Kunst&Expressie ideeënboek

Kunst&Expressie ideeënboek Een boek boordevol inspiratie

1

SWKGroep - Kunst&Expressie


2

Waarom een boek met Kunst&Expressie-activiteiten? Kunst en expressie gebruiken we bij de SWKGroep om de ontwikkelingsgebieden van kinderen te stimuleren. Letterlijk en figuurlijk ‘Samen de Wereld Kleuren’. Dat zorgt voor meer zelfvertrouwen. Een belangrijke eigenschap in een steeds veranderende wereld. Bovendien is bezig zijn met kunst en expressie erg leuk! Zingen, muziek, dansen, kunst, schrijven en toneel. Leren, creëren, genieten en ontdekken wat je leuk vindt. Je uiten op verschillende manieren. Dat is een hele kunst!

Binnen- of buitenactiviteit binnen buiten

Leeftijden

Kunst&Expressie Kinderen krijgen door kunst en expressie de mogelijkheid om eigen talenten en vaardigheden te ontwikkelen en zich te uiten. Zo worden zij voorbereid op een goede toekomst. Expressie, kunst en de creativiteit die daarbij hoort, zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen. Bij bijvoorbeeld tekenen, leer je om te kijken. Bij het maken van muziek leer je om te luisteren. Dit zijn vaardigheden die ook weer belangrijk zijn om te leren lezen. Zingen, dansen en muziek maken kunnen voor kinderen een belangrijke uitlaatklep zijn. Het zorgt voor ontspanning en ze kunnen laten zien wie ze echt zijn.

0-2 jaar 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Deelnemers

groep kinderen

Ideeënboek Met dit boek willen we kunst- en expressie-activiteiten stimuleren. Met veel tips en activiteiten om inspiratie op te doen. De ideeën in dit boek komen van ons pedagogisch expertisecentrum en de pedagogisch medewerkers van onze kinderopvanglocaties. Activiteiten voor binnen en buiten, voor verschillende leeftijden en met of zonder begeleiding. Bij iedere activiteit wordt dit aangegeven met icoontjes. Het icoontje ‘pedagogisch palet’ staat voor het ontwikkelingsuitgangspunt dat het meest van toepassing is voor die activiteit. Op bladzijde 7 wordt het pedagogisch palet verder uitgelegd.

kind alleen

kind onder begeleiding

Pedagogisch palet Dit symbool geeft aan welk pedagogisch (ontwikkelings)uitgangspunt het meest van toepassing is (meer informatie op bladzijde 7).

Let op! Bij sommige activiteiten is de hulp van een volwassene nodig of moet voorzichtig worden omgegaan met de materialen.

Wij wensen iedereen heel veel plezier met de activiteiten!

3



4

Inhoud Pedagogisch palet 7 Tips voor bij Kunst&Expressie-activiteiten 8 Ideeën voor Kunst&Expressie met jonge kinderen 10 Kunst&Expressie: goed voor de ontwikkeling van kinderen 11 Kunst&Expressie recepten 16 Boekentips 18 Kunst&Expressie-activiteiten die je gedaan moét hebben 22 Activiteiten 23 Portret van jezelf tekenen 24 Speel een schaduwspel 25 Glow-in-the-dark stuiterbal 26 De zandtekenaar 27 Fotomemory 28 Kunst van speksteen 29 Geluiden ontdekken 30 Gekleurd zand 31 Brei een sjaal met je handen 32 Hoorspel maken 33 Huis-, tuin- en keukenmuziek 34 Je eigen fantasiefiguur 35 Zelfgemaakte klei 36 Net even anders 37 Poppenkast 38 Je eigen rap maken 39 Fotografie optisch bedrog 40 Wij gaan op berenjacht 42 Kunstwerk met levensechte materialen 43

Maak je eigen muziekinstrumenten 44 Sardientjes 46 Zelf jongleerballen maken 47 Jongleren 48 Kleding pimpen 50 Op culturele danstour 52 Dansspiegels 53 Fantasiedier in een verhaal 54 Schilderen met waterpistolen 55 Waterxylofoon 56 De echoput 57 Bodypercussie 58 Bubbelslang 59 Put it in the pan 60 3D-tekenen 61 Een kaartje van... 62 Wat voor dier ben jij? 63 En toen... 64 Fascinerende flessen 66 Kunst met knikkers 67 Hoe zie jij eruit in de achtbaan? 68 Zoekdans 69 Geluidenvierkant 69 Kunst van een gipsblok 70 Stilleven namaken 71 Welk thema kiezen we vandaag? 72 Wie of wat ben je? 73

5



6

Pedagogisch palet Samen de Wereld Kleuren Wij werken aan een doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van nul tot dertien jaar. Vijf belangrijke pedagogische uitgangspunten zijn hiervoor de basis en vormen samen ons pedagogisch palet.

Binnen de SWKGroep hebben wij aandacht voor de totale ontwikkeling van kinderen. Met onze kinderopvang leveren wij een belangrijke bijdrage aan de opvoeding en ontwikkeling van alle kinderen. Van nul jaar tot het einde van de basisschooltijd. Door met elkaar zoveel mogelijk leuke, uitdagende en verschillende dingen te beleven. Op alle ontwikkelingsgebieden. Kinderen vertellen ons wat zij nodig hebben. Wij luisteren en helpen ze om te kunnen functioneren in de wereld van de toekomst. Binnen onze kinderopvang laten we kinderen zelf ontdekken wat hun kracht is.

Interactie: open en nieuwsgierig zijn Levensecht: spelenderwijs de echte wereld ontmoeten

Eigen talent Buiten het feit dat kinderen spelen leuk vinden, leren zij ook door te spelen. Waardoor ze ervaringen opdoen en vaardigheden ontwikkelen. Op onze kinderopvanglocaties bieden wij kinderen ervaringen die aansluiten bij hun interesse en ontwikkelingsniveau. Waardoor zij zich op een gezonde manier kunnen ontplooien. Kinderopvang heeft een belangrijke meerwaarde voor kinderen waarbij de nadruk ligt op het opdoen van ervaringen, niet op het presteren. Omdat kinderen situaties op verschillende wijze beleven, is het eindresultaat voor ieder kind anders. Zo kleurt een kind op zijn eigen manier de wereld. We vertrouwen op de nieuwsgierigheid van kinderen. Op hun eigen manier en met hun eigen talenten en vaardigheden leren zij de wereld zelfbewust tegemoet te treden.

Participatie: kinderen hebben een stem

Samen: deel uitmaken van een groep

Spelen en onderzoeken: de wereld ontdekken door een rijkdom aan weloverwogen prikkels

‘Samen de Wereld Kleuren’ staat voor de uitwerking van dit pedagogisch palet. Het palet waarmee kinderen op hun eigen manier de wereld kleuren. Het omvat onder andere hoe ieder kind op zijn manier fundamentele levensvaardigheden opdoet. Zoals samenwerken, elkaar helpen en verbanden leggen. Met activiteiten afgestemd op de leeftijd, interesses en het ontwikkelingsniveau. Wij besteden in ons activiteitenaanbod speciaal aandacht aan sport en bewegen, cultuur en expressie, natuur, techniek en gezonde voeding.

Pedagogisch palet Bij iedere activiteit geeft dit symbool aan welk pedagogisch (ontwikkelings)uitgangspunt het meest van toepassing is.

7


Tips bij Kunst&Expressie-activiteiten Kinderen zijn over het algemeen snel enthousiast over activiteiten die met kunst en expressie te maken hebben. Ze ontdekken graag nieuwe materialen en doen van nature graag aan rollenspellen. Hoe kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteiten? • Geen kind is hetzelfde. Ook hun temperament kan verschillen. Kinderen kunnen druk, rustig, zeer geconcentreerd of snel afgeleid zijn. Dit vraagt om een andere benadering en soms ook om een aanpassing van de activiteit. Houd hier rekening mee en speel erop in. • Jongens en meisjes verschillen. Dat is zowel aangeboren als aangeleerd. Wees je bewust van je eigen vooroordelen. Laat jongens als ze dat willen ook rustig experimenteren met typische meisjesactiviteiten en andersom. • Kijk goed naar kinderen: wat houdt ze bezig? Wat vinden ze leuk? Hoe kun je hierop inspelen? En wat voor materialen bied je ze aan? • Volg de interesse van kinderen. Als ze ‘kliederen’ met lijm boeiender vinden dan ermee plakken, dan is dat prima. • Door mee te spelen en te kletsen met kinderen krijg je een goed beeld van wat er leeft onder de kinderen. • Geef kinderen een stem in de manier waarop de activiteit wordt uitgevoerd. Leer ze dat er niet één manier is om tot een bepaald resultaat te komen. Er is geen goed of fout. Belangrijk is het doen én of een kind tevreden is met het resultaat! Daarbij is het de kunst om wel grenzen te blijven bepalen (wat mag echt niet) maar niet voor te schrijven wat je moet doen en op welke manier het moet. • Speel in op spontane acties. Is de bureaustoel ineens een draaistoel van ‘The Voice Kids’? Speel in op het moment. Ga samen op zoek naar een microfoon en zing als in ‘The Voice Kids’. • Is een kind volop steentjes, blaadjes en takjes aan het verzamelen buiten? Kijk eens of jullie deze verzameling kunnen bundelen en maak er samen een mooi kunstwerk van.


8

• Zorg voor sfeer en ruimte voor dans en muziek. Zorg dat muziekinstrumenten (of flesjes, pannen of lege verpakkingen met bijvoorbeeld rijst) beschikbaar zijn. • Zet in plaats van de televisie eens wat vaker muziek op. Probeer ook eens bijzondere en juist minder bekende muziek. • Doe zelf actief mee! Zo maak je kinderen enthousiast en laat je ook andere mogelijkheden zien waardoor een kind op nieuwe ideeën komt. Een kind zal proberen je na te doen maar dan op zijn eigen manier. • Maak zoveel mogelijk gebruik van ‘open materialen’. Dat zijn materialen die voor verschillende doeleinden gebruikt kunnen worden. Zoals klei, dozen, lappen stof of lege wc-rollen. Doordat er meerdere mogelijkheden zijn om deze materialen te gebruiken, wordt de fantasie van kinderen geprikkeld.

9


Ideeën voor kunst&Expressie met jonge kinderen Jonge kinderen kun je al kennis laten maken met kunst en expressie. Dit is voor kinderen van nul tot twee jaar soms lastig. Met onderstaande ideeën kun je ze toch bezig laten zijn met kunst en expressie. Fotoboekje van jezelf/familie bekijken Baby’s vinden het fijn om naar gezichten van bekende personen te kijken. Als baby’s zo’n twee tot drie maanden oud zijn, lachen ze vaak voor het eerst naar vertrouwde gezichten. Er is herkenning! Bekijk samen met je kind foto’s van jullie en van familie of vrienden. Kijk hoe ze reageren. Wijs en benoem wat je ziet. Handig om te weten: tot kinderen een maand of zes/zeven oud zijn, zien ze het beste op de afstand van hun eigen armlengte. Wijzen of praten ze al zelf? Vraag dan wat ze zien en klets er samen over. Kinderen maken zo spelenderwijs kennis met expressie door verschillende gezichtsuitdrukkingen. Hoor eens! Verschillende geluiden laten horen en kijken hoe je baby reageert Laat op een rustig moment geluiden aan je kind horen. Bijvoorbeeld speelgoed om mee te rammelen of te tikken. Een kookwekker of een muziekje uit je telefoon kunnen ook leuk zijn. Maak je kind nieuwsgierig. Laat bijvoorbeeld het geluid horen en verstop het vervolgens. Probeer je kind uit te dagen door het geluid te zoeken en het eventueel zelf na te doen door ook te tikken of te rammelen. Je kind ervaart zo dat het zelf geluid kan maken en leert verschillende geluiden kennen en herkennen. Spelen met licht en schaduw Baby’s en jonge kinderen zijn vaak geboeid door lichtinval. Ze zien soms ineens hun schaduw en vinden dat fascinerend om naar te kijken. Hier kun je leuk mee spelen. Bijvoorbeeld door gekleurd papier om een lamp te doen. Of een stuk papier op het raam te plakken als de zon erop schijnt. Als je verschillende vormen van papier maakt, zie je dat het ook andere schaduwen geeft. Met een zaklamp kun je leuke licht- en schaduweffecten maken. Als de zon schijnt, kun je zonlicht ook laten weerkaatsen met een klein spiegeltje.


10

Kunst&Expressie: goed voor de ontwikkeling van kinderen Zingen, muziek, dansen, kunst, schrijven en toneel. Ze leveren allemaal een bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen. Kinderen leren hun talenten kennen. Ze kunnen van nature iets goed of minder goed. Maar ze ervaren ook dat er veel te leren valt of dat ze juist meer kunnen dan ze dachten! Expressie, kunst en creativiteit zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen en zorgen voor meer zelfvertrouwen. Zingen, dansen en muziek maken kunnen een belangrijke uitlaatklep zijn voor kinderen. Het zorgt voor ontspanning. Kinderen ervaren binnen de kunst dat ze mogen en kunnen afwijken van de norm. Ze kunnen laten zien wie ze echt zijn.

• Liedjes zingen kan structuur bieden. Bijvoorbeeld door altijd te zingen voor het slapengaan. • Zingen helpt kinderen om luisteren concentratievaardigheden te ontwikkelen en te vergroten. • Spelen met teksten van liedjes stimuleert de fantasie. Door zelf te zingen, muziek te bedenken en dit vervolgens uit te voeren, leren kinderen muziek beter te begrijpen en waarderen. • Er zijn veel liedjes waarbij je bewegingen kunt toevoegen zoals klappen of dansen. Dit is goed voor de motorische ontwikkeling en maakt dat kinderen de teksten vaak beter onthouden. • Door samen te zingen leren de kinderen rekening houden met elkaar én dat samen zingen leuk is! Samen een lied leren en zingen, zorgt voor een sterke binding binnen een groep.

Zingen Zingen onder de douche, op de fiets of achter in de auto. Zingen kan overal. Jonge kinderen vinden het vaak erg leuk om naar liedjes te luisteren. Als ze wat ouder worden, willen ze graag samen zingen. Televisieprogramma’s zoals ‘The Voice Kids’ zijn enorm populair. Zingen is leuk! Wat levert zingen op voor de ontwikkeling? • Simpele melodieën leggen de basis voor muzikaliteit en een goed muzikaal gehoor. • Kinderen ontwikkelen hun stemvorming door te zingen. • Liedjes zingen ondersteunt de taalontwikkeling en de taalvaardigheid én het vergroot de woordenschat. Ritme, melodie, intonatie en rijm vormen de basis van onze taal. Door te zingen, leren kinderen dit spelenderwijs. • Teksten worden door kinderen makkelijker onthouden aan de hand van een liedje. Bijvoorbeeld begrippen als de seizoenen, voertuigen en tellen. • Oudere kinderen pikken spelenderwijs de Engelse taal en uitspraak op uit teksten van liedjes. • Veel traditionele kinderliedjes zijn rustig van tempo en bevatten herkenbare woorden. Hierdoor zingen jonge kinderen deze snel mee. Dat geeft zelfvertrouwen.

11


Muziek Iedereen wordt geboren met gevoel voor muziek. Een baby herkent al ritme en klanken. Een baby van zo’n zes tot acht weken oud begint al te kirren en geluidjes te maken. Later volgt de brabbelfase. Zo experimenteren baby´s zelf al met klanken.

• Door zelf actief muziek te maken, wordt ook de motorische ontwikkeling gestimuleerd. Kinderen denken na over hun bewegingen. Dus ze krijgen een beter beeld van hun houding en beweging. • Muziek bevordert het inlevingsvermogen. Kinderen krijgen meer ervaringen met het benoemen en ervaren van emoties. Door samen muziek te maken, leren kinderen rekening te houden met elkaar. • Muziek maken gaat vaak over van generatie op generatie. Zo verbindt muziek een kind met zijn eigen cultuur en maatschappelijke achtergrond. Niet alleen met de culturele historie maar ook bijvoorbeeld met opa of oma.

Hoe een kind zich verder muzikaal ontwikkelt, is voor een groot deel afhankelijk van zijn omgeving. Je kunt liefde voor muziek stimuleren door al vroeg te beginnen met zingen, dansen en het luisteren naar verschillende soorten muziek. Kinderen houden van nature niet meer van bijvoorbeeld K3 dan van andere soorten muziek. Het is de omgeving die dit beïnvloedt. Muziek mooi of niet mooi vinden, heeft duidelijk met gewenning te maken. Het is dus goed om kinderen een grote variatie in muziek te laten ervaren zodat zij hierin gaandeweg zelf keuzes kunnen maken. Het is voor kinderen heel goed en gezond om actief met muziek bezig te zijn. Waarom is muziek belangrijk voor de ontwikkeling? • Het blijkt dat kinderen die veel met muziek in aanraking komen een beter wiskundig en natuurkundig inzicht hebben. Het abstractievermogen en analytisch denken, zijn bij deze kinderen beter ontwikkeld. • Door het maken van muziek ontwikkelen kinderen een betere uitdrukkings vaardigheid en spraakontwikkeling. Ook leren ze beter luisteren. • Er ontstaan door muziek meer verbindingen tussen de linkerhersenhelft (spraak en abstract denken) en de rechterhersenhelft (emotie). Dit heeft een positieve invloed op de gemoedstoestand en intelligentie. • Kinderen ontwikkelen meer zelfvertrouwen en een sterker groepsgevoel als in de klas of binnen een gezin aan muziek wordt gedaan. Samen muziek maken zorgt voor een sterke binding binnen een groep. • Muziek maken helpt kinderen om luisteren concentratievaardigheden te ontwikkelen en te vergroten.


