshop? Mail dan
verloren gaan. Terwijl het geheel draait, kan de
naar
[email protected]
weerstand vervangen worden. Ondertussen zal de tekst ‘???’ verschijnen.
VOLGENDE KEER In het volgende deel van deze workshop zal de
Voor de bronnen bij dit artikel:
WWW.HCC.NL/280-49
code worden uitgelegd. In de eerste vier if-regels
Arduino-gamepakket ruim 10% korting Direct aan de slag met de workshop? Koop dan via Conrad het volledige Arduinogame-pakket met tien procent korting! Handig: je hebt dan alle spullen voor de volledige workshop bij elkaar. Lees meer over deze aanbieding op pagina 83 of via www.hcc.nl/arduino-game
PC-ACTIVE 49
Arduino game_v7.indd 49
25-01-15 17:49
LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE?
de test
50 EDITIE 280
test_v7.indd 50
25-01-15 16:50
TEST
DOOR: SANDER ALMEKINDERS
Laptop, tablet of hybride?
Als je je mobiele computer wilt vervangen of er een wilt aanschaffen, kun je naast een laptop ook kiezen voor tablet. Er is bovendien nog een derde mogelijkheid: een hybride-apparaat, dat het midden houdt tussen een laptop en een tablet. Welke optie is voor jou het meest geschikt? Voor elke optie hebben we de drie beste apparaten voor je geselecteerd.
D
e voor iedereen ideale mobiele computer
en tablets behoeven geen nadere introductie
bestaat niet. Zoveel is wel duidelijk, gezien
als productgroepen. Een hybride is eigenlijk een
de ruime keuze op dit vlak. Op zich is dat
kruising tussen de twee andere en kan zowel
niet zo gek, want als je onderweg bent, heb je net
als laptop als tablet ingezet worden. Naast
iets andere wensen dan wanneer je hoofdzakelijk
individuele besprekingen van de producten lees
thuis met het apparaat aan de slag gaat. Zelfs
je hiernaast de 10 redenen waarom je voor welke
binnenshuis kun je nog onderscheid maken
productgroep zou moeten kiezen.
tussen gebruik op de bank en gebruik aan een bureau. De drie categorieën die we in dit artikel
Naast laptops, tablets en hybrides heb je ook nog
bespreken, vullen elk op een geheel eigen manier
de phablet. Dit is een smartphone die groter is
het concept van een mobiele computer in.
dan 5,5-inch maar kleiner dan 7-inch. Je kunt er
Om het zo overzichtelijk mogelijk te houden,
inmiddels al behoorlijk veel mee, maar je loopt
hebben we het artikel opgedeeld in drie delen.
hier met name op het gebied van de productiviteit
We beginnen met de laptops, daarna komen de
tegen serieuze beperkingen aan.
tablets en we sluiten af met de hybrides. Laptops
Waarom een laptop? Waarom een tablet?
Waarom een hybride?
• Krachtig
• Licht
• Als laptop en tablet te gebruiken
• Veel opslag
• Eenvoudig op te bergen
• Relatief licht, zeker de twee losse onderdelen
• Veel aansluitingen
• Relatief lange accuduur
• Vrij zuinige componenten, dus relatief goede
• Goed toetsenbord
• Snel geheugen, dus snel opstarten
• Veelzijdig besturingssysteem,
• Goedkope software (apps)
• Standaard met touchscreen
• Afgebakend eenvoudig besturings
• Meer aansluitingen dan een tablet
dus veel vrijheid • Vertrouwde software • Geheugen en opslag eenvoudig te upgraden • Besturingssysteem wordt lang ondersteund • Mogelijkheid om van besturings systeem te veranderen
systeem • Snelle ondersteuning nieuwe producten m.b.v. apps
accuduur
• Verschillende gebruiksmodi door het scherm aan te passen • Verkrijgbaar met groter dan 10-inch schermen
• Standaard met touchscreen
• Vaak hoge schermresolutie
• Relatief hoge resolutie
• Volwaardige Windows-versie, dus alle
• Veel accessoires
vertrouwde programma’s • Keuze in processors en werkgeheugen
• Groot scherm
PC-ACTIVE 51
test_v7.indd 51
25-01-15 17:32
Beste laptops
ASUS ZENBOOK RX303LA-R5143
TOSHIBA SATELLITE Z30T-A-11Z
APPLE MACBOOK AIR 11,6-INCH
De Zenbooks zijn de luxe toppers
De Japanners van Toshiba weten wel
Een laptop teruggebracht tot zijn
van ASUS. Voorzien van een
hoe ze een goede laptop moeten
essentie, gevat in een luxe aluminium
aluminiumbehuizing doen ze wel een
bouwen. De Satellite Z30t-A-111 is daar
behuizing en inmiddels een stijlicoon.
beetje denken aan de producten van
een prima voorbeeld van, met erg
De buitenkant van deze goedkoopste
Apple, maar de bronsachtige kleur
interessante specificaties. Dat begint
laptop van Apple is nauwelijks gewijzigd
verraadt dat het wel degelijk een ander
al bij het full hd-scherm van 13,3-inch.
de afgelopen jaren. Goedkoop volgens
merk is. Hij is voorzien van een 13,3-inch
Comfortabel genoeg om mee te werken
de begrippen van dit merk, want de
scherm, heeft een SSD van 128 GB en
en voorzien van touch én een matte
gemiddelde prijs van 929 euro is
weegt 1,35 kg. De prijs is relatief laag
afwerking. Een mat touchscreen is vrij
natuurlijk niet echt goedkoop. Voor dat
en dat is terug te zien aan de niet zo
uniek, al is het ips-scherm wat minder
geld krijg je een prima functionerende
snelle processor, dat is namelijk een
sprankelend dan bij modellen met
laptop met een vlotte Core i5-processor
Core i3. Die traagheid wordt goed
een glanzend scherm. Vervelend is
en dito SSD. De MacBook Air weegt net
gecompenseerd door de SSD van
wel het randje, dat bewegingen vanaf
iets meer dan een kilo en biedt ook een
128 GB. Ander minpunt is het scherm.
de zijkant lastig maakt. Dit model is
prima werktijd op de accu: ongeveer
Dat heeft weliswaar 1600x900 pixels
met 1,3 kg relatief licht voor een laptop
7,5 uur. Een belangrijk minpunt is het
en biedt dus meer werkruimte dan
met dit schermformaat. Toshiba heeft
scherm, dat is geen luxe ips-scherm
gemiddeld, maar het toegepaste tn-
ook een SSD ingebouwd. Niet zoals
met goede kijkhoek of kleurweergave,
scherm is wel een stuk minder dan de
bij veel andere modellen een (te)
maar een standaard laptopscherm. Deze
ips-schermen die op veel tablets worden
klein exemplaar, maar een met een
laptop van Apple wordt geleverd met
gebruikt. ASUS heeft geen vaste netwerk-
opslagcapaciteit van maar liefst 512 GB.
Mac OS X, maar je kan er eventueel ook
aansluiting gemonteerd, maar levert wel
De Core i5-processor en 8 GB geheugen
via Boot Camp Windows op installeren
een 100 Mbit usb-adapter mee.
maken het tot een prima werkmachine.
(lees hier meer over op pagina 32).
Prijs: € 749,-
Prijs: € 1.299,-
Prijs: € 929,-
+ Luxe vormgeving
+ SSD van 512 GB
+ Luxe aluminium behuizing en toch licht
+ Ondanks Core i3 toch vlot
+ Mat full hd aanraakscherm
+ Vlotte prestaties, goede accuwerktijd
- Vaste netwerkaansluiting via usb
- Kleurweergave minder sprankelend
- Kleurweergave en kijkhoek vallen tegen
- Scherm valt tegen
- Randje langs het scherm
- Weinig aansluitingen, geen kaartlezer (2x usb 3.0, Thunderbolt)
52 EDITIE 280
test_v7.indd 52
25-01-15 16:51
TEST
Laptop, tablet of hybride?
Beste tablets
IPAD AIR 2
HTC NEXUS 9
ASUS MEMO PAD 7 ME572C
Ondanks al het Android-geweld in
Met de Nexus 9 heeft HTC samen met
Hoef je niet per se een tablet te
dit marktsegment, blijft de iPad van
Google een rechtstreekse concurrent
hebben met een diagonaal van 8,9 of
Apple fier overeind staan. En daar zijn
voor de iPad Air 2 op de markt gebracht,
9,7 inch, dan kun je voor een nog veel
behoorlijk wat goede redenen voor te
maar dan voor zo’n 80 euro minder. De
draagbaarder 7-inch model gaan. Zeker
bedenken. Qua hardware valt er vrijwel
Nexus-lijn biedt een compleet kale versie
als je veel onderweg bent, is dit kleinere
niets aan te merken op dit zeer slanke
van Android. Je zou kunnen zeggen dat
formaat erg handig: je kunt ‘m vaak
apparaat (iets meer dan 6 mm dik). Een
dit Android is zoals Google het bedoeld
kwijt in een binnenzak. Op dit moment
razendsnelle zelf ontwikkelde 64-bit chip
heeft. Dit heeft als grootste voordeel dat
is de Memo Pad 7 ME572C de meest
wordt gecombineerd met een uitstekend
je altijd de eerste bent die de updates
interessante keuze in dat segment. Met
2048x1536 pixels tellend 9,7-inch scherm
voor het besturingssysteem krijgt en
een gemiddelde prijs van 210 euro is
en goede speakers. Hij weegt ook niet
dat je die enkele jaren blijft krijgen.
het een zeer betaalbaar apparaat, maar
meer dan 450 gram. Het apparaat draait
Daarnaast ben je niet gebonden aan
biedt het toch een vrij krachtige Intel
uiteraard op iOS, een besturingssysteem
de skin die een fabrikant over Android
Atom Z3560 SoC en een scherm met
dat zijn voor- en tegenstanders heeft.
heen legt, met alle extra ballast van dien.
een resolutie van 1920x1200 pixels. Van
Objectief gezien heb je als gebruiker iets
Intern zit een 64-bit chip van Nvidia, die
die processor moet je geen wonderen
minder bewegingsvrijheid in iOS dan in
ruimschoots voldoende rekenkracht
verwachten, maar het apparaat voelt
Android, maar dat zorgt er ook voor dat
biedt. Het scherm heeft 2048x1536 pixels
vliegensvlug aan en ook de grafische
apps voor het OS en het OS zelf over het
en meet 8,9-inch. Erg overtuigend is
processor stelt niet teleur. Het scherm
algemeen net iets soepeler functioneren.
dat echter niet: er lekt wat licht aan de
is zelfs erg goed te noemen voor dit
Het ontbreken van een micro SD-
randen weg (backlight bleeding). De
prijspunt. ASUS heeft haar eigen schil
kaartaansluiting op de tablet wordt deels
behuizing oogt en voelt ook niet bepaald
over Android heen gelegd, die enkele
goedgemaakt door een opslagcapaciteit
luxe. Voor 80 euro meer is de iPad Air 2
nuttige toevoegingen biedt en niet
in het meest luxe model van 128 GB.
wat ons betreft een veel beter keuze.
bijzonder prominent aanwezig is.
Prijs: € 479,- (16 GB, wifi)
Prijs: € 399,- (16 GB, wifi)
Prijs: € 210,-
+ Licht en dun
+ Zeer krachtige processor
+ Goede interne componenten
+ Krachtige hardware, fraai scherm
+ Kale versie van Android
+ Goed scherm
- Geen micro SD-kaartaansluiting
- Matige behuizing
- Behuizing is niet erg verfijnd
- iOS nog altijd vrij gesloten
- Backlight bleeding
- Matige camera
PC-ACTIVE 53
test_v7.indd 53
25-01-15 16:51
Beste hybrides
MICROSOFT SURFACE PRO 3 – 128 GB
ACER ASPIRE SWITCH 12
ASUS TRANSFORMER PAD TF701T
Dit is een tablet die je laptop kan
Het is misschien wel de meest
ASUS was jaren geleden de eerste
vervangen. Het is bovendien een
bijzondere tablet/laptop die op dit
die echt succes had met een hybride
bijzonder apparaat om te zien. Zo heeft
moment verkrijgbaar is. De Acer
concept, met de eerste Eee Pad
hij een ingebouwde klapstandaard,
Aspire Switch 12 heeft een bijzondere
Transformer. Het is eigenlijk de enige
waardoor er geen hulpmiddelen
vormgeving, het toetsenbord is namelijk
fabrikant die dit soort apparaten (nog)
nodig zijn om hem neer te zetten. Het
afneembaar. Je kunt het voorop plaatsen
maakt. Het huidige topmodel is nog
toetsenbord is met stof bekleed en
als een soort laptop, maar ook draadloos
altijd de Transformer Pad TF701T, een
werkt in deze derde editie verrassend
los gebruiken als een soort mini all-in-
tablet/toetsenbord-combinatie met een
comfortabel. Het scherm is slechts
one computer. Ook is hij te gebruiken
schermdiagonaal van 10,1-inch en een
12-inch groot en heeft een bijzondere
als tablet. Het 12,5-inch scherm met full
zeer hoge resolutie: 2560x1600 pixels.
resolutie: 2160x1440 pixels. Fysiek is
hd-resolutie ziet er prachtig uit en zorgt
Helaas is de kwaliteit van het scherm
het formaat te vergelijken met dat van
voor voldoende overzicht en een prima
niet echt goed. Voor de aansturing
dit tijdschrift en vooral het grote aantal
weergave van films en foto’s. Dit model
heeft ASUS gekozen voor een Tegra 4,
pixels in de hoogte zorgt voor veel
wordt aangedreven door een Intel Core
een behoorlijk krachtige maar niet-
overzicht bij het werken. De tablet zelf
M-processor. Dat is een gloednieuwe
zuinige chip. Het is mogelijk om Android
weegt 798 gram, inclusief het onmisbare
chip met een zeer laag energieverbruik.
volledig te bedienen met behulp van
(maar wel optionele) toetsenbordmatje
Daarom heeft Acer ook geen ventilator
het toetsenbord. Op de tablet zelf
1,1 kg. Hij is er in veel varianten, maar
laten inbouwen. De prestaties vallen wel
zitten al veel aansluitingen (onder
de goedkoopste met Core i3 zouden
een beetje tegen. Een Core i3 of i5 is
andere micro SD, micro HDMI). Op het
we niet aanbevelen. Die heeft slechts
een heel stuk sneller, maar toch werkt
toetsenbord zit daarnaast ook nog een
64 GB opslag, waarvan netto de helft
het apparaat vlot. De opslagruimte is
usb 3.0-aansluiting en een full-size SD-
beschikbaar is. De Surface met 128 GB en
slechts 60 GB groot, wat in de praktijk
kaartlezer. Daarnaast zit er in het dock
Core i5 is wel een stuk duurder, maar een
(te) weinig is.
nog een extra accu.
Prijs: € 999,- (exclusief toetsenbord)
Prijs: € 649,-
Prijs: € 440,-
+ Voortreffelijk scherm met veel overzicht
+ Draadloos toetsenbord
+ Scherm met hoge resolutie
+ Fijn formaat
+ Mooi full hd-scherm
+ Extra aansluitingen en accu in dock
- Onmisbaar toetsenbord te duur (€ 129,99)
- Weinig aansluitingen (micro HDMI,
- Schermkwaliteit valt tegen
veel betere keuze.
- Weinig aansluitingen: alleen een usb, mini displayport en micro SD-slot
micro usb 3.0, micro SD)
- Accuduur kan beter
- Magere opslagcapaciteit
54 EDITIE 280
test_v7.indd 54
25-01-15 16:51
TEST
Laptop, tablet of hybride?
Conclusie Als je mobiel aan de slag wilt, dan zijn er in het algemeen
het algemeen is een laptop nog altijd de beste keuze als je
drie typen apparaten waar je uit kunt kiezen. Van elk type
echt productief moet zijn met veel verschillende programma’s
apparaat hebben we de drie beste keuzes besproken. Elk
tegelijkertijd open en als je zware programma’s gebruikt. Als
type apparaat levert een verschillende mate van mobiliteit.
je vooral je mails bekijkt of in een tekstverwerker werkt, dan
Uiteindelijk bestaat er niet zoiets als het beste van twee
is een hybride het overwegen zeker waard. Een pure tablet
werelden, dus er zijn concessies gedaan. Daarom is het van
is hoofdzakelijk interessant als je een mobiel apparaat zoekt
belang dat je vooraf goed bepaalt welke karakteristieken
dat je gebruikt voor ontspanning. Gebruik deze algemene
voor jou het belangrijkst zijn. De kaders met de argumenten
richtlijnen bij de aanschaf van een mobiele computer, dan
voor een bepaald type zijn daarvoor goede handvatten. Over
weet je zeker dat je geen miskoop doet.
