Je recht op een patiëntendossier: veel gestelde vragen 1. Wat is een patiëntendossier? Elke patiënt heeft recht op een veilig bewaard en nauwkeurig bijgehouden patiëntendossier. Elke zorgverlener (bijvoorbeeld Je huisarts, tandarts, specialist, apotheker, kinesist of verpleger) moet dus voor elke patiënt een dossier bijhouden. In je patiëntendossier staan al je medische en andere gegevens die belangrijk zijn om je gezondheid op te volgen. Dit kan op papier, maar ook elektronisch. De wet patiëntenrechten bevat geen definitie van het patiëntendossier. De wet bepaalt ook niet wat er in het patiëntendossier moet staan. De inhoud kan verschillen van zorgverlener tot zorgverlener, en van patiënt tot patiënt. Er zijn verschillende ‘soorten’ patiëntendossiers: het medisch dossier in ziekenhuisverband, het verpleegkundig dossier in ziekenhuisverband, het verpleegkundig dossier van zelfstandige thuisverpleegkundigen, het farmaceutisch dossier, het globaal medisch dossier bij je huisarts, … 2. Wat is een elektronisch patiëntendossier? Bij een elektronisch patiëntendossier (EPD) worden je medische gegevens door je zorgverlener digitaal bewaard. Dat heeft verschillende belangrijk voordelen zoals meer overzichtelijkheid, centraal beheer van de gegevens, minder papierverspilling, … De informatie kan ook vlotter gedeeld worden tussen je zorgverleners. Waarom is het belangrijk dat mijn zorgverleners mijn gezondheidsgegevens met elkaar kunnen uitwisselen? Door je gegevens elektronisch te delen weten je zorgverleners voor welke ziekten je behandeld wordt, welke onderzoeken je al onderging, welke geneesmiddelen je neemt of welke vaccinaties je kreeg. Zo kunnen dubbele onderzoeken of administratieve overlast vermeden worden. Ook bij contact bij de huisarts van wacht of een opname in een spoeddienst waar artsen vaak geen medische gegevens van jou hebben is een elektronisch patiëntendossier nuttig. Kunnen alle zorgverleners elektronisch toegang krijgen tot mijn gezondheidsgegevens? Enkel de zorgverleners met wie je een zorg- of therapeutische relatie hebt - alle artsen die je dus behandelen - hebben toegang tot je gegevens, op voorwaarde dat je hierin hebt toegestemd. De arbeidsgeneesheer, de adviserend geneesheer of de raadsgeneesheer van de verzekeraar hebben dus geen toegang tot je gegevens. Hoe verloopt de elektronische uitwisseling van mijn gezondheidsgegevens tussen zorgverleners? Om de elektronische uitwisseling tussen zorgverleners mogelijk te maken, is in 2008 het eHealthplatform opgericht. Elke zorgverlener en zorginstelling bewaart zelf de gezondheidsgegevens over de patiënt. Het eHealthplatform vormt enkel de beveiligde toegangspoort. De uitgewisselde gegevens worden vercijferd tussen de verzender en de ontvanger zodat niemand anders, ook het eHealthplatform niet, ze kan lezen. Bovendien zal het eHealtplatform altijd nauwgezet controleren of de zorgverlener die toegang vraagt, over de juiste hoedanigheid beschikt om toegang te kunnen krijgen. Moet ik zelf iets doen opdat mijn zorgverleners mijn gezondheidsgegevens zouden kunnen uitwisselen? De toegang tot je gezondheidsgegevens via het eHealthplatform is enkel mogelijk als je
hiervoor je toestemming hebt gegeven: Je kunt je toestemming zelf registreren met je elektronische identiteitskaart via de website van het eHealth-platform (https://www.ehealth.fgov.be/nl/burgers/on-linediensten/ehealthconsent). Je kunt hiervoor ook terecht bij je huisarts, zorgverlener, apotheek, ziekenfonds of de opnamedienst van het ziekenhuis. Zij helpen je graag bij de registratie van jouw toestemming. 3. Is een Globaal Medisch Dossier ook een patiëntendossier? Ook je Globaal Medisch Dossier (GMD), of algemeen medisch dossier, is een patiëntendossier. In je GMD houdt je huisarts al je gezondheidsgegevens bij, ook de gegevens die hij van je andere zorgverleners ontvangt. Je kunt maar één GMD hebben, namelijk bij je vaste huisarts. Het GMD optimaliseert de kwaliteit van de zorg, centraliseert je gezondheidsgegevens en vermijdt onnodig dubbel gebruik van handelingen. Je ziekenfonds betaalt de kosten voor het GMD volledig terug. Meer info: www.cm.be/gmd. 4. Wie moet er een patiëntendossier bijhouden? Elke patiënt heeft recht op een patiëntendossier. Daardoor moeten alle zorgverleners (bijvoorbeeld je huisarts, tandarts, apotheker, vroedvrouw, kinesitherapeut) een patiëntendossier bijhouden. Ook zorgverleners die niet onder de wet patiëntenrechten vallen, moeten een dossier bijhouden op basis van de algemene zorgvuldigheidsnorm. Het niet bijhouden van een patiëntendossier kan als onzorgvuldig bestempeld worden. Als je twijfelt of je arts wel een dossier bijhoudt, kun je hem er altijd naar vragen. 5. Hoe kan ik weten wat er in mijn patiëntendossier staat?
