!
!
! ! Hoog!tijd!voor!een!nieuwe!manier!van!werken!in!de!bouwsector! ! Ingezonden!stuk!FD/BNR!Nieuwsradio! Uitgezonden!op!BNR!Nieuwsradio!op!3!april!2014!
! Judith!Zielstra! 3"april"2014"
! " Enige"maanden"geleden"ging"bij"mijn"man"het"licht"uit."Al"een"tijdje"last"van"(ont?)spanningshoofdpijn"in"het"weekend"en" op"de"desbetreffende"zondag"was"deze"hoofdpijn"zo"erg"dat"hij"letterlijk"niet"meer"op"of"neer"kon."Toen"hij"er"ook"nog"bij" moest"overgeven,"was"wel"duidelijk"dat"de"grens"bereikt"was."Zijn"lijf"riep"duidelijk:"‘ho’."Na"onze"vakantie"begin"augustus" hield"hij"drie"projecten"in"de"lucht,"waarvan"hij"bij"aanvang"al"aangaf"dat"deze"slecht"waren"voorbereid"en"waarschijnlijk" rampzalig"zouden""verlopen."Onder"commerciële"druk"waren"deze"aangegaan,"gewoon"omdat"het"‘moest’."In"de"daarop" volgende"maanden"voelde"hij"de"regie"uit"zijn"handen"glippen."Zijn"hoofd"liep"over,"hij"had"het"gevoel"voortdurend"achter" de"feiten"aan"te"lopen,"te"weinig"regelruimte"te"hebben"en"steeds"dingen"te"moeten"‘repareren’.""De"onuitgesproken"regel" om"24/7"telefonisch"bereikbaar"te"zijn"maakte"dat"hij"niet"meer"los"van"het"werk"kwam."Het"gevoel"niet"meer"‘in"control’"te" zijn"leverde"zoveel"onderhuidse"spanning"en"frustratie"op,"dat"hij"op"het"randje"van"een"burnTout"terecht"kwam,"een" toestand"van"mentale"en"emotionele"uitputting."Na"dit"dieptepunt"volgden"gesprekken"met"zijn"hoofduitvoerders," projectleiders"en"collega’s"om"te"vertellen"wat"er"aan"de"hand"was"en"direct"maatregelen"te"treffen"om"de"werkdruk"te" verlichten."" De"reacties"die"hij"kreeg"op"zijn"verzoek"om"hulp,"gaven"mij"het"signaal"dat"deze"casus"niet"op"zichzelf"staat."Er"lijkt" meer"aan"de"hand"te"zijn"in"de"bouwsector,"maar"als"het"motto"is:"‘als"je"het"er"niet"over"hebt,"dan"is"het"er"niet’,"wordt"een" organisatiebrede,"of"misschien"wel"sectorbrede"dialoog"erg"ingewikkeld." " "
Verborgen(leed( ( Wat"waren"die"reacties"dan?"Een"aantal"leidinggevenden"suggereerde"dat"hij"maar"even"thuis"moest"blijven"om"uit"te" rusten."Hiermee"onderschatten"zij"naar"mijn"mening"wat"er"aan"de"hand"was"en"legden"zij"de"verantwoordelijkheid"buiten" zichzelf"door"het"een"zaak"van"medewerker"en"personeelszaken"te"maken."Iemand"anders"merkte"op"dat"‘het"binnen"het" bedrijfsonderdeel"nu"eenmaal"zo"werkt"en"altijd"zo"geweest"is’."Ook"dit"zegt"in"mijn"ogen"iets"over"rolopvatting"en"het" eigen"aandeel"in"de"ontstane"situatie.""Tegelijkertijd"reageerde"het"overgrote"deel"van"de"collega’s"begrijpend"en"merkte" mijn"man"dat"zijn"verhaal"ook"persoonlijke"verhalen"bij"anderen"uitlokte."Een"andere"uitvoerder"onthulde"dat"hij"zelf"eens" een"jaar"burnTout"thuis"heeft"gezeten,"een"werkvoorbereider"gaf"aan"eveneens"op"zijn"tandvlees"te"lopen,"een"paar"andere" collega’s"vertelden"op"het"punt"van"omvallen"te"staan"en"projectleiders"erkenden"dat"de"huidige"organisatie"van"het"werk" verre"van"ideaal"is."Er"(b)lijkt"behoorlijk"wat"verborgen"leed"te"zitten."De"masculiene"cultuur"en"de"angst"om"in"deze"zware" economische"tijden"je"baan"te"verliezen"als"je"teveel"klaagt"zorgt"ervoor,"dat"mensen"keihard"doorgaan"tot"ze"letterlijk" omvallen."In"de"bouwsector"kampt"bijna"1"op"de"8"medewerkers"met"burnTout"klachten."Dit"getal"ligt"zelfs"iets"hoger"dan"in" de"zorg,"een"sector"die"vaak"sterk"geassocieerd"wordt"met"een"hoog"burnTout"cijfer"(Bierings"&"Mol,"2012)."Hier"hangt"een" flink"prijskaartje"aan:"TNO"schat"de"jaarlijkse"kosten"van"de"gevolgen"van"werkstress"en"burnTout"op"4"miljard"euro." Opvallend"is,"dat"in"Nederland"het"verzuim"daalt,"maar"dat"de"uitval"door"burn"out"toeneemt."Deze"negatieve"trend"lijkt" zich"bovendien"door"te"zetten"(ArboNed,"2012)." " Nu"is"de"situatie"van"mijn"echtgenoot"uiteraard"het"resultaat"van"de"wisselwerking"tussen"persoon"en"organisatie."De"ene" persoon"kan"beter"tegen"een"bepaalde"werkomgeving"en"wijze"van"werken"dan"de"andere."Persoonskenmerken"vormen" naast"de"werkkenmerken"de"antecedenten"van"burn"out"(Taris,"Houtman"&"Schaufeli,"2013)."Zo"zijn"mensen"die" perfectionistisch"zijn,"een"sterk"verantwoordelijkheidsgevoel"hebben"en"moeilijk"‘nee’"kunnen"zeggen,"vatbaarder"voor" een"burnTout."Voor"mijn"man"betekent"deze"gebeurtenis"het"begin"van"een"persoonlijk"ontwikkeltraject"om"te"ontdekken" hoe"dit"bij"hem"precies"zit"en"hoe"hij"hier"beter"mee"om"kan"gaan.""
©"Judith"Zielstra"april"2014"
"
1"
! In"eerste"instantie"heeft"een"aantal"projectleiders"en"(hoofd)uitvoerders"de"hulpkreet"van"mijn"man"goed"opgepakt"en"is" men"rond"de"tafel"gaan"zitten"om"te"zien"hoe"de"organisatie"van"de"werken"waar"hij"op"zit"verbeterd"kon"worden."De"eerste" effecten"waren"direct"zichtbaar:"door"meer"met"elkaar"in"gesprek"te"gaan,"werd"de"werkvoorbereiding"beter"en"werd"de" overdracht"naar"de"uitvoerder"helder."Tastbaar"effect:"minder"‘ruis"op"de"lijn’,"minder"reparaties"en"frustraties"achteraf"en" meer"teamgevoel."Een"aantal"projecten"werd"herverdeeld"zodat"de"werkdruk"direct"af"nam."Desondanks"blijkt"de" dagelijkse"praktijk"weerbarstig"en"zijn"‘de"krachten"van"het"oude’"sterk."" Het"is"duidelijk"geworden"dat"mijn"echtgenoot"in"een"ander"bedrijfsonderdeel"beter"uit"de"verf"zal"komen"en"binnen" het"bedrijf"wordt"nu"gezocht"naar"een"andere"plek."Ik"ben"ervan"overtuigd"dat"het"goed"gaat"komen,"ook"in"het"licht"van"de" ondersteuning"die"vanuit"P&O"wordt"geboden."Maar"het"zou"zoveel"beter"kunnen."Voorkomen"is"immers"beter"dan" genezen."Ik"durf"te"beweren"dat"veel"mensen"zich"in"bovenstaande"zullen"herkennen."Ik"pleit"voor"een"herziening"van"de" heersende"manier"van"werken"in"de"bouwsector."