12

Dansen Zodra kinderen muziek horen, willen ze bewegen. Stilzitten is er dan vaak niet bij. Dansen is een natuurlijke reactie op ritme, melodie en zang. Kinderen houden van bewegen. Het is een belangrijke uitingsvorm. Kinderen willen experimenteren en hebben een grote verbeeldingskracht. Dansen heeft een positieve invloed op veel ontwikkelingsgebieden. • De motorische ontwikkeling. Kinderen leren op andere manieren bewegen en leren nieuwe bewegingen. Ze zijn actief bezig! Ze oefenen hun conditie, lenigheid en evenwicht. Ook krijgen ze zicht op hun plaats binnen de ruimte. Ze oefenen spelenderwijs met begrippen als dichtbij, veraf, snel, langzaam, hoog en laag. • De creatieve ontwikkeling. Kinderen leren nieuwe bewegingen en hebben de ruimte om zelf nieuwe bewegingen te bedenken. Met verschillende muziekstijlen kun je kinderen laten experimenteren hoe je daarop kunt bewegen. • De cognitieve ontwikkeling. Kinderen leren bijvoorbeeld de volgorde van pasjes onthouden en de regels van het dansspelletje. Zoals springen bij een bepaald geluid of klappen na het laatste pasje. Maar met dansen kan ook de taal- of rekenontwikkeling worden gestimuleerd. Voor veel kinderen is dansen een goede manier om nieuwe begrippen te leren en te leren tellen. • De sociaal-emotionele ontwikkeling. Als kinderen samen of in een groep dansen, zijn samenwerking, op elkaar letten en rekening houden met elkaar heel belangrijk. • In dansen kunnen kinderen hun emotie, gevoel en expressie kwijt. • Het vergroot het zelfvertrouwen van de ‘eigen ik’ en leert kinderen dat ze hun gevoel kunnen uiten. • Alles kan, niets is gek, zolang hun gevoel erin ligt.

13


Kunst Kinderen zijn nog niet beperkt door opgelegde normen over wat mooi of niet mooi is. Kinderen zijn van jongs af aan juist meer bezig met het proces. Met creëren, experimenteren en veel minder met het resultaat. Eigenlijk zijn kinderen dus echte kunstenaars. Het bezig zijn met materialen geeft kinderen waardevolle ervaringen. Kunst is er al zolang er mensen zijn. Waarom is kunst zo belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen? • Kunst is nodig om onze hersenen scherp te krijgen en scherp te houden. Fotografie, muziek, dans, drama, beeldende kunst en literatuur ondersteunen belangrijke hersenfuncties zoals luisteren, kijken, verhalen vertellen en loslaten. • Kunst inspireert, stimuleert, motiveert en geeft kinderen bijzondere en onvergetelijke ervaringen. Kinderen leren door het werken met kunst en cultuur beter kijken en beter vragen te stellen. Kunst laat kinderen experimenteren. • Kinderen leren dat ze mogen en kunnen afwijken van de norm. Kinderen kunnen binnen de kunst laten zien wie ze echt zijn. Elk werk is weer anders! • Kinderen leren door middel van kunst een verhaal te vertellen en dit te presenteren. Bijvoorbeeld ‘klein’ presenteren: in de groep vertellen wat je hebt gemaakt en hoe je dat hebt gedaan. Tot ‘groot’ presenteren zoals een voorstelling laten zien. • Door gebruik te maken van allerlei materialen leren kinderen de eigenschappen van die materialen kennen. Zoals van karton, sponzen, verf, water, dik en dun papier. • Via kunstzinnige activiteiten wordt de emotionele ontwikkeling ondersteund. En kun je aansluiten bij de leefwereld van kinderen. • Door zelf met kunst bezig te zijn, wordt kunst van anderen ook interessant. Naar een museum of expositie gaan, krijgt hierdoor extra betekenis.


14

Schrijven Een van de manieren om je expressief te uiten, is het gebruik van woorden. Uitgesproken of op schrift. De eerste letters maakt de peuter vaak al met potlood: mijn letter! Een twaalfjarige wil een werkstuk maken met illustraties en al, mooi uitgeprint in een mapje. Je eerste dagboek is vaak in een boekje met een slot erop. Hoe een kind het ook doet, schrijven is een waardevolle bezigheid voor jong en oud!

Toneelspelen Van jongs af aan spelen kinderen rollen door imitatie en fantasie. Dit is een belangrijke ontwikke lingsstap in de peutertijd. Kinderen gaan zich langzaam maar zeker inleven in anderen en willen ervaren hoe het is om een ander te zijn. Toneelspelen is goed voor de emotionele ontwikkeling van kinderen. Zij leren zich beter te uiten en beter gebruik te maken van hun mimiek, stem, emoties en lichaam. Toneelspelen is niet alleen goed voor kinderen die graag in de belangstelling staan. Juist ook voor wat meer verlegen kinderen kan het heel goed zijn om toneel te spelen. Zij krijgen er meer zelfvertrouwen door en zijn trots op zichzelf als het dan ook lukt!

Wat betekent schrijven voor de ontwikkeling? • Kinderen leren door de eerste letters te herkennen en zelf te schrijven, dat er zoiets bestaat als geschreven woord. Er zijn blijkbaar geschreven tekens/symbolen die een betekenis hebben en een woord of zelfs een leuk verhaal kunnen vormen. Dat is wat de peuter ontdekt en wordt beginnende geletterdheid genoemd. Dit is een belangrijk voorstadium voor het uiteindelijk zelf leren lezen. • Door zelf te schrijven, denk je na over vormen, volgordes en begrippen als boven en onder. Kinderen maken de overstap van concrete (voetbal, klok, eten) naar abstracte (liefde, het weer, een idee) begrippen. Dat is een belangrijke stap in de cognitieve ontwikkeling. • Wat is er nu mooier dan zelf iets opschrijven dat ook nog betekenis heeft? Denk aan ‘mama iz lif’. De kleuter is trots en mama is blij. Dat geeft zelfvertrouwen! • Door zelf te schrijven, wordt ook lezen gestimuleerd. Lezen en schrijven gaan hand-in-hand. • Je kunt je emoties kwijt op papier. In de vorm van een dagboek of een verhaal. Je kunt je fantasie de vrije loop laten en alles laten gebeuren wat jij wilt! • Een geschreven belevenis of verhaal biedt de mogelijkheid tot verdere uitwerking. Een verhaal kan gespeeld worden in de vorm van een toneelstuk. Een gedicht kan worden gerapt en ga zo maar door. Zo worden andere creatieve uitingsvormen toegevoegd aan het geschreven woord.

Waarom is toneelspelen goed voor de ontwikkeling? • Kinderen spelen graag een andere rol, gaan graag op in hun fantasie. • Door toneelspelen leren kinderen zich beter te uiten. • Toneelspelen bevordert de samenwerking. Welke rol neem je in binnen de groep? • Kinderen krijgen zelfvertrouwen door op te treden voor publiek.

15


Kunst&Expressie recepten Bellenblaas op drie manieren 1: Bellenblaassop voor kleine bellen • 50 ml afwasmiddel • 200 ml warm water • 1 theelepel suiker Roer de suiker door het warme water totdat het is opgelost. Doe dan het afwasmiddel erbij. Roer dit voorzichtig door zodat het niet teveel gaat schuimen. Klaar is je bellenblaas! 2: Bellenblaassop voor kleine en grote bellen • 50 ml afwasmiddel • 0,5 liter warm water • 1 theelepel glycerine (groene zeep) • 25 gram suiker Meng de suiker met het warme water. Roer dit goed door totdat alle suiker is opgelost. Voeg daarna het afwasmiddel en de glycerine toe. Roer voorzichtig (het moet niet teveel schuimen) totdat alles gemengd is. Laat dit mengsel een dag staan en probeer het dan uit. Het kan zijn dat je bellen te zwaar zijn en daardoor te snel naar de grond zakken. Doe er dan wat water bij en probeer het opnieuw, net zo lang tot de bellen licht genoeg zijn. 3: Bellenblaassop voor grote, sterke bellen • 1 liter water • 50 gram suiker • 75 gram afwasmiddel • 5 gram behangplakselpoeder Meng de suiker met het warme water totdat alles is opgelost. Voeg daarna het behangplakselpoeder toe en roer totdat dit is opgelost. Daarna roer je voorzichtig het afwasmiddel erdoor. Zorg ervoor dat het niet teveel gaat schuimen. Laat het mengsel 24 uur staan en roer het af en toe even door.


16

Speel-brooddeeg • 1 kop bloem • 1 kop zout • 0,5 kop water • een paar druppels olie Doe alle ingrediënten in een grote kom en kneed deze goed door elkaar. Maak dan de vorm van het brooddeeg. Is je vorm klaar dan moet je hem in de oven afbakken. Zet de oven op 175 graden (gasoven stand 3 of 4) en in 60 tot 120 minuten (afhankelijk van de dikte van het deeg) bak je het deeg. Klinkt het hol als je er op klopt? Dan is het klaar!

Superzand • 6 koppen speelzand • 3 koppen maïzena • 1,5 kop water Doe alle ingrediënten voorzichtig in een grote kom. Kneed ze vervolgens met je handen goed door elkaar. Je superzand is nu klaar, veel speelplezier!

Tips • Vaak kun je aan recepten of knutselwerkjes kleurstof toevoegen voor een extra gaaf effect. Gebruik hiervoor voedingskleurstof. Dit is makkelijk uit te wassen, niet giftig om binnen te krijgen en bij veel supermarkten te koop. • Zorg dat je altijd een pakje behangplakselpoeder in de kast hebt staan. Gewoon het huismerk van de bouwmarkt is helemaal prima. Behangplakselpoeder kun je heel makkelijk maken, geeft geen vlekken en is makkelijk uitwasbaar. Ideaal voor mooie knutselwerkjes! • Bewaar thuis eens verpakkingsmateriaal, doosjes, flessen, kurken, wc-rolletjes enzovoort. Hier kun je leuke kunstwerken van maken! Nog meer zelf maken? Heb jij wel eens zelf klei gemaakt of een glow-in-the-dark stuiterbal? Verderop in dit boek vind je uitleg over hoe je dit kunt doen. Blader snel verder! Glow-in-the-dark stuiterbal: bladzijde 26 Gekleurd zand: bladzijde 31 Zelfgemaakte klei: bladzijde 36

17


Boekentips Van voorlezen en zelf lezen is bekend dat het één van de beste manieren is om de taalontwikkeling en woordenschat van kinderen te bevorderen en de fantasie te stimuleren. Er zijn veel boeken waar kunst en expressie als thema in voorkomt. Hieronder een aantal leuke boekentips.

• Een fluit voor Nijntje, Dick Bruna Opa Pluis maakt van een gevonden stok een blokfluit om daarmee Nijntje te verrassen. Nijntje is zo blij met dit cadeautje dat zij, na veel oefenen, een liedje kan fluiten voor opa. Bijna zonder fouten. • Nijntje in het museum, Dick Bruna Nijntje mag mee naar het museum. Ze ziet daar allerlei schilderijen. Een leuk verhaal dat tevens uitnodigt, ook al ben je nog klein, om toch eens naar een museum te gaan. • Nijntje wordt kunstenaar, Dick Bruna Nijntje gaat naar het museum en raakt geïnspireerd door al het moois wat ze daar ziet. Ze ontdekt wat je met vormen en kleuren kunt doen.

Voor nul tot twee jaar Veel boeken voor baby’s bevatten bijna geen taal. Het gaat hier vooral om de plaatjes en om samen te kijken en te benoemen wat je ziet. Je kunt er als ouder zelf woorden, een verhaal of geluiden aan toevoegen. Als kinderen wat ouder worden, herkennen ze plaatjes en proberen ze zelf te vertellen wat er gebeurt. Er zijn ook boeken met tekst op rijm. Dit helpt kinderen om gevoel te krijgen bij de manier waarop wij taal gebruiken. Het helpt ook om woorden en zinnen te onthouden.

Voor twee tot vier jaar Kinderen van deze leeftijd volgen steeds beter een verhaal. Ze ontwikkelen zich binnen het voorlezen van vooral luisteren steeds meer naar meedenken en praten. Door aan driejarigen te vragen: “Waar zou dit verhaaltje over gaan, denk je?” bereid je ze voor op het begrijpend lezen op de basisschool.

• Baby ziet… Kijkboek met spiegeltje, Chez Picthall Dit boek speelt in op waar baby’s van enkele maanden al graag naar kijken. Contrasterende zwart-witpatronen, soms gecombineerd met felle kleuren. Pagina’s met allerlei vormen in zwart-wit en in kleur fascineren jonge baby’s. Het stimuleert de visuele ontwikkeling. • Mooie muziek, Marion Billet Dit vierkante, kartonnen boek toont zes muziekinstrumenten en laat door een druk op kleine knopjes hun klanken horen. • Dit ben ik, Fiona Rempt Baby´s kijken graag naar andere baby´s. Dit boekje laat kleurenfoto´s van vier heel verschillende kindjes zien. Met voor baby´s typische houdingen en mimiek. • Weet je, weet je wat… de dieren zeggen?, Marjolein Thiebout en Loes Botman Boekje met zeven realistisch getekende dieren. De tekst is zangerig en ligt prettig in het gehoor. De hele uitgave ademt rust uit. Dit boek kan met wat grotere baby´s bekeken worden.


• Blauwtje en Geeltje, Leo Lionni Prentenboek waarin twee vriendjes, blauwtje en geeltje, als ze elkaar omarmen groen worden. • Eefje Donkerblauw, G. de Kocker Populair prentenboek over een koningin die alleen maar houdt van donkerblauw, maar verliefd wordt op koning Goudgeel. • De schilder en de vogel, Max Velthuijs Prentenboek over een arme schilder die dol is op zijn schilderijen, maar het mooist vindt hij die van een vogel. Om aan geld te komen, moet hij het schilderij met pijn in zijn hart verkopen aan een rijke man. De vogel heeft het helemaal niet naar zijn zin tussen al die dure spullen en hij gaat op zoek naar waar hij thuishoort. Maar hij is nergens welkom. Vindt hij de schilder terug?

18

• De kunstenaar en het blauwe paard, Eric Carle

• Meneer Kandinsky was een schilder, Daan Remmert de Vries Op een dag ontsnapte er uit een van meneer Kandinsky’s schilderijen een blauw, huppelend paardje. Zo begint het verhaal over de schilder Kandinsky. Maar dan, op een dag, is het blauwe paardje spoorloos verdwenen. Meneer Kandinsky blijft eenzaam achter, treurend over het verlies van zijn vriend... • Calder, De draad van Alexander, S. Posthuma Kunstprentenboek over Alexander. Alexander heeft een draad... daarmee kan hij alles maken wat hij in zijn hoofd ziet. Hij vindt de gekste apparaten en voertuigen uit. • De Stip, Peter H. Reynolds Wat doe je met een kind dat zegt dat het niet kan tekenen? Juf weet wel raad met de onwillige Floor. Ze laat haar een stip zetten op een leeg vel papier en vraagt haar het te ondertekenen met haar naam. De humoristische aanpak van het thema ‘tekenen’ geeft zelfvertrouwen en maakt het boek geschikt voor een brede leeftijdsgroep. Een fijn voorlees- en kijkboek voor kinderen vanaf ongeveer vijf jaar. • Heel de wereld, Katy Caprie Met behulp van vele grafische technieken wordt op kunstzinnige wijze een kijk op de wereld gegeven. Vierkant prentenboek met kleuren- en zwart-witfoto’s voor kinderen vanaf ongeveer vier jaar. • Het kleine museum, Alain le Saux In alfabetische volgorde worden 150 woordjes/begrippen (van aarbei, giraf en raaf tot zon) gevisualiseerd door paginagrote kleurenafbeeldingen van (uitsneden van) schilderijen. • Kobe maakt een museum, Ashild Kanstad Johnson De hoofdpersoon in dit originele prentenboek is Kobe. Hij is een boomstam maar ook een gewoon jongetje. Verzamelen is zijn grootste passie. Maar waar laat je al die spullen?

Fraai en kleurrijk prentenboek dat jonge kinderen op een speelse manier kennis laat maken met dieren en kleuren. Maar ook een boek voor alle jonge kunstenaars, ter inspiratie. Leuk om met peuters en kleuters de dieren en kleuren te benoemen en als eerste kennismaking met kunst. Vanaf ongeveer drie jaar. • Rosalie verkleedt zich, Brigitte Minne en An Candaele Eendje Rosalie haalt telkens andere attributen uit haar verkleedkist en dost zich achtereenvolgens uit als piraat, ridder, prinses, goochelaar, danseres en superheld. Maar Rosalie blijft Rosalie! • Raad eens hoeveel ik van je hou: Kleuren, Sam McBratney en Anita Jeram Haasje Hazeltje, bekend van het vele malen herdrukte prentenboek ‘Raad eens hoeveel ik van je hou’, ontdekt de kleuren in de wereld om hem heen. Voor vier tot acht jaar Kinderen vanaf vier jaar krijgen meer interesse in de geschreven taal. De ‘taal’ in boeken wordt wat ingewikkelder en zo leren kinderen spelenderwijs nieuwe begrippen kennen. Samen een boek lezen, versterkt die interesse. Kinderen begrijpen nu de gebeurtenissen van een verhaal en de emoties van de personages steeds beter, waardoor er veel te ontdekken valt!

19


• Naar het museum, Florence Ducatheau Een informatief prentenboek voor kinderen vanaf vijf jaar over naar het museum gaan. Wil je alles weten over het museum en wat er te beleven valt? In dit boek lees je meer over wie er allemaal werken en over soorten musea. Mag je een kunstwerk aanraken? • Een boek, Herve Tullet Door op een geel bolletje te duwen, verschijnt op de volgende bladzijde nog een bolletje. Als je erover wrijft, verandert het van kleur. Maar pas op, als je het boek kantelt, rollen de bolletjes naar één kant. En wat gebeurt er als je in je handen klapt? Elke dubbele pagina geeft de lezer een opdracht waarvan het resultaat op de volgende bladzijde te zien is. Een origineel en erg leuk boek waarbij jonge kinderen uitgenodigd worden om actief mee te doen. Ook leuk van dezelfde schrijver is het boek ‘Kleuren’. Doe wat dit boek je vraagt en ontdek de magie van kleuren.