Je kunt vragen om een deel of je volledig patiëntendossier in te kijken. Je zorgverlener moet binnen 15 dagen na ontvangst van je vraag ook effectief inzage verlenen. Je hebt ook recht op een kopie van je dossier, of een deel ervan. Dat kan een papieren kopie zijn, maar ook een cd-rom of e-mail. Je zorgverlener kan hiervoor maximaal 25 euro aanrekenen.
Uitzondering: Je zorgverlener kan toegang tot je dossier weigeren wanneer hij vindt dat het meedelen van bepaalde informatie een ernstig nadeel voor je gezondheid zou meebrengen. Hij moet hierover eerst een andere zorgverlener raadplegen, je vertrouwenspersoon inlichten en dit ook motiveren in je dossier. Persoonlijke notities van je zorgverlener kun je enkel via tussenkomst van een door jou aangeduide zorgverlener inzien. Gegevens over derden kun je nooit inkijken. 6. Wat moet ik doen als mijn zorgverlener mij geen inzage geeft in mijn dossier? Als je zorgverlener geen uitleg wil geven, je vraag negeert of een antwoord geeft dat niet correct lijkt, kan de bevoegde ombudspersoon bemiddelen. Ook je ziekenfonds kan je helpen. 7. Waarom en in welke gevallen is een patiëntendossier belangrijk? Voordelen voor zorgverlener Je zorgverlener kan je gezondheid vlot opvolgen en evalueren, je preventief oproepen, verbanden leggen met vorige ziektes en aandoeningen, …
Het is een communicatiemiddel tussen alle zorgverleners die je behandelen. Bij overdracht naar een andere zorgverlener is de continuïteit verzekerd. Het is een middel tot kwaliteitscontrole voor je zorgverlener en zijn collega’s. Als er discussies ontstaan over je behandeling, de kwaliteit van de geleverde zorg, of je wilsbekwaamheid op een bepaald ogenblik, heeft je dossier een belangrijke bewijsfunctie. Je zorgverlener noteert belangrijke informatie in je dossier zoals de identiteit van je vertrouwenspersoon, je vraag om bijvoorbeeld geen informatie te ontvangen over je gezondheidstoestand, je toestemming voor een behandeling, motieven waarom hij inzage van je dossier weigert, …
Voordelen voor patiënt Je zorgverlener kan je gezondheid vlot opvolgen en evalueren, je preventief oproepen, verbanden leggen met vorige ziektes en aandoeningen, … Als je een tweede advies wilt, is het dossier een belangrijke informatiebron voor de andere zorgverlener. Zo vermijd je dubbele onderzoeken en win je tijd. Het is een communicatiemiddel tussen je zorgverleners en jezelf en je familie. Als er discussies ontstaan over je behandeling, de kwaliteit van de geleverde zorg, of je wilsbekwaamheid op een bepaald ogenblik, heeft je dossier een belangrijke bewijsfunctie. Je dossier is een belangrijk middel voor het bekomen van een attest voor vergoedingen in het kader van sociale zekerheid zoals een vergoeding na arbeidsongeval, beroepsziekte, … In je dossier kun je de naam van je vertegenwoordiger, je wilsverklaring, … laten opnemen. Je zorgverlener noteert ook andere belangrijke informatie in je dossier zoals de identiteit van je vertrouwenspersoon, je vraag om bijvoorbeeld geen informatie te ontvangen over je gezondheidstoestand, je toestemming voor een behandeling, motieven waarom hij inzage van je dossier weigert, … Andere voordelen De gegevens uit patiëntendossiers kunnen anoniem gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek. Die onderzoeken kunnen de medische kennis bevorderen, het onderwijs van zorgverleners beïnvloeden en het beleid van de wetgever wijzigen. 