I
N
F
O
R
M
A
T
I
E
V E G H E L
IVN-Info februari 2012
nummer 93 1
IVN-INFORMATIE IS EEN UITGAVE VAN IVN VEGHEL Locatie IVN verenigingslokaal 't Baken J. P. Coenstraat 1, 5463 HN VEGHEL (Zuid) BESTUUR: Voorzitter:
Fer Kalis, Marterweide 7, 5467 LK Veghel
(0413) 34 13 48
Secretaris:
Karin Koppen Antoniusstraat 11, 5469 EV Keldonk
[email protected] Rekeningnummer 4154271
(0413) 21 02 16
Penningmeester:
Vacant
Lid:
Marianne van Zeeventer Roekdonk 2, 5467 DP Veghel
(0413) 78 52 07
Lid:
Wolter Brongers Lavendellaar 24 5467 BE Veghel
(0413) 34 07 64
Lid:
Mark van Heijst Turfven 96, 5464 PL Veghel
(0413) 35 40 47
(0413) 36 73 21
Financiële zaken: Harry Willemsen e-mail:
[email protected] Webmaster:
Geert van de Wiel
[email protected] website www.ivn.nl/veghel
Redactie Info:
Maria Kordewinders-v.d.Tillaar P.van Schijndelstraat 14 Telefoon: Suzanne van Zutven De Kempkens 6A Telefoon: Peter van Beurden Heiveld 6 Telefoon
5469 PT Boerdonk 0492- 46 33 83 5465 NB Eerde (0413) 36 73 71 5464 VT Veghel (0413) 36 57 12
2
Inhoud Van het bestuur
4
Vanuit het secretariaat
5
Een kleurrijk IVN-INFO digitaal
6
Foto's gezocht over leven rond de eik
7
Wandelroutes in het Lijnt
7
MUS-tellingen in Veghel
8 - 11
Sprokkelen op 14 december
12
Elfjes
13
Een rustige tropische vakantie
14 - 17
Jaarprogramma februari tot juni
18 - 19
Uit Lidou´s Geerbosdagboek
20 - 23
Jaaroverzicht 2011 IVN Veghel
24 - 34
Van de redactie Een nieuw jaar, een nieuw begin... En een nieuwe info. Deze keer is het jaarverslag erin opgenomen. Dit verslag is een terugblik op de activiteiten van het afgelopen jaar en is ter voorbereiding op de jaarvergadering van 15 maart. Lezen dus! Ook de stukjes in deze info kijken terug zoals enkele bijdrages over de sprokkelavond. Ook wordt er vooruitgekeken naar een lezing over de eik in het komende seizoen. De oproep luidt om zelfgemaakte foto's in te sturen over leven rond de eik. Verder is er een verzoek voor mensen die de info liever in hun mailbox ontvangen dan op de deurmat. Zij krijgen de versie in kleur. Nog een kleurrijk en natuurlijk 2012 toegewenst. Namens de redactie, Suzanne van Zutven 3
Van het bestuur Altijd moeilijk, zo'n eerste stukje voor het nieuwe jaar. Iets om terug te kijken of juist vooruit of iets van allebei. Terugkijkend heeft het IVN een rustig jaar doorgemaakt zonder dramatische ontwikkelingen binnen de vereniging. Des te dramatischer waren de ontwikkelingen buiten de vereniging met name op het gebied van het natuurbeleid. Dat de realisering van de Ecologische Hoofdstructuur waar landelijk heel veel energie in werd gestoken zo onbarmhartig zou worden onderbroken, had niemand kunnen verwachten. Het lijkt erop dat we met dit gegeven voor de komende jaren rekening moeten houden tenzij de kiezers tot inkeer komen. Misschien ligt hier wel een mooie uitdaging voor het IVN door het publiek te laten ervaren hoe mooi en waardevol de natuur is en zeker de moeite waard om beschermd en bewaard te worden. Wat dat betreft gaf de Natuurwerkdag van afgelopen november weer hoop. Een enthousiaste groep vrijwilligers zorgde in samenwerking met de gemeente ervoor dat de wilgen in het Aa-dal bij Dorshout er weer netjes bij staan. Vooruitkijkend wordt steeds duidelijker dat samenwerking met andere IVNafdelingen steeds belangrijker wordt. Gezamenlijk gidsen leveren voor bepaalde activiteiten, zoals de Kilsdonkse molen en de Maashorst, gezamenlijk een Natuurgidsencursus opzetten, gezamenlijk cursussen opzetten die voor iedereen toegankelijk zijn zoals landschapscursus, lezingen en excursies organiseren waarbij bijna net zoveel IVN'ers van andere afdeling komen als de 'eigen' afdeling (spinnenlezing), het is allemaal al volop aan de gang en zal steeds belangrijker worden. Ook wordt meer de samenwerking gezocht met andere niet IVNpartijen. Zo gaan we dit jaar wandelingen verzorgen, samen met een restaurant uit Erp. Uiteindelijk gaat het erom zoveel mogelijk mensen iets te laten beleven van de wondere wereld van de natuur. Namens het bestuur wensen we iedereen nog een goed jaar met veel mooie momenten bij het IVN. Namens het bestuur, Fer Kalis, voorzitter 4
Vanuit het secretariaat Het nieuwe jaar is voor enkele leden aanleiding geweest om hun lidmaatschap op te zeggen: Gerrie Griffioen, Hans van Leverink, Peter Kohl en Gerard van Mierlo. Mevrouw Vergoossen, Manda Klein Klouwenberg en Rob Oosterbaan hebben hun lidmaatschap omgezet in een donateurschap. Maar ook weer een nieuw lid: Petra Joosten uit Uden en actief bij de Natuurontdekkers. Wijziging e-mail adres Anja Edwards van Muijen:
[email protected] Karin Koppen
Wandelroutes in het Lijnt Op onze website www.ivn-veghel.nl is een nieuwe wandeling in het Lijnt te vinden (en te downloaden), de Geelgors. De route gaat deels door het bos, en deels eromheen. De wandeling is ongeveer 6 km. en is te combineren met de route 'de Bonte Kraai'. 't Lijnt (of Lijntse Bossen of het Geregt) is een beetje mijn eigen bos; ik loop er vaak en in de verschillende seizoenen. De routes op de website zijn twee wandelingen die ik graag loop omdat ik dan afwisselend door bos en open gebied wandel. Mijn natuurwaarnemingen krijgen jullie er gratis bij! Karin Koppen
5
Een kleurrijk IVN-INFO digitaal Heeft u al eens op de website van het IVN Veghel gekeken? Voor het geval dat u deze vraag met nee moet beantwoorden dan volgt hier meteen wat u in moet voeren om toegang te krijgen: http://www.ivn.nl/veghel/ Daarna kunt u binnen de site alle kanten op. U kunt kennismaken met alle werkgroepen en alle nieuwtjes. De agenda met verwijzingen naar excursies, cursussen, lezingen, leden- en kinderactiviteiten. Onder het kopje Publicaties vindt u verenigingsblad info en als u daarop klikt verschijnen alle links naar de nummers tot en met de jaargang 2006. Vanaf Herfst 2009, het laatste nummer van dat jaar, wordt het INFO in kleur op internet gepresenteerd. Voor alle mensen die inmiddels gewend zijn te lezen op de computer en overgeschakeld zijn naar het begin van een langzaam verschijnend papierloos tijdperk liggen er dus nieuwe kleurrijke kansen. Ook degenen die inmiddels Iphone, Ipads of hun look-a-like's hebben omarmd, kunnen ons INFO dus in kleur op hun scherm zien verschijnen door het te downloaden. Voor degenen die inmiddels lezen op een e-bookapparaat kan het INFO natuurlijk ook gelezen en bekeken worden. Helaas niet in kleur als ik goed geïnformeerd ben, volgens mij is er nog geen ontwikkeling in die richting en komt die er misschien ook niet gezien het succes van de Ipad's en verwante apparaten. Dat brengt me meteen op de volgende vraag? Zijn er leden die het papieren info willen verruilen voor een digitale versie? Nu verschijnt het INFO nog met een vertraging van 3 maanden op de website. Dat kan indien gewenst worden aangepast, maar het is natuurlijk ook mogelijk om de leden waarvan we het emailadres hebben, het nieuwste nummer meteen toe te sturen. Stel dat iemand van u dit wenst dan zou u me dat kunnen mailen. Dan krijgt u het nummer voortaan digitaal als PDF bestand en kunt u voortaan kleurrijk genieten van ons Info met daarin de foto's die als het even kan bij voorkeur gevuld wordt met uw foto's en het erbij gevoegde aansprekende verhaal. Mijn e-mail adres is