• Het Grote Rijksmuseum Voorleesboek, Marion van de Coolwijk Kunst is er om naar te kijken. Natuurlijk is er bij elk schilderij een officieel, kunsthistorisch verhaal. Zo’n verhaal kan helpen om een kunstwerk beter te begrijpen. Maar in kunst kun je vooral ook je fantasie kwijt. Wat zie je zelf als je echt goed kijkt? De beste kinderboekenschrijvers uit Nederland en Vlaanderen laten in Het Grote Rijksmuseum Voorleesboek hun fantasie de vrije loop en vertellen hun verhaal bij vijfentwintig beroemde meesterwerken uit het Rijksmuseum. • Kunst voor kinderen, Bridget Giles Een kennismaking met de indrukwekkendste schilderijen en beeldhouwwerken van de wereld. Van Aboriginalkunst tot abstracte kunst, van Michelangelo tot Matisse. Een kleurrijk en duidelijk overzicht van internationale kunst door de eeuwen heen. Bewonder de mooiste meesterwerken en ontdek hoe stijlen voortdurend ontwikkelen. • Een hele kunst, Alex de Wolf Kunst prikkelt de zintuigen en de geest, maar wat ís nu eigenlijk kunst? Een inspirerend kunstboek om voor te lezen aan kinderen vanaf ongeveer zeven jaar. Zelf lezen kan vanaf ongeveer negen jaar. • Het boek zonder tekeningen, B.J. Novak Uniek, eigenzinnig en hilarisch: het eerste prentenboek zonder prenten. Dacht je dat een boek saai is als er geen tekeningen in staan? Dan heb je dat mis! Want dit boek met niets dan woorden is NIET saai. Vraag maar of iemand dit voorleest of lees het zelf voor aan iemand. Pas op: elk woord moet hardop gelezen worden.

Voor negen tot twaalf jaar In deze leeftijdsfase neemt het concentratievermogen en het geheugen van kinderen sterk toe. Vaak lezen kinderen zelf over onderwerpen die hen interesseren. Het is daarom goed om te zorgen voor diverse informatieve boeken die kinderen zelfstandig kunnen lezen. Daarnaast blijft voorlezen belangrijk. Bijvoorbeeld verhalen of artikelen uit kranten en (kinder)tijdschriften. Op deze manier leer je kinderen kennismaken met diversiteit in de wereld. Maar ook leren ze dat ze een plek hebben in de wereld en dat ze deel uitmaken van de maatschappij. • Papieren museum, Ted van Lieshout In zijn papieren museum heeft Van Lieshout bekende en vooral minder bekende kunstwerken verzameld. Hij vertrekt vanuit zijn eigen nieuwsgierigheid en geeft terloops uitleg over verschillende kunsttechnieken (‘aquarel is een deftig woord voor waterverf’). Een beetje zoals je in een echt museum rondloopt dus.


20

21


Kunst&Expressie-activiteiten die je gedaan moét hebben • Met je blote voeten en handen door de verf, scheerschuim, modder of zand. • Samen met je vriendjes en vriendinnetjes een eigen toneelstukje bedenken én opvoeren. • Naar een sprookjesbos gaan. • Dansen in de regen. • Een discofeestje geven. • Strandjutten en een mooi kunstwerk maken van alles wat je vindt. • Met vriendjes en vriendinnetjes de hele straat vol stoepkrijten. • Je een sprookjesfiguur voelen voor één dag. • Glittergel in je haren. • Naar een stille disco (koptelefoon op en dansen maar!). • Meehelpen bij het optuigen van de kerstboom of paastak. • Een kunstwerk maken met graffiti spuitbussen. • Naar een straatfestival gaan. • Een valentijnskaartje schrijven voor iemand die je heel lief vindt. • Naar een theater of muziekvoorstelling gaan. • Op een stuk behang liggen en jezelf laten omtrekken. • Jezelf schminken, dat is grappig joh! • Naar het zomercarnaval in Rotterdam gaan. • Op een didgeridoo spelen. • Gekken-bekken-foto’s maken. • Allemaal een wit shirt aantrekken, je supersoaker vullen met water en kleurstof

Bij kunst en expressie denken we al snel aan knutselen. En knutselen wordt lang niet altijd als stoer ervaren. Gelukkig is kunst en expressie nog veel meer dan dat! Denk bijvoorbeeld aan dansen, muziek maken of toneelspelen. Binnen het thema kunst en expressie is er voor ieder kind wel iets te vinden dat aansluit bij zijn/haar interesse en behoefte. Wij hebben een lijst gemaakt met activiteiten die je als kind minimaal één keer gedaan zou moeten hebben voor je twaalfde verjaardag! Want echt waar, kunst en expressie is niet alleen leuk, maar ook nog eens stoer, grappig, verrassend en soms zelfs spannend! Heel veel plezier met al deze gave dingen!


en dan paintballen! • Schilderen zoals de Aboriginals (met de achterkant van een spijker of satéprikker). • Zingen onder de douche of in bad, want dat galmt zo lekker (zo hard als je kunt)! • Fluiten, met je mond of op je vingers! • Je favoriete liedje neuriën.

22

Activiteiten

23


Portret van jezelf tekenen 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Levensecht

Heb jij al eens een portret van jezelf gemaakt?! Dat is nog best moeilijk, maar wij weten een trucje! Lees snel verder en maak een mooi zelfportret!

foto. Welke vorm heeft je mond? Waar beginnen je ogen? Welke kleur hebben ze? Heb je sproeten? En hoe teken je zo goed mogelijk je haar na? Door goed te kijken, ontdekken kinderen meer over zichzelf.

Beschrijving van de activiteit Met dit zelfportret spelen we een beetje vals. Je begint namelijk met het maken van een foto van jezelf. Je mag zelf kiezen of je een foto maakt van alleen je hoofd of een foto van je hele lichaam. Je kunt ook kiezen voor een actiefoto waar je heel stoer op staat. Of juist een rustige foto. Heb je de foto gemaakt dan print je die uit. Doe dit alleen in zwart, niet in kleur. Pak nu je uitgeprinte foto en een leeg wit blaadje. Je gaat de foto nu overtrekken met carbonpapier. Daarvoor leg je het witte blaadje onderop, dan het carbonpapier en je foto daar precies bovenop. Plak de blaadjes vast aan de tafel met afplakband (schilderstape). Dan kunnen ze niet verschuiven. Heb je geen carbonpapier? Dan kun je de blaadjes ook voor het raam houden. Dan moet je het witte blaadje bovenop houden en de foto eronder. Nu kun je beginnen met je zelfportret. Best makkelijk eigenlijk. Want het enige dat je hoeft te doen, is met een pen of potlood alle lijntjes van de foto overtrekken. Let wel goed op dat je echt alle lijntjes één keer overtrekt! Weet je heel zeker dat je alle lijntjes hebt overgetrokken? Maak dan voorzichtig het afplakband los. Haal je foto en het carbonpapier los van het onderste blaadje en... tada! Je eigen zelfportret! Nu alleen nog inkleuren en klaar!

Wat heb je nodig? Een fototoestel, computer en printer, wit A4-papier, carbonpapier, pen en kleurpotloden of stiften.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Door zichzelf na te tekenen, uiten kinderen zich op een andere manier dan ze normaal gewend zijn. Om het zo goed mogelijk te laten lijken, moet je goed kijken naar de


24

Speel een schaduwspel 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Spelen en onderzoeken

Vaak als we toneelspelen, staan we op het podium en spelen we een rol. Maar er zijn ook andere vormen van toneelspel zoals poppenkast. Je kunt ook een toneelstuk maken van schaduwen. Een beetje lastiger maar wel heel erg leuk!

Wat heb je nodig? Een muur en licht of gebruik de zon om schaduw te maken.

Beschrijving van de activiteit Heb jij weleens gespeeld met jouw schaduw? Door gekke vormen te maken met je handen op de muur? Of op de straat als de zon schijnt? Op deze manier kun je ook een verhaal vertellen! Bedenk eerst wat je wilt uitbeelden. Dit kun je alleen doen of samen. Maak het verhaal niet meteen te moeilijk. Probeer eerst eens uit wat je met je handen wel of niet kunt uitbeelden. Probeer de vormen groter en kleiner te maken. Je kunt ook figuren tekenen op papier of karton. Bijvoorbeeld een huis. Knip de vorm uit en plak deze op een rietje of een satéprikker. Zo kun je allemaal leuke vormen maken om te gebruiken in je schaduwspel! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren hoe licht en schaduw werken. Hoe je verschillende vormen maakt en wat je met je handen en een beetje licht kunt toveren. Als kinderen dit goed begrijpen, kunnen ze samen een ‘schaduwspel’ maken en ervaren ze dat ze goed moeten samenwerken. Handig om te weten Sommige kinderen zijn bang in het donker. Met deze activiteit leer je ze spelenderwijs hoe licht en schaduw werken. Dat kan helpen om kinderen over hun angst voor het donker heen te helpen. Bijvoorbeeld door in de schaduw van een nachtlampje figuren op de muur te maken.

25


Glow-in-the-dark stuiterbal 6-8 jaar 8-12 jaar

Let op! Doe dit altijd samen met een volwassene! Voor het maken van de stuiterbal heb je borax nodig. Dit is een stof waar je heel voorzichtig mee moet zijn! Lees de bijsluiter voor je het gebruikt.


Een glow-in-the-dark stuiterbal? Die maak je zelf! Bedenk zelf welke kleuren je wilt gebruiken. Zet alle spullen klaar en volg de stappen.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen leren dat bepaalde materialen, als je ze mengt, samen nieuwe eigenschappen kunnen krijgen. Dat maakt het spannend.

Beschrijving van de activiteit Verzamel alles wat je nodig hebt en trek handschoenen aan. Dan kun je aan de slag. Stap 1 - Mix de borax, maïzena en het warme water in een kommetje. Mix net zo lang tot alle ingrediënten helemaal zijn opgelost. Stap 2 - Mix de witte lijm en de glow-in-the-dark verf in een apart kommetje. Mix het totdat je geen verschillen meer ziet. De witte lijm is nu niet meer wit en het is één geheel geworden. Stap 3 - Heb je alle ingrediënten in beide kommetjes goed gemixt? Dan mag je de ingrediënten uit beide kommetjes bij elkaar gooien. Begin nog niet meteen met roeren! Laat de ingrediënten eerst even één minuutje op elkaar reageren. Na een minuut begin je met roeren. Door het roeren wordt het een soort deeg dat als een bal aan elkaar blijft plakken. Stap 4 - Als alle ingrediënten samenplakken en een soort deeg vormen, mag je het uit het kommetje halen. Kneed het nu met je handen verder. Door het kneden wordt

Goed om te weten Let op! Borax is matig giftig. Laat kinderen het middel alleen onder toezicht gebruiken. Eet het niet op en gebruik het niet op oppervlakken waar eten wordt bereid. Draag handschoenen bij het gebruik. Borax wordt verkocht in poedervorm of als kleurloos kristalzout. Het is te koop in sommige supermarkten en anders bij de drogist of apotheek. Wat heb je nodig? Per balletje heb je het volgende nodig: • ½ theelepel borax • 4 theelepels maïzena • 4 theelepels warm water • 1 theelepel witte, vloeibare lijm (bijvoorbeeld houtlijm) • 1 theelepel fluorescent of glow-in-the-dark verf (voor elk balletje een andere kleur)

het deeg steeds minder slijmerig. Het wordt ook iets harder maar is wel nog steeds kneedbaar. Stap 5 - Herhaal stap één tot en met vier totdat je zes balletjes hebt. Kies bij stap twee voor ieder balletje een andere kleur verf of fluorescent. Stap 6 - Breek ieder balletje nu in zes stukjes. In totaal heb je dan 36 stukjes. Met al deze stukjes kun je zes stuiterballen maken. Voor ieder balletje pak je zes kleine stukjes. Bedenk welke kleuren je bij elkaar wilt. De stukjes kneed je heel goed door elkaar. Je glow-in-the-dark stuiterbal is nu af!


• 2 bakjes of kommetjes • 2 theelepels • een placemat • (plastic) handschoenen

26

De zandtekenaar 0-2 jaar 2-4 jaar

Levensecht

Jonge kinderen kunnen eindeloos spelen in zand. Liefst in een grote zandbak of op het strand. Maar ook met een klein beetje zand kun je kinderen de mogelijkheden van zand laten ervaren. Beschrijving van de activiteit Pak wat zand en een dienblad. Verspreid op het dienblad een klein laagje zand. Laat zien hoe je in het zand vormen kunt maken. Laat je kind nu ook proberen om de vormen te maken. Het is ook leuk om te raden wat je in het zand tekent. Jonge kinderen kunnen zand nog een beetje vreemd vinden de eerste keer dat ze ermee in aanraking komen. Het is dan ook een hele nieuwe ervaring. In het begin is het voelen van het zand al spannend genoeg. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Spelen met zand stimuleert de handmotoriek en de zintuiglijke ontwikkeling, namelijk het voelen. Vaak worden kinderen rustig van het kneden van zand. Maar ook boosheid en angst kunnen ze kwijt door te graven en te knijpen in het zand. Wat heb je nodig? Een dienblad en wat zand.

27


Fotomemory 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Levensecht

Altijd al een eigen familie-memoryspel willen hebben? Maak het zelf!

gebruiken. Zet de foto’s op de computer. Kies er minimaal tien en maximaal vijftien uit die je wilt gebruiken voor je spel. Print alle foto’s die je hebt gekozen twee keer uit. Je memoryspel is nu eigenlijk al klaar. Als je het leuk vindt, kun je de foto’s op een stuk stevig karton plakken. Net als echte kaartjes! Zorg wel dat je geen vloeibare lijm gebruikt maar Prittstift of plakband. Anders kunnen de foto´s lelijk worden. Leg alle foto’s op de kop door elkaar. Het spel kan beginnen. Veel plezier!

Beschrijving van de activiteit Een spelletje memory is altijd leuk. Maar je eigen memoryspel spelen, is natuurlijk nog veel leuker! Bedenk een onderwerp voor je memoryspel. Denk hierbij aan familie, dieren, sporten of voorwerpen in huis. Ga vervolgens op pad met je fototoestel! Maak overal foto’s van. Maak er wat meer dan je nodig hebt. Dan kun je nog een beetje kiezen. Ben je klaar met het maken van de foto’s? Kies dan welke je wilt

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen vinden memory vaak een leuk spel. Het stimuleert de concentratie en het geheugen. Daarnaast is het goed voor de taalontwikkeling door het benoemen van de plaatjes. Door het bedenken van foto´s die bij het thema horen, is het goed voor de cognitieve ontwikkeling. Handig om te weten Let goed op tijdens een spelletje memory. De kans is sterk aanwezig dat je verliest van je kind. Hoe komt dit? Kinderen hebben een sterk ontwikkeld, zogeheten ‘eidetisch’ geheugen. Dat is nodig om visuele informatie, dus plaatjes, goed te onthouden. In de kindertijd is dit heel belangrijk omdat het ervoor zorgt dat kinderen informatie uit de omgeving goed opslaan. Dat is nodig om te leren. Kinderen zijn in deze fase sterk gericht op het herkennen van vormen, kleuren en afmetingen. Vanaf ongeveer acht jaar worden andere geheugenfuncties belangrijker en neem het eidetisch geheugen langzaam af. Wat heb je nodig? Een fototoestel, computer, printer en eventueel dik papier/karton, een schaar en lijm.


28

Kunst van speksteen Let op! Werken met speksteen geeft veel stof. Doe deze activiteit buiten of op een plek die daarvoor geschikt is. 6-8 jaar 8-12 jaar


Speksteen is een zachte steensoort in verschillende kleuren. Doordat het zachter is dan veel andere steensoorten is het makkelijk te bewerken.

Ook nu houd je de steen af en toe onder de kraan of dompel je hem in een bakje water. Zo wordt je steen nog mooier en gaat hij helemaal glanzen als je goed schuurt. Stap 4: polijsten van de speksteen met olie Ben je tevreden over de vorm en is je steen helemaal glad? Droog hem dan af met een handdoek. Nu kun je hem verder polijsten met een beetje slaolie. Doe een paar druppels op de steen en wrijf het met een doek goed in. Dit kun je eventueel een paar keer herhalen. Glanst je steen mooi? Dan is je kunstwerk klaar!

Beschrijving van de activiteit Werken met speksteen gaat in verschillende stappen. Volg de stappen hieronder om je eigen kunstwerk te maken. Stap 1: de voorbereiding Bedenk eerst wat je wilt maken. Wil je iets kleins maken zoals een hangertje voor een ketting, of wil je een groter kunstwerk maken? Denk dan na over de vorm. Bij voorbeeld een hartje, haaientand of driehoekje. Of maak je een fantasievorm? Weet je wat je wilt maken? Pak dan een stuk speksteen om jouw kunstwerk mee te maken.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat speksteen anders voelt en dat je er vormen en beelden van kunt maken. Het bewerken is goed voor de fijne motoriek. Zelf iets creëren is goed voor het creatieve proces en de fantasie. Als het kunstwerk klaar is, kunnen kinderen er erg trots op zijn. Dit is goed voor het zelfvertrouwen.

Stap 2: bewerken van speksteen met een vijl Je zorgt met een vijl dat je een grote versie maakt van wat je uiteindelijk wilt maken. Kijk goed naar je steen en draai hem af en toe om. Werk eerst met een grove vijl en daarna met een fijne vijl. Stap 3: schuren en polijsten van de speksteen Heeft de speksteen ongeveer de vorm die je had bedacht? Dan wordt het tijd voor de details. Hiervoor gebruik je grof schuurpapier. Hiermee kun je veel fijnere details maken dan met een vijl. Werk met het schuurpapier de hele steen rond en maak hem mooi glad. Houd de steen tussendoor eens onder de kraan of dompel hem in een bakje met water. Zo kun je de kleuren mooi zien! Zorg er met schuurpapier voor dat alle krassen verdwijnen. Ben je tevreden met de vorm en zitten er geen krassen meer op de steen? Dan ga je verder met watervast, fijn schuurpapier. De steen moet nu helemaal glad worden!

