Karpercommissie AUHV Groeidocument karperbeheer 20-02-2014 1. Algemeen doel KC De AUHV zet zich al een aantal jaren in voor de karpervismogelijkheden in en rondom Utrecht. Wij willen deze activiteiten graag zichtbaarder maken voor de leden. Daarom wordt op dit moment gewerkt aan een Karpercommissie voor de AUHV. In april 2012 vond hiervoor een eerste informatieavond plaats in Houten, waar met diverse betrokkenen over allerlei karperzaken is gesproken. De aanwezigen konden hun ideeën en wensen kenbaar maken, zowel schriftelijk als mondeling. Doelstelling van de Karpercommissie is om voor diverse groepen karpervissers een aantrekkelijke visgelegenheid te creëren met een vitaal opgebouwd karperbestand voor nu en in de toekomst. Tevens hebben we als doel de karpervisserij als geheel te promoten en jongeren te interesseren voor deze tak van visserij. Met de juiste kennis hopen wij dat iedereen een karper kan vangen. De Karpercommissie zal zich in eerste instantie richten op het karperbeleid van de vereniging. Als de kaders goed staan dan kunnen er eventueel activiteiten georganiseerd worden voor de jeugd en/of andere categorieën leden. Te denken valt aan clinics voor de jeugd, karperwedstrijden en/of voorlichtingsavonden. Een van de belangrijkste actiepunten voor de AUHV en de Karpercommissie is om voet aan de grond te krijgen bij de waterschappen m.b.t. visuitzettingen. De afgelopen periode is, bijvoorbeeld bij de Biezenvelden, gebleken dat de vereniging weinig speelruimte krijgt om aan visstandbeheer te doen. Als visuitzettingen/karperuitzettingen niet meer gedaan mogen worden, dus een beperkte speelruimte voor de vereniging, dan heeft de Karpercommissie ook weinig nut. Niet alleen bij sterftes kan het gewenst zijn om het bestand aan te vullen, maar ook onderhoudsuitzettingen zijn noodzakelijk om een vitaal karperbestand te behouden en/ of op te bouwen voor onze leden. De AUHV mag overigens op basis van de Visserijwet gewoon vis uitzetten/ontrekken. De keur/beleidsnota zijn opgestelde regels door het waterschap als aanvulling op de visserijwet, maar staat op dit moment nog niet boven desbetreffende wet. De toekomstige vraag zal worden: ’Staat de Waterwet boven de Visserijwet?’. Op het moment van schrijven in ieder geval niet, desondanks is het advies van de Karpercommissie om in overleg met het waterschap goedkeuring te krijgen.
1
2. Viswater AUHV De AUHV heeft inmiddels meer dan 9.700 leden en meer dan 3.500 hectare viswater. Hierbij een overzicht van al het viswater: Afbeelding 1: Viswater AUHV
Het is belangrijk om per watertype te kijken wat de draagkracht is van het water en het huidige/gewenste aandeel van karper is. De AUHV heeft bijvoorbeeld het visrecht op een aantal zandwinplassen waar de visserij een zeer belangrijke rol speelt als recreatiemogelijkheid. De karpers hebben hier een beperkte invloed op het doorzicht van het water en vertonen vaak een goede groei en conditie. Bovendien staan op deze wateren de recreatiemogelijkheden bovenaan. Op aangewezen KRW-lichamen zal altijd rekening gehouden moeten worden met de ecologische doelen, de ecologische doelen op overige waterlichamen worden niet door Brussel getoetst en bieden meer mogelijkheden m.b.t. karperbeheer. We kunnen de AUHV wateren eigenlijk verdelen in de volgende types: Tabel 1: Draagkracht karper per watertype volgens Karpernota Sportvisserij Nederland
Vegetatie% Draagkracht totaal per hectare Draagkracht karper per hectare Beheerdoel karper
Ruisvoorn-Snoek 60-100 100-350
Snoek-Blankvoorn 20-60 210-350
Blankvoorn-Brasem 10-20 245-420
Snoekbaars-Brasem 0-10 270-480
100 of minder
100-150
100-150
100-450
1,2 of 5
1,2
1,2,3,4
1,2,3,4
2
Wensen karpervissers aantallen/ gewicht: 1. 2. 3. 4. 5.
Laag aantal, zeer groot en zwaar Aantal laag-matig, mix kleine maar vooral grote en zware karpers Aantal matig- tamelijk hoog, mix kleine, middelgrote en enkele zware karpers Aantal hoog- zeer hoog, uitsluitende kleinere karpers(karperputten) Optie t.b.v. waterplantenbeheer bij problematiek, geen recreatieve functie meer mogelijk. Eventueel ondersteunen met graskarper.
Jaap Quak heeft een artikel geschreven m.b.t. het karperbeheer in Nederland in Visionair. Een belangrijk stuk van zijn artikel is het volgende: Afbeelding 2: ‘Karper: Troetelkind met gebruiksaanwijzing’
Het complete artikel staat in de 29e editie van Visionair en staat in bijlage I. Van belang is voor de Karpercommissie om te bepalen wat de populaire karperwateren zijn en wat hier eventueel verbeterd kan worden. Het makkelijkst om deze informatie te verzamelen is middels een enquête en informatieavonden/beursdagen. De AUHV staat bijvoorbeeld op de Hengelsportbeurs Utrecht, die jaarlijks gehouden wordt in de Jaarbeurs. De Karpercommissie kan hier goede input verzamelen voor de te verrichten activiteiten. De karpervisserij bestaat eigenlijk uit een aantal deelsegmenten: Targetvisserij (vissen op grote karpers) Penvisserij (vaak in polders en kleinere wateren) Oppervlakte visserij(drijvend vissen op helder water met waterplanten) Visserij op hoge bezette wateren (veel kleinere karpers) Normale visserij(mix van kleinere en grotere karpers)
3
Het is de bedoeling dat de Karpercommissie alle karpervissers probeert verder te helpen. Niet alle karpervissers prefereren een hoge bezetting van karper. Vaak leidt een hoge bezetting aan karper tot een lager gemiddeld gewicht, waardoor het deelsegment targetvisserij bijvoorbeeld onmogelijk wordt. Het is daarom belangrijk om te achterhalen welke invulling het water op dit moment heeft onder de karpervissers en wat het specifieke doel is van de AUHV.
4
3. Mortaliteit en herstel Karpers hebben uiteraard niet het eeuwige leven, in sommige gevallen vindt succesvolle natuurlijke voorplanting plaats. Dit gebeurd met name in Noord-Holland in ondiepe brakke wateren. Ondanks de hoge eiproductie van de karper, is in ons land het aantal overlevende nakomelingen gedurende het eerste levensjaar (0+ karper) meestal gering. Hiervoor zijn twee redenen aan te wijzen: • Predatie door vooral jonge snoek kan het bestand aan jonge karpers zeer sterk uitdunnen. Bij een goede snoekstand zullen zich dan ook geen dichte karperbestanden kunnen ontwikkelen. • De winterperiode vormt voor 0+ karper een kritieke periode. Uitsluitend vissen die in het eerste groeiseizoen een gewicht van minimaal 25 gram hebben bereikt kunnen de winter doorkomen. Omdat karper relatief laat paait, is het groeiseizoen verhoudingsgewijs kort waardoor de karpertjes dit minimumgewicht lang niet altijd kunnen bereiken. Dit betekent dat - gegeven de gematigde klimaatzone de karper in Nederland wordt begrensd in het maximaal benutten van zijn eigenschappen en levensstrategie. In deze situatie kan geen sprake zijn van een invasieve verspreiding en zeer hoge abundanties.1 In de meeste AUHV-wateren wil de voorplanting helaas niet lukken, vandaar dat er uiteindelijk onderhoudsuitzettingen nodig zijn om het karperbestand op peil te houden. De mortaliteit is onder te verdelen in: -
Ouderdom Paaisterfte (tijdens paai sterft 3% tot 5% van de vis) Ondanks het meeneemverbod wordt er wel eens een karper meegenomen ter consumptie(catch & kill gedachte bij met name Oost-Europeanen)
In totaliteit gaan wij ervan uit dat we jaarlijks 10% van het karperbestand verliezen aan mortaliteit. Tevens zijn er soms incidentele(grote) sterftes, deze worden beschreven in bijlage V. De AUHV heeft hier helaas ook soms mee te maken, een goed voorbeeld is de Biezenvelden in Houten. In mei 2012 kwam er een zware regenbui langs. De massale sterfte werd veroorzaakt doordat mest op de aangrenzende weilanden was uitgereden en vervolgens via de aansluitende watergangen de plas zijn ingestroomd. Migratie van de vissen naar andere wateren was niet mogelijk, waardoor de vissterfte onvermijdelijk was. Hierna heeft de AUHV via de VBC een aanvraag gedaan bij het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (HDSR)om vis uit te zetten, dit verzoek is destijds afgewezen. Het waterschap wil geen visuitzetting toestaan voordat er een visplan geschreven is door de AUHV inclusief een onderzoek naar de huidige visstand.2 Op het moment van schrijven is er een inmiddels twee keer een onderzoek gedaan en heeft de vereniging toestemming gekregen om 30 kg uit te zetten, terwijl er 3.000 kg verloren is gegaan. 3.1
Herstel
Bij een grote vissterfte kan het hele karperbestand op zijn rug liggen. Dit zou betekenen dat de karpervisserij over zou zijn op het desbetreffende water, indien het zich niet natuurlijk kan herstellen. Het kan daarom wenselijk zijn om een grotere karperuitzetting te doen, mits het probleem van de sterfte is opgelost. Dit kan bijvoorbeeld zijn het baggeren van wateren, sanering van riooloverstorten en/of het aanleggen van diepe overwinteringsplekken. Het is in ieder geval geen goed signaal , naar de leden toe, als de vereniging en de waterbeheerder geen maatregelen nemen. Mijn advies is om een kleine uitzetting te doen als er sterfte is opgetreden door een virus. De AUHV heeft ook een meldpunt vissterfte opgericht om te achterhalen waar vissterftes zijn en eventueel hersteluitzettingen nodig zijn. Op www.auhv.nl staat het item ‘Viswater’ , hieronder zit het meldpunt vissterfte.