[email protected]. Uiteraard wordt dit punt nog besproken op de jaarvergadering, maar als u me mailt weet ik vast hoeveel leden het INFO voortaan liever digitaal ontvangen. Peter van Beurden 6
Foto's gezocht over leven rond de eik Naar aanleiding van de vraag die ik bij een bomenlezing ooit kreeg over hoeveel verschillende levensvormen er op en om de zomereik voorkwamen wil ik in de 2e jaarhelft een lezing gaan verzorgen met als thema: ´leven op, om en in de zomereik´. Nu weet ik dat velen van ons regelmatig natuurfoto's maken, terwijl ik dat nauwelijks doe. Het leek mij dus een uitstekende gelegenheid jullie te vragen foto's met de eik als thema aan mij op te sturen. Je foto's worden dan, als ze passen in de presentatie ook opgenomen. Het kan daarbij gaan om alle levensvormen die je op, om of in de zomereik hebt waargenomen. Een mooie gelegenheid om je foto's ook eens aan een ruimer publiek te tonen. Denk maar aan mossen, korstmossen, allerlei planten in de directe omgeving van de eik, zwammen en paddenstoelen, schimmels, slakken, geleedpotigen als duizend- en miljoenpoten, spinnen, allerlei soorten insecten, waaronder kevers, vliegen, muggen, galwespen, vlinders. Vogels en zoogdieren en wat u verder nog weet te verzinnen. Hoe de gefotografeerde schoonheden heten is niet belangrijk. Laat dat mijn zorg zijn. Het lijkt me leuk er jullie op deze manier bij te betrekken en zou het zeer op prijs stellen wanneer jullie je foto's ter beschikking willen stellen. Foto's van eigen leden, mits voldoende goed, hebben toch een streepje voor op anders verkregen foto's van internet of van buiten ons IVN. Het is natuurlijk extra mooi wanneer ook een deel van de eik te zien is al kan dat vaak ook niet als het gekozen fotomodel te klein is. Maar foto's van een insect of mos op eikenschors of eikenblad is natuurlijk wel erg mooi en toepasselijk, wanneer het tenminste niet geënsceneerd is. Mijn e-mailadres is:
[email protected] Peter van Beurden
7
MUS-tellingen in Veghel De afgelopen vijf jaar hebben leden van de Vogelwacht Uden en IVNVeghel/Vogelwacht Uden meegedaan met het SOVON-project Meetpunt Urbane Soorten (afgekort MUS). Voor de uitgebreide uitleg verwijs ik naar de website van SOVON, maar in het kort komt het hier op neer: in een woonwijk krijg je 12 punten toegewezen. Drie keer in het voorjaar moet je tellen, twee keer 's morgens en een keer 's avonds. Per punt tel je vijf minuten (stopwatch!) en schrijf je alle vogels op die je ziet of hoort. Ze moeten wel binding met het landschap hebben, dat wil zeggen dat vogels die hoog overvliegen niet meetellen. Soms is dat best lastig en wil je ze toch graag tellen, maar dan zeggen we altijd: "We moeten streng zijn". Dat geldt ook voor de vogels die net na de vijf minuten zich laten zien; soms wordt de stopwatch extra snel ingedrukt om die ene leuke vogel toch maar gauw op te kunnen schrijven, want je weet niet of ie nog lang blijft zitten. Overigens schrijven we zoogdieren ook op, ook de huiskatten die we zien lopen. Dat is op verzoek van SOVON, dan kunnen ze misschien iets zeggen over de invloed van katten op de vogels van stad en dorp. Ons groepje doet twee wijken: de Bunders en het Centrum. De Bunders is een nieuwbouwwijk van Veghel die ongeveer dertig jaar oud is en waar we alle vier wonen. Het is redelijk groen met hier en daar een waterpartij en op de noordgrens een niet meer gebruikte spoorlijn. Het Centrum is het centrum van Veghel, maar wel vrij uitgebreid. Het ziekenhuis valt er in en het klooster, maar ook de Vijverwijk, Sportpark Willem Alexander en het Geerbos. Dat is wel fijn, want alleen stadscentrum lijkt mij vrij saai worden. In die vijf jaar hebben we respectievelijk 54 soorten (Bunders) en 53 soorten (Centrum) opgeschreven en totaal 6668 vogels (B) en 7781 vogels (C). Over de jaren heen zien we nog niet echt ontwikkelingen in de aantallen en de soorten (zie tabel 1). Tabel 1: aantal soorten en aantal per jaar tijdens MUS-tellingen Veghel Bunders Centrum
soorten aantallen soorten aantallen
2007 2008 2009 2010 2011 totaal 35 40 36 45 36 54 1176 1345 1282 1281 1584 6668 36 38 34 38 34 53 1555 1458 1775 1512 1481 7781
Meestal worden er in een nieuwbouwwijk wat meer soorten gezien en ook in de Bunders is 1 soort meer gezien. Centrum mist een punt met waterpartij, dus dat 8
scheelt snel een aantal soorten die in de Bunders wel geteld worden. De aantallen vogels zijn juist in het Centrum hoger. Verderop in dit verhaal wordt dat nog toegelicht. In de Bunders is de top 3 meest-getelde vogels: merel, kauw, gierzwaluw. In het Centrum is dat: kauw, gierzwaluw, roek. Extremen per punt Elke route heeft zijn leuke en zijn saaie punten. Na vijf jaar weten we dat ook op het moment van aankomst, zo van: "ha een leuk punt, kijken of die leuke soort er dit keer weer zit". Het dieptepunt hebben we bereikt op een telpunt tijdens een avondtelling in het Centrum. Slechts 3 soorten en 28 exemplaren! En in dezelfde telling hadden we op het naastliggende punt maar 9 exemplaren verdeeld over 4 soorten. Beide punten liggen in het stenige (winkel-) centrum van Veghel. Frappant is trouwens dat op het punt van 3 soorten we in een ander jaar daar wel een ijsvogel hebben gehad, de enige in alle jaren. De meeste soorten vinden we op de twee telpunten tegen de oude spoorlijn in de Bunders, op beide punten over alle jaren 34 soorten. Ook in het Centrum is er een punt met 34 soorten, het punt in het Willem-Alexandersportpark waar het nieuwe Zwijsen-College is neergezet. Dit ligt ook niet ver van het spoor, maar ook de Aa-broeken liggen op gehoorsafstand. Topper qua aantallen was die ene keer met al die kauwen en kraaien, 557 vogels, die in de kloostertuin gingen slapen. Kauwen op slaaptrek komen we vaker op de avondtelling tegen, ook in de Bunders. Het is de reden dat de kauw bij beide routes in de top 3 aantallen staat. In 2011 kwamen we ook een grote groep spreeuwen tegen, die waarschijnlijk (het was een avondtelling) ook op weg naar de slaapplaats waren. Van een aantal algemene soorten kun je verwachten dat ze op elk punt aanwezig zijn, en dat klopt ook voor 14 soorten in het Centrum en voor 18 soorten in de Bunders (zie tabel 2). Dat wil niet zeggen dat ze elke telling op alle punten gezien worden, want dat is geen één soort gelukt.