Tips Het werken met speksteen is erg leuk maar geeft wel veel stof! Het is slim om de activiteit buiten te doen. Kan dit niet, zorg dan dat je een ruimte kiest zonder elektrische apparaten. Je kunt het steenstof gemakkelijk verwijderen met een borstel en een vochtige doek. Laat kinderen niet in een kleine ruimte met speksteen werken. Bereid kinderen voor op de mogelijkheid dat speksteen kan breken. Bespreek deze mogelijkheid om teleurstelling achteraf te voorkomen. Wat heb je nodig? Een of meerdere stukken speksteen, een grove en fijne vijl, grof en fijn watervast schuurpapier.

29


Geluiden ontdekken 0-2 jaar 2-4 jaar

Samen

Je kunt met veel voorwerpen geluiden maken. Kleine kinderen vinden dit vaak heel verrassend! Beschrijving van de activiteit Met kleine kinderen kun je heerlijk geluiden ontdekken. Bijvoorbeeld door het scheuren of frommelen van papier - vooral een beetje hard papier. Je kunt spulletjes overgieten van de ene pan, schaal of beker in een andere. Bijvoorbeeld rijst, bruine bonen of andere losse elementen. Let natuurlijk wel op dat de kinderen er geen gevaarlijke dingen mee doen. Je kunt ook ratelen langs een kammetje of een kammetje langs de tafelrand halen. Ontdek samen steeds meer leuke geluiden! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen leren geluiden te herkennen. Ze ontdekken hoe ze zelf geluiden kunnen verzinnen en beleven hier plezier aan. Het is goed voor het gevoel van veiligheid en vertrouwen in hun eigen omgeving. Ze ervaren dat je je samen kunt verwonderen over verschillende geluiden. Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Bij de allerkleinsten doe je dit samen met je kind op schoot. Kijk bij jonge kinderen goed naar hun reactie. Wat vinden ze leuk, grappig of misschien een beetje spannend? Geef ze vertrouwen door dichtbij te blijven en je kind gerust te stellen als het een beetje spannend is. Iets grotere kinderen kunnen zelf geluiden maken. Wat heb je nodig? Verschillende soorten papier, schuimplastic met bobbeltjes, potjes en pannetjes en los materiaal zoals bonen en rijst.


30

Gekleurd zand 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Het Nederlandse zand is lichtbruin. Als je naar een mooi tropisch eiland gaat, zou het zomaar kunnen zijn dat je wit zand tegenkomt. Bij vulkanen kom je soms ook zwart zand tegen. En in de woestijn kan zand soms rood zijn. Heb jij weleens roze zand gezien of groen zand? En wat denk je van blauw?

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen zien het effect van twee materialen op elkaar. Dit is goed voor de creatieve en zintuigelijke ervaring. Ze leren dat er creatieve mogelijkheden zijn met verschillende materialen. Ze ervaren succes als ze het kunstwerk hebben gemaakt.

Beschrijving van de activiteit Kies een mooi plekje buiten waar je goed kunt stoepkrijten. Kies dan een mooie kleur stoepkrijt uit en leg een beetje zand op de tegel. Ga nu met het stoepkrijt door het zand. Je mag best een beetje hard duwen. Het maakt niet uit wat je tekent. Door vaak met je stoepkrijt door het zand te gaan, krijgt het zand de kleur van je stoepkrijt! Je kunt het zand ook nog even extra door de kleuren heen wrijven. Je kan dit doen met alle verschillende kleuren stoepkrijt die je maar wilt. Door elkaar of juist niet.

Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Help kinderen met het gekleurde zand in een potje, vaasje of flesje te doen. Je kunt ze laten zien hoe je kleuren om en om of met een bepaald patroon kunt maken. Zo ben je spelenderwijs bezig met ordenen, meten en tellen. Veel plezier! Wat heb je nodig? Stoepkrijt (verschillende kleuren), zand en een doorzichtig potje, vaasje of flesje.

Met een glazen potje, flesje of vaasje kun je van het gekleurde zand ook nog een supergaaf kunstwerk maken. Maak verschillende laagjes van de kleuren en strooi ze voorzichtig op elkaar. Zorg ervoor dat je het potje helemaal tot de rand toe vult, anders gaan de kleuren door elkaar.

31


Brei een sjaal met je handen 6-8 jaar 8-12 jaar


Breien kan ook met je handen. Je gebruikt je hand als hulpstuk waarop je gaat breien. Zo maak je een sjaal met handbreien! Beschrijving van de activiteit Maak de wol vast aan je pink met een knoopje. Houd je handpalm naar boven. Rijg de wol nu om en om tussen je vingers richting je wijsvinger. Doe dit niet te strak. Ben je om je wijsvinger heen dan rijg je weer terug naar je pink. Je duim doet niet mee. Doe dit twee keer. Je ziet nu overal twee stukjes wol. Nu trek je het onderste stukje wol over het bovenste stukje wol over je vinger heen. Controleer altijd of je twee strengetjes wol per vinger hebt voordat je ze over elkaar heentrekt. Het stukje wol dat je aan je pink hebt vastgemaakt, doet NIET mee. Dat maak je straks los als de sjaal iets langer is. Heb je bij je wijsvinger, middelvinger, ringvinger en pink de stukjes over elkaar heen gehaald? Dan ga je weer heen en terug rijgen, net als in het begin. Nu heb je weer twee stukjes wol. Trek weer het onderste stukje over het bovenste stukje. Dan ga je weer heen en weer rijgen. Blijf dit herhalen. Als je na een tijdje je hand omdraait, zie je op de bovenkant van je hand al het begin van de sjaal! Blijf rijgen en de stukjes over elkaar heen halen tot je vindt dat de sjaal lang genoeg is. Haal dan voorzichtig de lussen van je vingers. Haal het uiteinde van de wol nu voorzichtig door de lussen die van je vingers komen. Hierna trek je het strak aan. Klaar is jouw sjaal! Als je het leuk vindt, kun je de sjaal nog versieren met kralen.

Wat heb je nodig? Een bol (dikke) wol. Ben je al wat verder? Dan kun je twee bollen gebruiken in verschillende kleuren. Tips! • Als je dikke wol gebruikt, krijg je een bredere sjaal. • Het duurt ongeveer een uur voordat de sjaal klaar is. • Voor één sjaal heb je ongeveer één bol wol nodig. • Wil je tussendoor even stoppen? Dan kun je het breiwerk van je hand afhalen. Doe dit heel voorzichtig. Let op met het terugzetten op je vingers: de lus waar de wol naar de bol gaat, moet bij je pink. Want je begint en eindigt altijd bij je pink. • Lukt het allemaal heel goed? Dan kun je de techniek aanpassen door bijvoorbeeld met twee soorten wol tegelijkertijd te handbreien. • Lukt het niet meteen? Geef niet op. Het is dan juist leuk als het wel lukt! • Rijg niet te strak! Dan krijg je koude vingers. En het is makkelijker om de lusjes over elkaar heen te trekken als het wat losser zit.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit is goed voor de fijne motoriek. In het begin lijkt het moeilijk. Maar als je eenmaal weet hoe het moet, is het vooral een ontspannende en gezellige activiteit. Kinderen ervaren dat het helpt als je soms even doorzet of volhoudt.


32

Hoorspel maken 6-8 jaar 8-12 jaar

Levensecht

Als je een verhaal vertelt met echte geluiden erbij is het bijna een film. Maak je eigen hoorspel! Beschrijving van de activiteit Bedenk eerst een verhaal. Wat wil je vertellen? Dit kun je alleen doen of samen. Schrijf het verhaal kort op. Bedenk ook vast welke geluiden erbij horen. Bijvoorbeeld harde wind, een telefoon, een auto die de motor start of een deur die opengaat. Schrijf alle geluiden op die in je verhaal zitten en ga op zoek naar deze geluiden. Hoe kun je die zelf maken? Je kunt ze echt maken door bijvoorbeeld een deur open en dicht te doen. Maar je kunt ze natuurlijk ook maken door het geluid van een piepende of krakende deur na te doen. Ben je met een groepje? Bedenk wie het verhaal vertelt en wie welke geluiden maakt. Heb je alles goed voorbereid? Je verhaal, welke geluiden erbij horen en hoe je ze kunt maken? Dan ben je klaar voor je hoorspel! Je kunt de geluiden ook opnemen met een telefoon of camera. Let dan goed op wanneer je welk geluid moet afspelen. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen leren redeneren en verbanden leggen. Welke geluiden horen en passen in het verhaal. Ze ervaren wat geluid kan doen met een verhaal en de beleving. Hierdoor ervaren ze het belang van intonatie en het effect hiervan. Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Volg de aanwijzingen en opdrachten op van kinderen. Stuur ze door vragen te stellen, geef niet direct oplossingen.

Wat heb je nodig? Pen en papier, eventueel een telefoon of camera om geluiden mee op te nemen en een gezonde dosis fantasie.

33


Huis-, tuin- en keukenmuziek 0-2 jaar 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar

Levensecht

Muziek maken met instrumenten is natuurlijk heel leuk, maar muziek kun je met van alles maken. Doe eens gek. Trek de kastjes open en probeer muziek te maken met alles wat je tegenkomt!

mooi geluid ontstaat. Stimuleer kinderen om geluiden te ontdekken en geef ze de ruimte om te experimenteren. Laat ze zelf de materialen in huis uitzoeken. Wat heb je nodig? Je kunt alles gebruiken wat aanwezig is. Het is wel aan te raden om kostbare materialen weg te zetten of vooraf duidelijke afspraken te maken.

Beschrijving van de activiteit Waar denk jij dat je allemaal muziek mee kunt maken? Kijk eens rond in het huis. In de keukenkastjes en bij je eigen speelgoed. Je kunt met heel veel dingen muziek maken. Met pollepels trommelen op pannen, met theelepeltjes tegen glazen tikken of rinkelen met sleutelbossen. Alles maakt geluid. Ontdek eerst welke verschillende geluiden je allemaal kunt maken. Probeer daarna eens een melodie te maken met al deze geluiden en maak er een gezellig muziekspektakel van. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Het is natuurlijk erg leuk om muziek te maken met zoveel mogelijk dingen in en om het huis. Kinderen ontdekken de mogelijkheden van verschillende levensechte materialen. Ze ontdekken en herkennen dat verschillende materialen andere geluiden maken. Het herkennen van geluiden in het huis geeft een gevoel van basisveiligheid. Jonge kinderen ontdekken door te voelen en te pakken, zij grijpen spelenderwijs de wereld om hen heen. Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Jonge kinderen doen dit eigenlijk vaak al automatisch. Ze willen met alles dat ze vastpakken ergens op tikken of slaan. Zorg dat er verschillende materialen beschikbaar zijn. Kijk naar hoe kinderen reageren. Kijk verrast, blij of geschrokken als er een


34

Je eigen fantasiefiguur 4-6 jaar 6-8 jaar


Door lijnen door elkaar te tekenen, kun je hele mooie tekeningen maken. Bijvoorbeeld een fantasiedier! Beschrijving van de activiteit Pak een groot vel papier en een potlood. Nu teken je allemaal lijnen door elkaar. Die lijnen mogen alle kanten opgaan. Zorg er wel voor dat je allemaal vakjes krijgt. Die vakjes kleur je in. Dit kan met viltstiften of kleurpotloden. Heb je een paar vakjes ingekleurd? Probeer er dan een vorm in te zien. Zie je al het begin van een dier? Of een ander fantasiefiguur? Maak er nu jouw eigen fantasiefiguur van door de vakjes verder in te kleuren. Het is een fantasiefiguur dus jij mag helemaal zelf bedenken hoe het eruit gaat zien! Je kunt er natuurlijk ook een schilderij van maken. Gebruik dan verf op een schilders

Tip Wanneer je kind niet gelijk een figuur ziet, stimuleer je kind dan om de vakjes verder in te kleuren. Je kunt samen op zoek gaan naar een dier of figuur. “Misschien is dit wel een poot. En als we dat vakje ernaast inkleuren, wordt dat misschien wel de buik.”

doek of een groot vel papier. Karel Appel, een beroemde Nederlandse schilder, heeft veel fantasiedieren geschilderd. Zoek het maar eens op in de bibliotheek of op internet! Misschien wil je er eentje namaken?

Het is een fantasiefiguur dus niets is fout! Drie oren of vier ogen, het mag allemaal. Wat heb je nodig? Een groot vel papier of schildersdoek en potlood of viltstift voor de lijnen. Voor het inkleuren gebruik je potloden, viltstiften of verf en kwasten.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit prikkelt de fantasie. Kinderen zijn vaak erg geduldig en vol verwon dering over wat er kan ontstaan. Zij ervaren dat er verschillende manieren zijn om tot een resultaat te komen. Dat ze inspraak hebben en mogen beslissen geeft veel zelfvertrouwen.

35


Zelfgemaakte klei 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Let op! Bij deze activiteit moet je koken. Vraag een volwassene om je hiermee te helpen. Spelen en onderzoeken

Bijna alle kinderen vinden klei leuk. Lekker kneden, felle kleurtjes en erg leuk om allerlei figuurtjes mee te maken! Je kunt klei natuurlijk kopen bij de speelgoedwinkel. Maar... je kunt het ook zelf maken! Het is niet alleen goedkoop, maar ook makkelijk en vooral erg leuk om te doen!

platslaan en iets nieuws maken, kan kinderen lang bezighouden. Kinderen kunnen met kleien ook ervaringen opdoen die aan de basis liggen van het later goed leren rekenen. Allemaal brokjes kunnen weer worden samengevoegd tot één. Zo leren ze dat de totale hoeveelheid niet verandert, maar dat je het wel kunt verdelen.

Beschrijving van de activiteit Zet alles klaar wat je nodig hebt. Dan kun je aan de slag! Stap 1 - Meng alle ingrediënten met elkaar in een kom. Stap 2 - Mix het goed met een garde. Het wordt een beetje rommelig en duurt wel even voor het allemaal goed door elkaar is. Mix net zo lang totdat bijna alle klontjes weg zijn. Stap 3 - Vraag een volwassene om even te helpen want nu ga je koken! Kook je mengsel op middelhoog vuur en blijf steeds roeren. Dit duurt even maar blijf roeren tot het een bal deeg wordt. Haal het deeg van het vuur als het één grote bal is geworden. Bestrooi een placemat met bloem en leg het deeg daarop. Pas op, het is warm! Laat het nu 20 tot 30 minuten afkoelen. Stap 4 - Is het deeg goed afgekoeld? Dan kun je gaan kneden! Blijf er bloem bij doen tot het deeg niet meer kleeft. Nu kun je ook extra ingrediënten erbij doen. Bijvoorbeeld glitters of kleurstof. Stap 5 - Je klei is helemaal klaar! Tijd om lekker te kleien en er iets moois van te maken.

Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Laat verschillende manieren en vormen zien aan kinderen. Hoe je kunt rollen of met een glaasje rondjes kunt uitsteken. Je leert kinderen spelenderwijs vormen en kleuren. Wat heb je nodig? Voor het deeg: • 1 kopje bloem • 1 kopje warm water • 2 theelepels zout • 2 theelepels cream of tartar (dit is online verkrijgbaar of bij bakwinkels, in het Nederlands wordt het soms ook wijnsteenpoeder genoemd) • 2 theelepels olie • een pakje Jello van 8,5 gram (in verschillende kleuren verkrijgbaar bij Albert Heijn) Bij het kneden: • extra bloem • kleurstof of glitters

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kleien bevordert de fijne motoriek en de creativiteit van kinderen. Spelen met klei versterkt de gevoeligheid van de handen. Het proces van vormen, veranderen,


36

Net even anders 6-8 jaar 8-12 jaar

Participatie

Vind jij het einde van sommige verhalen of films niet leuk?! Maak dan je eigen einde aan het verhaal! Beschrijving van de activiteit Kies een verhaal waarvan je het einde niet zo leuk vindt. Bijvoorbeeld van een bekende film of een boek. Bedenk hoe het verhaal volgens jou zou kunnen gaan. Heb je een goed idee? Dan kun je het verhaal gaan schrijven. Schrijf het verhaal zodat het begin hetzelfde is, maar het einde een beetje of heel anders. Je kunt dit ook met vriendjes en vriendinnetjes doen. Kies samen een verhaal en bedenk met z’n allen een ander einde aan het verhaal. Je kunt dit doen in overleg. Of om de beurt een zin. Of je schrijft zonder te overleggen allemaal een ander einde. Leuk om te vergelijken als je klaar bent! Had iedereen hetzelfde idee? Of zijn de verhalen heel anders geworden? Je kunt ook één van de verhalen kiezen om na te spelen. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit is goed voor de ontwikkeling van de fantasie. Kinderen leren van elkaar, moeten overleggen en goed naar elkaar luisteren. Ze moeten ook samenwerken en vertrouwen hebben in anderen. Zo oefenen ze vaardigheden die nodig zijn in de maatschappij. Wat heb je nodig? Eventueel papier en pen.

37


Poppenkast 0-2 jaar 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar

Interactie

Een echte favoriet bij jongere kinderen. Poppenkast!

Tip Ook hele jonge kinderen genieten al van kijken naar knuffels en poppen. Je kunt voor de jongste kinderen een theater maken met favoriete knuffeldieren.

Beschrijving van de activiteit Bouw je eigen theater! Maak eerst de poppenkast, dit kan al door een tafel op de zijkant te zetten. Hier kun je dan achter zitten. Zet wat stoelen klaar of leg wat kussens op de grond voor het publiek. Trek de handpoppen aan en begin het verhaal. Iets oudere kinderen kunnen zelf een verhaal verzinnen en een voorstelling geven! Vriendjes, vriendinnetjes en ouders kunnen dan het publiek zijn.

Wat heb je nodig? Handpoppen of knuffels, een vorm van poppenkast (bijvoorbeeld een kleine tafel op de zijkant zetten). Oude sokken/washandjes en textielstiften als je zelf de poppen maakt.

