Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek
Scheldemondraad: “Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid”, 11 september 2009
Interregproject VlaanderenNederland “Neem de mensen mee”
Opstellen wetenschappelijk onderbouwd klimaateffectschetsboek over verwachte klimaatverandering en de effecten tegen 2050 in de Provincie
Klimaateffectschetsboek
Consortium KMI, Bodemkundige Dienst van België en DHV
Doel: Overzicht van de range aan mogelijke effecten van klimaatverandering tot 2050 in de Provincie
Gebaseerd op 4 KNMI’06 regionale klimaatscenario’s
Beschrijving van primaire en secundaire effecten van klimaatverandering tegen 2050 gerelateerd aan ruimtelijke functies van dit moment
Het klimaat
Het klimaat is het gemiddelde weer in een bepaald gebied over een langere periode
Oorzaken klimaatverandering:
Natuurlijke oorzaken: Veroorzaken natuurlijke variatie
zonneactiviteit,
ijstijden,
vulkaanuitbarstingen
Menselijk handelen
verandering in landgebruik: verandering op regionale schaal
uitstoot broeikasgassen: verandering op mondiale schaal
Het klimaat
Klimaatscenario’s: consistente en plausibele beelden van een mogelijk toekomstig klimaat. Zijn geen weersverwachting op lange termijn. Uitspraken over het gemiddelde weer en de kans op extreem weer in de toekomst.
Onzekerheid: we weten zeker dat er effecten zijn van menselijk handelen (o.a. broeikasgassen) op het klimaat. We weten niet hoe sterk ons klimaatsysteem hierop zal reageren.
Regionale klimaatscenario’s
Klimaatverandering in Vlaanderen vooral afhankelijk van wereldwijde temperatuurstijging en van veranderingen in stromingspatronen van de lucht in West-Europa
Kenmerken in 4 scenario’s
Opwarming zet door
Zeespiegel blijft stijgen
Primaire en secundaire effecten
TEMPERATUUR
Primaire klimaateffecten
NEERSLAG NEERSLAGTEKORT ZEESPIEGEL
Effect op Temperatuur
De gemiddelde temperatuur stijgt
In de winter: 0,9°C – 2,3°C
In de zomer: 0,9°C – 2,8°C
De temperatuurextremen kunnen sneller stijgen dan de gemiddelde temperatuur
Toename van de hittestress (>30°C)
Effect op Temperatuur
Toename van aantal warme, zomerse en tropische dagen(>25°C)
Effect op Temperatuur
Afname van het aantal ijs- en vorstdagen
Effect op neerslag
Bron:www.hln.be
Toename van de gemiddelde neerslag in de winter
In alle KNMI’06 scenario’s neemt de extreme neerslag toe
Afname van het aantal regenachtige dagen (minimaal 1mm)
Toename van het aantal hevige neerslagdagen (minimaal 15mm)
Effect op neerslagtekort
Het neerslagtekort (= neerslag – potentiële verdamping) neemt nauwelijks tot sterk toe
Toename van de potentiële verdamping in alle klimaatscenario’s
Aan de kust is de gemiddelde potentiële verdamping hoger dan meer landinwaarts Lage Waterstand sloten en vijvers in zomer
Effect op zeespiegel
De zeespiegel stijgt (1,69 mm/jaar): 14 tot 93 cm tegen 2100
Door trage reactie van oceanen en ijskappen zal de zeespiegelstijging nog eeuwen doorzetten
De absolute zeespiegelstijging langs de Belgische kust is overal gelijk
Als gevolg van bodemdaling kan de relatieve zeespiegelstijging van plaats tot plaats verschillen
Effect op zeespiegel
Verhoogd overstromingsrisico
Als het zeeniveau 1m , kan in Vlaanderen ± 63000 ha overstromen.
Bij 5m Brugge, Antwerpen, Mechelen en Dendermonde = kuststeden.
In WVL woont 33% in laaggelegen poldergebieden = gevoelig
Effect op zeespiegel
Wat als … alle poolijs zou smelten?
Secundaire klimaateffecten
LANDELIJK GEBIED LANDBOUW STEDELIJK GEBIED NATUUR EN BIODIVERSITEIT INFRASTRUCTUUR RECREATIE
Landelijk gebied
Vaker wateroverlast in de winter
Erosie: “hellende gebieden = ellendegebieden”
Verstoring van groei- en oogstseizoen
Daling van de grondwaterstand in de zomer leidt tot een grotere vraag naar grondwater en oppervlaktewater
Landbouw
Stijgend risico op ziekten en plagen
Stijgend risico op uitbreken van exotische dierziekten (bij voorbeeld blauwtongziekte)
Stedelijk gebied
Wateroverlast en verslechtering van de waterkwaliteit door de verhoogde intensiteit van extreme buien
Verlaging van de grondwaterstand door hoge temperaturen en minder infiltratie in de bodem: nefast voor stedelijk groen
Toenemende hittestress door stijgende temperatuur
Toenemende kans op zomersmog (hoge ozonconcentraties)
Natuur
Versterkte verdroging: negatieve gevolgen voor grondwaterafhankelijke natuur (bij voorbeeld droogvallende poelen)
Periodieke vernatting: negatieve gevolgen voor natuurgebieden die niet waterafhankelijk zijn (vermesting, vervuiling, verdrinking)
Voedselschaarste voor insecten/vogels als uitkomen jongen niet meer samenvalt met beschikbaarheid voedselbronnen
Biodiversiteit
Geschikte klimaatzones verschuiven naar noorden en oosten
Kolonisatie nieuwe habitat is afhankelijk van versnippering en dispersievermogen van de soort
Grotere populatiefluctuaties: meer kans op uitsterven van lokale populaties in kleine natuurgebieden
Meer voortplanting exoten
Verwachting: meer soorten zullen verdwijnen dan er bijkomen
Infrastructuur
Wegverkeer zal meer hinder ondervinden van neerslag
Hogere extreme temperaturen leiden tot meer onderhoud en (in combinatie met droogte) tot meer bermbranden
Voorzieningen: Er zal meer water moeten worden afgevoerd
Recreatie
De behoefte aan koeling bij water zal stijgen, MAAR: water meer vervuild (o.a. algengroei)
Extreme zomerbuien hebben invloed op zomerevenementen
Conclusie
Nood aan Mitigatie- en Adaptatiemaatregelen
Stimuleren energiebesparing en hernieuwbare energie
Groenaanplanting
Bewaking infiltratiecapaciteit bodem
Ruimte voor water, overstromingsbuffers
Kustverdedigingsmaatregelen
Ontwikkelen milieuvriendelijke bestrijdingsmethoden
Meer groene buffers
Creatie natuurverbindingen
Vergroening van steden
Tijd voor actie! We talked the talk, Let’s walk the walk!
http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/milieu/energie/Documents/klimaateffectschetsboek