" Huidige(manier(van(werken( ( Als"‘echtgenote"van’"en"als"organisatieadviseur"heb"ik"al"twintig"jaar"van"dichtbij""gezien"hoe"de"bouwsector"‘werkt’."Vaak" heb"ik"met"stijgende"verbazing"gezien"en"gehoord"hoe"mannen"elkaar"soms"de"huid"vol"schelden,"om"daarna"weer" gebroederlijk"aan"het"werk"te"gaan."Meer"dan"eens"blijken"onmogelijke"planningen"toch"te"worden"gehaald"doordat"men" er"de"schouders"onder"zet"als"het"er"echt"om"spant."Op"momenten"dat"het"crisis"is"door"onvoorziene"gebeurtenissen,"is" men"in"staat"om"à"la"minute"oplossingen"te"vinden"en"bij"nacht"en"ontij"door"te"werken."De"huidige"manier"van"werken"en" samenwerken"in"de"bouwsector"heeft"dan"ook"een"aantal"geweldige"kenmerken."Elementen"als"flexibiliteit,"inventiviteit," kameraadschap"en"daadkracht"moet"je"koesteren"–"daar"kunnen"sommige"bedrijven"alleen"maar"van"dromen."" Aan"de"andere"kant"heeft"de"focus"op"bovenstaande"elementen"ook"een"keerzijde."De"enorme"daadkracht"leidt"tot" ‘hijgmanagement’,"‘niet"denken"maar"direct"doen’"en"‘altijd"haast’."Deze"sterke"taakgerichtheid"leidt"er"bovendien"toe,"dat" aandacht"voor"de"mens"niet"vanzelfsprekend"is."De"uitspraak"‘het"werk"komt"altijd"van"rechts’,"is"in"dit"verband" veelzeggend."Hoe"vaak"vinden"echte"gesprekken"plaats"tussen"leidinggevenden"en"medewerkers"over"hoe"het"met"ze" gaat,"de"samenwerking,"de"aard"en"omvang"van"de"werkzaamheden,"hun"persoonlijke"ontwikkeling"en"ambities?"En"niet" omdat"het"moet,"maar"vanuit"oprechte"interesse"en"mensgericht"leiderschap?"Ik"heb"het"idee"dat"het"‘mensTaspect’"in"de" werkrelatie"nog"vaak"wordt"gezien"als"‘iets"van"P&O’,"en"niet"als"een"element"dat"inherent"is"aan"het"dagelijks"leiding" geven."Dit"is"een"gemiste"kans,"omdat"een"goede"relatie"met"de"leidinggevende"zeer"bepalend"is"voor"een"hoge"mate"van" betrokkenheid"en"bevlogenheid"met"het"werk."En"dit"laatste"staat"weer"in"direct"verband"met"zaken"als"hogere" klanttevredenheid,"lager"ziekteverzuim"en"hogere"productiviteit."Oprecht"en"structureel"tijd"en"aandacht"besteden"aan" mensen"loont"dus"letterlijk."" " Daarnaast"leidt"een"focus"op"flexibiliteit"dikwijls"tot"een"mindset"van"‘niet"lullen"maar"poetsen’."Tijd"voor"reflectie"op"het" 1 eigen"handelen"–"ook"in"teamverband"T"gunt"men"zich"niet"of"nauwelijks,"terwijl"dit"een"hoop"geld"kan"besparen ."Ja,"er"zijn" ‘toolbox’Tbijeenkomsten"waarin"onderwerpen"op"het"gebied"van"materiaalgebruik,"kwaliteitszorg,"arbo"en"veiligheid"aan" bod"komen."Maar"wordt"er"met"alle"betrokkenen"ook"stilgestaan"bij"hoe"er"gewerkt"wordt,"wat"er"wel"en"niet"goed"gaat," wat"het"gemeenschappelijk"resultaat"moet"zijn"en"hoe"men"samen"iets"het"beste"aan"kan"pakken?"Ik"ben"er"behoorlijk" zeker"van"dat"de"faalT"en"correctiekosten"in"de"bouw"torenhoog"zijn."Hoe"vaak"komt"het"niet"voor"dat"er"zaken"hersteld," aangepast"of"teruggedraaid"moeten"worden"als"gevolg"van"te"weinig"onderlinge"afstemming,"onduidelijke"afspraken"en"te" weinig"verantwoordelijkheidsbesef"naar"elkaar?"" Vooral"dat"laatste"is"een"issue,"gezien"de"enorme"specialisatie"die"in"de"bouw"is"opgetreden."Het"werk"is"inmiddels"zó" opgeknipt,"dat"verantwoordelijkheid"naar"ketenpartners"en"verbinding"met"het"eindproduct"vertroebelt."Er"is"sprake"van" de een"traditionele,"vroeg"20 