VMBO-SECTORWERKSTUK THEMATISCH MODULE ‘EERLIJKE HANDEL’
© Foto: Photoshare/JHUCCP
LEERLINGENMATERIAAL
Toelichting op de opzet In de basismodule vind je: • • •
Vooraf: Stappenplan De Millenniumverklaring Presentatievormen in zijn algemeenheid
In de afzonderlijke thematische modules vind je per thema: • • • • •
Toelichting op het thema uit de Millenniumverklaring Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen Voorbeelduitwerkingen van deelvragen Suggesties voor literatuur, illustratiemateriaal, websites, adressen, de koppeling met gastlessen Presentatievormen toegespitst op het thema
Voor een goed opgezet sectorwerkstuk moet je beide onderdelen bestuderen. De volgorde die je het beste kunt aanhouden is: Basismodule:
Vooraf: Stappenplan
Basismodule:
De Millenniumverklaring
Thematische module:
Toelichting op het thema uit de Millenniumverklaring
Thematische module:
Voorbeelduitwerkingen van hoofdvragen
Thematische module:
Voorbeelduitwerkingen van deelvragen
Thematische module:
Suggesties voor literatuur, illustratiemateriaal, websites, adressen, de koppeling met gastlessen
Thematische module: OF: Basismodule:
Presentatievormen toegespitst op het thema Presentatievormen in zijn algemeenheid
Verder raden we je een bezoek aan de website http://www.vmbosectorwerkstuk.nl aan. Je vindt daar alle onderdelen van de modules, met links naar alle in de tekst genoemde websites. Verder vind je daar over de verschillende thema’s veel achtergrondinformatie die je kunt gebruiken voor de inhoud van je sectorwerkstuk. En als je geen zin meer hebt in het werken aan je sectorwerkstuk, kun je daar ook terecht voor een online spelletje, quiz of kruiswoordpuzzel. VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 2
Inhoudsopgave Leerlingenmateriaal Toelichting op het thema ‘Eerlijke handel’ uit de Millenniumverklaring
pag.
4
Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen
pag.
6
Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen
pag.
8
Suggesties voor adressen, literatuur, websites, illustratiemateriaal, de koppeling met gastlessen
pag.
9
Presentatievormen
pag. 16
Koffieplukker
© Photoshare
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 3
Toelichting op het thema ‘Eerlijke handel’ uit de Millenniumverklaring De rijke landen van de wereld geven samen jaarlijks ongeveer 88 miljard euro aan ontwikkelingshulp uit. Dat is ook hard nodig, want de armoede in de Derde Wereld is nog groot. Op allerlei fronten zijn ontwikkelingslanden bezig om met eigen middelen en met financiële steun van de rijkere landen bezig om de situatie te verbeteren. Er worden scholen en ziekenhuizen gebouwd, voorlichtingscampagnes bedacht en uitgevoerd, kinderen en mensen ingeënt, wetgeving aangepast enz. enz. En op alle terreinen -met uitzondering van de moedersterfte- boeken we vooruitgang, al is het vaak nog minder dan we zouden willen en wellicht nog te weinig om de millenniumdoelen te gaan halen. Maar volgens veel deskundigen kan het een stuk eenvoudiger. Zij zeggen dat de Derde Wereld beter geholpen zou worden als we de handel eerlijker zouden maken. Als we een 'eerlijke prijs' voor de koffiebonen zouden betalen of zouden toestaan dat ontwikkelingslanden kant-en-klare koffie exporteren in plaats van alleen koffiebonen, levert dat de Derde Wereld miljarden euro's extra op. En hetzelfde geldt voor een heleboel andere producten zoals cacao/chocolade, theebladeren/thee, katoen/ kleding. Een koffiekiosk in Ouagadougou, de hoofdstad van Burkina Faso
Veel ontwikkelingslanden roepen al jaren dat zij meer kansen moeten krijgen om hun producten in het Westen te verkopen. Als zij meer kunnen verkopen tegen een hogere prijs is ontwikkelingshulp misschien helemaal niet meer nodig. Als arme landen in Afrika en Azië hun aandeel in de wereldhandel met één procent (een honderdste) zouden vergroten, dan kunnen miljoenen mensen de armoede ontstijgen. Millenniumdoel 8 komt enigszins aan die roep tegemoet: 'Ontwikkel een mondiaal partnerschap voor ontwikkeling'. Dat zegt nog niet zoveel. De toelichting maakt echter veel duidelijk: 8. Er wordt een wereldwijd samenwerkingverband voor ontwikkeling gesloten (...). Het samenwerkingsverband ontwikkelt een open en eerlijk handelssysteem, met regels die onderling zijn afgesproken en waarbij geen enkel land wordt gediscrimineerd.