Specificaties ASUS
Zenbook R303LAR5143
Toshiba Satellite Z30t-A-11z
Apple
MacBook Air 11.6” (MD711N/B)
Apple
iPad Air 2
HTC
Nexus 9 16GB White
ASUS
MeMo Pad 7 ME572C1A012A
Microsoft Acer Surface Pro 3 i5 / 128GB
Aspire Switch 12 SW5-27160A4
ASUS
Transformer Pad TF701T1B045A
Gemiddelde prijs
€ 749,-
€ 1.299,-
€ 929,-
€ 479,-
€ 399,-
€ 221,-
€ 999,-
€ 649,-
€ 440,-
Type
laptop
laptop
laptop
tablet
tablet
tablet
hybride
hybride
hybride
Processor
Intel Core i3 4030U
Intel Core i5 4210U
Intel Core i5 4260U
Apple A8X
Nvidia Tegra K1 (Denver)
Intel Atom Z3560
Intel Core i5 4300U
Intel Core M 5Y10a
Nvidia Tegra 4
CPU-frequentie
1,9 GHz
1,7 GHz
1,4 GHz
1,5 GHz
2,3 GHz
1,83 GHz
1,9 GHz
0,8 GHz
1,9 GHz
Aantal processorcores
2
2
2
3
2
4
2
2
4
Werkgeheugen
4 GB
8 GB
4 GB
2 GB
2 GB
2 GB
4 GB
4 GB
2 GB
Schermdiagonaal
13,3 inch
13,3 inch
11,6 inch
9,7 inch
8,9 inch
7 inch
12 inch
12,5 inch
10,1 inch
Resolutie
1600 x 900
1920 x 1080
1366 x 768
2048 x 1536
2048 x 1536
1920 x 1200
2560 x 1440
1920 x 1080
2560 x 1600
Verhouding
16:9
16:9
16:9
4:3
4:3
16:10
3:2
16:9
16:10
Paneeltype
tn
ips
tn
ips
ips
ips
ips
ips
ips
Touchscreen
nee
ja
nee
ja
ja
ja
ja
ja
ja
Totale opslagcapaciteit
128 GB
512 GB
128 GB
16 GB
16 GB
32 GB
128 GB
60 GB
64 GB
WLAN /wifi-standaard
802.11n
802.11ac
802.11ac
802.11ac
802.11ac
802.11n
802.11ac
802.11n
802.11n
Usb 2.0/3.0
0/3
0/3
0/2
0/0
0/0
0/0
0/1
1/0
0/1
Micro usb 2.0/3.0
0/0
0/0
0/0
0/0
1/0
1/0
0/0
0/1
0/0
SD of micro SD
SD
SD
geen
geen
geen
micro SD
micro SD
micro SD
micro SD
HDMI of micro HDMI
HDMI
HDMI
geen
geen
geen
geen
geen
micro HDMI
micro HDMI
Mini displayport-uitgang
ja
nee
ja
nee
nee
nee
ja
nee
nee
Tweede camera
nee
nee
nee
ja
ja
ja
nee
nee
ja
Totale gewicht (gram)
1450
1360
1070
450
430
270
810
1400
585*
Afmeting (b x d x h) (cm)
32,3 x 22,3 x 2,1
31,6 x 22,7 x 2,0
30 x 19,3 x 1,8
16,95 x 0,61 x 24
15,3 x 0,86 x 22,7
11,4 x 0,8 x 20
29,2 x 20,2 x 0,97
31,2 x 22 x 1,72
26,5 x 0,91 x 18,3
Besturingssysteem
Windows 8.1
Windows 8.1
Mac OS X
iOS 8.1
Android 5.0
Android 4.4
Windows 8.1 Pro Windows 8.1
Android 4.2
Alle apparaten hebben een hoofdcamera, een analoge aansluiting en beschikken over bluetooth. De tablets liggen in een ander vlak, vandaar dat de diepte/dikte wat typisch overkomt nu. *Van de Transformer Pad TF701T zijn de maten en gewichten van de tablet. Alleen de Asus Zenbook en de Toshiba Satellite beschikken over een SD-cardreader. De Acer Aspire Switch, de Asus MeMo Pad, Asus Transformer Pad en de Microsoft Surface Pro 3 beschikken allemaal over een micro-SD-cardreader. De Toshiba-laptop heeft een VGA-uitgang.
PC-ACTIVE 55
test_v7.indd 55
25-01-15 16:51
UPDATE
DOOR: JEROEN RUITER
Media
MEDIA Grand Theft Auto V voor pc
Grand Theft Auto V is al enige tijd geleden uitgebracht voor consoles, maar nu is de game ook (bijna) beschikbaar voor de pc. In GTA V betreed je het criminele circuit
Recordchallenge
met drie verschillende hoofdpersonages.
Altijd al een record op je naam willen hebben? Met Recordchallenge is dat
Van huurmoordenaars tot bankovervallen,
nu mogelijk. Via dit nieuwe online platform bekijk je de records van anderen,
alles is mogelijk in Los Santos. Naast een
breek je deze records of bedenk je zelf een geheel nieuw record. Denk aan
sterk verhaal in de singleplayer maak je ook
uitdagingen als: ‘de snelste tijd schrijven in spiegelbeeld’ of ‘hoogste stapel
eindeloos plezier in de uitgebreide multiplayer.
appels opgestapeld’. Het is eenvoudig: film je recordpoging en upload deze
Prijs: vanaf € 39,99 | Verschijnt op:
naar de website.
24-03-2015 | www.rockstargames.com/V
www.recordchallenge.nl
Blackhat
123opslaan
Blackhat is een nieuwe thriller van regisseur
Soms heb je eigenlijk meer spullen dan ruimte om deze op te slaan.
Michael Mann. De film richt zich op internet
123opslaan biedt hiervoor een oplossing. Via de website kun je speciale
criminaliteit met in de hoofdrol Chris Hemsworth.
dozen thuis laten bezorgen, hier doe je de spullen die je wilt opslaan in en
Hij speelt een veroordeelde hacker die wordt
vervolgens worden de dozen weer opgehaald. Je spullen worden veilig
vrijgelaten op één voorwaarde: hij moet met
opgeslagen, totdat je ze weer nodig hebt. Je kunt online bijhouden wat je
zijn Amerikaanse en Chinese compagnons
hebt opgeslagen en het ophalen en bezorgen is kosteloos.
een cybercrimenetwerk ontmantelen. Gaat het
Prijs: € 3,- per doos per maand | www.123opslaan.nl
hem lukken de leider van de organisatie op te sporen en zijn vrijheid terug te verdienen? Nu in de bioscoop | www.blackhatfilm.nl
56 EDITIE 280
Media & Boeken_v5.indd 56
25-01-15 16:55
UPDATE
DOOR: WAMMES WITKOP
Boeken
Ook verschenen O’Reilly Media - 2nd
BOEKEN
Revised edition 546 pagina’s / ISBN 978-1-449-32557-2 € 28,99, Engelstalig
PHP & MySQL- the missing manual
Avond- & nachtfotografie
Deze reeks maakt steeds weer zijn naam waar.
Fotograferen met weinig licht levert zeer fraaie
basis voor dynamische websites. Beheersing
beelden op. De moderne techniek helpt een
van CSS en JavaScript is wel een vereiste.
handje met lichtsterke camera’s en lenzen, maar
Geen lichte kost, maar erg zinnig!
Helder, goed gestructureerd en uitermate leesbaar leer je databases te gebruiken als
het komt toch neer op de kennis en kunde van de fotograaf. In dit boek delen twee specialisten
Marloes Morshuis
hun ervaring op dit gebied. De techniek komt
BBNC uitgevers
Jeroen Horlings &
uitgebreid aan bod, want met avond- en
153 pagina’s / ISBN
Kees Krick, Van Duuren
nachtfotografie speelt deze een cruciale rol.
978-9-043-02714-4
Informatica
Daarnaast wordt uitgelegd welke onderwerpen
€ 8,95,
264 pagina’s / ISBN
geschikt zijn en laten de vele voorbeelden zien
Nederlandstalig
978-9-059-40746-6
wat je met een beetje doorzettingsvermogen kunt
E-pub € 5,99
€ 29,95
maken. Want dit soort foto’s vergt planning en
Nederlandstalig,
hulpmiddelen. Het is wezenlijk anders dan een
De kleine Twitter voor Dummies
Yindo: € 5,99 (maand)
snapshotje in de volle zon. Wie zich wil toeleggen
Nog nooit getwitterd? Het is wel de manier om
€ 17,95 (permanent)
op deze bijzondere fotografie, heeft aan dit boek
je sociale netwerk in stand te houden en uit te
een prima startpunt.
breiden. Aarzel niet en koop dit boek. Je leert niet alleen hoe het werkt, maar ook wat je wel en juist niet moet doen op Twitter. Voorkom
Joomla! voor Dummies
beginnersfouten en twitter als een pro!
De “Voor Dummies” boeken zijn een begrip.
Dirkjan van Ittersum
Sinds kort verschijnen ze niet meer bij Pearson
Van Duuren,
Benelux, maar bij BBNC uitgevers. In deze
206 pagina’s / ISBN
tweede en geheel bijgewerkte druk over
978-9-059-40775-6,
Joomla! staat alles over de nieuwste versie van dit contentmanagementsysteem (CMS): Joomla2.5. Met zo’n CMS worden de vormgeving en inhoud van een website uit elkaar getrokken.
€ 22,50, Nederlandstalig, Yindo: € 4,50 (maand) € 13,50 (permanent)
BBNC uitgevers
Dit houdt in dat als je de vormgeving aanpast,
Ontdek Google Docs & Drive
300 pagina’s / ISBN
er niets verandert aan je tekst. Deze stroomt
Het web-gebaseerde alternatief voor Office,
978-9-043-02279-8
dan automatisch weer in. Het boek bevat veel
compleet met de nodige opslagruimte. Dat
€ 28,95,
voorbeelden en nodigt uit tot zelf proberen.
klinkt verleidelijk. Wil je eerst weten wat je te
Nederlandstalig,
Leesbaar en leerzaam!
wachten staat voordat je de overstap waagt?
E-pub € 19,99
Dan heb je hier een goede handleiding aan.
PC-ACTIVE 57
Media & Boeken_v5.indd 57
25-01-15 16:55
DIT IS HCC HCC is dé ontmoetingsplaats voor iedereen met interesse in de digitale wereld. Als lid word je automatisch ingedeeld bij een Regio en kun je je aanmelden bij één van de vele Interessegroepen. Elk van deze groepen houdt zich bezig met een specifiek onderwerp, zoals Apple, open source, games of online beleggen. Er worden regelmatig bijeenkomsten en cursussen georganiseerd en daarnaast wordt er online informatie aangeboden via websites en nieuwsbrieven. Meld je aan door in te loggen via mijnhcc.nl APPLE
een elektronisch tijdschrift uitgegeven
alleen actief met retrogamen, maar
Haal meer uit je iPad, iPhone en
met interessante artikelen over
ook met hardware-innovatie.
Mac met de tiplijsten van HCC!apple.
programmeren in BASIC.
COMPUSERS
Tevens gratis ondersteuning voor HCC!leden via hccforums.nl en op de
BELEGGEN
HCC!compusers helpt gebruikers
inloopavonden.
Juist kopen of verkopen? Aandelen
van computers in de thuissituatie.
of obligaties? HCC!beleggen
De meeste aandacht gaat uit naar
ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
wisselt kennis en ervaring uit op het
programmatuur voor toepassingen en
Wil je weten wat een computer ‘slim’
gebied van software, elektronische
besturingssystemen.
maakt? Worden robots in de toekomst
koersvoorziening en andere diensten
echt intelligenter dan de mens? HCC!ai
voor het beleggen met de computer.
DIGIMEDIA Graag weten hoe je meer uit je
fungeert als een platform voor het uitwisselen van kennis en ervaring op
C
pc kunt halen? Ben je creatief,
het gebied van artificiële intelligentie.
HCC!c helpt de beginnende en
houd je van fotografie, muziek,
gevorderde gebruiker van de
video(bewerking) en internet?
ASTROLOGIE
programmeertaal C en afgeleide
Dan is HCC!digimedia iets voor jou!
Astrologie is ook voor jou bereikbaar,
programmeertalen zoals C++, Python,
met behulp van de computer.
Perl, PHP, Java, C# en Ruby.
HCC!ecs ondersteunt HCC-leden
HCC!astrologie geeft hier voorlichting over en helpt je op weg.
ECS
COMMODORE
die het besturingssysteem eCS
Vroeger ook een Commodore, Amiga,
(eComStation) of OS/2 gebruiken.
BASIC
MSX of Atari gehad? Het doel van
HCC!basic ondersteunt haar leden
HCC!commodore is om gebruikers,
FLIGHT SIMULATOR
met het programmeren in BASIC. Er
liefhebbers en verzamelaars met
Mensen die zich bezighouden met
zijn vraagbaken en elk kwartaal wordt
elkaar in contact te brengen. Niet
de uiteenlopende facetten van het
58 EDITIE 280
•Dit is HCC Promo_v2.indd 58
25-01-15 16:56
HCC
simulatorvliegen op de computer, komen samen bij HCC!flightsimulator. Nu maar hopen dat je goed kunt
HET ANTWOORD IS HCC!
Regio’s en Interessegroepen
RETRO HCC!retro richt zich op het gebruik van retro-hardware, met name NewBrain, Amstrad, Schneider en Sinclair. Daarbij
landen.
komt zowel de software als de
FORTH
bij. HCC biedt ook leuke kortingen
hardware aan bod. De Interessegroep
HCC!forth houdt zich bezig met de
om je modelbaanactiviteiten uit
kent leden die zich op alle mogelijke
programmeeromgeving Forth, in de
te breiden.
niveaus met retro-computers
breedste zin. Leden stellen zich de
bezighouden. Er zijn meerdere
taak om de Forth-taal te onderzoeken
MSX
bijeenkomsten per jaar, waar iedereen
en verder uit te breiden.
De activiteiten van HCC!msx richten
elkaar kan ontmoeten.
zich naast het werken met de MSX-
GAMES
computer, ook op ondersteuning bij
ROBOTICA
HCC!games is een Interessegroep
het oplossen van hardware-problemen
Weet jij hoe de Marsrover over Mars
die je op de hoogte houdt van alle
en het programmeren van software
kan bewegen of wat de toekomst is
ontwikkelingen op het gebied van
voor de MSX. Ook worden er elk
van stofzuigerrobots? Zelf je eigen
gaming. Doe mee met een potje Call
jaar een aantal bijeenkomsten
robot bouwen en programmeren? Word
of Duty of Starcraft II. Voor elke gamer
georganiseerd.
dan lid van HCC!robotica.
OPENSOURCE
SENIORENACADEMIE
GENEALOGIE
De Opensource Interessegroep is er
HCC!seniorenacademie biedt
Wil je erachter komen wie jouw
voor mensen die ‘onder de motorkap’
voorlichting en ondersteuning
voorouders zijn, waar ze vandaan
van hun open source-software of
in de digitale wereld. Deze
kwamen en wat ze deden? Word lid
besturingssysteem knutselen, of
Interessegroep richt zich met name
van HCC!genealogie. Wie weet kom je
willen leren hoe dat moet. Deze
op computergebruikers die zichzelf
erachter dat je eigenlijk een afstam-
Interessegroep beperkt zich niet tot
als een beginner zien en nog jong van
meling bent van een beroemdheid!
een bepaald operating system of een
geest zijn. Ook voor iedereen die zijn
bepaalde processor. Ook Embedded
kennis wil uitbreiden.
wat wils!
HOBBYNET
Systems gaan zij niet uit de weg.
TRAINSIMULATOR
Hobbynet biedt e-mail en webdiensten aan alle HCC-groeperingen
PASCAL
Zelf met moderne of nostalgische
en de landelijke vereniging. Tevens
HCC!pascal richt zich op Pascal-,
treinen rijden en prachtige trajecten
onderhouden zij Kadernet, de website
Delphi-en Lazarus-programmeurs
bouwen? HCC!trainsimulator biedt
voor de besturen van de Regio’s en
en biedt ondersteuning door middel
je de ervaring en hulp om achter je
Interessegroepen.
van workshops, cursussen en
computer, met moderne software, een
bijeenkomsten.
virtuele trein te besturen. Komt jouw
MODELBAANAUTOMATISERING
trein dan wel op tijd?
Al sinds 1978 houdt HCC!model
POSTZEGEL
baanautomatisering zich bezig met
Ben je een liefhebber van filatelie
WINDOWS
het besturen van (treinen, seinen en
en kan je die ene blauwe Mauritius-
Alles over het meest gebruikte
wissels op) modelbanen met behulp
postzegel niet vinden? Wellicht heb
besturingssysteem Windows
van de computer. Naast het eigen
je meer kans bij HCC!postzegel!
van Microsoft. Eerste hulp bij
HCC!m-systeem ondersteunen ze
Hier word je ook geholpen bij het
ongelukken, maar ook onder-
ook andere digitale systemen en
geautomatiseerd bijhouden van je
steuning om het meeste uit je
staan gebruikers met raad en daad
verzameling, middels eigen software.
Windows-pc te halen.
PC-ACTIVE 59
•Dit is HCC Promo_v2.indd 59
25-01-15 16:56
HET DIGITALE SLAGVELD 60 EDITIE 280
Interview_v3.indd 60
25-01-15 16:57
REPORTAGE
DOOR: RONALD SMIT FOTOGRAFIE: BASTIAAN VAN MUSSCHER
Het digitale slagveld
Het net gelanceerde Defensie Cyber Commando van defensie is helemaal klaar voor het digitale slagveld. Kolonel Hans Folmer is commandant van deze eenheid, onder andere gericht op aanvallen via malware.
WAAROM IS CYBERSECURITY BELANGRIJK BIJ DEFENSIE?
staf met drie afdelingen. De eerste afdeling is
De samenleving digitaliseert en dus ook de
die commandanten adviseren over optreden in
militaire omgeving. Al onze systemen zijn
het Cyber-domein. Zij gaan mee op oefeningen
tegenwoordig digitaal. We zijn volledig afhankelijk
en op missie en adviseren hoe effecten die
van informatietechnologie en onze digitale
de commandant wil bereiken, met digitale
systemen. Dat betekent dat je kwetsbaar bent,
middelen kunnen worden gerealiseerd. Ook
want afhankelijkheid betekent kwetsbaarheid. Als
geven ze advies over de kwetsbaarheid van
anderen jouw systeem kunnen hacken, dan kan
de tegenstander, wat hun capaciteiten zijn en
het niet meer functioneren. Daar moet je je dus
waar ónze kwetsbaarheden en afhankelijkheden
tegen beschermen, niet anders dan de rest van
liggen. Dan is er de afdeling Technology, dat zijn
de wereld.
de echte techneuten: de hackers. De mannen
Operations, daarin zitten de cyberadviseurs
en vrouwen die uiteindelijk het cyberwapen
TREDEN JULLIE ENKEL VERDEDIGEND OP?
ontwikkelen en inzetten. De derde afdeling
De andere kant van de medaille is natuurlijk dat
is het Cyber Defensie Expertise Center, onze
een tegenstander die afhankelijk is van digitale
kennisomgeving. Daar verzamelen en borgen we
systemen óók kwetsbaar is. En net zoals dat
kennis én verspreiden we deze op allerlei niveaus
wij conventionele systemen van tegenstanders
binnen de organisatie.
kunnen aanvallen – we kunnen schieten op tanks, torpederen zo nodig schepen – willen we
WIE HOUDT ZICH DAGELIJKS WAAR MEE BEZIG?
dit ook in het digitale domein kunnen. Ons doel
Operations is met name bezig met het ont-
is dus aan de ene kant beschermen van onze
wikkelen van procedures en doctrine. Het
eigen systemen en aan de andere kant offensief
ontwikkelen en ondersteunen van oefeningen en
optreden. Cyber is een operationele capaciteit ter
militaire inzet. De Technology-mensen hebben
ondersteuning van het optreden te land, ter zee
een cyber-laboratorium tot hun beschikking. Zij
en in de lucht.
bekwamen zich in het inbreken en beïnvloeden van digitale systemen in een gesimuleerde
WAT ZIJN DE TAKEN VAN HET COMMANDO?
omgeving. In hun laboratorium kunnen ze malware
We zitten nog in opbouw, eind volgend
ontwikkelen en zien wat het zou doen in militaire
jaar moeten we echt operationeel zijn. Het
systemen. Het Expertise-centrum is bezig met het
Defensie Cyber Commando heeft een kleine
opleiden, verspreiden en verzamelen van kennis
PC-ACTIVE 61
Interview_v3.indd 61
25-01-15 16:58
en werkt samen met opleidingscentra zoals
als die aanval vergelijkbare effecten heeft als
universiteiten en hogescholen.
een conventionele aanval. Dan noem je het een gewapende aanval, wat betekent dat er ernstige
HOE WORDT HET COMMANDO INGEZET?
schade is. Fysiek of in levens en ontwrichting van
De cyberadviseurs (operations) moeten mee op
de samenleving. Dit is de officiële Nederlandse
missie. Zij maken de vertaling van technologie
positie én staat beschreven in de Talinn Manual
naar techniek en staan naast de commandant.
