Uitspraak Commissie van Beroep Strafzaken The Hawks (2014/K063) Voorgeschiedenis Op zaterdag 16 augustus 2014 speelt honkbal hoofdklasser The Hawks in Utrecht tegen UVV. Een medewerker van de afdeling competitiezaken van het bondsbureau, aanwezig bij de wedstrijd, constateert dat de heer E. de Vries (hierna De Vries) deelnam aan de wedstrijd als assistent-coach. Hij heeft op de heuvel een gesprek gevoerd met de werper van The Hawks. Op grond van artikel 4.8 van het Reglement van Wedstrijden krijgt The Hawks een aantal sancties opgelegd. De belangrijkste zijn de twee winstpunten in mindering voor The Hawks en het overspelen van de wedstrijd nu The Hawks de wedstrijd had gewonnen. Ook dient het Bondsbestuur een klacht in tegen The Hawks bij de Commissie Strafzaken. Deze klacht is gebaseerd op artikel 11 lid 1 b van het Tuchtreglement. Artikel 11 kent een onderscheid tussen Strafzaken en Klachtzaken. The Hawks wordt verweten te hebben gehandeld in strijd met een reglement van de KNBSB. In de eerste procedure dient The Hawks gedateerd 27 augustus een bezwaarschrift in, dat op 29 augustus 2014 wordt verworpen door het Bondsbestuur. The Hawks tekent gedateerd 12 september 2014 beroep aan tegen deze beslissing bij de Adviescommissie Geschillen. Deze commissie stelt op 13 oktober 2014 The Hawks grotendeels in het gelijk, doch het Bondsbestuur legt op 20 oktober 2014 dit advies uitgebreid en gemotiveerd naast zich neer. De Adviescommissie Geschillen had het Bondsbestuur ook aanbevolen de door de Commissie Strafzaken opgelegde boete van 230 euro te schrappen. Ten aanzien van dit aspect merkte het Bondsbestuur op, dat het deze bevoegdheid niet bezit, dat alleen de Commissie van Beroep Strafzaken daarover kan oordelen. Inmiddels is The Hawks gedegradeerd uit de hoofdklasse nadat de best-of-five serie tegen de kampioen van de overgangsklasse verloren is gegaan. De advocaat van The Hawks sommeert op 30 oktober 2014 het Bondsbestuur hun besluit van 20 oktober in te trekken en een nieuw besluit te nemen conform het advies van de Adviescommissie. Nadat het Bondsbestuur daaraan (vanzelfsprekend) geen gevolg geeft, start The Hawks de procedure bij de voorzieningenrechter in Utrecht. De zitting vindt plaats op 11 november, de uitspraak is van 19 november en de schriftelijke uitwerking van het vonnis is van 2 december 2014. The Hawks wordt in het ongelijk gesteld. The Hawks legt zich neer bij de uitspraak en dus bij de degradatie. Twee maanden later trekt de Haagse hoofdklasser ADOLakers zich terug uit de hoofdklasse en krijgt The Hawks de uitnodiging de opengevallen plaats in de hoofdklasse in te nemen, hetgeen The Hawks doet. Ten aanzien van de tweede procedure. De Commissie Strafzaken heeft bij uitspraak van 28 augustus The Hawks een boete van 230 euro opgelegd wegens het zich als bestuur onttrekken aan de bepalingen van de reglementen van de KNBSB te weten een niet-lid van de vereniging The Hawks zijnde De Vries laten deelnemen (coachen) aan de wedstrijd van 16 augustus UVV-The Hawks. De strafcommissie verwijst daarbij naar feitcode 26 uit hun bepalingen. Het bezwaarschrift dat The Hawks indiende tegen de eerste procedure bevat ook een bezwaar tegen de door de Commissie Strafzaken opgelegde boete van euro 230. Navraag van een