1 2
http://www.sportvisserijnederland.nl/vis_en_water/visionair/?page=overzicht http://www.omroephouten.nl/Houten/massale-vissterfte-in-houten.html
5
4. Resultaten Enquête Tijdens de informatieavond in de Engel lag er een formulier klaar waarmee karpervissers hun klachten/opmerkingen kwijt konden m.b.t. het karperbestand en viswater. Helaas was de opkomst niet bijster hoog met ongeveer 20 leden. Om meer feedback te krijgen hebben we, zowel in het clubblad als op de website www.auhv.nl , de enquête gepromoot om meer kennis en inzicht te verkrijgen over de populaire karperwateren. De enquête staat in bijlage II. Inmiddels zijn er 40 enquêtes ingevuld door karpervissers. Met deze feedback wil de Karpercommissie gaan bepalen welke wateren de hoogste aandacht behoren te krijgen en welke activiteiten de leden verwachten. Uit de enquêtes is het volgende gebleken: Tabel 2: Geviste uren per karper
Geviste uren Gevangen karpers Geviste uren per karper
2010
2011
2012
2013
2.590 220 11,8
6.701 1.128 5,9
6.575 1.076 6,1
5.170 560 9,2
De afgelopen jaren moet er dus meer moeite gedaan worden om een karper te vangen. Deze cijfers zijn vooral voor beginnende karpervissers niet bemoedigend om eerst 10 uur te vissen, voordat je een karper vangt. Naast het aantal gevangen vissen is ook de verhouding belangrijk: Tabel 3: Verhouding vangsten schubkarper/spiegelkarper
Verhouding schubkarper-
spiegelkarper
Aantal
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ongeldig antwoord
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
0 1 3 5 7 7 3 0 3 4 2 4
Men vangt over het algemeen meer spiegelkarper dan schubkarper. Dit is wel een vreemde ontwikkeling, in eerste instantie werd spiegelkarper uitgezet om het karperbestand te verrijken. Nu lijkt het te ver te zijn doorgeschoten. Om inzicht te krijgen in de ‘echte’ karperwateren hebben wij gevraagd naar de specifieke wateren waar men vist. De leden vissen op de volgende wateren:
6
Tabel 4: Karperwateren van de AUHV
Water
Aantal keer benoemd
Amsterdam Rijnkanaal Inundatiekanaal Wateren rondom de rondweg Houten Kooikersplas Merwedekanaal Rivier de Lek Rietplas/Oosterlaakplas Strijkviertel Kromme Rijn Plas Veldhuizen 2e Veld Loosdrechtse Plassen Stadswateren Utrecht Haarrijnse Plassen Hoogekampse Plas Fort Blauwkapel Fort Voordorp Plas Vechten Fort de Bilt De Vecht Betuwemeer Meijepolder Put van Balk Leidse Rijn Lunetten Nedereindse Plas
8 5 5 4 4 4 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1
Een aantal verbeterpunten zijn naar voren gekomen m.b.t. de wateren/ karperbestand op deze wateren:
Verhouding schubkarper-spiegelkarper is scheef gegroeid; Meer controle door controleurs/ boa’s om overlast aan te pakken; Karperbestand op Amsterdam Rijnkanaal verbeteren; Vissterfte compenseren door uitzettingen; Meer graskarper uitzetten vanwege grote hoeveelheid waterplanten; Kooikersplas meer karper uitzetten.
De belangrijkste actiepunten voor de Karpercommissie n.a.v. de enquête:
Duidelijke regelgeving; Onderhoud bij Plas Vechten; Periodieke uitzettingen; Bestand aan schubkarpers verbeteren; Woekerende waterplanten in Houten aanpakken; Graskarper/ windes uitzetten Overlast/rommel langs de waterkant aanpakken; Sfeer verbeteren tussen karpervissers onderling; Beroepsvisserij verminderen; Afvissen en uitzetten karper en onderhoud stekken op Veldhuizen; Baggeren en meer drijvende waterplanten; Vijver nabij Voorbeldse Polder(Camping Berekuil) is nagenoeg visloos, kan een mooi karpervijver zijn Vissterfte op de Biezenvelden compenseren; Veel sterftes ontstaan, waaronder op Blauwkapel, deze compenseren met uitzettingen; Wedstrijden organiseren; Jeugdevenementen organiseren; Uitzettingen altijd gezondheidscertificaat vragen; Overal nachtvisserij en 3e Hengeltoestemming;
7
Nieuwe/betere nachtviszones Rietplas; Natuurlijke oevers aanleggen; Regelmatig kleine uitzettingen, goede vangstregistratie; Plas Laagraven openstellen voor nachtvisserij; Inventariseren van de wensen bij de karpervissers.
Dit zijn de belangrijkste resultaten uit de enquête. Op korte termijn is het helaas niet mogelijk om alle verbeterpunten en actiepunten te realiseren. Ons advies is daarom ook op de punten één voor één uit te werken en proberen aan de wensen te voldoen. De prioriteit hoort te liggen bij wateren waar de meeste input van binnen is gekomen. Er zijn in ieder geval een aantal wateren waarbij aangegeven wordt dat het karperbestand niet voldoende is volgens de geënquêteerden. Dit zijn het Amsterdam-Rijnkanaal, de Biezenvelden, Kooikersplas, de vijver nabij Voorbeldse Polder en Fort Blauwkapel. 5. Karperbeleid AUHV Bij verantwoord karperbeheer gaat het om het samenspel van de wensen van de sportvisser, de mogelijkheden van het water, functies en doelstellingen vanuit water- en natuurbeheer en de eigenschappen van de karper. Er zijn 10 bouwstenen of stappen voor verantwoord karperbeheer 1. Opstellen door visrechthebbende van kort en krachtig beleid- en beheerprogramma 2. Inventarisatie sportvissers, karpervissers 3. Keuze beheerdoel 4. Beoordeling viswatertype resp. mogelijkheden karper 5. Ontwerp uitzettingsprogramma 6. Ontwerp registratie en monitoringsprogramma 7. Voortoets KRW-EKR-kwaliteitsklassen 8. Formele toetsing karperbeheer door waterbeheerder 9. Uitvoering 10. Evaluatie Met behulp van de enquête en de website www.auhv.nl probeert de vereniging in ieder geval punt 2 zoveel mogelijk in kaart te brengen. Deze resultaten zijn ook in hoofdstuk 4 beschreven. Per water zal gekeken worden welke plaats de karper inneemt in het beheer. 5.1
Positie hengelsport in Nederland
Nederland telt in totaal ruim 2 miljoen sportvissers en heeft daarmee in Europa na de vier Scandinavische landen procentueel de meeste sportvissers (ruim 10% van de bevolking)! Hiervan zijn meer dan 460.000 sportvissers aangesloten bij een hengelsportvereniging en worden de totale uitgaven op ongeveer 527 miljoen. Als het gaat om specialismen binnen de hengelsport, dan geeft 16 % aan witvisser te zijn, 14% karpervisser, 7% snoekbaarsvisser, 7% roofvisser, 7% palingvisser, 3% vliegvisser en 3% wedstrijdvisser. Afbeelding 3: Uitgaven sportvisser
8
Om het specialisme ‘karpervisser’ tevreden te houden is het nodig om een mooi karperbestand op de viswateren te hebben. Waarom moet er karper bijgezet worden: -
De karper is een inheemse soort, maar kan zich vanwege de lage watertemperatuur en een goede roofvisstand niet altijd even succesvol voortplanten. Op veel wateren krimpt het karperbestand zonder onderhoudsuitzettingen door: ouderdom, vorst, paaisterfte, zomerflauwte en catch en killprincipe van sportvissers uit Polen & Duitsland. 5.2
Karperbeheer in Nederland
Het beheer van de karper in de afgelopen eeuw, is hoofdzakelijk gerelateerd aan het doelmatig uitzetten en toepassen van de soort. Als hoofddoel gaat het om het behoud en optimaliseren van de (sport) visserijmogelijkheden in de Nederlandse binnenwateren. Bij visuitzettingen kunnen de volgende motivaties aan de orde zijn: maatschappelijk-economisch motief (exploitatie, recreatie, beleving, ontspanning) biologisch motief (behoud soort, ecologisch herstel) mix van beide. Het uitzetten van karper kan de volgende, meer specifieke beheerdoelen hebben (EIFAC, 1984; Raat, 1996): Compensatie voor sterfte of habitatverlies, herbevolking, herstel en onderhoud populatie Catch &Release visserij (recreatie) Beheer waterplanten (overlast) Het beheerproces kan worden onderverdeeld in de volgende stappen: Opstellen streefbeelden /doelstellingen van een voorgesteld programma of project m.b.t. de karpervisserij; Afleiding concrete doelen, zoveel mogelijk specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden, evaluerend [ SMARTE] Identificeren van knelpunten, problemen en vraagstukken Keuze van maatregelen en activiteiten om [ 3 ] op te lossen Evaluatie effect van maatregelen = evt. bijstelling programma, doelen, acties. Deze 5 stappen uit het beheerproces verlopen cyclisch. Voor het doorlopen van het beheerproces is een “ informatie-kennis basis” nodig. Deze dient de inhoudelijke input te leveren voor de afzonderlijke stappen en besluiten. Hiertoe behoren bijv. uitkomsten van enquêtes, interviews, wetenschappelijke rapporten, gegevens waterkwaliteit, meningen en vangsten sportvissers, KRW-doelen e.d. Anno 2013 is er een controverse tussen sportvisserij en waterbeheerders over karper en karperuitzettingen. Inmiddels bieden VBC’s de kans , middels visplannen, goed karperbeheer uit te voeren. Van belang is dat de AUHV en de waterbeheerder overlegt en handelt op basis van wederzijds vertrouwen, informatie-uitwisseling en acceptatie van elkaars belangen. Factoren in controverses: -
Onbekendheid/ontbreken informatie Onbekendheid met doelen en achtergronden Feiten versus fictie Emotie versus inhoud Persoon versus probleem
9
5.3
VBC
Als de AUHV van plan is om karper uit te zetten, dan dient er vaak eerst een melding gemaakt te worden bij het VBC. De AUHV zit in drie VBC’s:
VBC Amsterdam-Rijnkanaal (2 verschillende VISplannen, sportvisserij en beroep) VBC Stichtse Rijnlanden VBC Amstel, Gooi & Vecht
Deelname aan de VBC is niet alleen een verplichting, het biedt ook kansen voor de visserij. Samenwerking binnen een VBC zorgt voor een goede afstemming van activiteiten tussen visrechthebbenden onderling en een betere behartiging van het visserijbelang bij de waterbeheerder, terreinbeheerders en gemeentes. Door de oprichting van de VBC en het opstellen en uitvoeren van visplannen zal de visserij in het gebied naar verwachting duurzamer en transparanter worden. Op dit moment is de realiteit, met name binnen het VBC Stichtse Rijnlanden, helaas het tegenovergestelde. De vereniging heeft te maken met veel verplichtingen en weinig speelruimte m.b.t. de uitzet van vis. Ondanks gedegen onderzoek, gemaakte kosten en een goed plan wordt een hersteluitzetting vooralsnog afgewezen. 5.4
Thema's in een visplan
De belangrijkste randvoorwaarden voor de visserij zijn: (juridische) toestemming om de visserij te beoefenen; toegankelijke, bereikbare en bevisbare wateren; een duurzame visstand, als afspiegeling van een ecologisch gezond en zo natuurlijk mogelijk milieu, met daarbij passende visserijmogelijkheden. In het visplan worden de wensen, doelen en maatregelen opgenomen om de visserij voor deze onderwerpen zo goed mogelijk in te richten en uit te voeren. Het vertrekpunt hiervoor is de actuele situatie. Wat zijn de belangrijkste onderwerpen in een visplan? 1. Een hoofdthema zijn visuitzettingen en visonttrekkingen: welke vissoorten, in welke hoeveelheden, met welke vistuigen, op welke momenten, op welke locaties, door welke visrechthebbende en met inachtneming van welke bijzondere voorwaarden? 2. Een ander hoofdthema is de uitvoering van de visserij: wie vist waar, wanneer, waarmee? Dit betreft zowel de huidige als gewenste situatie. Het visplan geeft aan welke beheermaatregelen visrechthebbenden willen gaan nemen om de visserij te verbeteren. Vanzelfsprekend binnen de door de wet gestelde regels, zoals geoorloofde vistuigen, minimummaten, gesloten tijden. Dit geldt voor zowel de sportvisserij als de beroepsvisserij. 3. Naast de visserij en het visserijbeheer zullen ook onderwerpen zoals toegankelijkheid, bereikbaarheid en bevisbaarheid van wateren aan de orde komen. Dit is vooral voor de sportvisserij belangrijk. Soms is dit onderwerp al op een andere manier in een visie, rapport of knelpuntenkaart verwerkt. In het visplan kan daar dan naar worden verwezen. 4. Daarnaast worden in het visplan afspraken vastgelegd over onderzoek naar en monitoring van de visstand, registratie van vangst en onttrekking, controle en handhaving. 5. Ook wordt de evaluatie beschreven. Aan de hand van de evaluaties kan het visplan zo nodig worden bijgesteld. 3 5.5