(een academische studie die niet-bindend advies
Als binnen een missie het doel is om bijvoorbeeld
geeft over hoe de internationale wetgeving
een vijandige luchtverdediging uit te schakelen,
cyberconflicten kan interpreteren, red.). Als je
dan kan de commandant uit verschillende opties
dát als omschrijving neemt, dan is de hack bij
kiezen, aangedragen door zijn staf. Hij kan er een
Sony geen gewapende aanval en dus ook geen
bom op gooien, maar ook de special forces erop
cyberoorlog. Nog niet in ieder geval. Wanneer wel
afsturen om de mechaniek van een radarsysteem
is moeilijk te zeggen, want de overgang is heel
kapot te maken. Een andere mogelijkheid is het
erg lastig. Daar hebben we ook nog geen ervaring
te bestoken met een cyberwapen en zo via de
mee. Uiteindelijk besluit de Nederlandse regering
digitale weg onklaar te maken.
of het een aanval is en of we iets terug doen als BV Nederland.
IS ‘OP MISSIE’ DAN NIET GEWOON ACHTER DE PC?
WERKEN JULLIE SAMEN MET DE POLITIE?
De techneuten die dan aan de slag gaan met een
Er is een goede samenwerking met de
cyberwapen, zitten inderdaad in Nederland achter
politie. Ook werken we samen met andere
de computer. Ze ontwikkelen een stuk malware
overheidspartijen, zoals het Nationaal Cyber
en dan is de vraag: hoe transporteer je dat ernaar
Security Centrum (NCSC). Ons Defense
toe, hoe zorg je dat het op het doel terechtkomt?
Computing Emergency Response Team
Het kan dat je in het inzetgebied moet zijn, omdat
(DEFCERT) kan met hun personeel uitwisselen en
“Of we bestoken het met een cyberwapen”
we gebruiken dezelfde systemen.
WAT MAG HET DEFENSIE CYBER COMMANDO BIJ BURGERS DOEN? Niks. We moeten onderscheid maken tussen de drie pijlers: bescherming, inlichtingen
het doel niet aan een netwerk hangt. Dan moet
verzamelen en operationele inzet. Zelfverdediging
iemand van special forces er bijvoorbeeld een
is altijd toegestaan, we mogen onze eigen
usb-stick inprikken. De ontwikkelde malware
systemen beschermen. Niet actief, maar passief.
maakt vervolgens gebruik van een exploit en als
Inlichtingendiensten werken op basis van de
het eenmaal binnen is, krijgen we vervolgens
Wet Inlichtingen en veiligheid 2002, dat is sterk
controle over het systeem. Een heel bekend
gereguleerd en er is strenge (parlementaire)
en goed gedocumenteerd voorbeeld hiervan
controle op. Operationeel werken wij alleen
is Stuxnet, dat overigens niet in ons land is
maar met een besluit van de regering met het
ontwikkeld.
juiste mandaat en wat we dan noemen rules of engagement.
IS DE VERMEENDE AANVAL VAN NOORD-KOREA OP SONY CRIMINALITEIT, TERRORISME OF AL EEN VORM VAN OORLOG?
WIE ZIJN DE ‘DOELEN’?
Eén ding is duidelijk: er is sprake van cyber war
tegen andere staten en aan staten gelieerde
(cyberaanval) in de zin van het oorlogsrecht,
organisaties. Dat doen wij meestal samen
In principe opereren wij als defensie alleen maar
62 EDITIE 280
Interview_v3.indd 62
25-01-15 16:58
REPORTAGE
Het digitale slagveld
met bondgenoten. Verder zijn we als defensie bijvoorbeeld betrokken bij het opsporen van drugsgelden en drugspanden, omdat we hiervoor speciale apparatuur hebben. Dat is een traditionele politietaak, maar we ondersteunen de politie hierin. Dat doen we op basis van de politiewet, onder commando van de politie. Dat zouden we in cyber ook kunnen doen. Als de DEFCERT-mannen werken voor het NCSC is dat gewoon een vorm van militaire steunverlening, dat is de derde hoofdtaak van de krijgsmacht. Dan werken ze niet onder mijn verantwoordelijkheid, maar onder verantwoordelijkheid van de directeur van het NCSC.
MINISTER OPSTELTEN VINDT DAT HACKERS TERUG GEHACKED MOETEN KUNNEN WORDEN, DOET DEFENSIE DAT OOK? Je kunt je voorstellen dat de politie het mandaat krijgt om terug te hacken, dáár zouden wij in kunnen ondersteunen. Maar wel op basis van díe wet en niet op basis van onze militaire taken en onder verantwoordelijkheid van de officier van justitie.
WIE KUN JE TEGENWOORDIG (NOG) VERTROUWEN?
Curriculum vitae
Wij vertrouwen onze bondgenoten volledig. In het Cybersecuritybeeld Nederland onderkennen we
Kolonel Hans Folmer is commandant
vier landen waarvan dreigingen uitgaan. Dat zijn
van de Defensie Cyber Commando van
Rusland, China, Syrië en Iran. Daar zien we de
het Ministerie van Defensie. Hij is sinds
grootste bedreigingen als het gaat om statelijke
2012 belast met het inrichten van de
actoren.
cybercapaciteiten bij Defensie. Kolonel Folmer heeft een brede ervaring in zowel
KUNNEN MENSEN THUIS NOG MEEHELPEN?
operationele als staffuncties. Zo was hij
Wij maken gebruik van cyberreservisten, dat
onder meer hoofd van het operatiecentrum
zijn mensen die in het dagelijks leven in een
van de EU militaire staf, commandant van
civiele cyber security-praktijk werken. Op allerlei
het Duits-Nederlandse CIS bataljon, liasion
niveaus en plekken. Die zijn bereid om een deel
officier bij het Einsatzführungkommando
van hun tijd aan defensie te besteden. Dat is een
der Bundeswehr en hoofd logistiek bij de
succesvol programma, want bij defensie heb je
1e divisie. Ook heeft hij als militair assistent
pieken en dalen en op die manier proberen we
van de commandant van de zuidelijke regio
dat te ondervangen.
in Afghanistan gediend. Hans Folmer heeft Elektrotechniek gestudeerd aan de TU Delft en Strategie aan het US Army War College.
PC-ACTIVE 63
Interview_v3.indd 63
25-01-15 16:58
DOOR: DAAN HERMSEN
VEILIG ONLINE
BETALEN
Je hoort het overal, winkelverkopen nemen af ten gunste van online verkopen. Met andere woorden: men winkelt steeds vaker online. Tijd om uitvoerig bij de verschillende betaalmethodes stil te staan. Hoe veilig zijn deze?
A
ls je eenmaal de keus hebt gemaakt voor een product, komt het vervelende gedeelte: betalen. Net als bij de kassa van
een winkel bepaalt de verkopende partij op welke manier er betaald kan worden. Vaak is dit met creditcard, iDeal, PayPal en soms zelfs Bitcoins. Wat is nou de meest handige manier?
CREDITCARD Creditcard is wereldwijd het meest geaccepteerde betaalmiddel. Doordat wij in Nederland al vroeg begonnen zijn met het elektronisch betalen middels een pas (het PINsysteem), hebben we de creditcard grotendeels misgelopen. Gelukkig bieden de meeste banken een creditcard aan, al dan niet gekoppeld aan een rekening. Een creditcard biedt een aantal unieke voordelen. Zo is de beveiliging erg goed en is je aankoop vaak tot zes maanden verzekerd tegen diefstal en schade. De beveiliging was niet altijd zo goed is. Gelukkig is het aantal fraudegevallen erg gedaald met de invoering van de CVC-code (een code achterop de kaart) en het zogenaamde ‘Verified by’-wachtwoord (een extra wachtwoord dat je moet invoeren tijdens je aankoop). Op deze manier is zelfs nadat je pas
64 EDITIE 280
Online betalen_v5.indd 64
25-01-15 16:59
REPORTAGE
Veilig online betalen
gestolen is, geen aankoop via internet mogelijk.
BITCOINS
Mocht er toch iets misgaan en ben je zelf niet
Het concept Bitcoin werd al in 1998 omschreven
aantoonbaar nalatig geweest, dan vergoedt de
door Wei Dai op de cypherpunks-mailinglist. Het
creditcardmaatschappij meestal de schade.
zou echter nog tot 2009 duren voordat Satoshi Nakamoto de Bitcoin wereldwijd uitrolde. De
IDEAL
Bitcoin is niets anders dan een virtuele munt.
Omdat Nederlanders veelal een PIN-pas
Deze is vrij te verhandelen, net als andere
hebben en geen creditcard, kwam al snel de
valuta. Je kunt Bitcoins kopen en bewaren in je
behoefte aan een alternatieve betaalmethode.
virtuele portemonnee. Op het moment dat je een
Hierdoor ontstond iDeal, een samenwerking
aankoop wilt doen, maak je middels een code je
met de toen drie grootste banken. Je kunt iDeal
virtuele geld over. Het gemak van Bitcoin is dat
vergelijken met een verlengstuk van het online
er geen wisselkoers is als je vanuit bijvoorbeeld
bankieren, waarbij automatisch het bedrag en
Nederland iets wilt overmaken naar Japan. Ook
rekeningnummer van de begunstigde wordt
is de virtuele munt redelijk anoniem te gebruiken
ingevoerd. Middels je PIN-pas en -code kun
en te verhandelen, iets wat cybercriminelen ook
je zo een betaling autoriseren. Het voordeel
hebben opgemerkt. Of de Bitcoin een blijvertje
is dat mensen die al gewend zijn aan online
is, valt nog te bezien. Op dit moment is de munt
bankieren, gemakkelijk ook in webshops kunnen
redelijk stabiel en lijkt aan terrein te winnen.
betalen. Het nadeel is dat iDeal een typisch Nederlands product is en dus niet wereldwijd
KEURMERK EN REGISTRATIE
wordt ondersteund. Ook wordt er helaas geen
Let er ook op dat je alleen bij webshops koopt met
automatische verzekering tegen diefstal en
een Webshop-keurmerk of Thuiswinkel Waarborg-
schade aan gekoppeld. Zeker iets om over na
keurmerk. Ook loont het de moeite om goed de
te denken als je een mooie camera vlak voor de
verschillende prijzen te vergelijken. Let daarbij ook
wintersport aanschaft.
op de verzendkosten. Een product van € 10,- met € 4,95 verzendkosten is natuurlijk duurder dan een
PAYPAL
product van € 12,95 zonder verzendkosten. Denk
Een veelgehoorde maar weinig begrepen
ook goed na over registratie. Is het wel nodig dat
betaalmethode is PayPal. Deze dienst kwam voort
de webwinkel weet wanneer je bent geboren? Je
uit een andere behoefte dan enkel betalen via
naam en adres hebben ze nodig, je e-mailadres en
internet. Het ontstond tegelijkertijd met websites
betaalgegevens zijn ook handig, maar daar houdt
zoals marktplaats en is bedoeld om op een veilige
het eigenlijk op. Bedenk dat alle extra informatie
manier betalingen te regelen tussen particulieren
die je verstrekt wellicht gebruikt gaat worden voor
onderling. Je opent een virtuele rekening bij PayPal
aanbiedingen op maat, ofwel: reclame.
en stort hier geld op, vaak via creditcard of iDeal. PayPal beheert dan jouw virtuele portemonnee.
VANUIT WAAR?
Als je een aankoop wilt doen via internet, maar
Ben je ook bewust van waar de webshop zich
je vertrouwt de ander niet, bijvoorbeeld bij een
bevindt. Elektronica vanuit de V.S. of China
Marktplaats-transactie, dan kun je dit via PayPal
bestellen kan goedkoop lijken, maar als de
laten verlopen. Je geeft aan welk bedrag je naar
douane je pakket onderschept, krijg je een flinke
wie wilt versturen en PayPal houdt dit vast op een
naheffing. Daarnaast geldt ook het plaatselijke
derde rekening. Op het moment dat het pakketje
consumentenrecht als een webshop zich in het
geleverd is en je tevreden bent, geeft PayPal het
buitenland bevindt. Je bent dan niet beschermd
geld vrij aan de ontvanger. Dit maakt PayPal het
zoals in Nederland. Dit gaat voornamelijk op voor
meest veilige online betaalmiddel, iets wat veel
webshops buiten de EU, binnen de EU kun je met
mensen niet weten.
een gerust hart aankopen doen.
PC-ACTIVE 65
Online betalen_v5.indd 65
26-01-15 10:02
DOOR: WAMMES WITKOP
LEUK of MEUK
TEST
Bluetooth virtual keyboard
BLUETOOTH LASER PROJECTION
VIRTUAL KEYBOARD Soms is het toch behelpen, dat teksten tikken op een touchscreen. En een echt bluetooth-toetsenbord is groot en zwaar. Tijd voor zo’n laserprojectietoetsenbordje.
H
et meenemen van een laserprojectie
vingers zich bevinden en wanneer er een aanslag
toetsenbord is een makkie. Slechts 7,8 x
plaatsvindt. Elke aanslag geeft een piepje ter
3,5 x 1,8 centimeter klein en 47 gram licht,
bevestiging en wordt via bluetooth naar het
dat past altijd. Het geprojecteerde toetsenbord
gekoppelde apparaat verzonden. Tikken maar, tot
is 11 x 25 centimeter, groot genoeg voor forse
meer dan 350 aanslagen per minuut.
handen. Ook netjes: met de ingebouwde 700 mAh-accu kun je twee uur tikken. En via de
In helder daglicht is het lichtbemeten lasertje
meegeleverde usb-kabel is het apparaatje
helaas kansloos. Het toetsenbord werkt alleen in
weer in 200 minuten opgeladen. Als je niet
gedempt licht. En of je nu echt een zwaardere en
tikt, dan schakelt het toetsenbord terug qua
dus voor de ogen gevaarlijke laser moet willen
laserintensiteit en houdt de batterij het langer vol.
is de vraag. Ook het infrarode tastveld heeft een bij-effect: lichtbronnen met veel infrarood, zoals
De werking is simpel: een rode laser projecteert
Laser Projection Keyboard Website: www.lightinthebox.com
gloeilampen, verstoren de werking soms.
Productnummer: 1687277
Als je deze gadget met telefoon én tablet wilt gebruiken, moet je de apparaten steeds
O.a. verkrijgbaar bij: LightInTheBox
opnieuw via bluetooth aan elkaar koppelen
Prijs: € 40,90
tegelijkertijd een qwerty-toetsenbord en een infraroodpatroon. Een infraroodsensor ziet waar je
AOLUGUYA
(pairen). Het kost niet veel tijd, maar sneller zou zijn om meerdere apparaten aan het projectietoetsenbord te koppelen en dan per keer te kiezen. Wat wel kan, is het apparaatje via usb aan te sluiten, zonder bluetooth dus.
CONCLUSIE Leuk! Erg leuk zelfs. Het werkt boven verwachting goed. Na even wennen kun je er prettig op typen. Let wel op met het oppervlak waarop je gaat typen, want spiegelend gaat al snel irriteren met dit laserlicht. Mat wit werkt het prettigst, zoals een Let vooral op de Chinese interpretatie van de letter K
simpel vel papier.
66 EDITIE 280
leukofmeuk_v2.indd 66
25-01-15 17:02
adv.indd 67
26-01-15 10:44
DENK
DOOR: KOEN VERVLOESEM
WERK
DE OUDSTE ANALOGE COMPUTER:
MECHANISME VAN ANTIKYTHERA Al meer dan 2.100 jaar geleden slaagden de Grieken erin om de stand van hemellichamen te berekenen met een ingenieus mechanisme. Een eeuw na de ontdekking van dit mechanisme van Antikythera in een scheepswrak, heeft het nog steeds niet al zijn geheimen prijsgegeven.
I
n 1900 werden uit een scheepswrak in de
Het mechanisme was voorzien van een houten
buurt van het Griekse eiland Antikythera, ten
frame met 2.000 tekens Griekse tekst, waarvan
noordwesten van Kreta, allerlei artefacten
ondertussen 95 procent ontcijferd is. Er komen
opgedoken. Pas twee jaar later werd in het
nog regelmatig nieuwe ontdekkingen aan het
Nationaal Archeologisch Museum van Athene
licht. Zo werd één fragment pas in 2005 ontdekt:
ontdekt dat één van de artefacten inscripties en
meer dan een eeuw lang lag het gewoon in een
tandwielen bevatte, weliswaar sterk aangetast
doos in de opslagruimte van het museum.
door corrosie. Het apparaat met 30 bronzen
1
tandwielen kreeg de naam ‘mechanisme van
MAANSVERDUISTERINGEN VOORSPELLEN
Antikythera’. Eerst dacht men dat het een
Pas in 1974 werd er een degelijke analyse van
astronomische klok of astrolabium (om de
het mechanisme gemaakt, door de Britse
hoogte van hemellichamen te berekenen) was,
wetenschapshistoricus Derek de Solla Price.
maar ondertussen weten we dat het veel meer
Hij raakte in de jaren 50 geïnteresseerd in het
berekent. Vaak wordt gezegd dat het om de
mechanisme en onderzocht het in de decennia
oudste analoge computer gaat.
erna. In 1971 liet hij röntgenfoto’s van alle fragmenten maken, waardoor hij het mechanisme
Het mechanisme van Antikythera is rond
van binnen en buiten kon onderzoeken.