8. Kan ik zelf gegevens toevoegen aan mijn patiëntendossier? Je kunt zelf documenten laten toevoegen aan je patiëntendossier, zoals bijvoorbeeld je verklaring voor orgaandonatie, testresultaten van onderzoeken uitgevoerd door andere zorgverleners, je wilsverklaring waarbij je als patiënt je toestemming tot een welbepaalde behandeling weigert, … Je kunt informatie die je belangrijk vindt voor jouw behandeling laten toevoegen aan je dossier. Foute persoonsgegevens kun je laten verbeteren, maar je kunt niet eisen om gegevens uit je dossier te verwijderen. 9. Wie kan mijn patiëntendossier inzien?
Jijzelf. Je kunt er voor kiezen om je vertrouwenspersoon (bijvoorbeeld je partner, familielid, vriend, buurvrouw, …), die je bijstaat bij de uitoefening van je rechten als patiënt in jouw plaats je dossier te laten inkijken. Je moet je vertrouwenspersoon hiervoor schriftelijk deze opdracht geven. Je vertegenwoordiger zal optreden als je zelf niet meer in staat bent om je wil te uiten. Hij kan je recht op inzage in je patiëntendossier dan in jouw plaats uitoefenen. De zorgverlener die je behandelt en zijn voltallige team dat bij jouw behandeling is betrokken. Zij hebben een ‘gedeeld beroepsgeheim’. De ombudspersonen van de federale ombudsdienst ‘rechten van de patiënt’, mits je schriftelijke toestemming.
De hoofdgeneesheer in het ziekenhuis, binnen de grenzen van zijn wettelijke opdracht. 10. Mag ik het patiëntendossier van iemand die overleden is, inkijken of opvragen?
Als echtgenoot, partner, (klein)kind, grootouder, broer of zus kun je geen kopie opvragen, maar je kunt het dossier wel inkijken via een zorgverlener die je zelf kiest. De overleden persoon mag zich dan niet uitdrukkelijk verzet hebben tegen inzage door zijn nabestaanden. De vraag om het dossier in te kijken moet voldoende gemotiveerd en gespecificeerd zijn. Bijvoorbeeld: bij vermoeden dat er een fout is begaan om de doodsoorzaak te kennen om een plots overlijden beter te kunnen verwerken om medische redenen zoals nagaan of een bepaalde aandoening antecedenten kent in de familie. Op basis van je motivering zul je de elementen in het dossier kunnen inkijken die van belang zijn voor jouw vraag. 11. Hoe lang moet mijn patiëntendossier bewaard worden? Er bestaat geen uniforme bewaartermijn. Per type van zorgverlener varieert deze termijn. Het ziekenhuis moet je patiëntendossier bijvoorbeeld minstens 30 jaar bewaren, de apotheker bewaart je farmaceutisch dossier minstens 10 jaar, je arts moet je dossier tot 30 jaar na stopzetting van de zorgrelatie bewaren, … 12. Wat gebeurt er als mijn zorgverlener stopt met werken of overlijdt?
