ips Powerful industries need powerful people at Europorl Booth 2503 powerful people

Powerful industries need powerful people

at

Europorl

Booth 2503

We know people. And we know the industries we service: Dredging, Maritime, Offshore, Tunneling, Oil & Gas. That is why iPS is your qualified partner in HR and crewing solutions. A business associate that truly understands your needs. And has the power to meet them. Powerful people are our tools and our trade. People that get your job done. Wherever and whenever you need them. A ll you have to do is give us a call: +31 (0)10 447 94 94. Or visit our website: www.ipspowerfulpeople.com

iPS

powerful people

Inhoudsopgave

Bezoek ook onze website: w w w .s wzonlin e.nl

M aritiem e evenementen In november vindt een aantal maritieme eve­

26

The Breathe Concept Feadship (De Voogt Naval Architects) has designed Breathe, a concept mega­ yacht, in cooperation with Dutch research institute MARIN (Maritime Research Institute Netherlands). With its intelligent propulsion concept and systems, Breathe demonstrates that eco-consciousness and economic benefits can easi­ ly go hand in hand. This article discusses the key elements of the Breathe design concept and provides insight in the technical background of the propulsion ar­ rangement.

30

Korea geeft zich nog niet gewonnen Aan het einde van het tweede kwartaal van dit jaar bevatte het orderboek volgens IHS-Fairplay 7744 schepen met in totaal 254,0 m GT en 126,8 m CGT. Vergeleken met het historische record van eind 2008 een daling van circa 35 procent. Opgeleverd werden er in dat kwartaal 840 schepen met in totaal 27,4 m GT en 13,4 m CGT. Gerekend in CGT w as dat een record en dit suggereert het bestaan van een wereldwijde scheepsbouwcapaciteit van ruim 50 m CGT.

34

Speciall Europort Van 8 tot en met 11 november staat Ahoy w ee r in het teken van de beurs Europort. De bezoeker krijgt van circa duizend exposanten uit 35 landen een beeld van de nieuwste ontwikkelingen in zeevaart, offshore, waterbouw, scheepsbouw, werkboten en megajachten. Advanced Technology is het thema van de beurs, duidend op het belang voorop te blijven lopen. I.n deze special informatie over de beurs, korte presentaties van de donateurs van de KNVTS die op Europort staan, een plattegrond en een deelnemerslijst.

Verder in dit nummer

2 4 7 14 17 18

20

Nieuws Maritieme markt Maand maritiem Heropening Scheepvaartmuseum 10 jaar Timmersprijs Real Time Testing Onboard a Dredger Improving the Early Stage Design of Service Vessels

24 57 62 65

Floating W ind Turbines Protecting a Ship from Corrosion MARS Report Verenigingsnieuws

Omslag: de nieuw e overkapping van de binnenplaats van H et Scheepvaartm useum in Am sterdam (foto Hugo Dill)

nementen plaats w aarvoor u als lezer van dit maritiem blad ongetwijfeld belangstelling heeft. Allereerst Europort 2011, de tw e eja ar­ lijkse vakbeurs die van 8 tot 11 november plaatsvindt in Ahoy te Rotterdam. In dit num­ mer treft u een plattegrond van de beurs en een exposantenlijst aan. Bedrijven, die donat e u rv a n de KNVTS zijn, geven w e de gelegen­ heid een bedrijfsprofiel of p roduct te promo­ ten. De verwachting is dat evenals twee jaar geleden meer dan 30.000 bezoekers Ahoy aandoen. M a ar Europort biedt meer dan een groot aantal stands w a a r maritieme bedrijven hun producten aanbieden. Er vinden meer dan tien conferenties en seminars plaats, sommi ge zijn vrij toegankelijk, voor andere dient u zich in te schrijven. Op w ww.europort.nl vindt u meer informatie daarover. Op donderdag 3 november vindt het Maritime Aw ards Gala plaats in Studio 21 te Hilversum. Daar worden vijf jaarlijkse, prestigieuze, mari­ tieme prijzen uitgereikt: de KNVTS Schip van het Jaa r Prijs, de VNSI-Timmersprijs, de HME Maritime Innovation Award, de HISWA Excel­ lence Award en de KVNR Shipping Award. Tevens w ordt tijdens het gala het startsein gegeven voor de Maritime W ee k 2011. Van 3 tot en met 12 november 2011 w orden op diver­ se plaatsen in ons land de schijnwerpers op de maritieme industrie gericht. Voor jongeren, maritieme bedrijven, politiek, export en het grote publiek zijn er tal van activiteiten door heel Nederland. Veel maritieme bedrijven zet­ ten hun deuren open en organiseren meeloopdagen voor studenten. Van de genoemde maritieme prijzen w ordt in dit nummer speciale aandacht besteed aan de Timmersprijs. Deze prijs is tien jaar gele­ den door ir. Wim Timmer, oud-werfdirecteur, in het leven geroepen om de communicatie tussen maritieme ontwerpers te bevorderen. Achtergrond hierbij is het idee dat eindpro­ ducten als een opgeleverd schip of product meestal voldoende aandacht krijgen, maar de wijze waarop het tot stand is gekomen, de methoden en gereedschappen die hierbij zijn gebruikt veelal on­ derbelicht blijven. Omdat deze doelstelling overeenkomt met een van de belangrijkste aspecten van ons blad, geven w e dit jaar ruim­ te aan de kandidaten van de Timmersprijs om hun w erk te exposeren. Hotze Boonstra, hoo fd re da cte ur

Transportsector ziet groei fi nk teruglopen NEA Transportonderzoek v erw a c ht dat de stij­ ging in het totaal vervoerde volume in Neder­ land in 2011 blijft steken op 1,5 procent. In juli gaf NEA nog een groeiverwachting af van 2,1 procent. Het optimisme van begin 2011 is afgezwakt, met name door de schuldencrisis in Europa. De financiële onzekerheid heeft de verwachtingen dermate sterk beïnvloed dat deze de reële economie en daarmee de ver­ voersmarkten raakt. De toegenomen onzeker­ heid vertaalt zich in lager consumentenver­ trouw en, lagere productie, kleinere voorraden en daarmee een lagertransportvolum e dan verwacht. Voor 2012 v erw a c ht NEA dat de groei in het totale transportvolume beperkt zal zijn tot 1,3 procent ten opzichte van 2011. Nog

steeds een groei, maar wel een behoorlijke terugval ten opzichte van eerdere schattingen. De volumegroei in wegvervoer neemt af ter­ wijl het volume in spoorvervoer blijft groeien. Het ingezet herstel van de binnenvaart zwakt af. In 2009 verloor de binnenvaart 12,6 procent van het ladingpakket ten opzichte van 2008. In 2010 veerde de vraag op met een groei van 4,5 procent ten opzichte van 2009. Voor 2011 w ordt nog een groei v e rw a c h t van ongeveer 1,8 procenrt en in 2012 1,4 procent. Dit betekent dat h e tv e rw a c h te volume voor 2011 nog altijd ze­ ven procent onder het niveau ligt van 2008. Het sterkste herstel van de vervoersvraag is in 2011 zichtbaar in het vervoer van kolen, ert­ sen, metalen en chemische producten. Het

vervoer van bouwmaterialen is nog steeds dalende; voor 2011 w o rd t gerekend op een daling van 1,5 procent ten opzichte van het volume in 2010. In de binnenvaart zijn in het eerste halfjaar de tarieven onder meer gestegen door de lang­ durige laagwatersituatie als gevolg van het droge voorjaar. Dit resulteerde tijdelijk in schaarste in scheepsruimte w aa rd oo r prijzen opliepen in combinatie met laagwatertoeslagen. Dit betekende een incidentele opleving in de inkomsten van binnenvaartondernemingen. De financiële situatie blijft echter een punt van zorg gezien de vertraging van de groei in ladingstromen in combinatie met de o ve rc a ­ paciteit aan schepen.

Invitation for nom ination of IHIaritime Safety Aw ard The Royal Institution of Naval Architects (RINA) believes the safety of both seafarer and maritime environment begins with good design, followed by sound construction and efficient operation. W hilst naval architects and other engineers involved in the design, construction and operation of maritime ves­ sels and structures do not have a patent on such issues, their w ork can make a significant contribution. RINA also feels it has a role to play in recognising achievement of engineers in improving safety at sea and the protection of the maritime environment. Such recognition

raises awareness and promotes further impro­ vements. RINA, in association with Lloyd’s Re­ gister, therefore introduces a new Maritime Safety Award to be presented to an individual, company or organisation that has made a sig­ nificant technological contribution to impro­ ving maritime safety or protecting the maritime environment, either by a specific activity or over a period of time. Nominations may be made by any member of the global maritime community, and will judged by a members’ pa­ nel of RINA and Lloyd's Register. The award will be presented at RINA's Annual Dinner. No­

minations are now invited. Individuals may not nominate themselves, although employees may nominate their company or organisation. Nominations may be up to 750 w ords and should describe the technological contribution, w hich the individual, company or organisation has made in the field of design, construction and operation of maritime vessels and structu­ res. Nominations may be forwarded online at www.rina.org.uk/maritimesafetyaward or by email to [email protected]. No­ minations should arrive by 31 December 2011.

Cli nese-Bui lt Ships Have Novel Dutch Bow Chinese shipyard Jiangsu Yangzijiang Ship­ building has launched the first vessel of the Super Green 8500 type for Carisbrooke Ship­ ping. It is the first Chinese-built ship with a Groot Cross-Bow designed by Groot Ship De­ sign. This bow shape uses the 'w ave-piercing' principle, w hich cuts through the waves. Compared with conventional bows with flare, the Cross-Bow provides a smoother ride with less pitching and less wasted energy and thus lo w e rfu e l consumption. Another claimed ad­

vantage is more c o m fo rtfo r c re w and less risk of cargo damage in heavy seas. Caris­ brooke has ordered four vessels from Yangzij­ iang, followed by a second order for a series of four more, similar but longer ships; the 10,000 d w t Super Green 10000. The project is financia lly supported through the EFRO (Euro­ pean fund for regional development) of the European Committee with further assistance from the Dutch province Zuid-Holland (Subsi­ dieregeling C lusterprojecten Z uid-H olland on-

der h e t OP Kansen voo r West). Fuel consump­ tion is designed to be up to thirty per cent lower than for vessels of equal tonnage. M o ­ del tests at HSVA at Hamburg proved the de­ sign's ice capabilities.

Im tech verkrijgt Predicaat 'Koninklijk' Hare Majesteit de Koningin der Nederlanden heeft Imtech N.V. het recht verleend tot het voeren van het Predicaat 'Koninklijk'. De Com­ missaris van de Koningin in Zuid-Holland reik­ te het Predicaat 22 september uit, in a a n w e ­ zigheid van de burgemeester van Rotterdam. Royal Imtech is hiermee een feit. In 2010 was het 150 jaar geleden dat zeekapi­ tein Jan Jacob van Rietschoten zijn carrière op de grote vaart beëindigde en begon als zelfstandig scheepstakelaar in Rotterdam. Als één van de eerste in Europa zette hij stoom in voor het laden en lossen van schepen.Zo ont­ stond Van Rietschoten & Houwens, de basis van het huidige Imtech. Technologie speelde door de jaren heen de hoofdrol; vanaf de eer­ ste elektrische spoorbaan (1888), de eerste basisautomatisering aan boord van schepen

(1930), de uitvinding van energiebesparende warmte-/krachtkoppeling en decentrale ener­ giecentrales (1935), de eerste toepassing van analoge computers voor wetenschappelijk onderzoek (1963) tot anno 2011 met 'groene' gebouwen, schepen, datacenters en hightech energiecentrales. In 1967 werd het bedrijf overgenomen door lnternatio dat in 1970 fuseerde met Muller tot lnternatio-M üller N.V. (IM ) waarna vele overna­ mes volgden. Rond 1990 w as IM een conglo­ meraat van meerdan honderd bedrijven, w a a r­ van er zo’ n 35 in techniek w aren gespeciali­ seerd. Deze technische ondernemingen w e r­ den in 1993 gebundeld tot Internatio-Miiller Techniek, ofwel Imtech. In 2000 werden de niet-technologische activiteiten afgestoten, waarna IM in 2001 verder ging als Imtech en

er een nieuw beursfonds ontstond aan de Euronext in Amsterdam. Imtech groeide, auto­ noom en door acquisities, van 7000 medewer­ kers (opbrengsten 350 miljoen euro) in 1993 naar 27.000 medewerkers (opbrengsten ruim 4,5 miljard euro) nu. De uitreiking van het Predicaat 'Koninklijk' w erd gevierd in de maritieme werkplaats aan de Sluisjesdijk in Rotterdam. In Rotterdam is Imtech één van de grootste werkgevers met ruim 1500 medewerkers.

BLP vin d t oplossing dichtslibben leidingsystem en Carbonafzetting aan de binnenzijde van de lei­ dingen aan boord van schepen zorgt regelma­ tig voor problemen en veroorzaakt daarmee onmiddellijk hoge kosten. BLP International vond een oplossing die bestaat uit een combi­ natie van een nanoborate-form ulering en een estermatrix. Daarmee w o rd t bestaande carbonafzelting verwijderd, carbonvorming te ­ gengegaan en aanhechting voorkomen. Tests en projecten uit de praktijk wijzen uit dat de toepassing zo'n drie a vier jaar w e rkt alvorens vervangen te moeten worden. W ou te r Ver­ schuren, operations manager bij BLP Interna­ tional, legt uit:'Het probleem van carbon-af-

zetting is niet nieuw. Vaak w o rd t de oplossing gezocht in het voorkomen van aanhechten door het in suspensie houden van de carbonisering. Daarmee vertraag je het proces, maar dat kan ten koste gaan van het vlampunt en het auto ig n ilio n p u n l van de Huid. Dat is on­ wenselijk en kan gevaarlijk zijn. Omdat stops kapitalen kosten en er vaak hele leidingdelen moeten worden weggezaagd, zijn w e met onze fabrikant van boortoepassingen en tw e e klan­ ten aan het engineeren geslagen en is deze oplossing geschikt gemaakt voor verkoop. Een aantal reders past het nu geruime tijd toe en is tevreden over de eigenschappen, prestaties

en werkbaarheid.' Nanoborate toepassingen hebben drie hoofdkenmerken: anti-corrosiviteit, slijtvastheid en een extreem lage frictiecoëfficient. Doordat nanoborate een binding met het metaaloppervlak aangaat, blijft het voor lange tijd op zijn plek. De extreem lage frictie-coëfficiënt zorgt e rvoordat de carbondeeltjes niet kunnen aan hechten en dus te ­ rechtkomen w a a r ze horen: in de filters. Door de binding laat de reeds aan-gehechte laag w ee r langzaam los. De estermatrix zorgt voor polarisatie, filmvorming en impregnering van fluid en leidingsysteem.

IH C lüerw ede Beste Leerbedrijf cm de Randstad IHC Merw ede Opleidingen uit Kinderdijk heeft de award Beste Leerbedrijf 2011 van de regio Randstad gewonnen in de categorie bedrijven met meer dan 25 medewerkers. Aan deze ver­ kiezing namen 6000 leerbedrijven deel. IHC Merw ede investeert structureel in de ver­ betering van opleidingsfaciliteiten. Het Tech­ nisch Opleidingscentrum (TOC) in Kinderdijk is onlangs geheel vernieuwd en leidt (vmbo-)

leerlingen door intensieve begeleiding op tot vakmensen die blijven voldoen aan de eisen van vandaag en de toekomst. Een hoog per­ centage van de huidige medewerkers is ooit begonnen in het opleidingscentrum. Volgens het juryrapport krijgen w erknemers bij IHC M e rw ed e alle ruimte om te werken en te groeien in een stimulerende en open bedrijfs­ cultuur. De jury is zeer enthousiast over het

combineren van praktijk en theorie gedurende de w eek en de open onderwijsinnovatie, w aarbij expertise beschikbaar w o rd t gesteld aan de regio en de bedrijfstak. Daarmee is IHC Merw ede een inspirerend voorbeeld voor andere leerbedrijven in de techniek. Peter Wemmers, Concern M anager Opleidingen, nam op 13 september de award en een che­ que ter waarde van 2500 euro in ontvangst.

Maritieme markt Door A.A. Oosting

Investeren in R&D moet de maakindustrie redden De ambities zijn niet gering. De Topsector Water, w aar ook de vrijw el complete Nederlandse scheepsbouw deel van uitmaakt, moet zich in 2020 hebben verdubbeld. Kwartiermaker van het Topteam Water, voormalig ceo van Royal Haskoning Jan Bout, heeft er vertrouwen in dat het de betrokken ondernemers beslist zal lukken. 'We krijgen meer mogelijkheden om het te doen,' zo kenschetste hij het Topsectorenbeleid zoals minister Maxim e Verhagen dat samen met staatssecretaris Frans W eekers (Financiën) een w eek voor Prinsjesdag uit de doeken deed op een presentatie in het Bioscience Park in Leiden.

Het kabinetsbeleid moet leiden tot versterking en innovatie van de Neder­ landse economie. Dat is hard nodig, want zoals Verhagen dat verwoordt: 'De wereld is op een ongelooflijke manier aan het veranderen. De economi­ sche macht verschuift naar het Midden- en Verre Oosten' en worden we in onze economische activiteiten ook nog eens geconfronteerd met uitdagin­ gen op het gebied van klimaatverandering, bevolkingsgroei en vergrijzing. Daarbij gaat het er volgens Verhagen nadrukkelijk om dat nu eens niet poli­ tici, maar ondernemers en onderzoekers zelf aangeven hoe ze de economie denken te kunnen versterken. Verhagen: 'Ondernemers en onderzoekers moeten beter van elkaar profiteren. Combineer kennis en kunde en je krijgt er uiteindelijk kassa van.'

Ander economisch beleid Het begint er inderdaad op te lijken dat Verhagen zijn economisch beleid fundamenteel anders gaat doen dari een lange reeks voorgangers onder wie het ministerie van Economische Zaken zich langzamerhand had laten uitkleden tot eeri departement dat vooral op de winkel paste, maar zich niet al te veel daadwerkelijk met het beleidsterrein bemoeide. Dat was gegroeid uit liet debacle van het industriebeleid van de jareri zeventig en tachtig waarbij, ondanks alle financiële steun, de grote Nederlandse scheepsbouw en de luchtvaartindustrie onder aanvoering van Fokker uiteindelijk toch kopje onder gingen. Daaruit groeide bij veel politici het idee dat de industrie voor Nederland verloren was eri alle kaarten moesten worden ingezet op dienstverlening. Het economisch beleid van achtereenvolgende kabinetten Lubbers, Kok en Balkenende beperkte zich vooral tot het verbeteren van randvoorwaarden; voorwaardenscheppend beleid. Veel (maak)industrie is daardoor verloren gegaan, maar een aantal niche industrieën, dat de concurrentie met de w e ­ reld weer aandurfde, groeide. En ook de Nederlandse scheepsbouw liet zien dat het in nichesectoren w e e rto t de wereldtop kon behoren. Maar om de maakindustrie in Nederland echt een stevige, levensvatbare basis te ge­ ven, moetje zoals Verhagen inderdaad terecht constateert: 'Veel meer doen.' Want het is mooi dat bedrijven als Damen en IHC Merwede en, sinds kort Koninklijke, Imtech inmiddels druk aan het internationaliseren zijn,

Antoon Oosting is freelance maritiem journalist

maar dat zet geen zoden aan de dijk voor het behoud van de werkgelegen­ heid in Nederland. En het hoeft niet hopeloos te zijn, want een relatief duur land als Noorwegen weet ook een behoorlijke maakindustrie in stand te houden.

'Gouden driehoek' De huidige minister van Economische Zaken wil het dus anders doen door ondernemers en onderzoekers samen aan het stuur te zetten om samen met de overheid een 'gouden driehoek' te formeren. 'Netwerken en samenwer­ king levert werk op. Daarvoor moeten we het aantrekkelijk maken.' En daar­ bij moet de overheid het vooral aantrekkelijk maken om te investeren in in­ novatie, dus in de benodigde R&D. Verhagen wil ondernemers en onderzoekers samen aan tafel hebben om gezamenlijk met de overheid innovatiecontracteri af te sluiten waarin wordt bepaald wie welk onderzoek gaat doen en wie dat betaalt. Geld dat komt van onderzoeksinstituten en de overheid. In zijn presentatie noemde Verhagen met name de topsector W a­ ter die de uitdaging van zijn nieuwe economische beleid voortvarend heeft opgepakt. In reactie op een uitvraag van hettopteam heeft de watersector ruim zeventig businesscases ingediend waarvan dertien voorstellen in een vergevorderd stadium zijn en kansrijk in de uitvoering, zo staat te lezen in de beleidsbrief van Verhagen. De businesscases bevinden zich nog in verschillende stadia van uitwerking. Het kabinet vraagt de waterregisseur (Jan Bout) om het uitwerkingsproces van de businesscases vorm te geven samen met de sector en kennisinstel­ lingen. Het kabinet belooft op zijn beurt de ontwikkeling en realisatie van businesscases zoveel mogelijk te faciliteren en te helpen knelpunten bij im­ plementatie op te lossen. Diverse Rijksonderdelen (waaronder Rijkswater­ staat) zullen participeren bij specifieke businesscases en ook decentrale overheden hebben inmiddels aangegeven mee te willen doen. Private busi­ nesscases kunnen financieel ondersteund worden vanuit het innovatie­ fonds MKB+. Daarnaast stelt het kabinet capaciteit en budget beschikbaar voor de uitwerking van kansrijke businesscases die bijdragen aan een maatschappelijke doelstelling. Zo is er vanaf 2012 € 250 miljoen oplopend tot £ 500 miljoen in 2015 beschik­ baar voor extra belastingaftrek voor investeringen in onderzoeken ontwik­ keling door bedrijven. Het mkb-investeringsfonds, bestaande uit innovatiekredieten en risicokapitaal voor ondernemers krijgt tot 2015 een budget van ruim € 500 miljoen. Daarnaast stelt het kabinet € 32 miljoen beschikbaar voor het verstevigen van de band tussen bedrijven en onderwijs om onder­ zoeksprogramma's op scholen en stages bij bedrijven te stimuleren. Verder wil Verhagen de economische diplomatie beter organiseren en zorgen dat ook in de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking veel beter gebruik wordt gemaakt van de kennis en inzet van het Nederlandse bedrijfsleven.

W einig kritiek vanuit de sector De reacties vanuit het bedrijfsleven op dit nieuwe beleid zijn positief. De grote scheepsbouw en de binnenvaart zijn hun aparte subsidiepotjes voor innovatieve projecten kwijtgeraakt. En toch is de kritiek uit de maritieme sector op het nieuwe economische topgebiedenbeleid van minister Verha­ gen opvallend mild. Misschien dat ondernemers eigenlijk stiekem wel een beetje blij zijn dat dit kabinet op economisch gebied eindelijk weer een keu­ ze maakt. Een keuze die draait om investeringen in innovatie en ontwikke­ ling van nieuwe R&D in samenwerking met de kennisinstituten die daarmee ook de erkenning krijgen die ze verdienen. 'Bedrijven zijn bereid om hun nek uit te steken,' aldus VNO-NCW-voorzitter Bernard Wientjes en zijn collega Hans Biesheuvel van MKB-Nederland: 'Met name het MKB-innovatiefonds spreekt ons geweldig aan. Want kassa hebben wij in Nederland hard nodig.' Wat hem betreft kon dat fonds niet snel genoeg van start gaan. Verhagen bediende hem op zijn wenken met de aankondiging dat bedrijven zich nu al bij AgentschapNL voor een bijdrage uit dit fonds kunnen aanmelden.

M et businesscases krijg je dingen voor elkaar En de als kwartiermaker namens de sector Water ook op de presentatie aanwezige Jan Bout is optimistisch. Op de vraag w at dit beleid nu kan bete­ kenen voor het behoud van de maakindustrie in Nederland antwoordde hij: 'Ik denk heel veel. De sector is bij heel veel innovaties betrokken. Met onze businesscases hopen wij een flink aantal onderzoeksprojecten op gang te brengen.' Concrete voorbeelden daarvan zijn het onderzoek naar de moge­ lijkheden van Deep Sea Mining, de bouw van Schone Schepen, met bijvoor­ beeld luchtsmering voor het verminderen van de weerstand van het water bij het varen, en Shore Support, het optimaliseren van het management van schepen door de betere inzet van ICT vanaf de kust. Projecten waar zich bekende namen aan hebben verbonden als IHC-topman Goof Hamers (Deep Sea Mining), Damen-ceo René Berkvens (Schone Schepen) en Egbert Vuur­ steen (Wagenborg) voor Shore Support. 'Als ik geen ceo heb om de case te trekken, hebben wij geen businesscase,' en ‘met deze aanpak hopen wij vooraan te komen te staan,' zegt Bout. Een andere, voor met name de baggeraars belangrijke, businesscase is die van Proeftuin Nederland, samen met Rijkswaterstaat en Boskalis-topmari Peter Berdowski. 'Daarbij gaan we kijken w at we kunnen doen met het Plan Veerman, hoe dit past in de planning van Rijkswaterstaat en hoe we de in­ novatieve elementen hierin kunnen versterken.' Om de maakindustrie in Ne­ derland te houden, moet deze volgens Bout om te beginnen innovaties ple­ gen, vervolgens de financieringen regelen en ook studenten aantrekken en vasthouden, ook op mbo- en hbo-niveau. Om dat te bereiken is het volgens Bout dan ook cruciaal ‘vanuit de businesscases te kunnen laten zien datje ook dingen voor elkaar kunt krijgen.'

Y O U SEIZE TH E O P P O R T U N I T I E S ■WE GIVE YOU THE S U P P O R T . T O G E T H E R WE W I L L M A N A G E

A Id LS S H IP P IN G C O N P A N Y

N I E U W E V IS S E R S H A V E N 5

•

8861 NX

•

H A R L IN G E N

•

(+ 3 1 )(0 ) 5 17 43 27 00

Gerrit de Boer is redacteur van SWZ Maritime en bekend schrijver van maritieme boeken

Door G.J. de Boer

Kielleggi ngen

Tew aterlatingen

Pollux

Chang Jiang Kou 01

Op 16 september legde m evrouw Diana de Nooijer, echtgenote van een kapitein van het Nederlands Loodswezen, bij Barkmeijer Stroobos de kiel voor het loodsvaartuig de Pollux (bouwnummer 325, imo 9496953). Over­ eenkomstig de traditie werd de kiel gelegd op een muntstuk, in dit geval een oude loodspenning. De Pollux is de tweede van een serie van drie waarvoor Barkmeijer in september 2010 de opdracht kreeg. De bouw van de eer­ ste, de Polaris (bouwnummer 324, imo 9496915), is inmiddels in een vergevorderd stadium en w o rd t 18 november te w a te r gela­ ten. De derde, de Procyon (bouwnummer 326, irno 9496965), w o rd t in 2014 opgeleverd.