100 voor Christus geconstrueerd en past Het grootste tandwiel
met zijn afmetingen van 34 x 18 x 9 cm in
Het mechanisme van Antikythera is heel
van het mechanisme van
een schoenendoos. Het werd ontdekt in 82
complex en werkt in twee richtingen. Met een
Antikythera
afzonderlijke fragmenten. In totaal zijn er
aantal draaischijven stelde je een datum in de
30 bronzen tandwielen in gevonden, maar
Egyptische kalender in. Het mechanisme van
waarschijnlijk bestaat het volledige mechanisme
tandwielen draaide dan mee, waardoor andere
uit meer. Het grootste tandwiel heeft een diameter
platen informatie gaven over de stand van
van 14 cm en heeft 223 tanden (afbeelding 1).
de maan, de zon, de toen bekende planeten
68 EDITIE 280
Denkwerk_v5.indd 68
25-01-15 17:07
TECH
De oudste analoge computer
2
(Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus), de maanfase en de opkomst en ondergang van enkele heldere sterren. Andersom kon je de datum van een bepaalde astronomische configuratie aflezen door die configuratie in te stellen. Op die manier konden de Grieken maansverduisteringen voorspellen. In 2008 publiceerden onderzoekers in Nature een artikel met een nieuwe bevinding: het mechanisme zou ook de data voor de klassieke Panhelleense Spelen (Olympische, Pythische, Isthmische en Nemeïsche Spelen) berekend hebben. Dat is overigens een heel eenvoudige
Een reconstructie in LEGO door Andrew Carol
berekening waarvoor geen machine nodig was. Maar de Panhelleense Spelen waren zo belangrijk voor de Grieken dat het wel logisch was om ze
de praktijk bovendien subtiele fouten bevatten,
ook in het mechanisme op te nemen.
omdat de tandwielen met de hand gemaakt werden en de tanden niet precies gelijk waren.
ZIJN TIJD VER VOORUIT Volgens specialisten is het mechanisme van
RECONSTRUCTIES
Antikythera een uitzonderlijk staaltje vernuft. Pas
In het laatste decennium zijn er heel wat
in de 14e eeuw verschenen er mechanismes van
pogingen gedaan om het mechanisme
dezelfde complexiteit: astronomische klokken.
van Antikythera te reconstrueren. De Britse
De werking van de machine is ondertussen
werktuigkundige ingenieur Michael Wright,
zo goed als volledig ontdekt. We weten echter
curator van het Science Museum en later van het
niet wat alle wijzers betekenen, omdat enkele
Imperial College in Londen, bouwde in 2006 als
inscripties nog niet ontcijferd zijn. Hoewel de
eerste een exacte replica van het mechanisme en
machine niet programmeerbaar is, kunnen we
publiceerde enkele jaren laten zijn bevindingen
het wel een analoge computer noemen: het nam
in het artikel “The Antikythera mechanism
gebruikersinvoer aan en berekende op basis
reconsidered” [1], waarin hij blootlegde dat Price
daarvan een hoop gegevens, twee millennia voor
met zijn analyse niet helemaal juist zat. In 2010
Charles Babbage en John von Neumann.
creëerde Andrew Carol, software-ingenieur bij
3
Apple, een volledig functionele replica van het Ondanks het geavanceerde mechanisme
mechanisme in LEGO Technic (afbeelding 2). Het
werkte de machine eigenlijk niet zo goed. Zo
bestaat uit meer dan 15.000 LEGO-blokjes en 110
is de berekende locatie van Mars op sommige
tandwielen [2].
gekozen data maar liefst 38° fout. Dat heeft echter niet met het mechanisme te maken, maar
In 2011 verraste de luxe-horlogemaker Hublot
met de astronomische theorieën van de Grieken
de wereld met een polshorloge dat een
Een 2.100 jaar oud
in de Oudheid. De toenmalige astronomen
miniatuurversie van het mechanisme van
mechanisme om je pols
geloofden immers nog in cirkelvormige
Antikythera bevatte. Het is een exacte replica,
(bron: Hublot)
planetenbanen en pas in het begin van de 17de
maar dan in het formaat van een polshorloge
eeuw kwam Johannes Kepler met zijn model met
(afbeelding 3). Uiteraard heeft het ook een
ellipsvormige banen. Volgens specialisten zouden
ingebouwd klokcircuit, zodat het vanzelf de
heel wat berekeningen van het mechanisme in
juiste datum en tijd aangeeft. Op basis van
PC-ACTIVE 69
Denkwerk_v5.indd 69
25-01-15 17:08
van Milaan maakte bijvoorbeeld een inzichtelijk filmpje van een 3D-reconstructie [3] van Wrights replica. Hierin worden alle tandwielen en wijzerplaten aangeduid en zie je de constructie vanaf alle kanten in actie. Olaf Veenstra heeft een VRML-simulatie gemaakt, waarbij je zelf allerlei parameters kunt instellen. Je vindt ze op de webpagina YAAS (Yet Another Antikythera Simulator) [4]. Adam Goucher heeft een demonstratie gemaakt op het Wolfram Demonstrations Project [5]. Om de demonstratie af te spelen, heb je de gratis Wolfram CDF Player nodig of Wolfram Mathematica 8.
EN VERDER In 2012 kreeg de Amerikaanse maritieme archeoloog Brendan Foley van de Griekse Massimo Vicentini’s replica
overheid toestemming om opnieuw rond
van het mechanisme van
Antikythera te duiken. In september en oktober
Antikythera
het mechanisme van Antikythera worden
2014 was het zover, met de missie ‘Return to
de bijbehorende astronomische gegevens
Antikythera’ [6]. De duikers konden nu langer op
getoond. Helaas is het horloge niet in de handel
een diepte van 70 meter blijven, waardoor ze het
verkrijgbaar, maar gaat het om een conceptstuk
wrak voor het eerst volledig konden onderzoeken.
dat op de horlogebeurs Baselworld 2012 getoond
Ze hoopten heel wat nieuwe artefacten te vinden
werd. Het Nationaal Archeologisch Museum in
die konden helpen om het Romeinse galeischip
Athene stelt een exemplaar tentoon.
te identificeren, evenals ontbrekende onderdelen van het mechanisme van Antikythera. De missie
VIRTUAL REALITY
leverde nog geen nieuwe informatie op over het
Ook zijn er heel wat virtuele reconstructies
fameuze mechanisme, maar wel een gigantische
gemaakt. Massimo Vicentini van het planetarium
bronzen speer, standbeelden, amforen en heel wat andere voorwerpen. In 2015 wordt er opnieuw naar artefacten gezocht.
Analoge computers
Houd voor de laatste ontwikkelingen de website
Het mechanisme van Antikythera is meer dan twee millennia oud,
van het Antikythera Mechanism Research
maar ook recenter zijn er computers ontwikkeld die helemaal niet op
Project [7] in de gaten. Dit is een internationale
onze huidige digitale en elektronische computers lijken. Zo bouwde
samenwerking van onderzoekers en enkele
men in Polen in 1954 een analoge computer op basis van buizen, die
technologiebedrijven, waaronder Nikon
differentiaalvergelijkingen kon oplossen. Deze ARR (Analizator Równan
Metrology en HP Labs. Zo houden de moderne
Rózniczkowych) werd gebruikt om te berekenen welk ontwerp van een
computerbedrijven hun voorgangers uit de
scheepsromp zo weinig mogelijk weerstand opleverde. In Nederland
Oudheid in ere.
werd van 1960 tot 1984 de Deltar ingezet, een analoge computer die de effecten van de Deltawerken op de getijden simuleerde, door elektrische stroom als de snelheid van water te beschouwen en elektrische spanning te gebruiken om de waterdruk te simuleren.
Voor de bronnen bij dit artikel:
WWW.HCC.NL/280-70
70 EDITIE 280
Denkwerk_v5.indd 70
25-01-15 17:08
HCC
DOOR: JEROEN RUITER
Het digitale leven van Willem
“M’n apparaten een tijdje uitzetten is geen probleem’’ Naam: Willem Kruijer
WAT DOE JE IN HET DAGELIJKS LEVEN?
interessant sinds het commercieel mogelijk werd.
Bijna 30 jaar lang heb ik voor Wavin gewerkt, een
Actief deelnemen op blogs doe ik nu sinds een
Leeftijd: 63 jaar
bedrijf dat kunststof leidingsystemen produceert.
jaar of zeven en Facebook ongeveer twee jaar.
Beroep: prepensioen
Ze zijn de Europees marktleider. Tot ik met prepensioen ging in 2013, was ik daar de laatste
EN DE LINK MET HCC?
zeven jaar Corporate Director IT (CIO).
Een andere hobby van mij is beleggen, daarom werd ik in 2013 lid van HCC!beleggen. Het is een
HCC-lid sinds: 2013
EN NU VOLOP AAN HET GENIETEN VAN JE VRIJE TIJD?
handige bron van informatie als je met beleggen
Website: www.hcc.nl
Ja en nee. Ik heb het nu druk met een hoop
doen met 3D-printen of domotica.
Kan niet zonder: smartphone, iPad en pc
bezig bent. In de toekomst wil ik nog iets gaan
andere dingen. Zo ben ik toezichthouder bij een van Eigenaren, een wijkvereniging en het kermis-
WELKE DIGITALE ONTWIKKELING KEEK JE VAN OP?
en circusmuseum in Steenwijk. Daarnaast ben ik
Dat is toch wel de ontwikkeling van het internet en
van de website van de Vereniging van Eigenaren
e-mail. Hierdoor is informatie op een eenvoudige
ook nog webmaster.
en snelle wijze toegankelijk gemaakt voor
woningcorporatie, bestuurder bij een Vereniging
iedereen. En daar profiteren en genieten we
HET KERMIS- EN CIRCUSMUSEUM?
elke dag van. Het is geen wonder dat ik bij ‘Kan
Ja! Nederlandse kermisvoertuigen zijn één van
niet zonder’ mijn smartphone, iPad en pc heb
mijn vele hobby’s. Ik bouw miniaturen op een
ingevuld. Dat is mijn gereedschap om informatie
schaal van 1:50, dus vandaar de interesse in het
op te halen en te delen met anderen. Ongeacht
kermis- en circusmuseum.
of dat tekst, beeld, communicatie of muziek is. Gelukkig ben ik er niet verslaafd aan. Die
VERDER NOG DIGITALE HOBBY’S?
apparaten een tijdje uitzetten is voor mij
Ik houd me ook bezig met digitale fotografie,
geen probleem.
bloggen en Facebook. Digitale fotografie vind ik al
PC-ACTIVE 71
HDLV_v3.indd 71
25-01-15 17:09
TIPS VOOR
SMARTPHONE FOTOGRAFIE 72 EDITIE 280
Fotografie_v5.indd 72
25-01-15 17:10
WORKSHOP
DOOR: MAIKEL DIJKHUIZEN
Tips voor smartphone-fotografie
De kwaliteit van de camera’s op smartphones heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Om die reden laten we zware camera-apparatuur steeds vaker thuis. De foto-instellingen op mobiele toestellen zijn zelfs zo uitgebreid, dat je iedere situatie moeiteloos kunt vastleggen. In deze workshop passeren verschillende camerafuncties de revue.
1
I
edereen met een moderne smartphone
S5 hebben een zogeheten burst-functie. Zodra je
heeft tegenwoordig altijd en overal een
de sluitertoets (toets waarmee je de foto maakt)
uitstekende camera op zak. De iPhone 6 heeft
ingedrukt houdt, neemt het toestel vliegensvlug
een 8-megapixel camera aan boord, terwijl de
meerdere foto’s achter elkaar. Op een Samsung-
Samsung Galaxy S5 met 16 megapixel zelfs nog
toestel dien je deze optie wel eerst te activeren in
een stapje verdergaat. Reden genoeg dus om
het menu. Binnen de Camera-app ga je hiervoor
de foto-instellingen van beide toestellen eens
naar Instellingen en schakel je de functie Continu-
grondig te verkennen.
opnames in (afbeelding 1). Na het maken van de fotoreeks hoef je alleen maar de beste afbeelding
PROJECT 1: ACTIESHOTS
te selecteren. Prettig is dat nieuwe smartphones op eigen houtje de fraaiste foto aanwijzen.
In de praktijk gebruiken we de camera vaak voor actieshots. Er gebeurt bijvoorbeeld iets onverwachts, waarna we snel onze smartphone
PROJECT 2: LANDSCHAPSFOTO’S
uit de broekzak halen om een foto te schieten.
Met een virtueel raster bepaal je gemakkelijk het
Zeker wanneer het onderwerp snel beweegt, is
midden van een foto. Zeker voor landschaps
het niet altijd even gemakkelijk om een scherpe
fotografie is dat ideaal. Wanneer je een
foto te maken. Met de juiste trucs vergroot je
compositie wenst volgens de 1/3- of 2/3-regel,
de kans op een succesvolle opname. Moderne
is het virtuele raster een prima hulpmiddel.
toestellen als de iPhone 6 en Samsung Galaxy
Je schakelt het raster gemakkelijk in op een
Bij een Samsung-toestel selecteer je de functie Continu-opnames
iPhone. Ga hiervoor naar Instellingen | Foto’s en 2
Camera. Activeer de schuifknop achter Raster (afbeelding 2). De Camera-app van de Samsung Galaxy S5 heeft helaas geen raster-functie. Verder is het nuttig om te weten hoe je kunt inzoomen (ook wel pinchen genoemd) voor het geval je te ver weg staat. Plaats twee vingers op het scherm en beweeg beide vingers uit elkaar om het onderwerp dichterbij te halen. Via een knijpbeweging zoom je weer uit. Houd er rekening
Bepaal m.b.v. het raster de compositie van de foto
mee dat digitaal inzoomen mindere foto’s oplevert.
PC-ACTIVE 73
Fotografie_v5.indd 73
26-01-15 10:10
3A
PROJECT 3: FOTO’S SAMENVOEGEN
een HDR-teken. Druk hierop om de functie te
Het is soms lastig om een groepsfoto te maken
activeren. Het duurt hierbij iets langer voordat je
waar iedereen volledig op staat. Gelukkig zijn
de volgende foto kunt maken. Heb je een iPhone
recente smartphones in staat om verschillende
5S of hoger, dan bepaalt het toestel zelf of het
kiekjes samen te voegen, zodat er een groter
gebruik van HDR wenselijk is.
beeld ontstaat. Ook voor landschaps- en strandfoto’s loont het de moeite om meerdere
PROJECT 4: DONKERE OMGEVING
beelden samen te voegen. Je gebruikt hiervoor
Het is een hele uitdaging om met een
de panoramafunctie. Op een iPhone selecteer je
smartphone in een donkere omgeving een
deze optie binnen de Camera-app door tweemaal
goede foto te schieten. Bij weinig licht biedt de
naar links te vegen. Druk vervolgens op de
eerder besproken HDR-functie vaak uitkomst.
Maak met een iPhone
sluitertoets en beweeg het toestel naar rechts om
Wanneer de omgeving daarvoor te donker is, kun
een panoramafoto door
de panoramafoto te maken (afbeelding 3A). De
je het beste de flitser gebruiken. Bedenk wel dat
het toestel naar rechts te
Samsung Galaxy S5 heeft een soortgelijke functie.
overbelichting bij gebruik van de flitser op de
bewegen
Kies voor Stand | Panorama om de foto te maken
loer ligt. Bij een iPhone tik je in het camerabeeld
(afbeelding 3B). Gunstig is dat je het toestel in
het bliksemteken aan. Vervolgens heb je de
twee richtingen kunt bewegen.
keuze tussen Auto, Aan en Uit. Als je kiest voor Auto, bepaalt de smartphone zelf of er flitslicht
Optimaliseer de belichting met HDR
vereist is. Detecteert je iPhone te weinig licht, dan verschijnt er een geel bliksemteken in beeld. Via Aan stel je handmatig de flitser in. De meeste andere smartphones hebben ook een flitser aan boord. Bij een Samsung-toestel open je hiervoor
Een andere methode om meerdere foto’s te
via het tandwielpictogram de Instellingen, waarna
combineren, is het gebruik van HDR. Via deze
je de functie Flitser inschakelt.
technologie maakt het toestel meerdere foto’s van een onderwerp, met telkens een andere
PROJECT 5: JEZELF FOTOGRAFEREN
belichting. Door van deze foto’s vervolgens een
Wil je graag zelf op de foto en zijn er geen
enkel beeld te creëren, ontstaat er een foto die
omstanders in de buurt? In dat geval biedt een
overal prima is belicht. Smartphones die deze
zelfontspanner uitkomst. Sinds de introductie van
functie ondersteunen, hebben in het camerabeeld
iOS 8 kun je met een iPhone of iPad gemakkelijk een automatische foto maken. Open de Camera-
3B
app en tik op het pictogram met de klok. Je hebt de keuze om na drie of tien seconden een foto te schieten. Zodra je een keuze hebt gemaakt en vervolgens op de sluiterknop drukt, begint de camera met aftellen. Samsung Galaxy-toestellen hebben helaas geen zelfontspannerfunctie. Een andere manier om jezelf te fotograferen is door een zogeheten selfie te maken. Tegenwoordig hebben alle smartphones ook een camera aan de voorzijde. Druk binnen de app op het camerateken om van beeld te wisselen. Je kunt nu eenvoudig een zelfportret maken. Sommige smartphones hebben automatische functies om
Selecteer de Panoramafunctie om meerdere foto’s te combineren
zelfportretten te optimaliseren.