Uitzettingen volgens visplan
In elk visplan zijn visuitzettingen op een andere manier geregeld, hierbij een overzicht per visplan: 5.5.1
Visplan Amsterdam-Rijnkanaal
In het VBC Amsterdam-Rijnkanaal staat op dit moment dat er geen uitzettingen nodig zijn, hier zal dus een aanpassing noodzakelijk zijn. Ook staat er niets vermeld van vroegere uitzettingen van de AUHV. Alleen de uitzetting van de AHV op de boezem staat in het visplan. Overigens heeft het beroep een ander visplan ingediend dan de sportvisserij, het beroep wilde een steeds hoger quotum voor het wegvangen van de brasem. 3
http://www.visstandbeheercommissie.nl/visplannen/inhoud-visplan.html
10
5.5.2
Visplan HDSR
In het Visplan zijn wel enkele vroegere uitzettingen opgenomen van de AUHV, zie onderstaande tabel: Afbeelding 4: Opgenomen uitzettingen in VISplan HDSR
Er is bovendien een passage opgenomen m.b.t. visuitzettingen:
5.5.3
Visplan Amstel, Gooi & Vecht
Deel II van het VISplan Amstel, Gooi & Vecht bevat een gebiedsgerichte uitwerking in factsheets. Een aantal wateren van de AUHV zijn hierin opgenomen, ook eventuele gewenste visuitzettingen/streefbeelden: Tabel 5: Uitzettingen op KRW-lichamen Amstel, Gooi & Vecht
Waterlichaam Loosdrechtse Plassen, Vuntus en Breukelveense Plassen De Vecht
Omvang 2000 hectare
11
Uitzet karper 150 kg schub en 150 spiegel Niets opgenomen
Gewenst streefbeeld 6 kg karper per hectare Niets opgenomen
5.6
Uitzettingen volgens visserijkundig onderzoeken
De afgelopen jaren heeft Sportvisserij Nederland diverse wateren afgevist om de visstand te bepalen. Aan de hand van de onderzoekresultaten zijn een aantal adviezen gegeven, waaronder een aantal uitzetadviezen. Hierbij de geadviseerde visuitzettingen: Tabel 6: Geadviseerde onderhoudsuitzettingen n.a.v. visserijkundig onderzoek
Waterlichaam
Jaargang
Uitzet karper
Inundatiekanaal Tull en ’t Waal Houten rondweg
2009 2009
Houten Kooikersplas Houten Imkersplas Put van Balk Plas Veldhuizen Biezenvelden
2009 2009 2010 2010 2013
Onderhoudsuitzettingen 50 kg per jaar bij Ronddeel Onderhoudsuitzettingen 50 kg per jaar 5 tot 10 karpers per jaar 25 kg per jaar Initiële uitzetting 150 kg en om de twee jaar 25 kg
Uitzet andere vissoorten Paaibaai, geen uitzet Onderwaterstructuur Zeelt Kroeskarper, Graskarper Zeelt Zeelt
De karpercommissie adviseert het bestuur om deze onderhoudsuitzettingen zo snel mogelijk in het desbetreffende visplan op te nemen en de onderhoudsuitzettingen 1x per 3 jaar uit te voeren per waterlichaam. 5.7
Uitzettingen voor karperputten
De wateren, met een hoge bezetting aan karpertjes of kruiskarpertjes, zijn de wateren waar woensdagmiddag weer massaal wordt gevist door de jeugd. Die raakt zichtbaar enthousiast omdat ze met eenvoudig witvismateriaal (de methodfeeder) mooie karpertjes kunnen vangen die een spectaculaire strijd leveren. Naast de jeugd worden ook de oudere witvissers op hun wenken bediend. De brasemstand neemt af door de vermindering van nutriënten in het water en aalscholverschade. Op karpervijvers kunnen beide doelgroepen terecht om met relatief licht materiaal een karper vangen. Dit is precies de reden waarom deze visserij zo gigantisch in opmars is, zie het artikel ‘Laat ons Beet krijgen!’ in het VISblad. Ook in Engeland is deze vorm van visserij zeer populair en worden vele wedstrijden georganiseerd op karpervijvers, een voorbeeld is Fish O’ Mania. Verenigingen die vijvers beheren waarin veel kleine (kruis)karpertjes zijn uitgezet, kennen veelal een gigantische ledengroei of zelfs ledenstop. Beleving en avontuur zijn belangrijk voor de jeugd, echter het belangrijkste is dat men ook iets vangt. Juist op deze karperputten is de vangstkans heel groot en voor velen de grootste motivatie om te gaan vissen. De Karpercommissie wil graag de jeugd en de oude witvissers bedienen door in elke stad, waar de AUHV het visrecht heeft, een karperput te creëren. Een karperput dient wel aan een aantal voorwaarden te voldoen:
Afgesloten viswater, geen aangewezen KRW lichaam Goed bereikbaar voor de jeugd Veel karpers, uitsluitend kleine karpers uitzetten Diepere delen in het waterlichaam om massale wintersterfte te voorkomen Lage snoekstand
Om het één en ander in goede banen te leiden is de nodige controle wel noodzakelijk(meeneemverbod karper). Ook uit de enquête kwam al naar voren dat G. Gerlach hier ook toekomst in ziet. Zijn opmerking ‘Vooral de vijver in de Voorveldse Polder(bij Camping de Berekuil) is nagenoeg visloos. Dit zou een prachtige karpervijver kunnen zijn!’ spreekt boekdelen.
12
Het voorstel zou dan ook zijn: Tabel 7: Voorstel karperputten
Stad
Water
Houten Utrecht Vleuten
Kooikersplas Vijver in de Voorveldse Polder Water nabij de Rubenslaan 5.8
Karperuitzettingen in de praktijk
Als de AUHV karper, met goedkeuring van het waterschap, uitzet dan wil de Karpercommissie er sterk op aandringen om de volgende aandachtspunten mee te nemen: 1. Bij een uitzetting, waar spiegelkarpers uitgezet worden, altijd volledige monitoring hanteren Voorafgaand aan de uitzetting wordt de linkerflank gefotografeerd van de vis en de lengte en het gewicht genoteerd. Elke individuele spiegelkarper beschikt namelijk over een geheel eigen beschubbingspatroon, waardoor ze aan de hand van foto’s te herkennen zijn. De foto’s worden vervolgens gerangschikt en ondergebracht in een fotoarchief. De karpervissers worden vervolgens gevraagd om bij vangst van een spiegelkarper deze te fotograferen, te meten en te wegen en de foto aan te leveren bij het meldpunt van de AUHV. Voor de karpervissers: ‘de kop van de karper graag in je rechterhand’. Uit de hieruit verkregen informatie ontstaat op den duur een scherp beeld van migratie en verspreiding van karper en krijgt men inzicht in de omvang van de totale karperbezetting van een bepaald water. Daarnaast kan aan de hand van de gegevens omtrent lengte en gewicht van de terug gemelde spiegelkarpers iets worden gezegd over conditie en groei van de uitgezette karpers. Tenslotte kan door de inzet van spiegelkarperprojecten op goedkope wijze een indruk worden verkregen van de optrekbaarheid van watersystemen voor alle karperachtigen (brasem, voorn, winde etc.). Aldus kunnen spiegelkarperprojecten wellicht een belangrijke bijdrage leveren aan het scheppen van kaders voor het doelmatig en verantwoord beheren van karperbestanden. Afbeelding 5: Voorbeeld volledige monitoring
Op 06-03-2011 is deze vis(51 cm bij 2.700 gram) uitgezet op de Kleine Plas te Maarsseveen. Op 13-102013 is deze teruggevangen met een lengte van 72 cm en een gewicht van 7.500 gram. Een gemiddelde groei van 150 gram per maand en bijna 10 cm groei per jaar. 2. Geen karper te kopen bij de beroepsvisserij, maar via officiële Nederlandse karperkwekers zoals Carpfarm en/of Valkenswaard
13
Mede ingegeven door het feit dat wij als sportvisser op karper gehouden zijn aan de Algemene Voorwaarden Gebruik VISpas welke in de Gezamenlijke Lijst van Nederlandse Viswateren 2013-2014-2015 staan vermeld, en in het bijzonder punt 6 op pagina 2: “ Gevangen karper dient altijd levend teruggezet te worden in het hetzelfde water “ is het voor de Karpercommissie onwenselijk dat de handel in levende karper lijkt toe te nemen en er blijkbaar sommige hengelsportbestuurders (ook sportvissers) zijn die van beroepsvissers karper, afkomstig uit een ander Nederlands sportviswater, aankopen voor hun eigen verenigingswater. Niet alleen wordt een (deel van een) bestaand karperbestand van het ene naar het andere water verplaatst, de kans is groot dat je het plezier vergalt van collega sportvissers op dat eerste water. Daarnaast is er een verhoogd risico op sterfte en overbrengen van ziekten door deze verplaatsingen. Koop daarom geen karper afkomstig uit Nederlanders Viswater, koop het altijd van een kweker met een goede reputatie waarvan bekend is dat hij uitsluitend geweekte karper levert. 3. Per water maar één kweker te gebruiken voor de uitzetting Het uitzetten van karper is de laatste jaren niet altijd probleemloos gebleken op kleinere en afgesloten wateren. De afgelopen 10 jaar zijn er na uitzet van karper een klein aantal karpersterftes gemeld. Bij het merendeel van deze meldingen was er in het najaar karper uitgezet waarna er in het vroege voorjaar daarop karpersterfte optrad. Slechts bij enkele gevallen trad er in de (na)zomer sterfte op. Vaak werd er gevreesd voor het Spring Viremia of Carp Virus (SVC) of het Koi Herpes Virus (KHV). Deze vrees is terecht omdat deze virussen een sterftepercentage hebben van respectievelijk 70% en 100%. Uit voorzorg zijn er zowel dode als levende vissen voor diagnose opgestuurd naar het Centraal Veterinair Instituut Wageningen (CVIW). De diagnoses door het CVIW tonen aan dat in het buitenwater vanaf 1997 slechts twee keer het SVC is vastgesteld en slechts één keer KHV. Vrijwel bij alle andere gevallen werden één of meerdere parasieten veelvoudig aangetroffen, vaak in combinatie met een bacteriologische infectie (Heanen, 2011). De reden van deze karpersterftes kan wellicht gezocht worden in de karperuitzet en de bijkomende stress voor de poot- of kweekvis. Kinkeling beschrijft dat visziekten bij kweek- en pootvis vaak het gevolg zijn van het vangen, opslaan en transporteren (Kinkeling et al, 1986). De studie naar het effect van stressfactoren op de mate van infectie bij langdurige blootstelling aan bacteriën (Aeromonas hydrophila) toont aan dat er alleen sterfte onder de vissen optrad zodra ze werden blootgesteld aan een stressfactor. Het sterftecijfer was evenredig met de mate van stress (Pai, 1995). Stress is dus één van de belangrijkste factoren voor karpersterfte. Ook (massale) sterfte onder het huidige bestand kan na uitzet optreden. Vanuit de spiegelkarperprojecten (SKP) blijkt dat vooral (kleinere) afgesloten wateren waar een oud bestand aan karper rondzwemt een verhoogt risico lopen. De uitzet van karper zorgt voor stress bij het huidige bestand, omdat de uitgezette karpers gretig de voedselconcurrentie aangaan. Daarbij kunnen de ‘nieuwelingen’ parasieten, bacteriën of virussen met zich meedragen waarmee het huidige bestand nog nooit in aanraking is geweest. Vooral in het vroege voorjaar, als de weerstand van de karper op zijn laagst is en de parasitaire en bacteriëndruk toeneemt, kan dit leiden tot zware infecties en sterfte. In grote en open systemen hebben de ‘oude’ karpers de mogelijkheid om weg te trekken en de stress te minimaliseren. Massale karpersterfte komt hier dan ook nauwelijks voor. Om de kans op sterfte te minimaliseren is het advies van de karpercommissie dan ook:
Fotobak maken die in een oogopslag de lengte, het gewicht en het nummer van de karper registreert. Is ook meteen ideaal voor de volledige monitoring; Niet jaarlijks uitzetten, maar om de 3 of 5 jaar; Koop de karper bij een gecertificeerde kweker en gebruik voor één water maar één kweker. Op dit moment staat Carpfarm heel goed aangeschreven voor het leveren van vis. Niet alleen qua overlevingspercentage, maar ook qua groeipotentie. De karpercommissie adviseert om met Carpfarm een afspraak te maken om enigszins geschubde spiegelkarpers te leveren; Om de karper enigszins te laten wennen aan zijn nieuwe leefomgeving voordat de winter intreedt is het verstandig om de karper of al in september/oktober uit te zetten, anders pas in het vroege voorjaar.