Voor jongere kinderen kunnen ouders een voorstelling geven. Laat de kinderen dan na de voorstelling aan de slag gaan met de poppen. Durven ze de handpoppen aan hun hand te doen? En zelf achter de tafel te kruipen? Geef ze alle ruimte en laat ze heerlijk opgaan in hun eigen fantasiewereld. Heb je geen handpoppen? Dan kun je die zelf maken! Van bijvoorbeeld oude sokken of washandjes. Met textielstiften kun je hierop tekenen. Of je kunt er dingen op plakken of lijmen. Je kunt ook je favoriete knuffels gebruiken. Laat die bewegen en verzin er stemmetjes en geluiden bij. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Door rollenspellen voor te doen, stimuleer je de taalontwikkeling van kinderen. Als kinderen zelf kunnen spelen, kunnen ze opgaan in hun fantasiewereld. Ze leren zich ook te verplaatsen in anderen. Ze kunnen hun emoties leren verwoorden en uitspelen, bijvoorbeeld door het praten via de pop.


38

Je eigen rap maken 6-8 jaar 8-12 jaar

Interactie

In de muziek wordt meestal gespeeld in een bepaald ritme. Je kunt een muziekstuk tikken in een ritme 1, 2, 1, 2, 1, 2 en zo verder. Of 1, 2, 3, 1, 2, 3, 1, 2, 3 of 1, 2, 3, 4, 1, 2, 3, 4, 1, 2, 3, 4 enzovoort. De tijd die het kost om een groepje te tikken (1, 2, 3, 4), noem je de maat.

Rap is een bepaalde zangstijl die je veel tegenkomt in hiphopmuziek. Rap is een manier van praten in een bepaald ritme. Rappers worden ook wel eens moderne dichters genoemd. Dichters hebben het over de dingen die hen bezighouden. Het maken van een rap kun je alleen doen. Maar is natuurlijk ook heel leuk om samen te doen met vrienden en vriendinnen. Lees snel verder voor handige tips en maak je eigen stoere rap!

starten met je refrein (dat stukje dat steeds terugkomt in een liedje). Als je een goed refrein hebt, wordt het tijd voor de coupletten (dat is de tekst tussen de refreinen door). Probeer twee of drie coupletten te schrijven waar je refrein steeds tussen past.

Beschrijving van de activiteit Bij het maken van een rap zijn drie dingen belangrijk. Het ritme, de tekst en de ‘performance’.

Stap 3: de performance Bij een rap is de manier waarop je het brengt natuurlijk heel belangrijk: je performance. Probeer tijdens het schrijven ook al te performen. Het is best lastig om te rappen op de maat. Zijn zinnen te lang of te kort dan heb je dat tijdens het schrijven meteen in de gaten. Gebruik een spiegel om te oefenen en geef elkaar tips. Is alles klaar en heb je goed geoefend? Dan is het tijd voor je optreden! Wie is jouw publiek?

Stap 1: het ritme Bedenk een ritme waarop je een rap wilt maken. Dit kun je zelf verzinnen of je kunt

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat ze in een rap kunnen verwoorden en uitdrukken wat ze voelen,

een bestaand ritme van een liedje gebruiken. Je hebt ook spullen nodig om het geluid van het ritme te maken. Hiervoor kun je van alles in huis gebruiken. Bijvoorbeeld een emmer, een koektrommel, een krant of het tafelblad. Noem maar op.

willen en doen. Ritmes helpen bij dingen onthouden. Kinderen oefenen met het geven van hun mening en oefenen het geven van een optreden (performance). Het geven van een optreden is goed voor het zelfvertrouwen.

Stap 2: de tekst Bij een rap is, eigenlijk net als in een gedicht, het ritme van de woorden heel belangrijk. Probeer te rappen binnen vier maten. Als een zin lekker loopt binnen vier maten (dus het rijmwoord valt op de vierde maat) dan heb je een ‘flow’. Je gebruikt rijmwoorden zoals ‘doel’ en ‘cool’ of ‘plek’ en ‘gek’. Maar je kunt ook het zogenaamde klinkerrijm gebruiken. De klinkers zijn gelijk, de medeklinkers niet. Bijvoorbeeld ‘knoop’ en ‘loopt’ of ‘taart’ en ‘raam’. Begin met het opschrijven van heel veel rijmwoorden. Die kun je dan gebruiken in je rap. Voor het schrijven van de tekst kun je het beste

Tip Maak een filmpje van het optreden en kijk samen de beelden terug. Laat zien hoe goed en knap het is. Zo ervaren kinderen dat het fijn is dat je gezien wordt, positief benaderd wordt en persoonlijke aandacht krijgt. Wat heb je nodig? Pen, papier en eventueel muziekinstrumenten (of iets anders om de maat mee aan te geven).

39


Fotografie optisch bedrog 6-8 jaar 8-12 jaar


Niets is wat het lijkt. Of tenminste... niet alles is wat het lijkt. Soms worden je hersenen voor de gek gehouden. Je denkt iets te zien maar in werkelijkheid is het anders. Er zijn een paar grappige trucjes om zelf dit soort foto’s te maken. Beschrijving van de activiteit Waarschijnlijk ben jij ongeveer even groot als je vriendje of vriendinnetje. Ga maar eens naast elkaar staan. Laat nu iemand een foto van jullie maken waarop je jullie hele lichaam ziet. Je kunt het ook laten lijken alsof een van jullie véééél groter is dan de ander. Blijf zelf staan waar je staat. Je vriendje of vriendinnetje zet drie grote stappen recht naar achteren. Nu maakt iemand eenzelfde foto vanaf dezelfde plek als de eerste keer. Kijk maar eens wat er gebeurt?! Jij lijkt veel groter dan de ander! Probeer dit ook eens met je ouders.

Gebroken of één geheel - Pak twee grote dozen. Zet deze ongeveer een halve meter uit elkaar op de grond. Zet de open kant naar beneden. Ga zelf bij een van de dozen liggen met je benen onder de doos. Knip hiervoor een stukje uit de zijkant van de doos. Zo kun je eronder liggen terwijl de doos recht op de grond staat. Een vriendje of vriendinnetje gaat bij de tweede doos liggen. Maar dan met zijn of haar hoofd en middel onder de doos. Alleen de benen steken uit. Vraag nu iemand om van bovenaf een foto te maken. Op de foto zie je alleen het bovenlichaam van de één en de benen van de ander. Maar dan wel met een groot leeg gat in het midden! Gek he?

Door te spelen met de plek waar je staat en de plek waarvandaan je de foto neemt, kun je heel veel grappige beelden maken. Zo kan het lijken alsof je een auto wegblaast. Je kunt een vliegtuig vangen, de zon beethouden of je bent zo sterk dat je de toren van Pisa tegenhoudt met je handen! Een paar voorbeelden die je zelf kunt proberen. Groter of kleiner - Probeer jezelf groter of juist kleiner te laten lijken dan een ander voorwerp of persoon. Dat kan door de afstand tussen de twee voorwerpen groter te maken. Maak de foto een beetje vanaf onder. Daardoor lijkt het voorwerp dat vooraan staat op de foto veel groter.


Probeer zelf uit wat je nog meer kunt doen!

40

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat er verschillende manieren zijn om beelden te creëren. Je kunt een beeld maken waarop iets totaal anders lijkt dan het in werkelijkheid is. Bij deze activiteiten kun je veel proberen, onderzoeken én creatief zijn. Kinderen leren ook te redeneren. Neem niet alles zomaar aan wat je hoort of ziet. Tips Probeer eerst eens samen wat voorbeelden na te doen. Daarna kun je kinderen motiveren om zelf iets nieuws te bedenken door vanuit verschillende posities foto’s te maken. Wat heb je nodig? Een fototoestel of telefoon met camera.

41


Wij gaan op berenjacht 2-4 jaar 4-6 jaar

Interactie

Wij gaan op berenjacht is één van de meest bekende en geliefde klassieke kinderverhalen ooit. In dit verhaal beleven de kinderen het avontuur van een berenjacht. Er staat ze van alles te wachten. Aan de hand van de verhaallijn gaan de kinderen op pad. Door alles in het verhaal zelf te doen en uit te beelden, wordt het een spannend avontuur. Beschrijving van de activiteit Vertel met een spannende stem dat we op berenjacht gaan. Met je handen op je knieën maak je het geluid van lopen. Je komt allerlei hindernissen tegen: de deur, een muur, water, modder, een boom. Elke hindernis wordt genomen met de woorden: “Een deur... water... wat moeten we doen? We kunnen er niet onderdoor. We kunnen er niet overheen. Dan gaan we er doorheen.” Gebruik begeleidende gebaren bij het openen van de deur, zwemmen en klimmen. Tussendoor blijf je het Tip Lees het verhaal van tevoren door. Zet vast wat materialen klaar die het verhaal ondersteunen. Iets waar onderdoor gekropen kan worden, iets waar overheen geklommen kan worden, enzovoort.

loopgeluid maken met je handen op je knieën. Uiteindelijk kom je bij het berenhol. We gaan naar binnen. Handen vooruit want het is donker: “Ik zie niks... ik voel iets... wat is het? Het is zacht, het is warm, het beweegt, het doet zijn ogen open. HET IS DE BEER! Rennen...“. In snel tempo ga je in omgekeerde volgorde weer helemaal terug. Tot de deur die dichtslaat. Einde. Hè hè, we zijn weer thuis.

Wat heb je nodig? Ruimte om met de kinderen de hindernissen van het verhaal te beleven. Eventueel het boek ‘Wij gaan op berenjacht’ om het verhaal kracht bij te zetten aan de hand van illustraties. Heb je het boek niet, dan kun je de tekst van het verhaal vinden op internet.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Het is een spannend spel. Als de kinderen het al eerder hebben gehoord, bouwt de spanning steeds verder op.


42

Kunstwerk met levensechte materialen 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Levensecht

Maak een kunstwerk met bijvoorbeeld zand, flessendoppen of takjes. Beschrijving van de activiteit Je kunt met verschillende materialen mooie dingen maken. Bijvoorbeeld een schilderij of tekening met echt zand en schelpen! Zorg dat je een groot vel stevig papier hebt. Of een schildersdoek. Bedenk wat je wilt maken. Gebruik verschillende papiersoorten die je op je kunstwerk kunt lijmen. Als je een bruine ondergrond maakt, kun je hier op echt zand en schelpen plakken om een mooi strand te maken. Probeer duinen te maken door een hoopje zand te lijmen. Om de zee te maken, meng je verf met water. Natuurlijk kun je ook andere kunstwerken maken. Bijvoorbeeld van takjes, bladeren of afvalmateriaal dat je opnieuw kunt gebruiken. Of maak iets moois met kurken, flessendoppen, lege melkpakken, oude kranten, lege wc-rollen, enzovoort. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren de eigenschappen en structuren van verschillende materialen. Ze leren dat ze materialen opnieuw kunnen gebruiken en leren zo andere mogelijkheden van de materialen. Dit ondersteunt creatief denken. Recyclen leert kinderen spelender wijs om zuinig om te gaan met de wereld. Wat heb je nodig? Stevig papier of een schildersdoek. Verder kun je zelf bedenken wat je in je kunstwerk kunt gebruiken.

43


Maak je eigen muziekinstrumenten 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Muziekinstrumenten kun je zelf maken! Maak je eigen trommel, fluit en schud kokers en je bent klaar om muziek te maken.

lengte van de buis bepaalt de hoogte van de toon. Hoe langer de buis, hoe lager de toon. Zaag de buizen precies recht af anders klinkt de fluit vals. Zorg dat er geen scherpe stukjes aan de buizen zitten. Maak nu de onderkant van de buizen dicht met wat speelklei. Zet de buizen met elastiekjes tegen een plankje en lijm ze vast. Zorg ervoor dat de bovenkant van de buisjes allemaal op dezelfde hoogte zitten aan de bovenkant van het plankje. Blaas nu voorzichtig over de buizen heen. Je maakt muziek met je eigen panfluit!

Beschrijving van de activiteit Trommel (voor kinderen van 2 tot 8 jaar) Gebruik een oud bakje of potje. Bijvoorbeeld een aardewerkpotje, plastic bakje of leeg (schoon) soepblik. Eerst verf je deze in een mooie kleur. Als de verf goed droog is, ga je verder met het maken van je trommel. Je kunt je trommel ook versieren door er allerlei stukjes papier op te plakken. Pak nu een ballon. Knip het tuitje van de ballon en rek hem even goed op. Nu trek je de ballon over de bovenkant van je bakje waar de opening zit. Het uiteinde van de ballon plak je goed vast op het bakje met sterk plakband. Je trommel is klaar! Nu heb je nog stokjes nodig. Gebruik hiervoor twee satéprikkers. Draai plakband om de scherpe

Gitaar (voor kinderen van 4 tot 12 jaar) Gebruik zes grote elastieken. Rek eerst de elastieken goed uit. Als je het elastiek weer loslaat, moet deze zichtbaar blijven trillen. Pak nu een doos zonder deksel en een lege keukenrol. Maak een gat aan één van de korte kanten van de doos waar de keukenrol precies inpast. Plak deze vast met lijm of plakband. De vorm van je gitaar is nu al af. Je kunt het natuurlijk ook mooi kleuren of beplakken. Nu de snaren nog. Pak een elastiek en rek het uit zodat het rond de smalle kant van de doos past. Het elastiek raakt nu aan drie kanten de doos en aan één kant niet. Dit is waar eerst de deksel van de doos zat. Doe nu alle zes de elastieken om de doos. Let wel goed

kant. Gekleurd plakband (tape) is het leukste. Je kunt het stokje ook nog een kleurtje geven met verf. In plaats van plakband kun je ook een stukje kurk aan het uiteinde van het satéstokje prikken.

op dat de doos stevig genoeg is. Als de elastieken te sterk zijn, kunnen ze de doos fijnpletten. Als je nu langs de elastieken gaat, maakt je gitaar al geluid. Ze maken wel allemaal hetzelfde geluid. Probeer er nu voor te zorgen dat de elastieken losser en strakker zitten. Daardoor maken ze straks allemaal een ander geluid. Je kunt dit doen door aan de achterkant een klein knoopje te leggen in het elastiek. Of er een potlood tussen te stoppen en vast te plakken. Het wordt nog strakker als je het elastiek meerdere keren rond het potlood draait.

Panfluit (voor kinderen van 6 tot 12 jaar) Hiervoor heb je een pvc-buis nodig met een diameter van 15 tot 20 mm. Zaag de pvc-buis in vier stukken: 1 x 26 cm, 1 x 20,5 cm, 1 x 17 cm en 1 x 14,5 cm. De


44

Sambaballen (voor kinderen van 2 tot 6 jaar) Pak een waterballon en vul die met lucht en een handvol rijstkorrels. Nu knoop je de ballon dicht en plak je er papier-maché omheen. Papier-maché maak je door behang lijm te maken volgens de gebruiksaanwijzing op de verpakking. Dan haal je stukjes krant door de behanglijm en plak je die op de ballon. Maak meerdere lagen over elkaar. Gebruik veel lijm en laat het goed drogen! Gebruik een bamboestokje of oud potlood als stokje. Plak dit eerst met plakband vast op het (droge) papier-maché. Verberg het plakband door er nog een laag papier-maché overheen te plakken. Als het papier-maché helemaal droog is (laat het minimaal 24 uur drogen), kun je de sambabal nog mooi verven.

Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Help de kinderen waar nodig maar laat je kind zoveel mogelijk zelf doen. Dat vergroot het zelfvertrouwen. Zo ervaren kinderen hoe het voelt als je trots bent op een resultaat.

Schudkokers (voor kinderen van 2 tot 6 jaar) Schudkokers kun je maken van wc-rollen of van kleine doosjes van toetjes. Vul de

Gitaar

Wat heb je nodig? Voor de trommel Aardewerkpotje of bakje van bijvoorbeeld koeken of een leeg (schoon) soepblik, een ballon, schaar, verf, (gekleurd) plakband en satéprikkers. Voor de panfluit Eén meter pvc-buis met een diameter van 15 tot 20 mm, elastiekjes, een plankje van 9 bij 3 cm, speelklei en een zaag.

Een doos met een deksel (bij voorkeur van schuimplastic of van karton), zes elastieken (hoe dikker hoe beter), een kartonnen rol van keukenpapier en lijm of plakband.

kokers met rijst, bonen, steentjes, zand of iets dergelijks. Dan plak je de kokers af met diverse soorten papier of plastic. Als je telkens twee dezelfde maakt en de kokers zijn verder gelijk van uiterlijk kun je er leuke spelletjes mee doen. Je kunt ook hele grote schudkokers maken die meer een regenbui-effect hebben. Dat kan bijvoorbeeld met een keukenrol. Wil je ze echt groot maken, gebruik dan een pvc-buis.

Sambaballen Een waterballon, rijst, bamboestokjes of een oud potlood, verf en plakband. Voor de papier-maché heb je (oude) kranten nodig en behanglijm.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat je met materialen verschillende geluiden en muziek kunt maken.

Schudkokers Wc-rollen, lege boterdoosjes met deksel of kuipjes van toetjes, papier of plastic om de rollen mee af te sluiten, plakband, papier om de rollen eventueel mee te versieren en materialen om in de rollen te doen zoals rijst, bonen, zand of steentjes.

45


Sardientjes 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Samen

Bij ‘normaal’ verstoppertje spelen, verstopt iedereen zich en zoekt één van de kinderen de rest. Bij sardientjes doe je dit precies andersom! Beschrijving van de activiteit Je begint met het aanwijzen van één verstopper. Die verstopt zich ergens in de ruimte. Alle andere kinderen zoeken nu naar de verstopper. Dit doe je allemaal apart van elkaar (dus niet met z’n allen samen). Vind je de verstopper? Dan verstop jij je ook op diezelfde plek! Nu zitten twee kinderen verstopt op één plek. Ieder kind dat de verstopplek vindt, verstopt zich daar ook. Totdat er nog maar één iemand aan het zoeken is. Vindt hij of zij alle kinderen die verstopt zijn op één plek als sardientjes in een blikje? Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen leren snel van rol te wisselen. Het ene moment ben je zoeker, het andere moment verstopper. Kinderen ervaren wat groepsgevoel is. Dat ontstaat als je samen afspraken maakt en je daaraan houdt. Deze activiteit geeft veel plezier en is tegelijk ook spannend. Wat heb je nodig? Een grote ruimte waar je je kunt verstoppen. Buiten in de woonwijk, in het bos of in het park is dit ook erg leuk! Of speel het eens binnen als het donker is.