9
Tabel 2: soorten die op alle punten zijn gezien Soort Centrum Bunders Soort Ekster X X Roek Gierzwaluw X X Spreeuw Groenling X Tjiftjaf Heggenmus X X Turkse Tortel Houtduif X X Vink Huismus X Winterkoning Kauw X X Zanglijster Koolmees X X Zwarte Kraai Merel X X Roek Pimpelmees X X Spreeuw
Centrum Bunders X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Mussen Omdat het project MUS heet, letten we ook altijd extra op de huismus. In de Bunders is de huismus inmiddels op alle telpunten gezien, maar in het Centrum missen we, na 5 jaar tellen, de soort op 5 punten. Voor alle 5 valt wel een verklaring te bedenken, drie liggen er echt in het centrum en één tussen de sportvelden en de ander midden in het Geerbos. Van die 3 in het centrum is nog wel voor te stellen dat we op sommige punten in de toekomst mussen zullen treffen. Dit jaar, 2011, hebben we zelfs geen één mus meer geteld in het centrum. Leuke zeldzame soorten en niet-tellers De soorten die in tabel 2 staan zijn natuurlijk niet de soorten waar je nou graag vroeg voor uit je bed komt. Elk jaar komen we wel een soort tegen die je niet echt verwacht. In het eerste jaar vlogen er regenwulpen over (te hoog om mee te mogen tellen), het jaar daarop bij de centrumtelling een ijsvogel (telde wel) en een groep van 12 kepen in de Bunders. 2009 leverde een boomvalk tussen de gierzwaluwen op, altijd leuk en helemaal omdat ie meetelde. In 2010 konden we een appelvink tellen, een soort die in Veghel niet makkelijk tegen te komen is. Maar de fraaiste was de beflijster, die op een groot gazon bijna niet werd opgemerkt tussen de merels. 2011 leverde een boomklever op in de Vijverwijk. Deze soort is dus niet alleen op de Maashorst in 10 jaar tijd explosief toegenomen, maar weet zich ondertussen ook te verspreiden en geschikte biotopen te vinden. Dit jaar hadden we op twee punten in het Centrum de Eekhoorn als dip (d.w.z. dat de soort net na de vijf minuten teltijd zich laat zien). Hopelijk zien we die volgend jaar binnen de vijf minuten. 10
Zoogdieren Het eerste jaar zijn zoogdieren nog niet geteld, de laatste vier jaar wel. Dat levert vooral katten op, maar alleen in de Bunders. In het Centrum hebben we nog geen een keer een kat gezien. Verder komen we wel eens een molshoop tegen en dit jaar de dus al genoemde eekhoorn, die net na de bel zich lieten zien, en verder konijnen, hazen, veldmuizen en vleermuizen. Die laatste zijn altijd dwergvleermuizen, maar of het gewone of ruige dwergvleermuizen zijn weten we niet, want een batdetector gaat niet mee. Overigens is het Centrum voor zoogdieren wel een stuk minder interessant. Dit jaar zagen we daar de eerste haas, en dat is na het konijn en de vleermuis pas de derde soort. Huiskatten tellen we alleen in de Bunders (centrum-Veghelaren hebben geen katten? Of houden ze netjes binnen?) en met onze gegevens is er geen verband tussen het aantal katten en het aantal soorten vogels. Landelijk Landelijk loopt het MUS-project ook 5 jaar, wij zijn dus tellers van het eerste uur. Zo'n landelijk project levert natuurlijk een schat aan gegevens, want er worden jaarlijks zo'n 500 routes geteld, met elk 12 punten en drie bezoeken. Dit jaar (2011) zijn er dan ook 336.000 geteld, dat is gemiddeld 672 per route, vergelijken we dit met onze twee routes dan tellen wij duidelijk meer vogels! De landelijke top 3 is: kauw, merel en houtduif. Slaaptrek zal ook landelijk wel invloed hebben op de aantallen kauwen. In 2011 zijn er landelijk maar liefst 159 verschillende soorten vogels doorgegeven, daarvan zijn er maar 9 soorten waar er maar één exemplaar is doorgegeven. Ook bij SOVON hebben ze extra aandacht voor de naamgever van dit project: de (huis)mus. Twee zaken vallen daarbij op: de aantallen huismussen in Hoog-Nederland (Drenthe, Overijssel, Gelderland, Limburg en Noord-Brabant) nemen de laatste vijf jaar toe, dat is niet zo in Laag Nederland. En verder blijkt dat de huismus meer voorkomt in nieuwbouwwijken dan in oude (vooroorlogse) wijken. De toekomst Tja ik denk dat we nog een aantal jaren doorgaan met tellen en dan misschien een echte verandering mee zullen maken. Wat dat is, is natuurlijk moeilijk te voorspellen, maar misschien is het wel de opmars van de putter, die in West Nederland veel algemener is dan hier in de regio. Mede namens Wolter Brongers, Peter Vlamings en Leo Ballering, Arend Vermaat 11
Sprokkelen op 14 december Lidou, Marieke en Nico verzorgden voor ons een bijzondere 'sprokkelavond'. We zagen deze avond weer eens dat er binnen het IVN veel uiteenlopende talenten aanwezig zijn. Nico liet ons kennismaken met zijn schrijftalent. Hij las voor uit een boek waarin zijn (prijswinnende) verhaal gepubliceerd was, droeg een paar van zijn eigengemaakte gedichten voor en we konden ook genieten van één van zijn reeds gepubliceerde interviews. Dit alles werd verlevendigd met de muziek van Marieke en Lidou: dwarsfluit van Marieke en althobo van Lidou. Afwisselend speelden ze samen of ieder apart, soms heel verrassend vanuit het einde van de gang langzaam naderbij komend. Aan het einde van de avond maakten we allen één of meerdere 'elfjes', een gedichtje van 11 woorden in totaal 5 regels. Het 'elfje' van Hubertine Lijding geeft een goede indruk van deze avond: Nico Marieke, Lidou in muzikaal verhaal mooie woorden en klanken natuurtaal. En dit alles in kerstsfeer, want Lidou, wat had je het lokaal weer prachtig versierd! Marianne van Zeeventer
12
Elfjes Elfjes worden meestal voorgesteld als piepkleine wezentjes met puntoren en vleugeltjes en zij spreken erg tot de verbeelding. Vandaar dat sommige kenmerken in de natuur verwijzen naar deze sprookjesachtige wereld zoals het elfenbankje. Dit is een paddenstoel die leeft van dood hout en in alle seizoenen van het jaar te zien is. Elfjes zouden deze paddenstoel als zetel gebruiken. Maar een elfje staat ook voor een dichtvorm. Het bestaat uit vijf regels en is 11 woorden lang. Vandaar de naam elfje. Tijdens de laatste bijeenkomst vorig jaar -sprokkelavond- werden we door Nico Vreeswijk uitgedaagd om zelf een elfje te verzinnen. Na wat uitleg en voorbeelden gingen de aanwezigen zelf aan de slag. Hierbij het resultaat van enkele bijdragen op deze avond. Vrijdagwandelgroep Bezig zijn Leren van elkaar Nuttig voor het IVN Doorgaan Winter Bloeiende koekoeksbloemen Salamanders slapen slecht Weer in de war Klimaatsverandering Roos Eenzaam bloeiend Het lijkt lente Kansloos tegen de winter Wederopstanding Olifant Slurf omhoog Contact met elkaar Muziek in de oren Trompetteren Suzanne van Zutven 13
Een rustige tropische vakantie Tanzania is een prachtig land met een tropische natuur, dat wisten we van een reis in 2004. De meeste mensen die erheen gaan, kiezen een safarireis. Bij zo'n safarireis wordt onder leiding van een ervaren gids-chauffeur een hele reeks natuurreservaten afgereisd. Je overnacht in een lodge midden in zo'n Nationaal Park en vroeg in de morgen sta je klaar om in de 4WD te stappen en op bezoek te gaan bij de Big Five. Dat is de aanduiding voor de combinatie van de vijf meest geliefde trofeeën: olifant, leeuw, neushoorn, buffel en luipaard. Een goede chauffeur weet waar hij je heen moet brengen om je die te tonen. Maar daartoe moet je wel bereid zijn om uren door een heet en vaak stoffig of anders modderig gebied te hobbelen, zonder dat je ergens mag uitstappen. Zolang er geen van de grote vijf in zicht is, zijn er altijd wel kleinere dieren te zien: dikdiks, zwijnen, impala's en andere antilopen, struisvogels, trapganzen, roofvogels en meer. De gids ziet al lang waar hij moet stoppen en hij wacht tot zijn passagiers genoeg gezien hebben. Maar bij een bepaald formaat van vogels, tot de grootte van een patrijsachtige frankolijn, stopt de kennis van de meeste reisleiders. Dat kleine grut is veel te moeilijk om aan je ongeduldige publiek aan te wijzen en op naam te brengen. Ik herinner me nog de minachtende opmerking van chauffeur Paul, toen hij ooit op verzoek van mijn zoon Ernst, een enthousiast vogelaar, moest stoppen voor een bijeneter: "Oh, birds!". Het Kuonireisgidsje voor Kenia en Tanzania vertelt ons dat in die landen wel meer dan 1000 vogelsoorten leven. Op safari zie je er dus toch wel heel wat, maar je hebt meestal maar weinig kans om ze ook echt eens rustig te bekijken. Je zou best wel eens wat langer in die prachtige wildparken willen blijven, om ook eens naar de vogels en de planten te kunnen kijken. Een vakantie zonder autotrips door de wildparken, gewoon een weekje lang in zo'n prachtige lodge
14