Op 10 september is bij IHC Merwede in Kinder­ dijk onder grote belangstelling de 12.000 m3sleephopperzuiger Chang Jiang Kou 01 gedoopt en te w ater gelaten. Voordat mevrouw Tian Liying, echtgenote van Z.E.de heerZhang Jun, ambassadeur van de volksrepubliek China in Nederland, het baggerschip met de traditionele champagnefles doopte, hadden acht vertegen­ woordigers van de Chinese opdrachtgever Yang­ tze Estuary W aterway Administration Bureau MOT ieder een rood lint doorgeknipt. De te w a ­ terlating ging gepaard met een vuurwerkshow en daarna werd een kleurrijke leeuwendans op­ gevoerd. Het contract voor het ontwerp, de bouw en op­ levering van de sleephopperzuigers Chang J i­ ang Kou 01 (bouwnummer 1259, imo 9564281) en Chang Jiang Kou 02 (bouwnummer 1260, imo 9564281) werd in juli 2008 getekend. De kiel voor de eerste hopperzuiger werd gelegd op 21 december 2010 in Kinderdijk. De tweede hopper w o rd t onder supervisie van IHC M e r­ w ede gebouwd bij de Chinese w e rf Daoda Heavy Industries in Qidong/Nantong. De baggervaartuigen zijn vernoemd naar de monding van de Yangtze-rivier, w a a r zij over een af-

De Pollux is he t tw eede loodsvaartuig dat B arkm eijer bo uw t

Stan Pontoons Bij de Chinese Ganghua Shipyard Co. Ltd. is op 21 september de kiel gelegd voor de Stan Pontoon 12032, de eerste van een serie Stan Pontoons die worden gebouwd in nauwe sa­ menwerking met Damen Shipyards. Traditio­ neel werden onder de kiel drie munten ge­ legd: een euro, een Roemeense Lei en een Chinese Yuan om daarmee de internationale samenwerking te symboliseren. Roemeense inspecteurs begeleiden de bouw. De cerem o­ nie ging gepaard met een groot vuurwerk. De serie bestaat uit tw a a lf pontons met opties op nog eens zes en tien met afmetingen van 30 x 11 en 120 x 32 meter. De eerste serie w ordt tussen januari en juli 2012 opgeleverd. Als de opties worden omgezet in definitieve op­ drachten, dan worden die pontons in de tw e e ­ de helft van 2012 in dienst gesteld.

De N eptune w o rd t ingezet b ij de installatie van windm olenparken

De Chang Jiang Kou 01 ve rla a t de n ieu w b ouw h al van IHC M e rw ede in Kinderdijk (foto M a rtin van Dijk)

stand van 122 kilometer onderhoudsbaggerwerkzaamheden gaan verrichten. Deze rivier vormt de verbinding met Shanghai, de g root­ ste haven van de w ereld die nog steeds groeit in omvang. Beide baggerschepen zijn specifiek ontworpen voor de hoge stroom­ snelheid en bodemeigenschappen van de Yangtze-rivier. Daarom worden de hopperzuigers uitgerust met de gepatenteerde IHC M e rw ede W ild Dragon draghead. De belang­ rijkste gegevens zijn: tonnages 11.600 bt, 17.535 dwt, afmetingen: L o.a. (IJ.) x B x H (dg) = 132,00 (122,00) x 27,30 x 10,00 (8,37) meter, baggerdiepte 25 meter, diameter zuigbuis 2 x 1000 mm, snelheid 15 knopen. Aan boord is accommodatie voor 37 personen.

volgens Yangzijiang Shipbuilding voor de bouw van een serie van vier, niet veel later gevolgd door een tweede opdracht voor de bouw van nog eens vier schepen, maar dan de verlengde versie van 10.000 dwt. Bij het originele ontwerp w as al rekening gehouden met een verlenging. De Super Green-schepen hebben een innovatieve boeg die als het ware door de golven snijdt w aa rd oo r het schip bij zware zeegang minder stampt. Mede door een specifiek ontworpen onderwaterschip, een grote verstelbare schroef en een efficiën­ te straalbuis met een diameter van 4,29 meter verw a cht Carisbrooke een lager brandstof­ verbruik tot 30 procent ten opzichte van ver­ gelijkbaar tonnage.

Calamar

W est Borkum II w indmolenpark (45 kilometer ten noorden van het Oostfriese eiland Bor­ kum) en het EnBW Baltic 2 w indmolenpark (32 kilometer ten noorden van het eiland Rügen).

Bij de aan Bodewes gelieerde Marpro Ship­ yard in Gdansk werd op 14 september de Ca­ lamar (bouwnummer 706, imo 9528512) te w a ­ ter gelaten. De Calamar is de tweede Bodewes Trader 4030 die de w e rf voor AtoB@C Shipping AB in Ystad bouwt. Eerder werd de Delamar (bouwnummer 705, imo 9528500) op 20 juli opgeleverd.

Vectis Eagle

Finnborg

Op 26 september is bij de Chinese scheeps­ w e rf Jiangsu Yangzijiang Shipbuilding de eer­ ste van een serie vrachtschepen van het type Super Green 8500 te w a te r gelaten voor Carisbrooke Shipping, de Vectis Eagle (bouw num ­ mer YZJ2010-931, imo 9594286). Groot Ship Design heeft het innovatieve 8500 d w t meten­ de multipurpose-vrachtschip Super Green in opdracht van de Nederlands/Britse rederij ontworpen. Carisbrooke contracteerde ver­

Op 30 september is bij Ferus Smit in Leer de Finnborg (bouwnummer 395, imo 9419321) te w ater gelaten na te zijn gedoopt door me-

De N eptune w erd su cce svo lte w ater gelaten (foto G.J. de Boer}

Neptune Bij iHC M erw ede in Krimpen aan den IJssel w erd op 23 september het zelfvarende DP2hefeiland Neptune (bouwnummer 723, imo 9616864) succesvol te w ater gelaten. Het con­ tra ct tussen GeoSea, de offshore-w aterbouwspecialist van de Belgische DEME-groep, en IHC M erw ede voor het detailontwerp, de b ouw en oplevering van de Neptune, werd getekend op 16 september 2010. De kiel werd gelegd op 25 maart 2011 en de oplevering is gepland voor januari 2012. Het hefeiland is vernoemd naar Neptunus, de god van de zee. De afmetingen van de Neptune zijn: L x B x H = 60 x 38 x 6 meter, ontwerpdiepgang: 3,90 meter. De Neptune krijgt een kraan met een hijsvermogen van 600 ton. Het hefeiland is uit­ gerust met vier palen met een diameter van 3,50 meter en een lengte van 80 meter. Het jacking-systeem is van het type GustoMSC hyd ra ulic positive engagement. De Neptune is ontworpen voor het transport en de installatie van offshore-windturbines en andere zware offshore-constructies. Na oplevering aan Geo­ Sea begint de Neptune met het installeren van 48 windturbines voor de tweede en derde fase van het C-Power offshore w indm olen­ park op de Thorntonbank voor de Belgische kust. Daarna w ordt de Neptune ingezet in Duitse wateren voor de bouw van het Trianel

De Calam ar w o rd t de tw eede Bodew es Trader 4030 voor De Vectis Eagle is de eerste S uper Green 8500

AtoB@ C Shipping A B

P

c

de volgende dag voor de eerste reis naar Aberdeen en Antw erpen om projectlading be­ stemd voor de olie- en gasindustrie in te ne­ men voor Takoradi, Douala, Lobito, Luanda, Soyo en Pointe Noire. De UAL Africa is de eerste van een serie van vier Eco Traders 8250 die voor rekening van Nescos Shipping in Hoogezand w o rd t gebouwd om langdurig te worden vercharterd aan UAL in Capelle aan den IJssel.

Abis Bordeaux en Abis Bremen

Tew aterlating van de Finnborg op 30 septem ber (foto G.J. de Boer)

v ro u w Mary Ann Simpson, echtgenote van Alfonso Simpson, manager Commercial en Shipping Department van de Peruaanse M i­ nera Antamina. De Finnborg is de vijfde van een serie van zes 1A versterkte m pcc’s 14600 die Ferus Smit voor Koninklijke Wagenborg bouwt. Dit type heeft een tonnage van 8911 bt en 4419 fit. De afmetingen zijn: L o.a. (1.1.) x B x H (dg) = 154,60 (148,13) x 17,50 x 11,55(8,15) meter, ruiminhoud 17.415 in3 (615.000 cft), containercapaciteit 475 teu, waarvan 191 aan dek. De mpcc 14600 w ordt voortgestuwd door een Wartsila-hoofdmotor, type 9L32C, van 6118 rpl
doopt door Francien Koek, echtgenote van UAL-directeur Jac Koek en aan Universal Africa Lines overgedragen. Het schip werd op 21 juli bij Bodewes Shipyards in Hoogezand dwarsscheeps te w a te r gelaten. De UAL A fri­ ca is het eerste schip van het type Bodewes Eco Trader 8250 met een nieuw type voorste­ ven die is ontworpen door Groot Ship Design in Leek, Vrijdagnacht 16/17 september is het schip verhaald naar Delfzijl voor de proefvaart op de Eems die op 19 september w erd gehou­ den. Na de overdracht vertrok de UAL Africa

Een dubbeldoop komt niet zo vaak voor, maar op 9 september werden in de Nieuwe Vissershaven in Harlingen tw e e schepen van Abis Shipping kort na elkaar gedoopt. Doopvrouwe van de Abis Bordeaux was Els van den BergVerouden, echtgenote van W.A. van den Berg, en van de Abis Bremen Juliette de Bruin, partn erva n C.H.A. Collee. Beide heren zijn commissaris van Abis Shipping Company. De Abis Bordeaux (bouwnummer HDFS200825, imo 9545039) werd op 22 juni 2010 te w ater gelaten bij Hangzhou Dongfeng Shipyard en op 20 april opgeleverd aan Beheer ms Abis Bordeaux. Via het Panamakanaal w erd de reis naar de thuishaven Harlingen gemaakt. Het casco van de Abis Bremen (bouwnummer 108, imo 9612533) werd gebouwd bij Partner Sp zoo in Stettin en kwam op 11 mei gesleept door de mslb Taucher 0 ’W ulff 5 in Harlingen aan om te worden afgebouwd. Dezelfde sleepboot leverde op 20 juli ook het casco van het zesde en laatste schip van de serie, de Abis Breskens (bouwnummer 109, imo 9612545, te w ater gelaten op 23 mei), af in Harlingen. De belangrijkste gegevens van de Abis B-schepen zijn: tonnages 2978 bt, 1384 fit

Opleveringen UAL Africa De UAL Africa (bouwnummer 760, imo 9529243) werd op 23 september in Delfzijl ge­

De UAL A frica met de opvallende nieuwe boeg Ifoto B.H.F. SpruitI

De Abis Bremen (foto G.J. de Boer)

De Stade tijdens de eerste reis in W illem stad/Curagao (foto Kees Bustraan)

en 3900 dwt; afmetingen: L o.a. (1.1.) x B x H (dg) = 89,95 (84,95) x 14,00 x 6,80 (5,35) meter. De voortstuwingsinstallatie bestaat uit een MaK Caterpillar-hoofdmotor, type 8M20C, van 2065 rpk of 1520 kW V O O r een snelheid van 13 knopen. De containercapaciteit is 214 te u . De schepen worden bevracht door Amasus Ship­ ping in Delfzijl.

Stade

•

. J-— — ■— ■

__x *

De A bis Bordeaux (foto G.J. de Boer)

Opleveringen van het type CF 11000 naam imo Uta 9369069 Yepa > Maxima 9369071 Alexia 9369083 Marina 1 9369095 Katharina 9438573 Leandra 9438585 Boris 9511636 Elvira 9511648 Rotes Kliff 9535591 Jork 9535606 Wenningstedt 9535618 Stade 9535620

bnr. 567301 567302 567303 567304 567305 567306 567307 567308 567309 567310 567311 567312

Op 26 juli 2010 werd de Stade (bouwnummer 567312, imo 9535620) door Damen Shipyards Yichang Co. overgedragen aan Eckhoff GmbH & Co KG, Jork, die het schip onderbracht bij Stade BV, St.John's/Antigua. Het schip was op 26 oktober 2010 te w ater gelaten. De Stade vertrok begin augustus voor de eerste reis van Shanghai naar Brazilië. De CombiFreighter 11000 meet 7878 bt, 3939 nt en 11.105 dwt. De afmetingen zijn: L. o.a. (I.l.) x B x H (dg) = 145,63 (138,62) x 18,29 x 10,30 (7,40) meter. Dit type heeft twee ruimen met tussendekken: ruim I 5370 m3 of 189.640 cft, ruim II 9420 m3 of

opdrachtgever Uta Schiffahrts GmbH, St.John's/Antigua Maxima Shipping C.V., Willemstad/Curaçao Alexia Shipping C.V., Willemstad/Curaçao M M S Marina 1, St.John's / Antigua Intersee, Haren/Ems Intersee, Haren/Ems CV SO Boris, Rotterdam / St.John's CV SO Elvira, Rotterdam / St.John's Eckhoff GmbH & Co KG, Jork/St.John’s Eckhoff GmbH & Co KG, Jork/St.John’s Eckhoff GmbH & Co KG, Jork/St.John’s Eckhoff GmbH & Co KG, Jork/St.John’s

oplevering 5-feb-2007 5-jul-2007 3-ja n-2008 8-aug-2008 20-a ug-2008 19-dec-2008 -rnei-2010 -mei-2010 30-jun-2010 30-nov-2010 31 jan 2011 31 jul 2011

332.664 cft, totaal 14.790 m3 of 522.304 cft. De containercapaciteit is 302 teu in de ruimen, 369 teu op de luiken, totaal 671 teu, waarvan zestig met reeferaansluitingen op dek. De tw e e dekkranen aan stuurboord hebben een SWL van elk 80 ton tot 14 meter, 60 ton op 19 meter, 40 ton op 26 meter en 32 ton op 34 me­ ter, in tandem maximaal 160 ton. De voortstuwingsinstallatie bestaat uit een MaK-hoofdmotor, type 9M32, van 5870 rpk of 4320 kW, op een verstelbare schroef met een diameter van 4200 mm voor een snelheid van 14 knopen. De boegschroef heeft een vermogen van 650 kW. De bunkercapaciteit is 635 m3 HFO en 60 m3 MGO. Aan boord is accommodatie voor veer­ tien personen. De Stade is de twaalfde en laatste CombiFreighter 11000 die vanaf fe b ru ­ ari 2005 door Damen is opgeleverd.

cember en oplevering in juli 2012. De Athena en Artemis behoren met een totaal geïnstaI leerd vermogen van 24.650 kW tot de sterkste zelfvarende snijkopzuigers van de wereld. De belangrijkste gegevens van deze baggervaartuigen zijn: 7812 bt en 2344 nt, L o.a. x B x H (dg) = 131,50 x 27,80 x 9,00 (6,60) meter. De maximale baggerdiepte is 32,4 meter. De Athena en Artemis zijn voor baggerwerk in­ zetbaar tot 15 mijl uit de kust of 20 mijl uit de haven en bij een golfslag van minder dan 2,5 meter zelfs nog verder. De diameter pijplei­ ding is 1000 mm. De energievoorziening is die­ selelektrisch (binnenboord baggerpompen 2x 5000 kW, onderwaterbaggerpomp 5000 kW en maximum snijkopvermogen 7000 kW). De snel heid is 10,8 knopen. Aan boord is a ccom m o­ datie voor vijftig personen.

Athena

Stornes

IHC Merw ede heeft de zelfvarende snijkopzuiger Athena (bouwnummer 1261, imo 9548603) opgeleverd aan Van Oord. De Athena werd op 12 februari in Kinderdijk te w ater gelaten. Bij IHC Merw ede in Kinderdijk is momenteel de identieke Artemis (bouwnummer 1262) in aan­ bouw w aarvoor de kiel w erd gelegd op 22 de­

Het nieuwe flexibele vaIpijpschip Stornes is op 24 september aan de Wilheiminakade in Rotterdam gedoopt door m evrouw J. van Von­ no, echtgenote van oud-commissaris W. van Vonno. De Stornes (bouwnummer YR02007215, imo 9549035) werd op 25 maart 2006 be­ steld bij Yantai CIMC Raffles Offshore Co. Ltd.

De Athena tijdens he t passeren van de H e f in Rotterdam op 22 septem ber

De Stornes kw am op 22 septem ber in Rotterdam aan

waarna op 10 januari 2008 het eerste staal werd gesneden. De kiel werd gelegd op 18 november 2008 en de tew aterlating vond plaats op 20 augustus 2010. De Stornes werd op 16 juni opgeleverd en is met een laadcapaciteit van 27.000 ton na de Tertnes en Nordnes het derde en grootste flexibele valpijpschip in de Van Oord-vloot. Het DP2-schip w ordt inge­ zet in de olie- en gasindustrie voor de zeer accurate bescherming van onder andere pijp­ leidingen en kabels tot een diepte tot 2000 meter, maar de Stornes is ook inzetbaar als zelfladende en -lossende bulkcarrier met zes ruimen. Een ruim is ingericht voor de stenen stortinstallatie met een capaciteit tot 3000 ton per uur en de ROV. De gegevens van de Stor­ nes zijn: 19.950 bt, 31.640 dwt, L o.a. x B x H (dg) = 175,00 x 26,00 x 14,50 (10,67) meter. Het schip w o rd t voortgestuwd door twee hoofd­ motoren van Rolls-Royce Marine A/S Dep. Engines-Bergen, type B32:40L8P met een ver­ mogen van 8000 kW op tw e e schroeven voor een snelheid van 14,7 knopen. De drie boeg­ schroeven in tunnels hebben een vermogen van 3x 1500 kW en de tw e e intrekbare roer­ propellers 2x 2200 kW. De bunkercapaciteit is 1137 m3 HFO en 620 m3 MDO. Aan boord is a c ­ commodatie voor 56 personen.

Bureau Veritas Marine Nederland Nationaal netwerk van 2 vestigingen (Rotterdam en Groningen) en 60 medewerkers. Leveringsprogramma: ontwerp beoordeling, evaluaties, inspecties en certificering. Activiteiten in scheepsbouw, scheepvaart en offshore industrie.

Vestiging Rotterdam Vissersdijk 223 - 241 3011 GW ROTTERDAM

u

A V E R ITA

POSTBUS 4600 3000 BA Rotterdam Tel. 0 1 0 -2 8 2 26 66 Fax. 010-241 10 00 Vestiging Groningen Marcellus Enantslaan 1A 9721 TK Groningen Tel: 0 5 0 -3 1 2 07 56 Fax: 0 5 0 -3 1 4 14 64 Bekijk ook onze website

www.veristar.com .

MOVE FORWARD WITH CONFIDENCE BureauVeritas

ij»

Sea Foxtrot Seacontractors in Vlissingen heeft een tw e e ­ de Shoalbuster 3209 aangeschaft die op 15 september in Vlissingen aan de Piet Heinkade door Marieke van Beek Sea Foxtrot (bouwnummer 571651, imo 9605449) werd gedoopt. Het casco, dat op 12 november 2010 bij Da­

De Noble Globe Trotter I b ij Huism an Equipm ent in Schiedam

Noble Globe Trotter Op 1 oktober is in Schiedam het boorschip Noble Globe Trotter I (bouwnummer M 4001, imo 9540845) gedoopt door m evrouw G. Shar­ pe, echtgenote van Peter Sharpe van Shell. Het nieuwe boorschip w as op 19 juli in de W iltonhaven aangekomen om door Huisman Equipment te worden uitgerust met een boor­ toren. De 34.114 bt metende Noble Globetrot­ ter I is op 18 mei opgeleverd door STX Dalian (STX Offshore & Shipbuilding Co. Ltd.) aan Noble GT Holding LLC, Monrovia voor Noble Drilling U.S. LLC in Sugar Land (Texas). Bij de­ zelfde w e rf is ook de Noble Globetrotter II in aanbouw die in 2013 w o rd t opgeleverd. Beide boorschepen zijn gebaseerd op het ontwerp van het Huisman Huisdril! 12000 boorschip. Dit type kan boren tot ruim 3000 meter onder de zeespiegel en vanaf de zeebodem tot 13.000 meter diep. De DP3-boorschepen zijn 189 me­ ter lang, 31 meter breed en hebben een diep­ gang van 8 meter. Zij hebben een draagver­ mogen van 18.000 ton. Aan boord is a cc o m ­ modatie voor 180 personen. Voor beide sche­ pen is een tienjarig contract afgesloten met Shell. De multipurpose-boortoren voor de N o­ ble Globetrotter II is op dit moment in produc­ tie in de nieuwe 66 meter hoge, 57 meter bre­ de en 59 meter lange Huisman-productiehal

men Shipyards Kozle Sp zoo in Kedzierzyn-Kozle als bouwnumm er 1161 te w ater werd gela­ ten, kwam op 31 januari achter de mslb Zeus in Dordrecht aan waarna de w erkboot in Hardinxveld is afgebouwd. Als bouwnummer 571651 werd op 2 augustus de proefvaart ge­ houden in Rotterdam Europoort. De gegevens zijn: 327 bt, 98 nt, afmetingen: L o.a. (I.l.) x B x H (dg) = 32,27 (30,00) x 9,35 x 4,40 (3,40) meter. De Shoalbuster 3209 w o rd t voortgestuwd door twee Caterpillar-hoofdmotoren, type 3512BTA/C, totaal vermogen 3344 rpk of 2460 kW, op twee schroeven in straalbuizen voor e e n tre kkra c ht va n 49,3 to n.

met een hijsvermogen van 1200 ton. Deze hal werd op dezelfde dag eveneens gedoopt en w el door m evrouw J. Robertson, Executive Vice President van Noble Corporation.

De Sea Foxtrot is van het type Shoalbuster 3209 (foto M. Coster)

Verslag Door G.J. de Boer

Zien en beleven ning Scheepvaartm useum

Met koningin Beatrix als eregast vond op zaterdagavond 1 oktober de officiële heropening plaats van Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. De vorstin kwam met haar privéjacht De Groene Draeck aan bij het museum, waar ze twee tentoonstellingen be­ zocht. Ook de andere 700 gasten arriveerden via het water voor het evenement. De volgende dag was het prachtige museum weer open voor publiek. Bezoekers konden niet alleen het gerenoveer­ de museum en de nieuwe tentoonstellingen bezoeken, maar ook de Clipper Stad Amsterdam bezoeken die speciaal voor de ope­ ning voor een dag aan de steiger van het museum was afgemeerd.

Het Scheepvaartmuseum is vanaf 1973 gevestigd In 's Lands Zeema­ gazijn, één van de grootste gebouwen uit de Gouden Eeuw in A m ­ sterdam dat in 1656 w erd gebouwd door stadsbouwmeester Daniël Stalpaert als pakhuis van de Amsterdamse oorlogsvloot. Ruim 350 jaar later is het Zeemagazijn nog altijd een indrukwekkend en karak­ teristiek gebouw dat als het ware maritieme geschiedenis ademt. Het Scheepvaartmuseum is in de periode 2007-2011 ingrijpend ver­ bouwd en aangepast aan de wensen van de moderne museumbe­ zoeker. Ook zijn er nieuwe ruimtes ingericht voor vergaderingen, bij­ eenkomsten en feesten. Tijdens de renovatie heeft de binnenplaats, het Open Pleyn, een nieuwe glazen overkapping gekregen. Geïnspi­ reerd door een w indroos die op oude zeekaarten voorkomt, ont­ wierp architect Laurent Ney een zelfdragende constructie met hon­

derden stukken glas in een metalen frame. Hierdoor kreeg de binnenplaats een totaal nieuwe functie als centraal plein en als evenementenlocatie. Het overdekte Open Pleyn is bovendien een prachtige locatie voor grote diners en feesten, met een capaciteit (tot 1000 gasten) die uniek is voor Amsterdam. Vanaf het vrij toegan­ kelijke Open Pleyn kan de bezoeker makkelijk zijn w eg vinden, niet alleen naar de tentoonstellingen en attracties, maar ook naar de bi­ bliotheek met 40.000 boeken van na 1850 (de oudere collectie ligt in depot), het restaurant Stalpaert met uitzicht op de terrassen aan het w a te r en de museumwinkel Het Pakhuys. De restauratie, die van kap tot kelder € 58 miljoen euro kostte, w erd gefinancierd door twee ministeries. Vermeldenswaard is dat voor de unieke overkapping liefst zeventig vergunningen nodig waren omdat het Zeemagazijn

Gerrit de Boer is redacteur van SWZ Maritime en be­ kend schrijver van maritieme boeken

een Rijksmonument is. M e t de nieuwe aanpak van de presentatie w as nog eens een bedrag gemoeid van € 17,5 miljoen dat het muse­ um bij 36 bedrijven, tw a alf fondsen en meer dan 200 particulieren bijeengebracht heeft.

Beleven Na de komst van de replica van het VOC-schip Amsterdam in 1991 is het museumpubliek veranderd: meer gezinnen en meer scholen. Het w as een van de redenen voor de vernieuwingsoperatie, die wel lan­ ger duurde dan oorspronkelijk gepland, maar van de drie te renove­ ren Amsterdamse musea sloot het Scheepvaartmuseum als laatste de deuren en opende die w ee r als eerste. In het drastisch gereno­ veerde museum is nog steeds veel te zien, maar nu ook van alles te beleven. De presentatie is grondig aangepakt. Nieuw is de attractie De Zeereis, een heel bijzonder en spannend virtueel avontuur op zee. De bezoeker ziet een evenbeeld van Michiel de Ruyter die in het Zeeuws barse bevelen geeft aan het begin van de reis. Tijdens de presentatie aan de pers werden op 25 september dertig journa­ listen op instructie van Carlo Boszhard aan het roeien gezet. W a a r­ om het getrek aan de stangen op de video moest, werd aan het eind van de twintig minuten durende zeereis pas duidelijk: op het scherm roeiden de journalisten opeens het Oosterdok over, naar het muse­ um. Eenmaal buitengaats zijn de opvarenden -bezoekers van het Scheepvaartm useum - al snel verwikkeld in zeeslagen en worden zij aangevallen door schepen uit verschillende eeuwen tegelijk. Het gaat allemaal snel en flitsend, de bezoekers komen ogen te kort. Ondertussen is hun schip dan al in een storm verzeild geraakt en beleeft men op realistische wijze de torpedering van de Tubantia op 16 maart 1916.