eeuwse"Tayloriaanse"arbeidsverdeling"waarin"kitters,"lijmers,"voegers,"metselaars," ruwbouwers,"betonvlechters,"stukadoors,"betonboorders,"timmerlui,"plafondbouwers,"loodgieters,"dakdekkers"en" interieurbouwers"allemaal"hun"stukje"doen."Ja,"er"is"in"die"zin"een"netwerkorganisatie"ontstaan,"wat"heel"2014"is."Maar"een" netwerkorganisatie"werkt"pas"als"er"ook"écht"onderlinge"cohesie"en"partnership"is."En"dat"is"in"mijn"ogen"lang"niet"altijd"het" geval."Elkaar"echt"kennen"doet"men"niet"of"nauwelijks"meer,"waardoor"het"gevoel"van"‘gezamenlijk"een"klus"klaren’"en" ‘steun"aan"elkaar’"op"de"achtergrond"dreigt"te"raken."Het"feit"dat"een"groot"deel"van"de"bouwprojecten"niet"wordt" uitgevoerd"door"één"partij,"maar"een"verzameling"onderaannemers"en"ZZPTers"onder"regie"van"een"hoofdaannemer" compliceert"de"zaak"nog"eens."De"focus"op"risicobeheer"en"een"verregaande"verzakelijking"die"zich"uit"in"pagina"tellende" contracten,"algemene"voorwaarden"en"service"level"agreements"van"opdracht"gevende"partijen,"maakt"het"er"bovendien" niet"leuker"op."Het"leidt"tot"risicomijdend"gedrag"dat"creatief"en"innovatief"denken"in"de"weg"staat."" " De"vraag"die"bij"mij"opkomt,"is"of"dit"traditionele"arbeidsmodel"in"de"bouwsector"nog"wel"houdbaar"is."Pratend"met" ervaren,"vaak"wat"oudere,"timmerlieden,"hoor"ik"een"verlangen"naar"all"round"vakmanschap"en"regelruimte,"wat"maakt"dat" je"ook"echt"van"begin"tot"eind"betrokken"bent"bij"wat"je"maakt."Niet"voor"niets"is"ook"in"onderwijs"en"media"een" toegenomen"aandacht"merkbaar"voor"het"Duitse"organisatiemodel,"waar"voor"de"ambachtelijke"sector"nog"steeds"een" gildesysteem"geldt"(o.a."timmerbedrijven,""installateurs"en"loodgieters)."Het"gildesysteem"herbergt"een"aantal"elementen" in"zich"op"het"terrein"van"leren"(meesterTgezel"relatie),"kwaliteitsstandaarden,"collegialiteit"en"kleinschaligheid"dat"mensen" zeer"aanspreekt."Positieve"ontwikkeling"is"dat"minister"Bussemaker"van"Onderwijs"onlangs"heeft"aangekondigd"elementen" van"het"gilde"systeem"in"een"aantal"mboTopleidingen"te"willen"introduceren.""
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 1
"Zie"ook"mijn"artikel"‘Ongepolijst"gedrag"staat"succes"in"de"weg’,"geplaatst"in"Cobouw"op"5"december"2012."
©"Judith"Zielstra"april"2014"
"
2"
! Opvallend"is,"dat"de"auto"industrie"T"van"oudsher"het"toonbeeld"van"verregaande"specialisatie"T"inmiddels"het" Tayloriaanse"arbeidsmodel"heeft"losgelaten"en"veel"meer"focus"legt"op"zelfsturing"en"eigenaarschap"met"het"eindproduct." Bedrijven"als"BMW"werken"inmiddels"met"productieteams"die"zelf"verantwoordelijk"zijn"voor"de"afhandeling"van"bepaalde" processen"in"de"assemblage"van"auto’s."Ook"in"de"zorg"is"deze"kentering"zichtbaar,"waarbij"men"niet"alleen"een" verantwoordelijkheid"krijgt"voor"de"inhoud"van"de"zorg,"maar"ook"voor"de"organisatie"van"de"zorg."" Nu"wil"ik"niet"beweren"dat"er"in"de"bouwsector"helemaal"geen"oog"is"voor"medewerkers."Naar"de"gezondheid,"vitaliteit" en"inzetbaarheid"van"medewerkers"gaat"veel"aandacht"uit,"omdat"men"er"wel"degelijk"van"doordrongen"is"dat"uitval"een" enorme"kostenpost"is."Ook"vanwege"de"aard"van"het"werk"is"de"focus"op"arbeidsomstandigheden"en"veiligheid" onverminderd"groot."Het"lijkt"er"echter"op,"dat"deze"‘mensTkant’"vaak"via"de"instrumentenkant"én"op"initiatief"van"P&O," arbodiensten"en"vakbond"wordt"aangevlogen."Zo"probeert"P&O"veelal"de"zorg"en"aandacht"voor"medewerkers"in"te" bedden"via"HRTinstrumenten"als"performance"management"systemen"en"arbo"maatregelen"en"tracht"zij"het"management" te"overtuigen"van"nut"en"noodzaak"van"mensgericht"leiderschap."Maar"of"het"daarmee"in"de"haarvaatjes"komt"te"zitten,"is" zeer"de"vraag." " Als"je"kijkt"naar"de"belangrijkste"determinanten"voor"burnTout,"te"weten"hoge"werkdruk,"lage"sociale"steun"van" leidinggevende"en"collega’s"en"weinig"autonomie"in"het"werk"(Bierings"en"Mol,"2012),"ben"ik"van"mening"dat"de"oplossing" ligt"in"organisatieontwikkeling"via"het"ontwikkelen"van"‘engagement"bevorderend"leiderschap’."Dit"verdient"toelichting." ( (