46

Zelf jongleerballen maken 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Jongleren kun je met van alles. Van sinaasappels tot pittenzakjes en van kegels tot balletjes. Maar er is natuurlijk niets leuker dan jongleren met zelfgemaakte jongleerballen! Beschrijving van de activiteit Om te jongleren heb je drie balletjes nodig. Je kunt deze het beste één voor één maken. Leg hiervoor rijst, ballonnen, boterhamzakjes en een schaar klaar. Pak een boterhamzakje en vul dit met rijst. Gebruik ongeveer drie tot vier handjes rijst zodat je de inhoud van het zakje makkelijk in het kommetje van je hand kunt houden. Draai het boterhamzakje nu dicht en vouw het overige stuk van het zakje terug om de rijst. Je hoeft er geen knoop in te leggen! Knip met een schaar de blaastuitjes van drie ballonnen af. Pak de eerste ballon, trek de ballon om het zakje met rijst. Pak nu de tweede ballon en trek deze ook om het zakje met rijst. Let op: de opening van de ballon moet op een andere plek komen dan die van je eerste ballon zodat je niets meer ziet van het boterhamzakje. Doe hetzelfde met de derde ballon en je balletje is af! Maak nu ook de andere twee balletjes. Tip: het is slim om steeds een andere kleur te kiezen voor de buitenste ballon. Dat maakt het oefenen met jongleren iets makkelijker! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat ze zelf speelgoed kunnen maken en dat je niet altijd speelgoed in de winkel hoeft te kopen. Wat heb je nodig? Negen ballonnen (eventueel in verschillende kleuren), rijst (je kunt ook zand of meel gebruiken), drie boterhamzakjes en een schaar.

47


Jongleren 6-8 jaar 8-12 jaar


Gooi de ballen in de lucht en probeer ze steeds weer te vangen.

Stap 3 - Pak twee balletjes, in elke hand één. Gooi één balletje omhoog. Als dit op het hoogste punt is (ooghoogte) en weer gaat dalen, gooi je het tweede balletje. Let op: je moet natuurlijk wel beide balletjes weer proberen te vangen in je andere hand! Als dit goed gaat, kun je ook vast het derde balletje pakken. Dit houd je dan gewoon vast in een van je handen en hier doe je nog even niets mee.

Beschrijving van de activiteit Stap 1 - Pak één balletje. Gooi dit ongeveer tot ooghoogte omhoog en vang het weer met dezelfde hand (recht omhoog!). Probeer hierbij stil te blijven staan. Oefen met beide handen. Als dit goed gaat, pak je twee balletjes. Gooi beide balletjes tegelijk recht omhoog en vang deze weer met dezelfde hand.

Stap 4 - Pak alle drie de balletjes. In je ene hand één balletje, in je andere hand twee balletjes. Begin met de hand waarin je twee balletjes hebt. Gooi één balletje Stap 2 - Pak één balletje. Gooi dit ongeveer tot ooghoogte omhoog en vang het met de andere hand (een heel klein beetje schuin gooien!). Probeer hierbij stil te blijven staan. Oefen dit met beide handen.


omhoog, als dit op het hoogste punt is (ooghoogte), gooi je het tweede balletje (uit je andere hand) omhoog. Als dit balletje weer op het hoogste punt is (ooghoogte), gooi je het derde balletje (uit je eerste hand) omhoog. Natuurlijk moet je alle balletjes weer vangen met je andere hand. Blijf doorgaan. Als je een balletje vangt, gooi je die weer omhoog.

48

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Jongleren leer je stap voor stap. Als je één stapje onder de knie hebt, probeer je het volgende (iets moeilijkere) stapje. Kinderen moeten volhouden en blijven proberen totdat ze het in de vingers hebben. Zo ervaren ze dat je door oefenen en doorzetten resultaat boekt! Het vergroot de hersencapaciteit door training van de ooghandcoördinatie en het verbetert de concentratie. Tip Jongleren is leuk voor jong en oud. Voor veel volwassenen is het net zo lastig om te beginnen met jongleren als voor kinderen. Doe dus mee en oefen tegelijkertijd naast elkaar. Wat heb je nodig? Drie jongleerballen.

49


Kleding pimpen 6-8 jaar 8-12 jaar

Let op! Bij het maken van een T-shirt met je eigen print gebruik je bleekmiddel. Vraag een volwassene om te helpen. Zorg dat het bleekmiddel niet op andere materialen komt!


Heb jij oude kleren in de kast liggen die je nooit meer aan hebt? Of schoenen die niet meer zo mooi zijn?! Maak zelf je oude kleren weer supercool en hip!

Stap 4 - Zitten alle plaatjes op beide schoenen? En is de modpodge opgedroogd? Dan smeer je met een kwastje een laag modpodge over alle plaatjes. Laat dit weer helemaal drogen. Smeer het nog twee keer in met modpodge. Tussendoor moet je het steeds goed laten drogen. Is de laatste laag droog? Dan zijn je schoenen klaar. Tijd om ze aan iedereen te laten zien!

Beschrijving van de activiteit Stripboekschoenen Heb jij schoenen die je niet meer draagt? Of die niet zo mooi meer zijn? Maak er stripboekschoenen van!

T-shirt-jurkje Met een oud T-shirt van je vader of moeder kun je een eigen jurkje maken!

Stap 1 - Verzamel plaatjes uit een stripboek of tijdschrift en knip ze uit.

Stap 1 - Vraag aan je vader of moeder of je een oud groot T-shirt mag gebruiken.

Stap 2 - Kies je favoriete plaatjes uit je verzameling. Bedenk vast op welke plek op je schoen je ze zou willen plakken.

Stap 2 - Trek het T-shirt aan. Kijk waar je een band zou kunnen doen. De handigste plek hiervoor is je middel. Kies een mooi touw of lint. Maak dit vast aan je shirt op die plek. Dit kun je doen met naald en draad. Maar bijvoorbeeld ook met een leuke button.

Stap 3 - Weet je zeker wat je waar wilt plakken? Dan kun je beginnen. Je gebruikt voor het plakken modpodge. Dit is een speciaal soort lijm. Smeer met een kwastje voorzichtig wat modpodge op de achterkant van het plaatje. Plak al je plaatjes op je schoenen. Zorg dat het helemaal vol zit met plaatjes en je geen stukje van je oude schoen meer ziet.


Stap 3 - De vorm van je jurkje is nu klaar. Je kunt er natuurlijk nog van alles aan veranderen. Bijvoorbeeld de mouwen eraf knippen. Je kunt de onderkant van het T-shirt in stroken knippen of je halslijn anders maken. Stap 4 - Je kunt je jurk natuurlijk ook nog versieren. Bijvoorbeeld door er mooie kralen aan vast te maken. Of door er met textielverf iets moois op te verven.

50

Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Geef kinderen materialen die ze mogen gebruiken. Laat ze zelf kiezen wat ze willen gebruiken. Zo ervaren kinderen dat ze zelf mogen aangeven wat ze willen en dat ze zelf iets kunnen creëren. Dit vergroot hun zelfvertrouwen. Een keer samen naar de markt voor garen en kralen kan erg leuk zijn!

T-shirt met eigen print Maak je eigen print op een oud T-shirt. Stap 1 - Kies een oud T-shirt dat één kleur heeft, maar geen wit T-shirt. Stap 2- Bedenk wat voor plaatje je kunt tekenen dat je graag op dit T-shirt wilt hebben. Teken dit op een stuk karton. Dit wordt je sjabloon. Knip het plaatje uit en leg het op je T-shirt.

Wat heb je nodig? Voor de stripboekschoenen Gladde, oude schoenen (ballerina’s werken het beste), stripboeken of tijdschriften, een kwastje, schaar, krant of placemat en modpodge (een speciaal soort lijm).

Stap 3 - Pak een oude, platte zeef, een oude (tanden)borstel en wat bleekmiddel (chloor). Let op: bleekmiddel is gevaarlijk! Vraag een volwassene om je te helpen.

Voor het T-shirt-jurkje Oud groot T-shirt, schaar, naald, draad, kralen, touw of lint en eventueel textielverf en kwasten.

Stap 4 - Zorg dat je plaatje op karton goed vastligt op je T-shirt. Zet dit bijvoorbeeld vast met een veiligheidsspeld. Schenk wat van het bleekmiddel in een oude beker en doop de (tanden)borstel hierin. Houd de zeef ongeveer tien centimeter boven je T-shirt. Wrijf nu met de (tanden)borstel over de zeef. Trek een plastic schort aan om te zorgen dat het bleekmiddel niet op je goede kleren komt!

Voor het T-shirt met eigen print Oud egaal gekleurd T-shirt (niet wit), oude (tanden)borstel, oude platte zeef, bleekmiddel (chloor), karton, papier, potlood en schaar.

Stap 5 - Het bleekmiddel trekt de kleur uit je T-shirt. Doordat je plaatje nog op je T-shirt ligt, komt de chloor hier niet bij. Je hebt nu een supergaaf zelfgemaakt T-shirt! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen leren dat je materialen kunt hergebruiken en een nieuwe bestemming kunt geven. Dat je niet altijd iets weg hoeft te gooien. Het maakt ze trots als ze zelf iets gemaakt hebben. Ze zien dat kleine veranderingen soms een groot effect hebben.

51


Op culturele danstour 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Levensecht

Elk land heeft een danstraditie. Zo kennen we in Nederland de klompendans. Maar wat denk je van de Argentijnse tango, de Spaanse flamenco, de Weense wals, de regendans van de indianen en de krijgersdans van de Nieuw-Zeelandse Maori?! Beschrijving van de activiteit Verzamel verschillende muziekstijlen bij elkaar. Denk hierbij aan klassiek, house, dance, volksmuziek, enzovoort. Je kunt op YouTube bijvoorbeeld leuke filmpjes en muziek vinden. Als de muziek begint, start ook de culturele danstour. Hoe dans je eigenlijk op klassieke muziek of op housemuziek? Denk zelf ook eens na over traditionele dansen als de klompendans of de Griekse sirtaki. Ken je er nog meer? Dans er gezellig op los samen! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit leert kinderen over verschillende gewoontes en culturen in de wereld. Daarnaast maken ze kennis met verschillende bijzondere soorten muziek. Kinderen krijgen de ruimte om verschillende muziekstijlen te ontdekken en ontwikkelen zo hun persoonlijke voorkeuren. Dansen is ook goed voor de expressie. Tip Laat kinderen niet alleen kennismaken met verschillende muzieksoorten maar vertel ze ook over de verschillende landen en de culturen die erbij horen. Ontdek samen welke gewoontes of gebruiken jullie nog niet kennen. Gebruik ook bijpassende kleding. Wat heb je nodig? Muziek en eventeel internet voor het opzoeken van muziek en dans.


52

Dansspiegels 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Participatie

In een spiegel zie je jezelf. Je spiegelbeeld doet precies wat jij ook doet. Hoe zou het zijn om zelf de spiegel te spelen? Beschrijving van de activiteit Deze activiteit doe je samen. Eén iemand speelt de spiegel. Spreek van tevoren af wie dit is. Natuurlijk kun je later omruilen. Ga tegenover elkaar staan met je gezicht naar elkaar toe. Wat gebeurt er als je je hand optilt? De spiegel doet nu precies hetzelfde. Probeer zoveel mogelijk bewegingen uit. Wissel drukke en rustige bewegingen af. Zet nu een rustig muziekje op. Eén iemand begint gezellig te dansen op de muziek. Blijf wel op je plek staan. De ander is de spiegel en probeert de dans op precies dezelfde manier na te doen. Als het liedje is afgelopen, kun je omruilen. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen leren door te imiteren. Uit onderzoek blijkt dat het vermogen tot imiteren de basis vormt voor wederzijds begrip en inlevingsvermogen. Als kinderen (maar ook volwassenen) geboeid kijken naar gedrag van anderen, worden in hun hersenen delen geactiveerd die dat gedrag zelf zouden vertonen. Door anderen na te doen, laat je merken dat je de ander begrijpt. Zo leer je dus tegelijkertijd! Wat heb je nodig? Muziek.

53


Fantasiedier in een verhaal 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar

Participatie

Kinderen hebben een geweldige, grote fantasie. Zet die fantasie om naar de leukste verhalen en meest gave kunstwerken! Beschrijving van de activiteit Iedereen maakt een verhaal wel eens wat anders. Bedenk samen of met een groepje bijvoorbeeld een andere naam voor de hoofdpersoon. De plaats waar het verhaal zich afspeelt, verander je in je eigen woonplaats. Of je kunt zelfs een heel ander einde aan het verhaal maken. Met deze activiteit gebruik je veel fantasie! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Bij deze activiteit ervaren kinderen dat je inspraak hebt en mag meedenken, meebeslissen en meedoen. Kinderen mogen aangeven wat ze echt graag willen. Er wordt naar ze geluisterd en ze leren te durven denken zonder beperkingen. Door het uiteindelijk te tekenen, zien ze dat iedereen beelden anders kan invullen. Dit is goed om te snappen waarom je niet altijd alles van elkaar begrijpt.

Kies een gezellig plekje uit. Ga daar samen zitten. Het verhaal van vandaag komt niet uit een boekje. Het zit allemaal in jullie hoofd. Maar er is één probleem. Jullie herinneren je niet alles even goed. Bedenk samen het verhaal. Bijvoorbeeld: er was eens een heel gek dier. In een land hier ver vandaan. Het dier heette… uhmm vergeten, hoe heette het dier ook alweer?! Bedenk samen een naam voor jullie dier. Het dier zag er heel gek uit. Had het dier poten? En zo ja, hoeveel? En ogen of vleugels? Welke kleur was het dier? Enzovoort. Samen maak je er een spannend verhaal van. Bijvoorbeeld van een gek dier dat op avontuur ging. Natuurlijk bedenk je ook de avonturen samen.

Tips Als kinderen het lastig vinden om het fantasiedier te bedenken, kun je ze helpen door bijvoorbeeld kenmerken van bekende dieren te combineren. Zoals strepen van een zebra, bek van een krokodil, staart van een varken, enzovoort. Wat heb je nodig? Papier en stiften of kleurpotloden, of een schilderdoek, kwasten en verf en natuurlijk heel veel fantasie.

Als het verhaal is afgelopen, kun je het fantasiedier uit het verhaal tekenen of schilderen. Als je allemaal je eigen tekening of schilderij maakt, is het leuk om samen te kijken hoe ieders fantasiedier is geworden.


54

Schilderen met waterpistolen 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Schiet met je verfpistool op een schildersdoek en maak een verrassend kunstwerk. Beschrijving van de activiteit Pak één of meer waterpistolen. Meng nu 1/3 hobbyverf en 2/3 water. Als het goed is gemengd, vul je hiermee het waterpistool. Heb je meer waterpistolen dan kun je ze vullen met verschillende kleuren verf. Hang nu aan een muur buiten of in een schuur een leeg wit doek of een stevig vel karton. Je kunt het ook plat op de grond leggen. Als je het op de muur hangt, dan loopt de verf naar beneden. Dit kan verrassende effecten geven. Op de vloer loopt de verf minder uit. Dek eventueel de ondergrond goed af. Nu kun je met je waterpistool schieten op het doek of papier. Wat voor mooi kunstwerk maak jij? Je kunt dit ook doen met een oud laken in plaats van karton of schildersdoek. Dat geeft weer een heel ander soort kunstwerk! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat deze manier van verven een heel ander effect laat zien op het doek. Ze kunnen verschillende kleuren gebruiken en zo spelen met het mengen van verschillende kleuren. Wat heb je nodig? Verschillende waterpistolen, verschillende kleuren hobbyverf, water, een schildersdoek, een stevig vel wit papier of een wit laken. Tip Bij mooi zonnig weer is alleen water op de warme stenen spuiten ook erg leuk!

55


Waterxylofoon 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Met flesjes kun je zelf een hele gave waterxylofoon maken.

Wat heb je nodig? Lege glazen flessen en potjes, een stokje en water.

Beschrijving van de activiteit Verzamel zoveel mogelijk lege glazen flessen en potjes. Doorzichtige flessen en potjes werken het beste maar je kunt ook andere flessen en potjes gebruiken. Spoel ze eerst even goed uit voor je ze gebruikt. Zet de flessen en potjes netjes op een rij zodat je er goed bij kunt. Als je er met een stokje op tikt, maak je hiermee geluid. Tik om de beurt tegen de flessen en potjes. Klinken ze allemaal hetzelfde? Of klinken ze anders? Vul ze nu met water. Giet in elke fles of potje een andere hoeveelheid water. Tik er nu nog eens op. Wat hoor je? Door ze met een verschillende hoeveelheid water te vullen, maken ze een ander geluid. Nu kun je er een liedje op spelen! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat dezelfde flessen, met andere hoeveelheden water, een totaal ander geluid maken. Door ze te laten experimenteren met de inhoud leer je ze uit te vinden wanneer een geluid hoger of juist lager wordt. Hierdoor leren ze verbanden te leggen tussen voorwerp, inhoud en geluid. Tip Bij jonge kinderen kun je het voordoen en de geluiden laten horen. Oudere kinderen kunnen zelf experimenteren.