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 4
In makkelijkere woorden staat hier: we dienen in 2015 eerlijke handel te hebben waarvan alle landen in de wereld kunnen profiteren. Met de millenniumverklaring in de hand zou het huidige oneerlijke handelssysteem niet meer behoren te bestaan. Tot zover de theorie. Maar wat komt er allemaal van die mooie voornemens terecht? Aan jou om dat te onderzoeken. Er zijn verschillende vragen die je jezelf naar aanleiding van de millenniumverklaring kunt stellen: 1. Hoe komt dat alleen de rijke landen profiteren van de internationale handel? 2. Waarom krijgen derdewereldlanden zo weinig betaald voor hun grondstoffen? 3. Hoe kunnen we met z'n allen ervoor zorgen dat de internationale handel 'eerlijke' handel wordt? 4. Hoe kan ik als leerling in Nederland een steentje bijdragen? Deze vragen zouden een goed startpunt kunnen zijn voor je sectorwerkstuk. Antwoorden op die vragen kun je onder andere vinden op de website van het project: http://www.vmbo-sectorwerkstuk.nl. Daar vind je teksten over de geschiedenis van de handel, gaan we dieper in op de relatie tussen handel en milieuvervuiling en tussen handel en kinderarbeid, bekijken we wanneer we van eerlijke handel kunnen spreken en nemen we enkele eerlijke producten onder de loep. Uiteraard kijken we ook naar allerlei acties voor eerlijke handel en krijg je tips van wat jij zelf kunt doen.
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 5
Voorbeelduitwerkingen van mogelijke hoofdvragen bij het thema ‘Eerlijke handel’ Je kunt zo enkele hoofdvragen uit de millenniumdoelstellingen afleiden; soms lijken ze op elkaar, maar zijn ze anders geformuleerd, dat heeft te maken met het soort hoofdvragen dat je jezelf wilt stellen: Er zijn verschillende soorten hoofdvragen en onderzoeken: Beschrijvend: Vergelijkend: Verklarend: Waardebepalend: Voorspellend: Probleemoplossend:
Je probeert een situatie te beschrijven. Je probeert overeenkomsten en verschillen te ontdekken. Je gaat antwoord geven op de vraag ‘Hoe komt het dat…?’ Je wilt een persoonlijk oordeel geven over het onderwerp. Je gaat uitzoeken hoe het verder zal gaan met… Je wilt voorstellen doen om een probleem aan te pakken.
Beschrijvend Welke soorten handel zijn er? Wat is de relatie tussen handel en milieuverontreiniging? Wat is de relatie tussen handel en kinderarbeid? Vergelijkend In hoeverre kun je vrije handel vergelijken met eerlijke handel? Verklarend Hoe komt het dat een koffieboer zo weinig verdient dat hij de koffie voor heel weinig of soms zelfs met verlies moet verkopen? Waarom voeren derdewereldlanden weinig kant-en-klare producten uit, maar wel veel grondstoffen?
Ethiopische koffieboer
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 6
Waardebepalend Wat vind ik ervan dat de rijke landen hun eigen markten beschermen en zo eerlijke handel geen echte kans geven? Voorspellend Zal het de VN lukken dat in 2015 de handel tussen alle landen van de wereld eerlijke handel is? Anders geformuleerd: Het zal de VN wel/niet lukken dat in 2015 de handel tussen alle landen van de wereld eerlijke handel is. Probleemoplossend Hoe bereiken we dat in 2015 de handel tussen alle landen van de wereld eerlijke handel is? Je kunt ook heel andere hoofdvragen bedenken over eerlijke handel aan de hand van de volgende vraagwoorden: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel?