Engagement(is(meer(dan(tevredenheid( " De"afgelopen"10"jaar"is"er"veel"gezegd"en"geschreven"over"‘employee"engagement’."Dit"heeft"geresulteerd"in"talloze" definities"en"vele"academische"studies"naar"de"bepalende"factoren"en"uitkomsten"van"dit"begrip."De"definities"zijn"niet" alleen"talrijk,"maar"variëren"ook"in"of"zij"een"psychologische"situatie"benadrukken"(bijv."energiek"en"in"‘flow’),"gedrag"(bijv." ‘extra"inspanning"leveren’)"of"een"uitkomst"(‘loyaliteit’)."Organisaties,"academici"en"adviesbureaus"geven"allemaal"een" eigen"definitie,"met"een"eigen"focus"op"deze"elementen."Op"basis"van"een"uitgebreide"literatuurstudie"van"zowel" organisatieT,"consultancyT"en"academische"definities"en"eigen"onderzoek,"heeft"het"Institute"for"Employment"Studies"(IES)" de"volgende"definitie"van"engagement"geformuleerd:"" ! ‘Een!positieve!houding!van!een!medewerker!ten!opzichte!van!de!organisatie!en!zijn!waarden.!Een!geëngageerde!medewerker!is! zich!bewust!van!de!business!context!en!werkt!samen!met!collega’s!om!zijn!werkresultaat!te!verbeteren!in!het!belang!van!de! organisatie.!De!organisatie!heeft!als!taak!engagement!te!ontwikkelen!en!te!voeden,!wat!een!tweerichting!relatie!vereist!tussen! werkgever!en!werknemer.’! Meer"recent"wordt"ook"de"term"‘verbinding’"in"relatie"gebracht"met"engagement."Hierbij"gaat"het"om"de"verbinding"tussen" hoofd,"hart"en"handen,"ofwel"ratio,"emotie"en"actie."“An!engaged!empoyee!understands!what!he!or!she!must!do!to!add!value! to!the!company,!has!a!sense!of!pride,!feels!connection!to!the!company!mission,!and!is!willing!to!put!those!thoughts!and! 2 feelings!D!discretionary!effort!–!into!action.”! !" "
Iedereen"is"het"er"wel"over"eens,"dat"engagement"meer"is"dan"tevredenheid."Tevreden"medewerkers"hoeven"niet"per" definitie"bereid"te"zijn"die"extra"stap"te"zetten,"zich"te"vinden"in"de"missie"en"visie"van"de"organisatie"of"zich"als" ‘ambassadeur’"positief"uit"te"laten"over"de"organisatie."Zij"kunnen"immers"‘big"fat"and"happy’"met"de"schoenen"op"tafel"uit" het"raam"staren"en"daar"heel"gelukkig"mee"zijn."Maar"daar"schiet"je"als"organisatie"niet"veel"mee"op."Daarnaast"wordt" tegenwoordig"de"verantwoordelijkheid"van"de"organisatie"meer"benadrukt,"om"duurzaam"engagement"te"realiseren."Dit"is" vooral"ingegeven"door"de"‘highTpressure’"werkomgeving"van"vandaag"de"dag."De"stelling"is,"dat"langdurige" prestatieverbeteringen"niet"alleen"gerealiseerd"kunnen"worden"als"de"medewerkers"de"organisatiedoelen"willen"bereiken." Zij"moeten"daarbij"gefaciliteerd"en"geënthousiasmeerd"worden"door"een"omgeving"die"emotioneel,"fysiek"en"sociaal" welbevinden"bevordert." " Er"is"inmiddels"voldoende"wetenschappelijk"bewijs"dat"het"bevorderen"van" engagement"loont."Die"business"case"is"behoorlijk"hard:"engagement"staat"in" verband"met"positieve"organisatieTuitkomsten"–"ook"in"tijden"van"crisis."Denk" aan"kwaliteit"van"dienstverlening,"productiviteit,"financiële"prestaties,"laag" verloop"en"innovatie."De"grote"vraag"die"veel"organisaties"bezig"houdt"is"dan" ook:"hoe"kunnen"we"het"engagement"binnen"onze"organisatie"versterken?"Met" andere"woorden:"welke"elementen"in"de"wijze"van"werken"en"samenwerken"van" je"organisatie"dragen"bij""aan"engagement?"" " Ook"hier"is"veel"onderzoek"naar"gedaan,"zowel"door"academici"als" consultants."Er"zijn"ongelooflijk"veel"verschillende"lijstjes"van"deze"zgn." ‘engagement"drivers’,"die"per"land,"sector,"organisatie"en"individu"kunnen" verschillen."Tegelijkertijd"tonen"deze"overzichten"ook"veel"overeenkomsten." Een"grootschalige"metastudie"heeft"geleid"tot"zeven"factoren,"die"in"de"figuur" staan"weergegeven"(Robertson"&"Marckwick,"2009)."" "
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 2
"July"Gabauer,"managing"director"Towers"Watson"NY,"in"HR"magazine,"July"2010."