14
4. Exact bijhouden per water wat er wordt uitgezet, historie opbouwen Meten is weten. De karpercommissie heeft zeer weinig informatie weten te verkrijgen m.b.t. vroegere uitzettingen op de wateren van de AUHV. Ook in de diverse visplannen zijn uitzettingen van de AUHV zeer beperkt kenbaar gemaakt. Vanwege het ontbreken van uitzetgegevens, volledige monitoring en beperkte terugkoppeling van vangsten is het zeer lastig om de huidige karperbestanden in kaart te brengen. Het is daarom belangrijk om alle toekomstige uitzettingen in de factsheets te vermelden. Het waterschap heeft nog op geen enkel water kunnen aantonen dat de karper een probleem vormt. Mede door het ontbreken van deze uitzetgegevens zijn waterschappen terughoudend. Een uitzetting van 100 kg op 300 hectare water heeft geen enkele invloed op de waterkwaliteit. Zonder gegevens kan er ook geen karperbeheer worden gevoerd. HSV Maarssen heeft inmiddels openheid gegeven m.b.t. de karperuitzetting op de Grote Plas te Maarsseveen en is opgenomen in het visplan. Het ging uiteindelijk om een uitzetting van ongeveer 700 kg op 70 hectare water. 5. Bij onderhoudsuitzettingen diverse gewichtscategorieën uitzetten, deze zijn predatie vrij en zorgen voor een evenwichtige leeftijdsopbouw. Uitzetting liefst 1x per 3 jaar dan jaarlijks Een bestelling van karper gaat altijd op totaalgewicht. Het formaat van de karper gaat om een gemiddeld gewicht. De kleinste karper die vaak geleverd wordt ligt rond de kilo, terwijl er zelfs 30-ponders te kop zijn. Vaak hanteren kwekers een minimale afname van 100 kg. Carpfarm hanteert de volgende gewichtsklassen: 1-3 kg 3-4 kg 4-6 kg 8-10 kg 10-12 kg De karpercommissie adviseert de AUHV om altijd een mix te bestellen, bijvoorbeeld een aantal karpers in de categorie 1-3 kg en een aantal karpers in de categorie 4-6 kg. Op deze manier creëer je enigszins al een verschil in leeftijd, bovendien zijn de grotere karpers al meteen interessant voor de targetvisser. Uiteraard betaal je als vereniging meer geld voor een grote karper dan een kleine. Tijdens een uitzetting op de Kleine plas te Maarsseveen waren de prijzen: 3-4 kg € 5,20 per kg 6-7 kg €10,50 per kg Transportkosten zijn € 75,- onder de 500kg, boven de 500kg is de levering franco. Prijzen zijn excl 6% btw en levering a contant. 5.9
Draaiboek uitzettingen`
De uitzetdatum en tijdstip wordt pas op het laatste moment doorgegeven door de leverancier. Verstandig is om van te voren al een goede locatie te bepalen: Goed bereikbaar voor auto’s, bakken makkelijk kunnen vullen met water en eventueel een ruime plek om de karpers te fotograferen/wegen etc. Met het opbouwen van de “baan” moet minstens 1 uur van tevoren begonnen worden. Het zwembad wordt gevuld mbv een dompelpomp en de benodigde materialen moeten aanwezig zijn. In bijlage II staat een plattegrond van de werkverdeling. Het lossen van de vrachtwagen moet snel maar wel veilig gebeuren met minstens 2 man vanwege het gewicht. De kuipen die leeg zijn moeten tijdig weer gevuld zijn met water zodat er niet gewacht hoeft te worden. Er gaan ongeveer 5 vissen in een kuip, afhankelijk van de grootte. Iedereen dient zich op het weer en zijn taak te kleden, een regenpak werkt het fijnst maar een waadpak kan in sommige situaties ook uitkomst bieden!
15
Als er een goede karperbak aanwezig is, die meteen gewichten registreert is een notulist niet nodig. Indien niet aanwezig, dan is het verstandig om een notulist te vragen die het nummer van de vis en het gewicht noteert. Om de waardevolle spullen te beschermen tegen de elementen zal er een paraplu oid geregeld moeten worden. Benodigdheden: -
Fototoestel Dombelpomp en slangen Ondiep schepnet Shelter/Paraplu Weegschaal 5.10
-
Meetbak/Fotoplank Zwembad Emmers Onthaakmat Drinken/Eten
-
Generator Kuipen Schrijfgerei Eventueel weegzak
Vangstregistratie en evaluatie
Om een karperbestand van een water te bepalen is, naast een visserijkundig onderzoek, hengelvangstregistratie de efficiëntste en goedkoopste manier voor de vereniging. Een programma om de vangsten te registreren is Mijn VISmaat. Als sportvisser kun je dit programma gratis gebruiken en kun je zelf bepalen wie je vislocatie mag zien en/ of je vangsten. Je kunt ook aangeven dat niemand de vangsten/locaties mag inzien, maar de sportvisser helpt de karpercommissie/auhv hier wel mee. Als er een aantal leden/karpervissers dit programma willen gebruiken ontstaan er harde gegevens op het karperbestand te bepalen, de groei van de karpers maar ook het aantal hengeluren per gevangen vis. Het is daarom niet alleen van belang dat er vangsten worden ingevoerd, maar ook bijvangsten en sessies waarin niets wordt gevangen. Iets waar de karpervisser aan zal moeten wennen is naast het noteren van het gewicht, de lengte ook belangrijk is. Het advies van de karpercommissie is om 1 persoon aanspreekpunt hiervoor te maken en die alle foto’s beheert. Vertrouwen in deze persoon is hierin essentieel. Om het aantal terugmeldingen van karpers te stimuleren via Mijn VISmaat kan de AUHV er een prijs aan verbinden. Bijvoorbeeld per water of per aantal gevangen karpers. Als er voldoende data beschikbaar is, dan kan er een goed beeld gevormd worden over de groei en migratie van de karper. Deze data kan je terugkoppelen naar het waterschap en zal ook essentieel worden voor je eigen karperbeheer. Als de uitgezette karpers bijvoorbeeld slecht groeit, of zelfs terugvalt, in gewicht dan is het karperbestand hoogstwaarschijnlijk te hoog voor de draagkracht van het water.
Door middel van foto’s , volledige monitoring en vertrouwen is het zelfs mogelijk om informatie/fotoavonden te houden over het karperbestand van een bepaald water. Dit levert vaak spectaculaire gegevens op, sommige karpers groeien bijvoorbeeld meer dan 3 kg per jaar. Andere karpers worden meerdere keren per jaar gevangen, terwijl er ook een aantal karpers zijn die maar een keer in per jaar worden gevangen.