De hoofdvraag die je kiest is de vraag die de inhoud van je onderzoek bepaalt. De hoofdvraag moet in het kort samenvatten wat je wilt onderzoeken. Het antwoord is als het ware al de titel van je werkstuk.
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 7
Voorbeelduitwerkingen van mogelijke deelvragen bij het thema ‘Eerlijke handel’ Kun je het antwoord op je hoofdvraag beschouwen als de titel van je onderzoek, dan vormen de deel- of subvragen de hoofdstukken van je werkstuk. Ook voor de deelvragen kun je uitgaan van het rijtje vraagwoorden dat we op de vorige pagina al gegeven hebben: Wat? Wie? Waar? Waarom? Welke? Wanneer? Hoe? Hoelang? Hoeveel?
Handel op de markt in Accra, de hoofdstad van Ghana
We gaan niet alles voorkauwen, maar geven hieronder slechts enkele voorbeelden rond het vraagwoord ‘waarom’. De deelvragen rond andere vraagwoorden kun je zelf wel bedenken. Waarom? Waarom verdienen boeren in de Derde Wereld zo weinig met hun landbouwproducten? Waarom exporteren derdewereldlanden niet meer producten naar het rijke Westen? Waarom zijn Solidaridad en andere organisaties het Max Havelaar Keurmerk gestart? Waarom voeren Oxfam Novib, Schone Kleren Kampagne en andere organisaties actie voor eerlijke handel? Waarom is de verkoop van 'eerlijke producten' via supermarkten en wereldwinkels niet genoeg om de armoede in de Derde Wereld op te heffen?
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 8
Suggesties voor adressen, literatuur, materiaal, de koppeling met gastlessen
websites,
illustratie-
Er is heel veel materiaal beschikbaar over (eerlijke) handel, maar het is niet altijd makkelijk te vinden. We geven hieronder enkele suggesties en verwijzen verder naar de website van het project (http://www.vmbosectorwerkstuk.nl), waar je over eerlijke handel nog veel meer kunt vinden. Adressen Er zijn diverse organisaties die zich met eerlijke handel bezighouden: Stichting Max Havelaar
Postbus 1252 3500 BG Utrecht Telefoon: 030-2337070 e-mail: geen http://www.maxhavelaar.nl Landelijke Vereniging van Wereldwinkels
Randweg 8 4104 AC Culemborg Telefoon: 0345-479250 e-mail: geen http://www.wereldwinkels.nl Fair Trade Shops
Postbus 115 4100 AC Culemborg Telefoon: 0345-545151 e-mail:
[email protected] http://www.fairtrade.nl VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 9
Solidaridad
Goedestraat 2 3572 RT Utrecht Telefoon: 030-2720313 e-mail:
[email protected] http://www.solidaridad.nl Oxfam Novib
Postbus 30919 2500 GX Den Haag Telefoon: 070-3421777 e-mail:
[email protected] http://www.oxfamnovib.nl ICCO
Postbus 151 3700 AD Zeist Telefoon: 030 – 692 78 11 e-mail:
[email protected] http://www.icco.nl Cordaid
Postbus 16440 2500 BK Den Haag Telefoon: 070 - 31 36 300 e-mail:
[email protected] http://www.cordaid.nl
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 10
Hivos
Postbus 85565 2508 CG Den Haag Telefoon: 070 3765500 e-mail:
[email protected] http://www.hivos.nl Ook kun je met vragen en informatie over eerlijke handel terecht bij een van de 16 COSsen (Centra voor Internationale Samenwerking) in Nederland. Waar de dichtstbijzijnde COS is kun je navragen bij: COS Nederland
Wijnstraat 237 3311 BV Dordrecht Telefoon: 078- 639 0475 e-mail:
[email protected] http://www.cossen.nl Je kunt ook bellen of schrijven naar het ministerie van Buitenlandse Zaken dat veel projecten gericht op eerlijke handel in de Derde Wereld steunt: Ministerie van Buitenlandse Zaken
Dienst Ontwikkelingssamenwerking Postbus 20061 2500 EB Den Haag Telefoon: 070-3486486 http://www.minbuza.nl, knop ‘Ontwikkelingssamenwerking’
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 11