©"Judith"Zielstra"april"2014"
"
3"
! Op(weg(naar(inspirerend,(engagement(bevorderend(leiderschap(( " Hoewel"alle"bovengenoemde"elementen"essentieel"zijn,"roep"ik"de"bouwsector"op"om"de"prioriteit"te"leggen"bij"het" ontwikkelen"en"ondersteunen"van"engagement"bevorderend"leiderschap."Dit"verdient"in"mijn"ogen"een"hoge"plaats"op"de" strategische"managementagenda,"omdat"via"deze"vorm"van"leiderschap"ook"de"andere"‘engagement"drivers’"in"werking" zullen"worden"gezet"en"niet"(meer)"ter"discussie"staan."" Leidinggevenden"die"vertrouwen"tonen"in"individuen,"door"hun"autonomie"geven"om"beslissingen"te"nemen"met" duidelijke"doelen"en"resultaatverantwoordelijkheid,"dragen"sterk"bij"aan"het"engagement"van"medewerkers."Hierbij"is"het" uiteraard"nodig"dat"organisatorische"processen"en"systemen"de"leidinggevenden"in"staat"stellen"deze"leiderschapsstijl"uit" te"kunnen"oefenen."De"acties"en"integriteit"van"leidinggevenden"zijn"cruciaal"voor"het"bevorderen"(of"verminderen)"van" engagement;"zij"moeten"zichtbaar"gecommitteerd"zijn"aan"de"organisatie"en"een"oprechte"verantwoordelijkheid"tonen" richting"organisatie"en"mensen,"maar"ook"richting"de"externe"omgeving."Managers"moeten"ook"eerlijk"en"oprecht"zijn"in" hun"oordelen"en"verantwoordelijkheden"en"een"klimaat"van"betrokkenheid"en"waardering"bevorderen." " Uiteraard"is"dit"gemakkelijker"gezegd"dan"gedaan."Dit"gaat"over"WAT"er"moet"gebeuren,"en"de"opgave"zit"in"HOE"je"het" dan"voor"elkaar"krijgt"dat"deze"vorm"van"leiderschap"werkelijkheid"wordt.""Ik"heb"geconstateerd"dat"organisaties"met"sterk" geëngageerde"medewerkers"zich"onderscheiden"door"het"feit"dat"zij"werken"volgens"het"principe:"Van"A"naar"B"via"de" wetten"van"B."Dit"betekent"dat"zij"naar"het"gewenste"resultaat"toewerken"via"consistent"voorbeeldgedrag"dat"aansluit"bij" de"toekomstige"situatie."Kortom:"alle"interventies,"acties,"processen,"initiatieven"en"instrumenten"sluiten"consequent"aan" bij"de"manier"van"werken"en"samenwerken"die"men"voor"ogen"heeft"–"samengevat"in"de"‘engagement"drivers’."" Deze"organisaties"blijken"bovendien"consistent"en"vanuit"een"echte"overtuiging"te"werken"vanuit"een"mensbeeld"dat" bovenal"gekenmerkt"wordt"door"twee"zaken:"(1)"iedereen"is"belangrijk"en"(2)"medewerkers"zijn"professionals"die"te" vertrouwen"zijn,"veel"eigen"en"resultaatverantwoordelijkheid"aankunnen"en"zelfstandig"belangrijke"beslissingen"kunnen" nemen"t.a.v."zowel"inhoud"als"organisatie"van"het"werk."Het"is"vrij"bizar"om"te"moeten"constateren"dat"mensen"in"hun" privéleven"beslissingen"maken"over"leven"en"dood,"kinderen"en"gezin,"hypotheek"en"geld,"terwijl"er"op"een"bouwplaats"nog" vaak"het"principe"van"‘command"and"control’""heerst"in"een"piramidevormige"organisatiestructuur."" " Nu"pleit"ik"niet"voor"de"uitrol"van"organisatiebrede"leiderschapsprogramma’s"die"de"managers"door"de"strot"geduwd"gaan" krijgen."Dat"zou"precies"een"weg"van"A"naar"B"via"A"typeren,"wat"juist"niet"de"bedoeling"is."Ik