te luieren en dan nog weer naar een of twee andere adressen doorgaan, dat leek ons een mooi idee voor een vakantie in Tanzania. Peter van de Wiel van reisbureau Globe wist daar wel raad mee. Het kostte wel wat moeite om de touroperator ervan te overtuigen dat we echt geen dagelijkse tripjes wilden, maar voor geld en goede woorden is veel te bereiken. Eerst een paar dagen bij de berg Meru in Serena Mountain Village, Tengeru, daarna Tarangire Sopa Lodge in het gelijknamige park, dan een week in de Ngorongoro Sopa Lodge op de rand van de wereldberoemde krater en tot slot weer via Tengeru naar Kilimanjaro Airport en naar huis. Je zou zeggen, een mooi rustig programma voor een paar tachtig-minners, drie weken met aan het begin en eind voldoende rust om de 8-urige vliegreis te overleven. Dat bleek heel nuttig, want het eerste wat ons overkwam was een val van de trap op het vliegveld van Kilimanjaro. An bezeerde en verwondde haar been, zodat ze de rest van de reis zoveel mogelijk rust met dat been moest houden. Zoals Piet G. opmerkte, Stom !, maar het had best erger kunnen uitpakken. Heerlijk steeds op het terras of het balkon in de schaduw zitten en maar kijken wat er allemaal langskwam. Eenmaal zijn we op een echte safaritocht geweest, maar dat was toch wel iets teveel inspanning. Maar waarom zou je ook, als je gewoon lekker geleund in een luie stoel met een kop koffie naast je op tafel kunt wachten tot de waterbokken opgevolgd worden door buffels of wrattenzwijnen, en daarna weer olifanten verschijnen. Op een avond zie je vanuit je kamer door de balkondeur een rare staart tussen de bomen wapperen, een olifant staat de takken uit de bomen te plukken om ze op te eten. Of er komt met het plotseling invallen van de schemering zo'n miniatuur-antiloopje, een dikdik, net beneden je balkon langswandelen. Dan komt er een hele troep, een dozijn of meer, zebramangoesten voorbijhuppelen. Een andere keer is het een enkele slanke mangoeste. Terwijl we zitten te puzzelen liggen de luie klipdassies op het dak naast ons, uitgestrekt in de zon hun buik te warmen. Een miniatuureekhoorntje duikt in de vitrines waar de lunch bij het zwembad uitgestald heeft gestaan, zodat alleen een pluimstaartje zichtbaar blijft. Even later komt er zelfs een paartje bavianen kijken of daar nog iets te halen valt. Als het tegenvalt kijkt het mannetje achter de bar, waar hij een paar kratten met lege colaflesjes vindt. Pas als die met luid geraas omvallen en de barman kwaad aan komt rennen, verdwijnt de bobbejaan. Op de muurtjes langs de weggetjes zitten hagedissen, gestreepte skinks en agames met een feloranje kop en hemelsblauwe vlekken op hun lichaam en poten. Ook groene meerkatten zijn vaak van de partij. Tussen de struiken liggen enorme ballen olifantenmest. En werkelijk, tegen de avond staat er vlak naast het zwembad een moederolifant van het struikgewas te snoepen. Een paar Franse toeristen vinden dat geen bezwaar om toch nog even het stof van de safaritocht weg te spoelen in de poel. 15
Dat is een korte samenvatting van een week Tarangire. De reis naar Ngorongoro verloopt goed, het merendeel gaat over verharde wegen, maar het laatste uur gaat over een dirtroad over de rand van de krater. Dat hobbelt wel behoorlijk. En dan een week lang uitkijken over een uniek stuk werelderfgoed. Ergens daaronder lopen grote kuddes antilopen en zebra's, olifanten, leeuwen, luipaarden, nijlpaarden. Wij kunnen hooguit wat donkere puntjes zien. Ergens langs een riviertje drommen de jeeps samen, hoogstwaarschijnlijk ligt op die plek een groep leeuwen te slapen. Maar wij kunnen ons bezighouden met de grijze meerkatten en de vele vogels die de omgeving van de Lodge bezoeken. Als de hotelmanager langskomt en informeert of wij ons vermaken, kunnen we hem geruststellen. Een Amerikaanse toeriste heeft ons gisteren verteld hoe ze beneden in de krater getuige was van een kill door de leeuwen. Die hadden een complete buffel gedood. Dat is iets dat echt wel wat tijd kost en een heel bloederig tafereel geeft. Ik kon de manager vertellen dat ik het al spannend genoeg vond om te zien hoe een bijeneter van die enorme blauw met oranje bijen ving en opslokte, laat het grote wild maar zonder mij dineren. Want vogeltjes waren er wel genoeg te zien. En sommige waren bovendien veel minder schuw dan we hier in ons land gewend zijn. Dat gold niet alleen voor die bijeneters, dwerg- en witkeelbijeneters, maar ook voor die juweeltjes van tropisch Afrika, de honingzuigers. Dat zijn de tegenhangers van de Amerikaanse kolibries die nectar en insecten eten, terwijl ze tussen de bloeiende struiken rondvliegen. De meeste mannetjes zijn prachtig Tacazze honingzuiger (bron: wikipedia) iriserend gekleurd, de wijfjes zijn grauw. Met hun kromme snaveltje boren ze gaatjes door de kelk van die grote gele datura-trompetten om de nectar weg te stelen. Het is werkelijk een wonder als zo'n tacazze-honingzuiger daar op minder dan een meter van je af mee bezig is. Het is maar een vogeltje van de grootte van een mees, maar met een schitterende goudbronzen kop, purperschijnende schouders en een pikzwart lichaam. De marico-honingzuiger is glanzend donkergroen van boven met een bruinrode buik. Maar fotograferen lukt me niet, daar zijn ze veel te beweeglijk voor, want ik heb maar een heel simpel camera'tje. Bij het begin van mijn laatste dag staat de streeplijst van waargenomen soorten vogels op 97. Maar al direct na de douche scharrelt er een Rode Druppelastrild vlak voor de tuindeur, na het ontbijt zit een prachtige Wenkbrauwcoucal in een struik vlak onder ons te zonnen. Even later vliegt er zowaar een Hamerkop uit 16
het gazon op en gaat op een dak van een rondavel zitten, nummer 100. En door nog wat beter mijn notities na te speuren groeit de lijst achteraf nog tot 103 soorten. Ik ben daar best tevreden mee, het is toch 10 % van de avifauna van Tanzania. Maar veel mooier dan zo'n dorre lijst en mijn klunzige kiekjes zijn natuurlijk die prachtige herinneringen. Want ondanks dat pijnlijke been van An was het echt een geweldige reis. Blijkbaar zijn er nog nooit mensen op het idee gekomen dat je als je gewoon de hele dag in zo'n hotel midden in een natuurpark verblijft dat de natuur dan gewoon naar je toekomt. Zowel in Tarangire als bij Ngorongoro waren wij de eerste gasten sinds mensenheugenis die zomaar een hele week achter elkaar waren blijven logeren. Bij het laatste diner kwam de hele staf van de Lodge ons feestelijk toezingen om een taart met de tekst : "Kwaheri, karibu tena" aan te bieden. Vaarwel en tot ziens betekent dat. We denken niet dat zoiets er nog een keer inzit. Maar we kunnen het iedereen die houdt van het bewonderen van de kleine dingen in de natuur van harte aanbevelen om ook eens zo'n vakantie te kiezen. De bloemen, de insecten, die apen, mangoesten, eekhoorntjes, dassies, hagedissen en vooral ook die prachtige kleine vogeltjes die vanuit de jeep onzichtbaar blijven net buiten handbereik, je verveelt je geen moment. Het kost zeker zoveel als een echte safarivakantie, dat wel. Maar naar mijn gevoel krijgt een echte vogelaar dubbel en dwars waar voor dat geld. Frank Lippe
17
Jaarprogramma van november t/m juli Datum
Plaats/ Doelgroep Elke vrijdag Vondel9.30-12.30 straat 1x per Stadhuis maand Leden/ 10.00-17.00 Publiek
Activiteit:
Contactpersoon.
Vrijdagochtend wandeling (09.30-12.30 uur) Landschapswandeling (+/- 20 km.) Zie voor definitieve data www.ivn-veghel.nl
Ad vd Donk ( 06 498 108 88 Anja Edwards v.Muyen ( 31 04 66
Dinsdag Baken 14 februari Leden 20.00-22.00
Sprokkelen (Leden vertellen en gezellig naborrelen)
Lidou van Beurden ( 36 57 12
Woensdag Baken 29 februari Leden/ 20.00-22.00 Publiek
Natuurfilms van Mark Kapteijns
Karin Koppen ( 21 02 16
Vrijdag Stadhuis 9 maart Leden/ 19.30-22.00 Publiek
Excursie: Volle Maan
Fer Kalis ( 34 13 48
Donderdag Baken 15 maart Leden 20.00-22.00
Jaarvergadering IVN Veghel
Karin Koppen ( 21 02 16
Zaterdag Geerbos 31 maart Leden 09.30-12.00
Geerboswerkdag
Lidou van Beurden ( 36 57 12
Woensdag Baken 11 april Leden/ 20.00-22.00 Publiek
Natuurcursus: Voorjaar in Veghel (Zie kader voor overige data)
Fer Kalis ( 34 13 48
Donderdag Stadhuis 12 april Leden 19.00-21.00
Excursie: De Amfibieënwerkgroep nodigt u uit!
Rieky Bekkers ( 21 26 55
Februari
Maart
April
18
Zondag Natuurtuin 15 april Leden/ 14.00-16.00 Publiek
Kinderactiviteit: Op zoek naar Waterbeestjes
Pam Kalis ( 34 13 48
Vrijdag Stadhuis 20 april Leden/ 19.00-21.00 Publiek
Natuurrijk Havelt, avondexcursie: Zingende Blauwborsten en Vrijende Vissen
Jan Kivits ( 34 27 54
Zaterdag Stadhuis 21 april Leden/ 9.00-18.00 Publiek
Dagwandeling o.l.v. Rob Knechten
Rob Knechten ( 34 01 12
Zaterdag Natuurtuin 12 mei Leden/ 13.00-16.00 Publiek
Stekjesmarkt
Pam Kalis ( 34 13 48
Vrijdag Stadhuis 25 mei Leden/ 20.00-22.00 Publiek
Avondexcursie: Nachtleven in het Melven (geheimzinnige houtsnippen en andere verborgen bewoners)
Fer Kalis ( 34 13 48
Maandag Stadhuis 28 mei Leden 08.00-14.00
Excursie: Wolter Brongers Vogels in de Kil van Hurwenen ( 06 533 222 34
Mei
Juni Zondag Stadhuis 3 juni Leden/ 13.30-16.00 Publiek
Excursie: Karin Koppen Stadsplanten in Veghel ( 21 02 16 door Ton Hermans, m.m.v. Frank Lippe
Woensdag Stadhuis 6 juni Leden 18.45-21.00
Excursie: Karin Koppen De Plantenwerkgroep nodigt u ( 21 02 16 uit!