Literatuur Er zijn veel boeken over handel in en met de Derde Wereld te vinden. Bijvoorbeeld in de plaatselijke bibliotheek. We raden je aan om daar zeker eens te gaan kijken. Soms gaan de boeken uitsluitend over '(eerlijke) handel', vaak is het een onderdeel van een landbeschrijving (bijvoorbeeld in de Landenreeks van het KIT). Je kunt wel enkele jongerentijdschriften inkijken die over de Derde Wereld gaan, zoals de SamSam. De SamSam vind je in veel schoolmediatheken en bibliotheken (en anders kun je bellen naar 020-5688400). Er zijn ook tijdschriften voor volwassenen als 'Internationale Samenwerking' die regelmatig schrijven over eerlijke handel. Het maartnummer van 2006, 'Eerlijk in de mode', gaat over eerlijke kleding en het novembernummer van 2005 over wereldhandel en de WTO. Verder kunnen we je aanraden: Eerlijke handel Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt Centrum voor Mondiaal Onderwijs Postbus 9108 6500 HK Nijmegen Telefoon: 024-3613074
[email protected]
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 12
Internet Ook op internet is de nodige informatie te vinden over eerlijke handel. We hebben een selectie gemaakt: http://nl.wikipedia.org/wiki/Eerlijke_handel Wikipedia legt uit wat eerlijke handel is http://www.wereldwinkels.nl/ww/alexander/index.php?page=eerlijke_h Wereldwinkel Rotterdam ‘Alexander’ legt uit wat eerlijke handel is http://www.coalitievooreerlijkehandel.nl 17 organisaties werken samen voor eerlijke handel
http://www.wereldwinkels.nl/index.php?module=pages_html&command= show&id=11 De wereldwinkeliers leggen uit wat eerlijke handel is http://fairtrade.startpagina.nl/ Startpagina met honderden links naar eerlijke handel http://www.maxhavelaar.nl/pages/boeren.asp?rid=33 Kleine boeren vertellen hoe zij profiteren van eerlijke handel; Cynthia (rechts) is een van hen http://www.maketradefair.nl/ Alles over de campagne ‘Make Trade Fair’ (= Maak de handel eerlijk) http://www.schonekleren.nl/ Kom in actie voor de Schone Kleren Kampagne http://www.maxhavelaar.com/nl/page.php/maxhavelaar Alles over het Max Havelaar Keurmerk http://www.25xeurope.com/onderwerpen.php?artikel=674 Het is hoogste tijd voor eerlijke handel! Met een link naar een Nederlands- en Engelstalig radioverslag http://www.cmo.nl/pe/pe21/pe-21.html Een educatieve site over eerlijke handel
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 13
http://www.maakhetwaar.nl/?nid=3240 Maak het waar over eerlijke handel
http://www.schooltv.nl/eigenwijzer/projecten/?page=infoblokken&project =612515&infoblok=616107 Schooltv over eerlijke handel in Peru http://www.oxfamnovib.nl/id3830.html Zeg JA tegen eerlijke handel en Join The Big Noise http://www.schoolbieb.nl/content/default.asp?ContextID=10348 De ‘Schoolbieb’ over eerlijke handel, voor 3 en 4 VMBO http://beeldbank.schooltv.nl/hi/index.jsp?povo=vo#c=14462,t=14463,u= 15705 Filmpje over ‘Eerlijke handel, bestaat die wel?’ http://www.minbuza.nl/default.asp?CMS_ITEM=B352F8EBC95747DABB8E CCE41154FD8EX3X37902X41 Uitleg van het ministerie voor ontwikkelingssamenwerking over millenniumdoel 8 en eerlijke handel http://www.oxfamnovib.nl Als je ‘eerlijke handel’ invult bij de knop 'zoeken' op de Oxfam Novib-site je een groot aantal hits die verwijzen naar Oxfam Novibprojecten gericht op dit thema. TIP: Als je op internet zoekt op ‘eerlijke handel’ vind je meer dan een half miljoen hits! Beter kun je zoeken op een combinatie van ‘eerlijke handel’ en een bepaald land of in combinatie met ‘millenniumdoelstellingen’ of ‘millenniumverklaring’. Bij deze werkbladen hoort ook een educatieve website waar je nog meer informatie over eerlijke handel voor je sectorwerkstuk kunt vinden. Kijk daarvoor op de website http://www.vmbo-sectorwerkstuk.nl.