(andere) medewerker van het bondsbureau leerde, dat dit beroepschrift ook moet worden gezien als beroep tegen de uitspraak van de Commissie Strafzaken. Hangende de eerste procedure, zowel bij het Bondsbestuur, daarna bij de Adviescommissie Geschillen en daarna bij de voorzieningenrechter heeft de Commissie van Beroep Strafzaken de behandeling van de zaak voor zich uit geschoven. Terzijde zij opgemerkt, dat in de oude structuur, de toenmalige Commissie van Beroep in beide zaken de beroepsinstantie was, hetgeen vanzelfsprekend een aantal voordelen had. De procedure bij de voorzieningenrechter Allereerst voor een goed begrip de bezwaren van The Hawks en de beoordeling door de voorzieningenrechter. In zijn uitspraak beklemtoont de voorzieningenrechter, dat met betrekking tot een besluit van een rechtsorgaan slechts een voorlopige voorziening kan worden getroffen indien het in hoge mate waarschijnlijk is dat de bodemrechter het betrokken besluit zal vernietigen of nietig zal verklaren. Maatstaf is of het betrokken orgaan in redelijkheid en naar billijkheid tot het betrokken besluit heeft kunnen komen. Dit veronderstelt een marginale toetsing. De rechter toetst niet de aan het besluit ten grondslag liggende belangenafweging. Volgens The Hawks heeft de KNBSB fundamentele rechtsbeginselen geschonden te weten het zorgvuldigheidsbeginsel, het evenredigheidsbeginsel, het 'ne bis in idem’ beginsel, het gelijkheidsbeginsel en het motiveringsbeginsel. Ten aanzien van het zorgvuldigheidsbeginsel heeft The Hawks betoogd, dat de betrokken overtreding alleen door de scheidsrechter kon worden gerapporteerd. De voorzieningenrechter volgt de KNBSB in de opvatting, dat dit een onjuiste interpretatie van het reglement is. Feitelijk had The Hawks in een eerder stadium gesteld, dat De Vries zich alleen in burgerkleding in de dug-out had bevonden, maar ter terechtzitting legde de bond een foto over waaruit bleek, dat De Vries zich in honkbalkleding op de heuvel heeft bevonden. Het beroep op het schenden van het zorgvuldigheidsbeginsel houdt in de visie van de rechter dus geen stand. Ten aanzien van het evenredigheidsbeginsel heeft The Hawks betoogd, dat de straf van twee winstpunten in mindering, die indirect heeft geleid tot de degradatie, disproportioneel is. Ook onder dit onderdeel heeft The Hawks de - onware - mededeling, dat De Vries alleen in burgerkleding in de dug-out had plaatsgenomen gedaan. De KNBSB heeft betoogd, dat het reglement, dat is vastgesteld door de algemene ledenvergadering geen mogelijkheid om dispensatie te verlenen van de straf. De rechter volgt de KNBSB. Het 'Ne bis in idem’ beginsel. The Hawks heeft zich bij de voorzieningenrechter op het standpunt gesteld, dat zij twee maal voor het zelfde feit is gestraft. Namelijk zowel door de Commissie Strafzaken als door het Bondsbestuur. En dat dat in strijd is met het beginsel 'Ne bis in idem’. De voorzieningenrechter heeft geconstateerd, dat binnen de KNBSB onderscheid wordt gemaakt tussen tuchtrechtelijke sancties en administratiefrechtelijke maatregelen.