74 EDITIE 280
Fotografie_v5.indd 74
25-01-15 17:11
WORKSHOP
Tips voor smartphone-fotografie
4
Camera+ Vind je de mogelijkheden van de standaard camera-app te beperkt? Geen probleem, want Op een iPhone heb je toegang tot acht verschillende effecten
in de applicatiewinkels van iOS en Android zijn 5
er genoeg alternatieven beschikbaar. Voor de iPhone is de toepassing Camera+ (€ 2,69) een aanrader. Hiermee beschik je over meer opties om foto’s te maken. Zo gebruik je onder meer de macromodus om onderwerpen van dichtbij vast te leggen. Verder doe je desgewenst een beroep op de stabilisatiefunctie. Heb je eenmaal een foto gemaakt, dan kun je de foto middels tientallen gereedschappen bewerken.
Vanaf een smartphone maak je direct een uitsnede
PROJECT 6: SPECIALE EFFECTEN
meeste smartphones zijn hiervoor eenvoudige
Leuk is dat je vooraf filters kunt inschakelen,
gereedschappen beschikbaar. Met een iPhone
waardoor je fraaie effecten krijgt na het maken
zoek je in de app Foto’s de gewenste afbeelding
van de foto. Bij een iPhone tik je hiervoor op het
op. Kies vervolgens voor Wijzig. Gebruik de
pictogram met de drie bolletjes. Je hebt nu keuze
pictogrammen aan de zijkant om verschillende
uit diverse effecten, zoals Getint, Vervagen en
bewerkingen toe te passen. Je kunt de foto
Chroom (afbeelding 4). Op een Samsung Galaxy-
automatisch optimaliseren, rode ogen verwijderen,
toestel ga je hiervoor naar Instellingen | Effecten.
een uitsnede maken (afbeelding 5), de foto
Kies in het menu een mooi filter uit. Vergeleken
kantelen en het contrast wijzigen. Verder
met een iPhone zijn de effecten een stuk
kun je ook achteraf een filter toepassen. De
opvallender. Probeer de opties Cartoon, Visoog
Samsung Galaxy S5 heeft eveneens nuttige
en Oliepastel bijvoorbeeld eens. Eventueel kun je
bewerkingsgereedschappen voor je in petto.
nog een heleboel extra filters downloaden.
Open in de Galerij een foto en druk op het
PROJECT 7: BEWERKEN
bewerkingspictogram om de afbeelding te corrigeren. Wil je de bewerkingen met het
Wanneer de foto eenmaal is gemaakt, wil je
origineel vergelijken? Raak dan de foto aan om
het beeld misschien nog bewerken. Op de
tijdelijk het oorspronkelijke beeld op te roepen.
PC-ACTIVE 75
Fotografie_v5.indd 75
26-01-15 10:10
TEST
DOOR: KOEN KRIJNS
Samsung 850 Evo review
REVIEW
SAMSUNG 850 EVO Samsung heeft eind 2014 de 850 Evo-reeks SSD’s geïntroduceerd. Dankzij nieuwe technologieën weten deze SSD’s uitstekende prestaties te combineren met een zeer vriendelijk prijskaartje.
Samsung 850 Evo
A
l vaker heb je in PC-Active kunnen lezen
TECHNIEK
dat een SSD de best mogelijke upgrade
De nieuwe 850 Evo’s maken gebruik van hetzelfde
is die je een komt kunt geven. Met een
tweede generatie 3D V-Nand-flashgeheugen als
SSD voelt je desktop of laptop veel sneller en
de eerder in 2014 geïntroduceerde Samsung
Pluspunten + Scherpe prijs + Bijna net zo snel als high-end SSD’s + Goede migratiesoftware
responsiever. De Samsung 850 Evo SSD’s zijn
850 Pro SSD’s. Bij dit type chips worden 32
uitgevoerd als 2,5” drivers en maken gebruik van
geheugencellen op elkaar gestapeld. Vergelijk dit
de Serial ATA 600-interface. Ze zijn geschikt voor
met het feit dat het huisvesten van veel mensen
vrijwel alle desktops en laptops en verkrijgbaar in
efficiënter gaat in flatgebouwen, dan het naast
vier capaciteiten: 120 GB, 250 GB, 500 GB en 1 TB.
elkaar bouwen van piepkleine huisjes.
Minpunten - 120 GB model is relatief langzaam
De gemiddelde prijs bedraagt respectievelijk 90, 132, 241 en 440 euro. De twee grootste varianten
TESTRESULTATEN
kosten minder dan 50 cent per GB. Ruim
Uit de testen blijkt dat de drie grootste varianten
beneden gemiddeld dus.
(250 GB, 500 GB en 1 TB) érg goed presteren en zeer dicht in de buurt komen van de prestaties van de 850 Pro SSD’s. Dit zijn volgens onze testen nu de snelste SATA600 SSD’s. Alleen de prestaties van het 120 GB-model vallen een beetje tegen, doordat er hier relatief weinig geheugenchips parallel aangestuurd kunnen worden. Maar in vergelijking met andere 120/128 GB SSD’s zijn ook de prestaties van dit product zeer redelijk te noemen. Een voordeel van Samsung blijft de bundeling van zeer goede migratiesoftware, waarmee je eenvoudig de bestaande harde schijf van je laptop of desktop kunt vervangen door een SSD. In het geval van een laptop moet je dan wel nog zelf een usb-naarSATA kabeltje kopen om de SSD eerst extern aan te sluiten. Door de vriendelijke prijs en uitstekende prestaties is de Samsung 850 Evo een goede keus in deze markt.
76 EDITIE 280
Samsung SSD_v3.indd 76
25-01-15 17:11
Testers gezocht!
TESTERS GEZOCHT! Test zelf de Samsung EVO 850
Wij zijn op zoek naar lezers die het leuk vinden om producten te testen en hierover te schrijven. Je hoeft geen expert te zijn, het gaat er uiteindelijk om wat je er van vindt: voldoen bijvoorbeeld het gebruiksgemak en het product aan je wensen?
H
et product dat we graag door jou laten testen, is de Samsung EVO 850, een SSD van 500 GB. Vanzelfsprekend beïnvloedt onze testoproep op geen enkele manier de beoordeling die je
MELD JE AAN!
hiernaast vindt. Zoals je daar kunt lezen, is een SSD de beste manier om je computer flink sneller te maken. Hierdoor wordt bijvoorbeeld een computer met een langzame Intel Pentium-processor sneller dan een computer met een nieuwere Core i7-processor. Maar merk jij ook dat je computer veel sneller werkt of merk je er niets van? Ben je daar ook benieuwd naar? Meld je dan nu aan als tester! Vier lezers van PC-Active krijgen de kans om deze SSD (adviesprijs € 269,95) te testen.
HOE WERKT HET? Vul voor 26 maart het aanmeldformulier in op www.hcc.nl/testpanel. Vertel ook waarom jij de aangewezen persoon bent om deze SSD van 500 GB uit te proberen. Vervolgens worden er vier lezers gekozen en krijgen zij de SSD thuisgestuurd. Zij testen deze en schrijven hun bevindingen op in circa 250 woorden. PC-Active maakt daar vervolgens een artikel van. Als tester mag je het product na afloop houden, als je aan de Algemene voorwaarden hebt voldaan (www.hcc.nl/testpanel-voorwaarden).
PC-ACTIVE 77
Samsung SSD_v3.indd 77
25-01-15 17:12
DOOR: JEROEN RUITER
GAMING
VIRTUAL REALITY
IN GAMING
Even ontsnappen aan de realiteit wordt steeds makkelijker met de media van nu. En virtual reality doet daar nog een schepje bovenop. Je wordt ondergedompeld in een geheel andere wereld en dat valt perfect te combineren met games. Maar wat is er allemaal al op dit gebied?
1
Oculus Rift Development Kit 2 Prijs: $ 350,(ongeveer € 300,-)
M
et virtual reality wordt er via een computer een omgeving gesimuleerd. Door voornamelijk op de visuele en auditieve
zintuigen in te spelen, voelt het net alsof je zelf in die omgeving bent. Om de virtual reality te ervaren
Verschijnt: nu verkrijgbaar
maak je meestal gebruik van een virtual reality-bril.
Website: www.oculus.com/dk2
en het stereogeluid lijkt de gesimuleerde
Deze bedekt je ogen volledig. Door de 3D-beelden omgeving erg veel op de werkelijkheid. Maar hoe bereik je die ultieme virtual reality-ervaring?
OCULUS RIFT De Oculus Rift is misschien wel de bekendste
2
Virtuix Omni
virtual reality-bril voor gamers (afbeelding 1).
Prijs: $ 499,(ongeveer € 420,-)
er ruim twee miljoen euro opgehaald voor de
Verschijnt in: voorjaar 2015
200.000 euro nodig was. Het bedrijf is steeds
Website: www.virtuix.com
Via het crowdfundingplatform Kickstarter werd ontwikkeling van de bril. En dat terwijl er maar populairder geworden en werd vorig jaar voor bijna twee miljard euro overgenomen door Facebook. Genoeg geld om een virtual reality-bril te maken zou je zeggen. Een consumentenversie is echter nog niet op de markt verschenen. Je kunt momenteel alleen de Oculus Rift Development Kit 2 kopen voor 350 dollar. Deze is voornamelijk
78 EDITIE 280
Gaming_v3.indd 78
25-01-15 17:12
UPDATE
Virtual reality in gaming
ARAIG gaming-vest
Kickstarter. Het bedrijf haalde bijna één miljoen
De ervaring van virtual reality in games had nog
euro op voor de ontwikkeling. De Virtuix Omni
completer kunnen zijn. Vorig jaar verscheen op
komt mogelijk in het voorjaar van 2015 op de
Kickstarter.com de ARAIG: een speciaal vest dat
markt. Dit kost je 499 dollar, maar dan heb je wel
je aan kunt trekken en vibraties afgeeft. Word
alles wat je nodig hebt.
je bijvoorbeeld in je schouder geschoten in het spel? Dan vibreert het pak op die plek. Het zou
PROJECT MORPHEUS
een geweldige combinatie geweest zijn met de
Niet iedereen speelt games op de computer.
Virtuix Omni en een virtual reality-bril, maar de
Gelukkig is de ontwikkeling voor virtual reality-
ARAIG heeft helaas niet voldoende financiële
brillen voor consoles ook in volle gang. Sony
middelen kunnen verzamelen.
Computer Entertainment is momenteel bezig met Project Morpheus (afbeelding 3). Een virtual reality-bril voor de PlayStation 4, die veel weg heeft van de Oculus Rift. Omdat Project Morpheus
bedoeld voor ontwikkelaars die alvast software
nog volop in ontwikkeling is, kun je hem niet
willen maken voor de consumentenversie.
kopen. Een prijs of datum waarop de bril uitkomt
Wanneer de bril officieel op de markt verschijnt,
is er nog niet. De virtual reality-bril van Sony komt
is nog niet bekendgemaakt. De Oculus Rift DK2
wel met een leuk extraatje: het beeld dat de
werkt samen met je computer om games naar
gebruiker door de bril ziet, is ook zichtbaar op
de bril te streamen. Er zijn nu bijna 80 games
het televisiescherm. Hierdoor kunnen anderen
die de virtual reality-bril ondersteunen, maar dat
meekijken of kun je met meerdere personen
worden er steeds meer. Enkele games die al
via het scherm gamen. Tegenhanger Microsoft
ondersteuning bieden, zijn Team Fortress en War
schijnt een virtual reality-bril voor de Xbox One te
Thunder. Op de afbeelding op de eerste pagina
ontwikkelen, maar dit is niet bevestigd door het
kun je goed zien hoe de Oculus Rift eruit ziet.
bedrijf zelf. Het zou wel een logische stap zijn om
Aan de zijkant zit een externe camera om de
de concurrentie bij te houden. Naar verwachting
beweging van je hoofd te volgen. Dit maakt het
gaat Microsoft tijdens de E3 gamebeurs in juni
mogelijk om in het spel alle kanten op te kijken.
een aankondiging doen. Met een virtual reality-bril
Houd er wel rekening mee dat je naast de bril nog
voor de pc, PS4 en Xbox One heb je alle grote
steeds een muis en toetsenbord (of controller)
spelers op Nintendo na gehad. Of Nintendo nog
nodig hebt om te spelen.
iets met virtual reality gaat doen, is niet bekend.
VIRTUIX OMNI
Virtual reality staat in de kinderschoenen, maar de
Met een virtual reality-bril kom je al een heel eind,
brillen en de Virtuix Omni zien er veelbelovend uit.
maar met de Virtuix Omni erbij creëer je een
Een revolutie voor gamers staat op het punt om
complete onderdompeling. De Virtuix Omni werkt
los te barsten.
3
Project Morpheus
samen met je pc en de Oculus Rift en is een soort loopband waardoor je zelf in games kunt bewegen. Op afbeelding 2 kun je zien hoe het
Virtual reality op je smartphone
apparaat ongeveer werkt. Met speciale schoenen
Ben je niet zo’n gamer? Dan is er virtual reality voor je smartphone.
kun je op het platform alle kanten op lopen. Het
Google heeft bijvoorbeeld een goedkope virtual reality-bril van karton die
harnas om je middel vangt daarnaast je gewicht
je zelf in elkaar kunt zetten voor maar twintig euro. Je smartphone dient
op tijdens het gamen en zorgt ervoor dat je niet
in dit geval als de hardware. Een iets luxere versie is de Samsung Gear VR.
omvalt. Een controller of muis met toetsenbord
Het nadeel is dat deze alleen samenwerkt met de Samsung Galaxy Note 4
zul je bij sommige games wel nodig hebben. Net
en bijna 170 euro kost.
als de Oculus Rift is dit project gefinancierd via
PC-ACTIVE 79
Gaming_v3.indd 79
26-01-15 10:04
s mee
DOOR: KOEN VERVLOESEM
Abort Retry
Fail!
APPS GLUREN
MET ANDERE APPS MEE Met een nieuwe techniek kan een Android-app de toestand van een andere app afleiden, zonder te hoeven kijken naar wat de app op het scherm toont. Dat klinkt onschuldig, maar maakt een springplank naar geavanceerdere aanvallen mogelijk.
W
e staan er vaak niet bij stil, maar de
Mogelijke gebruikersinterface-situaties zijn onder
gebruikersinterface (user interface) van
andere “Home screen”, “Log in”, “Check account”
een mobiele app speelt een belangrijke
of “Transfer money”. Met de side-channel
rol in de beveiliging. Stel dat een mobiele
attack weet een app dus dat je PayPal-app zich
webbrowser een andere url in de adresbalk kan
bijvoorbeeld in de Log in-situatie bevindt, maar
tonen dan die van de website die je bezoekt.
kan niet zien hoe het loginvenster van de app
Dan word je misleid. Als je je PayPal-wachtwoord
eruitziet of wat je als gebruikersnaam invult. Dit
invoert op een kwaadaardige website, zou een
lijkt misschien niet zo ernstig, maar door te weten
slimme aanvaller zo toegang tot je creditcard
in welk venster een gebruiker is, maak je andere
kunnen krijgen.
aanvallen heel wat efficiënter. Een aanvaller kan zo tot de perfecte timing komen om een
SITUATIE
gebruikersnaam en wachtwoord te stelen.
Een kwaadaardige app zou in principe kunnen kijken naar wat de PayPal-app op het scherm van
MISLEIDING
je smartphone toont, om er misbruik van te maken.
De aanvallende app draait op de achtergrond en
Gelukkig laten mobiele besturingssystemen dit
kijkt continu in welke situatie de aan te vallen app
meegluren niet toe. Onderzoekers Qi Alfred Chen
zich bevindt. Zodra bijvoorbeeld de PayPal-app
en Z. Morley Mao van de University of Michigan
in de Log in-situatie is, komt de aanvallende
en Zhiyun Qian van NEC Laboratories America,
app op de voorgrond en wordt er een eigen
ontdekten echter een andere manier om de
versie van het PayPal-aanmeldvenster getoond.
gebruikersinterface te misbruiken: een side-channel
Dat is mogelijk in Android, omdat apps zoals
attack. Daarbij krijgt een app informatie over de
alarmklokken zich op de voorgrond moeten
situatie waarin de gebruikersinterface van een
kunnen wurmen (user interface preemption). De
andere app zich bevindt, zonder dat hij daarvoor
animatie die Android normaal toont om van app
hoeft te zien wat die app precies op het scherm
te wisselen, kan bovendien uitgeschakeld worden.
toont. Ze probeerden dat uit op Android [1].
En door de perfecte timing merkt de gebruiker
80 EDITIE 280
Abort, retry, fail_v5.indd 80
25-01-15 17:13
TECH
Apps gluren met andere apps mee
helemaal niet dat er een andere app actief is.
het sluiten van de pop-up neemt de grootte weer
De gebruiker voert dus zijn gebruikersnaam
af. Het verschil blijkt proportioneel te zijn met de
en wachtwoord in de kwaadaardige app in,
grootte van het venster. Wanneer een aanvaller
waarna de aanval gelukt is. De onderzoekers
dus een toename en daarna dezelfde afname
demonstreerden deze aanval live tijdens de
ziet in /proc/pid/statm, kan hij daaruit afleiden
USENIX-conferentie in augustus 2014 [2] op de
dat er een venster geopend en gesloten wordt.
H&R Block-app voor belastingaangiftes.