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 14
Illustratiemateriaal De makkelijkste manier om aan illustratiemateriaal te komen is uiteraard het internet. Je kunt op vele manieren naar plaatjes zoeken. Met Google gaat dat vaak het beste. Ga naar http://www.google.nl en klik op de knop ‘afbeeldingen’ (in de adresbalk bovenin komt dan het volgende te staan: http://www.google.nl/imghp?tab=wi&q=&ie=UTF-8&oe=UTF-8&hl=nl&lr=).
Ook hier geldt dat je gericht moet zoeken: ‘handel’, ‘eerlijke handel’ of ‘fair trade’ + een bepaald land. N.B.: je mag niet zonder toestemming zomaar afbeeldingen gebruiken. Houd daar rekening mee. Er zijn ook diverse plaatjesbanken waar je gratis foto’s vandaan kunt halen. Een hele goede voor illustratiemateriaal over de Derde Wereld is: M/MC Photoshare op http://www.jhuccp.org/info/photoshare.php. Sommige plaatjes in dit pakket en op de website komen daar vandaan.
De Europese Unie biedt ook veel foto’s aan (http://europa.eu.int/comm/ europeaid/library/regions_en.htm – begeleid door een flitsend muziekje). Je kunt zoeken per regio en daarbinnen weer op thema’s. Een search op Africa en ‘trade and crafts’ levert 37 bruikbare foto’s, waaronder deze:
© Europeaid
De koppeling met gastlessen Je kunt ook regelen dat er iemand die veel van eerlijke handel afweet je school bezoekt. Dat kan iemand zijn van een wereldwinkel, Oxfam Novib, Cordaid, of van een van de COSsen in jouw buurt. De adressen vind je op pagina 9-11. Regel wel van tevoren met je leerkracht wanneer er iemand langs zou kunnen komen en bereid het bezoek goed voor. Bedenk van tevoren welke vragen je zou willen stellen. Misschien kun je die vragen van tevoren opsturen, zodat de gastdocent zich goed kan voorbereiden, maar verwacht niet dat die persoon antwoord op al je vragen zal hebben. Je zult toch echt ook zelf naar antwoorden moeten zoeken.