Naar het oordeel van de voorzieningenrechter is dit stelsel naar zijn voorshands oordeel niet in strijd met het 'Ne bis in idem’ beginsel. De betrokkene wordt eenmaal tuchtrechtelijk gestraft, terwijl hij voorts wordt getroffen door een bestuurlijke ordemaatregel. De rechter overweegt daarbij dat ook in het strafrecht straffen en/of maatregelen gecombineerd kunnen worden opgelegd. De voorzieningenrechter heeft wel opgemerkt, dat aan dit stelsel het risico kleeft, dat de tuchtrechter en het bestuur de feiten van een zaak anders kwalificeren en/of waarderen. Daarbij heeft hij opgemerkt, dat dit risico zich in het onderhavige geval niet heeft verwezenlijkt. Ook heeft hij opgemerkt, dat het sanctiepakket uit het tuchtrecht niet botst met de maatregelen uit artikel 4.8 van het Reglement van Wedstrijden. Met één uitzondering. Beide instanties hebben een boete opgelegd. De Commissie Strafzaken van 230 euro, het Bondsbestuur van 25 euro. De advocaat van de bond heeft betoogd, dat het bedrag van 25 euro misschien wat ongelukkig is geformuleerd als 'boete', maar dat dat, ook gezien het lage bedrag, moet worden gezien als een kostendekkend element van de ordemaatregel en niet als een extra boete. De voorzieningenrechter heeft zich achter dit standpunt gesteld en is derhalve met de KNBSB van mening, dat het ’Ne bis in idem’ beginsel niet is geschonden. Onder de schending van het gelijkheidsbeginsel heeft The Hawks een scala van situaties genoemd, waaruit zou moeten blijken, dat de KNBSB met twee maten meet. De rechter heeft ten aanzien van een aantal door The Hawks gegeven voorbeelden de relevantie betwist, het ging in deze situatie niet om ongerechtigde spelers of het ging om een strafzaak. Ten aanzien van één situatie heeft hij geoordeeld, dat in het kader van dit Kort Geding niet valt uit te maken wie gelijk heeft, maar dat hij The Hawks zou zijn gevolgd in de redenering dat het gelijkheidsbeginsel was geschonden als The Hawks had kunnen aantonen, dat de betreffende bepaling nooit was nageleefd en alleen in het geval van The Hawks van stal was gehaald. Doch dat dat niet is gebleken. Motiveringsbeginsel. Ten aanzien van het motiveringsbeginsel heeft The Hawks gesteld, dat het Bondsbestuur onvoldoende heeft gemotiveerd waarom het het advies van de Adviescommissie Geschillen niet heeft gevolgd. De voorzieningenrechter stelt hier vast dat het Bondsbestuur wel heeft gemotiveerd waarom het van dat advies afwijkt omdat het op een onjuiste redenering is gebaseerd en dat het gedeeltelijk ook niet kan worden opgevolgd. Het betreft het advies om de door de Commissie Strafzaken opgelegde boete van 230 euro te schrappen. Beoordeling door de Commissie van Beroep Strafzaken Zoals uit bovenstaande samenvatting van de behandeling en het vonnis van de voorzieningenrechter blijkt, plaatste hij de meeste kanttekeningen bij het door The Hawks aangevoerde 'Ne bis in idem’ beginsel.