16
6. Activiteiten karpercommissie Zoals reeds aangegeven zijn karperclinics, karperwedstrijden en andere activiteiten pas haalbaar als er op een aantal wateren een goed karperbestand rondzwemt. Het is daarom noodzakelijk om als AUHV met een gebiedsbreed uitzetplan te komen, dat vervolgens vastgelegd wordt in het visplan. Op deze manier creëert de AUHV voldoende ruimte om aan verstandig karperbeheer te doen. 6.1
Clinics voor de jeugd organiseren
Om het karpervissen ook bij de jeugd te promoten kan de vereniging karperclinics organiseren. Om een succesvolle karperclinic te organiseren zijn een aantal randvoorwaarden nodig:
Goed bereikbaar viswater, het liefst met een zeer hoog karperbestand; Ruime tijd van te voren een datum prikken, verplicht laten inschrijven met een klein bedrag(eventueel met behulp van sponsoren een pakket voor hen beschikbaar stellen). Op deze manier creer je binding en voorkom je late afschrijvingen; Grote naam in de karperscene uitnodigen om de clinic te geven, met ondersteuning van de karpercommissie; Eten, drinken & toilet regelen, eventueel zelfs een nacht doorvissen als dit mogelijk is;
Er zijn een aantal onderwerpen die tijdens een clinic besproken kunnen worden:
Wet-regelgeving in NL en wateren AUHV Karpermaterialen en -benodigdheden Loodmontage/systemen Rigs knopen Drillen, landen en omgang van de karper Voertechnieken Spodden Voerboot en fishfinder
De karpercommissie adviseert de vereniging om eerst een karperput te creëren om vervolgens een clinic op deze karperput te geven. Het meest ideale scenario zou een clubgebouw zijn aan een verenigingsput(afgesloten) waar een zeer hoge bezetting van vist inzit. Op deze manier creëer je binding met de leden en kan er bijna altijd vis gevangen worden. Door de afname van de biomassa vis in de meeste wateren, door de nutriëntenvermindering, zal het vissen op afgesloten wateren steeds populairder worden. De AUHV kan hier alvast op inspringen door bij de gemeente een verzoek neer te leggen om een clubgebouw te plaatsen direct aan viswater. Een vereniging met meer dan 9.000 leden zou toch een eigen onderkomen moeten hebben. Succesvolle voorbeelden zijn er genoeg: HSV Vislust Almelo, De Snoek Harderwijk, Hoop op Geluk te Nijkerk. 6.2
Karperwedstrijden organiseren
Karperwedstrijden worden steeds populairder, in Nederland bestaat bijvoorbeeld de Topcompetitie Karper. Deze competitie bevat 4 wedstrijden in verschillende wateren in Nederland en de drie hoogst geplaatste deelnemers vertegenwoordigen het Nederlands team op het WK Karpervissen. De vangsten vielen meestal tegen, behalve op de Lage Vaart in Almere. Daar worden jaarlijks zeer goede vangsten behaald. Uit ervaring kan ik meedelen dat karperwedstrijden zeer populair zijn, zo is de karperwedstrijd van HSV Maarssen binnen 10 minuten volgeboekt. De vangsten tijdens een wedstrijden vallen doorgaans wel tegen, hoogstwaarschijnlijk vanwege de hengeldruk. Voor het organiseren van karperwedstrijden zijn een aantal richtlijnen:
Liefst een water buiten de bebouwde kom, makkelijker goedkeuring van de gemeenten Informeer eerst bij de visrechthebbende, vraag hier een toestemming aan Gemeentelijke ontheffing aanvragen voor het gebruik van een tent Informeer de politie over het evenement Budget creëren bij HSV, eventueel sponsoren voor de prijzen regelen
17
Inschrijving via website, e-mailadressen verzamelen van je leden Promotie van wedstrijd in clubblad, poster bij hengelsportzaken, op de website en eventueel via www.karperwereld.nl SKP-project op het desbetreffende water, meteen goed voor je evaluatie m.b.t. je uitzetting
Het is verstandig om het eerste jaar maar een enkele wedstrijd te organiseren om de belangstelling te peilen. Uiteindelijk zou het naar een aantal wedstrijden kunnen groeien onder de werknaam Utrechtse Karperkampioenschappen. De nummer 1 van de wedstrijden krijgt automatisch een ticket voor de Topcompetitie karper. Mochten er meerdere wedstrijden georganiseerd worden dan kan er worden gedacht aan de volgende wateren:
Inundatiekanaal Haarrijnse Plassen Merwedekanaal
Het liefste op wateren van de AUHV. 6.3
Lezingen/Informatieavonden organiseren
Op het moment dat de karpervissers zich meer gaan binden aan de AUHV, dan kan er eventueel samen met de KSN Utrecht een informatieavond georganiseerd worden voor de jeugd. Of een lezing door een bekende karpervisser. Op deze avond kan tevens de karpercommissie peilen wat er allemaal speelt bij de achterban. Zijn ze tevreden of de vereniging of juist niet. De vereniging kan dan eventueel het beleid of het visstandbeheer aanpassen aan de hand van deze input. De KSN Utrecht organiseert driemaal per jaar een regiomeeting in het clubgebouw van HSV de Reiger. Eind oktober ontvangt elk regiolid van De KSN Utrecht een uitnodiging voor de regiomeetings in zijn-haar brievenbus c.q. mailbox. Op deze uitnodiging zijn de data vermeld van de woensdagavond bijeenkomsten. De lezingen starten iedere meeting om 20:00 uur en eindigt omstreeks 23:00 uur. Voor het bezoeken van de regiobijeenkomsten vraagt de KSN, zoals in veel andere regio’s in Nederland, entreegeld. De entreegelden worden gebruikt om de zaalhuur te betalen en een bedankje te kopen voor diegene die een presentatie heeft gehouden. De auteur, Gerben Koopmans, heeft ook een presentatie gegeven over ‘Succesvol vissen op betaalwateren’ en uiteindelijk kwamen hier rond de 45 leden op af(inclusief 5 nieuwe leden). Op deze manier creëer je ook binding met de leden. 6.4
Nachtvissen(zones) & Derde Hengel
De AUHV mag als visrechthebbende zelf de wateren aanwijzen die beschikbaar zijn voor het vissen met 3hengels en het nachtvissen. Met de wijziging van de visserijregels per 1 oktober 2012 mag op heel veel wateren in Nederland het hele jaar ’s nachts worden gevist. Voorheen was het nachtvissen in de meeste wateren alleen toegestaan in juni, juli en augustus. De wijziging biedt nu dus meer mogelijkheden, ook in de regio Utrecht. Nachtvissen is uitsluitend voor leden van de AUHV – het hele jaar toegestaan op alle wateren van de AUHV. Zie o.a. bladzijde 21,22,25,36,38,53,60,66,70,73-75 van de Gezamenlijke Lijst van Nederlandse Viswateren. Voorbeelden van deze wateren zijn: Haarrijnse Plas, Put van Balk, Wateren in Houten buiten de rondweg. Het gebruik van schuilmiddelen(bivvy’s) is per gemeente geregeld in de A.P.V. (Algemene Plaatselijke Verordening).
18
De AUHV heeft een aantal wateren aangewezen voor het vissen met drie hengels: Afbeelding 6: AUHV-wateren voor drie hengels
Een aantal leden hebben aangegeven dat er meer wateren in deze lijst toegevoegd kunnen worden. De wateren rondom de rondweg van Houten zijn zeer smal. De Rietplas heeft bijvoorbeeld een veel grote oppervlakte om te bevissen. N.a.v. input van de leden is het wenselijk om de lijst te vergroten. Tevens kan de AUHV met de gemeente overleggen om het nachtvissen in de A.P.V. op te nemen, waardoor de AUHV de leden kan informeren m.b.t. het gebruik van een tent. Nu wordt van de leden verwacht om de APV van de gemeente door te pluizen. 6.5
Vuilruimdag/ Stekken verbeteren
Door recreatieve gebruikers, waaronder sportvissers, wordt soms afval achtergelaten aan de waterkant. Voor eigenaren kan dit een doorn in het oog zijn/worden. De karpercommissie kan een punt scoren door bij wateren, waar veel afval ligt, een schoonmaak ronde te houden. Een voorbeeld hiervan is te lezen op: http://www.sportvisserijnederland.nl/sportvissers/actueel/1386/schoonmaakdag_karper_club_nl_groot_succ es.html Er is hier weinig voor nodig: Vuilniszakken, knijpers, handschoenen, locatie voor het storten van de vuilniszakken. Het verkrijgen van vrijwilligers zal meer energie kosten, omdat de meeste leden altijd claimen geen afval achter te laten. Voor het verbeteren van stekken kunnen houtsnippers, kruiwagens en heggenscharen handig zijn.
19
7.
Conclusie
Op veel wateren zal het karperbestand, zonder onderhoudsuitzettingen, teruglopen en uiteindelijk zelfs helemaal verdwijnen. De karper is voor de hengelsport van dusdanig belang, waardoor hersteluitzettingen maatschappelijk verantwoord zijn. De speelruimte m.b.t. uitzettingen wordt geregeld in het VBC van een waterschap. Op dit moment zijn er weinig onderhoudsuitzettingen opgenomen in het visplan. Alle geadviseerde visuitzettingen op de wateren van de AUHV, opgenomen in de rapporten, zo spoedig mogelijk opnemen in desbetreffende visplannen. De AUHV heeft op dit moment weinig data/foto’s van karperuitzettingen. Meten is weten en daarom kan de AUHV het beste:
Bij een uitzetting, waar spiegelkarpers uitgezet worden, altijd volledige monitoring hanteren Geen karper te kopen bij de beroepsvisserij, maar via officiële Nederlandse karperkwekers zoals Carpfarm en/of Valkenswaard Per water maar één kweker te gebruiken voor de uitzetting Exact bijhouden per water wat er wordt uitgezet, historie opbouwen Bij onderhoudsuitzettingen verschillende leeftijdscategorieën uitzetten en groter dan 2 kg, deze zijn predatie vrij en zorgen voor een evenwichtige leeftijdsopbouw. Uitzetting liefst 1x per 3 jaar dan jaarlijks
De karpercommissie wil graag in de toekomst clinics, wedstrijden, lezingen en andere activiteiten organiseren. Het is echter van belang dat er een aantal ‘karperwateren’ beschikbaar zijn om deze activiteiten te kunnen verrichten. Het is geen promotie als er 20 karpervissers 0 karpers vangen tijdens een evenement. Een aantal actiepunten zijn naar voren gekomen uit de enquêtes. Een aantal wateren worden meerdere malen genoemd in de enquêtes. De karpercommissie adviseert daarom ook om eerst karperuitzettingen te verrichten op de Biezenvelden, Kooikersplas (nadat het gebaggerd is) en het Amsterdam Rijnkanaal. Belangrijk is om goedkeuring te krijgen van het waterschap en dit beleidsplan kan als input worden gebruikt ter onderbouwing. Per water wordt er vervolgens een uitzetplan gemaakt er ondersteuning van de uitzetting. Op deze manier krijg je een groeidocument/karperplan voor de toekomst. In de bijlage staan de uitzetplannen van de diverse wateren, een artikel over het welzijn van de karper en de enquête die gebruikt is voor het inventariseren van de wensen van de karpervissers.
20
Bijlage I Uitzetplannen voor diverse wateren
21
8.1
Amsterdam Rijnkanaal
De karpercommissie van de AUHV heeft onder de karpervissers een enquête gehouden om de wensen van de vissers te inventariseren. Deze enquête is te terug te vinden in bijlage I. Eén van de meest beviste wateren is het Amsterdam-Rijnkanaal en het karperbestand was volgens de geënquêteerden minimaal. De vereniging wil daarom graag een karperuitzetting doen op dit water. Aangezien, er meerdere visrechthebbenden zijn op het Amsterdam-Rijnkanaal en er een specifieke VBC is opgericht, lijkt het de AUHV het meest praktisch om deze uitzetting als gezamenlijke sportvisserij uit te voeren. Niet alleen wordt er dan een groter draagvlak gecreëerd bij de verenigingen, maar ook bij Rijkswaterstaat. De uitzettingen kunnen beter op elkaar afgestemd worden, zodat beter kan worden voorzien in een passend karperbestand. Het Visplan van de sportvisserij schept ook deze mogelijkheid aangezien er een specifiek doel vermeldt staat om het karperbestand beter in kaart te brengen. De AUHV wil deze gewenste karperuitzetting dan ook als agendapunt inbrengen op de volgende vergadering van de VBC. Dit document beschrijft het uitzetplan dat de AUHV heeft ontwikkeld voor zijn eigen gedeelte:
8.1.1
Beschrijving viswater
Het plangebied omvat het gehele Amsterdam-Rijnkanaal (ARK) vanaf de spoorbrug bij Weesp tot Tiel, inclusief het Lekkanaal en heeft een oppervlak van ca. 700 ha (het Noordelijke pand vanaf de spoorbrug Weesp 500 ha, het Lekkanaal 40 ha, het Betuwepand 150 ha). Een verdere beschrijving van het gebied staat in het Visstandbeheerplan Amsterdam-Rijnkanaal (Wijmans & Van Breugel, 2004). Het Amsterdam Rijnkanaal is met name van belang voor de scheepsvaart als belangrijke verbinding tussen de Haven van Amsterdam en het Duitse Rurhgebied.