"moedig"de"leiding"van" bouwbedrijven"aan"om"te"reflecteren"op"de"manier"waarop"zij"het"werk"nu"organiseren"en"in"hoeverre"de"psychologische" basisbehoeften"van"verbondenheid,"ontplooiing"en"autonomie"worden"vervuld.""Ga"echt"in"gesprek"met"mensen"om"te" horen"wat"er"leeft""en"waarvoor"zij"elke"dag"hun"bed"uit"willen"komen"(en"dat"betekent"geen"tevredenheidsvragenlijst"de" wereld"in"sturen!)"Wat"gaat"er"goed"en"waar"komt"dat"door?"Waar"piept"en"kraakt"het?"Waar"krijgen"mensen"energie"van" en"wat"zijn"energievreters?"" Hierbij"is"het"belangrijk"om"in"de"eigen"organisatie"opmerkzaam"te"zijn"op"gedrag"dat"aansluit"bij"het"hiervoor" beschreven"leiderschap."Iedere"organisatie"kent"wel"die"uitvoerder,"werkvoorbereider"of"projectleider"waar"men"graag" voor"wil"werken"en"waar"opdrachtgevers"dol"op"zijn"omdat"hun"team"betrokken"is"en"geweldig"werk"levert."Grote"kans"dat" zij"oprechte"aandacht"hebben"voor"hun"mensen"en"hun"ontwikkeling,"tijd"besteden"aan"onderlinge"samenwerking"en"niet" bang"zijn"om"verantwoordelijkheid"uit"handen"te"geven."De"kunst"is"om"deze"mensen"optimaal"te"faciliteren"om"hun" manier"van"leidinggeven"door"te"kunnen"zetten,"anderen"te"inspireren,"zich"verder"te"ontwikkelen"en"te"mogen" experimenteren"met"nieuwe"manieren"om"het"werk"te"organiseren."" Dit"vraagt"van"het"topmanagement"dat"zij"daadwerkelijk"‘in"de"stand"van"het"toekomstbeeld’"aan"de"slag"gaan,"het" geschetste"mensbeeld"écht""internaliseren"en"het"voorbeeldgedrag""laten"zien"dat"daarbij"past."Dit"geldt"ook"voor"de"P&O" functie,"die"veel"meer"een"faciliterende"rol"heeft"dan"een"initiërende"of"voorschrijvende"rol." " Wellicht"wordt"gedacht"dat"het"een"‘mission"impossible’"is"om"in"de"bouwsector,"die"nog"behoorlijk"traditioneel"is,"écht" anders"te"gaan"werken."Ik"deel"die"mening"niet."Engagement"bevorderend"leiderschap"tonen"zit"hem"in"kleine"dingen"en"is" voor"elke"leidinggevende"te"doen"–"mits"het"uit"het"hart"komt."Een"oprecht"compliment,"eens"achterover"leunen"en"vragen" hoe"het"gaat,"een"paar"kroketjes"bij"de"lunch"op"vrijdagmiddag,"het"bezoeken"van"een"zieke"medewerker,"als"directie" regelmatig"op"werken"verschijnen"om"samen"met"het"team"te"brainstormen"over"het"werk"nu"en"in"de"toekomst."Dat"is"een" tijdsinvestering"die"zich"dubbel"en"dwars"op"een"later"moment"terugverdient."In"de"kern"komt"het"erop"neer"dat"iedereen" graag"zinvol"werk"wil"doen"in"een"team"waar"men"iets"voor"elkaar"over"heeft"en"zich"erkend"en"gewaardeerd"voelt."" "
Piramide(omdraaien( " Het"mooie"is,"dat"er"in"de"bouw"inmiddels"geëxperimenteerd"wordt"met"nieuwe"organiseermodellen"die"radicaal"anders" zijn."Het"concept"‘engagement’"blijkt"geenszins"te"zijn"voorbehouden"aan"‘white"collar’"omgevingen"als"de"(financieelT)" zakelijke"dienstverlening"en"gezondheidszorg."In"een"prachtige"Tegenlicht"uitzending"‘En"we"werken"nog"lang"en"gelukkig’" 3 van"18"februari"2013 "vertelt"René"Kesselaar,"directeur"van"een"aannemersbedrijf,"hoe"hij"letterlijk"de"organisatorische" piramide"omdraait"omdat"in"zijn"ogen"de"meeste"kennis"en"kunde"op"de"werkvloer"ligt."In"de"tijd"dat"hij"als"onderaannemer" werkte,"merkte"hij"dat"hij"steeds"afhankelijk"was"van"“het"ego"en"de"hiërarchie"die"daarboven"zit.”"Het"te"laat"betalen"van" opdrachtgevers,"het""feit"dat"zaken"niet"geregeld"werden"met"mensen"die"het"maken"en"het"continu"achter"de"feiten"