Zaterdag Geerbos 9 juni Leden 09.30-12.00
Geerboswerkdag
Lidou van Beurden ( 36 57 12
Zondag Geerbos 10 juni Leden 10.30-12.30
Ledenochtend in het Geerbos
Lidou van Beurden ( 36 57 12
Rest van het programma van juni in het volgende nummer 19
Uit Lidou´s Geerbosdagboek Zaterdagmorgen 17 december 2011 Deze dag begon slecht, maar naarmate het uur verstreek werd het weer beter en beter. Annie en ik genieten nu van de zon, prachtige blauwe hemel met kleine wolkjes van weinig betekenis. De gaaien ´kraaien`. Wat zijn ze onrustig! Een eenzame gans vliegt over. We maken een rondje. Bij de afvaldijk bekijken we de opening van een flinke konijnengang, met een stok proberen we de diepte te bepalen. Ver komen we niet omdat er een bocht in zit. Maar we moeten er overheen lopen om naar de andere zijde van de afvaldijk te komen. Toch wel stevig, ´t valt mee. Zie je die prachtige paddenstoelen? Zei Annie, Ohja! Het is net een boeket bloemen, mooie roodbruine omlaag krullende trechterzwammen. Verderop bij de ingang, treffen we weer trechterzwammen maar die zijn grijs/beige, de hoeden zijn enorm en krullen naar boven. Nu we beter kijken, ontdekken we dat er heel veel staan. Even Mia bellen om foto´s te maken, geen gehoor! Bijna helemaal rondom het hek, aan de buitenkant gelukkig, hadden konijnen geprobeerd te graven. Ze kunnen er niet doorheen omdat het gaas diep in de grond zit en met ´n naar voren gebogen randje. De dierenheuvel is net een gatenkaas en de zandheuvel ernaast heeft 2 tunnels. Toen ik een uurtje geleden hier aankwam, stond het hekje wagenwijd open en miste ik de nieuwe borden (hekje sluiten a.u.b.!) die Mia met veel zorg gemaakt had en op het hekje had vastgemaakt. Sommige punaises zijn blijven zitten en anderen liggen op de grond. Ik hoef eigenlijk niet te schrijven dat ik erg-erg boos was! De 2 bordjes zijn er afgerukt en lagen tussen de klokjes onder het gaas. Het regenwater was binnengedrongen. Geen leuk bericht voor Mia. Een groepje staartmezen vliegt van boom naar boom, een specht roffelt, een boomklever klimt tegen een boom, dan klinkt er opeens een alarmroep van een merel, een roodborstje eindigt zijn prachtig lied, een kraai vliegt op ... Even naar de hemel kijken, jawel... Een sperwer vliegt over het Geerbos.
20
De wilde rozen hebben nog steeds bottels en de Borage met zijn prachtige blauwe bloemen staat nog in bloei. De bloemen van de heide beginnen roze te kleuren. Het is overal zo nat, laarzen zijn niet overbodig vandaag. In het natte gebied kun je pootje baden. Op een liggend stronkje heeft de specht naar voedsel gezocht. In gedachten zie je houtsnippers alle kanten op vliegen. We beginnen met een mok hete koffie en peperkoek, Mia weer bellen: Mia, je móet komen, als je kunt, nu schijnt de zon om te fotograferen, we hebben veel prachtige paddenstoelen gezien en ik wil je vragen om voor mij nog iets anders te fotograferen (dat ´iets anders´, heeft haar vast nog nieuwsgieriger gemaakt, denk ik ). Ja, ze komt! En dan gaan we aan het werk want het is fris-koud. Zaterdagmiddag 17 december 2 mannetjes en een vrouwtje fazant vliegen luidruchtig op, opgejaagd door een of meer loslopende honden. ´... Kom hierrrrrrr!´ Hoor je dan! In de loop der jaren heb ik zo al flink wat namen gehoord, Guus staat al lang op mijn lijstje. Luisteren kan hij nog steeds niet. Ha! Daar komt Mia aan. Waar staan ze? Vol trots laten we haar de plekken zien. Ze blijft knippen vanuit allerlei richtingen. Voor de onderkanten heeft ze een speciaal scherm waardoor ze niet veel hoeft te bukken. Oooh! en oooh! Horen we haar vol bewondering uitroepen. Al doende ontdekt zij nog zwavelkopjes (of honingzwammen?) op vermolmde boomstammetjes. En wat ´moest´ ik nog fotograferen? Vroeg ze na afloop. Nou... in de winter van 19992000 heb ik een aantal wilgen daar bij de sloot, getekend. Zou jij die willen knippen om het verschil te vergelijken in die 12 jaren? Ik denk dat ik hier gezeten heb. (Het resultaat ervan zal te zien zijn op de ALV (Algemene Leden 21
Vergadering) van ons IVN op donderdag 15 maart a.s.) Al babbelend hebben we samen met haar nog wat thee gedronken, een heerlijke en zonnige rustpauze. Woensdag 29 december 2011 ´Oma, gaan we naar het Geerbos?´ vroegen Lianne en Silvie toen ze bij ons logeerden. ´Oh-ja´, dat kan als jullie willen! Maar het ziet er nu echt heel anders uit dan in de zomer, de velden zijn gemaaid. Oké, we gaan even kijken, nemen we meteen brood en drinken én onze laarzen mee, want het is er erg nat. Mama heeft me verteld dat het vanmiddag gaat regenen en het ziet ernaar uit dat ze gelijk krijgt. En ja hoor, net de deur uit, begint het te miezeren. In het Geerbos aangekomen, zijn de miezertjes druppeltjes geworden. ´Oh wat is het Geerbos veranderd, nu zie je alles in één keer´! Was hun reactie. Huppelend, spattend en rennend kwamen ze bij het hekje, het viel niet mee die te openen, het klemde. ´Hekje sluiten a.u.b.´ las Lianne en deed netjes het poortje dicht. Wat gaan we nu doen, oma? Nou, we gaan paddenstoelen zoeken en konijnenholen tellen, maar eerst gaan we hier binnen het hekwerk kijken of er konijnen zijn. Nee, konijnen zaten hier niet dat zag je al snel, vonden ze. Buiten het hek verbaasden ze zich over de vele graafsporen en ze telden 7 grote konijnenholen, de paddenstoelen vonden ze prachtig en zoveel water in de sloten hadden ze hier nog nooit gezien. Maar het leukste was het lopen over de nieuwe dijk, die vorig jaar gemaakt is om een helling te creëren in het veld. Nou, en toen kwam een enorme bui .....! Zaterdag 7 januari 2012 Annie en ik hebben officieel een winterstop, maar als het zacht is en niet regent, zijn we van plan door te werken. Vanmorgen willen we alleen even lekker de Geerboslucht opsnuiven en kijken of alles nog in orde is: is het hekje dicht, zijn er geen vernielingen of stronken omgeworpen? Nu zitten de sloten helemaal vol water, als het zou vriezen, zou je er op kunnen schaatsen. De grond is modderig en erg nat, zo kun je niet goed werken, meenden we. De Borage staat nog te bloeien, de paddenstoelen zijn op hun retour. Geen vogel te horen, vreemd, wel ontdekken we sporen van een eend (dachten wij), vliezen tussen de tenen. Dinsdag 10 januari 2012 Wat een schitterende dag, het lijkt wel lente! Als het zo door gaat, zou het kunnen zijn dat de winter in de lente valt. Maar nu is het genieten 22
van het moment, gewoon lekker zitten op de bank. Ogen dicht ... luister mee!...Merel, winterkoning, mezen, roodborstje, duiven, fazant, specht. Ogen open... waar zitten ze? Roodborstje, hier vlakbij, ´t zou wel willen dat we gingen werken, kon het wat wormpjes pikken, winterkoning op de houtmijt trilt uit alle macht met zijn lichaampje om zijn zang overal te laten horen, merel is voorzichtiger en blijft op een afstand, specht verschuilt zich achter een boom, zon in de rug, koolmezen kunnen niet stilzitten, geen wonder dat ze veel energie verliezen en daardoor voortdurend voedsel moeten zoeken óf is het andersom? Een mol is flink aan het graven geweest, de hopen zijn zo hoog en zo dicht bij elkaar dat je daaronder een nest vermoedt. Soms gebeuren er dingen die je niet verwacht: er staat een jong preiplantje op de muur op de plaats waar een oude heeft gestaan en de klokjesplanten blijven doorgroeien, hier en daar verschijnt er een klokje. Volgens Pieter, is dit jaar het jaar van de Bij, dus ook van de klokjesbij. In het natte gebied zullen we kattenstaarten planten,... Juist, voor de kattenstaartbij. Het boerenwormkruid moet er ook zijn voor de boerenwormkruidbij (dit voor de scrabbelaars), de lathyrus voor de lathyrusbij, de heggenrank voor de heggenrankbij, ga zo maar door! Daar werken de Geerbossers voor! Tot de volgende keer en groetjes van Lidou.