Water: Verhuurder Visrecht: Plaats: Visrechthebbende: Soort visrecht:
Amsterdam Rijnkanaal RWS Utrecht Maarssen-Wijk bij Duurstede AUHV Volledig
Ligging: Noordelijke pand: 25,3 km van de 56,75 km Aantal hectare: Ongeveer 220 hectare van de AUHV Visstandbemonsteringen KRW-Lichaam: Ja KRW Type: M7B Natura 2000: Nee Watertype: Brasem-snoekbaars 22 Deelmaatlat: Aandeel brasem + karper % = Matig
Er is tijdens deze bemonstering geen enkele karper gevangen. Het aandeel karper had dus ook geen effect op de KRW beoordeling. De gegevens van MijnVISmaat bevestigen inderdaad de dominantie van brasem/kolblei op het Amsterdam Rijnkanaal en het geringe voorkomen van karper (0,1% van de vangst).
8.1.3 Belangrijke passages Visplan Sportvisserij A. Streefbeeld volgens het Visplan
Voor de sportvisserij wordt het meeneemverbod op karper gecontinueerd. Voor karper is het streefbeeld; een kleine populatie met relatief grote exemplaren. Van de volwassen karpers (meer dan 25 cm) weegt minimaal 50% meer dan 5 kg. Daarnaast is het streven dat 30% van het karperbestand uit spiegelkarper bestaat. Dit streefbeeld geldt tevens voor de gehele Amstelboezem. B. Visuitzetting
Door geen van de visrechthebbenden is het uitzetten van vis als beheermaatregel gewenst volgens het Visplan. C. Monitoring visstand waterbeheerder
Beter in beeld brengen karperbestand door hengelvangstregistratie door gespecialiseerde karpervissers. Hieraan is deels aan voldaan middels de enquête in Bijlage I en de gegevens uit MijnVISmaat. D. Vangstregistratie door individuele sportvissers
De sportvissers kunnen via internet hun vangsten in invoeren via www.mijnvismaat.nl of via de speciaal ontwikkelde mijnvismaat app. Zo wordt er een beter beeld verkregen van de huidige visstand. Ook bijzondere soorten worden gemeld via mijnvismaat.
23
8.1.4 Gegevens uitzettingen/sportvissers Hengelvangstregistratie middels Mijn VISmaat
Er wordt zeer weinig karper gevangen op het Amsterdam Rijnkanaal, brasem/kolblei vormen het grootste aandeel.
Historie karperuitzettingen Volgens het Visplan heeft de AUHV de afgelopen jaren geen enkele uitzetting gedaan op het Amsterdam Rijnkanaal. Dat klopt, alleen zijn er wel uitzettingen gedaan op omliggende waterlichamen. Dit wordt in een aparte paragraaf besproken.
Er wordt geen vis uitgezet in het Amsterdam-Rijnkanaal. Spiegelkarper wordt in beperkte mate in enkele aangrenzende wateren uitgezet. De dichtheden aan karper zijn laag. In het kader van het spiegelkarperproject wordt door de AHV sinds 2002 ca. 100 kilo per jaar uitgezet op de Amstelboezem in Amsterdam (oppervlak Amstelboezem is 3600 ha). In de nul-meting van Rijkswaterstaat werd geen karper aangetroffen. Karpers gebruiken het kanaal waarschijnlijk beperkt (’s nachts) om van punt a naar punt b te komen (lateraal gebruik). Uit spiegelkarperprojecten blijkt dat karper zelden dwars het kanaal oversteekt (Weitjens, pers. comm.). Omdat in kilo per hectare uitgedrukt de karper geen noemenswaardige rol speelt en omdat de uitzetting in de omliggende wateren beperkt van omvang zijn ten opzichte van de omvang van het watersysteem, en daarnaast de karper maar incidenteel het kanaal gebruikt, is er geen effect op de KRW beoordeling.
Situatie voor karpervissers op het water van de AUHV Nachtvisserij: Derde Hengel: Bereikbaarheid: Ruimte voor schuilmiddelen: Karperwedstrijden: Aantal vissers: Aantal karpervissers: Voorzieningen: Melding karpersterfte: Knelpunten:
Hele jaar voor leden van de AUHV Toegestaan voor leden van de AUHV Goed Goed Geen 63 per dag op Amsterdam Rijnkanaal vanuit tellingen 1 per dag op Amsterdam Rijnkanaal vanuit tellingen Geen Geen Karperbestand is minimaal. Zowel op basis van vangstgegevens uit mijn VISmaat als de visstand bemonstering. Weinig tot geen gegevens van vangsten en karperuitzettingen. Vereiste is volledige monitoring van karpers: Fotograferen, Archiveren, Monitoren, Rapporteren.
24
8.1.5 Aanvulling op Visplan De AUHV heeft de laatste jaren geen vis uitgezet op het Amsterdam-Rijnkanaal. Wel ontbreekt op dit moment een passage van uitzet op omliggende wateren, die wel in verbinding staan met het Amsterdam-Rijnkanaal. De AUHV heeft in de periode 2008-2010 de volgende uitzettingen gedaan op omliggende waterlichamen: Tabel: Uitzettingen op omliggende wateren
Waterlichaam
2008
2009
2010
Totaal
HA
Vissen per ha over 3 jaar
Lekkanaal Merwedekanaal Nieuwegein Rivier de Leidse Rijn De Meern Ravense wetering Merwedekanaal/Vaartse Rijn Bijleveld/Grote Heycop/Heinoomsvaart
50 kg 50 kg 100 kg 150 kg 50 kg 100 kg
50 kg 50 kg 100 kg 100 kg 100 kg 100 kg
50 kg 0 kg 100 kg 100 kg 50 kg 100 kg
150 100 300 350 200 300
34 ha 32 ha 14 ha 4 ha 32 ha 11 ha
2-3 1-2 10-12 40-45 3-4 10-15
Totaal
600 kg
400 kg
300 kg
1100 kg
kg kg kg kg kg kg
De laatste uitzetting is in 2010 gedaan op het oog op de nieuw te vormen VBC en het Visplan. Op dat moment was er nog geen wens bekend voor het uitzetten van vis bij de verenigingen. De resultaten van de enquête, in bijlage I, wijzen erop dat de karpervangsten de laatste jaren zijn afgenomen. Tevens geven de karpersvissers geven aan ontevreden te zijn met het karperbestand op het Amsterdam-Rijnkanaal. Deze in enquête is in 2013 afgenomen onder de leden van de AUHV. Afbeelding: Amsterdam Rijnkanaal en omliggende wateren
25
8.1.6 Gewenste uitzetting op het water Uit de enquête onder de karpervissers is gebleken dat er veel gevist wordt op het Amsterdam Rijnkanaal. In 8 van de 39 enquêtes werd het Amsterdam Rijnkanaal benoemd als water waar men vist, een aantal daarvan treft u ook aan onder bijlage II. Over het algemeen lopen de vangstresultaten terug, men dient meer uren te maken om aan hetzelfde aantal karpers te komen. Zie Tabel 2: Geviste uren per gevangen karper. Tevens is de verhouding schubkarper/spiegelkarper scheef gegroeid. Tabel 2: Geviste uren per gevangen karper
Geviste uren Gevangen karpers Geviste uren per karper
2010
2011
2012
2.590 220 11,7
2.555 217 11,8
2.387 182 13,1
De afgelopen jaren moet er dus meer moeite gedaan worden om een karper te vangen. Deze cijfers zijn vooral voor beginnende karpervissers niet bemoedigend om eerst 13 uur te vissen, voordat je een karper vangt. Naast het aantal gevangen vissen is ook de verhouding belangrijk: Tabel 3: Verhouding vangsten schubkarper/spiegelkarper
Verhouding schubkarper-
spiegelkarper
Aantal
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
2 0 1 6 6 7 3 0 4 4 1
Op het Amsterdam Rijnkanaal is het streefbeeld 70%-30%(schub-spiegel), dit wordt in de gewenste uitzetting meegenomen. Meerdere karpervissers gaven aan dat het karperbestand op het Amsterdam-Rijnkanaal verbeterd kan worden d.m.v. een uitzetting. De karper heeft de afgelopen jaren helaas een slechte naam gekregen bij de waterbeheerders. Vaak ten onrechte door het ontbreken van de juiste informatie. Sportvisserij Nederland zit momenteel in de afrondende fase van een karpernota. Dit is een rapport dat voornamelijk gaat over verantwoord karperbeheer. De AUHV zal deze richtlijnen volgen en ook verantwoord karperbeheer voeren. Door middel van goede monitoring(volledige) kan de vereniging het karperbestand beter in beeld brengen, dit is dan ook een grote kans op het Amsterdam Rijnkanaal. Eén van de streefbeelden is dan ook om de visstand goed te monitoren. Uit het Sportvisserijonderzoek Amsterdam-Rijnkanaal bleek dat 1,5% van de vissers specifiek op karper vist. Echter de tellingen door stagiaires en vrijwilligers zijn voornamelijk overdag uitgevoerd, terwijl de karpervisser meer in de nachtelijke uren aan de waterkant aanwezig is.