56

De echoput 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Samen

Heb je wel eens een echo gehoord? Een echo is een bijzonder verschijnsel dat geluiden die je maakt ‘herhaalt’, maar dan iets later. Hierdoor lijkt het net of iemand naar je terugroept. Beschrijving van de activiteit De echoput kun je spelen met z’n tweeën of met een groep. Ben je met een groep? Ga dan in een kring staan. Beslis eerst wie de ‘bron’ van het geluid speelt. De anderen spelen de echoput. De ‘bron’ stapt met één voet de kring in en roept; “hallo!”. Dan stap je weer terug. De andere kinderen reageren samen als echoput door ook allemaal met één voet in de kring te stappen en terug te roepen; “hallo!”. Dan stappen zij weer terug. Dit herhaal je met andere woorden. Je kunt korte en lange woorden gebruiken. Hard of zacht praten en met verschillende stemmetjes. Na een tijdje is iemand anders aan de beurt om de ‘bron’ te spelen. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit draagt bij aan de sociaal-emotionele ontwikkeling en taalvaardigheid. Kinderen leren te luisteren en reageren en ontdekken de mogelijkheden van stemgeluid. Wat heb je nodig? Voor deze activiteit heb je niets nodig.

57


Bodypercussie 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Muziek maken zonder instrumenten. Het enige wat je nodig hebt, is je lichaam!

Wat heb je nodig? Voor deze activiteit heb je niets nodig.

Beschrijving van de activiteit Bodypercussie is muziek maken met je lichaam. Denk bijvoorbeeld aan klappen met je handen. Voor de jongste kinderen is het leuk om geluid te maken door met je voeten op de grond te stampen. Of zachtjes op je borst te slaan. Ben je al wat ouder dan kun je met je tong tegen je gehemelte klikken, knippen met je vingers of beatboxgeluiden maken. Beatbox is met je lippen, stembanden en tong muziek maken. Je kunt verschillende geluiden nadoen. Zoals drumgeluiden, robotgeluiden en blaasinstrumenten. Ontdek welke geluiden je met je lichaam kunt maken. Kies een paar geluiden uit en probeer hier een ritme van acht tellen van te maken. Tel hardop van één naar acht. Door dit ritme een paar keer achter elkaar te plakken, heb je het begin van een liedje! Ben je samen? Spreek dan af wie op welke tel welk geluid maakt. Zo kun je samen een liedje maken. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Bodypercussie is het meest eenvoudige middel om bij kinderen muzikaliteit, ritmegevoel, motorisch geheugen, lichaamscoördinatie, luistervaardigheden, concentratie, timing en samenwerking te trainen. Kinderen ontdekken verschillende soorten klanken die ze met hun lichaam kunnen maken. Ze leren zelf ritmes verzinnen. Deze activiteit vraagt om creativiteit. Kinderen worden uitgedaagd om zoveel mogelijk verschillende geluiden te maken.


58

Bubbelslang 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar


Bellenblaas voor gevorderden: maak zelf een bubbelslang. Gewoon van een flesje, een oude sok en wat zeepsop. Gegarandeerd veel lol!

Variant - Je hebt nu een witte slang. Met voedingskleurstof kun je er een regenboogslang van maken. Doe een paar druppels voedingskleurstof op de sok. Doop je flesje weer in het bellenblaassopje en begin te blazen. Je hebt nu een gekleurde bubbelslang!

Beschrijving van de activiteit Stap 1 - Pak een plastic flesje van 0,5 liter. Knip de onderkant van het flesje voorzichtig af. Schuif de sok (of het washandje) over de onderkant van de opengeknipte fles. Plak de sok vast op de fles met (duct)tape. Heb je dat niet dan kun je ook de sok vastzetten met een groot elastiek. Zorg ervoor dat de sok helemaal strak op de onderkant van de fles zit.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Zelf iets maken, draagt bij aan de motorische en creatieve ontwikkeling. Door het gevoel ‘ik kan het zelf’ en ‘het is me gelukt’, is het ook goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Het geeft natuurlijk ook veel plezier. Tip Vertel kinderen dat ze op de fles moeten blazen. Kinderen hebben de neiging om van nature de lucht naar binnen te zuigen. Doe het eventueel voor. Help jongere kinderen met het maken van de fles. Wat heb je nodig? Een leeg plastic flesje van 0,5 liter, (duct)tape (of een groot elastiek), een sok (of washandje), bellenblaassop en eventueel voedingskleurstof.

Stap 2 - Pak een bellenblaassopje. Bij de ‘Kunst&Expressie recepten’ op bladzijde 16 zie je hoe je dit zelf kunt maken. Stap 3 - Doop nu je flesje met de kant van de sok in het bellenblaassopje. Houd het flesje nu bij je mond (met de schenkkant) en blaas erop. Je hebt je eigen bubbelslang gemaakt!

59


Put it in the pan 6-8 jaar 8-12 jaar Interactie

Titels van liedjes, muziekinstrumenten of kunstvoorwerpen... allemaal leuke onderwerpen voor ‘Put it in the pan’.

kaartje, probeert dit uit te leggen aan je teamgenoten en zij proberen het te raden. Ronde twee is afgelopen als het laatste kaartje uit de pan geraden is.

Beschrijving van de activiteit Voor dit spel heb je minimaal vier spelers nodig. Maak eerst teams. Iedereen in het team schrijft op losse papiertjes twee tot vier liedjes op. Alle papiertjes stop je in de pan. Het spel heeft drie rondes. Beslis welk team mag beginnen. Je speelt daarna met de klok mee. De beurt van ieder team is dertig seconden. De bedoeling is om zoveel mogelijk kaartjes te raden.

Ronde 3 Ook voor ronde drie gaan alle kaartjes weer terug in de pan! De liedjes zijn nu bij iedereen bekend. Tijd voor de laatste ronde! Ook nu hebben de teams weer dertig seconden om het liedje van het kaartje te laten raden. Maar nu moet het liedje geneuried worden! Je mag niets zeggen! Het spel is afgelopen als ook in deze ronde alle kaartjes uit de pan geraden zijn.

Ronde 1 Eén speler van het team pakt een kaartje uit de pan. De dertig seconden gaan nu in! De speler kijkt naar het woord op het kaartje. Je mag het woord niet zeggen. Maar je probeert het uit te leggen aan je teamgenoten door het woord te omschrijven. Je mag de woorden zelf niet gebruiken. Alleen de lidwoorden - de, het, een - mag je wel zeggen. Heb je met je team een kaartje geraden en heb je nog tijd over? Dan mag je een volgend kaartje uit de pan pakken. Zijn de dertig seconden voorbij, dan is het volgende team aan de beurt. De geraden kaartjes mag het team houden. Is het kaartje nog niet geraden, dan gaat het terug in de pan. De eerste ronde is klaar wanneer alle kaartjes uit de pan zijn geraden.

Het team dat tijdens het hele spel de meeste kaartjes heeft geraden, is de winnaar.

Ronde 2 Stop voor ronde twee alle kaartjes weer terug in de pan! Alle spelers weten nu de liedjes die op de kaartjes staan. Tijd om het spel een beetje moeilijker te maken! Je mag nu maar één woord van het kaartje gebruiken om uit te leggen. Net als in de eerste ronde krijg je per team dertig seconden voor iedere beurt. Je pakt een

Tip Bij deze beschrijving is gekozen voor liedjes. Je kunt ook een ander onderwerp kiezen! Bijvoorbeeld muziekinstrumenten of kunstvoorwerpen. Dan ga je bij ronde drie niet neuriën maar beeld je uit hoe je het instrument zou bespelen. Of hoe je het kunstvoorwerp zou maken.


Wat levert het op voor de ontwikkeling? Bij deze activiteit moeten kinderen creatief zijn! Kunnen ze met net wat andere woorden of een gedetailleerde beschrijving uitleggen wat ze bedoelen? Dit is goed voor de taalontwikkeling en stimuleert creatief denken. Daarnaast moeten ze zich goed kunnen inleven in anderen en goed kunnen luisteren. Wat heb je nodig? Minimaal vier spelers, een pan (of hoed of bakje), pen en papier.

60

3D-tekenen 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Met deze manier van tekenen, lijkt het alsof je hand op het papier ligt!

Stap 3 - Kies nu drie of vier verschillende kleuren stiften. De lijnen van links naar rechts (horizontaal) kleur je hiermee in. Bedenk een patroon met de kleuren die je hebt. Zorg ervoor dat de volgorde van je patroon gelijk blijft.

Beschrijving van de activiteit Stap 1 - Plaats je hand op een vel wit papier. Teken met een potlood de vorm van je hand en een stukje van je pols na. Probeer dunne lijnen te tekenen.

Stap 4 - Je kunt ook schaduw toevoegen aan de zijkanten van je hand. Dit doe je door de lijnen aan één zijkant van je hand dikker te tekenen. Hierdoor wordt het 3D-effect nog groter.

Stap 2 - Pak een (zwarte of blauwe) marker. Teken lijnen van links naar rechts op het papier (dit zijn horizontale lijnen). Stop met de rechte lijn op de plek waar je je hand hebt getekend. Ga aan de andere kant van je hand weer verder met de rechte lijn. Voor een mooie rechte lijn kun je een liniaal gebruiken. Waar je je hand hebt getekend, maak je lijnen met een klein boogje.

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit geeft inzicht in tekenen in perspectief. Het draagt bij aan de ontwikke ling van ruimtelijk inzicht en de fijne motoriek. Het resultaat is bijzonder en verrassend. Dat geeft zelfvertrouwen. Wat heb je nodig? Een potlood, een liniaal, een marker, drie of vier gekleurde stiften en papier.

61


Een kaartje van... 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Levensecht

Schrijf eens een kaartje. Gewoon zomaar. Bijvoorbeeld naar opa en oma. Of naar een vriendje of vriendinnetje van school. Een zelfgemaakt kaartje is natuurlijk extra leuk.

Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Bedenk samen aan wie je een kaartje kunt sturen. Kan iemand wel een kaartje gebruiken? Of heeft iemand iets te vieren? Zo leer je kinderen zich in te leven in gevoelens van anderen en dat het fijn is om aardig te zijn voor een ander!

Beschrijving van de activiteit Bijna iedereen deelt tegenwoordig dingen op Whatsapp, Facebook en Instagram. Daardoor worden er steeds minder kaartjes verstuurd. Jammer, want een kaartje krijgen van een vriend of vriendin is altijd leuk. Bijvoorbeeld een mooie vakantiekaart, een verjaardagskaart, beterschapskaart of gewoon zomaar! Wie zou jij blij maken met een kaartje?

Wat heb je nodig? Een stuk stevig papier of karton, knutselmateriaal (zoals potloden, stiften, lijm en een schaar), een envelop en een postzegel.

Kies een stuk stevig papier of karton. Vouw dit dubbel zodat het een kaart wordt. Je hebt dan een voorkant, binnenkant en achterkant. Hoe gaat jouw kaart eruit zien? Maak je een mooie tekening op de voorkant? Of plak je er mooie stickers op? En wat schrijf je erop? Alleen je naam? Of heb je een leuk verhaal dat je kunt schrijven? Is je kaart helemaal klaar? Opsturen maar! Stop de kaart in een envelop. Schrijf het adres erop en plak een postzegel. Alleen nog even in de brievenbus en klaar ben je. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ervaren dat je op verschillende manieren contact kunt maken. Op een kaartje kun je verwoorden en uitdrukken wat je voelt, wilt en doet. Het is leuk om persoonlijke aandacht te geven en te krijgen.


62

Wat voor dier ben jij? 6-8 jaar 8-12 jaar


Op welk dier lijk jij? Ben je een knuffelbeer, geef je kopjes als een kat of fladder je rond als een vlinder? Teken jezelf als een dier waar jij op lijkt! Beschrijving van de activiteit Welke eigenschappen van dieren ken jij? Bijvoorbeeld: zo slim of sluw als een vos, zo trots als een pauw, een knuffelbeer. Bedenk wat dieren bijzonder maakt. Wat past er bij jou? Wat voor dier ben jij? Dat kunnen natuurlijk ook meer dieren zijn. Misschien ben je wel zo sterk als een paard maar ook een knuffelbeer. Heb je gekozen wat bij jou past? Teken dan jezelf als dier! Dit wordt nog leuker als je een print hebt van een portretfoto van jezelf. Een portretfoto is een foto van je hoofd, zonder je lichaam erbij. Je kunt het lichaam van het dier aan jouw hoofd tekenen! Hoe zie jij er uit? Ben je klaar met jezelf als dier te tekenen? Teken er dan een mooie omgeving omheen. In plaats van te tekenen, kun je natuurlijk ook een schilderij maken. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Bij deze activiteit denken kinderen na over zichzelf. Wie ben ik? Wat kan ik? Als je samen met kinderen bespreekt wat zijn of haar goede eigenschappen zijn, hebben kinderen het gevoel dat ze gezien en gewaardeerd worden. Dat geeft een positief zelfbeeld. Kinderen leren dat niet iedereen hetzelfde is.

ook die karaktereigenschappen heeft. Kinderen kunnen ook een lievelingsdier hebben dat eigenschappen bezit waar zij zich sterk mee identificeren. Speel daarop in. Waarom vind je nou juist een beer heel leuk? Of een giraffe? Waarom vind je een pinguïn grappig?

Zo kun je kinderen ondersteunen bij deze activiteit Je kunt kinderen helpen door situaties te beschrijven waarin een karaktereigenschap van het kind sterk naar boven kwam. Je kunt dan samen zoeken naar een dier dat

Wat heb je nodig? Een portretfoto, stiften of kleurpotloden of een groot vel of schilderdoek met verf en kwasten.

63


En toen... 6-8 jaar 8-12 jaar

Participatie

Als je begint aan een verhaal, heb je meestal al een idee welke kant je op wilt. Als je met meerdere mensen een verhaal verzint, kan het verhaal ineens heel anders gaan!

Stap 3 - Schuif weer alle blaadjes één plek naar rechts. Je hebt nu weer een nieuw verhaal voor je liggen. Lees eerst het verhaal zoals het nu is. Jij mag de rest van het verhaal verzinnen. Probeer een mooi einde aan het verhaal te maken.

Beschrijving van de activiteit Samen een kunstwerk maken of samen een verhaal schrijven. Het is niet alleen leuk, maar ook grappig, gek en soms best moeilijk. Het is het leukst om dit met minimaal drie personen te doen. Maar het kan ook met z’n tweeën. Dan doe je één stap minder. Of je wisselt samen een extra keer. Misschien willen je ouders wel meedoen?

Ben je klaar? Lees om de beurt elkaars verhalen voor! Is het verhaal hetzelfde geworden als wat je had bedacht toen je begon?

Schrijven

Stap 1 - Schilder allemaal de eerste stap van een schilderij. De hoofdpersoon of het voorwerp. Na ongeveer tien minuten ga je naar de volgende stap.

Schilderen Pak allemaal een groot vel papier of een schildersdoek. Zet kwasten en verf klaar. We maken drie schilderijen. Begin tegelijk en zonder met elkaar te overleggen.

Pak allemaal een blaadje waarop je kunt schrijven en een pen of potlood. We schrijven drie verhalen. Je begint allemaal tegelijk met je eigen verhaal. Zonder met elkaar te overleggen. Dat maakt het eindresultaat extra leuk.

Stap 2 - Schuif het schildersdoek één plek naar rechts door. Voor je ligt een schilderij met een hoofdpersoon of voorwerp erop. Jij mag nu de omgeving erbij schilderen of de achtergrond. Na ongeveer tien minuten ga je naar stap 3.

Stap 1 - Schrijf allemaal een eerste stuk van een verhaal dat je zelf verzint. Probeer in dit stuk alvast een hoofdpersoon te beschrijven. Waar het verhaal zich afspeelt en wat de hoofdpersoon doet of gaat doen. Na ongeveer tien minuten ga je naar stap 2.

Stap 3 - Schuif het schildersdoek weer één plek naar rechts. Je mag het schilderij afmaken! Denk aan details zoals appels in een boom, een hoed op een hoofd of een schilderij aan de muur.

Stap 2 - Wissel nu allemaal je blaadje één plekje naar rechts. Lees eerst het stuk van het verhaal dat al is geschreven. Schrijf nu het verhaal verder. Zorg dat het verhaal aansluit op het eerste stuk. Je mag zelf bedenken wat er gaat gebeuren in het verhaal. Wat gaat de hoofdpersoon doen? Wat gebeurt er allemaal onderweg? Na ongeveer tien minuten ga je verder naar stap 3.


Stap 4 - Zet de schilderijen naast elkaar. Vertel elkaar wat je idee was toen je begon met schilderen. Hebben de anderen jouw idee afgemaakt? Of hebben ze er iets anders moois van gemaakt?

64

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Iets samen maken, betekent dat je je soms ook moet aanpassen aan anderen. Bij deze activiteit is dat heel letterlijk! Kinderen leren dat niet iedereen hetzelfde is en hetzelfde denkt. En dat je van elkaar kunt leren. Ze leren om los te laten en dat je niet overal invloed op kunt hebben. Tips Je kunt kinderen helpen als ze dit voor het eerst doen. Bijvoorbeeld om meer logica in een verhaal aan te brengen. Is een kind aan wat meer uitdaging toe? Dan kun je ze helpen om wat meer ‘vreemde’ wendingen voor het verhaal te verzinnen. Wat heb je nodig? Voor het schrijven: pen en papier. Voor het schilderen: een groot vel papier of schildersdoek, verf en kwasten.

65


Fascinerende flessen Pas op met jonge kinderen en (kleine) materialen. Zorg dat de flessen goed gesloten zijn. 0-2 jaar 2-4 jaar


Wat gebeurt er als je kraaltjes in een flesje water doet? Of steentjes? Hoe klinkt het als je dan schudt of rolt met het flesje?

Tips Verzin samen nog meer materialen die leuk zijn om in een flesje water te stoppen. Let wel op dat je niet teveel variatie in één keer laat zien. Begin met een paar materialen. Ben je daarmee klaar, dan kun je er andere materialen bijhalen.

Beschrijving van de activiteit Voor deze activiteit heb je doorzichtige plastic flesjes nodig. Halveliterflesjes werken het beste. Vul de flesjes met water tot ze bijna vol zijn. Doe er nu verschillende materialen bij. Je kunt er bijvoorbeeld kraaltjes in doen. Of steentjes, schijfjes kurk, olie, zand of sop. Maak de flesjes goed dicht. Je kunt nu met de flesjes schudden, ze laten rollen of ze gewoon neerzetten. De steentjes zinken terwijl de kurk blijft drijven. Olie mengt niet met water en het flesje met zand wordt modder. Kleintjes vinden het fascinerend om te ze zien wat ermee gebeurt.