23
JAAROVERZICHT 2011 I.V.N. Veghel Leden In 2011 begon het verenigingsjaar met 120 leden/huisgenootleden. In de loop van het jaar kwamen er 5 nieuwe leden bij en 1 donateur. Drie leden hebben hun lidmaatschap omgezet in een donateurschap, één donateur zijn steun beëindigd en vier leden hebben opgezegd waardoor het jaar eindigde met totaal 118 leden en 27 donateurs. Jubilaris in 2011 (25 jaar lid IVN) was Jenny Marijn! Bestuur Tijdens de ledenvergadering in maart is besloten dat Fer nog een jaar als voorzitter aanblijft en dat het bestuur haar uiterste best doet om bij de ledenvergadering 2012 met een nieuwe kandidaat te komen. Mark van Heijst is herkozen; het bestuur bestaat uit vijf leden. Henk van Helmond heeft als aspirant penningmeester de bestuursvergaderingen bijgewoond. Harry Willemsen heeft wederom de financiële administratie voor zijn rekening genomen. Zes keer is er vergaderd om lopende zaken te bespreken, plannen te maken voor nieuw beleid en binnengekomen vragen te beantwoorden. Het werven van nieuwe leden én nieuwe bestuursleden is meermalen aan de orde geweest alsook de aanschaf van een nieuwe beamer. Het laatste is gelukt, het werven van nieuwe (bestuurs)leden minder. Een medewerkster van de Brabantse Milieu Federatie heeft één van de bestuursvergaderingen bijgewoond en ook Leo Ballering als mogelijke kandidaat voorzitter heeft kennis gemaakt met de bestuursvergadering IVN Veghel. Er is tweemaal een Regio Overleg geweest met de IVN afdelingen Uden, Oss en Bernheze. Onderwerpen die aan bod kwamen zijn o.a. fietsestafette, natuurgidsen cursus en deelname IVN aan de Floriade. Ook is er veel tijd ingeruimd om het voorstel van het District Brabant te bespreken. Dit voorstel houdt in dat het district en de daarbij behorende algemeen districtsledenvergadering opgeheven wordt en over gegaan wordt op een andere structuur, het Coördinerend Orgaan Brabant (COR) waarbij vanuit elke regio een vertegenwoordiger zitting neemt. Uiteindelijk is men in het Regio Overleg daarmee akkoord gegaan en zal Fer de regio Maashorst (Oss, Uden, Bernheze en Veghel) vertegenwoordigen voor een periode van één jaar. IVN Veghel heeft meegedaan aan de landelijke vrijwilligersactie NL Doet in maart en heeft met vrijwilligers en een flinke financiële bijdrage van het 24
Oranje Fonds een deel van de insectentuin in het Geerbos omheind. Het jaarlijkse overleg met de wethouder(s) en ambtenaren van gemeente Veghel heeft in 2011 niet plaats gevonden. Het bestuur heeft in het najaar rond de tafel gezeten met de coördinatoren van de verschillende IVN werkgroepen om te evalueren hoe het afgelopen seizoen is verlopen. Het IVN lokaal in het Baken heeft een opknapbeurt gekregen maar daarna waren de ophangrails en gordijnen verdwenen. Ophangrails zijn er weer, lamellen moeten nog aangeschaft worden. Jaarprogramma Opvallend veel activiteiten zijn dit jaar afgelast wegens het slechte weer of te weinig belangstelling. De dagtrip naar de tuin van de vereniging ecologische leven en tuinieren (VELT) van Lidou had een verrassend staartje: vanuit de Natuurtuin was de rondleiding door VELT aanleiding om een workshop te organiseren ter voorbereiding van het Oogstfeest in 2012. Excursies 'dicht bij huis' blijken ook populair, zo hoort de winterwandeling in de Aa-broeken en de Bomenwandeling tot de 'toppers'. * Publieksactiviteiten In het afgelopen verenigingsjaar zijn er weer verschillende publieksactiviteiten georganiseerd. Een selectie: - Elk seizoen is er in de Aa-broeken gewandeld, met wisselend weer en (dus?) wisselende belangstelling. - Een lezing van Pieter van Breugel over het liefdesleven van insecten met veel schitterende foto's. - En in de herfst een lezing Spinnen in Bos en Hei gevolgd door een excursie met sleepnet en klopscherm om de spinnen daadwerkelijk te vangen en te bestuderen. * Ledenactiviteiten Een selectie van de activiteiten voor leden: - Ook dit jaar twee Sprokkelavonden waarbij leden uitgenodigd waren om iets te vertellen: de 1e avond ging over papier, bijen in het Geerbos, inventarisatie Aa-broeken en de tweede avond was het thema Natuurtaal, een muziekverhaal. - En ook dit jaar weer de gelegenheid om een keer met de verschillende werkgroepen op pad te gaan maar de belangstelling daarvoor houdt niet over ...... - Veel vogels in 2011: in het voorjaar een excursie naar de Kil van Hurwenen, eind van de zomer nog een keer naar de Biesbosch, een lezing over vogeltrek (de lezing was ook voor "publiek") en braakballen uitpluizen. 25
Cursussen Er was veel belangstelling, ook vanuit andere IVN-afdelingen, voor de landschapscursus die werd verzorgd door docenten van IVN Uden. De cursus 'Vogels kijken voor beginners' kon helaas niet doorgaan wegens te weinig aanmeldingen. De paddenstoelencursus in het najaar was een groot succes met meer belangstellenden dan dat er plaats was. P.R. De aankondigingen van de publieksactiviteiten hebben in verschillende plaatselijke kranten gestaan. Tijdens de overhandiging van het inventarisatie verslag Aa-broeken aan de wethouder was behalve de schrijvende pers ook Skyline aanwezig. Voor het werven van nieuwe Natuurontdekkers (de nieuwe naam van de schoolgidsen) is actief de pers opgezocht. IVN Veghel was in september te horen bij Trimbach op zondag, een radioprogramma van Skyline. De IVN leden zijn via e-mail regelmatig op de hoogte gehouden van de dingen die komen gingen. Website De website is in eerste instantie een plek om informatie te vinden over het IVN, de werkgroepen en de komende activiteiten. In de rubriek Actueel is vaak een 26
korte samenvatting van de activiteiten die geweest zijn te vinden en ander nieuws. Ook persberichten, de INFO (van een aantal jaren) en enkele wandelen fietsroutes zijn te vinden op de site. INFO Een belangrijk bron voor informatie voor leden is de INFO: verslagen van IVN activiteiten, informatie over IVN zaken, achtergrond artikelen over natuurwetenswaardigheden. De redactie, Peter van Beurden, Maria Kordewinders en Suzanne van Zutven, maakten er ieder kwartaal weer een mooi en informatief verenigingsblad van. En de vaste groep bezorgers zorgden ervoor dat elk IVN lid het vertrouwde groene boekje op zijn/haar deurmat kon vinden. Hieronder de bijdragen van de werkgroepen: * Werkgroep Amfibieën (Rieky Bekkers) In februari zijn we begonnen met een bijeenkomst in het Baken, ter voorbereiding op het komende 'werkseizoen'. De werkgroep bestaat officieel uit 17 personen, die wisselend actief deelnemen aan de geplande activiteiten. Op deze avond was Arjan Peters aanwezig (Waterschap Aa en Maas) die ons liet kennismaken met een programma wat op je mobieltje geïnstalleerd kan worden, waarmee je op handige wijze direct de inventarisatiegegevens kunt invoeren en verzenden naar waarneming.nl. Op verzoek van RAVON zijn we in het afgelopen jaar op diverse locaties (waaronder 't Ham en bij de Leijgraaf ter hoogte van Veluwe) op zoek gegaan naar de grote modderkruiper. Het is een vissoort die in de omgeving van Veghel enkele jaren geleden voor het laatst gezien was bij bemonstering. Een excursie met Arthur de Bruin (RAVON) heeft er helaas ook niet aan bijgedragen deze gezochte soort in het schepnet te krijgen! In totaal is de werkgroep er 11 avonden op uitgetrokken om te inventariseren. Eerdergenoemde locaties zijn bezocht en verder de vrij nieuwe poelen langs de Aa ter hoogte van Hackerom. Nergens zijn er bijzondere soorten waargenomen. Op een prachtige zomeravond hebben we, onder het genot van een hapje en drankje, het seizoen gezellige weer afgesloten. Ham-Havelt in ogenschouw genomen 27