Tentoonstellingen De collectie is nu in thema's onderverdeeld, met in totaal elf ten-

De co llectie globes is w ereldberoem d

toonstellingen over hoe de walvis door de eeuwen heen veranderde van bejaagd monster in bedreigde diersoort, de Gouden Eeuw, de moderne haven van Amsterdam met een spectaculaire, twintig me­ ter lange maquette van het hele havengebied tussen Amsterdam en IJmuiden. Voor de allerkleinsten is er de voorstelling Matje & Roos­ je en Circus Zee, een magische zeereis. In zeven objecttentoonstellingen zijn de opvallendste stukken uit de collectie van Het Scheep­ vaartmuseum geëxposeerd. Op de eerste verdieping staan 74 van de 1800 scheepsmodellen die het museum bezit. Er w ordt niet meer zo veel mogelijk getoond, maar een selectie. Elk museumstuk vertelt zijn eigen verhaal en nodigt de bezoeker uit om op zoekte gaan naar details, interactief en persoonlijk. Iedereen kan zelf bepalen hoeveel informatie hij oproept. Daarmee w o rd t het museumbezoek een spannende en emotionele ontdekkingstocht door vijfhonderd jaar maritieme geschiedenis. De attracties, tentoonstellingen en twee schepen (de Amsterdam en Christiaan Brunings) maken een bezoek aan Het Scheepvaartmuseum tot een inspirerende belevenis voor jong en oud. Amsterdam heeft er een prachtig museum bij dat zich kan meten met de andere gerenommeerde maritieme musea in de wereld.

Info: w w w .hetscheepvaartm useum .nl. Zie voor m eer foto's en een film pje over h e t museum ook w w w .sw zon line .n l. or de unieke overkapping van het Open Pieyn w aren m aar lie fst zeventig vergunningen nodig

Huisman zoekt Naval Architects/Marine Engineers “ Our technology makes it possible, our people make it happen”

Huisman Equipment in Schiedam is een internationaal erkend bedrijf met ruime ervaring in het ontwerpen en bouwen van zware constructie-installaties voor ‘s werelds grootste offshore bedrijven. Onze producten zijn onder te verdelen in kranen, boor- en pijpleginstallaties en lieren. Om de integratie van deze systemen in schepen en offshore platformen zo efficiënt rnogelijk te maken zijn wij recent met een nieuwe scheepsbouwkundige afdeling begonnen. Tegenwoordig biedt Huisman niet alleen equipment aan maar ook het ontwerp van schepen waar deze equipment op geplaatst kan worden. Direct vanaf concept gaat de ontwikkeling van de equipment (hand in hand) samen met het ontwerpen van het schip. Deze aanpak leidt tot een heel compact en zeer geoptimaliseerd ontwerp. Vanwege deze nieuwe ontwikkeling zijn we op zoek naar een aantal nieuwe collega’s met achtergrond in scheepsbouwkunde en marine systemen.

www.huismanequipment.com

Jfuism an

Maritieme prijzen

Chris van Hooren is voorzitter van de Timmersstichting

Door ir. C.M. van Hooren

Tien jaarTimmersprijs In 2001 vond het eerste Timmers-ontwerperscongres plaats hij Van der Giessen de Noord in Krimpen aan den IJssel en op woensdag 15 juni 2011 het tiende bij Damen Shipyards in Gorinchem. Dit nummer van SWZ Maritime bevat samen­ vattingen van de presentaties zoals gegeven op dit jubileumcongres. Maar eerst een korte terugblik. De Nederlandse scheepsbouw had het in de jaren negentig moeilijk, maar w is t zich door specialisatie goed staande te houden. Speciali­ satie kan alleen succesvol zijn w anneer het ontwerp op ingenieuze en innovatieve wijze optimaal op de door het schip te vervullen taak w o rd t afgestemd. De inbreng van de ontw erper is hierbij cruciaal. In die tijd w aren de Nederlandse ontwerpers veelal op de achter­ grond actief. Door de ontwerpers meer naar buiten te laten treden, zouden ze elkaar extra kunnen inspireren en tevens hun belangrijke rol voor de specialistische Nederlandse scheepsbouw kunnen on­ derstrepen. Een door Wim Timmers opgerichte stichting wilde hier verbetering in brengen middels een jaarlijks te houden ontwerperscongres met een daaraan verbonden prijs. Samen met de VNSI heeft het bestuur van de stichting inmiddels tien ontwerperscongressen georganiseerd. Op basis van de schrif­ telijke inzendingen en de presentaties op het ontwerperscongres werd ieder jaar de VNSI-Timmersprijs toegekend. Alle jaren heeft

Tijdens h e t tiende ontw erperscongres ontvingen alle oud-w innaars een gedenkpenning

het congres gastvrijheid genoten binnen de inspirerende omgeving van bedrijven die actief zijn op maritiem gebied. Dank daarvoor! Thans dringt zich de vraag op of het streven van de stichting succes heeft gehad. Ik ben van mening dat dit zeker het geval is. Tijdens tien congressen hebben vijftig, doorgaans jonge, ontwerpers boei­ end verteld over hun innovatieve werkzaamheden. De inzendingen waren immer zeer divers en van hoog niveau. Het was voor het be­ stuur van de stichting dan ook niet altijd makkelijk een winnaar aan te wijzen. Het hoge niveau en diversiteit van de inzendingen moge wederom blijken uit de samenvattingen van de verschillende bijdragen aan het tiende congres in dit SWZ-nummer. Daarin ontbreken helaas de presentaties van Sjoerd Wille (TU Delft/Shell) en Maarten Nijland (Wartsila) omdat de betrokken bedrijven, in verband met ve rtro u w e ­ lijke elementen in de betreffende onderzoeken, publicatie niet op prijs stelden. De presentatie van Sjoerd Wille handelde over een door hem ont­ wikkeld mathematisch model voor de interactie van drijfijs met af­ gemeerde, conische offshore-constructies. Inzicht in deze interac­ tie is van belang gezien de toenemende ontwikkelingen op olie- en gasgebied in diepe polaire wateren. De presentatie van Maarten Nijland (Wartsila) handelde over ver­ schillende verbeteringen in het ontwerpproces van straalbuisschroeven w aa rd oo r beter dan voorheen de maximaal haalbare prestatie kan worden gerealiseerd. De jury heeft de inzendingen van Ma uk Tilanus en Bart van Oers ge­ nomineerd voor de VNSI-Timmersprijs 2011. Deze w o rd t tijdens het Maritime Aw ards Gala op 3 november aan de uiteindelijke winnaar uitgereikt. Na het tiende ontwerperscongres heeft W im Timmers te kennen ge­ geven zijn inbreng in en bijdrage aan de Stichting te zullen beëindi­ gen. Op deze plaats wil ik Wim, mede namens alle deelnemers aan de tien congressen en het bestuur van de Stichting, zeer bedanken voor zijn bijdragen. Het doet me groot genoegen te kunnen melden dat het bestuur van de stichting heeft besloten haar activiteiten te continueren. W ellicht gaat de uitvoering van de ontwerperscongressen op een andere wijze plaatsvinden. De daaraan verbonden prijs blijft evenwel naar de heer Timmers w orden vernoemd.

Door W. Shi, Msc

Real "ime Testing Onboard a Dredger H o w Dynam ic Load Influences Fuel Consum ption and N O x Emission The shipping industry faces more and more stringent environmental and emission regulations. One of the factors that may influence fuel consumption and NOx emis­ sion is a vessel's dynamic load. Therefore, for the first time ever, realtime tests were conducted onboard a trailing suction hopper dredger to uncover the dynamic load's impact and to use this knowledge to meet the demands of future regulations.

W h a t is the price of transportation? In terms of cost/profit ratio, shipping is the cheapest (financially) and cleanest (environmental­ ly). However, this is only half of the truth. Shipping consumes more energy than its competitors and has a big environmental impact. Be aware th a tth e shipping industry, in particular engine manufactu­ rers, faces increasing pressure to develop solutions that comply with existing and ongoing emissions regulations. In addition, follo­ wing the automobile industry, future emission regulations may also take into account a ship's operational profile, in w hich the impact from dynamic load would be included. To uncover the impact of dynamic load on fuel consumption and N 0 x emission, a joint research project is being carried out onboard a trailing suction hopper dredger by M i l Holland and TU Delft. For the first time, extensive and complete measurements of the entire ener­

gy system of a trailing suction hopper dredger have been taken real time onboard, allowing f o r th e impacts of dynamic load to be un­ covered. W hen operating a tth e constant nominal engine speed, during tra n ­ sient operations, the fuel supply system can follow the dynamic load to the engine, but the air supply system's performance delays. As a consequence, dynamic load has minor influence on the fuel con­ sumption, but does impact the N 0 x emission, as shown in figure 1. During acceleration, specific N 0 x emission is lower, w here during deceleration, specific N 0 x emissions are higher. Effectively, the im­ pacts from dynamic load are neutralized. When compared to the equivalent steady state operation, it consumes a similar amount of fuel and emits a similar amount of N 0 i as shown in figure 2. The important message is that in the application of constant engine

Figure /. Fuel consum ption and NOx em ission in tran sient operations (constant engine speed)

Wei Shi is een PhD kandidaat bij de TU Delft, 3mE, SDPO met onderzoek naar 'fuel consumption and exhaust emission conditions from ships in dy­ namic operations'. Hij werkt ook in R&D als projectleider bij MTI Holland BV, waar hij zich bezighoudt met de dynamiek van de installaties aan boord van baggerschepen

: ISO ,1 » » m

O

«tynsmiE

ito K fy tl« !*

(Hfnams

« r a d y tla K f

Figure 2. Comparisons o f to ta l consum ed fu e l and air, em itted NO Iconstant engine speed)

speed, dynamic load has only limited impact on the total consumed fuel and air and the total emitted NO X . Figure 3 shows specific fuel consumption and NOy emissions when operating with dynamic loads at variable engine speed. Equivalent to the operations with constant engine speed, the dynamic load again has minor impact on the fuel supply system. However, it now leads to completely different NOx concentrations in the exhaust gas and less air supplement, resulting in more pow er specific NOx emis­ sion. Remarks: due to incomplete measurements, the impact of dynamic load on fuel consumption and NO^ emission with variable engine speed cannot be exactly quantified from figure 3. Indications are very clear that, in terms of N 0 < emission, the power train with con­ stant engine speed (for instance the diesel-electric driven system) will outperform a pow er train with variable engine speed (for in­ stance the diesel direct driven system). W e developed a first principle simulation model specifically for a trailing suction hopper dredger. The block diagram is given in figure 4. Being matched and validated by the extensive dataset collected from onboard measurements, it is capable of predicting the fuel consumption and NOi emission from various operational profiles. An important feature of the developed computer model is the modu­ lar structure. By improving existing subsystems with new versions,

m

and/or adding/reducing subsystems, it can be implemented to other energy system arrangements of different ship types, predicting the fuel consumption and exhaust emissions (or testing the feasibility of new strategies on fuel saving and exhaust emission reductions). Its application is therefore not limited.

Figure 4. B lock diagram o f the firs t prin cip le sim ulation m odel

.

SB * r

\ 3 4m

r~

% Figure 3. Fuel consum ption and NO em ission in dynam ic operations (variable engine speed)

Door Ir. B.J. van Oers

Improving the Early Stage Design of Service Vessels A Packing-Based Approach Over the past decades, Dutch maritime industry has specialised successfully in the design, production and operation of service vessels. These vessels, such as dredgers, frigates, and crane ships, perform demanding operations at sea using large and complex systems. Designing a service vessel so that it is competitive is not straightforward, however. The packing-based design approach in this ar­ ticle intends to help increase competitiveness by creating more 3D ship de­ signs, with more detail, at much less effort.

To be of value, a service vessel must have the follo wing characte­ ristics. Firstly, the ship has to have the relevant systems, both those required to perform the mission, such as a large crane or drilling derrick, as w ell as a multitude of support systems, such as for pow er generation and distribution. Secondly, systems must be inte­ grated in a coherent ship configuration so that they fit and w ork correctly, a crane’s position, for instance, should not interfere with flight deck operations. Thirdly, the whole ship’s performance, in terms of for example stability, buoyancy, speed, and sea-keeping, must enable the use of the ship’s systems in the required environ­ ment, such as allow drilling operations until sea state 5. Furthermore, the naval architect faces many options during the ear­ ly design process of a service vessel. For example, multiple systems may be suitable to fulfil part of the mission, systems can have dif­ ferent positions in the ship and, lastly, one can choose (within owner-defined limits) the required performance the ship should

have. These options, in turn, give rise to a large number of alterna­ tives, some of w hich will be interesting, others less so. Investigating these alternatives thoroughly is important, as a suitable com bin­ ation of systems, configuration and performance should help ensure the service vessel is competitive. Unfortunately, such a thorough investigation is currently prohibi­ tively time-consuming, for tw o reasons. First, predicting the ship's performances requires appropriate input and means one must first choose systems and create a ship configuration, a process that re­ quires quite some human effort. In addition, the process of choosing systems, creating a configuration and predicting performances must be repeated for every alternative of interest, w hich greatly in­ creases human effort. As a result, naval architects currently consi­ der only a a small number of alternatives and resort to assumptions and rules-of-thumb to make up for the limited numbers.

Figure 1. D ifferent ob je ct types used to re presen t ship system s

Bart van Oers werkt als naval architect bij de Defensie Materi eel Organisatie (DMO) en is verantwoordelijk voor de ontwik­ keling van conceptontwerp-tools voor marineschepen en het implementeren daarvan in het verwervingsproces

Figure 2. O bjects pa cke d inside the positioning space

The Packing Approach The design approach presented in this short article offers naval ar­ chitects the means to vastly increase the number of alternatives by reducing the effort to generate them (refer to [1] for details). This should enable a more thorough investigation of interesting combin­ ations of systems, configurations and performance levels during the early stage design of service vessels and, in turn, might help naval architects to design more competitive service vessels. The design approach (shown in figure 4) consists of a search algori­ thm that, in combination with a packing-based parametric ship des­ cription, searches for designs that comply with feasibility require­ ments (such as the ability to float upright). When successful, it can automatically generate a large number of feasible, three-dimensio­ nal ship configurations from w hich the naval architect can select those deemed most suitable. The approach is perceived to have tw o main benefits. Through au­ tomatically generating a large set of three-dimensional configurati­ ons, one can study a broad range of different options thoroughly, that is, by actually choosing systems, creating a configuration and predicting its performances. Secondly, ensuring the designs are feasible allows the naval architect to focus on identifying and set­ tling trade-offs between conflicting features of the design, regard­ less of w he th er these are systems, configurations or performance levels (note, the process to investigate and select a design is not discussed; re fe rto [2] for details). The packing approach uses six object types to describe the ship; envelope, subdivision, hard, soft, free space and connection (see figure 1 for some examples). Input parameters from the search algo­ rithm, combined with human input, determine the objects' shape and size, position and weight. Envelope and subdivision objects are straightforward, they repre­ sent the ship’s hull, superstructure, decks and bulkheads. Hard ob­ jects represent those systems that cannot change shape w ithout loss of function, for example a gas turbine or drilling derrick, while soft objects represent systems that can change shape, for example, a fuel tank or accommodation area. Free space objects provide a free space around other systems, to mimic the working area of a crane or the firing arc of a gun, for instance. Lastly, connection ob­ jects represent large connections between the ship’s systems, such as the air intakes and exhausts of the propulsion plant, as well as transport routes. The set of objects describing the ship is packed into a box-shaped

Figure 3. Two o f the ship types the pa cking approach has been applied to: d rill ships and frigates

positioning space - larger than the ship’s dimensions - (see figure 2). The use of this box illustrates the heritage of the parametric ship description. It was derived from a w ell-know n class of mathemat­ ical problems: 'packing problems' (re fe rto [3] for an overview). A simple set of overlap rules ensures a coherent configuration. Overlap management changes the objects' shape and position to enforce the overlap rules. It follows a fixed, user-defined packing sequence. Packing continues until all objects are placed, or until an object fails to find a suitable position. W hen all objects are packed successfully, performances are pre­ dicted (such as initial stability) and converted into objectives and constraints. The resulting configuration is stored together with the performance data, while the objectives and constraints are used by the search algorithm to alter parameter values in the search for new configurations that comply with feasibility requirements. The packing approach has three key features. First, it can alter the entire ship configuration, that is, shape and size of hull and super­ structure, and the arrangement of systems, to investigate a wide range of designs w ithout human interaction. It can also describe ships with a variable packing density, w hich is needed to handle both w eight-driven and space-driven ships, as well as spacious ships with improved performances (for instance, the enlarged ship concept). Furthermore, the packing approach is re-useable, and w as applied to frigates, mine-counter-measure vessels, and drill ships (see figure 3). Refer to [1] for details.

Investigating Ship Configurations The search algorithm NSGA-II (see [4]) repeats the packing process thousands of times to search for feasible configurations (figure 4). The constraints used by NSGA-II concern the basic feasibility re­ quirements: all systems fit and work, and the entire ship floats up­ right in stable condition with limited trim, has sufficient reserve

r&i

TOGETHER WE CREATE THE BEST CONDITIONS!

H tiC l n t t *

Striving for the best solution for propulsion had been our goal fo r almost 40 years.

Our product range includes efficient, easy maintenance products from well reputed manufacturers, and a comprehensive basic stock. Highly qualified engineers and ship's mechanics are at your service.

RRHK

Hamilton

We have excellent working relations with our suppliers so that we can keep our promises. This will assure you o f the best thought solutions and excellent after-sales service. A vast number o f ship owners, shipping companies, shipyard and outfitters are therefore our permanent customers.

w e tfz lc tft

AfORtS

1

AMW-MARINE

CONSULTING - SALES - COMMISSIONING - STOCKIST • MAINTENANCE - SERVICE

AMW-MARINE-Veersedijk 99-3341 LL Hendrik-ldo-Ambacht - N L -T.+31 78 681 0100-F.+31 78 681 [email protected]

MERWEDE Onze technologie heeft ons marktleider gemaakt. Nieuwe technologie gaat ervoor zorgen dat we dat blijven. Die uitdaging ligt er voor jou bij IHC Merwede. M e d e d o o r onze g ro e ie n d e o rd e rp o r te fe u ille zijn w ij v o o r versch illen de business u nits o p zoek n aa r h o o g o p g e le id e technici. W ij zoeken o n d e r andere: • Structural engineer • Senior/lead engineer • System engineer * Global sales manager W e rk e n bij IHC M e r w e d e b e te k e n t w e r k e n aan g ro o ts e proje cte n . W e zijn w e r e ld m a r k t le id e r in de b o u w van gespecialiseerd b a g g e rm a te ria a l en co m p le x e c u s to m -b u ilt-o ffs h o re s c h e p e n . Vele to n n e n staal die d o o r de kennis en k un de van onze m e nsen t o t leven kom e n. W e b o u w e n e ch ter n ie t alleen schepen, m a a r o n tw ik k e le n o o k h o o g w a a rd ig e q u ip m e n t v o o r die schepen en c o m b in e re n en in te g re re n d it w a a r relevant. Z o n d e r de bijdrage van onze m e n s e n - hoe klein s om s o o k - r o lt e r geen schip van de helling af. En die bijdrage w o r d t bij IHC M e r w e d e g ro o ts b e lo on d. Kijk voor meer informatie over bovenstaande vacatures en andere vacatures op onze site.

The technology innovator.

W W W . î h C jO b s •IT!

I

tw itter.co m /ih cjo b s

O u te r loopT N a v i I H irW iecr r t m t s w a re n

p t ik f s ï

qflP

'HPI

Ifrp w

RHf

MP

u r ti l J h * l * u 4 tf t t t f 4 I M « m i l l

Figure 4. O verall p roce ss: n a va l a rch ite ct steers search proce ss using a double loop

buoyancy to cope with damage due to flooding and meets speed and endurance requirements. Only a single objective is used: pack­ ing density, to generate relatively compact ship configurations. When successful, the search process finds a large and diverse set of ship configurations, all of w hich meet feasibility requirements. The naval architect uses the designs to investigate the many opti­ ons, for instance, the impact of hull shape on required fuel capacity and the impact of warship payload on displacement (see figure 5).

Increasing Competitiveness In conclusion, the packing-based ship description, combined with the search algorithm, described in this short article can successful­ ly generate a large set of service vessel designs that differ with resp e c tto their systems, configuration and performance. The naval architect can use this set to investigate thoroughly a broad range of alternatives early on in the design process of service vessels, before settling upon a smaller set of suitable - and hopeful­ ly more competitive - alternatives w orthy of more detailed investi­ gation.

Figure 5. Investigating options: im p a ct o f h u ll type on fu e l ca p a c ity (Itopj and im p act o f w arship pa yload on ship displacem ent (bottom j

R eferences

1. Van Oers, B.J., A packing approach for the early stage design of service vessels, Ph.D. thesis, Delft University of Technology, 2011 (submitted). 2. Van Oers, B.J., Stapersma, D. and Hopman J.J., Issues when selecting naval ship configurations from a Pareto-optimal set, 12.th AIAA/ISSMO Multidisciplinary Analysis and Optimization Conference, Victoria, Canada, 2008. 3. Dyckhoff, H., A typology of cutting and packing problems, Eu­ ropean Journal of Operational Research, 44/2, pp. 145-159, 1990. 4. Deb, K., Pratap, A., Agarwal, S. and Meyarivan, T., A fast and elitist multi-objective genetic algorithm: NSGA-II, IEEE Trans­ actions On Evolutionary Computation, 6/2, pp. 182-197, 2002.

A c k n o w le d g e m e n ts

The research in this article was carried out in a PhD project at Delft University funded by the Netherlands Defence Academy (NLDA) and supported by the Defence Materiel Organisation (DM0). The author would like to express his gratitude to Douwe Stapersma, Hans Hopman, Robin Brouwer, Marcel Visser, Karel W agner and many others at D M 0, TU Delft, NLDA and GustoMSC f o r th e ir support and contributions.

Door ir. H.M. Tilanus

loating Wind Turbines M odeling of Coupled M otion Behaviour Wind power already produces five percent of the in­ stalled energy in the EU and has been the most instal­ led power generating technology of the last years. Moreover, offshore wind energy has been steadily in­ creasing its share within the wind energy and is po­ tentially the most promising renewable energy sour­ ce. These facts motivate examining offshore wind's future possibilities in the energy field. [1] Caused by a shortage of shallow w ater sites, offshore wind energy is experiencing a trend tow ards deeper water. This trend is pushed by higher and steadier wind speeds and the absence of visual, noise or logistic restrictions. In deeper water, floating offshore wind turbines (FOWTs) become an option, as they will be more economi­ cal at greater depth than a bottom-founded construction. In 2001, a Dutch consortium consisting of TNO, MARiN, Lagerwey and GustoMSC carried out the FloatWind project, w hich determined the boundary conditions and feasibility of floating wind turbines. The project resulted in a design known as Trifloater, presented in­ ternationally. [2] At the moment, a variety of consortia are competing for the best ap­ proach to the new energy area of offshore floating wind. These ef­ forts are encouraged by increasing subsidies, w hich are being granted to FOWT projects. These recent developments made GustoMSC expand its activities in the field. As part of these activi­ ties, a joint development project w as set up together with ECN and MARIN to couple their aero- and hydrodynamic simulation soft­ ware. With this software coupling a tool was created that can be used to, firstly, study the interactions between w ind turbine and floater and, secondly, to make an integrated dynamic design and optimisation of a FOWT. The research presented here is a prelimina­ ry study of GustoMSC as forerunner to the collaborative w ork with ECN and MARIN.

Dynamic Influences

The GustoMSC M lo a te r

Compared to a bottom founded wind turbine, a challenge in the de­ sign of a floating one is caused by the enhanced dynamics, origina­ ting from the interaction between floater and turbine. For the design and analysis of these dynamics, simulation tools, or codes, are used. For land-based turbines aero-servo-elastic codes are used, w hich incorporate aerodynamic, control system and structural-dy­ namic models in a fully coupled simulation. In an offshore environment additional loading is present. This additional loading is intro-

MaukTilanus behaalde een Master in Offshore Engi­ neering bij de TU Delft. Zijn thesis ging over het on­ derwerp 'floating offshore wind' waarvoor hij onder­ zoek deed bij GustoMSC. Hij is nu werkzaam bij Siemens Wind Power.

Two GustoMSC Trifloaters in id e n tica l environm ental circum stances w ith d iffe re n t blade co n tro l algorithm s

duced by w aves and current, and adds a n ew challenge to the modeling. A floating platform also introduces six extra degrees of freedom, w hich must be taken into account in the motion behaviour. These extra degrees of freedom demand for a dynamic coupling between the motions of the support platform, the wind turbine and the mooring system. [3] Besides the extra environmental loading, a FOWT's motion behav­ iour is also influenced by the thrust of the wind turbine. The thrust is caused by a pressure difference between the front and the back of the wind turbine rotor. A typical thrust curve increases with an in­ creasing wind speed up to the point where the rated wind speed is reached; from this point onwards the thrust decreases with increa­ sing wind speed. The latter is a consequence of the pitching of the rotor blades, w hich is done to deliver a constant torque to the gene­ rator and to make sure it is not overpowered. The blade pitch is ad­ justed for w ind speed, and the relative wind speed is dependent on the FOWT's motions. Consequently, the thrust delivered by the turbi­ ne also varies over time as the blade pitch of the turbine changes. These changes in thrust result in non-linear turbine forces, which are exerted on the floater and influence motion behaviour.

turbine model are justified for the modeling of a FOWT's motion be­ haviour and it can be concluded that the combination of a sophisti­ cated hydro package and a less sophisticated aero module gives useful predictions of its motion behaviour. Simulations of the Trifloaters motion behaviour show that the domi­ nant forces on a FOWT are wave induced. Nonetheless, it is ob­ served that the forces exerted by the wind turbine can have distinct effects. One effect of the w ind turbine concerns negative damping it can impose on the FOWT’s pitch motion (not to be confused with the blade pitch action). At wind speeds above the rated wind speed, a pitch motion into the wind of the FOWT leads to a higher relative wind speed. Due to the decline of the thrust curve above the rated wind speed, this higher relative w ind speed results in low erthrust. Consequently, the turbine's thrust does not damp the forward moti­ on, as it does at low er wind speeds, but does the opposite as it de­ creases the resistance. This effect is called negative damping. Both the steepness of the thrust curve and the algorithm controlling the blade pitch have a strong influence on the amount of negative dam­ ping a FOWT can experience. Both the effect of the negative dam­ ping and the influence of the blade control algorithm can be seen in the figure below. Another effect of the wind turbine concerns the gyroscopic mo­ ments that are exerted on the floater. These gyroscopic moments are caused by the spinning o fth e ro to ra n d result in a coupling between the pitch and ya w motion o fth e FOWT. As a FOWT has no stiffness in the y a w direction, this motion must be restrained by the mooring system.