Wat heb je nodig? Lege plastic halveliterflesjes, water en diverse materialen zoals schijfjes kurk, steentjes, sop, zand, olie, enzovoort.

Voor dreumesen maak je er een spelletje van. Maak bijvoorbeeld van elk flesje twee stuks. Eén met water en één zonder water. Zo kunnen ze vergelijken, onderzoeken en sorteren. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen ontdekken dat verschillende materialen verschillende eigenschappen hebben. Bijvoorbeeld dat de steentjes zinken en de schijfjes kurk blijven drijven. Of dat het sop toeneemt als je veel schudt of rolt. Ze zien dat sommige stoffen mengen en andere niet. De flessen zijn mooi om naar te kijken, te luisteren en mee te schudden. Kinderen oefenen zo verschillende zintuigen.


66

Kunst met knikkers 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Tip: Zorg voor een plek waar vrij geknutseld kan worden en waar het niet erg is als er een verfspat op de vloer of tafel komt. Werk met uitwasbare verf.


Verven kun je met meer dan alleen een kwast doen... probeer het ook eens met andere materialen! Beschrijving van de activiteit Pak een bak of doos die vies mag worden. Je kunt ook een dienblad gebruiken, die moet dan wel opstaande randen hebben. Gebruik verf op waterbasis zodat je het dienblad weer kunt afwassen. Op de bodem leg je een vel papier. Spuit nu verschillende kleuren verf op het papier. Dan leg je de knikkers erbij. Beweeg het dienblad verschillende kanten op. De knikkers rollen door de verf en maken zo een mooi patroon. Blijf de knikkers net zo lang door de verf heen-en-weer rollen tot je tevreden bent over het eindresultaat. Wat levert het op voor de ontwikkeling? Ook voor jongere kinderen is dit een leuke activiteit omdat het redelijk makkelijk is om op deze manier een schilderij te maken. Dat vergroot hun zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen is belangrijk voor de ontwikkeling van creativiteit. Naast het stimuleren van de creatieve ontwikkeling, stimuleer je met deze activiteit ook de motorische ontwikkeling door het (beheerst) bewegen van de doos of het blad met knikkers. Wat heb je nodig? Een doos, bak of dienblad met opstaande rand, papier, verf en knikkers.

67


Hoe zie jij eruit in de achtbaan? 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar


Je kunt een zelfportret maken zoals je eruitziet. Maar hoe zou jij eruitzien als je in een achtbaan zit?

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Tekenen is goed voor de fijne motoriek en de oog-handcoördinatie. Als kinderen ouder worden, ontwikkelt hun motorische beheersing zich steeds verder. Ze tekenen steeds herkenbaarder en gedetailleerder. Tekenen helpt voor de ontwikkeling van de fijne motoriek. Door steeds verder te ontwikkelen, lukt tekenen steeds beter. Daardoor willen kinderen graag doorgaan met tekenen. Door te tekenen, krijgen kinderen ruimte om creativiteit te uiten en te spelen met fantasie. Daarnaast helpt het kinderen om grip te krijgen op de wereld om hen heen. Door te tekenen hoe ze zich voelen, wat ze zien en meemaken.

Beschrijving van de activiteit Een zelfportret maken is natuurlijk leuk. Maar je kunt jezelf ook eens op een andere manier tekenen. Bedenk bijvoorbeeld hoe je eruit zou zien wanneer je in een achtbaan zit? Wat gebeurt er met je haren? Met je mond? Schreeuw je? Word je misselijk? Kijk in de spiegel om te zien hoe je zou kijken en welke gezichten je zou trekken. Je mond open, gillend, angstig? Teken jezelf op die manier op papier. Sommige uitdrukkingen kun je versterken door kleuren. Misschien zie je groen van misselijkheid of zie je wit omdat je het eng vindt.

Tips Reageer enthousiast en met interesse op de tekening. Kinderen die zich onzeker voelen wanneer ze tekenen of niet tevreden zijn met hun tekentalent, kunnen leren dat als ze even doorzetten of blijven proberen, het tekenen toch leuk wordt. Je kunt kinderen helpen om zich situaties te herinneren om een gevoel op te roepen. “Hoe was het ook alweer in dat pretpark? Weet je nog hoe hard we toen gegild hebben?” Plezier staat voorop bij deze activiteit. Lijkt het niet helemaal dan is dat niet erg. Wat heb je nodig? Wit tekenpapier, pen en potloden, kleurpotloden of stiften en eventueel een spiegel.

Ben je samen? Dan kun je natuurlijk ook een portret van elkaar maken!


68

Geluidenvierkant

Zoekdans 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

2-4 jaar 4-6 jaar Interactie

Samen

Stoelendans en stopdans kennen we allemaal al. Zoekdans is een leuke variant hierop!

Er zijn heel veel verschillende geluiden. Zo klinkt een auto heel anders dan een telefoon of een trommel. En wat denk je van een varken of een alarm?

Beschrijving van de activiteit Zoek eerst een leuk muziekje uit. Eén iemand doet niet mee met dansen maar roept steeds het voorwerp op het moment dat de muziek stopt. Start de muziek en begin met dansen. Op het moment dat de muziek stopt, ga je niet stilstaan maar iets zoeken. Iedere keer kun je iets anders bedenken dat je moet zoeken. Bedenk een voorwerp waar er meer van zijn. In ieder geval net zoveel als het aantal kinderen dat meedoet met dansen. Alle kinderen die dansen, moeten dit voorwerp zo snel mogelijk zoeken. Vind je het? Dan pak je het en neem je het mee terug naar je dansplek. Degene die als laatste terug is met het voorwerp, is af.

Beschrijving van de activiteit Begin met het tekenen van een groot vierkant. Verdeel het vierkant in negen vakken. Vul samen het vierkant door verschillende geluiden te verzinnen. Teken iets dat dit geluid maakt in één van de vakken. Je kunt ook eerst de tekeningen maken en er dan één groot vierkant van maken. Zijn alle negen vakken gevuld? Dan begint het spel! De kinderen wijzen om de beurt een vak aan. Maak nu samen het geluid van het plaatje dat in dat vak staat. Maken jullie allemaal hetzelfde geluid? Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit is goed voor de cognitieve ontwikkeling door de combinaties van plaatjes en geluiden. Kinderen krijgen begrip van taal en gaan dit herkennen.

Dit spel is leuk voor binnen én buiten. Zorg er wel voor dat de voorwerpen die je noemt voldoende aanwezig zijn. Anders krijg je ruzie of ongelukjes omdat je elkaar in de weg loopt. Denk aan LEGO-blokjes, boeken, grassprietjes, takken, schoenen, enzovoort.

Tip Geef kinderen de regie en laat hen aanwijzen welk geluid jullie gaan maken. Plezier gegarandeerd!

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Kinderen leren bij dit spel gericht kijken en strategisch zoeken. Waar vind je schoenen en boeken? Ze doen zelf ontdekkingen en trainen hun concentratie. De activiteit is goed voor het reactievermogen en beweging.

Wat heb je nodig? Een groot vel papier, eventueel kleine vellen en potloden of stiften.

Wat heb je nodig? Muziek, genoeg ruimte om vrij te dansen en voorwerpen om te pakken.

69


Kunst van een gipsblok 6-8 jaar 8-12 jaar

Let op! Het werken met gips is erg leuk maar ook stoffig. Het is handig om de activiteit buiten te doen. Kan dit niet? Zoek dan een grote ruimte zonder elektrische apparaten en met voldoende ventilatie. Laat kinderen niet in een kleine ruimte met gips werken.


Een gipsblok wordt gebruikt om te bouwen. Maar je kunt er ook je eigen kunstwerk mee maken!

kunstwerk regelmatig om. Ben je tevreden? Dan is je gipskunstwerk af! Als je het leuk vindt, kun je het ook nog verven.

Beschrijving van de activiteit Een gipsblok is makkelijk materiaal om te bewerken. Je kunt het breken, zagen en vijlen. Het werken met gips gaat altijd in een aantal stappen. Het is belangrijk om deze stappen te volgen. Bij deze activiteit werk je met gereedschappen. Vraag een volwassene om te helpen en even mee te kijken!

Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit is goed voor de grove en fijne motoriek (je gaat steeds fijner werken). Kinderen leren de mogelijkheden en structuur van gips kennen. Iets creëren uit een gipsblok draagt bij aan de ontwikkeling van hun creativiteit en prikkelt de fantasie. Ook kunnen kinderen tijdens het proces nieuwe ideeën krijgen en nieuwe mogelijkheden zien.

Stap 1: de voorbereiding Denk na over wat je wilt maken van het gipsblok. Je kunt het grote gipsblok eerst in kleinere stukken breken. Dan kun je kijken welk stuk het beste past bij jouw idee. Je kunt eerst een ontwerp maken op papier. Weet je wat je wilt maken? Zorg ervoor dat je stuk gips stevig staat. Het stuk gips moet een platte onderkant hebben. Nu pak je een potlood en tekent de vorm die je wilt maken op je gips. Zo kun je goed zien waar je iets weg moet halen.

Wat heb je nodig? Een gipsbok (verkrijgbaar bij de doe-het-zelfzaak), zaag, beitel, vijl en schuurpapier. Eventueel los gips in poedervorm (verkrijgbaar bij speelgoedwinkels) en water. Als je het ook nog wilt verven, heb je verf en kwasten nodig. Tip Gips is minder stoffig als je het een beetje nat maakt. Gipsstof kun je makkelijk verwijderen met een borstel en daarna een vochtige doek.

Stap 2: zagen en vijlen Nu ga je werken aan de vorm. Met een zaag en beitel kun je gips weghakken. Doe dit voorzichtig en haal niet teveel weg. Je kunt het immers niet terugzetten. Heb je een beetje de vorm gemaakt, dan ga je verder met een vijl of rasp. Vijl voorzichtig stukjes gips van het blok af om je kunstwerk de juiste vorm te geven. Ben je tevreden met de vorm? Dan ga je verder met schuurpapier. Hiermee kun je de randen zachter maken. Soms moet je het losse gipspoeder even wegblazen. Pas op! Doe dit niet tegen iemand aan. Kijk steeds goed waar je nog iets wilt bijwerken. Draai het


70

Stilleven namaken 2-4 jaar 4-6 jaar

Levensecht

Breng een foto of schilderij tot leven.

Wat heb je nodig? Een stilleven (of plaatje/foto/poster) met herkenbare voorwerpen die je in huis hebt.

Beschrijving van de activiteit Zoek een schilderij, poster, tekening of foto van een stilleven. Bijvoorbeeld met fruit of servies. Samen zoek je de materialen op in huis en leg je ze bij elkaar. Probeer nu samen het schilderij zo goed mogelijk na te maken. Kijk wat hetzelfde is. En wat is er juist anders. Benoem de voorwerpen. Vertel of bespreek waarvoor je ze nodig hebt of wanneer je ze gebruikt. Je kunt de voorwerpen ook tellen. Of de kleuren beschrijven. Je kunt het ook iets moeilijker maken! Maak eerst het schilderij na en haal dan iets weg. Wat is er weggehaald? Of leg er juist iets nieuws bij. Zo leer je je kind kijken naar de verschillen! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Normaal maak je een foto en maak je van driedimensionaal (3D) ééndimensionaal (1D). Bij deze activiteit maak je iets levensecht en maak je het weer 3D. Je bent niet alleen bezig met de taalontwikkeling (benoemen van de voorwerpen en praten over wat je ziet en nodig hebt), maar ook met ordenen (waar ligt wat?) en rekenen (hoeveel voorwerpen zie je, zijn het er evenveel?). Tips Werk met materialen die herkenbaar zijn voor jonge kinderen. Benoem zoveel mogelijk voorwerpen die jullie gebruiken. Dat is goed voor de taalontwikkeling. Je kunt begrippen als naast elkaar, erachter en ervoor uitleggen. Ook kun je de kleuren van de voorwerpen benoemen en oefenen.

71


Welk thema kiezen we vandaag? 2-4 jaar 4-6 jaar 6-8 jaar

Levensecht

Stap in een fantasiewereld en ga op avontuur als een echte piraat, koning van je eigen kasteel of dokter in een groot ziekenhuis. Of maak er eens een dag van dat je alles andersom doet!

blokkades weg. Ze durven makkelijker dingen te doen. Ook dingen die ze anders niet durven. Tips Kinderen vinden het geweldig als je meegaat in hun spel. Ga samen met ze op avontuur. Verzamel ook verkleedkleren voor jezelf. Het ene moment ben je nog papa of mama, het andere moment ben je opeens een stoere piraat! Heb je een andersomdag? Trek dan ook je trui achterstevoren aan of je sokken binnenstebuiten.

Beschrijving van de activiteit Bedenk welk thema je wilt voor je fantasiewereld. Wil je piraat zijn? Zorg dan voor een schatkaart, een boot, verkleedkleren en begin je avontuur. Maak een schatkist met een schat erin en verstop die. Vaar er met je boot naartoe! Je kunt een mooie oude schatkaart maken door papier te verkreukelen en er dan wat theevlekken op te maken. Je papier lijkt dan heel oud. Een schat kun je bijvoorbeeld maken met nepmuntjes of nepdiamanten. Plak eens een snor op om er als piraat uit te zien. Is het buiten mooi weer? Dan kun je de schat ook buiten verstoppen. Misschien kun je wel een speurtocht uitzetten om de schat te vinden.

Wat heb je nodig? Knutselmateriaal, verkleedkleren en eventueel schmink. Materialen zoals nepmunten en nepdiamanten, papier en potlood of stift voor de schatkaart.

!ollaH We doen alles andersom vandaag! (voor kinderen vanaf zes jaar) Op andersomdag doe je alles andersom. Je doet de dag achterstevoren. Begin met je toetje en eindig de dag met je ontbijt. Je kunt allerlei andersomspelletjes doen bijvoorbeeld achterstevoren-tikkertje. Of je loopt achteruit overal naartoe. Ben je normaal links dan doe je nu alles met rechts. Je kunt ook je kleding achterstevoren of binnenstebuiten aandoen. Bedenk zelf wat je nog meer andersom kunt doen! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Door zich in te leven in een thema kunnen kinderen de gewoontes en gebruiken die passen bij het thema ervaren. Kinderen maken kennis met diversiteit in de wereld door middel van fantasiespel. Doordat kinderen in een rollenspel zitten, vallen


72

Wie of wat ben je? 4-6 jaar 6-8 jaar 8-12 jaar

Interactie

Probeer door gebaren en uitbeelden te raden wie of wat iemand is.

Tips Ideeën voor op de kaartjes: voetballen, autorijden, muziek luisteren, een stoel, schoen, leeuw, vliegtuig, auto, slapen, boos zijn, vrolijk, verdrietig. Verzin zelf nog meer dingen!

Beschrijving van de activiteit Bepaal eerst wie mag uitbeelden en wie mag raden. Degene die mag uitbeelden, gaat nu voor de anderen staan. Bedenk wie of wat je wilt zijn. Dit kan een beroep zijn, een dier of een sport. Nu probeer je dit met gebaren en bewegingen uit te beelden. Je mag geen geluid maken! De anderen proberen het te raden. Heeft iemand het goed geraden? Dan is diegene aan de beurt om uit te beelden!

Wat heb je nodig? Eventueel pen, papier en een bakje of schaaltje.

Je kunt dit spelletje ook anders spelen. Maak een aantal kaartjes. Schrijf verschillende onderwerpen of dingen die je kunt doen of voelen op de kaartjes. Vouw ze dan dubbel zodat je niet meer kunt zien wat erop staat. Doe ze dan in een schaal of bakje. Ben je aan de beurt om uit te beelden? Dan pak je een kaartje. Je probeert nu uit te beelden wat er op het kaartje staat. Ben je met een groepje? Dan kun je ook teams maken en punten verdelen. Ieder team mag om de beurt uitbeelden en de anderen uit het team mogen raden. Je hebt één minuut om het te raden. Lukt dat? Dan heb je een punt verdiend! Wat levert het op voor de ontwikkeling? Deze activiteit is goed voor de verbeelding. Je moet je fantasie gebruiken en een beetje durf hebben. Voor een groep kinderen staan, kan best spannend zijn. Maar de meeste kinderen vinden het erg leuk als ze het geprobeerd hebben. Dit is ook goed voor het zelfvertrouwen.

73


Over de SWKGroep Stichting SWKGroep is een toonaangevende onderneming in kinderopvang en buurtwerk in Nederland. In onze visie kan het beter in kinderopvang, onderwijs, zorg en welzijn. Voor kinderen, hun ouders, bewoners in de wijk en voor de branches. Vanuit deze visie ontwikkelen wij eigentijdse concepten. En we brengen deze in de praktijk. Alle organisaties binnen de SWKGroep hebben een maatschappelijke doelstelling. Eigen bedrijfsnaam en unieke bedrijfskenmerken blijven bestaan. Wij investeren in eigen kracht. Door het delen van elkaars kennis, ervaring en netwerk. Onze werkwijze is innovatief, kostenefficiënt, sociaal én gericht op kwaliteit en samenwerking.

Colofon Initiatief: SWKGroep Projectbegeleiding & redactie: Pedagogisch expertisecentrum SWK-Kinderopvang en afdeling Marketingcommunicatie SWKFacet Vormgeving: Samantha Lakerveld © SWKGroep 2015 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand en/of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

75


Zoetermeer

Randstad

Stichting Peuterspeelzalen Kralingen-Crooswijk

Stichting SWKGroep Spoorhaven 10-18 • Berkel en Rodenrijs • Postbus 85014 • 3009 MA Rotterdam t 010 286 27 77 • [email protected] • www.swkgroep.nl


76

Kunst&Expressie ideeënboek

Recommend Documents