Als je zorgverlener overlijdt vóór het verstrijken van de wettelijke bewaartermijn (voor een arts is dit 30 jaar na stopzetting van de zorgrelatie met de patiënt), moet je dossier verder bewaard blijven tot na het verstrijken van de bewaartermijn. Pas dan mag het vernietigd worden. Bij een zorgverlener binnen het ziekenhuis moet je dossier bij stopzetting van de praktijk, overlijden, pensioen, … in de verzorgingsinstelling bewaard blijven. Bij overdracht van een praktijk wordt je patiëntendossier mits jouw toestemming overgedragen aan de overnemende zorgverlener. Bij stopzetting van een praktijk zonder overdracht, moet je patiëntendossier overgedragen worden aan de zorgverlener die jij of je vertegenwoordiger aanduidt. Als jij of je vertegenwoordiger niet te bereiken zijn, moet de zorgverlener die stopt zelf zorgen dat de dossiers voorlopig veilig in bewaring zijn bij een andere zorgverlener. Bij overlijden van de zorgverlener of ernstige ziekte zijn de naaste verwanten belast met de overdracht. 13. Wat als ik verhuis en verander van zorgverlener?
Ofwel vraag je aan je oorspronkelijke zorgverlener om je dossier door te sturen naar je nieuwe zorgverlener. Dit is kosteloos. Ofwel vraag je zelf een kopie op van je dossier. Hiervoor kan je zorgverlener maximaal 25 euro aanrekenen.
14. Wat doe ik als mijn patiëntendossier verdwenen is? Als je dossier onvolledig of ‘verdwenen’ blijkt te zijn, bestaan er geen specifieke sancties. Je kunt wel een beroep doen op de algemene aansprakelijkheidsregels. Dit betekent dat als je beweert dat je dossier onvolledig is, je dit zult moeten aantonen en bewijzen dat je daardoor schade hebt geleden. Je kunt dus naar de rechtbank stappen om een schadevergoeding te bekomen, maar weet dat er een hele bewijslast op jouw schouders rust. Je kunt ook een tuchtrechtelijke klacht indienen bij de orde der geneesheren wegens het niet of niet zorgvuldig bijhouden van een patiëntendossier. Deze procedure verloopt achter gesloten deuren en als klager krijg je geen informatie over het gevolg dat aan je klacht wordt gegeven. 15. Heb ik bij verschillende apothekers verschillende patiëntendossiers? Elke apotheker waar je een voorgeschreven geneesmiddel haalt, slaat die gegevens op in zijn computer. Hij mag ook bijkomende gegevens registreren zoals de aflevering van voorschriftvrije geneesmiddelen of andere gezondheidsproducten (bijvoorbeeld voedingssupplementen), chronische ziekte(n) en eventuele allergieën of intoleranties (bijvoorbeeld aan lactose) die de inname van geneesmiddelen kunnen verstoren. Door die gegevens te registreren in je farmaceutisch dossier kan je apotheker je beter adviseren en eventuele problemen vermijden zoals het dubbel gebruik van medicatie, over- of onderdosering, … Indien nodig zal hij contact opnemen met je huisarts. Als je niet wilt dat je apotheker deze bijkomende gegevens registreert, kun je dit aan hem zeggen. 16. Wat is dan precies het ‘Gedeeld Farmaceutisch Dossier’? Veel patiënten hebben een vaste apotheker. Maar het kan gebeuren dat je eens in een andere apotheek geneesmiddelen haalt. Bijvoorbeeld bij de apotheek van wacht. Dankzij het Gedeeld Farmaceutisch Dossier (GFD) kan elke apotheker tot wie je je wendt een deel van je medicatiegegevens raadplegen die in je farmaceutisch dossier zijn opgenomen. Zo kan hij jou optimaal begeleiden en raad geven. In je GFD staat de belangrijkste informatie over de afgeleverde geneesmiddelen. Al die gegevens worden veilig bewaard in de centrale databank van het GFD, die enkel voor apothekers toegankelijk is. Je GFD kan niet geraadpleegd worden zonder je voorafgaande geïnformeerde toestemming. Je moet dus op voorhand duidelijk geïnformeerd zijn én je toestemming geven vooraleer een apotheker je GFD kan raadplegen. Apothekers zijn ook niet verplicht om hun dossiers te delen. 17. Waar vind ik meer informatie over het recht op een patiëntendossier? Op www.cm.be/patientendossier vind je alle informatie over je recht op een patiëntendossier. Je kunt er ook de informatiebrochure ‘Mijn rechten als patiënt’ downloaden. Ook op de website van de federale overheid vind je heel wat nuttige informatie (www.patientrights.be).