* Plantenwerkgroep (Karin Koppen) In het waterbergingsgebied Havelt zijn dit jaar twee kilometerhokken geïnventariseerd en deze gegevens zijn doorgegeven aan het FLORON. Van april tot september is de werkgroep bijna wekelijks in de avonduren op pad gegaan. Ruw vergeet-me-nietje, sofiekruid, twee soorten vetmuur nl. donkere en uitstaande vetmuur waren enkele van de leuke vondsten. In juni is de werkgroep op excursie geweest (De Plantenwerkgroep nodigt u uit!) naar het natuurgebied het Hurkske op zoek naar het kruipend moerasscherm. Die is op deze avond niet gevonden (wel de volgende ochtend ...) maar wel verschillende leuke plantjes zoals echte duizendguldenkruid, pilvaren, naaldwaterbies. Later in het seizoen is er ook nog een excursie geweest naar het Vloweitje. * Insectentuin Geerbos (Pieter van Breugel) De insectentuin heeft steeds meer last van teveel schaduw door de hoger wordende bomen. Op ons verzoek is vroeg in het jaar een aantal populieren van het snelgroeiende bos omgezaagd. Het heeft nog niet helemaal het gewenste effect gegeven, maar de lichtcondities waren wel wat beter. Maar er zal nog meer licht moeten komen. Een tweede probleem in de insectentuin zijn de konijnen, die veel te graag de bloemen eten, die we juist daar willen hebben bloeien. Vooral klokjes
28
(Campanula) eten ze met smaak tot de grond kaal. Behalve dat, waren de konijnen ook steeds meer actief in de insectenheuvels. Dat heeft ertoe geleid, dat er met medewerking van de gemeente, waarvoor onze hartelijke dank, een gazen afrastering is gemaakt die konijnen moet tegenhouden. Een aantal IVNers heeft er heel wat uurtjes inzitten om deze carré te maken, die het grootste deel van de bloemen rondom de insectenmuur en de bijenhotels omsluit. Er moeten nog enkele poortjes in die afrastering bij komen. Helaas bleken de eerste sporen op het zandpad binnen de omheining niet van bunzing te zijn, zoals een jager dacht, maar van konijn! Een zware tegenvaller! Kunnen de konijnen toch nog over de afrastering komen? Dat probleempje moet dan nog worden opgelost. Maar de nieuwe omheining heeft ook voor een deel een nieuwe inrichting opgeleverd. De constante ijveraars voor de bloemen en de insecten, Lidou van Beurden en Annie Oudendijk, hebben uitstekend werk verricht. Complimenten! Op het gebied van vlinders was er dit jaar geen bijzondere verandering. Een koninginnepage werd gezien, naast de gebruikelijke soorten als dagpauwoog, atalanta, bont zandoogje en landkaartje. Nauwelijks oranje zandoogjes en helemaal geen distelvlinders dit jaar. Wel was er een nieuwe bijensoort te bewonderen. De zesbandgroefbij (Lasioglossum sexnotatum) die verschillende keren op de nieuwe aanplant van heggenrank werd gezien. Een soort die 10 jaar geleden nog als zeldzaam werd ingeschaald, maar het beter is gaan doen, maar niemand weet waardoor. Toch blijft de waarneming in het Geerbos een heel bijzondere. Het is een soort van vooral zuidoosten van ons land, maar in Brabant nog slechts sporadisch is aangetroffen. Het kan echter een waarnemerseffect zijn, want weinig mensen herkennen deze soort. Het aantal soorten bijen leek in 2011 echter kleiner dan in 2010, want een aantal soorten is niet gezien. Toch blijft het de moeite waard dat de tuin wordt onderhouden. Dus weer een oproep om indien mogelijk eens de handen uit de mouwen te steken in het Geerbos. Pam Kalis heeft een fraai boekje verzorgd over de bijen van de insectentuin, dat beeldend het leven van de bijen laat zien en heel bruikbaar zal zijn, zeker voor de scholengidsen. Zo blijft de tuin inspireren! * Vrijdagochtendwandelingen (Ad van de Donk) De vrijdagochtendwandelgroep is in 2011 op dezelfde voet doorgegaan als in 2010 (bijna elke vrijdag wandelen met wisselend aantal deelnemers) met als enige verschil dat we allemaal een jaartje ouder zijn geworden. Maar als van de opgedane kennis en de gezelligheid een klein beetje is blijven hangen, zijn we met zijn allen veel rijker geworden 29
* Wandelen met cliënten van de Donk (Mia Rooymans) De wandelingen in het voorjaar en najaar gaan steeds door als het goed weer is. Op maandag gaan we altijd in het Geerbos wandelen en donderdags worden we met open armen ontvangen door de vrijwilligers van de natuurtuin. Aan de gezichten van de cliënten van de Donk kun je zien dat ze volop genieten van deze wandelingen. Ook de IVN'ers vinden het fijn om te doen * Werkgroep Veghels Landschap (Fer Kalis) Deze werkgroep vertegenwoordigt het IVN in tal van klankbordgroepen en commissies die bezig zijn met projecten in het buitengebied van Veghel waarin natuur en natuurontwikkeling een rol speelt. De werkgroep is op verschillende manieren actief. Soms om een bijdrage te leveren aan te ontwikkelen plannen, dan weer om mee te denken over op te stellen beleid of over de uitvoering daarvan. Een vast overleg platform is de 'klankbord groep reconstructie' waarin allerlei zaken aan de orde komen die te maken hebben met inrichting van het buitengebied. Dit platform is dit jaar helaas opgeheven. Juist nu er zoveel gaande is rondom de realisering van de EHS of misschien juist wel daarom. Daarnaast zijn de leden van de werkgroep betrokken bij vrijwel elk inrichtingsplan of beleidsdocument van de gemeente of het waterschap.Veel Een inspirerend bezoek aan de tuin van Velt in Gemert
30
aandacht is er, samen met ander IVN-afdelingen, besteed aan de plannen voor de ombouw van de N279 tot snelweg. * Dagtocht IVN (Mia Rooymans) Voor de 25e keer hebben we de dagtocht georganiseerd, naar West Brabant (arboretum, het natuurhistorisch museum en de basiliek van Oudenbosch) en in de middag een wandeling in natuurgebied de Pannenhoef. Helaas...er waren te weinig inschrijvingen en we hebben de dagtocht af moeten blazen. * Natuurontdekkers (Scholenwerkgroep) (Pam Kalis) Jaarlijkse activiteiten met scholen: - Op Boomfeestdag in maart maakten 60 leerlingen kennis met de bomen in het Geerbos. De kinderen uit groep 5 van de Wissel en de Bernadetteschool gingen langs vier posten, waar ze samen met ervaren natuurontdekkers de sapstroom beluisterden, afdrukken van boomschors maakten, in een miniwandeling de kenmerken van het voorjaar ontdekten en takken in de knop konden onderzoeken. - 10 basisscholen van de kern Veghel en Mariaheide deden mee aan de wandelingen in de Aa-broeken met 300 leerlingen. Twee aangemelde scholen konden niet worden ingepland. Wegens drukke agenda's van de scholen zelf en de begeleidende natuurontdekkers wordt het elk jaar moeilijker alle scholen in te roosteren. Omdat veel IVN'ers in deze werkgroep de wandelingen naast andere werkzaamheden inplannen en daardoor een beperkt aantal ochtenden beschikbaar hebben, hebben wij een grotere groep gidsen nodig om alle scholen in te kunnen plannen. - De 4 basisscholen van Erp, Boerdonk en Keldonk wandelden met gidsen in 't Hurkske. In totaal doen zo'n 110 kinderen uit groep 6 mee aan deze wandelingen. - Tijdens de herfstwandelingen in 't Geerbos kregen 325 groep 6'ers van 11 basisscholen een natuurochtend met de gidsen. - In 't Hurkske maakten 120 leerlingen kennis met het bos in herfstkleuren. - In totaal waren ca duizend kinderen een ochtend op stap in de natuur met de Natuurontdekkers van IVN-Veghel. NME-dag: Twee van onze gidsen hebben meegedaan aan de jaarlijkse NME-dag van het IVN. Op deze dagen zijn er workshops en kunnen de gidsen ervaringen uitwisselen met andere mensen die met NME bezig zijn. * De tentoonstellingsgroep (Mia Rooymans) Een recordaantal keren heeft het IVN zich gepresenteerd met een standje: - zaterdag 21 mei tijdens de stekjesmarkt in de natuurtuin. 31