Hetzelfde geldt voor een fullscreen-scherm. Waarom is dat zo? Omdat een venster altijd
Op dezelfde manier kan een app ook informatie
eerst in een off-screen buffer opgesteld wordt,
stelen. De onderzoekers demonstreerden dat met
voordat dit door de window compositor van
de bankier-app van Chase, waarin het mogelijk
Android op het scherm getoond wordt. Andere
is om foto’s van cheques te nemen. Die foto’s zijn
besturingssystemen werken op dezelfde manier.
enkel beschikbaar voor de Chase-app. Maar als de aanvaller kan detecteren dat je Chase-app
SIGNATUREN
zich op een bepaald moment in de Take photo-
Overgangen zijn dus eenvoudig te detecteren.
situatie bevindt, kan hij onmiddellijk zijn eigen
Maar naar welke andere Activity er overgeschakeld
app tonen met hetzelfde uiterlijk. De gebruiker
wordt door de app, is wat ingewikkelder te
maakt een foto met wat hij denkt dat de Chase-
bepalen. Daarvoor triggerden de onderzoekers
app is, en de aanvaller heeft nu de beschikking
handmatig alle mogelijke overgangen en
over een foto van een cheque. Volledig met adres,
registreerden ze een signature voor elke
bankrekeningnummer en handtekening van het
Activity. Zo’n signature bevat onder andere de
slachtoffer.
activiteit van de processor of het netwerk in die toestand. Tijdens de aanval triggert de gebruiker
ONDER DE MOTORKAP
bepaalde overgangen en registreert de app
Zo’n gebruikersinterface-situatie heet in Android
op de achtergrond weer alle activiteiten. De
een Activity. Door de hier beschreven aanval kan
berekende signatuur wordt dan vergeleken met
een ongeprivilegieerde app de Activity op de
de signaturen die eerder berekend werden tijdens
voorgrond in realtime afleiden, zonder dat de
de voorbereiding. Op die manier wordt met een
app daarvoor speciale Android-toestemmingen
bepaalde waarschijnlijkheid de juiste Activity
nodig heeft. Maar hoe is zoiets mogelijk? Door het
gedetecteerd.
design van de Android-interface is er een publiek beschikbaar side-channel dat gebruikmaakt van
De onderzoekers probeerden hun aanval uit op
gedeeld geheugen. Volgens de onderzoekers
zeven populaire apps (waaronder Gmail, Amazon
hebben bijna alle populaire besturingssystemen
en Chase) op een Samsung Galaxy S3 met
(iOS, OS X, Windows en Linux met Wayland) een
Android 4.2. Overgangen werden voor alle apps
vergelijkbaar side-channel dat te misbruiken is.
in 96,5% van de gevallen correct afgeleid. De juiste Activity werd voor zes van de zeven apps
In het gedeeld geheugen van Android vind
in 80 tot 90% van de gevallen correct afgeleid.
je informatie over de overgang van één
Volgens de onderzoekers vereisen alle mogelijke
Activity naar een andere. De grootte van het
verdedigingsmaatregelen tegen hun aanval grote
gedeeld geheugen staat immers in het publiek
wijzigingen in Android.
beschikbare bestand /proc/pid/statm. De onderzoekers ontdekten dat de grootte van het gedeeld geheugen correleert met Android window events. Wanneer een app bijvoorbeeld
Voor de bronnen bij dit artikel:
WWW.HCC.NL/280-81
een pop-up toont, vergroot dit geheugen en na
PC-ACTIVE 81
Abort, retry, fail_v5.indd 81
25-01-15 17:13
HCC!deals € 40,KORTING
Vanaf nu kun je als HCC-lid exclusief gebruikmaken van spetterende aanbiedingen op www.hccdeals.nl Elke maand profiteer je van 5 exclusieve superdeals en 20 aantrekkelijke kortingen. Op deze pagina vind je een voorproefje van de HCC!deals van februari.
MAGIX Video deluxe 2014 Premium Van € 129,99 voor € 89,99 MAGIX Video deluxe 2014 Premium is een zeer compleet videobewerkingspakket, boordevol exclusieve extra programma’s. Verfijn de kleuren van je video’s of maak prachtige titelanimaties. Monteer op maximaal 99 sporen. Maak gebruik - 4K en HDondersteuning
35%
KORTING
van multicam-editing voor twee camera’s en meer dan 1.500 professionele effecten en filmsjablonen.
- Stereo3D
Met gratis MAGIX Movie Edit Touch voor Windows
- 5.1 surround-
8-tablets. www.hcc.nl/magix-video
geluidsbewerking - Uitvoer naar blu-ray, dvd, Facebook,
Verzendkosten per bestelling € 4,95. Deze HCC!deal is geldig t/m 31 maart 2015
YouTube en Vimeo
YU SOLAR CHARGER
€ 40,-
Van € 55,95 voor € 35,-
MAGIX Music Maker 2014 Premium
Met de Yu Solar Charger van Xtorm heb je onder-
Van € 99,99 voor € 59,99
weg nooit meer een oplaadpunt nodig. Je laadt je
KORTING
smartphone, navigatie-apparatuur of andere
Word een echte DJ met MAGIX Music Maker 2014
mobiele apparaten eenvoudig op via de Yu
Premium. Combineer loops eenvoudig door te
Charger. Deze mobiele oplader voedt zich via
klikken en te slepen. Plug een microfoon, gitaar
zonne-energie of via usb en netstroom. De bat-
of keyboard in je pc en neem je eigen muziek
terij heeft voldoende energie om je smartphone
op alsof je in een professionele muziekstudio
volledig op te laden. www.hcc.nl/yu
zit. Maak gebruik van de meer dan 5.000 loops & geluiden in genres als Rock, Hip Hop, Dance
- 2000mAh interne batterij - Spatwaterdicht en schokbestendig door siliconen behuizing - Uitermate geschikt tijdens wandelingen, fietstochten en andere buitenactiviteiten
- Virtuele analoge synthesizer - Mix en exporteer in 5.1 surround-kwaliteit - Remix je favoriete
en Techno. De handige Pitch Wizard helpt je alle geluiden harmonieus op elkaar af te stemmen. Met nieuwe opnamemogelijkheden en virtuele muziekinstrumenten. Mix, remix en master! www.hcc.nl/magix-musicmaker
nummers Deze HCC!deal is geldig t/m 31 maart 2015
Deze HCC!deal is geldig t/m 31 maart 2015
Inclusief verzendkosten
Verzendkosten per bestelling € 4,95
Ga naar www.hcc.nl/deals voor meer informatie
Zie www.hcc.nl/deals voor korting op meer MAGIX-producten, zoals
en bestellen. Exclusief voor leden van HCC!
Web Designer 2014, Video deluxe 2014 Plus en Samplitude Music Studio 2014.
82 EDITIE 280
deals_aanbiedingen_v4.indd 82
25-01-15 17:14
HCC
Aanbiedingen
Aanbiedingen
10%
KORTING
SURFEASY TOTAL VPN Van $ 49.99 voor $ 35 (ca. € 30,-) Je maakt steeds meer gebruik van internet buitenshuis: in het café, in de trein of op de camping. Dit doe je waarschijnlijk regelmatig via een openbare wifi-hotspot. Maar deze hotspots zijn voor iedereen toegankelijk en niet altijd betrouwbaar. Weet jij wie er online met je meekijkt?
ARDUINO-SPELPAKKET
Met een vpn-verbinding op je mobiele apparaten hoef je je hier
Van € 43,- voor € 37,99
geen zorgen om te maken. Dan worden je gegevens namelijk
Leren hoe een computer werkt en zelf aan
verstuurd via een beveiligde, versleutelde verbinding. Ook
de slag met programmeren? In de driedelige
wordt je IP-adres afgeschermd, zodat je anoniem kunt surfen.
workshop van PC-Active maak je kennis met de Arduino en bouw je een eigen bordspel (p. 46),
Ga naar www.hcc.nl/totalvpn voor de korting. Maak een
met deze computer als scheidsrechter. Je hebt
account aan en gebruik de kortingscode PCACTIVE30 tijdens
geen voor-kennis nodig, iedereen kan ermee aan
het afrekenen.
de slag!
Deze actie is geldig t/m 30 april 2015
Enthousiast geworden? Profiteer dan direct van de aanbieding van Conrad. Koop alle spullen voor
- Ongelimiteerde data-overdracht - Voor mobiel: iOS / Android - Voor desktop: Mac / Windows - 5 apparaten
30%
KORTING
de workshop in één pakket met 10% korting via: www.hcc.nl/arduino-game Deze actie is geldig t/m 20 april 2015
REMINDER: EEN JAAR GRATIS G DATA ANTIVIRUS Download nu! In PC-Active 278 gaf G DATA elk HCC-lid een jaar gratis antivirus. PC-Active lezers kregen een half jaar gratis antivirus. Heb je nog geen gebruik gemaakt van deze aanbieding, dan kan dat nog tot 28 februari. Download dus snel via: www.hcc.nl/gdata Deze actie is geldig t/m 28 februari 2015
PC-ACTIVE 83
deals_aanbiedingen_v4.indd 83
25-01-15 17:14
APPS
DIGITAAL TUINIEREN
84 EDITIE 280
Apps thema v5.indd 84
25-01-15 17:15
DOOR: RONALD SMIT
UPDATE
Digitaal tuinieren-apps
Tuinieren is een klassieke hobby die perfect met nieuwe techniek te combineren is. Want een tablet of smartphone leent zich bij uitstek voor hulp en advies. Voor, tijdens of na het tuinieren.
Pokon De gratis app Pokon is volgens de makers je eerste hulp bij plantverzorging. Je begint met de verplichte registratie, waar je informatie over je tuin en de planten opgeeft. Vervolgens ontvang je persoonlijke verzorgingstips. Daarnaast vind je in de app veel nieuws en inspiratie over het tuinieren. Geen zin om te lezen? Bekijk dan de filmpjes met uitleg over plantverzorging en gazononderhoud. Een belangrijk onderdeel van de app is verzorging, zeker voor de beginnende tuinier. Hier tref je tips en wetenswaardigheden aan rondom de verzorging van een flink assortiment bekende en minder bekende planten.
Pokon Systeemeisen: Android, iOS Taal: Nederlands Prijs: gratis
Moestuinder Bij tuinieren hoeft het natuurlijk niet (alleen) om het uiterlijk te gaan. Je kunt ook voor de maximale opbrengst gaan. Kweek je eigen komkommers, radijzen, bloemkolen of aardappels in een moestuin, dan komt de iOS-app Moestuinder goed van pas. Overigens focust de app zich op een bijzondere tak van sport: het square foot-tuinieren. In het Nederlands staat dit ook wel bekend als ‘de makkelijke moestuin’.
Moestuinder Systeemeisen: iOS Taal: Nederlands Prijs: gratis
Je gebruikt bakken van 1,20 x 1,20 meter, onderverdeeld in vakken van 30 centimeter. De app is feitelijk vooral een hulp om te plannen en je te herinneren aan het oogsten.
PC-ACTIVE 85
Apps thema v5.indd 85
25-01-15 17:15
PlantBrain PlantBrain biedt een uitgebreide, eenvoudig doorzoekbare database van zo’n 2.600 planten en 7.000 foto’s. Elke plant heeft zijn eigen kaart met daarop veel specifieke informatie, zoals bloeitijd, bezonning en grondsoort. PlantBrain is een schitterende app voor tuinliefhebbers, met één nadeel: hij is Engelstalig. In dit geval extra jammer, want de app is in Nederland ontwikkeld. Er schijnt wel een Nederlandstalige update op de rol te staan, dus vergeet vooral niet de maker
PlantBrain
hier enthousiast aan te herinneren. Handig: voor
Systeemeisen: iOS
plant- en bloeitijden worden wel de Nederlandse
Taal: Engels
seizoenen aangehouden.
Prijs: gratis / € 0,89 set extra planten
Kruiden In de iOS-app Kruidengids vind je informatie en een quiz over ruim vijftig soorten kruiden. Ideaal als je je eigen kruidentuintje wilt aanleggen! De informatie per kruid is redelijk uitgebreid,
Kruidengids
zo lees je bijvoorbeeld ook over de medicinale
Systeemeisen: iOS
toepassingen. De meeste mensen zullen de
Taal: Nederlands
kruiden echter in de keuken gaan gebruiken en
Prijs: gratis / € 0,89 extra kruiden
ook hierover vind je genoeg informatie. Via een in-app-aankoop (€ 0,89) ontsluit je nog veel meer kruiden, zodat je altijd een behoorlijk complete kruidenreferentie op zak hebt. Ook leuk als je de wilde natuur intrekt en een kruid tegenkomt.
A V
Handig Hét grote voordeel van mobiele apps is natuurlijk dat je ze gewoon via je smartphone of tablet mee de tuin in neemt. Dan is het wel praktisch om een goed beschermd apparaat te hebben. Hier zijn speciale hoezen voor verkrijgbaar.
86 EDITIE 280
Apps thema v5.indd 86
25-01-15 17:15
UPDATE
Digitaal tuinieren-apps
Gardenscapes Niet iedereen beschikt over groene vingers. Voor deze mensen is het spel Gardenscapes HD een goed alternatief. Het is een zoek-en-vind-spel met strategische elementen én natuurlijk een tuin om aan te kleden. Het doel is om de perfecte tuin te creëren en zo de wedstrijd om de mooiste tuin te winnen. Er is zowel een betaalde als gratis versie, maar we adviseren je om voor de betaalversie (€ 5,99) te gaan. Anders zie je door de advertenties het groen niet meer. Inmiddels is versie 2 van het spel ook beschikbaar, volgens hetzelfde recept.
Gardenscapes Systeemeisen: Android, iOS Taal: Nederlands Prijs: gratis / € 5,99 volledige versie
Terra Tuinapp Zéker niet de goedkoopste app, verre van dat zelfs. Maar voor een bedrag van € 10,99 krijg je wel een soort standaardwerk op het gebied van tuinplanten. In deze volwaardige database tref je uitgebreide informatie aan over zo’n 10.000 tuinplanten. Zo kun je makkelijk een tuin plannen, zodat er elk seizoen wat moois te zien is. Heb je eenmaal een verzameling planten geselecteerd, dan zorgt een maandelijkse onderhoudskalender ervoor dat je nooit vergeet al het moois op de juiste manier en momenten te onderhouden. Terra Tuinapp is eigenlijk nog het best te beschouwen
Terra Tuinapp
als een kruising tussen boek, database en planner.
Systeemeisen: iOS Taal: Nederlands Prijs: € 10,99
Neem bijvoorbeeld een kijkje op www.griffintechnology.com/ survivor Met zo’n oersterk rubberen omhulsel kan je apparaat zonder meer tegen een forse stoot, vocht en vuil. Inderdaad: ideaal voor in de tuin of voor een trektocht in de vrije natuur.
PC-ACTIVE 87
Apps thema v5.indd 87
25-01-15 17:16
DOOR: HANNEKE BLANKSMA
De stelling
MOGEN WEBWINKELS DISCRIMINEREN? Achteraf betalen wordt als de meest klantvriendelijke online betaalmethode gezien. Maar het brengt wel een betalingsrisico met zich mee. Want wie zegt dat eenmaal geleverde spullen ook daadwerkelijk betaald gaan worden? Voor veel webwinkels reden om vooraf de kredietwaardigheid van klanten te laten checken.
V
orig jaar werd Oprah Winfrey in een
voor de webwinkelier neemt daarmee toe. Daarom
chique Zwitserse tassenwinkel vriendelijk
worden klanten steeds vaker eerst gecheckt op
doch dringend verzocht het pand weer te
kredietwaardigheid. Als het gaat om een klant
verlaten. Ze werd niet herkend als de celebrity
die al vaker niet betaald heeft, begrijpt iedereen
met miljoenen, maar ingeschat als iemand die de
dat een webwinkelier, door schade en schande
rekening niet zou kunnen betalen. Schande werd
wijs geworden, hem of haar de mogelijkheid om
ervan gesproken en de zaak bood haar excuses
achteraf te betalen niet meer biedt. Maar hoe zit
aan. Toch gebeurt dit dagelijks online. Omdat
dat bij een nieuwe klant? En naar welke informatie
consumenten liever eerst zien wat ze gekocht
mag gekeken worden?
hebben, voordat ze ervoor betalen, wordt de mogelijkheid om online achteraf te betalen steeds
Bedrijven als Buckaroo, Experian en Afterpay
vaker aangeboden. Het risico van wanbetaling
bieden diensten aan waarmee de webwinkelier het risico van wanbetaling af kan kopen. Zodra een klant aangeeft achteraf te willen betalen, worden zijn gegevens gekoppeld aan databases die deze bedrijven bezitten. Hierin zitten allerlei gegevens, zoals de schulden die iemand heeft en of hij weleens niet betaald heeft. Maar ook welke sites hij bezocht heeft, de producten die online zijn aangeschaft en voor welk bedrag dat is gebeurd. Samen met leeftijd, geslacht en postcode wordt er een profiel samengesteld. Wordt dat als te risicovol aangemerkt, dan is het achteraf betalen voor die consument geen optie meer.
88 EDITIE 280
De stelling_v3.indd 88
25-01-15 17:16
UPDATE
MARJOLEIN VERKERK
Mogen webwinkels discrimineren?
[29]
HENK DRENTH [67]
woordvoerder bij bol.com
HCC-lid sinds eind jaren ‘70
Klantvriendelijkheid staat bij ons hoog in het
Met het uitsluiten van mensen heb ik moeite,
vaandel. Daarom bieden wij een brede keus
een vergissing is gauw gemaakt. En een foute
aan betalingsmogelijkheden, waaronder het
beoordeling is heel vervelend. Toch begrijp ik
achteraf betalen. Als een nieuwe klant daarvoor
wel dat webwinkels overgaan op het vooraf
kiest, voeren we altijd eerst, zowel bij grote als
checken van kredietwaardigheid. Dan moet het
kleine bedragen, een kredietcheck uit. Als er
echter wel gaan om financiële gegevens, dat
geen externe kredietgegevens beschikbaar zijn,
mag niet op basis van postcode gebeuren. Zelf
dan maken we zelf op basis van data die we
kijk ik ook bij wie ik bestel. Staat de webwinkel
wel hebben een inschatting van het maximale
goed bekend? Of gaat het wellicht om een
krediet wat we een klant kunnen bieden. Met
malafide site? Ik ga steeds vaker naar een
onze 15 jaar ervaring op dit gebied, kunnen we
stenen winkel, zeker als ik online niet achteraf
goed inschatten in welke gevallen we wel of niet
mag betalen.
achteraf betalen willen aanbieden.