Outlook The developed model gives useful predictions on a FOWT’s motion behaviour and makes it possible to point out design challenges. On the other hand, validation o fth e model w as not possible within the scope of the project and should be done in order to know the extent to w hich it may be used. Furthermore, the addition of elasticity and sophisticated control algorithms should enable designers to explore new interactions between floater dynamics, turbine dynamics and wind turbine controller. As such the collaborative w o rk of Gusto­ MSC, ECN and MARIN will provide an essential tool f o r th e integra­ ted dynamic design of a FOWT.

Modeling Solution By augmenting the hydrodynamic suite AQWA with a module that simulates a wind turbine, a coupled aero-hydro model has been de­ veloped. The wind turbine module does not a c c o u n tfo r elasticity and only basic algorithms are used to control the blade pitch set­ tings. Moreover, it is simplified by using a uniform wind speed over the surface of the rotor, and wind and w aves are aligned.

Model Results Verifications of the developed model with other coupled models show good results. As such, the simplifications used for the wind

R eferences

1. EWEA. "W in d energy - The Facts," Technical report EWEA, 2009. 2. B.H. Bulder, et al. "Studie naar haalbaarheid van en randvoor­ w aarden voor drijvende offshore w indturbines," Nov. 2002. 3. J. M. Jonkman. "Dynamics Modeling and Loads Analysis of an Offshore Floating W ind Turbine," PhD thesis, Colorado State University, 2007.

Door R. Schouten en G. Loeff

The Breathe Concept Econom ic Sustainability » Part 1 Feadship (De Voogt Naval Architects) has designed Breathe, a concept mega­ yacht, in cooperation with Dutch research institute MARIN (Maritime Research institute Netherlands). With its intelligent propulsion concept and systems. Breathe demonstrates that eco-consciousness and economic benefits can ea­ sily go hand in hand. This article discusses the key elements of the Breathe de­ sign concept and provides insight in the technical background of the propulsi­ on arrangement. The second article w ill be published in a future edition of SWZ Maritime and discusses the control system and a system to regenerate wave energy to electricity.

Each year, a different concept design is produced by Feadship/De Voogt. The previous 'Future Feadship' Aeon proved a motor yacht with a minima! effect on the environment is possible. Breathe goes a step further by showing h ow sustainable development, reduced investment costs, reduced fuel consumption and maintenance can all go together. This is an important distinction as surveys consis­ tently s h o w th a t people's concern f o r th e environment cannot be seen in isolation from the economic impact of any decisions they take. Three quarters of people, for example, say that their primary motivation for saving energy is economic, with only a quarter doing so mainly for environmental reasons, Shelton Group [1], The Breathe motoryacht concept embodies several proven and new technologies having the objective to be both eco-conscious, econo­ mic and attractive. It samples w ha t is possible by smartly applying current and near future systems and engineering.

Simplicity Is Key The concept is characterized by simplicity and a minimum of com ­ ponents, reduced energy consumption for both propulsion and hotel loads and at the same time the concept guarantees a higher level of reliability and better engine load. Key design features are a slender fore ship with wave damping aft body to reduce hull resistance and a single shaft contra rotating azimuthing thruster for increased pro­ pulsion efficiency.

Main Dimensions of the Yacht Length waterline Beam overall Draught Maximum speed Cruising speed Range

62.0 m 11.0 m 3.6 m 16 knots 14 knots 5500 NM

Hull Design The main objectives of the hull’s design were: • Accommodate a large propeller to optimise propulsive efficiency. • Reduce resistance, especially at cruising speed, by combining a slenderforeship and wave damping aftbody. • Reducing necessity for appendages minimising related drag. • Reduce stern drag during long ranges. By avoiding flat plate fields in the stern region, the ris k fo r aftbody slamming in anchored conditions is reduced. In case of transom emergence and re-entry into the w ater air is trapped underneath the stern dampening a potential impact avoiding transient or reso­ nant vibrations.

Hull Resistance The hull combines a wave damping aftbody as published by Flamalainen [2] and a slender foreship. The wave damping aftbody

Figure 2. The w ave dam ping aftbody is ch ara cterize d b y a w ide stern, a sternw ards lo c a ­ Figure /. The slen der fore ship and w ave dam ping a ft body reduce h u ll resistance

te d ce ntre-of-bu oya ncy and sm a ll bilge radius in the stern

Ronno Schouten is manager design bij Studio De Voogt. Giedo Loeff is senior projectmanager en teamleider Jachten bij het MARIN.

is characterized by a wide stern, a sternwards located centre-ofbuoyancy and small bilge radius in the stern. The advantage of this aft body is the absence of the typical aft shoulder crest wave, while the deep wave trough and transom waves are smaller compared to more conventional hull forms. Not having the necessity for a stern wedge, or a smaller stern wedge, the transom resistance at typical range speeds when sailing with a 'wet' transom is substantially lower due to a smaller transom immersion improving the range and/or decreasing fuel capacity.

Appendage Drag The main shaft is supported in the gondola while the thruster body and fin have a primary use for steering and course control. This concept gives a considerable reduction of the appendage resistan­ ce compared to a conventional twin shaft tw in rudder arrangement. As indicated in figure 3 the appendage drag due to the absence of the shaft lines is about halved.

Breathe hull and tw o conventional yacht designs. The basis of com­ parison is at an equivalent Froude number range and displacement. Savings of about 25 per cent are achieved up to 16 knots or a Frou­ de number of 0.35.

Propulsion System M ost yachts have tw o propellers for redundancy reasons. Twin pro­ pellers can also transfer more pow er than one (offering higher speeds) and enhance manoeuvrability. Nonetheless, there are downsides to fitting a dual prop system, including the major costs of purchasing and maintenance. The tw o propellers and shaft lines also result in additional resistance. Breathe only has one main prop e lle rth ereb y reducing component costs and decreasing resistance. Reliability is ensured by fitting a large contra-rotating and azimu­ thing stern thruster just aft of the main propeller. This provides the yacht with a speed of up to 12 knots, sufficient for getting home should something happen to the main engine. Moreover, while a conventional twin s cre w yacht will lose all its propulsion capacity in case of fire or damage in the engine room, Breathes main engine and generators are installed in separate w atertight compartments to guarantee constant propulsion.

Figure 3. Due to the absence o f the s h a ft lines, the appendage drag is about halved

Total Resistance The combined impact of the reduced appendage drag and hull de­ sign on the total resistance was compared to tw o reference de­ signs. Figure 4 shows the difference in total resistance between the

Figure 4. The diffe ren ce in to ta l resistance betw een tw o re fe ren ce yachts

Figure 5. Breathe has one main pro p e lle r and a co ntra-ro tating azim uthing stern thru ster

Three different propulsion modes can be selected: • In generator mode one o r t w o generators supply the electricity. This mode with a maximum speed of 14 knots will mainly be used for trips with o w n er and guests on board. The forward propeller is driven by a Power Take In on the gearbox, the aft thruster is elec­ trical. • In main engine mode the main engine supplies all power. Electric pow er for the aft thruster and hotel load will be provided by the shaft generator via the Power Take Off. At the cruising speed of 14 knots the main engine will run at an optimum load of eighty to ninety per cent. This mode will mainly be used during long cros­ sings and reduces both fuel consumption and maintenance on the generators. • In maximum speed mode the main engines together with the ge­ nerators provide sufficient power for a maximum speed of 16 knots.

Propeller Diameter The single tunnel hull design is combined with a relative large draught. This provides the possibility to increase the propeller dia­ meter while maintaining the clearances to ensure low propeller in­ duced pressure fluctuations. By applying a larger propeller diameter, a considerable increase of the propulsive efficiency can be obtained. This can only be allowed by satisfying the need for sufficient clearance between the propel­ lers and the hull to control hull pressure fluctuations. The deep tu n ­ nel and relatively larger draught of the Breathe concept a llo w fo r a larger diameter compared to a conventional twin shaft arrange­ ment. By applying a contra rotating propulsion concept it seems justified to reduce the clearance between the propellers and hull by one to two per cent. Figure 6 illustrates the impact of a larger pro­ peller on the overall propulsive efficiency. The RPM and blade area are optimised per diameter. In the Breathe concept the propeller di ameter is about five per cent larger compared to a conventional de­ sign. This yields a propulsive efficiency increase by about four per cent.

Figure 6. The im p act o f a la rg e r p ro p e lle r on the overall propulsive efficie ncy

Contra Rotating Propeller The concept of contra rotating propellers is old; contra rotating 'b la ded w h e e ls ’ w ere already applied in the nineteenth century. The principle of the contra rotating propellers is discussed in detail by Holtrop [5], Summarizing his w o rk the following key aspects can be deduced: • Recovery of rotational losses. Ideally, the total rotational losses of a single propeller being three to six per cent can be recovered. It should be noted that a rudder behind a single propeller, which acts as stator, already recovers fifty per cent of the rotational los­ ses. As the contra rotating propeller almost completely avoids ro­ tational losses the remaining increase in efficiency can be tw o to three per cent. • A reduced viscous loss by applying larger propeller pitches, hen­ ce lower RPM, can lead to an increase in efficiency of up to fifteen per cent. The larger pitch will induce stronger rotational losses of both propellers. This adverse effect, however, will be

■rib

mm

441

M»

Figure 7. The op tim al p o w e r distribution w ill be 55 p e r ce n t on the fo rw a rd p ro p e lle r and 45 p e r ce n t on the a ft p ro p e lle r

cancelled out by the contra rotating propeller principle. Applied on the Breathe propulsion concept the reduction of fric tio ­ nal losses (in other words, due to the higher and lower RPM) is the main advantage. The actual efficiency increase depends on the po­ w e r distribution between forward and aft propeller. The optimal po­ w e r distribution will be 55 per cent on the forw a rd propeller and 45 per cent on the aft propeller although differences are small up to a pow er distribution of seventy per cent on the forw a rd propeller and thirty per cent on the aft propeller (figure 7). This enables a certain freedom in the selection of engines and thrusters. A to ta l propulsive efficiency gain o fte n per cent is expected for the Breathe propulsion concept in comparison to a conventional yacht design with similar design objectives. Such a system with single s cre w and contra rotating propeller has been installed in tw o fast ROPAXferries operating in Japan, Ueda [3], Savings in fuel of tw enty per cent have been reported compared to a conventional system, W he ater [4], In figure 8 the difference in delivered p o w e rto the propeller is pre­ sented. The reference yachts are scaled to arrive at an equivalent displacement. As a combined effect of the low er total resistance and increased propulsive efficiency, the Breathe concept yields a

Figure 8. The diffe ren ce in de live red p o w e rto the p ro p e lle r fo r tw o reference yachts

pow er saving of about thirty per cent in comparison to tw o referen­ ce yachts sailing at cruising speeds. A t to p speed, the power saving is still about fifteen per cent. The cavitation and vibration excitation of a contra rotating concept can be judged to be similar to a twin shaft and twin propeller a rran­ gement, Holtrop [5], Given the somewhat larger diameter and relati vely lower propeller revolutions, the amplitudes of the pressure fluctuations' harmonic components will become somewhat lower. Secondary impacts of the difference in wakefield behind the shaftlines versus the centre gondola and/or the local stiffness of the hull will be larger on the experienced propeller induced vibrations. In order to control the cavitation behaviour and pressure induced flu c ­ tuations by the azimuthing propeller, it is essential to minimise the azimuth angles. Cavitation observations and pressure pulse m e asu ­ rements in MARIN's depressurized towing indicated in earlier re­ search that the azimuth angles should preferably not increase an angle of about four to five degrees. This applies to higher cruising speeds in relative calm seagoing conditions. In more rough sea­ going conditions, larger angles may be acceptable to increase the course control. In those conditions, the speed and propeller loading are lower, hence the cavitation and pressure pulses less of an is­ sue, the ambient noise level will be higher and the vibration sour­ cing from ship motions and the wave effects will be present. In part tw o of this article, the coursekeeping and steering concept is dis­ cussed further.

i

t*

a rt rng—

tppM jirjm l

*

mm

t& t ,1 ,

Figure 9. Comparison o f fu e l consum ption

vely high cruising speed of 14 knots or over 7000 nrn at 12 knots with only 115.000 litres of fuel. The Breathe propulsion system's invest­ ment costs will be similar to a conventional system. Reductions in maintenance costs are expected as a result of a reduction in engine hours and simply because of the lower number of engines. This ma­ kes the Breathe propulsion concept attractive for all displacement yachts.

Power Train Breathe deviates from traditional propulsion in many ways, being equipped with the type of efficient and cost-effective solutions found in commercial shipping. Breathe, therefore, uses a larger and heavier, but also more efficient medium-speed main engine. M e d i­ um speed engines consume about nine per cent less fuel compared to their high speed equivalent. Although the w eig ht of medium speed engines is about tw o to three times the w eight of a high speed engine, the use of one instead of tw o engines limits the total w eig ht increase. Diesel-electric pow er plants are normally associated with high in­ vestment costs, large heavy equipment and electrical losses. The electric system in Breathe is limited to one third of the total power as most of the pow er will be transferred directly from the medium speed main engine to the propeller. Investment costs of the Breathe propulsion concept are thus comparable to a conventional installa­ tion. On the one hand, savings are achieved by installing only one main propulsion line. On the other hand, a larger stern thruster and a small diesel electric installation is required.

Attractive Alternative to Displacement Yachts The combined effect of hull optimisation, reduced appendage drag, single s cre w propulsion, contra rotating propeller and medium speed engine provides for a reduction in fuel consumption of about forty per cent at cruising speed and ten per cent at maximum speed. Therefore, Breathe has a range of 5500 nautical miles a tth e relati-

References

1. Shelton Group 'Eco Pulse™ 2010'. 2. Hamalainen, R., Van Heerd, J. 'Wave Damping Aftbody with Hybrid Propulsors', Transactions - Society of Naval Architects and Marine Engineers, 2003 3. Ueda, N.( A Oshima, T. Unseki, S. Fujita, S. Takeda and T. Kitamura. 'The First Hybrid CRP-POD Driven Fast Ropax Ferry in the W orld' (Dec 2004) Mitsubishi Heavy Industries Ltd. Techni­ cal review Vol 41 No. 6 Nov 2004. 4. Wheater, P. 'Driving Efficient Propulsion’, The Naval Architect, July/August 2008, pp. 47-55. 5. Holtrop, J, 'Contra-Rotating Propellers', Lecture notes, MARIN ship hydromechanics course

Door Ir. W. de Jong

Korea geeft zich nog niet gewonnen Weer recordproductie, maar orderboek slonkt Aan het einde van het tweede kwartaal van dit jaar bevatte het orderboek vol­ gens IHS-Fairplay 7744 schepen met in totaal 254,0 m GT en 126,8 m CGT. Verge­ leken met het historische record van eind 2008 een daling van circa 35 procent. Opgeleverd werden er in dat kwartaal 840 schepen met in totaal 27,4 m GT en 13,4 m CGT. Gerekend in CGT was dat een record en dit suggereert het bestaan van een wereldwijde scheepsbouwcapaciteit van ruim 50 m CGI.

De nieuwe opdrachten omvatten 330 schepen, 14,8 m GT en 8,2 m CGT. Geannuleerd werden er 55 schepen met 1,9 m GT en 0,9 m CGT. Tabel 1 laat zien hoe het huidige orderboek verdeeld is over de s cheepsbouw enden en tabel 2 geeft voor dit tweede kwartaal van 2011 een overzicht van de resultaten van de scheepsbouw per regio.

China Zuid-Korea Japan Filipijnen Taiwan Vietnam Brazilië India Overige scheep sb ou w e n de n Duitsland Roemenië Italië Turkije Iran Kroatië Rusland Indonesië Frankrijk Nederland Polen Spanje Bangladesh Finland

No. 2942 1292 1047 101 50 252 117 255

Orderboek m.GT 99,391 88,954 40,757 5,918 2,731 2,478 2,263 2,075

m.CGT 47,872 40,277 18,841 2,358 1,435 1,896 1,297 1,755

Vergeleken met de situatie aan het eind van 2010 (zie S W Z M a ritime, m e i2011, pg. 31) valt op dat Korea inloopt op China en in dit tweede kwartaal niet alleen meer heeft geproduceerd, maar ook aanzienlijk meer opdrachten heeft ontvangen. De Koreanen zijn dui­ delijk sterker in het duurdere en meer gecompliceerde deel van de scheepsbouw (LNG-carriers, Ultra Large Container Carriers, FPSO's, et cetera) en daar hebben ze profijt van gehad in dit kwartaal. J a ­ pan heeft nog steeds een omvangrijke productie, maar heeft aan­ zienlijk meer moeite om orders binnen te halen dan Korea en China.

Samenstelling van het orderboek Bulkcarriers, met ruim 2500 schepen in bestelling (46 miljoen CGT), houden de komende tijd een groot deel van de scheepsbouw aan het werk. Plus de honderd ertscarriers van gemiddeld ongeveer 14» tl COD-

762 55 101 40 161 31 24 102 137 11 74 67 66 49 8

1,674 1,458 1,452 1,055 0,671 0,533 0,455 0,400 0,372 0,319 0,282 0,220 0,217 0,176 0,137

2,973 1,468 1,064 1,122 0,857 0,299 0,333 0,531 0,548 0,348 0,423 0,350 0,374 0,242 0,140

*» «

Tabel 1. S ch eep sbou w activite it ov e r h e t afgelopen k w a rta a l p e r la n d vo o ra lle types schepen (tonnages in m iljoenen)

Figuur I Dry-bulkorderboek (% van de vloot)

Willem de Jong is oud-directeur van Lloyd's Register Londen en als redacteur verbonden aan SWZ Mari­ time

Zuid-Korea Japan China ElJ-27 Europa (overig) Rest van de w ereld

No. 1292 1047 2942 484 367 1612

Orderboek m.GT m.CGT 88,954 40,277 40,757 18,841 99,391 47,872 5,431 5,620 1,773 2,152 17,680 12,040

No. 160 138 327 48 35 132

Opgeleverd m.GT m.CGT 11,028 4,903 5,082 2,359 9,372 4,639 0,560 0,581 0,206 0,218 0,923 0,678

Gemelde orders No. m.GT m.CGT 114 9,432 5,117 43 0,587 0,385 72 2,790 1,406 28 0,530 0,352 16 0,052 0,085 57 1,402 0,807

Tabel 2. S ch eep sbou w activite it ov e r h e t afgelopen k w a rta a l p e r regio (tonnages in m iljoenen)

300.000 ton per stuk die apart in tabel 3 worden genoemd. Figuur 1 toont de ontwikkeling van het bulkcarrierorderboek in to n ­ nage en als percentage van de varende vloot. Uit deze Drewry-gegevens blijkt dat het nieuwbouwpercentage w elis w a a r is gedaald, maar nog altijd ruim veertig procent van de vloot bedraagt. Om in

Bankier: scheepsbouwcapaciteit tw ee- tot driemaal verwachte vraag Figuur 3. Le eftijdsprofie l van de tankervloot

deze moeilijke tijden voor de reders w e e r een redelijke balans tu s ­ sen vraag en aanbod te realiseren, zou er versneld gesloopt moeten worden. En inderdaad worden er thans aanzienlijk meer bulkers naar de sloopwerven gevaren: dit jaar al meer dan 200 met in totaal circa 15 in dwt. De gemiddelde leeftijd van bulkcarriers is geduren­ de de recente nieuwbouwhausse behoorlijk gedaald zodat een ver­ dere versnelling van de sloop niet erg waarschijnlijk is. Toch ver-

No. Bulkcarrier 2538 Containerschip 662 Ruwe-olietanker 380 Genera l-cargoschip 939 Ertscarrier 101 Chemicaliën/Olietanker 370 LNG-tanker 48 Olieproductentanker 263 Carcarrier 80 Passagiersschip (cruise) 21 LPG-tanker 115 Passagiers/Ro-Ro-vrachtschip 78 Ro-Ro-vrachtschip 47 Chemicaliëntanker 51 W oo dchip-carrier 22 Zware-ladingcarrier 24 Bitumentanker 33 Container/Ro-Ro-vrachtschip 7 Zelf lossende bulkcarrier 7 Passagiersschip 44

Orderboek m.CGT 46,920 24,177 12,927 7,958 4,237 4,057 3,697 2,671 2,444 2,331 1,277 0,824 0,804 0,621 0,470 0,384 0,232 0,205 0,118 0,094

m.DWT 192,928 52,510 76,161 12,682 30,507 9,222 3,719 7,292 1,457 0,187 1,477 0,164 0,562 0,807 1,406 0,662 0,286 0,191 0,355 0,013

Tabel 3. S ch eep sbou w activite it ov e r h e t afgelopen k w a rta a l voor de top tw in tig van Figuur 2. Tankerorderboek (% van de vloo tj

vrachtvervoerende scheepstypes, op volgorde van m .CGT(tonnages in m iljoenen)

Figuur 4. L e eftijdsprofie l van de co ntainervloot

w a c h t men dat er dit jaar voor in totaal circa 25 m d w t w ordt gesloopt. Dat zou dan aanzienlijk meer zijn dan in 1986 toen een ton­ nage van ruim 12 m d w t door sloop aan de bulkervloot werd onttrok­ ken, een record w at nu dus lijkt te worden gebroken. Momenteel bedraagt de gemiddelde leeftijd bij de sloop van deze schepen on­ geveer 29 jaar. Figuur 2 geeft een beeld van het orderboek van olietankers als per­ centage van de varende vloot; thans terug naar iets onder de 25 procent. Nog steeds te hoog gezien de huidige slechte markt. De gemiddelde leeftijd van de tankers en het verloop van de toename van deze vloot, gerealiseerd en verwacht, w o rd t getoond in figuur 3. Ook in dit marktsegment w ordt w a t meer gesloopt, dit jaar ongeveer zeventig schepen met in totaal ruim 5 m dwt, de gemiddelde leeftijd bij sloop is ongeveer 25 jaar. Oude supertankers leveren op dit mo­ ment meer op voor de sloop dan bij verkoop voor de vaart. Volgens Gibson zijn er op dit moment nog ruim 200 single-hulltankers van meer dan 25.000 d w t en die mogen tot 2015 blijven varen en moeten dan worden gesloopt of anderszins aan de varende vloot onttrok­ ken. Over containerschepen is uitvoerig geschreven in onze mei-uitgave, maar sindsdien werden er nog veel en vooral grote container­ schepen besteld. Figuur 4 geeft een overzicht van de vlootontwikkeling en gemiddelde leeftijd. Naar verwachting is de groei van deze vloot in de komende periode aanzienlijk groter dan de vervoersvraag. Geen prettig vooruitzicht voor de reders. Veel

.

f c a ia

*«W * I

—■

!%■ f* »f *u

«Ml 'I m

i Ép§

Figuur 5. LN G -orderboek(% van de vloo tj

Figuur 6. O ntw ikkeling scheepsbouw prijzen (D rewry)

containerschepen zullen er voorlopig niet meer worden besteld. Dat zou wel eens heel anders kunnen zijn voor LNG-carriers. De problemen met kernenergie en de ontwikkelingen in de energie­ markt in het algemeen veroorzaken een toenemende vraag naar LNG. Op dit moment worden er hoge rates betaald op de spotmarkt voor deze schepen. Dat stimuleert de vraag naar n ieuw bouw zoals blijkt uit figuur 5. Negentig procent van de bestaande LNG-carriervloot vaart op long term c h a rte re n onafhankelijke reders spelen op de huidige marktsituatie in door schepen te bestellen voor de spot­ markt. Deze nieuwbouworders betreffen grote schepen met een ca­ paciteit tussen de 150 en 200.000 m3.

Vooruitzichten Het is niet gemakkelijk om op dit moment optimistisch te zijn over de markten voor de scheepsbouw en de scheepvaart. In beide markten zullen er niches zijn w aarin redelijke resultaten kunnen worden be­ haald en w ellic ht kan het Nederlandse maritieme bedrijfsleven van die niches profiteren. In een volgend artikel w o rd t daar w a t meer aandacht aan geschonken. Kansen liggen er ongetwijfeld op het ge­ bied van materiaal van velerlei soort voor offshore-activiteiten zoals voor olie en gas, groene energie, mijnbouw, grote infrastructurele w erken, enzovoort. Het toenemend belang van milieufactoren kan daarbij eveneens een positieve rol spelen en dan met name voor de "te ch n o lo g y leaders". De Nederlandse werven zullen daarbij wel meer concurrentie uit de andere EU-landen ondervinden, hopelijk met een economisch voldoende le v e lp la yin g field. Voor het transport van droge en natte bulk en containers lijkt armoe troef te worden. De reders zullen daardoor w orden getroffen, maar ook de scheepsbouw. Volgens een ervaren scheepvaartbankier zal in de komende periode de s c h e e p s b ou w c a pa c ite ittw ee tot w ellicht driemaal de verwachte vraag naar schepen zijn. Anderen gaan uit van een vraag naar circa 25 m CGT, overeenkomend met, inderdaad, ongeveer vijftig procent van de huidige capaciteit. De effecten van deze situatie zien we terug in de ontwikkeling van de scheepsbouwprijzen en de prijzen van bestaande schepen, zie fi­ guur 6 en 7 van Drewry. Naast de gevolgen van deze algemene ma­ laise, krijgen de Europese werven te maken met een nog agressie­ vere Aziatische scheepsbouw die door honger gedreven niet zal

Figuur 8. S taalproductie (m iljoenen tonnen) Figuur 7. P rijsontw ikkeling bestaande schepen (D rew ry)

nalaten de laatste bastions van de Europese scheepsbouw aan te vallen, zoals de markt voor cruiseschepen. De bestelling van twee cruiseschepen (voor 3250 passagiers) in Japan door de Duitse Carnival-dochter Aida is daarbij een teken aan de wand. De internationale scheepvaart krijgt daarbij in toenemende mate last van de steeds duidelijker aan het licht komende politiek van China om een veel groter deel van de scheepvaart van en naar dat land in handen te krijgen. Daarbij worden ongebruikelijke methoden niet geschuwd zoals bleek uit de poging van Cosco om chartercontra cten eenzijdig te wijzigen en de manier w aarop Vale werd ge­

dwongen schepen te verkopen om de positie als grote leverancier van erts zeker te stellen. En dat China een grote behoefte heeft aan erts, blijkt uit figuur 8, w aarin de staalproductie van China w ordt vergeleken met die van de rest van de wereld. In procenten be­ draagt die ongeveer 45 procent van de wereldstaalproductie. Het land is inderdaad uitgegroeid tot de w erkplaats van de wereld. Voor de w ereldscheepvaart is het essentieel dat dat nog een poos­ je zo blijft. Alleen een flinke groei in China en een aantal andere opkomende landen kan voorkomen dat de scheepvaart door te veel n ieuw bouw in een langdurige crisis verzeild raakt.