- bij de voorlichting voor leden van Vivaan op 11 juli. - helemaal voorbereid om aanwezig te zijn bij de fietstocht Hink-Stap-Sprong op 14 juli, maar helaas is de tocht wegens slecht weer afgelast. - de fietstocht van de gemeente, Veghels Trots op 14 juli, had meer geluk; wel 400 deelnemers! IVN heeft met een kraampje op de natuurtuin gestaan. - 24 september was de prijsuitreiking voor de mooiste voortuin en was het IVN aanwezig. - op de wintermarkt Vuur en Vlam in Erp op zondagmiddag 18 december. * Vogelwerkgroep (Gerard van Leiden) * Steenuilenwerkgroep (Peter van de Heijden) Zoals vorig jaar, is het ook dit jaar nog niet geweldig met de steenuiltjes gesteld. We hebben nu 23 kasten hangen, waarvan er 6 in Zijtaart door Jan Timmers beheerd worden. In de kasten hebben we 2 broedgevallen gehad met ieder 3 jonge uiltjes, die ook uitgevlogen zijn. Bij Toon Bekkers hebben we 'n mooie kast hangen, maar de uilen geven toch de voorkeur aan een oude vervallen kast. Hier waren 3 uilen uitgevlogen. Bij een aantal vrije broedgevallen zijn ook uiltjes uitgevlogen. Maar dan is moeilijker te controleren hoeveel. Het is een logisch gevolg, dat waar uiltjes uitvliegen, deze een nieuw territorium moeten gaan zoeken, omdat de ouders ze op een zeker moment wegsturen. Ik denk dat we ons beleid hier een beetje op moeten afstemmen en dus onze werkwijze moeten gaan aanpassen. Dus meer kasten hangen bij de bestaande broedgevallen. Voorheen keken we waar een mooie biotoop aanwezig was en plaatsten daar een kast. En de overige activiteiten: * Weidevogelbescherming De Vrijwillige Weidevogelbescherming Groep Boerdonk e.o. heeft het broedseizoen 2011 tevreden kunnen afsluiten. Met een groep van 25 vrijwilligers is weer flink wat werk verzet om daarmee de weidevogel ook dit jaar weer wat meer kansen op succes te bieden. 2011 Nesten Kievit Scholekster Wulp
2010
Uit
%
Nesten
2009
Uit
%
Nesten
141
81
66
144
103
73
92
10
9
90
5
4
90
5
9
3
75
14
10
71
10
32
Uit
%
56
71
5 100 7
70
De resultaten geven inzicht in een bedenkelijke ontwikkeling van de stand van de weidevogel. Voor de vrijwilligers is het soms confronterend om na veel werk (inzet van tijd) toch nesten verloren te zien gaan, niet zelden door bewerking van het bouwland. Ondanks wat tegenvallers kunnen we over de resultaten ook dit jaar best tevreden zijn. Een rustzone kan gecreëerd worden in een gebied waar bijvoorbeeld een wulp zijn nest heeft. De oppervlakte van deze zone is minimaal 1000 m 2 en maximaal 1 ha. Ook dit jaar hebben we een aantal overeenkomsten voor een rustzone kunnen sluiten om de daar broedende wulp de nodige rust te geven. Weer heeft Toon Kanters hiervoor zijn goede contacten met de grondeigenaren in resultaten kunnen omzetten. Van 16 tot 24 april werd mede uitvoering gegeven aan de landelijke 'Weidevogelkijkweek'. Hiervoor was op Leekzicht een informatiestand ingericht. Belangstellenen konden op de platte kar het veld in om de weidevogel te observeren. Voor dit project waren ook de basisscholen uit Erp, Keldonk en Boerdonk uitgenodigd. Toon Kanters heeft op deze manier ook de jeugd wat van ons werk in de praktijk kunnen laten zien. Radio Skyline heeft in het programma 'Trimbach op zondag' in een mooie uitzending de activiteit onder de aandacht gebracht en werd het werk van de weidevogelbeschermer goed in het zonnetje gezet. De Weidvogelbescherming Groep Boerdonk e.o. kan terugzien op een jaar in goede sfeer en fijne onderlinge samenwerking. Dit biedt de vrijwilligers en grondeigenaren weer goede perspectieven voor het nieuwe seizoen 2012. * Inventarisatie Het waterbergingsgebied bij Havelt is geïnventariseerd door de planten- en amfibieënwerkgroep en door de Voghelse Vegelaars. Er is een kort verslag van gemaakt dat te vinden is op de website. * Gidsen Thema voor de gidsenochtend was 'Wat doen ze toch met de Aa?' en daarbij hoorde een excursie en natuurlijk ook uitleg bij kasteel Heeswijk. Gemeente Veghel heeft de medewerking van IVN-gidsen gevraagd bij de fietstocht Veghels Trots in de zomer. Personeelsvereniging Heijmans wilde met ongeveer 80 personeelsleden wandelen vanuit Boerdonk door het Hurkske en daarbij hebben enkele IVN-gidsen meegelopen. Vrijetijdsclub Okido, een club voor kinderen met een beperking, zijn rondgeleid door de Insectentuin en het Geerbos. De rondleidingen bij de Kilsdonkse Molen is een gezamenlijk initiatief waar vier IVN-afdelingen aan deelnemen. Gemeente Veghel heeft het afgelopen jaar wederom tochtjes met de 33
rondvaartboot vanaf de haven van Veghel georganiseerd. Ook hieraan hebben IVN-gidsen hun medewerking verleend. * Jaarprogrammacommissie De jaarprogrammacommissie heeft dit najaar het programma gemaakt voor 2012 waarbij de 1e helft definitief is en de 2e helft pas in juli rondgestuurd wordt naar de leden. Gemiddeld is er per maand één leden- en één publieksactiviteit. De commissie zoekt uitbreiding om de continuïteit te borgen. * Voghelse Vegelaars Ongeveer 10 vogelaars (leden van Vogelwacht Uden en van IVN Veghel) zijn in maart weer bij elkaar gekomen en hebben verslag gedaan van hun activiteiten in 2010 en de plannen voor 2011. In januari en juni was er een excursie naar Zeeland georganiseerd. De vogelaars hebben meegedaan aan de MUS-telling, wintervogeltelling, pilot Vogelatlas, houtsnippentelling en inventarisatie Havelt.
Blauwborst, jazeker op het Veghelse Ham-Havelt 34
Wat is het IVN? Het IVN Veghel is aangesloten bij de landelijke Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie in Amsterdam. Het IVN streeft met ruim 180 plaatselijke afdelingen naar meer natuur en een betere kwaliteit van het milieu. Kortom: het IVN is In Voor Natuur! Wat biedt het IVN Veghel? Voor belangstellenden organiseert het IVN nu al 30 jaar cursussen, tentoonstellingen, wandelingen en fietstochten in en rondom Veghel. Voor leden en donateurs staan ook wandelingen in nabijgelegen natuurgebieden en verenigingsavonden met diverse natuurthema’s op het programma. De overige activiteiten vinden plaats in werkgroepverband: Werkgroep/activiteit * Amfibieën * Geerbos/insectentuin * Planten * Natuurontdekkers * Vogels * Veghelse Vogelaars * Weidevogelgroep Boerdonk * Veghels Landschap * Tentoonstelling * Infoblad * Ledenactiviteiten * Vrijdagochtendwandelgroep * Wandelen met de Donk * Gidsen
Contactpersoon Rieky Bekkers Pieter van Breugel Karin Koppen Pam Kalis Gerard van Leiden Ton Hermans Huub van Hees Fer Kalis Mia Rooijmans Maria Kordewinders Lidou van Beurden Ad van de Donk Mia Rooijmans Wim de Vrij
telefoon 21 26 55 36 27 53 21 02 16 34 13 48 34 06 82 21 02 16 21 16 49 34 13 48 36 29 77 (0492) 46 33 83 36 57 12 36 53 64 36 29 77 47 82 52
Wilt u actief worden in het IVN? Dan bent u welkom als lid. Het lidmaatschap kost € 23,00 per jaar en voor huisgenootleden € 11,50 per jaar. Overmaken op rekeningnr. 4154271. Nadere inlichtingen of aanmelden bij het secretariaat IVN Veghel Antoniusstraat 11, 5469 EV Keldonk of
[email protected] Wilt u het IVN Veghel ondersteunen? U bent van harte welkom als donateur (minimum € 11,50 per jaar). Overmaken op rekeningnr. 4154271. U krijgt dan het jaarprogramma toegezonden en vier keer per jaar het verenigingsblad met nieuws en verhalen over de natuur in en rondom Veghel. Afmelden ? Voor 1 december van het lopend jaar bij het secretariaat 35
In het nummer van IVN-info leest u onder andere over: Alles waar u in verwondering verslag van doet om anderen van uw belevenissen mee te laten genieten.
Kopij inleveren voor het lentenummer 94 Tot 15 april (liefst eerder!) Redactieadres: Maria Kordewinders-v.d. Tillaar Pastoor v.Schijndelstraat 14 5469 PT Boerdonk Telefoon: 0492 - 46 33 83 E-mail:
[email protected] Foto’s, tekeningen en plaatjes zijn ook héél welkom. 36