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 3
"http://www.youtube.com/watch?v=rQsWByLSeoM"
©"Judith"Zielstra"april"2014"
"
4"
! aanlopen"terwijl"je"weet"dat"het"anders"kan,"vormden"de"aanleiding"om"het"werk"anders"te"gaan"organiseren."Een"van"de" eerste"dingen"die"hij"als"directeur"is"gaan"doen"is"mensen"bij"elkaar"brengen"om"te"zien"hoe"het"anders"kan."" Volgens"Kesselaar"is"het"essentieel"om"iedereen"erbij"te"betrekken,"transparant"te"zijn"en"mensen"het"vertrouwen"geven" dat"je"ze"niet"besodemietert."Dingen"anders"doen"betekent"dat"je"dingen"moet"loslaten"en"dan"is"het"bovendien"belangrijk" om"te"erkennen"dat"dit"angst"met"zich"meebrengt."Kesselaar"betoogt"verder"dat"het"belangrijk"is"om"mensen"mee"te"laten" denken"en"ruimte"te"geven"om"zichzelf"te"ontwikkelen."“Jonge"mensen"gaan"uiteindelijk"dingen"zien"die"anders"kunnen,”" aldus"Kesselaar."“Je"moet"ze"zelf"laten"nadenken.”"Binnen"Kesselaars’""bedrijf"wordt"gewerkt"volgens"het"principe"van" ketensamenwerking."Tijdige"en"volledige"informatievertrekking,"ruimte"om"elkaar"aan"te"spreken"op"gedrag"en"reflectie" zijn"hiervan"vanzelfsprekende"onderdelen,"resulterend"in"een"hoge"betrokkenheid"en"sterk"onderling"vertrouwen."" " Ik"hoop"dat"dit"voor"de"bouwsector"een"bron"van"inspiratie"is"en"dat"er"sleutelpersonen"opstaan"die"het"ook"echt"anders" willen"en"gaan"doen."Wanneer"meerdere"mensen"dit"innerlijk"besluit"nemen,"ontstaat"een"olievlekwerking"die"nodig"is"om" engagement"bevorderend"leiderschap"in"de"haarvaatjes"te"laten"ontstaan."Ik"geloof"er"heilig"in,"dat"op"het"moment"dat" deze"manier"van"leidinggeven"meer"regel"dan"uitzondering"wordt,"het"werken"in"de"bouw"een"stuk"leuker"en"gezonder" wordt,"de"kwaliteit"van"dienstverlening"beter"wordt,"de"innovatie"een"impuls"krijgt"en"de"medewerkers"met"meer"plezier" en"energie"naar"hun"werk"gaan." ! ! ! Bronnen:! • Bierings,"H."&"M."Mol"(2012)."BurnTout:"de"rol"van"werk"en"zorg."In:"Sociaaleconomische"trends,"Centraal"Bureau"voor" de de"Statistiek,"4 "kwartaal"2012,"pag."26"T"35." • RobertsonTSmith,"G.""&"C."Markwick"(2009)."Employee"engagement."A"review"of"current"thinking."Institute"for" Employement"Studies." • Taris,"T.,"I."Houtman"&"W."Schaufeli"(2013)."Burnout:"de"stand"van"zaken."Tijdschrift"voor"Arbeidsvraagstukken"(29)"3." • ArboNed"(2012)."Sturen"op"resources,"een"nieuwe"kijk"op"burnTout."White"paper,"februari"2012.! ! !
! ! Contact!details! Judith"Zielstra"" " JUDITH"IN"COMPANY" www.judithincompany.nl"
[email protected]" 06"39"88"22"20" !
©"Judith"Zielstra"april"2014"
"
5"