N u m e rie k C en tru m G roningen B.V. is een dynam isch en innovatief so ftw a re o n tw ik k e la a r van 3D CAD/CAM so ftw a re voor de in te rn atio n ale scheepsbouw indu strie. W egens s te rk e groei van onze o rd e rp o rte fe u ille zijn w ij op zo ek n a a r een: SALES MANAGER

... die w e re ld w ijd de ta a l s p re e k t van s c h e e p s b o u w e rs ...

O pdracht: het internationaal w innen van klanten voor onze softw are en het begeleiden van onze klanten bij de ingebruiknam e ervan. K e n m erken : hbo+ / scheepsbouw / projectm anager / reizen / com m unicatief en zelfstartend / uitstekende voorw aarden / tw eede of derde baan.

SU PPO RT ENG IN EER - TR A IN ER

... die za k e n op overtuigende w ijze h e ld e r m a a k t...

O pdracht: het ondersteunen van onze klanten bij vragen en het opteiden van klanten in het w erk e n m et onze piping/outfitting softw are. K e n m erken : hbo niveau / w erktuigbou w / a d v is e u r/ tra in e r / reizen / com m unicatief en ondersteunend / uitstekende voorw aarden / s ta rte r +

SOFTW ARE O NTW IK KELAA R

... die gra ag s lim m e o n tw e rp e n bed e n k t en b o u w t...

O pdracht: het [doorlontw ikkelen van softw are, het ondersteunen bij onderhoud en het opstellen van docum entatie. K e n m erken : hbo+ of wo / C / C++ / vindingrijk / puzzelaar / bouw er / zelfstandig / kantoor Groningen / uitstekende voorw aarden / s ta rte r +

U w reactie kunt u voor 15 novem ber p e r e m a il sturen aan de h e e r B a k ke r Ibakkerl3ncg.nl) De kennism akin gsgesp rekken staan gepland op 18, 21, 24 en 25 novem ber tussen 14h en 18h. M e e r in fo rm a tie over de vacatures, het b edrijf en de producten vindt u op w w w .n c g .n l en w w w .nupas-cadm atic.com NUMERIEK CENTRUM GRONINGEN B.V.

CiCi CENTRAL INDUSTRY GROUP N.V. w w w .c e n tra lin d u s try g ro u p .c o m

Special Door H.S. Klos

iuroport meldt record van duizend standhouders Van 8 tot en met 11 november staat Ahoy weer in het teken van de beurs Euro­ port. De bezoeker krijgt van circa duizend exposanten uit 35 landen een beeld van de nieuwste ontwikkelingen in zeevaart, offshore, waterbouw, scheeps­ bouw, werkboten en megajachten. Advanced Technology is het thema van de beurs, duidend op het belang voorop te blijven lopen.

Innovatie en complexe schepen zijn de kern van de Nederlandse scheepsbouw. Vele bedrijven zoeken goedkopere en effectieve op­ lossingen voor brandstofbesparing, minder uitstoot, groene tec h no ­ logie en langzamer varen. Het congresprogramma draait ook gro­ tendeels om vernieuwende ontwikkelingen. Een Groene Route over de beursvloer biedt een overzicht van bedrijven met 'groene' pro­ ducten en diensten.

eenkomsten duren een half uur. Registreren kan via www.europort2011.b2b-match.com door middel van bedrijfsnaam en het technologische profiel van het bedrijf. Een Linkedln-groep, Twitter-account en speciale app melden de laatste ontwikkelingen rond Europort. De Europort-app is in de appstore en A nd ro id-m a rk ette downloaden en beschikt ook over een exposantenzoekmodule.

Beursinnovatie

Internationaler

De beurs heeft voor het eerst een matchmaking event: MariM atch, Dit bemiddelingsplatform helpt bedrijven in de scheepsbouw en ma­ ritieme technologie zoeken naar nieuwe zakelijke contacten of ontwikkelingspartners. M a riM a tc h heeft 9 november plaats en de bij­

Dit jaar herbergt Europort vijftien internationale paviljoens met als nieuwelingen Panama, Noorwegen, Zweden en de Chinese provin­ cie Jiangsu. Europort houdt tevens satellietbeurzen in Roemenië (Europort Romania, 8-10 mei 2012), China (CIMPS-Europort, 23-25

Sander Klos is oud-hoofdredacteur van weekblad Schuttevaer en werkt als freelance journalist mee aan SWZ Maritime

mei 2012) en Turkije (Europort Istanbul, 20-23 maart 2013). In hal 7 is een 'N e w t o M arket Street' ingericht. Startende maritieme ondernemers presenteren zich hier. Zij zijn na 1 januari 2008 een be­ drijf begonnen en stonden nog niet eerder op Europort,

for soft and hard dredging solutions (coastal and inland)’ . Voor actuele informatie en aanmelden: w w w .cedaconferences.org/ dredgingdays2011.

M aritim e W eek

Tijdens Europort w o rd t waarschijnlijk de internationale B allastW ater Management Convention 2004 (BWMC) getekend, zodat die van­ af 2012 geldt. Ongeveer 10.000 zeeschepen vallen onder deze con­ ventie en zij vergt grote investeringen. Vandaar dat er ook een tweedaags congres plaatsvindt over ballastwater. Het congres wil informeren over potentiële oplossingen en ontwikkelingen in de im­ plementatie van ballastwatermanagement. M e er informatie geeft www.northseaballast.eu. In het congrescentrum houden ook Ruys Technisch Handelsbureau, WISTA, ABB, CESA, Hydrographic Society Benelux, Bebeka, Scheepsbouw Nederland en HME bijeenkomsten.

Ballastw ater Scheepsbouw Nederland houdt gelijktijdig met de beurs de 'M a r i­ time W eek' met aandacht voor opleidingen en carrières in de mari­ tieme sector. Daarnaast stellen werven hun bedrijf open voor een bezoek. Tijdens beursuren kan men met een Spido-schip door de haven va­ ren of de Euromast bezoeken.

Congresprogramma In samenwerking met diverse organisatoren biedt Europort diverse congressen in negen sectoren. Zo zijn er in samenwerking met HME de 'Advanced Technology Conferences’ in het gratis toegankelijke Europort Theater. Vooraanstaande spelers presenteren per sector de nieuwste technologische ontwikkelingen in korte workshops. Het programma per dag: • Dinsdag: Megajachten, 14-16 uur, The comfort class is here. • Woensdag: Marine, 10.30-12.30, Efficient systems with high per­ formance. W orkboats, 14-16, The hybrid future. • Donderdag: Offshore, 10.30-12.30, Solutions for a lifetime. Binnen­ vaart, 14-16, The alternative transport for the rivers of the World. • Vrijdag: Constructieschepen, 10.30-12.30, The limits are yet to be made.

Schip van de toekomst Europort biedt ook een podium voor 'out of the box'-creaties van studenten voor het 'Schip van de toekom st’. HME hield in het kader van 'Proeftuin Maritieme Innovatie' een prijsvraag en de inzendin­ gen w orden op Europort vertoond. Zie w w w .proeftuinm aritiem einnovatie.nl.

CEDA Dredging Days De Central Dredging Association (CEDA) houdt haar Dredging Days op 10 en 11 november in het congrescentrum van Ahoy. Thema is: 'Dredging and beyond'. Er w ordt aandacht besteed aan tw e e gebie­ den w aarin te zien is hoe baggerij onderdeel w ordt van een geïnte­ greerd project. Dat zijn ‘Dredging and rock dumping for the offshore oil and gas industry and deep-sea mining' en 'Building with nature

Openingstijden Europort

• Dinsdag 8 november: 10-18 uur • Woensdag 9 november: 10-18 uur • Donderdag 10 november: 10-22 uur • Vrijdag 11 november: 10-18 uur Maritieme professionals kunnen zich registreren voor een gratis bezoek via www.europort.nl/registratie of bij de ingang van de beurs. Na registratie ontvangen zij een digitale toegangskaart. Bij de ingang ontvangt ieder een beursplattegrond, exposantenlijst en een overzicht van het congresprogramma. Bezoekers kunnen zich op w w w .europort.nl voorbereiden op hun bezoek met behulp van een interactieve plattegrond. Tevens staat hier een exposantenlijst.

B eursgeschiedenis

De vakbeurs Europort is opgericht in 1963 als Rotterdamse mari­ tieme tentoonstelling. De RAI in Amsterdam narn de beurs over van Ahoy en ontwikkelde hem tot internationaal evenement. Eu­ roport is 31 keer gehouden. De laatste zelfstandige editie in 2003 telde 530 exposanten (730 bedrijven) en 28.159 bezoekers. In Rotterdam werd 25 jaar geleden een nieuwe vakbeurs voor binnenvaart en visserij en aanverwante sectoren geïntrodu­ ceerd onder de noemer Haven & Binnenvaart, later herdoopt in Binnenvaart & Visserij (BiVi) en vervolgens in Rotterdam M a ri­ time. In 2004 beleefde Rotterdam Maritime de twaalfde editie. Europort Maritime 2007 was de tweede editie van de gefuseerde beurzen Europort (Amsterdam) en Rotterdam Maritime (Rotter­ dam). In 2009 werd de beurs herdoopt in Europort. De vorige edi­ tie in november 2009 in Ahoy Rotterdam telde 896 exposanten en 31.463 bezoekers.

Entrance <{

Czech Republic

Zuidplein I Public transport I

EUROPORT

Legend Stands

Toilets

Escalators

National Pavilions

Catering

First aid

Special Areas

Smoking area

connecting the maritime world

^jjfc Parking area

Panam a

S K IM Illllf Hall 2

Hall 4

China

Hotel shuttle P

3203

E n tr a n c e

3Ö2I 3303

a Poland

Jiangsu

Hall 5 France

Congress & Meeting Centre A c c es s ib le b y e le v a to r o r e s c a la to r in th e P la z a

d.d. 3rd of October 2011

Parking Shuttle

Subject to amendments

De laatste 500 meter naar de kade zijn vaak hachelijker dan

uit de hele wereld. Voordat je dit beroep kunt uitoefenen, volg

500 mijl op volle zee. Als registerlo od s zorg je ervoor dat

je een intensieve opleiding die slechts is weggelegd voor

schepen veilig en vlot in en uit de haven gelood st worden.

ervaren stuurlieden en kapiteins. Uitdagend en afwisselend

O ver soms moeilijk bevaarbare waterwegen, op elk mogelijk

werk, een onafhankelijk beroep, uitstekende voorwaarden en je

tijdstip en onder alle weersomstandigheden. ]e vaart niet op

werkplek op rijafstand van huis. Ben jij toe aan een uitdaging?

één maar op vele honderden schepen. De adviseert kapiteins

Kijk op w w w .lo o d s w o rd e n .n l

Loodswezen

Bedrijfspresentaties Europort 2011 ABB W orks W orldw ide ABB provides a complete range of electrotechnical solutions for the world fleet. Our systems are based on our technology within electric power, drives and automation, and have for decades proven to meet the demands of mari­ ne and offshore applications. We see ourselves as world leader in turbo­ charging diesel and gas engines in the 500 kW plus power range and have about 190.000 turbochargers in operation today, on ships, in power stations, on locomotives and in heavy-duty construction and mining vehicles. A fter a turbocharger has been installed and is running on an engine, cus­ tomers rely on good support being available around the clock. Should a tu rbo ch a rge rfa il, the engine concerned will lose up to 75 percent of its power. Downtime for a ship is extreme­ ly costly. Shipping companies, the re fo ­ re, w a n t to be able to count on reliable maintenance and service, no matter where a vessel is located. Therefore ABB has more than hundred service stations around the world. w w w .abb.nl Turbocharging boosts the p o w e r o f an engine with 75 p e rce n t

Pure Thinking from Alfa Laval Pure Thinking is a reflection of Alfa Laval's concern for the marine envi­ ronment. By applying our technologies in innovative ways, we help redu­ cing environmental burdens. Likewise, we are committed to developing new technologies with similar potential. The result is a growing Pure Thinking-portfolio in w hich environmental protection is combined with fuel recovery and the reduction of waste for incineration or deposit. Our equipment com ­ plies with IM 0, Marpol and national regulati­ ons, yet it fits and operates smoothly on board. Pu re Ba I la st is our ballast w ater treatment sys­ tem and it offers chemical-free tre atment that protects against the threat of invasive species, yet it stays true to the essentials of life on board: safety, efficiency, simplicity and ease of use. N o w in its second generation, PureBallast 2.0, the system consumes less pow er and is availa­ ble in an Ex version for potentially explosive environments. PureBilge is a fully automated centrifugal bilge w a te r treatm ent system that cleans oily w a s te ­ w a te r onboard vessels at sea. By effectively removing marine oil pollution, it makes bilge w a te r safe for discharge overboard. PureVent is a n ew approach to cleaning IktPurs -Gullnst-system.

the gas vented from engine crankcases by using centrifugal separation technology to remove oil mist and other particles, and help protect the en­ vironment. w w w .alfalaval.com

A M W -M arin e A M W -M a rin e heeft ook deze Europort een stand in de Scheldehal (1311) en toont als ge­ bruikelijk de nieuwste o ntw ik­ kelingen. Van R enktoont een openge­ w erkt RSV model. Deze ta n d ­ Een zw a re H am ilton-w aterjet, in d it g e val de H T 1000 wielkast is uitgerust met glijlagers en het stuw druklager is uitgevoerd als een Michell-segmentdruklager. Naast tandwielkasten kan A M W ook een scala aan Renk-boogtandkoppelingen leveren. Berg Propulsion is er met haar BAT Azimuth Thruster series in FP- en CPP-uitvoering. Een opengew erkt model van de BCP-naaf van de Berg verstelbare schroeven is o o k te zien. A M W heeft de afgelopen jaren veel nieuwe Berg BCP-installaties gele­ verd voor onder meer coasters en baggerschepen. Berg kan naven produ­ ceren met een diameter van 2000 mm en afhankelijk van de vermogens en ijsklasse zijn schroefdiameters tot circa 6000 mm leverbaar. Verder toont A M W een vaste schroef van een nieuw model, dat standaard w ordt toegepast in de nieuwste binnenschepen. Voor een zo groot moge­ lijk rendement met lage drukpulsen heeft de schroef een grote specifieke bladoppervlakteverhouding. Ook zorgen de bladprofielen voor de hoogste comfortklasse. A M W heeft ook een uitgebreid pakket Flamilton-waterjets, vanaf de klei­ nere FlJ-series tot de grotere HM- en HT-series. Diverse exemplaren w o r­ den getoond, compleet met de elektronische besturingen Blue A rro w en MECS. Naast deze voortstuwingscomponenten zijn op de stand ook diverse APVplatenwarm tewisselaars te zien. A M W selecteert met de nieuwste soft­ ware het meest optimale type voor motorkoeling en bijvoorbeeld warmteterugwinning. Tevens verleent A M W service voor de platenwarm tewisselaars en zoetwaterbereiders. Capaciteitsuitbreidingen worden berekend en verzorgd, ook worden platen gereinigd, gecontro­ leerd en opnieuw verpakt. Andere producten zijn Leistritz-pompen en Noris Automation, een aanvul­ lend programma voor alarm- en monitoringsystemen en sensors. w w w .am w .nl

Innovative in Energy Storage High power, high energy and long term reliability are features for a pow er­ ful energy storage system. Nowadays this is made possible by use of ul­ tracapacitors. This component is placed between a conventional electro­ lytic capacitor and rechargeable battery.

/hen the speed of an electrical motor is reduced, the mechanical energy f rotation can be converted to regenerative electric energy. In order to nprove the efficiency of frequency controlled motor drive systems, regeerative pow er is charged and discharged by an energy storage system, loreover, optimal regenerative and acceleration torque of the motor hould be discussed in o rd e rto maximize the regenerative electric energy nd to minimize the required energy for acceleration, akker Sliedrecht presents an effective control method of a regenerative nergy storage system (ESS) and a design methodology of an optimal aceleration torque in order to achieve an efficient induction motor drive /stem. The ESS consists of an ultracapacitor bank and a DC/DC conver;r which will be implemented on the DC bus of a voltage source frequeny converter. Voltage range of the ESS will be from 400 V till 1200 Vdc. he DC/DC converter is a standard product range from ABB-drives. Both ir and liquid cooled applications are possible. Itracapacitor benefits: reduces fuel consumption, zero emissions, high po■er charge/discharge, up to one million cycles, high duty cycle and long life, iwer operational costs (eliminating battery change), additional commercial pace (battery rooms eliminated) nd all weather conditions, pplications: all kind of crane aplications, starting of high inertia lads, dynamic energy storage essels and peak pow er shaving. /ww .ba kkersliedrecht.com The h ybrid drive o f Bakker Sliedrecht.

udders. Rudder Stocks and Rudder Trunks ot-Groningen designs and produces all types of rudders, such as spade jdders, semi spade rudders, flap rudders, fish-tail rudders, special desiged bulb rudders with a rudder area from approximately 2 to 60 square leters. We also deliver rudderstocks, complete with hydraulic nuts and le top end of the stock machined for any type of actuator, art of our delivery program is an extended rudder trunk, custom made latching ship’s structures. This can be extended with the complete fair'ater, frames, steering gear deck and steering gearfoundatio n. ar tw in -s c re w vessels we can provide the design and production of the arious shaft brackets. The shaft brackets can be either V- or l-shaped, onstructed or casted. /e also deliver stern rollers, made for loads up to 500 tons, complete with seatings and bearings. As specialists in the manufacturing of rud­ ders w e maintain up-to-date engineering facilities and an extensive stock of materi­ als Therefore, in many cases we can offer a short delivery time, combined with a competitive price for all your repair w ork on rudders and rudderstocks. w w w .bo t-gron ing en .nl

Croon M arine & Offshore Croon is an old mate in the shipping world. Our electrical engineering and instrumentation knowledge is of high level. As a pro-active party we are involved at each stage of a ship’s life cycle: initiative, design, construction and management. In this w ay we ensure that the life cycle costs of a ves­ sel remain as low as possible. We w ork mainly in the Netherlands, but also far beyond the Dutch borders. Every n ew ship is jammed full of electro-technical applications. Croon is responsible for the engineering and installation of electro-technical sys­ tems and networks. Entirely independent of make and brand. As ships change function, we adapt the systems and take responsibility for electro­ technical and instrumentation alike. We also build switchboards and con­ trol panels in our own workshop. Amongst others, we w ork on navy vessels, cargo ships, dredgers, luxury yachts, offshore support vessels and construction ships, patrol boats, cruise ships and ferries. w w w .croo n.n l

Scheepswerf Visser wordt Damen Shipyards Den Helder Sinds 1993 is Scheepswerf Visser als visserijw erf onderdeel van de Damen Shipyards Group. Wegens veranderingen in het w erkpakket van de w e rf en de visie op de to e ­ komst hebben de Damen holdingdirectie en de leiding van de w erf besloten het bedrijf anders te pro­ fileren en daarom heet hij sinds 1 oktober Damen Shipyards Den Hel­ der. Structuur en organisatie van de w e rf blijven gelijk en het werkpakket blijft bestaan uit reparatie, onderhoud en verbouwingen aan sleep- en w e rkb o ­ ten, binnenvaart-, vissers-, supply-, seismic- en andere offshoreschepen. De w e rf heeft ook een locatie op Texel. w w w .dam en.nl

Econosto Nederland De businessgroep Maritiem van Econosto Nederland heeft op Europort het nodige nieuws te bieden. Recente mooie projecten w aren het Heerema-project H851, de grootste launchbarge ter wereld, de grootste binnen­ tanker VT Vorstenbosch en het lopende project JSS (joint support schip) voor de Koninklijke Marine bij Damen Schelde Naval Shipbuilding. M eer en meer w e r­ ken w e met afnemers samen aan geïn­ tegreerde oplossingen. Daarnaast zijn we trots op ons complete pakket Econ® hydraulische aandrijvingen, voorzien van alle daaraan gekoppelde equipment voor het automatiseren van afsluiters. w w w .econ osto.n l

Schepenverzekeraar efm is de onderlinge schepenverzekering in Meppel zonder winstoogmerk. De duizenden aangesloten binnenschippers, watersporters, woonbootbew oners en andere scheepseigenaren w aarderen de eerlijke voorwaarden en snelle en vakkundige afhandeling van schades. W anneer het efm voor de wind gaat, krijgen de deelgenoten premie terug. Dat gebeurt nu al en­ kele jaren. In Meppel werken bijna veertig mensen, die 'iets' hebben met het w ater en daardoor bijzonder betrokken en gemotiveerd zijn om de klant te hel­ pen. De tien eigen experts handelen schades snel en vakkundig af. Voor technische vragen en preventie kan de klant ook bij efm terecht, efm wil een stabiele en betrouwbare partner zijn, die er echt voor al haar klanten van klein tot groot is. Bij efm hoeven klanten niet bang te zijn voor de kleine lettertjes in de voorwaarden, w a n t efm gaat voor de lange te r­ mijn en is er trots op, dat soms hele schippersgeneraties door de eeuwen heen verzekerd zijn. efm kent de risico's van de binnenvaart en probeert deze zo goed mogelijk af te dekken. Er worden geen commerciële trucs gebruikt om een uitkering bij een eventuele schade lager te laten uitval­ len. w ww .alm .nl

in response to the needs of interna­ tional ship repair yards for a relia­ ble Dutch representative for the Benelux region. A t present, we hold more than 27 exclusive contracts with ship repair yards around the world. Our se­ cond activity is the representation of manufacturers offering fluid tre ­ atment solutions on board vessels. Finally, RTAH represents a number of specialised companies offering du­ rable maritime services. We are involved in the sale, promotion and marketing of these representa­ tions and approach shipowners in the Benelux region in order to fam iliari­ se them with these services. On the basis of our knowledge and experi­ ence we assist the owners in making the right choice for a ship repair yard or one of our technical products. We can offer our clients a complete circle of services in terms of international ship maintenance and repair. At Europort 2011 (hall 1,1315) w e are part of the Green Route with our pro­ ducts for ballastwater tre atment & emission monitoring. w w w .ru ysch.n l

M aritim e Accommodations and Refits MARS is your partner for the offshore and shipping industry w ith services such as accommodation units, refits, conversions, repairs and temporary living quarters (TLQ's). MARS is a cooperation of five companies operating in the maritime indus­ try. Each of them offers a range of high quality products and services. For instance, these services comprise construction works, piping systems, electrical systems, HVAC, interiors and carpentry. This cooperation gene­ rates synergy; the total output exceeds the sum of the companies opera­ ting individually. As a result you will get complete operating solutions. The partners are Eekels Elektrotechniek in Kolham, Gebr. De Flaan in Hoogezand, Flelmers Accommodatie & Interieur in Sappemeer, Niestern San­ der Reparatie in Delfzijl and Wolfard & Wessels W erktuigbouw in Floogezand. w w w .m ar-solutions.nl

Hoogopgeleide engineers

M ID D L E 'S V.PO

Middle Point is een gespeciali­ seerd project- en recruitment­ bureau voor de internationale jachtbouw, scheepsbouw en offshore. W ij bemiddelen hoogopgeleide engineers, consultants, project­ managers en managers voor projecten en vaste posities bij onze relaties. De arbeidsmarkt verandert en grenzen vervagen. Productie en dienstver­ lening verplaatsen zich en door demografische en technologische o n tw ik ­ kelingen ontstaat een wereldwijde arbeidsmarkt. w w w .m iddlepoint.nl

Ruysch Technical Agencies Although the foundations of the current company were laid in 1935, the Ruysch Technical Agencies Holland (RTAH) of today was founded in 1973

Integrated Navigation, Automation and Control Sam Electronics Nederland in Rotterdam is at Europort with NACOS Plati­ num, our integrated navigation, automation and control system. The sys­ tem provides the full range of functionality for vessels of all types and sizes. Moreover, any system within the NACOS Platinum series can be ea­ sily expanded, upgraded or modified. The versatility of NACOS is illustrated by the new IP-radar, directly connec­ ted to the SAM Platinum network, w hich enables the complete radar image to be accessible from any Platinum workstation. Also the ECDIS-display can be made available for viewing on a Platinum workstation in the engine control room, in the Cap­ tain’s office, and/or in public rooms of the vessel. Based on the new N A ­ COS Platinum platform, our solutions can range from a small alarm sys­ tem, up to very large and complex configurations for highly advanced vessels in navigation, communication and automation. SAM Electronics also offers a wide range of flexible console Global M a ri­ time Distress Safety-systems for any sea area in the world. We offer satellite solutions for commercial marine broadband connections as well, w hich provide real-time routeplanning and chart updates to save time and fuel. The system is affordable and reliable and keeps your em­ ployees and c re w linked to the world around them. w w w .sa m -e lectro nics.nl

schnisch Bureau Uittenbogaart nds 1927 is Technisch Bureau Uittenbogaart toeleverancier van werven i rederijen. Als agent in de Benelux vertegenwoordigen w ij w ereldwijde )elers in de maritieme industrie. ns leveringsprogramma omvat onder meer schroefasafdichtingen, anir- en baggerlieren, tandwielkasten, dekkranen, ballastwaterbehandeigsinsta Naties, vacuümtoiletsystemen, badkamercabines en afvalwaterjiveringsinstaNaties, lenswaterreinigers, bilge- en sludgepompen, ïtluchters, w aterdichte deuren, luiken en CuNiFer pijp- en koppelstuk;n.Sinds 2010 vertegenwoordigen wij ook Optimarin, producent van baIstwaterbehandelingsinstallaties met een filter en een hoge dosis UVraling, die schadelijke organismen, virussen en bacteriën doden. De stallaties voldoen aan de IMO-eisen. aarnaast zijn de hydraulische bouten van Auxano nieuw in ons programa. Deze zijn eenvoudig te installeren en geschikt voor elke flensconfiguitie.Uit voorraad leveren wij verhaal- en meergerei als kluizen, fairlea3rs, verhaalrollen en bolders als ook mangatdeksels. aast verkoop verlenen wij ook service voor de installaties, zoals repara3S en vervanging van Simplex (schroef)asafdichtingen, Turbulo-lenswarreinigers, Jets-vacuiim toiletsystemen en Deckma-oliegehaltemeters. 3U is ook servicestation voor reparatie en kalibratie van de draagbare Tl (Hermetic Ullage, Temperature, Interface detector) tankmeetsystemen ui Honeywel! Enraf Tanksystem. 'w w .tbu.nl