26
Sportvisserij Nederland, in de persoon van Jaap Quak, heeft al een voorschot genomen op de karpernota middels het artikel ‘Karper: troetelkind met gebruiksaanwijzing’ in Visionair. De belangrijkste input voor onze vereniging is: Afbeelding: ‘Karper: Troetelkind met gebruiksaanwijziging’
Op basis van dit artikel kan geconcludeerd worden dat een biomassa onder de <100 kg/ha geen of een zeer lage invloed heeft op de waterkwaliteit. Echter 100 kg/ha kan geen streefbeeld zijn voor de AUHV, puur omdat dit financieel niet eens haalbaar zal zijn op zo’n groot waterlichaam. Bovendien is volgens het Visplan het streefbeeld ‘een kleine populatie met een groot gewicht’. Het hele artikel is in te lezen in bijlage III. De Karpercommissie van de AUHV adviseert dan ook om de volgende uitzettingen de komende jaren te doen: In 2014/2015 -> 1 karper per hectare (waarvan 50% schub/50% spiegel,) o o o o
80 30 80 30
stuks stuks stuks stuks
schubkarpers (klasse 2 – 4 kg) schubkarpers (klasse 5 – 6 kg) spiegelkarpers (klasse 2 – 4 kg) spiegelkarpers (klasse 5 – 6 kg)
€5,50 €7,25 €5,50 €7,25
per per per per
kg kg kg kg
Totaal dus 220 stuks op 220 hectare van de AUHV(totale oppervlakte 700 ha). Als we namens de VBC hengelsport uitzetten dan worden het 700 stuks op 700 hectare. Onderhoudsuitzettingen om de drie jaar, AUHV 110 stuks (1 vis per 2 hectare waarvan 80% schub/20% spiegel) of als VBC 350 stuks om de drie jaar. * Bij de eerste uitzettingen wordt een diversiteit in gewichten uitgezet. Hiermee creëer je al een een verschil in leeftijdsopbouw. Het beste is om karpers groter dan 2 kg uit te zetten om predatie te voorkomen. Deze uitzetting is zo gering dat het de KRW score niet zal beïnvloeden, wel zal het een aantal streefbeelden van het visplan vervullen. Uiteraard zal voor de periodieke uitzetting eerst de voorgaande uitzetting geëvalueerd worden. *Afhankelijk van monitoring d.m.v. hengelvangstregistratie
27
8.1.7 Uitvoering Het bestuur van de AUHV wil graag de bovenstaande uitzetting uitvoeren, het liefst gezamenlijk als VBC. Als er meerdere verenigingen mee willen doen dan staat het gezamenlijk belang sterker en kunnen de kosten ook gedeeld worden. Bovendien staat de sportvisserij dan ook sterker naar Rijkswaterstaat toe. Als de VBC akkoord is en een gezamenlijk plan ontwikkelt heeft, dan dient het gezamenlijk plan ingediend te worden bij Rijkswaterstaat Utrecht. Vanwege de kleinschalige uitzetting verwacht de AUHV, ondanks de matige KRW score, een goedkeuring van Rijkswaterstaat. Vervolgens kan de karper besteld worden, bij voorkeur bij Carpfarm vanwege grotere diversiteit in beschubbing, en zal de karper in het voorjaar/najaar geleverd worden. De karper zal worden uitgezet d.m.v. volledige monitoring en om de terugvangsten te stimuleren wordt er prijzen verdeeld onder de terugmelders. De AUHV wil nog een aantal aandachtspunten meegeven voor de uitzetting: 1. Bij een uitzetting, waar spiegelkarpers uitgezet worden, altijd volledige monitoring hanteren Voorafgaand aan de uitzetting worden beide flanken gefotografeerd van de vis en de lengte en het gewicht genoteerd. Elke individuele spiegelkarper beschikt namelijk over een geheel eigen beschubbingspatroon, waardoor ze aan de hand van foto’s te herkennen zijn. De foto’s worden vervolgens gerangschikt en ondergebracht in een fotoarchief. De karpervissers worden vervolgens gevraagd om bij vangst van een spiegelkarper deze te fotograferen, te meten en te wegen en de foto aan te leveren bij het meldpunt van de AUHV. Voor de karpervissers: ‘de kop van de karper graag in je rechterhand’. Uit de hieruit verkregen informatie ontstaat op den duur een scherp beeld van migratie en verspreiding van karper en krijgt men inzicht in de omvang van de totale karperbezetting van een bepaald water. Daarnaast kan aan de hand van de gegevens omtrent lengte en gewicht van de terug gemelde spiegelkarpers iets worden gezegd over conditie en groei van de uitgezette karpers. Deze monitoring is niet alleen bestemt voor de nieuwe uitzetting, maar ook om het oude karperbestand te bepalen. Als er karpers terug gemeld worden, die niet tot de uitzetting behoren, dan kun je ook het oude bestand bepalen. Tenslotte kan door de inzet van spiegelkarperprojecten op goedkope wijze een indruk worden verkregen van de optrekbaarheid van watersystemen voor alle karperachtigen (brasem, voorn, winde etc.). Aldus kunnen spiegelkarperprojecten wellicht een belangrijke bijdrage leveren aan het scheppen van kaders voor het doelmatig en verantwoord beheren van karperbestanden. Afbeelding 5: Voorbeeld volledige monitoring
Op 06-03-2011 is deze vis(51 cm bij 2.700 gram) uitgezet op de Kleine Plas te Maarsseveen. Op 13-102013 is deze teruggevangen met een lengte van 72 cm en een gewicht van 7.500 gram. Een gemiddelde groei van 150 gram per maand en bijna 10 cm groei per jaar.
28
2. Geen karper te kopen bij de beroepsvisserij, maar via officiële Nederlandse karperkwekers zoals Carpfarm en/of Valkenswaard 3. Per water maar één kweker te gebruiken voor de uitzetting 4. Exact bijhouden per water wat er wordt uitgezet, historie opbouwen 5. Bij onderhoudsuitzettingen diverse gewichtscategorieën uitzetten, deze zijn predatie vrij en zorgen voor een evenwichtige leeftijdsopbouw. Uitzetting liefst 1x per 3 jaar dan jaarlijks.
Planning Om de voortgang enigszins te bewaken is er een voorlopige planning gemaakt: Omschrijving
Deadline
Uitzetplan indienen bij VBC Bespreken plan als hengelsport Uitzetplan indienen bij RWS Utrecht Goedkeuring RWS Utrecht Bestellen karper bij kweker Uitzetten karper op Amsterdam Rijnkanaal
Maart 2014 Mei 2014 Juni 2014 Juli 2014 Augustus 2014 November/December 2014
29
Bijlage II Het welzijn van de karper Aan het welzijn van de karper wordt in Nederland steeds meer aandacht geschonken. De karper, met name de spiegelkarper, is te herkennen aan de hand van het schubbenpatroon. De meeste karpervissers gaan zuinig om met de gevangen vis en proberen de karper onbeschadigd terug te zetten. Afbeelding 1: Spiegelkarper goed te herkennen aan het schubbenpatroon
Op de meeste wateren in Nederland vindt geen succesvolle voortplanting plaats. In Nederland hanteren de meeste karpersvissers daarom ook de gedragscode catch and release(vangen en weer terugzetten). Deze gedachte leeft in mindere mate bij sportvissers die geboren zijn in Oost-Europa. Men is hier gewend om de gevangen karper voor consumptie te benutten. Ook op de Nederlandse binnenwateren waar beroepsvisserij plaatsvindt wordt de vis gevangen voor consumptie/verkoop gebruikt. Uiteindelijk kan dit er toe leiden dat juist de bijzondere mooie of grote vissen uit het water zullen verdwijnen. Om het karperbestand in Nederland te beschermen is besloten om een voorwaarde op te stellen m.b.t. het vangen van karper. Regel 6 van de Algemene Voorwaarden Gebruik VISpas vermeldt het volgende: 6.
Gevangen karper dient altijd levend teruggezet te worden in hetzelfde water. Tenzij anders vermeld, is het tijdelijk bewaren in een leefnet of bewaarzak in hetzelfde water toegestaan.
Tevens is in de Gezamenlijke Lijst van Nederlandse Viswateren een aantal gedragregels van Karperstudiegroep Nederland opgenomen. Naast de normaal geldende gedragsregels zijn er voor de karpervissers een aantal specifieke regels: • • • • •
Vis alleen met visveilige systemen; Gebruik bij het onthaken en fotograferen altijd een onthaakmat; Houd de vis nat bij het onthaken en fotograferen; Ga verantwoord om met het gebruik van de bewaarzak; Zet de karper terug in het water waarin hij is gevangen.
Afbeelding 2: Terugzetten van de karper met behulp van een onthakingsmat
30
Omschrijving gedragsregels 1. Veilig loodsysteem Maak gebruik van Safety Rig Systeem of een vrijlood systeem waardoor het lood kan vrijkomen bij een eventuele lijnbreuk. Zorg ervoor dat de loodmontage over elke knoop kan glijden (bijvoorbeeld bij het gebruik van leadcore/voorslag). Beperk het gebruik van een voorslag/gevlochten lijn tot die specifieke situaties waarin geen andere alternatieven aanwezig zijn. 2. Landingsnet Karpers kunnen een gewicht bereiken van meer dan 40 kilo en een lengte van 130cm. Het is mede daarom belangrijk om een landingsnet te gebruiken met een grote opening, geadviseerd wordt om een opening van minstens 90 cm te gebruiken. Vooral bij vissoorten als karper is een fijnmazig schepnet aan te raden. De vinnen van deze vis kunnen namelijk vast komen te zitten in de grote mazen. 3. Onthaken Na het scheppen van de vis wordt het aangeraden om het net van de schepnetsteel te ontkoppelen. Vervolgens kan het net opgerold worden naar de karper toe, let hierbij wel op dat de lijn langs het lichaam van de karper loopt. Controleer of de vinnen recht langs het lichaam, richting de staart, lopen. Til hem vervolgens op en leg hem op de onthakingsmat. Voor grote karpers is het beter om de karper op te tillen met behulp van een stevige en grote weegzak. De weegzak kun je onder het net schuiven en vervolgens optillen, ondersteun hierbij de karper. Leg tenslotte de karper op een natte onthakingsmat. Een goede onthaakmat moet zo dik zijn dat de onderliggende stenen en takken de vis niet kunnen beschadigen. Ook moet de mat voldoende groot zijn, zodat wanneer de karper spartelt deze niet naast de mat terecht komt. Een natte onthakingsmat zorgt voor bescherming van de slijmlaag van de vis. Houdt een emmer met water gereed om over de onthakingsmat en vis te gooien. Probeer het onthaken en fotograferen van de karper zo snel mogelijk te doen. Fotografeer de vis alleen maar boven uw onthakingsmat en nooit staande. 4. Gebruik van een bewaarzak Sommige karpervissers kiezen ervoor om de karpers in een bewaarzak te stoppen bij een nachtelijke vangst. Overdag is het vaak makkelijker om foto’s te schieten van de karper. Het verstandig omgaan met een bewaarzak is hierbij een vereiste: • • • • • • •
Bewaar slechts één karper per bewaarzak. Door meerdere karpers in een bewaarzak te bewaren is er grote kans dat de karpers elkaar letsel toebrengen; Laat de karper nooit lang in een bewaarzak zitten, zeker niet bij hogere temperaturen. Bij hoge temperaturen is er weinig zuurstof in het water waardoor de karper kan sterven; Hang de bewaarzak weg op een zuurstofrijke plaats, dus nooit tussen de waterplanten s’nachts. Waterplanten onttreken namelijk zuurstof in de nachtelijke uren; Hang een bewaarzak nooit in de buurt van harde puntige matterialen, in verband met stroming en golfslag; Ga nooit varen met een karper in een bewaarzak, ook niet in een weegzak of schepnet. De karper kan namelijk verdrinken hierdoor; Als de karper uit het water wordt getild, controleer dan eerst of de borst- en buikvinnen langs het lichaam van de karper liggen; Een karper die in een bewaarzak heeft gezeten is weer uitgerust en zal beginnen met spartelen. Houdt hier rekening mee.