DIRK POOT [46]
MICHEL VAN WESTEN [47]
woordvoerder
Business Executive at
Piratenpartij
Buckaroo Payment Services
Zolang het binnen de eigen administratie van
Buckaroo is een betaalinstelling die acteert
de aanbieder blijft, mag je checken op krediet
tussen een webwinkel en de betaalmogelijkheden.
waardigheid. Een klant die vaker niet heeft
Als een consument kiest voor achteraf betalen,
betaald, hoef je niet op rekening te leveren.
wordt er voor die klant eerst een risico-
Maar ik vind het wel een probleem als er derden
inschatting gemaakt. Hierbij wordt onder andere
worden ingeschakeld of als webwinkels onderling
gekeken naar koopgedrag, welke producten
gegevens gaan uitwisselen. Gegevens die
er aangeschaft worden, locatie van de klant,
ingevoerd moeten worden voor een online
betaalgedrag, etc. Zo kan een jongere tussen de
aankoop, verdwijnen in een database en niemand
16 en 29 jaar een ander profiel hebben dan een
weet precies wat daar verder mee gebeurt.
vrouw tussen de 45 en 60 jaar. Op deze manier
Identiteitsfraude is zo gepleegd en misschien
wordt consumenten de gelegenheid gegeven om
komt het zelfs wel terecht bij kredietverstrekkers,
betrouwbaar en onderbouwd achteraf te kunnen
die wanbetalers vervolgens een lening gaan
betalen en lopen webwinkeliers minder risico.
aanbieden.
GEEF JE MENING Doe mee aan de poll op www.hcc.nl/poll PC-ACTIVE 89
De stelling_v3.indd 89
25-01-15 17:16
DOOR: DIRKJAN VAN ITTERSUM
VEILIG EEN
WEBSITE HOSTEN Geef hackers geen kans
Veel websites hebben last van hackers. Bij het binnendringen maken ze regelmatig gebruik van fouten in extensies en plug-ins voor systemen als Joomla! en WordPress. Met een aantal slimme trucs is de kans op problemen flink terug te schroeven.
H
et is tegenwoordig niet zo moeilijk meer
optie om FTP uit te schakelen. Bij STRATO ga je
om een geavanceerde website te bouwen.
als volgt te werk:
Met behulp van open source-systemen
als Joomla! of WordPress kom je een heel eind.
- Log in op je account en klik op Beheren.
Handig zijn de talloze uitbreidingen, bijvoorbeeld
- Klik vervolgens op het subkopje Beveiliging,
om nieuwsbrieven te verzenden of producten te verkopen. Maar juist daar zit het gevaar. Die plug-
waar je de optie SiteGuard vindt. - Eén van de opties van SiteGuard is FTP-
ins blijken nog wel eens lek, waardoor hackers
toegang. Met een klik hierop ontvouwt zich de
massaal websites binnendringen. Aan de hand
mogelijkheid om FTP-toegang uit te schakelen.
van het webhosting-pakket van STRATO laten
Je deactiveert daarmee FTP voor alle
we zien hoe je dit kunt voorkomen. Bij andere
gebruikers. Er kan dus niemand meer inloggen.
hostingpartijen kun je vaak vergelijkbare zaken instellen.
STAP 2: SCHRIJFTOEGANG VOOR SCRIPTS BLOKKEREN
STAP 1: FTP-TOEGANG DEACTIVEREN
Het is de nachtmerrie voor iedere
Wanneer je werkt aan een site, is FTP-toegang
websitebeheerder: een hacker blijkt allerlei
essentieel. Het is nodig om nieuwe bestanden
bestanden op de webserver gewijzigd te hebben.
te uploaden of bestaande te wijzigen. Als je niet
Vermoedelijk met als doel de server onderdeel
aan de website werkt, kun je de toegang echter
te maken van een botnet voor hackaanvallen of
beter uitschakelen. Zo voorkom je dat hackers je
spamruns. Door alle bestanden en mappen niet
FTP-account binnendringen en met bestanden
beschrijfbaar te maken, zet je hackers buitenspel.
aan de haal gaan of er kwaadaardige bestanden
Bij enkele webhosts kun je met een muisklik de
plaatsen. De meeste hostingbedrijven bieden de
toegang blokkeren. Bij STRATO gaat dit als volgt:
90 EDITIE 280
Veilig hosten_v6.indd 90
25-01-15 17:17
WORKSHOP
Veilig een website hosten
1
- Log in op je account en klik op Beveiliging. - Klik vervolgens op het subkopje Schrijfbeveiliging activeren. - Door Activeren aan te vinken, zet je de schrijfbeveiliging voor heel je account aan. - Mocht je zelf scripts hebben ontwikkeld, of scripts van STRATO hebben draaien in de map cgi-bin, dan is het belangrijk deze mapjes uit te
Schakel de schrijfbeveiliging in en sluit eventueel mappen uit
sluiten. Anders zullen de betreffende scripts niet naar behoren werken. Klik hiervoor op het mapje dat je wilt uitsluiten en daarna op de grijze knop Map toevoegen (afbeelding 1). Let op: bij het uitsluiten van mappen is niet de locatie waar het script staat van belang, maar de map waarnaar scripts bestanden wegschrijven. Doelmappen moeten uitgesloten worden. - Tot slot klik je op Wijziging doorvoeren om op te slaan.
STAP 3: LOGBESTANDEN OVER
Deze vorm van schrijfbeveiliging blokkeert schrijftoegang door scripts. Schrijftoegang via FTP of SFTP is gewoon mogelijk
SCHRIJFACTIES DOOR SCRIPTS
STAP 4: SFTP-TOEGANG VOOR HET
Door in de gaten te houden wat er precies op
VEILIG UPLOADEN
je server gebeurt, ben je snel op de hoogte van
Normaal gesproken is FTP-verkeer niet beveiligd.
eventuele hackactiviteiten. Hiervoor zijn de log
De informatie gaat onversleuteld heen en
bestanden onmisbaar. Ze bevatten een overzicht
weer. Als iemand je verbinding afluistert, kan
van alle schrijfacties. Stel je hostingsoftware zo in
hij alle informatie meelezen. Dat geldt zelfs
dat je regelmatig logs toegestuurd krijgt. Daarbij
voor je wachtwoord. Als deze persoon op deze
kun je desgewenst bepaalde mappen uitsluiten.
wijze je inloggegevens achterhaalt, kan hij makkelijk binnendringen en zaken op de server
- Log in op je account en klik op Beveiliging.
aanpassen. De oplossing heet SFTP. De S in SFTP
- Klik vervolgens op het subkopje Loggen van
verwijst naar SSH, een vorm van versleutelde
schrijftoegangen. - Door Activeren aan te vinken, krijg je de
communicatie. Bij SFTP wordt alle informatie versleuteld, inclusief het wachtwoord. Je FTP-
logbestanden toegestuurd. Kies hoe vaak je
programma moet wel SFTP ondersteunen. Voor
logbestanden wilt ontvangen, variërend van
het populaire programma FileZilla is dat geen
eens per drie uur tot eens per etmaal.
probleem. SFTP kun je aanzetten in de beheer
- Vul ook het e-mailadres in waar de log
omgeving van je webhost, bij STRATO als volgt:
bestanden heen moeten. - Door op een map te klikken en daarna op de grijze knop Map toevoegen, kun je bepaalde mappen uitsluiten van deze functie. - Tot slot klik je op Wijzigingen doorvoeren om de aanpassing te activeren.
- Log in op je account en klik op Beheren. - Klik vervolgens op het subkopje Beveiliging, waar je de optie SiteGuard vindt. - Zorg dat bij het tussenkopje SSH-toegang deze toegang is geactiveerd.
PC-ACTIVE 91
Veilig hosten_v6.indd 91
25-01-15 17:18
3
4
STAP 6: SITELOCK Er zijn nog meer mogelijkheden om je website te beveiligen. Zo biedt STRATO Sitelock als optie binnen de klantenlogin. Hiermee wordt regelmatig Versleutelde informatieoverdracht dankzij SFTP
Hier zie je de HCC-website
automatisch gecontroleerd of je website zwakke
met SSL-beveiliging
plekken heeft. Deze optie is vooral aan te raden als je website werkt met zelfontwikkelde scripts.
- Start je FTP-programma op, in dit voorbeeld is
Er vindt een aantal controles plaats:
dat FileZilla (afbeelding 3). - Voeg daar een nieuwe website toe via Bestand | Sitebeheer | Nieuwe site. - Vul als host in ssh.strato.de. - Kies bij Protocol voor SFTP - SSH File Transfer Protocol. - Bij Inlogtype kies je voor Normaal. Eronder plaats je je gebruikersnaam en wachtwoord. - Klik tot slot op Verbinden. Er volgt een waarschuwing, maar deze kun je negeren.
STAP 5: GRATIS AUTOMATISCHE BACK-UPS Essentieel voor iedere website is het maken van een automatische back-up. Gelukkig bieden steeds meer hostingbedrijven dit aan. STRATO
- Staat je domeinnaam niet op een zwarte lijst? - Is de website gevoelig voor SQL-injectie, waarbij hackers commando’s kunnen uitvoeren op je site door fouten in de beveiliging? - Is de site gevoelig voor cross-site scripting, waardoor je bezoekers ongemerkt terechtkomen op een verkeerde website? - Is er malware aanwezig op je website of links naar websites met malware? - Zijn de geïnstalleerde applicaties wel bijgewerkt en bevatten deze geen bekende veiligheidslekken? - Tot slot geeft Sitelock allerlei veiligheidstips.
zorgt automatisch voor een back-up van zowel
STAP 7: SSL-CERTIFICATEN
de webbestanden als databases. Deze kun je
Een laatste optie om je site veiliger te maken, is
zelf opvragen. Het is een onmisbare optie mocht
het gebruik van SSL-certificaten. Bij STRATO is
de nood aan de man zijn, bijvoorbeeld omdat je
dit alleen vanuit de klantenlogin te bestellen. Met
website gehackt is. Je kunt de site dan eenvoudig
een SSL-certificaat weet een bezoeker zeker dat
in oude staat herstellen. STRATO maakt ieder uur,
hij met de juiste website verbinding heeft en dat
iedere dag en iedere week back-ups. Om je site
de gegevens zijn versleuteld. Zeker als je website
te herstellen, gebruik je een FTP-programma.
met persoonsgegevens werkt, is het aan te raden om de informatie te beveiligen, bijvoorbeeld met
- Log in met je FTP-programma op het FTP-
SSL (afbeelding 4). De meeste hostingbedrijven
adres backup.strato.de. Gebruik daar als
kunnen zo’n certificaat leveren en activeren.
gebruikersnaam je domeinnaam
Hierbij heb je de keuze uit een SSL-certificaat
(www.domein.nl) en als wachtwoord
voor alleen je hoofddomein of een zogeheten
het STRATO-masterwachtwoord.
SSL wildcard. In dat geval kun je het certificaat
- Je ziet vervolgens een lijst met alle beschikbare
ook gebruiken voor meerdere subdomeinen.
back-ups, gerangschikt op datum. Download de
Ook zijn er SSL-certificaten voor meerdere
map die je wilt herstellen.
hoofddomeinen. Het is overigens niet verplicht
- Log vervolgens met FTP in op je website-server.
om een SSL-certificaat bij je eigen hostingpartij
- Kopieer de zojuist gedownloade map naar je
af te nemen. Het kan elders, maar dan vergt het
server om de website te herstellen.
instellen iets meer technische kennis.
92 EDITIE 280
Veilig hosten_v6.indd 92
25-01-15 17:18
COLUMN
Henk van de Kamer
Privacy versus terroristen Na de aanslagen op 11 september 2001 zijn
het bewijs staatsgeheim is. Het is te vergelijken
vele, verstrekkende wetten ingevoerd voor onze
met de CIA die beweert dat martelen werkt,
veiligheid. Dat wordt tenminste beweerd. Omdat
waarbij vergeten wordt dat dit soort praktijken
veel van deze wetten in paniek zijn ontworpen,
de tegenstanders munitie geeft om bijvoorbeeld
zou het slim zijn om ze na een paar jaar te
mensen te onthoofden.
evalueren. Meestal is de directe dreiging dan
Een goede tip voor de minister
verdwenen en kan zonder onderbuikgevoel
De opgeslagen metadata worden ook gebruikt
over de noodzaak gepraat worden. Helaas vond
voor gewone misdrijven. In de periode juli 2012
minister Donner het inbouwen van zo’n evaluatie
tot en met februari 2013 zijn 3.276 strafzaken
overbodig. Het zou alleen nuttig zijn indien te
gepubliceerd. In slechts 74 daarvan worden
verwachten valt dat de terroristische dreiging van
historische gegevens van een telefoon genoemd,
voorbijgaande aard is. In 2007 is dat via een motie
wat betreft IP-adressen is dat nog veel minder.
van D66 alsnog gerepareerd.
Vaak zijn locatiegegevens één van de vele bewijzen. Onduidelijk is in hoeveel zaken het om
Eén van de verstrekkende wetten is de
doorslaggevend bewijs gaat. Het geringe aantal is
Bewaarplicht telecommunicatiegegevens. Het
blijkbaar voldoende om iedereen dag en nacht te
gaat hier om zogenaamde metadata. Dat zijn
volgen en dat een jaar lang te bewaren.
gegevens over wie wanneer wat heeft gedaan: de afzender en geadresseerde van een mail, welke
Uiteraard heeft minister Opstelten al nagedacht
mobiele telefoon wanneer de dichtstbijzijnde mast
over hoe de bewaarplicht behouden kan worden
zocht, etc. Het betreft dus niet de inhoud, maar
nu de Europese verplichting is weggevallen. Een
zijn het onschuldige gegevens? Niet echt, want
paar kleine aanpassingen van de wet zouden
hiermee kan een aardig leefpatroon van iemand
afdoende zijn. Of de bewaarplicht inderdaad zo
worden opgesteld. En dat heeft vergaande
simpel te redden valt, blijft twijfelachtig. Om over
gevolgen voor onze privacy.
de noodzaak maar helemaal te zwijgen. Mocht de reddingspoging mislukken, dan heb ik een
Het is dan ook niet verwonderlijk dat begin dit
goede tip voor de minister: zorg dat de metadata
jaar een Europese rechter het in strijd vond met
van belang is voor de belastingaangifte. De
de EVRM. Eind vorig jaar is de wet met ruime
Belastingdienst mag de gegevens dan witwassen
vertraging geëvalueerd. In dat rapport wordt twee
en gedurende zeven tot tien jaar bewaren. Zonder
keer de AIVD in algemene zin genoemd, maar
verdere discussie. Oeps, dit had ik natuurlijk niet
nergens wordt duidelijk hoeveel terroristische
moeten opschrijven...
aanslagen zijn voorkomen. Uiteraard zal de AIVD beweren dat de wet zeer nuttig is, maar dat
Henk van de Kamer - technisch redacteur
PC-ACTIVE 93
Column Henk.indd 93
25-01-15 17:18
DOOR: HENK VAN DE KAMER
Het
LAB
EISEN
AAN EEN BACK-UP Het opzetten van een volledige en betrouwbare back-up is een stuk moeilijker dan het lijkt. Zeker als het netwerk wat complexer is en over een aantal locaties is verspreid. Deze editie meer over de achtergronden, plus de eerste stappen om een Synology DS111 in te richten.
I
edereen weet dat back-uppen moet. Tot het
wachtwoord. Off-site houdt in dat de back-up
crashen van de harddisk van mijn server
op een andere fysieke locatie opgeslagen moet
(Hoefnix II [1]) ruim anderhalf jaar geleden,
worden dan waar je originele bestanden zijn.
voldeed mijn back-up aan de eisen “offline” en “off-site”. Offline houdt in dat hij niet direct
HOE MEER AFSTAND, HOE VEILIGER
toegankelijk mag zijn, want anders kan een virus
De offline-eis gaat meestal goed. De enige
of onhandige actie in de Verkenner de back-up
verwarring is RAID 0. Dit is een automatische
onbruikbaar maken. De back-up mag best via
kopie op een tweede harde schijf. Die is continu
een online server geregeld worden. Een externe
online en zodra een bestand gewist wordt, is dit
harddisk die alleen tijdens de back-up wordt
een fractie later ook op de kopie doorgevoerd.
aangesloten voldoet dus. Ook een aparte share
Een automatische kopie is leuk, maar er is
op een NAS is oké, mits deze alleen geactiveerd
nog steeds een kans dat beide harddisks het
wordt tijdens het maken van de back-up en bij
tegelijkertijd begeven, bijvoorbeeld door een
voorkeur wordt afgeschermd met een ander
spanningspiek. RAID 0 is dus geen back-up, maar
94 EDITIE 280
Het Lab_v3.indd 94
25-01-15 17:19
TECH
Eisen aan een back-up
een systeem om door te kunnen werken als één harddisk het begeeft. Lees hier meer over in het artikel Wat kun je met RAID? op pagina 16. De off-site-eis wordt veel vaker niet nageleefd. ‘s Nachts de bestanden back-uppen naar een NAS klinkt goed, maar er zijn genoeg rampen die origineel en back-up tegelijkertijd kunnen vernietigen. Bijvoorbeeld een brand of overstroming. Een NAS bij de buren zal de eerste mogelijk overleven, maar de tweede? Is een brandkluis de oplossing? Deze kunnen slechts een bepaalde tijd een brand overleven. Kortom: hoe meer afstand, hoe veiliger. Een jaar of tien geleden was het grootste probleem het vervoer van de back-up naar de tweede locatie. Met de komst van online opslag in de cloud is honderden
ARCHIEF NIET VERGETEN
kilometers geen probleem.
Een archief is in principe een back-up, maar met één belangrijk verschil. Een archief verandert
SNELHEID
nauwelijks. Om deze veilig te stellen is snelheid
Voor bedrijven is er vaak een derde eis. Mocht
of dagelijks bijwerken niet noodzakelijk. Daardoor
er iets misgaan, dan moet de back-up snel
wordt de back-up van een archief wel eens
genoeg teruggezet kunnen worden. Dat klinkt
vergeten en dat is met moderne media niet
simpel, maar met grote hoeveelheden data kan
handig. Papier gaat honderden jaren mee, maar
dit uren tot dagen kosten. Bij online opslag is de
dit kan van andere media pas met zekerheid
internetverbinding de beperkende factor. Met
ergens ver in de toekomst geconcludeerd
100 Mbit/s kan in de praktijk zo’n 11 MB/s bereikt
worden. Van veel media is bekend dat deze
worden. In een uur komt dat neer op 38 gigabyte.
na een paar jaar al verloren kunnen zijn. Een
Thuis is meer dan een terrabyte aan opslag niet
elektronisch archief moet jaarlijks met een extra
uitzonderlijk, dus dan kost het terugzetten van
laag foutdetectie en -correctie gekopieerd
een back-up al bijna anderhalve dag.
worden.