OS Sheffield in offshore DS (Transport & Offshore Services) en Sheffield Offshore Services heb3n hun krachten gebundeld op het terrein van personeelsdiensten. De imenwerking heet TOS Sheffield Pte. Ltd. DS Sheffield levert zowel maritiem als constructiepersoneel en mikt hier­ ee op klanten in de offshore en olie- en gasindustrie. Kees Wagenaar lanaging director TOS): 'Onze klant kan zaken doen met één partij, die gen een eerlijke prijs al het benodigde personeel kan leveren. Door de jstiging van de joint venture in Singapore kunnen we de operationele jsten laag houden en toch hoogwaardige diensten aanbieden.' 3S Sheffield gebruikt het netwerk van haar grondleggers met kantoren in ederland, Tsjechië, Polen en Oekraïne, Brazilië, Dubai en Saoedi-Arabië i Singapore, Maleisië, Thailand, Vietnam, de Filippijnen en Indonesië, heffield Offshore Services is opgericht in 1999 en gevestigd in Singapore, et bedrijf had een omzet van tw intig miljoen euro in 2010 en is gespecia;eerd in constructiepersoneel, drilling c re w en projectrnanagementlams. TOS werd opgericht in 1992, zetelt in Rotterdam en had in 2010 een nzet van ruim dertig miljoen euro. TOS levert maritieme bemanning voor Ie onderdelen van de scheepvaart. 'ww. tossheffield.com

/artsila Netherlands târtsilà is a global player in complete lifecye pow er solutions f o r th e marine and ener­ ! markets. By emphasising technological inavation and efficiency, Wârtsilâ maximises e environmental and economic perfor­

&

W Â R TSILÂ

mance of the vessels and pow er plants of its customers. The company has operations in 160 locations in seventy countries. Wartsila Netherlands has an network of knowledge centres, sales offices and specialised maintenance workshops at its disposal. Wartsila enhances the business of its customers by providing integrated systems, solutions, and products that are efficient, economically sound and environmentally sustainable. Wartsila supports its customers throughout the lifecycle of their installati­ ons by optimising efficiency and performance. We provide a comprehen­ sive portfolio of services and a broad service network for both the power plant and marine markets. Wartsila is a supplier of flexible pow er plants for the power generation markets. We offer competitive solutions for base load pow er generation, grid stability & peaking, industrial self-generation, as well as for the oil and gas industry. w w w .w artsila.com

New Tube-End-Forming Wolfard & Wessels W erktuigbouw has developed an innovative machine for tube-end-form ing. The common tube connection by sleeves (additio­ nal material, cutting and welding), is replaced by a simpler, safer and che­ aper connection. A tube slides into the new tu be -e nd -fo rm e d pipe and is secured by a simple weld. Up to diameter DN80 (3") this te c h n o ­ logy is available for piping with wall thickness of 3 mm. The new machine by W olfard & Wessels handles dia­ meters of DN250 (10") with wall thic k ­ D oor h e t verw ijden van de uiteinden, op­ ness up to 8 mm. trom pen genaam d , kunnen buizen een­ voudig aan e lka ar worden bevestigd Compared to traditional connection sleeves, chances of leakage are redu­ ced by 50 percent, just as the time required for this process. Less welding and less waste result in a low er environmental footprint. Annually, multiple kilometres of piping are produced at the factory of Wolfard & Wessels for shipbuilding, yacht building and industrial purpo­ ses. The result is reduction of costs and waste, combined with an incre­ ased level of safety and flexibility. Wolfard & Wessels W erktu ig b ou w is specialised in 3-D design, production and outfitting of engine room piping systems for cargo vessels, luxury yachts and offshore vessels. 'Basically, w e supply parts kits for an engine room w hich we assemble on site', explains director Jan Overzet. 'We do this with the aid of 3-D engi­ neering, w hich provides the shipyard, o w n er and co-maker with additional insight and thus provides advantages during building, outfitting and run­ ning of a vessel.' w w w .w o lfa rd .n l

MEET US AT EUROPORT - STAND 1221 NOVEMBER 8-11 - ROTTERDAM

GLOBAL SALES A N D SUPPORT EXTENSIVE RANGE OF PRODUCTS AND SERVICES O N G O IN G PRODUCT DEVELOPMENT C L O C K W IS E F R O M T O P L E F T

FAST C R EW SUPPLIER 3 3 0 7 / STAN PATROL 3 5 0 7 / FAST C R EW SUPPLIER 1 6 0 5 H E A V Y LIFT VESSEL 1 8 0 0 T W IN A X E H IG H SPEED SUPPORT VESSEL 2 6 1 0 N A V A L PATROL VESSEL 9 1 1 3 STAN TU G 2 9 0 9

N EW DEVELO PM ENT

R O R O DEEP D R ED G E (M O D U L A R , FLEXIBLE D R E D G IN G SYSTEM M O U N T E D O N A PLATFORM SUPPLY VESSEL, A B O U T T O D ISC H A RG E S A N D IN A TR A N SP O R T BARGE)

DflMslI DA M E N SHIPYARDS GROUP

Industrieterrein Avelingen West 20 4202 MS Gorinchem

P.O. Box 1 4200 AA Gorinchem The Netherlands

phone +31 (0)183 63 99 22 fax +31 (0)183 63 21 89

[email protected] www.damen.nl

WARTSILA® is a registered trademark.

The reason fo r th is isn’t ju st the e fficien cy o f our solutions, excellent though they are. Just as im p ortan t is the efficiency enhancing lifecycle care on offer around the c lo c k and all across the globe. Because an e fficie n t propulsion system uses less fuel and gives o ff less em issions. This is just one exam ple o f how W artsila solutions are good for both business and nature on land and at sea. Read more a b o u t w h at w e can do fo r you and the environm ent at w artsila.com .

C

>

WARTSILA

Deelnemersl ijst Europort 2011

4 C om m unications BV

3302

ATP Instone

8001

4TaKT Engineering & Diesel Components BV

1314

Auma Benelux B.V.

7241

7T S oftw are B.V.

6706

A uram arine

1105

ABB B.V.

1120

Autena M arine

1619

A cco

5209

A utodesk B.V.

5106

A co M arine s.r.o.

1104

A utom atic Sea Vision

5308

Acta M arine

5116

A utronica Fire and S ecurity AS

3405

A ction -H yd ro BV

1215

Auxano Technologies

1104

AC IIV Sp. 7 o.o.

4500

AVD Holland BV

1616

Adeunis RF

5206

AVD Belgium bvba

1616

ADI Global

1800

Avem ar

6801

ADS van STIGT

1308

AVEVA GmbH

4202

Advanced Polym er Coatings Inc.

4501

Axces BV

8130

AE Sensors BV

5410

Bachm ann electron ic GmbH

5100

AEP M a rin e Parts

3110

B aest a.s.

8107

A gco Sisu Power

1105

Bakker S lie d re ch t Electro Industrie BV

1223

Age S. W agene a.s.

4101

BAM Pro E lectronics BV

2109

Alara-Lukagro bv

1735

B argelink GmbH / B o n a p a rt/ SUT

P102

A lb atro s Shipm odelling Centre

2002

Fritz Barthel A rm aturen GmbH & Co. KG

5502

A le w ijn se M a rin e Systems

1305

BARU S ervices BV

3324

A le w ijn se M a rin e Electronic Systems

4308

Basler Electric

1704

Alfa Laval Aalborg BV

1512

Basque M a ritim e Industrie A ssociation

7309

Alfa Laval Benelux BV

8300

Bass AS

5312

A ll Pumps Holland BV

1602

Bastion Hotel Groep

1603

A ll Voltage Supply BV

6603

B att Cables

8117

Allard-E urope NV

7201

BCD Travel N ederland BV

7102

AllO nScale BV

8240

Bebeka

6501

A ln m a rite c Ltd.

8116

Becker M arine Systems GmbH & Co. KG

1105

A ln or V entilation Systems

3411

Van B eest BV

3112

B einlich Pumpen GmbH

1613

A lphatron M a rin e BV

3405/3406

A lt Expo Trading SRL

6900

Bell Licht BV

7316

ALTHERIS BV (v/h FETERIS Components BV)

3211

Belship BV

4310

ALU M arine

5212

B ergaflex AB

3501

Am arcon BV

1005

Bergen Group Dreggen

1104

Ambi Sm eersystem en BV

3500

Berg Propulsion Europe AB

1311

Am eron B.V.

1103

Bersik Techniek BV

1616

A.M.S.S. BVBA

1507

Besiktas Shipyards

1315 3311

1311

B-i INDUSTRIAL. CO., LTD.

A nglo Belgian C orporation NV

1201

Biardo Survival Suits BV

7202

ANS M a ritim e BV

8238

Bibliotheek Rotterdam

4405

A P -M arine

7005

De B in ne nvaartkran t

1511

A pollo Fire D etectors

3503

B innenvaartU nie

4505

Vereniging Aqualink

1821

BioC om pact Environm ental Technology BV

1104

A qu ality BV

1006

BIS Floats BV

6703

Aquam etro flow m eters

3320

Blohm + Voss Industries GmbH

A M W -M a rin e BV

1104

6500

Blohm + Voss Repair GmbH

Argos Oil

6404

Blokland Non Ferro bv

Arm on Shipyard - A stilleros Arm on SA

7307

B lom m aert BVBA

1407

Arno Dunkerque

5308

Blücher

1303

ASIM E - A sociacion de In d u s tria ls M e talurg ico s

7308

The Blue W orld BV

8113

A stilleros Canarios S.A. A stican

1315

Bluestream Rope A ccess

1509

A stilleros Santander SA

1315

S chee psw e rf Bocxe D elft

2001

ATB M otors BV

5117

Bodew es B innenvaart BV

1221/1739

A te lie rs Norm and

5204

De Boer Staal B.V.

1810

A tlas Copco Com pressors Nederland

3402

B olidt Kunststoftoepassing BV

2406

A tlas S ervices Group

7205

Bonds Foundry Company Limited

1104

Aqua Solar

3400/3403 1412

Böning A utom atio nstechn olo gie

3405

Concordia Shipyards BV

2202

Bosch Rexroth B.V.

1207

Condor Benelux

4112

Bot-G roningen B.V.

1104

Consilium M a rin e Systems BV

3204

BP Europe SE - BP Nederland

1002

C onstrucciones Navales del N orte S.L.

7214

P.J. Brand BV

7209

Control Techniques bv

3209

Bredo Brem erhavener Dock GmbH

1315

C ontrols Com missioning and S ervice BV

1704

B re k o / PSI Group

1202

C ordstrap BV

4401

Breko S hipbuilding & Repair

1202

Corrodys

5308

B retagne Pole Naval

5204

Cotesi S.A.

3203

Brevini Fluid Pow er Benelux BV

1117

Cramm

8201

Brevini Group

1117

Croon Elektrotechniek B.V.

1506

Van Brink Rotterdam

1221

Crosby Europe N.V.

4107

Brinkm ann en N iem eijer M otoren BV

2200

CT Systems

3408

B ritish A irw ays

7102

CTC BV

6400

Brosa AG

1730

Cummins Holland B.V.

1307

Piet B rou w er Elektrotechniek BV

2407

Cummins Filtration

1428

Brunvoll Germany - Steinbach In genieurstechnik GmbH

4204

CWF Ham ilton & Co. Ltd

1311

Brunvoll AS

4204

CzechTrade N etherlands

8107

Brusselle Enterprise NV

1721

D2Lifting

7004

Bureau M auric

5210

Dacom BV

2202

Bureau Veritas

7320

Dagin M a rin e Technology

8220

Bureau Telem atica B innenvaart

4505

D algakiran M akina San. Tic. A.S

4403

Bureau V oorlichting B innenvaart

4505

Dam alini AB

1400

Bijkerk Professional

1734

Damen Shipyards G orinchem

1221

Calpe B.V.

3505

Damen A ncho r & Chain Factory

1221

C arlier Chain

3103

Damen D redging Equipment

1221

Carlson W a g o n lit Travel

8305

Damen M arine Components

1411

C astart B.V.

3506

Damen M arine Services

1221

Castrol M arine

1003

Damen Schelde M a rin e Services

1221

1303

Damen S hiprepair Rotterdam B.V.

1221

Cathelco Ltd.

1303

Damen Shipyards Group

1221

Cavotec N ederland BV

4507

Damen Shipyards Hardinxveld

1221

Danfoss BV

5308

Cathelco Seafresh

Cedervall & Söner AB

7231/7232

Centa N ederland BV

1302

Datema Delfzijl BV

1226

Centraal Bureau Rijn- en B innenvaart

4505

DBR G eneratorsets

1814

C entraalstaal BV

8202

De Boer Buizen

1810

Central Industry Group

8202

De Boer S nijbe drijf

1810

CF Techniek b.v.

2111

De Strom ing M edia

P101

Chantier Naval Pierre Glehen et Fils

5204

Deckma Hamburg GmbH

1104

Chantiers Navals Bernard S.A.

5204

Degra W inches

6708

C hartw orx BV

3504

S tichting H istorisch Schip De D elft

7032

China Chamber of Com merce l/E M achinery

Dellner Brakes AB

1722 3401

Electronic Products

6203

Den Haan Rotterdam BV

China M e rch an ts Heavy Industry (Shenzhen) Co., Ltd.

4104

Deno Compressors

1007

China M e rch an ts Industry Holdings Co. Ltd.

4104

Desmi K&R Pompen BV

6904

Dezhou Hengli E lectrical M a ch in ery Co. Ltd.

8013

China Council for the Prom otion of International Trade Jiangsu Sub-C ouncil (CCPIT)

5414

D-l Industrial Co., LTD

3305

CIS Elektrotechnik GmbH

7240

Diesel & Gas Turbine W o rld w id e

P119

C-Job & Partners BV

7404

Dintra Transm issies vof

6107

Clarkson Research Services Limited

P118

DMG Holland B.V.

3003

Clouds International BV

6202

DMG Leidingsystem en B.V.

3003

C.M.R. Tunisie (Tunisia Ship Repair)

1315

DOE Sp. z o. o.

1801

C -N autical BV

2408

D oedijns H ydraulics B.V.

7315

Cofely W e st Industrie BV

1509

Dolderm an BV

1203

Com posite Piping & Engineering BV.

1103

M IG Dolphin Pic

7105

Concordia Holland BV

1100

DongHwa Entec

3312

Dooik Eng CO., LTD

4404

Doornbos Equipm ent BV

European B atteries Oy

6401

European Diesel S ervices Ltd.

8121 4205

DOUBLE D M arine Equipm ent BV

8235

European Pump S ervices BV (EPS)

D ragflow S.r.l.

6610

Expertise en Innovatiecentrum Binnenvaart

4505

Dredge & M a rin e Company LLC

8126

Fagerdala M arine Systems AB

7237

Drie-D BV

6409

Falck Nutec

6300

DriveteQ BV.

3200

FARO Benelux bv

6701

Drom ec bv

5104

Farsounder Inc.

3405

DRUMET Liny i Druty Sp. z o.o.

5426

Fartygskonstruktioner AB

7234

DTC Elektro BV

5105

Fast RSQ

1113

Duap Fuel Injection Equipment

7106

R.W. Fernstrum & Company

8129

FG G overnors & Engine Parts B.V.

1704

DVV M edia Group

P115

Finnoy Gear & Propeller AS

4204

DWG Trading BV

6611

Flex-in Holding

8233

D ynacast

7005

FLIR Com m ercial Systems BV

2103

Easy-Fitt In sta lla tie M aterialen

6502

Floatex N ederland BV

7401

EBR bv

1123

Floatex Sri

7401

EBT Yachtpanels

1729

Floodvideo

1609

Echterhage Holding GmbH & Co. KG

1613

FMJ M arine & O ffshore

1710

2400

FN Diving BV

DMT W o rld w id e B.V.

Econosto N ederland bv Eekels Elektrotechniek BV

5112/6800

1506/7103

7301/7400

Foro M a ritim o Vasco

7309 3300

Eekels Pompen BV

6610

Franz W ö lfe r E lektrom aschinenfabrik O snabrück GmbH

EGA M a ster S.A.

3323

Freeman m arine Equipm ent Inc.

1615

Eibach Spring

7106

FTA Rugged Camera Systems

8100

Eiffel Industrie M arine

5209

Future Pipe Industries BV

Elcas BV

3210

GALI D eutschland GmbH

1208/6601 1428

Elcee Holland BV

2404

G am bit Lubawka Spolka z o.o.

5424

Electra B randt

1428

G E-SATC O M

3321

E lectric Com fort

8007

GEA Bloksma

1402

E lectric P ow er Conversion BV

6401

GEA W estfa lia S eparator Nederland BV

1402

E lectric M a rin e S upport B innenvaart BV

3507

G eberit BV

8151

Electronic N avigation Ltd.

1816

Gebhard Electro BV

3102

Elektrikom S atelite Services

3407

G eislinger Grnbli

1122

Eliche Radice S.p.a.

4201

Geo P rofessionals N ederland B.V.

3408

Elsto A an drijfte ch nie k

1707

Geometius B.V.

3124

eL-Tec elektrote ch no log ie

8006

Georg Fischer N.V.

3105

Eltorque AS

4410

GEPA-Fiberglass Industry and Trade Co. Inc.

6820

Emce W inches

1707

S chee psrepa ratieb edrijf De G erlien-van Tiem BV

1820

Einha Technisch Bureau BV

4205

G erm anischer Lloyd SE

Emigreen bv

1709

Gican

EN M otoren N ijm egen BV

5108

GKN S ervice Benelux BV

1732

Endenburg

8128

Global Industrial Supply Co. Ltd.

6208

4303 5207/5308

E nergietechnik Brem en GmbH

1126

Global Turbocharger Solutions Limited

1811

Energom ontaz-Polnoc Gdynia Ltd

4306

Globecom m M aritim e

5203

Engine Partners (H olland) BV

1610

Globe W ireless

8124

Enraf - Tanksystem SA

1104

GMS Instrum ents BV

4100

Environm ental Systems GmbH

3318

Goetze Pistonrings

7106

EPAK GmbH

1619

Golan Plastic Products Ltd.

3506

Erse Kablo San. ve Tic. LTD. STL

4309

G öpfert AG

8111

ESC

1204

Governors A m erica Corp.

1428

Esco A andrijvingen BV

1306

De G raaf Aandrijvingen BV

5303

Esco Belgium S.A.

6613

S chee psw e rf Grave BV

1736

ESI-Trade bv

7206

G reenland Engineering B.V.

1729

Estron D istri Centre B.V.

8101

De G root S cheepstechniek

2300

Eteha bv S langtechniek

6113

De G root Scheepsbouw & Reparaties BV

2300

Euro O ffshore Services BV

6704

Grundfos Nederland BV

8222

Guangxin S hipbuilding & Heavy Industry Co. Ltd. Guangzhou Boyi Exhibition Co. Ltd.

6206 8136/8013

Hum ber W ork Boats Ltd.

8122

Ludwig Hunger GmbH

1101

llyco m BV

8009

Guangzhou D ockyards Co. Ltd.

1315

G uascor Pow er S.A.LI.

7303

HYDRAtech Als

1805

Guido Perla & A ssociates, Inc.

8127

H ydraullQ BV

8242

Gyron Crew BV

2202

H ydrauR entB V

1408

H.0. Bostrom Company

8129

Hydrex NV

1315

H20 S atelite

8118

D ienst der H ydrografie M iniste rie van Defensie

5306

De Haan b.v.

7103

H ydrotest Systemen BV

1504

De Haas M aassluis BV

1500

Hytorc N ederland B.V.

2107

Haean M a ch in ery Inds. Co., Ltd.

3310

I4C M a rin e

7002

HaiTech N ederland BV

1224

Ibercisa - iber Com ercio e industria, S.A.

7210

Hamann AG

1303

Icepronav Engineering

6809

H am w orthy BV

6607

Idreco

1701

Hansa

P106

IFS Benelux BV

8241

Hansen Protection AS

4407

Il H C Lagersm it

1312

Harland & W o lff Heavy Industries Ltd.

1315

IHC M e rw ede Holding BV

1312

H arlingen S eaport

3121

Im ares W ageningen UR

8108

Harzer W erke Cylinder Liners

7106

Im arest

P112

H atenboer-W ater BV

3105

Imax Trading & Engineering B.V.

6301

Hatlapa U etersener M a schinefabrik GmbH & Co.

1105

Imes GmbH

1703

H eadhunter

8134

Im otec BV

1617

Headway Technology CO. Ltd

1315

IM S AS

2408

H eatm aster BV

1503

Im tech M a rin e

1124

Heinen & Hopman Engineering B.V.

1413

Im tech M a rin e & O ffshore BV

1124

Heinzmann GmbH & Co. KG

1704

IN NOVO d.o.o.

1807

Hellenic Ship’s Repair's

6803

Inchcape Shipping Services

8008

H elm acab Holland Bv

4108

Indum ij M otoren

1103

Helm ers A ccom m odatie & In terie ur B.V.

7103

Inval Industrial Valves Holland BV

5400

Helm ers S.R.L.

6813

Industrial Clutch Parts Ltd.

8119

Helseth AS

2405

Industrias Ferri S.A.

7215

Helukabel BV

6109

Innovative In put BV

2402

Hemimex BV

6102

ln -inn ovative N avigation GmbH

2106

Hempel (The N etherlands)

5401

Instalho BV

2202

Henan G uangcai Electric Co. LTD

1224

Integron M a rin e Systems & S ervices

Henkel Adhesive Technologies

4311

Intellian Technologies Ine

Herikon BV

7402

In tercon trol S cheepvaart- & T ransporttechniek B.V.

7208

Hertel

1111

Interm arine E lectronics S.A.

8153

HijsTraditie

6707

International Crew S ervices BV

4302

Hobrand Algebra

4203

International Paint (N ederland) BV

4400

Hodge Clemco Ltd EnviraSponge Division

8140

Interprofession du P ort de Concarneau

5204

P. Hoenderop BV

3203

In te rs ch a lt M a ritim e Systems AG

1803

Holland Cargo Pumps B.V.

8312

Intertech BV

1109

Holland Diesel M aassluis

1310

IPCO Pow er

2500

Holland Dredge Parts B.V.

3001

IPS

2503

Holland Dredge Systems B.V.

3001

IRM O ffshore And M arine Engineers Pvt. Ltd.

3409

Holland M arine S ervices Am sterdam B.V.

8221

IRON FIST M arine Cranes

6609

Holland M arine Equipm ent BV

1110

Italdraghe S.p.A.

6702

Holland M arine Technologies BV

3001

iXBIue SAS

1818

Holland Shipyards

1404

Jahnel Kestermann G etriebew erke GmbH

1104

Holland S pecial Pumps B.V.

8312

Japan Radio Co. Am sterdam

3405

Holland Tools B.V.

6603

Jastram GmbH & Co. KG

1126

H olugt Sauer

4203

Jets for Yachts

1303

Hoogendoorn M BI BV

2202

Jets AS

1104

Hotel de Beer

6608

Jiangsu Hongqiang M arine Heavy Industry Co.,Ltd

5415

Huisman Equipm ent BV

6705

Jiangsu Zhengliang M arine A ccessory Co., Ltd

5411

International M a ritim e Journal

1725 2108/3405

JIANGYAN CITY LOLING IMPORT AND EXPORT CO.LTD.

5411

Van der Leun M etaa lb ew erking B.V.

1224

John G jertle AS

2408

Libra-P last AS

2408

John G uest GmbH

4506

Liebherr M a ritim e Benelux BV

1210

Johnson C ontrols Systems & S ervice B.V.

8137

Lincoln Diesels Ltd

8114

A. de JongT.H . B.V.

7208

Link

5421 3303

S chee psw e rf Gebr. Jooren BV

2202

Lloyd’s Register EMEA

Jotun B.V.

5200

Inform a - Lloyd’s List

P100

JVS Scheeps- en Industrietechniek BV

1126

Lock-Tile.NL B.V.

8138

Kalkman S cheepstechniek BV

3202

Logan Clutch Corporation

1605

Kampers Pom pservice bv

1225

Louis Reyners B.V.

1806

Kampers S cheepskonstruktie

1422

Lowland International

8231

Karat International Ltd.

7319

Lubricoat B.V.

6906

KCEI INTERNATIONAL

5208

Lufkin

2405

Keppel Verolm e BV

7305

Luykx Ultrasound Sales bv

7300

Ket M a rin e BV

7203

De M aas BV

2200

Klaassen Fasteners

3205

M aas M arine & Industrial Equipm ent BV

4101

KLC M arine

1610

M aasdal BVBA

2200

KME Germany AG & CO KG

8111

M a aska nt Shipyards Stellendam

1221

KME Germany Osnaline

8111

M a cA rtney Benelux BV

3123

K.N .V.T.S./SW Z M aritim e

4415

M a ch in efa brie k B olier B.V.

1204

Kobato B.V.

6110

M aderas Jum illa S.A.

1104

Kobelt M a nu facturing Company ltd.

6205

M agotteaux S.A.

6200

Kockums AB

1315

MAHLE In dustrie filtration GmbH

3114

Koedood D ieselservice BV

1125

M AN Diesel & Turbo SE

1121

Kolmer Elektrom otoren BV

5311

M AN N +H U M M EL GMBH

2501

Konecranes B.V.

3100

M a nta ll (N antong) Heavy Industry Co., Ltd.

5414

Kongsberg M aritim e

3201

M apac Panel

5211

Koning Technisch B ed rijf BV

2112

M aprom Engineering BV

1300

Koninklijke Schuttevaer

4505

M arble Autom ation

2407

Koninklijke D irkzw ager

1124

M a relli M otori S.p.A.

1705

Konutherm BV

2113

M aretron LLP

3405

Korea M a rin e Equipm ent A ssociation ( KOMEA)

3307

M a rfle x BV

6700

Koscis Technologies Inc.