31
Hedendaags is het zelfs mogelijk om desinfecterende vloeistof te kopen in de hengelsportwinkel voor een versneld herstel van huid en mond wonden van de karper. Deze vloeistof wordt aangebracht nadat de wond droog is gemaakt middels een watten staafje. Na de vangst dient de karper altijd teruggezet te worden in hetzelfde water waarin hij is gevangen. Zodat andere karpersvissers in de toekomst ook nog van hun sport kunnen genieten.
32
Bijlage III Enquête karpervissers
33
Bijlage IV Plattegrond Uitzetting
34
Bijlage V Sterftes onder de karper 15.1
Wintersterfte(sneeuw op het ijs) door zuurstofgebrek
In een toenemend aantal wateren kan tijdens deze winterse periode vissterfte optreden. De omvang hiervan kan per water aanzienlijk zijn en tot de dood van duizenden vissen leiden. Sportvisserij Nederland doet daarom een dringende oproep aan gemeenten en waterschappen om waar nodig in actie te komen. Het betreft vooral kleine(re), vaak afgesloten ondiepe wateren. De oorzaak van deze sterftes is een langdurige ijsbedekking. Wintersterftes treden vooral op wanneer er veel sneeuw op het ijs ligt. Door de sneeuwbedekking dringt er geen licht door in het water en wordt er geen zuurstof meer geproduceerd. Door afbraakprocessen en zuurstofverbruik door vissen verdwijnt de nog aanwezige hoeveelheid zuurstof en worden voor vis giftige stoffen gevormd. Wintersterfte is in principe een natuurlijk verschijnsel, waarbij een deel van de visstand dood gaat. Ten gevolge van achterstallig baggeronderhoud kunnen zich echter zeer ernstige sterftes voordoen waarbij (nagenoeg) alle vissen doodgaan. Dergelijke vissterftes leiden afgezien van dierenleed tot overlast en ernstige schade aan de ecologische kwaliteit van het betreffende water. Vanuit haar betrokkenheid bij en verantwoordelijkheid voor een gezonde visstand adviseert Sportvisserij Nederland de 900 aangesloten hengelsportverenigingen hoe te handelen bij wintersterfte (zie onderaan dit bericht). Daarnaast verzoekt Sportvisserij Nederland waterschappen en gemeenten dringend om vissterftes waar mogelijk te voorkomen en de gevolgen hiervan te beperken. Voorkomen is echter beter dan genezen. Wintersterfte kan structureel worden tegengegaan door regelmatig te baggeren, diepere overwinteringsplekken aan te leggen en eventueel aanwezige lozingen en riooloverstorten te saneren.4 15.2
Karperziektes
Net zoals mensen kunnen ook karpers ziek worden. Het vermoeden bestaat dat mede door een overbezetting van karper er een infectiedruk en voedselconcurrentie ontstaat. Hierdoor kan er een virus ontstaan wat een groot gedeelte van de populatie kan doden. 15.2.1 Koi Herpus virus(KHV) Het koi herpesvirus(KHV) veroorzaakt ernstige ziekte in karper en koi en komt al jaren voor in Nederland. Eind oktober 2009 is voor het eerst KHV aangetoond in wilde karper. Het KHV is een besmettelijk virus dat alleen karper en kooi ziek kan maken, met vaak hoge sterfte, tot 100%. Ziekte treedt doorgaans op tussen 15 °C en 28°C, boven de 28°C worden het virus en ziekteverschijnselen geremd. KHB is niet schadelijk voor de mens. Vissen die geïnfecteerd zijn met KHV kunnen de volgende ziekteverschijnselen vertonen:
Ingevallen ogen en kieuwnecrose(grijs-witte vlekken op de kieuwen en afgestorven stukjes kieuw) Overmatige slijmproductie Ongecoördineerd zwemmen Lusteloosheid
Het is belangrijk om verspreiding te voorkomen. Allereerst is het belangrijk dat men van KHV ziekte verdachte karpers in het buitenwater(geldt niet voor gesloten vijvers) meldt aan een dierenarts of het AID meldpunt(045-5466230), eventueel via hengelsport-/waterbeheerders of Sportvisserij Nederland. Het uitzetten van levende vis in het buitenwater is bij de wet verboden. Ga op één dag niet van het ene naar het andere viswater met dezelfde hengel, net, onthakingsmat etc., desinfecteer de netten met een chlooroplossing en spoel goed na. Netten en hengel laten drogen in de zon desinfecteert ook. Het is belangrijk, ervoor te zorgen, dat het dodelijke KHV zich niet verder kan verspreiden onder de Nederlandse karpers.
4
http://www.sportvisserijnederland.nl/sportvissers/actueel/4793/ijs_en_sneeuw:_wintersterfte_dreigt.html
35
15.2.2 Buikwaterzucht(SVC) Buikwaterzucht treedt voornamelijk op in het voorjaar. Als het water een temperatuur heeft bereikt van ongeveer 10 °C a 15°C. Het virus is niet te bestrijden, maar is gelukkig niet altijd dodelijk. Door een combinatie van een bacteriële infectie en het virus sterven de vissen. Een besmetting kan zomaar de helft van het karperbestand bezwijken. De ziekteverschijnselen zijn:
Ontstoken darm Bloedingen in de huid, ogen en kieuwen Opgezwollen buik en uitpuilende ogen De vis voelt waterig of sponzig aan
15.2.3 Karperluis Het is aan afgeplat en schijfvormig kreeftje waarvan het volwassen exemplaar een diameter kan bereiken van 1 cm. Het is een veel voorkomende parasiet die irritatie veroorzaken bij vissen. De vissen gaan zich schuren en kunnen zelfs uit het water springen. Op de plaatsen waar de karperluis de huid heeft doorboord verschijnen roodachtige ontstekingen. Deze ontstekingen kunnen zonder verzorging lijden tot secundaire infecties. In warm water kunnen de visluizen zich vlug vermenigvuldigen, ze overleven zelfs zonder problemen de winter. De ziekteverschijnselen zijn:
Karperluis is met het oog zichtbaar De luis hecht zicht vast aan de huid of vinnen en kan ook de kieuwen aantasten Zowel de larven als de volwassen exemplaren beschikken over een stekel met gifklieren tussen de ogen Ze prikken door de huis van de vis en zuigen bloed als voedsel
Het dier kan voorzicht verwijderd worden en de wond kan eventueel ontsmet worden. 15.2.4 Witte stip De witte stip is een eencellige parasiet. Het heeft een vlekgrote van 1 mm tot een samen gevormde vlek. De witte cysten zitten op de huid, vinnen en kieuwen. Volwassen parasieten, die zich op de gastheer hebben gevoed, laten zich in onvolwassen stadium vallen op de bodem. Daar kapselen ze zich in. Elk kapsel levert vele honderden sporen die op zoek gaan naar een gastheer, bijvoorbeeld de karper. De snelheid van deling hangt af van de watertemperatuur. Witte stip is eenvoudig met een middel tegen tegen eencelligen te behandelen. Als de ciliaten de huid verlaten ontstaan gaatjes. Het is dan mogelijk dat bijkomende bacteriële infecties en schimmelinfecties ontstaan. Alparex van Colombo kan ervoor zorgen dat Witte stip en andere eencelligen met een positief resultaat worden bestreden. 15.2.5 Vislintworm Deze parasiet komt ook in de menselijke fauna voor, maar is niet direct gevaarlijk voor sportvissers. Cysten kunnen zich in het lichaam tot een lintworm ontwikkelen als er rouw of niet goed verhit vlees/vis wordt gegeten. De vis krijgt een opgezwollen buik, soms komen er delen van de worm (proglottiden) mee met de ontlasting. Het beste kunt je de worm gewoon bij de vis laten zitten. 15.3
Riooloverstort/giftige stoffen in het water
Het warme zomerweer heeft in combinatie met hevige onweersbuien in verschillende wateren geleid tot vissterfte. De omvang hiervan verschilt per water, maar is plaatselijk aanzienlijk en heeft leidt vaak tot de dood van duizenden vissen. Zomersterfte treedt vooral op in kleine(re), vaak afgesloten ondiepe wateren. De oorzaak van deze sterftes is de hoge watertemperatuur in combinatie met een dikke baggerlaag. Onder deze omstandigheden leidt de hoge afbraaksnelheid van organische stoffen door bacteriën tot een hoog verbruik van zuurstof. En juist in warm water heeft de koudbloedige vis een hoge zuurstofbehoefte.
36
De meeste en meest extreme gevallen van zomersterfte treden overigens vooral op in wateren waarin bij veel regenval in korte tijd (onweer!) riooloverstort optreedt. Hierdoor kan het zuurstofgehalte in zeer korte tijd sterk afnemen. Door de afbraak van het organisch materiaal dat met zo’n overstort meekomt kunnen ook giftige afbraakproducten zoals ammoniak ontstaan. Natuurlijk verschijnsel met risico's Zomersterfte is in principe een natuurlijk verschijnsel, waarbij een deel van de visstand dood gaat. Ten gevolge van achterstallig baggeronderhoud en riooloverstort kunnen zich echter zeer ernstige sterftes voordoen waarbij (nagenoeg) alle vissen doodgaan. Dergelijke vissterftes leiden afgezien van dierenleed tot overlast en ernstige schade aan de ecologische kwaliteit van het betreffende water. Hoe te handelen Vanuit haar betrokkenheid bij en verantwoordelijkheid voor een gezonde visstand adviseert Sportvisserij Nederland de 900 aangesloten hengelsportverenigingen hoe te handelen bij vissterfte. Daarnaast roept Sportvisserij Nederland de waterschappen en gemeenten dringend op deze vissterftes waar mogelijk te voorkomen en de gevolgen hiervan te beperken. Voorkomen beter dan genezen Voorkomen is echter beter dan genezen. Zomersterfte kan structureel worden tegengegaan door regelmatig te baggeren en eventueel aanwezige lozingen en riooloverstorten te saneren. 5 De AUHV heeft hier helaas ook soms mee te maken, een goed voorbeeld is de Biezenvelden in Houten. In mei 2012 kwam er een zware regenbui langs. De massale sterfte werd veroorzaakt doordat mest op de aangrenzende weilanden was uitgereden en vervolgens via de aansluitende watergangen de plas zijn ingestroomd. Migratie van de vissen naar andere wateren was niet mogelijk, waardoor de vissterfte onvermijdelijk was. Hierna heeft de AUHV via de VBC een aanvraag gedaan bij het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (HDSR)om vis uit te zetten, dit verzoek is destijds afgewezen. Het waterschap wil geen visuitzetting toestaan voordat er een visplan geschreven is door de AUHV inclusief een onderzoek naar de huidige visstand.6
5 6
http://www.sportvisserijnederland.nl/sportvissers/actueel/5086/zomer__zuurstof_en_vissterfte.html http://www.omroephouten.nl/Houten/massale-vissterfte-in-houten.html
37
Bijlage VI Karper: troetelkind met gebruiksaanwijzing
38
39
40
41
42
Bijlage VII: Troebel water verhelderd
43
44