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 15
Presentatievormen Het woord ‘sectorwerkstuk’ kan je op het verkeerde been zetten. ‘Werkstuk’ lijkt immers te verwijzen naar een schriftelijk verslag. Maar vergis je niet. De vorm waarin je de resultaten van je onderzoek kunt presenteren is geheel vrij. We geven hieronder een overzicht van mogelijke presentatievormen, zoveel mogelijk toegespitst op het thema ‘(eerlijke) handel’. De lijst is niet uitputtend, maar we komen wel een heel eind. Sommige vormen zijn makkelijker te realiseren dan andere. Een combinatie is natuurlijk ook mogelijk. Als je nog een briljant ander idee voor een presentatievorm hebt, mag je die natuurlijk ook gebruiken. Aan jou de keus. Collage + mondelinge toelichting Een goede collage is niet makkelijk te maken. Want je moet maar net de teksten en foto’s vinden die precies aansluiten bij wat je wilt overbrengen. Als het om het ‘Eerlijke handel’ gaat zul je op zoek moeten naar krantenartikelen en webteksten die als ondersteuning van je mondelinge toelichting dienen. Bedenk van tevoren wat de boodschap is die je kwijt wilt en ga dan zoeken. Wat je niet kunt vinden voor je collage kun je verwerken in je mondelinge toelichting. Essay of artikel Een essay is een persoonlijk gekleurd verhaal. In een essay geef je je eigen mening over het onderwerp weer. Vind je bijvoorbeeld dat iedereen alleen nog maar ‘eerlijke producten’ zou moeten kopen, zelfs als die wat duurder zouden zijn? Wat denk je van de streefresultaten die in de millenniumverklaring zijn genoemd? Is er overal ‘eerlijke handel’ in 2015? Een artikel is meer beschouwend, een neutraal verhaal dat je best mag toelichten met wat je er zelf van vindt, maar waarin je eigen mening niet het belangrijkste onderdeel is. Een artikel over eerlijke handel, bijvoorbeeld voor de schoolkrant, gaat vooral op de feiten in en heeft een logische opbouw (bijvoorbeeld: wat is eerlijke handel, waarom is niet alle handel eerlijk, hoe zou het anders kunnen?). © Photoshare
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 16
Geschreven verslag of werkstuk Een van de makkelijkste en meest voor de handliggende, maar daarom ook minst originele manier om de resultaten van je onderzoek te presenteren is een geschreven verslag of werkstuk. Maak van je hoofdvraag (“Waarom is niet alle handel in de wereld eerlijke handel”) het centrale thema van je werkstuk en van de deelvragen (“Waarom is de verkoop van 'eerlijke producten' via supermarkten en wereldwinkels niet genoeg om de armoede in de Derde Wereld op te heffen?”) de afzonderlijke hoofdstukken. Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs bij http://www.cmo.nl/smo/smo_fd.html een rijtje tips voor een goed werkstuk. Fotocollage, fotopresentatie of fotoverslag Een foto zegt vaak meer dan duizend woorden. Als het gaat om een presentatie waarom foto’s centraal staan, dan brengt het onderwerp ‘Eerlijke handel’ beperkingen met zich mee. Je kunt niet even naar de Derde Wereld om foto’s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto’s van anderen. Op de pagina hiervoor hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto’s vandaan kunt halen. Als je een vergelijking wilt maken tussen het tussen handel of de verkoop van eerlijke producten in een ander land en in Nederland, dan kun je het Nederlandse deel natuurlijk wel zelf fotograferen. Hoorspel, rollenspel of toneelstuk In een hoorspel of toneelstuk kun je van alles over ‘eerlijke handel’ kwijt. Je kunt naspelen hoe enkele kleine boeren wanhopig op zoek worden van de lage prijzen voor hun koffiebonen, je kunt doen alsof het 2015 is en dat je terugkijkt op de afgelopen 15 jaar waarin al dan niet succesvol geprobeerd is om ervoor te zorgen dat iedere boer een ‘eerlijke prijs’ kreeg betaald voor zijn producten, je kunt het zelfs absurdistisch maken door een zoektocht te organiseren naar de laatste boer die nog niet op een eerlijke manier zijn producten kan verkopen, enz. enz. Schrijf wel alle rollen uit en oefen enkele keren van tevoren, voordat je het resultaat op de planken brengt. Een kleine koffieboer met zijn gezin © Photoshare
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 17
Maquette Een maquette ligt voor 'eerlijke handel' in eerste instantie minder voor de hand, maar is wel degelijk mogelijk. Zo zou je een maquette van een dorp kunnen maken waar boeren hun eerlijke producten kweken (waarbij ze rekening houden met het milieu). Mondelinge voordracht of spreekbeurt Een makkelijk lijkende presentatievorm is de mondelinge voordracht of spreekbeurt. Maar pas ook: het is moeilijker dan je denkt. Je moet niet alles van papier voorlezen, maar tegelijkertijd er wel voor zorgen dat je niets vergeet. Het voordeel van een spreekbeurt is natuurlijk dat je bijvoorbeeld vol vuur kunt vertellen over manier waarop kleine boeren worden uitgebuit door tussenhandelaren en de wijze waarop mensen zich inzetten voor eerlijke handel, al dan niet met hulp van organisaties die het Max Havelaar Keurmerk kunnen verlenen.