1428

M ariFlex Group

6106

Kotra Trade Investm ent Prom otion Agency

3307

M ARIN M a ritim e Research Institute N etherlands

1209

KRAL AG

7208

M arine D evelopm ent hólland BV

6612

C. Kranendonk BV

1415

M arine Insurance International BV

1418

Kronios

3105

M arin ele c Technologies

5205

KTR Benelux B.V.

1408

M arineline

4501

Kühne Industrie BV

2302

M a rite ch Special

8102

Küpers M o tore nservice GmbH

6105

A rch e r M edia - M aritiem Nederland

P116

K ustw acht

4414

M aritim a Green Technology

1216

Kuzuflex M etal Hortum San Tic A.S.

8014

M a ritim e Booster

2003

K w in t BV

6707

M a ritim e By Holland M agazine

L'Orange GmbH

1428

M a ritim e by Holland

La A uxiliar Naval S.A.

2408

The M a ritim e Executive

8125

LAIS GmbH

1604

M a ritim e Interior

6804

U itgeverij Lakerveld b.v.

P108

M a ritim e P ropeller Repairs BV

8114

Lanex a.s.

8107

M a ritim e Propulsion S ervices BV

8114

Lankhorst Ropes

1720

M ärkisches W erk Halver GmbH

7106

Lankhorst Taselaar BV

1615

M a rktech nica l B.V.

5313

Lascentruin Ridderkerk BV

8112

M arlink S.A.

3117

LD Cables

7013

M a rlo w Ropes Ltd.

1802

Leeuwestein S cheepsinstallaties BV

3304

M aropol BV

1208

Leistritz Pumpen GmbH

1311

Koninklijke N iestern Sander BV

7103

LekkoVBS

1809

M a schinen fab rik Bröhl GmbH & Co.oHG

1104

Van der Leun In sta lla tie bo uw BV

1224

M asterm ind S ecurity

7034

P117 1110/8210

Standnummer 1413 At least it’s warm inside

Photography b y ihda.nl

G lo b a l tra n s p o rta tio n ta k e s ve sse ls in to so m e o f th e h a rs h e s t a n d u n fo r g iv in g e n v iro n m e n ts o n th e p la n e t. O n e o f th e c h a lle n g e s fa c in g s h ip o w n e rs is to e n s u re th a t th e ir c r e w h a v e a s u ita b le o n b o a rd c lim a te re g a rd le s s o f h o w

c o ld it b e c o m e s o u ts id e . C u s to m -b u ilt to th e h ig h e s t D u tch q u a lity s ta n d a rd s , b a c k e d u p b y g lo b a l s e rv ic e a n d s u p p o rt, H e in e n & H o p m a n 's h e a tin g s o lu tio n s e n s u re th a t th e h e a t is o n w h e n e v e r a n d w h e re v e r it is re q u ire d .

Visit us at E U R 0P 0R T 2011 stand no. 14 1 3

HEINEN & HOPMAN ENGINEERING BV AIR

C O N D ITIO N IN G

H E A TIN G

V E N TILA TIO N

R EFR IG E R A TIO N

w w w .h e in e n h o p m a n .c o m

Netherlands - Germ any - India - Peoples Republic of China - Romania - Singapore - Spain - Turkey - United States of America

Need Cheap & Secure Lay-up? In our protected, private harbour just outside of Rotterdam, w e offer prem ium and secure lay-up facilities for seagoing vessels, barges and pontoons as well as extensive services to manned or unm anned vessels in lay-up, all against affordable prices. Dutch Harbour is suitable for vessels up to 200 m in length and with a draft up to 5.50 m, while its 700 m floating jetties safeguard against a ny tidal influences. T h e harbour entrance is closed off by a floating security barrier and the surrounding harbour terrain is accessible only to ow ners and crew. Harbour access is monitored 24h by security cameras.

DUI£fy/A RBOUR Facilities: • C lo s e d , p rivate harbour; • S ec u re m ooring & s a fe access; • C a m e ra surveillance; • F ree d o m e s tic g a rb a g e d is p o s ; • F ree w ire le ss internet.

\

For additional information and rates, please contact

Dutch Harbour Lay-up Services Harbour G950 • Griendweg 14, ’s Gravendeel T: 085-8779114 • F: 085-8779115 E: [email protected] • W: www.dutchharbour.nl

mULTI PROJECTEXPERTS P R 0JEC TS0U R C IN G international technical professionals on a project basis shipbuilding, offshore and dredging industry

ENGINEERING OFFICE basic and detailed design s tru c tu ra l, piping and m echanical T +32 (0)3 710 58 10

M U LT I.B E

V

Optional Services: • 3 8 0 V /2 2 0 V s h o re pow er; • S u p p ly o f M D O and fresh w ater; • C ra n e services; • V arious alarm s y s te m s fo r cold lay-up.

YOUR PARTNER IN ENGINEERING

SW Z Maritime

biedt u vele voordelen De enige in de sector met een onafhankelijke redactie Elke dag het laatste nieuws uit de maritieme sector op de website De nieuwste innovaties Interviews Reportages Scheepsbeschrijvingen Specials

w w w .s w z o n lin e .n l

M astex S oftw are BV

3115

N ew Connection Industrial Products

5302

MATECS B.V.

7402

N ew G eneration N atural Gas

5310

M e ga tor Ltd.

1104

N icoverken M arine S ervices BV

1303

M+E M otoren- und E nergietechnik GmbH

1314

Nidecon Technologies Oy

6401

M enarom P.E.C. S.A.

6807

N iestern Sander Reparatie B.V.

7103

M ennens Schiedam BV

3206

N ijhuis Pompen BV

1205

M e rca to r M edia Limited

P103

Nilfisk-ALTO

1428

M erchlN Ts Cleaning & S ervices BV

3322

NK Co. Ltd.

3308

M e rita ito OY

6306

No Lim it Ships B.V.

5115

Meson Valves BV

7321

Non fe rro gieterij W e st Friesland M etagis

6102

M etaglas B.V.

6302

Nora flooring system s B.V.

1813

M etaLine Surface Protection GmbH

6602

Noris Autom ation GmbH

1311

M etchim

6806

Norske M a ritim e Eksportorer

4408

MFE M arine Constructions

6304

N orthrop Grumman Sperry M arine B.V,

3111

M iba Bearings AG

7106

N orw egian M a ritim e Exporters, NME

4408

M ibarom Resita

6802

Nova Engineering B.V.

5304

M icroplasm a

1303

N ovatug BV

2405

M inistry of Trade and Industry of Panama

4406

Novio N autic

1738

M inks K unststoftechniek BV

3105

N.R. Koeling B.V.

1206

M iron B.V.

3507

Nyborg AS

4204

M irta c BV

5501

O akwell Shipyard Co. Ltd Thailand

6100

MMCE M arine M odel C onstruction - Engineering

6112

Oasis M a rin e Engineering C o ., LTD

8141

MM E Group

7104

0 B 0 BETTERMANN B.V.

8003

M obilis

3103

O bservator Instrum ents BV

3208

M odular Pontoon Systems B.V.

4300

O ceanSat B.V.

2108

M o rssin kh of H ydraulics

6403

O ceanw ide N etherlands

5304

M o tor Parts BV

2501

O ceanw ide O ffshore Services

5304

M o tor-S e rvice Sw eden AB

7233

O ffshore News

7008

M o tortech Engine Parts Supply

1105

Oglaend System BV

4109

M o trac H ydrauliek BV

1204

Olaer Benelux BV

8004

M Sc E lectronics Oy

6401

M a ch in efa brie k G. O lthof NV

1125

MTE-Design

4306

O nderw ijs Centrum Binnenvaart

4505

MTU Friedrichshafen GmbH

1425

Opticon Benelux Naarden B.V.

1726

M uestralo S.L. Navalia

7212

O ptiM arin AS

1104

M ulder-H ardenberg BV

5102

O ranjew erf Shi prepair

1221

M u ltro n ic NV

1700

Orlaco Products BV

1115

M u rre le ktro n ik BV

8139

OSCG CO., LTD

3309

M urueta Shipyard - A stilleros De M urueta, S.A.

7216

O vervliet A ssurantie M akelaars

1419

N.C. M a ritim e Ports A dm inistration S.A, Constantza

8131

O ys te r/ten lla a ft GmbH

8016

Nauta Technical & M arine Supply

1103

P acific Crest Corporation

3124

N autikaris bv

3404

M a ch in efa brie k Padmos Stellendam BV

1125

N autilus Engineering & C onstruction Co.

1104

Palfinger M arine- und B eteiligungs- GmbH

2101

Naval Shipyard Gdynia SA

1315

Palfinger M arine

2101

N avalex International Inc.

8129

Pan A coustics GmbH

3410

Navingo BV

4103

Pand!D B.V.

3104

N avis Engineering Oy

3405

Panolin

1812

N avprofs

1732

Parker Hannifin BV

7403

N avigation Solutions Europe BV

3319

Pasman M otoren & A ggregaten vof

1822

Ned M a rin e Services B.V.

7300

Patel Brass W orks PVT Ltd.

7209

N edcon M aritim e

6810

Perko Inc.

8129

N ed-D eck M arine BV

1113

Phoenix C ontact BV

1723

N ederlandse R adiateuren Fabriek B.V.

1010

Phoenix V ibration Controls BV

1302

NEHO Speciaal Techniek BV

4304

Pintsch Bubenzer GmbH

1508

N eopolia M arine

5211

Trade and Investm ent Prom otion Section Embassy o

N eptune Shipyards BV

4300

f the Republic of Poland

5422

N etW ave Systems BV

5201

P oly-M arine S ervice BV

1819

Rommee M achines en Equipm ent ß.V.

7200

Rossmark W aterbehandeling BV

5301

Pon Pow er B.V.

1204

Rotor BV

2004

Port A uthority of Nantes S aint-N azaire

5211

Rotterdam Rigging B.V.

6203

PEM (P ort Engineering M anagem ent)

4503

R ottink Zuigerveren B.V.

5110

Port-IT

1607

Roxtec BV

3105

Poseidon BV

3200

RR Holland BV

1114

Praxis Autom ation Technology BV

3101

Rubber Design BV

1001

Pres-Vac Engineering

4101

De Ruiter Staalkabel BV

6103

Prom ac B.V.

1102

Ruysch in tern ationa l BV.

1315

Prom arin GmbH

1502

Ruysch Technical A gencies Holland BV

1315

Prom ex

6805

De Ruyter D ieseltechniek BV

1504

Pronom ar BV

2303

De Ruyter Training & C onsultancy BV

6605

Prosertek, S.L.

7211

De Ruyter S ervice B.V.

1504

PSI Piping

1202

RWO GmbH - M arine W a te r Technology

5301

PTR-Holland

4301

Saab AB

3000

QIS n d t

7300

Safe and P rotect

7012

Quantum M arine

8132

S afeTM ade M a rin e P rod uct Ltd. Co.

5305

QUA-VAC BV

2301

SAI S.P.A. Hydraulic M otors

8237

R.R. M a ritim e Engineering B.V.

1617

SAM E lectronics N ederland BV

2201

Rabobank Shipping

1416

Samson

8128

Radio Zeeland DMP BV

1421

Sanders Gears Castings M achining

1614

Radio Holland N etherlands

1124

Sandfirden Technics

1105

RAE Benelux BV

5500

Santon Holland B.V.

7304

Rafa Scheepsram en bv

2403

SARC B.V.

3113

Ravebo BV

5114

Satm arin B acko ffice Europe

8105

Ravestein BV

5113

Scania Industrial and M arine Engines

1105

Raytheon Anshutz GmbH

4308

S canjet M acron International LTD

4101

RBC N ederland

2005

S canjet M arine AB

Rea M askin A/S

4411

S cheepsbouw N ederland

Rebo BV

4305

Scheepsgroep W erkendam

2202

Redwise M a ritim e Services BV

8230

De S cheepvaartkrant

P109

Reich Kupplungen Dipl.-Ing H erw arth Reich GmbH

1719

Schegro BV

2100

Reikon BV

7209

S cheldepoort

1221

S chee psw e rf R eim ersw aal BV

1401

S cheldepoort

1221

Reintjes Benelux

1501

S chm itt Anchors & C haincables B.V

8308

Remat BV

3300

Schottel N ederland BV

1403

Rem ontowa Group

5420

Schottel GmbH

1403

Renk A ktie n g e se llsch a ft W erk Rheine

1311

STC B.V.

7306

Rentallaser International B.V.

8011

S eacontractors

8309

Reductoare Resita Romania

6815

SEAPARTS

2408

Reson BV

3301

MPA BV - S eaport M agazine

3005

RETEC

6808

Seascape BV

5107

R idderinkhof BV

1721

S ebert S chw ing un gstechn ik GmbH

1004

A ccou ntantskantoor Riegman & Klaverdijk BV

1420

S ebert Trillingstechniek BV

1004

R ijksw a terstaa t CDR

4200

S eparator Spares International B.V.

8104

RINGSPANN Benelux B.V.

6305

Serdijn Ship Repair BV

1304

RIS Rubber NV

6104

Settim a M e ccan ica Sri

6408

E.S. Ritchie & Sons, Inc

8129

SEUT M a ritim e as

4412

Riviera M a ritim e M edia Ltd.

P120

Severn Trent S ervices

8236

Robert Bosch B.V.

1428

Severnav SA Shipyard

6812

Rocol Ltd.

8115

Shen Yang Sung Jin Chimcal Co., Ltd

6208

Roemeg BV

6503

Shinsung Diesel & Heartman Co. Ltd.

3313

Rolls-Royce

1426

ShipC onstructor S oftw are Inc.

5109

Romanian Center for Trade and Investm ent

6717

Ship Engineering Editorial & Publishing House

8142

Rometel Trade BV

8111

Ship Equip AS

3118

Roos Diesel Analysis B.V.

1703

Yellow & Finch Publishers

P111

4101 2202/8211

Shipelec

5209

The Grab S pe cialist BV

Shipgaz Training AB

7236

Taizhou Fengde M e ch an ica l and E lectrical

5101

S hipN et AS

8008

M a nu facturing Co., Ltd.

5415

Ship's Equipm ent Centre

8202

Taizhou Kaihua Diesel G enerator Sets Co.,Ltd

5412

Shipserv

7031

Tam rotor M arine Com pressors A/S

5111

Ship stu d i o

5308

Tarka-System s

7001

Shipyard ATG Giurgiu

8234

Teamtec AS

1602

Shore Tension BV

1819

Tebul Oy

1303

Siemens N ederland N.V. B ruinhof M arine

1220

Techno Fysica BV

1009

Sigma Coatings

1213

Tecnoseal International

8000

Sims Pump Valve Co. Inc.

8135

TECSIGN Industrial Id entification

6108

SinW on M icro n Co., LTD.

4404

Tele Radio BV

2104

Siscon Instrum ents B.V.

5308

Teledyne TSS Ltd.

4502

S iw aco GmbH

7402

Teledyne Odom H ydrographic Inc.

4502

SKF M achine S upport BV

1510

Temaro The Dutch M arine Suppliers B.V

2000

Sledge Hammer Engineering International BV

7400

Terma A/S

3405

S tichting S leepboothaven M aassluis

7030

Testo bv

1727

S tichting M a ritim e Equipm ent (SME)

1414

Teus V lo t Dreding B.V.

Sm it & Van Rijsbergen

5503

Theunissen Technical Trading BV

W. Sm it B.V.

8306

Thordon Bearings Inc.

1105

SMST Designers & C onstructors B.V.

8220

Thorm arine

8005

Snijders Elektrotechniek

6700

Thrane & Thrane A/S

3405

S ociété In tern ationa le des M oteurs Baudouin

7302

Thrustm aster Europe BV

5202

Solfic BV

1708

Tideland Signal Corporation

7401

Sondex BV

1507

Van Tiem Elektro BV

1618

Soottech BV

1008

T.M.A. srl

1901

Sorama

7011

TNO M a ritim e & O ffshore

8212

Sorm ec S.r.l.

2408

Tomar Europe b.v.

1606

Sotra M arine P rodukter A.S.

2408

Tools & Pumps Trading Centre B.V.

6603

SpecTec

7318

Top Trock GmbH

2303

Sperre Rotterdam BV

5111

Tosec B.V.

3502

SPM Instrum ent BV

1400

Touw fabriek G. Van der Lee B.V.

1900

Sponge-Jet, Inc.

4111

TRAFA B.V.

8015

SPX( A P V )

1311

Transafe

1417

SPX Flow Technology Assen B.V.

1731

Travelvision B.V

2202

Staco Europe BV

6503

Treade AS

4101

STADT AS

4409

Tree C Technology B.V.

1817

5501

Trelleborg Ede BV

6600

Star Inform ation Systems

1608 3004/3116

S ta rtw ell Engineering UK Ltd

1428

Trelleborg Ridderkerk b.v.

6600

S T C -S A IO

7306

Trelleborg Industrial AVS

6600

STC NMU

7306

Trimble Europe B.V.

3124

STC-Group

7306

Trim ergo BV

1612

S teerprop Oy

1105

Trinoxx B.V.

7209

Stentec S oftw are

2502

T ru-M arine Rotterdam

3002

STM A an drijfte ch nie k BV

6111

Trust! ube B.V.

2102

Stocznia Gdansk

4402

Turbo Belgium

1507

Stokvis-G roup

1707

Turbo Cadiz S.L

7317

Stolk Transm ission Services

1707

Turbo Partners SL

1610

Stork Gears & S ervices BV

7204

TurboNed S ervice B.V.

1316

S tra altech niek International BV

8223

Turner Engine Control Solutions BV

2114

S tra ath of Controls

1815

T.W.C.

4108

M a ch in efa brie k L. Straatm an BV

6504

Tw entsche K abelfabriek BV

1108

SUN M arine Seats BV

1741

Twin Disc International S.A.

1306

SUN R oestvaststaal BV

1740

Technisch Bureau U ittenbogaart B.V.

1104

Svend l-loyer A/S

8311

U ltrasonics and M agnetics Corporation

5103

Sw ets ODV BV

5304

Unio

6811

Unisafe M arine Firefighting & Safety Equipment

8200

W indeX Engineering BV

Untel Kablolari San. ve Tic. A.S.

5105

W in el B.V.

2110 1104

UZMAR W o rkb o a t and Tug Factory

1427

W inteb vof

1106

Vacon Benelux BV

4110

W ISKA Hoppmann & M u lso w Gmbh

8111

VAF Instrum ents BV

3119

W N L M a rin e E lectronics BV

5300

Vaisala

3212

De W olf Products BV

2401

VandeGrijp Rental

7100

W olfard & W essels W e rktu ig b o u w BV

7103

Van Dinteren Technische H andelsondernem ing bv

1101

G.J. W o rtelb oe r Jr. B.V.

1313

VCK M arine Travel

8310

W outer W itzei EuroValve BV

1214

V D LKIim a BV

1107

WR System s,ltd.

1315

VD M A - S chiffbau- und O ffshore-Zulieferindustrie

P110

WRS Group of Companies

7240

Vecom M arine Services

8150

Yachtglass - Cruiseglass Dept.

4307

VEINLAND GmbH

8010

Yanmar Europe BV

1303

VeKa S hipbuilding BV

1406

Yantai Taihong Rubber Co. Ltd.

8136

Van der Velden M arine Systems

1405

Yiu Lian Dockyard (Shekou) Limited

4104

V ereniging De Binnenvaart

7009

Yoke Industrial Corp.

8002

Verhaar Omega BV

1505

Yokogawa Denshikiki Co. Ltd.

3405

Technisch Handelsburo V erhoef BV

7106

Zeehaven politie R otterdam -Rijnmond

7207

V ertiblast BV

6606

ZF Friedrichshafen AG

1309

Veth Propulsion

1200

Zhenjiang G randsino System Intergration Co., Ltd.

6201

V ictau lic NV

1808

Zollern GmbH & Co. KG

3125

V ictron Energy BV

4304

Zollern N ederland B.V.

3125

Viking Life-Saving Equipm ent BV

4102

Zollern BHW G leitlager GmbH & Co. KG

3125

Visedo

6401

Zollern D orstener A ntrieb ste ch niek GmbH & Co. KG

3125

Visser Den Helder

1221

Zon en Zo Duurzame Oplossingen B a re nd rech t BV.

3200

Vizada

3117

Zu igerverenfabriek Rottink

5110

Voith Turbo BV

1222

Volvo Penta Europe O ffice Benelux

1409

Deze lijs t is g e ba se erd op de gegevens zoals deze bekend w aren op 3

Vonk Parts and M achining Services B.V.

7322

okto b e r 2011.

Van Voorden G ieterij BV

1000/1102

Van Voorden R eparatie BV

1102

VoortVarend Besparen

1711

Voskuilen In terie ur en P rojectstoffe ring B.V.

6303

VOSTA LMG

6402

VSE V olum entechnik GmbH

1613

Vulkan Benelux BV

1410

Vuyk Engineering G roningen BV

8202

W & TS B.V.

7402

W &O Supply

1204

De W aal M a ch in efa brie k BV

2202

W agenborg Shipping B.V.

8307

WAGO Nederland

1728

W artsila N etherlands B.V.

1301

W a te r W eights Europe BV

4105

W avin Nederland

1208

W ea th erdo ck AG

4504

W eekblad Schuttevaer

4206

W e ir M inerals Benelux

7101

Gerhard D. W EMPE KG G eschäftsbereich C hronom eterw erke

3207

W erkina W erkendam BV

2202

Tischlerei und Alubau W essels GmbH

4106

W estm ark BV

1116

W etering Rotterdam

1103

W hisp erP o w e r

8239

W ide Corporation

3120

W illem sen In terie urb ouw & Scheepsbetim m ering BV

1737

When it really <

Visit us

2 6 . - 2 9 .1 0 .2 0 1 1 B usan, S ou th K o re a b o o th : 9 1 6

Wind forte: 1 Wave height: 14 m rising Humidity: 97%

0 8 . - 1 1.1 1 .2 0 1 1 R o tte rd a m , N e th e rla n d : b o o th : 5 .1 0 0

Controller: > 9? , 96 % availability

§J r A

| ijv i

11■ nu

■■ ■—

¥

]

K

2 9 .1 1 - 0 2 .1 2 .2 0 1 1 S h a n g h a i, C h in a

k.

w

bachmann.

r~ i i ■ÄrjfeBÄ |

Bachmann electronic Nederland Vendelier 65 3905 PD Veenendaal T31 (0) 85-2100550

www.bachmann.info/nolimits

‘m y KSBBSa »

0

m m I * « w i Ch»* m

reh(n *

Irtiuilntt l tM I

io o m p a c t'

M f « u w e w f r » a M w r s ie im

m

r

f c tia W INEL k

( < f* it ~

*

D R F C C 'E N

H o n e yw e ll g ru n t

SA

•— MB,

i if / I

a u x o n o i

jtrrs EGSE rQ IÜ ■ M4 ■ ■Up Mu -14h >f hc r-

^ Optimarin

i|

111 I t f M M H I »

io iw l* found ry

D E E R B E FIQ

SYSTEMS

flffifl

Standnummer 2 2 01

NACOS U S B

Visit us at the

EUR 0 P0 FÎT2

Navigation Automation Control System

0 1 1

connecting the m aritim e world

Stand 22.01

Automation Products ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ NACOS Platinum, the new integrated vessel

■

control system, represents a complete series of next-generation navigation, automation and

Navigation Products

navigation and automation systems ■

control systems. The series offers unprecedented features in terms of usability, scalability and

One common software platform for

■ ■ ■ ■ ■ ■

User Centred Design for easy and safe operation across systems

■

network by means o f one common hardware

Scalability and flexibility from stand-alone system to integrated system

and software platform.

-fo r all types of vessels ■

Monitoring Control System Power Management Propulsion Control 2-stroke Engine Governor Engine Safety System HVAC / Fire Monitoring Cargo Monitoring and Control

RADARPILOT ECDISPILOT MULTIPILOT TRACKPILOT Conning VDR, AIS, sensors

LAN based network system

SAM Electronics Nederland B.V.

Phone:

+31 - (0 )1 0 -4 7 9 5444

[email protected]

IJzerwerkerkade 36 (Harbour 1093)

Fax:

+31 - (0 )1 0 -4 7 9 5 5 4 5

[email protected]

3077 MC Rotterdam The Nederlands

SAM Electronics N ed erl an d an I

I communications company

DoorJ, Sonke

Hans Sonke werkt als specialist op het ge­ bied van corrosie, bescherming daartegen en beschermende coatings

Protecting a Ship from Corrosion Evaluating Protective Coatings Protective coatings effectively protect ships and other marine structures against corrosion for a long time. Especially for the parts that are exposed to extreme environmental conditions, such as ballast tanks, cargo tanks and the ship's hull, it is of the utmost importance to select the right coating system. Therefore, it is important to know as much about a coating's qualities and its lifespan as possible. Electrochemical Impedance Spectroscopy (EIS) provides insight into this knowledge.

The market is changing with new IMO regulations for ballast tanks resulting in a higher priority for coating selection as well as maintenance. The condition of ships largely depends on the ballast tanks' condition. N ew te c h n o lo g ie s for coating binders can sometimes provide a longer lifetime, but there are no long-term references of such materials. Changes based upon environmental arguments, such as the reduction of solvents, also result in quality changes, and not always in the right direction. There are no criteria for coatings described for heavy duty or surface and moisture tolerant applications. A proper coating selection will result in longer lifetime and less maintenance during a ship's lifetime, but how can that be realised?

Dated Test Methods The need for reliable judgement and evaluation of coatings has also become increasingly im p o rta n tfo r inspection as w ell as selection of proper coating systems. The current evaluation methods are

i

I

mostly based on accelerated weathering test results. These tests hardly correlate with reality, provide unreliable data and are far from accurate [1-4], Even the recently developed cyclic tests are still visually examined, and do not provide information on the important barrier properties. Examination of test results is still executed visually by determining how rust is spreading from a scratch. By intraducing a scratch and exposure to an aggressive environment, the degradation mechanism is not that much accelerated, but completely altered. It is seen that coatings sometimes perform well and other times badly even w hen the coating stays the same. Nonetheless, important decisions, like coating selection, are still based upon such dated methods. For inspection and coating selection it is required to use methods that can rapidly and reliably evaluate the corrosion protective pro­ perties of coatings. Especially in v ie w of planning, maintenance reli­ able data is important since corrosion can sometimes appear unex­ pectedly w hen coatings no longer provide protection. For example, microbiologically influenced corrosion (MIC) has often led to severe corrosion in ballast tanks with corrosion rates up to several mm a year. For inspection, only visual assessment combined with th ic k ­ ness measurements and sometimes adhesion measurements allow for a coating’s suitability to be evaluated. W ith these methods, only coating failure can be evaluated. No indication of remaining life or effectiveness of corrosion protection by the intact coating is given.