Wie uitspraak 2014/K067 Tex Town Tigers er op naslaat, ziet dat Tex Town Tigers soortgelijke principiële bezwaren opperde tegen de door de Commissie Strafzaken opgelegde boete van 230 euro. Ook vanuit dat oogpunt acht de Commissie van Beroep Strafzaken het gewenst, een uitspraak ten principale te doen. Daarbij hanteert ze als belangrijkste uitgangspunten de structuur van het Tuchtreglement met het onderscheid tussen Straf- en Klachtzaken en de relatie tussen het Tuchtreglement en andere reglementen met sanctiemogelijkheden zoals het Reglment van Wedstrijden. Het Tuchtreglement dateert uit 1996. In de periode daarvoor bestond er ook een Tuchtreglement, maar dat kende alleen strafzaken. In het sinds 1996 van kracht zijnde Tuchtreglement bestaat er een onderscheid tussen Strafzaken en Klachtzaken. Dat onderscheid hangt samen met de rol van de scheidsrechter als aangever. Een strafzaak is een wedstrijd gerelateerde overtreding, die door de scheidsrechter wordt gerapporteerd op het wedstrijdformulier. De opstellers van het Tuchtreglement constateerden dat daarnaast ook handelingen kunnen plaatsvinden, die strafwaardig zijn, maar die zich buiten de wedstrijd afspelen. Het kan gaan om zaken, waarbij de scheidsrechter is betrokken, bijvoorbeeld nadat het wedstrijdformulier is afgesloten. Maar de reglementen kennen ook een aantal bepalingen, waarop geen sanctie is gesteld, maar waarvan naleving toch noodzakelijk is, bijvoorbeeld de verplichting om medewerking te verlenen aan onderzoek door bondsinstanties. Er was dus behoefte aan een artikel, dat het klachtrecht regelt. Naast overtredingen van de statuten, reglementen, besluiten en uitvoeringsbepalingen (artikel 11 lid 1) is onder lid 2 ook ander handelen of nalaten klachtwaardig bestempel. Het gaat dan om elk handelen of nalaten waarbij een lid zich jegens een ander lid of een KNBSB orgaan niet gedraagt naar de normen van redelijkheid of billijkheid of elk handelen of nalaten van handelen waarbij de goede gang van zaken binnen de KNBSB wordt belemmerd of waardoor de belangen van de KNBSB worden geschaad. In de voorgestelde opzet had alleen het bondsbestuur de mogelijkheid een klachtzaak te starten. Bij de behandeling van het Tuchtreglement heeft de Bondsraad per amendement bepaald dat ook verenigingen een klachtzaak konden starten. Impliciet betekent, dat dat individuele leden geen klachtzaak kunnen starten, als ze lid van een vereniging zijn, dan moet hun verenigingsbestuur achter die klacht staan, voor bondsofficials fungeert het Bondsbestuur als zeef. Hoewel het Tuchtreglement dus al bijna twintig jaar van kracht is, is het betrekkelijk recent, dat het Bondsbestuur bij het opstellen van een ongerechtigde speler een klachtzaak start. Het is de Commissie niet duidelijk geworden op grond van welke criterium het opstellen van een ongerechtigde speler wel tot een klachtzaak leidt en talloze andere overtredingen van reglementen door verenigingen, die ook administratiefrechtelijk worden afgedaan (bijvoorbeeld het niet opkomen voor een wedstrijd) niet. De Commissie ziet het Klachtrecht dan ook als een aanvulling, zowel in relatie tot Strafzaken als ook indien andere reglementen geen sanctiemogelijkheden bieden.
Gelet op deze ontstaansgeschiedenis van het Klachtrecht acht de Commissie het in strijd met het aanvullend karakter van het Klachtrecht om het ook in te zetten bij overtredingen van reglementen geconstateerd door bondsofficials en die al hebben geleid tot een specifieke sanctie door de bondsorganen. In dit geval zijn dit de sancties die zijn opgelegd volgens het Reglement van Wedstrijden. Deze benadering voorkomt ook het gevaar van een verschillende beoordeling door verschillende instanties binnen de bond, zoals ook door de voorzieningenrechter opgemerkt. Ook zal de aangeklaagde zich niet dubbel gestraft voelen, hoewel dit strikt genomen niet het geval is en niet in strijd is met de reglementen van de KNBSB. Gelet op het bovenstaande acht de Commisssie het beroep gegrond, zij het op andere gronden dan door The Hawks aangevoerd. Dit leidt tot de volgende uitspraak: - vernietigt de uitspraak van de Commissie Strafzaken; - verklaart de klacht ongegrond; - bepaalt, dat de kosten van behandeling door de Commissie Strafzaken aan The Hawks worden gerestitueerd; - brengt alle overige kosten voor rekening van de KNBSB. Uitspraak gedaan door: Mr. J. C. Tomson - voorzitter, Chr. Mast - secretaris, Mr. J. J. Overwater - lid, Drs. A. G. Toppenberg - lid. Nieuwegein/Rotterdam, 7 april 2015