Het is dus slim om de back-up op te delen in
Bovenstaande lijkt een logisch verhaal, maar bijna
een aantal brokken: lopende werkzaamheden,
iedereen heeft wel eens een belangrijk bestand
essentieel of emotioneel archief en bulk-data.
verloren. Ik in ieder geval, ondanks dat aan de
De eerste spreekt voor zich. Voor bedrijven
back-up op Hoefnix II veel aandacht was besteed.
is het essentiële archief alles wat wettelijk
Een goede back-up opzetten met de nodige
vereist is en wat commercieel grote waarde
controles kost tijd. En dat ontbrak de afgelopen
heeft. Voor personen is het emotioneel archief
anderhalf jaar.
Synology DS111
vaak van groter belang, denk aan trouwfoto’s, liefdesbrieven of andere herinneringen. Tot slot
HUIDIGE SITUATIE
verzamelt iedereen bergen bestanden waarvan
Dit klinkt dramatischer dan het in werkelijkheid
het verlies geen directe ramp is. Mocht er iets
is. Mijn netwerk is door het verdwijnen van de
interessants tussen zitten, dan is vaak ergens
servers in Duitsland een stuk simpeler geworden.
anders nog een kopie aanwezig. Op deze manier
In mijn woonplaats Aalten draait alleen nog maar
is mijn terrabyte opgedeeld in grofweg tien,
een laptop (Idefix). In het rekencentrum van
honderd en duizend gigabyte.
TransIP draait een virtuele server (Asterix). En bij
PC-ACTIVE 95
Het Lab_v3.indd 95
25-01-15 17:20
mijn ouders staat nog een computer (Kostunrix).
het algemeen een paar jaar meegaan. Sommigen
Zoals je misschien al hebt opgemerkt, zijn al mijn
slaan deze controle over en ontdekken dan na
computers vernoemd naar personages uit de
een paar weken dat de nieuwe harddisk een
strip Asterix en Obelix.
maandagochtend-exemplaar was.
Veel van de bestanden op Idefix worden naar de
Synology gebruikt Linux als besturingssysteem,
redactie gemaild. En dat is natuurlijk een, zij het
waarmee het geheel een volwaardige computer
wat moeizame, back-up op de mailserver. Veel
is. Na het installeren wordt eerst via Control
bestanden op Asterix zijn daarheen geüpload via
Panel | User | User Home een vinkje geplaatst
Idefix en worden hierop bewaard. TransIP zorgt
bij Enable user home service [3]. Hiermee krijgt
ervoor dat Asterix bij calamiteiten hersteld kan
elke aangemaakte gebruiker een eigen home
worden. Dat is geen bescherming tegen het per
directory, ontoegankelijk voor andere gebruikers.
ongeluk wissen van een database, maar die wordt
Perfect voor een back-up. Normaal wordt een
elke nacht gedumpt. Kortom, grote delen van de
NAS gebruikt via Windows- of Apple-shares. Dat
belangrijke bestanden kunnen in theorie hersteld
is minder handig voor het back-uppen. Asterix en
worden. Maar beter zou een centrale back-up
Kostunrix moeten via het internet toegang zoeken
zijn. Of in ieder geval een goede offline-kopie van
en de meeste providers schermen in ieder geval
Idefix. Brand en overstroming neem ik dan maar
de ‘gevaarlijke’ Windows-bestandsdeling af.
voor lief. Bestanden op een laptop gaan meestal
Gevaarlijk is relatief, maar dat heft de beperking
verloren door diefstal of andere calamiteiten
niet op. Beide computers draaien eveneens
onderweg.
Linux en dan ligt SSH-toegang voor de hand. Deze kan aangezet worden via Control Panel |
SYNOLOGY
Terminal & SNMP en dan een vinkje bij Enable
Om weer een goede back-up op te bouwen, is
SSH service. Als poort gebruik ik gewoon 22, ook
een Synology DS111 afgestoft. Het is een oudje
al vindt de veiligheidsscan dat maar niets. Een
en daarom wat lastiger [2] te installeren op een
afwijkende poort klinkt leuk, maar een dienst
lege harddisk van een terabyte. Die harddisk is
die via het internet te benaderen is, kan altijd
eerst vijf keer getest met het Linux-commando
gevonden worden. Een andere poort is dus een
badblocks. Deze schrijft de complete harddisk
nepbeveiliging of op zijn Engels: security through
vol met random data plus checksums. Vervolgens
obscurity.
wordt de data ingelezen en gecontroleerd via de checksum. Voor en na de operatie wordt
VOLGENDE EDITIE: AAN DE SLAG
ook de S.M.A.R.T. uitgelezen. Die gegevens laten
Het back-uppen van Asterix, Idefix en Kostunrix
zien hoe gezond de harddisk is. De complete
wordt in de volgende editie uitgelegd. Wie niet
operatie duurt een dag of twee, maar als er geen
zo lang wil wachten, kan op www.hetlab.tk al de
fouten worden gevonden zal de harddisk over
eerste scripts terugvinden. Belangrijker: ga zelf nadenken over een goede back-up. Of als deze al
1
gemaakt wordt: voldoet deze aan de genoemde eisen? Het kan ook geen kwaad om eens te controleren of de back-up volledig is. Genoeg stof dus om zelf mee aan de slag te gaan!
Voor de bronnen bij dit artikel:
WWW.HCC.NL/280-96 Overzicht van het Control Panel
96 EDITIE 280
Het Lab_v3.indd 96
25-01-15 17:20
COLUMN
Wammes Witkop
Wie schreef...
Denken in swipegebaren
Wie schrijft die blijft, luidt het spreekwoord. Lezen
En nu lijkt het alsof schrijven de volgende
en schrijven zijn zowat de fundamenten van
verworvenheid is die we wel eens zouden kunnen
onze samenleving. Weliswaar was Socrates van
verliezen. De typemachine is relatief gesproken
mening dat schrijven voor watjes was. Hij vond
nog niet zo oud, eind negentiende eeuw, en
dat het geheugen verpest werd door dingen
was eigenlijk voorbehouden aan professioneel
op te schrijven in plaats van ze te onthouden,
gebruik. Alle anderen schreven gewoon met de
maar de geschiedenis heeft hem ongelijk
hand. Pas met de verbreiding van de computer,
gegeven. Lezen, schrijven en ook rekenen zijn de
nog geen vijfentwintig jaar terug, kreeg zowat
basisvaardigheden waarop onze wereld berust.
iedereen de beschikking over toetsenborden en
Maar of dat ook zo blijft...
printers. De typemachine werd al snel ten grave gedragen. Terecht trouwens, wat een ondingen
Neem dat rekenen bijvoorbeeld. Ik ben even
eigenlijk. Maar wie een toetsenbord gebruikt
over de zestig en heb het hoofdrekenen er flink
denkt nog altijd in letters, letters die tezamen
ingestampt gekregen op school. Daar heb ik nooit
woorden vormen. Zou dit zo blijven?
spijt van gehad, het geeft je in het zakenleven een fijn voordeel tijdens onderhandelingen. Net als het
Ik zie om me heen heel veel mensen meer
op zijn kop kunnen lezen, waar ik mezelf ooit op
teksten maken dan ooit. Op tablets en vooral
getraind heb. Het onopvallend de aantekeningen
op smartphones, maar dan wel met allerlei
van de overzijde van de tafel ontcijferen, kan een
nieuwe manieren van schrijven. Swipen gaat
prettige voorsprong opleveren.
inderdaad stukken sneller dan letter voor letter de woorden bijeen sprokkelen. En ook het intelligent
Pas toen ik midden twintig was, kwamen de
aanvullen tijdens het tikken geeft veel gemak
zakjapanners. Niet met een lcd-scherm maar
en snelheidswinst. Bovendien: na het echec van
met oplichtende cijfertjes. De bureaumodellen
het onderwijs wat betreft spelling, is het een
zelfs met Nixiebuizen, ’t was dure techniek. Maar
verademing om althans wat spelfauten bespaard
hoofdrekenen was al snel een vergeten vak, want
te blijven. Alleen straks kunnen we helemaal niet
dit was inderdaad veel makkelijker. Weer wat jaren
meer spellen, denken we in woorden in plaats van
later ging het onderwijs nog verder overstag – zo
letters of in swipe-gebaren...
niet onderuit – en werd het schattend rekenen ingevoerd. Als je maar ongeveer weet wat het wezen moet, dat idee. Exact uitrekenen, daar hebben we machientjes voor.
Wammes Witkop - computerpionier
PC-ACTIVE 97
Column Wammes_v2.indd 97
25-01-15 17:21
Next
PC-Active 281 verschijnt rond 3 april 2015 (onderwerpen onder voorbehoud)
WINDOWS 10 Microsoft werkt hard aan het nieuwe besturingssysteem, dat in de herfst van dit jaar zal verschijnen. Nadat Microsoft eerst al de Technical Preview online zette, is nu ook de previewversie beschikbaar. Wij vertellen je wat je moet weten over Windows 10.
MOBIELE APPARATEN BUITENSHUIS Je laptop, tablet en smartphone gebruik je vaak buiten de deur. Maar hoe zit het precies met de veiligheid en kosten van je internetverbinding? En welke accessoires zijn handig om mee te nemen?
WORDPRESS: BLOGGEN DEEL 2 EN BASIS WEBSITE We vertellen je over de instellingen voor reacties, handige shortcuts, widgets en hoe je met WordPress een website maakt.
SLIMME APPARATEN Dit jaar wordt de doorbraak van de slimme apparaten. Daarom bespreken we slimme apparaten zoals slimme thermostaten en smartwatches. Hoe gebruik je ze, zijn ze handig en waarom zou je ze wel of niet aanschaffen?
Colofon Hoofdredactie: Jeroen Geelhoed en Rob Coenraads Eindredactie: Larissa van Putten Technische redactie: Henk van de Kamer Bladadvies: Joris Hoogland Stagiair: Jeroen Ruiter Vormgeving: Evelyn Face Uitgever: Esther Rijbroek Redactie PC-Active:
[email protected] www.hcc.nl/pc-active www.twitter.com/HCCconnect www.facebook.com/HCCconnect
Medewerkers: Sander Almekinders, Herbert Blankesteijn, Hanneke Blanksma, Martine Chambone, Sanne Couperus, Maikel Dijkhuizen, Daan Hermsen, Jeroen Horlings, Dirkjan van Ittersum, Robbin Ooijevaar, Jan Roza, Ronald Smit, Koen Vervloesem, Alex Wit, Wammes Witkop Fotografie: Bastiaan van Musscher (BM fotografie) | Illustraties: Joris Bellenger Marketing: Esther Rijbroek | Advertentie-exploitatie BVDO Media Exploitatie, Jeroen Bloemberg,
[email protected], 06-53614020 Contact HCC-ledenadministratie: www.hcc.nl/contact of 085-0130124 PC-Active verschijnt zes keer per jaar en is vast onderdeel van het HCC-lidmaatschap. Voor het HCC-lidmaatschap betaal je € 37,50 per jaar, inclusief PC-Active. Drukwerk Senefelder Misset B.V., Doetinchem Distributie Nederland: Betapress B.V., Gilze / PEFC gecertificeerd België: Imapress N.V., Turnhout | ISSN 0925-5745 Dit hout komt uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen PEFC/30-31-151
www.pefcnederland.nl
PC-ACTIVE IS EEN UITGAVE VAN HCC © 2015 Uiterste zorg wordt besteed aan het vervaardigen van PC-Active. Desondanks zijn fouten niet uit te sluiten. HCC kan derhalve niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele fouten in artikelen, programma’s of advertenties. Overname van artikelen of andere redactionele bijdragen is slechts toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van HCC. Tenzij uitdrukkelijk anders is overeengekomen, heeft de redactie het recht om vrijelijk te beschikken over alle haar toegezonden materiaal.
98 EDITIE 280
next colofon_v4.indd 98
25-01-15 17:23
48
7R GE OUT TE ER ST S ARI 2015 € 4,95 EDITIE 279 JANU
26
Wat je nog niet WINDOWS 10
weet
40
HT
D
ZO C
RS
ST E TE RAID: SNEL EN VEILIG Maar back-up blijft nodig
16
MALWARE MYTHES Ook jij gelooft er in
28
VEILIG JE WEBSITE HOSTEN Houd hackers buiten 90 WINDOWS OP JE MAC Dat doe je zo
36
OPMARS VAN DE DRONE
MBER 2014 €
4,95
De sky is géén
50
limit 40
DE BESTE BACK-UP Henk’s stappenplan
94
APPS VOOR JE TUIN Klaar voor de lente
84
GRATIS 1 JAAR
Test deze SSD zelf!
ANTIVIRUS 88
BLOGGEN MET PC-ACTIVE t.w.v. € 39,95 WORDPRESS TESTPANEL Workshop + 8 tips (deel 1)
32
Samsung 850 EVO 500 GB SSD
½ jaar
68 GRATIS voor niet HCC-leden
KOPERS DOORGELICHT Discrimineren webshops? 88 ANTIKYTHERA Oudste analoge computer 68
22
nl/pc-active www.hcc. VIRTUAL REALITY BRILLEN
Verbluffend levensecht
78
E-BOOKS LENEN De moderne bieb
10
Lezers korting!
40
Je eigen film mo nteren ARDUINO ALS CROWDFUNDING WORKSHOP IMO VIE 20 Investeren en profiteren SPELLEIDER
Zelf bouwen en programmeren
HCC
HCC
HCC!deals: ledenvoordeel en superdeals
82
Bij wie ben je welkom met vragen over alles wat digitaal is? En hoe zorgen we dat de belangen van digitale consumenten gehoord én behartigd worden? Het antwoord is HCC! We helpen onze leden graag en bieden veel voordeel.
PC-Active is onderdeel van het HCClidmaatschap en valt zes keer per jaar automatisch bij de leden op de mat. Als je nú lid wordt, betaal je slechts € 27,50 voor het eerste jaar (i.p.v. € 37,50). Ga naar www.hcc.nl/lidworden om je aan te melden en bespaar direct € 10,- op het lidmaatschap voor het eerste jaar!
46
Wereld Natuur Fonds TECHNIEK & NAT UUR
58
IN DIT NUMMER : De 12 uur van www.hcc.nl/pc-active een virus 32 | Creed? 48 | HCC Hoe realistisch !testbank 68 | is Assasin’s Veilig surfen met Tips portretfotog Browser in the rafie 72 | Doneer Box 46 je processorkra boven veilighe cht 16 | Gebruik id? 36 | Weer-ap sgemak ps 74 | Zo werkt spraakherkennin g 26 BP HCC
BP
le vragen
REPORTAGE
EDITIE 278 NOVE
Koopwijzer: 3 x 3 beste keus
op al je digita
VEILIG ONLINE ONDERWEG Via Mobile VPN met 30% lezerskorting 22
MOBIEL FOTOGRAFEREN Smartphone steeds slimmer 72 aliseren Kaarten personBETALEN VIA INTERNET RGE LME Handig! En veilig? 64 MAI
rnetbankieren pots? 10 | Inte r zijn wifi-hots phising: wat : Hoe betrouwbaa 74 | Malware en IN DIT NUMMER ’s retoucheren draadloze voudiger 18 | Foto | Leuk of Meuk: 86 QL MyS r veiliger en een 34 naa automatisering Het Lab: loggen | aan 30 delb op? !mo het levert ardware 58 | HCC le-h App | 84 geheugenstick
Het antwoord
LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE?
DE DRONE
grammeren Jeugd leert pro 4 CODEWEEK 201
EDITIE 280 FEBRUARI/MAART 2015 € 4,95
OPMARS VAN
ROUTERTEST
HET NATIONALE VUURWERK magische techniek 66
TEST: LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? | BLOGGEN MET WORDPRESS | BETALEN VIA INTERNET | ARDUINO ALS SPELLEIDER | VEILIG VIA VPN | RAID
EDITIE 279
niet meer Duurder hoeft
R AA IS 1 J RAT IRUS G TIV AN
EDITIE 278
ROUTERS EDITIE 280
ARI 2015 PC-ACTIVE JANU
TEST
PC-ACTIVE NOVE MBER 2014
e vragen
op al je digital
GE
SS
PC-ACTIVE FEBRUARI/MAART 2015
Het antwoord
60
CYBEROORLOG: hoe wij ons wapenen
01_Cover2.in
dd 1
Snel en betaalb aar DE BESTE SSD’S GETEST
50
www.hcc.nl/pc -acti
ve
6x per jaar PC-Active BP
06-10-14 09:30
word nu HCC-lid voor slechts € 27,50
PC-Active is het verenigingsmagazine van HCC en staat 6x per jaar bol van de informatie en workshops rond je digitale leven. Computers, tablets, smartphones, fotografie, audio, internet-of things; alles wat met ICT en techniek te maken heeft, komt in PC-Active aan bod.
€ 10 ,k o r ting als j e
nú www lid wor dt. .h lidw cc.nl/ orde n
Het antwoord is HCC word lid_v2.indd 19
26-01-15 11:01
DOMEIN | WEBSITE | HOSTING | SERVER | WEBSHOP
Kom naar de beste hostingaanbieder! Door de vakjury van Media Totaal 4 verkozen tot beste hoster van 2014 Optimale veiligheid, modern n hostingplatform, uitgebreide features, extreem lage prijzen. n. Dat is STRATO.
ACTIE T/M 01032015
PowerWeb Basic 6 maanden voor
€ 5,50 €
0,-
/maand*
NU AANBIEDING PAKKEN OP:
STRATO.NL * 6 maanden voor € 0,- /mnd. Daarna € 5,50 /mnd. Eenmalige setupkosten € 4,93. Minimale contractduur 1 jaar. Alle prijzen incl. btw. | STRATO AG, Pascalstr. 10, 10587 Berlin
STR0215_NL_AZ_Hosting_A4_w.indd 1 adv.indd 100
13.01.15 26-01-15 13:23 10:14