Boeren in India protesteren tegen oneerlijke handelspraktijken © Photoshare
Je vindt op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs bij http://www.cmo.nl/smo/smo_fd.html (onderin rechterscherm) een paar tips voor een goede spreekbeurt. Posterpresentatie of tentoonstelling Het verschil tussen een posterpresentatie of tentoonstelling en een fotopresentatie zit in de grootte van de foto’s. Een tentoonstelling hang je op ooghoogte op zodat er meer mensen tegelijk naar kunnen kijken. Teksten zijn alleen bedoeld als ondersteuning van de foto’s of posters. Voor de rest geldt hier hetzelfde als voor de fotoverslagen: je kunt niet even naar de Derde Wereld om foto’s te gaan maken. Je bent dus afhankelijk van foto’s van anderen. Eerder hebben we je al gewezen op plekken op internet waar je gratis foto’s vandaan kunt halen. Als je een vergelijking wilt maken tussen de verkoop van eerlijke producten in een ander land en in Nederland, dan kun je het Nederlandse deel natuurlijk wel zelf fotograferen.
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 18
Diapresentatie, videopresentatie of Powerpoint-presentatie Een presentatie met audiovisuele middelen is altijd een prettige vorm. Als het gaat om ‘eerlijke handel’ heb je met dezelfde beperkingen te maken als bij fotopresentaties (zie hierboven). Het makkelijkst is dan nog een Powerpoint-presentatie. De fout die veel mensen hiermee maken is dat de vorm belangrijker wordt dan de inhoud. Je kunt een hele mooie gelikte presentatie maken waarvan je echter niets opsteekt. Zorg ervoor dat de inhoud het belangrijkst blijft. Reeks stellingen Je kunt je standpunt of je bevindingen over ‘ontwikkelingssamenwerking’ ook toelichten aan de hand van een reeks stellingen. Het is echter niet makkelijk om goede stellingen te bedenken waarin je alles wat je kwijt wilt kunt stoppen. Stellingen zorgen er wel voor dat je een levendige discussie kunt bewerkstelligen. Voorbeeld van een stelling: ‘Koop alleen nog eerlijke producten, want dan help je de mensen in de Derde Wereld het beste’. Gastles Je kunt de stellingen van hierboven ook verwerken in een gastles die jij aan je medeleerlingen geeft. Maak een lesopzet voor 50 minuten en zet je klasgenoten aan het werk. Geef hen informatie (teksten, foto’s) en laat hen antwoord geven op jouw vragen, opdrachten en bediscussieer met hen eventueel de stellingen die je bedacht hebt. Website Op Kennisnet vind je een handig hulpmiddel om een website te maken: de Websitemaker. Hiermee kun je al snel een simpele website in elkaar zetten. Je vindt het hulpmiddel op http://websitemaker.scholier.kennisnet.nl/. Wellicht kun je het maken van een website als afronding van je sectorwerkstuk tevens gebruiken als inzending voor de Thinkquest-wedstrijd (kijk daarvoor op de site: http://www.thinkquest.kennisnet.nl). Een website over het ‘eerlijke handel’ zal zeker tot de originele inzendingen behoren en je kunt er leuke prijzen mee winnen. Denk van tevoren goed na over wat je kwijt wilt op je website en hoe je je gegevens gaat presenteren. Houd er rekening mee dat internet een grafisch medium is; stel geen ellenlange teksten samen en zorg voor voldoende plaatsjes. Breng ook voldoende hyperlinks aan, bijvoorbeeld tussen je hoofdvraag en deelvragen. Als je externe links aanbrengt, controleer dan van tijd tot tijd of de links nog kloppen. Je kunt allerlei toeters en bellen in je website inbouwen (bijvoorbeeld met Flash), maar zorg ervoor dat de inhoud centraal blijft staan.
VMBO-Sectorwerkstuk thematische module ‘Eerlijke handel’
pag. 19