EIS

Figure 1. S chem atical presentation of: left, the corrosion proce ss (the ch em ical re actions are exem plaryj, and, righ t, the w ay a coating provides its protection

W ith Electrochemical Impedance Spectroscopy (EIS) the condition of intact coatings and the effectiveness of corrosion protection can be measured and it can produce reliable data to prove the corrosion protection is (still) effective. In this manner EIS can be used for coa­ ting selection, coating optimisation and more recently inspection. Instead of testing with bad correlation and visual (subjective) judge­ ment, measuring with EIS quantifies the corrosion protective pro-

Figure 2. The set-up fo r E IS; left, fo r co atin g testing in the laboratory, middle, fo r inspection, and', right, a sc h em atical presentation o f the test m ethod

perties and objective data can be obtained. Since the technique can be used none destructively and the size of equipment is reduced strongly in the last decade, the use of EIS as a tool for inspection is increasing too, w ith many advantages. However, for good and relia­ ble results, the operator must be experienced and skilled and have knowledge of corrosion protection mechanisms as well as coating technology.

Impeding Ion Transport Since the function of protective coatings is to protect the substrate against corrosion, it seems necessary to fully understand the pro­ cesses from w hich this protection originates. For corrosion to take place there is need for an electrolyte (water), oxygen and a comple­ te electrochemical circuit, see figure 1. As established by Mayne [5] oxygen and w ater (electrolyte) can relatively easy be transported through a protective coating. He concluded th a tth e main mecha­ nism that form the key in corrosion protection is the resistance to transport ions, w hich is necessary for the complete electrochemical circuit. This impediment of ion transport through the coating (barrier properties) and under the coating (resistance inhibition) is responsi­ ble for a barrier in the electrochemical circuit, resulting in a strong reduction of the corrosion process. Coatings that function this way are especially used for corrosion protection of ships and offshore equipment.

Quantitative and Reliable Data

lection. For coating development EIS has also proven to be very useful, not only to evaluate coating performance, but also to distin­ guish protective mechanisms [1, 14], Since 2005 we have worked together with other parties to create a reference for interpretation of test results. Up till n ow over 700 c o a ­ ting systems have been tested with a standard EIS test. The test re­ sults also contributed to the new development of the standard ISO 16773. This large test program resulted in a reference for interpreta­ tion of coating performance. Combined with knowledge of coating behaviour, a reliable interpretation of test results becomes possible. According to many authors [for instance: 7,10,11] even a relatively short period of testing with EIS provides reliable data for predicting long-term behaviour. And in several aging tests, EIS showed signals of corrosion far before it w as visually detectable [1], Moreover, EIS results indicate the state of degradation, integrity of intact coatings, the effectiveness of corrosion protection and can even identify pro­ tective mechanisms.

Interpreting EIS Test Results EIS measurements on organic coatings, involve an application of an alternating voltage over a counter electrode and a coated (metal) substrate, while the response of the system is measured, see figure

$

Knowing that corrosion is an electrochemical process, it seems lo­ gical to use an electrochemical test method to evaluate the coa ­ tings’ protective properties. Already in 1948 Bacon Smith and Rugg [6] started to evaluate organic coatings with electrochemical mea­ surement techniques for coatings for the US navy. Despite their good and reliable results, such measurements were hardly applied until the development of EIS in the seventies. The scientific world already uses EIS to evaluate coating systems since the early eigh­ ties. It is fully accepted as a technique to provide reliable informa­ tion of long-term coating performance [1,7-13], EIS provides quanti­ tative, reliable data as needed for a proper selection of protective coatings. Test results are more often used as criteria for coating se­ Figure 3. The cu rre n t (I) as a re su lt o f the applied p o te n tia l (Ej w ith the phase s h ift (q>) [1].

R eferences 1.

W .M . B os, P re d ic tio n o f c o a tin g d u ra b ility . Early d e te c tio n using e le c ­ tro c h e m ic a l m e th o d s, PhD th e s is TU D elft, th e N e th e rla n d s , 2008.

2. G.P. B ie rw a g e n , L. He., J. Li, L. E llingson, D.E. Tallm an. S tu die s of n e w a c c e le ra te d e v a lu a tio n m e th o d fo r co a tin g c o rro s io n re s is ta n c e th e rm a l c y c lic te s tin g . P ro g re s s in o rg a n ic C oa tin gs 39 (2000) p. 67-78. 3. S. N yb o rg R asm ussen, C orrosio n p ro te c tio n w ith c o a tin g s - W ill p re ­ q u a lific a tio n te s tin g im p ro ve p e rfo rm a n ce ? , SFL c o n g re s s, H em pel (2006). 4.

0 .0 . K undsen, U. S te insm o , M . B jo rd a l, S. N ijjer, A c c e le ra te d te s tin g , c o rre la tio n b e tw e e n fo u r a c c e le ra te d te s ts and fiv e y e a rs o f o ffs h o re fie ld te s tin g , JPCL (2001).

5.

J.E.O. M a yn e , The m e ch a n ism o f th e in h ib itio n o f th e c o rro s io n o f iron and s te e l by m e an s o f pa in t, O ffic ia l d ig e st, 24, p. 127-136, (1952).

6.

R.C. B acon , J .J . S m ith, F.M. Rugg, E le c tro ly tic re s is ta n c e in e v a lu a tin g p ro te c tiv e m e rit o f c o a tin g s on m e tals, In d u s tria l and e n g in e e rin g ch e m is try, p. 161-167,1948.

7.

M . K endig, F. M a n s fe ld and S. Tsai, D e te rm in a tio n o f th e long te rm c o rro s io n b e h a v io u r o f c o a te d s te e l w ith AC im p e d a n ce m e a s u re ­ m ents, C orrosio n S c ie n ce 23, 317,1983.

8.

M . K endig, J. S cully, B a s ic a s p e c t o f e le c tro c h e m ic a l im p e d a n ce a p ­ p lic a tio n fo r th e life p re d ic tio n o f o rg a n ic c o a tin g s on m e ta ls, C o rro s i­ on, N a c e , J a n u a ry 1990.

9.

E.P.M. van W e s tin g , D e te rm in a tio n o f c o a tin g p e rfo rm a n c e w ith im p e ­ d a n ce m e a s u re m e n ts , PhD th e s is TU D elft, th e N e th e rla n d s , 1992.

10. J.N . M u rra y , FI.P. Flack, T e sting o rg a n ic a rc h ite c tu ra l c o a tin g s in A S T M s y n th e tic s e a w a te r im m e rsio n c o n d itio n usin g EIS, C orrosion vol. 48, no. 8, p. 671-685, 1992. 11. A. A m iru d in , D. T h ie rry , A p p lic a tio n o f e le c tro c h e m ic a l im p e d a n ce s p e c tro s c o p y to stud y th e d e g ra d a tio n o f p o ly m e r-c o a te d m e tals, P ro ­ g re ss in o rg a n ic c o a tin g s 26, p. 1-28,1995. 12. J.H .W . de W it, D.FI. van d e r W e ijd e , G. Fe rra ri, Chpt. 19, O rgan ic c o a ­ tin g s o f c o rro s io n m e ch a n ism s in th e o ry and p ra c tic e , s e co n d e d itio n , M a rc e l D ekker, 2002. 13. G.D. D avis, L.A. Krebs, C.M. D a cre s, C oating e v a lu a tio n and v a lid a tio n

2. Impedance (Z) is a measure of a circuit's tendency to resist (or impede) the flo w of an alternating electrical current. Impedance (Z) is the AC equivalent of electrical resistance (R) in DC applications and can be defined as: Z = V. / l Ai A sine wave voltage applied to an ele ctrochemical cell gives a cur­ rent response as shown in figure 3. The response is shifted in time due to the influence of the system. This time shift is expressed as the phase angle cp. Since the impedance depends on frequency, the measurements are executed over a range of frequencies. By measuring the high fre ­ quency impedance (105 - 103 Hz) and using equivalent circuit mo­ delling, the time of measurement can be kept to a minimum [8]. In general, all data from impedance spectroscopy can be fitted exactly to an equivalent circuit when enough parameters (in other words, elements in the equivalent circuit) are used [8], The results may however be physically meaningless. Therefore, it is preferred to fit the data to the most probable impedance equivalent circuits (MPEC) [1]. W ith respect to this strategy, the circuits are based on the pro­ cess changes according to a unified degradation mechanism model founded on the formation of conductive pathways [15], see figure 4, This figure shows the degradation from an ideal coating (a), to w hat mostly is measured for a new or properly protecting coating (b), to an intact but degraded coating (c) and when corrosion is becoming dominant, just before failing (d). The basis in this model is the chan­ ge in corrosion protection during coating life. Normally, the electrolyte used in the test should match the situation in practice. However, for the standard test w e used fifty times con­ centrated coastal and industrial rainwater. In this way, the test re­ sults can be used for a wide range of applications. For example, in ballast tanks the seawater often is contaminated or in MIC situati­ ons where large quantities of other ions, such as sulphur, are pre­ sent. These ions are not present in the bulk of seawater or artificial seawater. So the standard test also gives some indication for such conditions. Only for chemical resistance to specific chemicals, such as acids or lye, additional tests or information are required. To analyse and fit the data, a number of equivalent circuits were

o f a c c e le ra te d te s t c o n d itio n s using an in -s itu c o rro s io n sensor, J o u r­ nal o f c o a tin g te c h n o lo g y , vol. 74, p. 19-74, 2002. 14. J, S onke, Q u a lific a tio n o f P ro te c tiv e C oa tin gs usin g EIS, Eurocorr, 2008. 15. T. N guyen, J.B . H ubbard, J .M . P om m e rsh eim , U nified m odel fo r d e g ra ­ d a tio n of o rg a n ic c o a tin g s on s te e l in n e u tra l e le c tro ly te , N ace, 1996. 16. D. Loveday, P. P eterson, B. R odgers, E valu ation o f o rg a n ic c o a tin g s w ith E le c tro c h e m ic a l Im p e d a n ce S p e c tro s c o p y , p a rt 1, 2 and 3, JCT C o a tin g ste c h , 2004/2005. 17. D.M . B rashe r, A.H. K in gsbu ry, E le c tric a l m e a s u re m e n ts in th e stud y of im m e rse d p a in t c o a tin g s on m etal. I. C om pariso n b e tw e e n c a p a c ita n ­ ce and g ra v im e tric m e th o d s o f e s tim a tin g w a te r-u p ta k e . J o u rn a l of A p p lie d C he m istry 5, 62, 1954. 18. J. S onke, W .M . Bos, S c ie n tific m e th o d s fo r q u a lific a tio n and s e le c tio n o f p ro te c tiv e c o a tin g s, J o u rn a l o f c o a tin g te c h n o lo g y , 2008.

Figure 4. M o st Probable Equivalent C ircuit (MPEC) fittin g m odels (left) re la te d to a uniform degradation m echanism (right) [1].

Figure 5. S everal inspections w ith EIS; left, an insp ectio n o f a deck coating, middle, inspection o f the protective coating on the hull, righ t, the insp ectio n set-up in a ba llast-ta nk

used to fit the data in the tests. The parameters that can be derived from these fits are: electrolyte resistance (R ), constant phase ele­ ment (CPE, QJ, coating resistance (Rc), metal double layer capaci­ tance (Cd|), charge transfer resistance (RJ. The constant phase element (CPE) allows for small deviations from ideal capacitance behaviour and is characterised by tw o parame­ ters, Y0 and n. Y0 can be related to coating capacitance if n=1, while n itself represents deviation from ideal capacitive behaviour. The coating resistance Rc expressed in G cm2 is a measure for the resistance to ion transport through the coating. As established by Mayne [5] the most important factor of protection against corrosion by barrier coatings. As a guideline for the protective behaviour of coatings often the following rule is used [2,6,16]: • > 10s Q cm2: excellent • 107 - 10s Q cm2: sufficient • 10G- 107 Q cm2: doubtful • < 10GQ cm2: bad These values should be used with caution; judging coating systems must be done b y th e irto ta l performance and not by only one para­ meter. The Qc is expressed by the Y0 and the n-value, when n = 1 the Y:: is a one hundred per cent capacitance. In practice the n-value differs a f e w hundredths from 1 and this will reduce further during coating degradation. The first change in Y0 is a measure f o r th e w a te r ab­ sorption in the coating [9,17], The Q, provides an indication of the development of the ele ctroche­ mical double layer underneath the coating, w hich can be related to the progress of delamination. The Rct is the charge transfer resis­ tance and can be related to the corrosion rate of the process under­ neath the (still intact) coating. For interpretation it should be taken into account that the durability of the mechanism providing protection is of the utmost importance [14], For example, a coating with a high w a te r absorption can have a high Rc due to the use of inhibitive pigments like zinc phosphate.

However, the protection's duration by this mechanism for immersed applications is relatively short. Therefore, such coatings should not be used for marine or other heavy duty applications, despite their sometimes high Rc values. For a reliable interpretation of EIS test results, the mechanisms pro­ viding the protection must be considered. For a reliable interpretati­ on of practical results, a reference of coating behaviour, as created during our investigation, is a necessity, since there are so many w ays of a coating to protect the substrate.

Coating Selection For coating selection one always h a s to loo kto the complete range of properties that influence the coating's performance for each spe­ cific situation. The coating properties that should be tested are the initial physical and chemical properties that directly influence long­ term performance [18], W hen combining EIS test results with additional tests, such as me­ chanical tests and chemical resistance information, a guideline for selection based upon reliable test data can be formulated. However, for each specific application requirements must be formulated de­ pending on the actual load, degradation and the protection mecha­ nism that take place. Since there are many influences that must be judged, it will always be useful to consult an expert in the field to avoid errors. By executing maintenance, the circumstances often a pp e a rto be fa r fr o m ideal, such as in ballast tanks, where coatings can often only be applied on substrates that are often slightly contaminated with salts, rust and even water. For coatings that must perform on heavy duty circumstances, or that must be applied on top of margi­ nally prepared substrates, specific criteria must be formulated. In our investigation, it w as seen that coatings that are in name and ap­ plication similar can have a completely different performance. Only based upon a selection method formed by measuring the coating performance the use of low quality products and eventually coating

failure can be avoided. Based upon a procedure of measurement techniques, we have made several coating specifications and standards for vessels, industrial plants, and offshore platforms. In this way, the coating selection is structured and based upon relia­ ble data.

Coating Inspection We have already executed many inspections on location with often very useful results. On several objects like storage tanks, w a te r­ works, ballast tanks and the ship's deck and hull complete blasting could sometimes be avoided. In one case, the substrate was locally damaged and the coating had locally failed, but a large area ap­ peared still intact. Here the intact coating was evalu-ated with EIS and in doing so the performance of the intact coating w as proven to be still good. Based upon these results, it could be decided that complete removal of the coating was not necessary. Only thorough cleaning with high pressure w ater combined with local repair and one complete overcoat was more than sufficient for the object to be protected for many years to come.

Also by inspecting a storage tank that needed to be in service for a period of at least five years, the coating was proven to be in good shape to withstand this period w ithout significant risk of failure. W ith EIS, the condition of intact coatings can be measured and it can produce reliable data to prove if the corrosion protection is still effective and h o w f a r t h e coating already is degraded. By doing so, it can be proven if maintenance is necessary and if large measures can be avoided or delayed. By generating reliable data about the coating performance, EIS can provide the information for making important decisions for maintenance. Questions like; is action ne­ cessary, with w h a t urgency must it be executed, and w ha t mea­ sures should be taken, can be answered based upon EIS measure­ ment results. Summarising the above, with EIS the condition of intact coatings can be measured. It produces reliable data to prove the effective­ ness of corrosion protection and it indicates the state of degrada­ tion of protective organic coatings very accurately.

Voith Inline Thruster/Voith Inline Propulsor The Voith Inline T hruste r can be used

Voith Turbo

This pow erful unit requires neither shaft

as a thruster, m ain propulsion or as an

nor gearbox. And the Inline T hruste r blade

au xiliary system . Its innovative design -

arrangem ent on the inside of the ring

the electric m otor is integrated into the

m eans that cavitation is significantly lower

outer ring - results in enorm ous reduc­ tions in noise em issions, w e igh t and

than on con ven tion al arrangem ents.

installation space.

w w w .v o ith tu rb o .c o m /va p

VOITH

Engineered reliability.

International M arine A cc id e n t Reporting Schem M A R S Report No. 226 & 227 Collision During Approach to Anchorage: MARS 201150 One of our tankers was proceeding with a Pi­ lot on board to anchor in the designated area for bunkering in a large Asian port. While she approached on a southeasterly heading, a large multi-tug to w w as observed right ahead on a reciprocal course. The Pilot informed the VTS of his intention to pass red to red with the tow, and after passing, to adjust the planned tr a c k t o arrive a tth e designated spot in the anchorage area. He then ordered starboard ten in order to pass the t o w to port and redu­ ced the speed quickly from harbour full ahead to dead slow ahead. A short while later, the rudder w as ordered back to midship. By then, the vessel had already attained a considera­ ble rate of turn to starboard, so the Pilot orde­ red the rudder to port ten, followed immedia­ tely by port tw e nty and finally hard to port. However, the vessel continued its rapid swing to starboard, forcing the Pilot to order incre­ ased ahead speeds in an a tte m ptto arrest the starboard swing. Despite these actions - put­ ting the rudder hard to port and increasing the speed to full ahead - the vessel continued its starboard swing. Simultaneously, the vessel w as closing rapidly with an anchored tanker that was lying across our path. W ith only about tw o cables clearance, the Pilot ordered full astern and emergency dropping of star­ board anchor. A t th e time of contact, our ves­ sel was almost parallel with the other tanker and stopped through the water, and drifted on to the other tanker, resulting in only a light contact between the tw o bows. Root Cause / Contributory Factors 1. Bridge team management failure - t h e Master did not exercise his right to take the con of the ship when it became apparent that a serious situation was developing. This resulted from a misplaced trust in the Pilot's experience and ability. 2. Non-compliance with safe speed require­ ments.

3. Insufficient consideration of reduction in manoeuvring capabilities of vessel at slow speed and in shallow water. Lessons Learnt 1. Always proceed at safe speed w hen navi­ gating in congested or restricted w aters so as to be ready for unexpected traffic situa­ tions/emergencies; the passage plan must document intended courses, speeds and contingency plan(s) for every leg until arri­ val a tth e designated berth. 2. Never rely unduly on others’ expertise and judgment, and maintain full vigilance at all times. 3. Every member of the bridge team has the duty and right to actively participate in na­ vigational operations, express opinions and, if necessary, query decisions taken.

Sea Suctions Choked w ith Fish: MARS 201154 Our oil tanker w as discharging at an Asian oil terminal. Simultaneously, the vessel was being inspected by a vetting inspector and the o w n e r’s superintendent w as also atten­ ding. The inert gas fIG) plant w as in operati­ on. A b o u tfo u r hours into the discharge, the C/E w as informed that the seawater low pres­ sure alarm had been activated. He came to the engine room and observed that all the sea w a te r pumps were showing inadequate di­ scharge pressure. A t th e time, the high sea suction w as in use, and even though it was well under water, the C/E instructed the duty engine erto change o v e rto the low sea sucti­ on in order to improve the head. Immediately, the pump suction and discharge pressures became normal. Afte r monitoring the system for some time, the C/E le ftfo r his cabin. After a fe w more hours, the problem recurred and the C/E again returned to find all seawater pumps had developed vacuum condition on the suction side and were showing very low discharge pressures. It w as immediately suspected that

the strainers inside the sea suction chests were clogged. However, with the cargo pumps and IG plant operating a tfu ll capacity, it was decided to use both the high and low sea s u c tio n s to g e th e rto avoid stoppage of any of the seawater pumps. It was not possi­ ble to open up any of the sea chests to clean the strainer w ithout halting the discharge, with attendant commercial implications. The Master and superintendent were informed of the serious situation, when, by chance, the terminal announced a temporary stop in car­ go operation. Until this stoppage time, the engine room had spent a nervous fe w hours with the pumps struggling to develop adequate w a te r flow. In the middle of this crisis, a class surveyor was scheduled to attend for annual survey. On arrival, he declared his intention of testing the operation of the d e c k fo a m monitor with both fire and service pumps, w hich was quite a tough task und erth e circumstances. With greattrepidation, the engineers w ere able to adjust the pump suction and discharge valves to satisfactorily demonstrate the operation of the d e c k fo a m monitor. Soon after the de­ parture of the class surveyor, cargo operati­ ons w ere halted a tth e term inal’s request and with the IG scrubber and condenser sea w a ­ ter pumps stopped and auxiliaries under con­ trol, the low sea chest w as opened up for in­ spection. A mass of tiny fish w as found inside, and when the strainer w as extracted, it was found to be completely choked from the suction side. After non-stop w o rk by the crew, the suction was completely cleaned out, and the strainer replaced after the mesh w as cleared. After the sea chest w as boxed up, it was put in use and all seawater pumps were tested and found to be developing normal pressures. The high sea suction w as also found to be choked with fish, and w as similarly cleared and boxed up, by w hich time cargo discharge was resumed, with terminal instructions for conti­ nuous discharge until completion. Unfortuna­

tely, just four hours after resuming cargo di­ scharge, seawater pressure again became low, forcing the simultaneous use of both sea suctions. The Master and superintendent w ere regularly updated of the situation, when, w ith ou t prior intimation, port state in­ spectors boarded the ship. The mess near the sea suctions was quickly cleaned up, and the vessel passed the inspection creditably des­ pite the accumulated stress of the past 24 hours. Just after the port state inspection, and tow ards the end of cargo discharge, ab­ normally high temperatures were observed in the steam condenser shell and condensate lines, calling for urgent corrective actions. Discharging w as finally completed later that night. An exhausted engine room c re w once again opened, cleaned and boxed up the sea suctions (again filled with tiny fish) and the ship sailed from the terminal w ithout any de­ lay, much to everyone's relief. C orrective / P reventative A ctions

1. The fleet (especially a sister vessel) was advised to use high sea chest in ports as this is generally located close to several overboard discharges; for instance, ballast, condenser sea water, fire and general ser­ vice (GS), and IG scrubber pumps. The tur­ bulence created in the vicinity of these overboard discharges may help prevent fish being drawn tow ards the high sea suc­ tion. 2. It was also suggested that regular injection of steam into sea chests might assist in keeping the strainers clear of unwanted fishes and other organisms.

tide, in this 'raised' position, the gangway w as only about a metre clear of the jetty. During the unmooring operation, there was a strong offshore wind and moderate rain, and due to the latter, both M aster and Pilot remained inside the wheelhouse throughout. On the pilot's advice, all headlines and sternline(s) were first let go, retaining only the backsprings fore and aft. After the sternline(s) had been retrieved on board, the deck offic er in charge of the aft mooring stati­ on w e n t o ve rto the backspring winch, which w as situated on starboard main deck, forward of the accommodation. He engaged the gear of the mooring winch and slackened the aft backspring. From his location across the full width of the ship, the deck officer had no v ie w of the quayside, and was relying on and responding to hand signals from an A/B stati­ oned a tth e ship's port side. Due to the low clearance between the gangway and the jet­ ty, the length and lead angle of the mooring line and the widening gap between ship and berth, the slack backsprings became fouled with the accommodation ladder and could not be cleared despite efforts by the shore moor­ ing gang. The A/B indicated the dangerous situation by hand signals to the deck officer, creating some critical seconds’ delay in responses and in communicating the information to the bridge. Once aware of the situation, the M a s­ ter requested the Pilot to instruct the tugs to push the vessel back tow ards the jetty , but by the time this w as done, the entangled gangway had been subject to severe axial, twis ting and crushing forces and was seve­ rely damaged.

Gangway Damaged During Unberthing: MARS 201155

Root C ause/C ontributory Factors

One of our vessels was to move from its berth (port side alongside) and tie up at another berth (starboard side alongside) further up the dock. A pilot and tw o harbour tugs arrived at the designated time and Master-Pilot infor­ mation w as exchanged before commencing the movement. The pilot requested that the port accommodation ladder be hoisted by only a fe w metres and retained there, as he intended to use it for disembarking from the 'sea’ side at the next berth. Due to the ship’s draught, height of the pier and the state of

1. The M aster failed to effectively use the Pi­ lot and tugs to retain the vessel alongside until all lines were retrieved, especially sin­ ce there w as a strong offshore wind. 2. The M a ste rfa ile d to exercise basic sea­ manship and w e a r rain protective clothing and station himself on the bridge wing during the unmooring operations. 3. The unusual layout of the backsprings, gangway and low clearance o ve rth e berth should have precluded leaving the gang­ way suspended overside.

4. The deck officer at the aft mooring station w rongly assumed the role of winch opera­ tor, instead of directly supervising the ope­ ration and delegating tasks to his crew. C o rrective/P reventative A ctions

Instructions issued to all vessels in the com­ pany requiring: 1. Masters to always position themselves on the bridge wings during (un)mooring and closely oversee and control operations. 2. Members of the bridge team to always be suitably prepared for exposure to varied w ea th er conditions. 3. Adequate weather-protective gear always to be available in the wheelhouse. 4. Officer in charge of the mooring station to supervise the operation and effectively communicate with the shore and ship's staff and delegate tasks to his team.

Through the kind inte rm e dia ry o f The N a u tic a l Institute we g ra te fu lly a ck n o w ­ ledge sponsorship p rovid ed by: A m e rican Bureau o f Shipping / AR B rink & A s s o c ia te s /B rita n n ia P & l Club / C argill / Class N K / Consult IS M /D N V / G a rd /In ­ terna tio n al Institute o f M arin e S u rv e y in g / Lairdside M a ritim e C e n tre /L o n d o n O ff­ shore Consultants / Lloyd's R egister-Fair­ p la y S afety a t Sea In te rn a tio n a l/ MOL Tankship M a nagem ent (Europe) L td / N o ­ ble D e n to n / N orth o f England P & l C lu b / P ort o f Tyne/ Sail Training In te rn a tio n a l/ S hipow ners C lu b / The M a rin e S ociety and Sea C a d e ts / The Sw edish C lu b /U K H ydrographic O ffic e / UK P & l Club M o re reports are needed to keep the schem e interesting and inform ative. A ll re po rts are read only by the M A R S -coord in a to r and are treated in the s tric te s t confidence. To subm it a re p o rt please use the MARS re p o rt form (M A R S@ nautinst.org)

EUROPORT20r

c o n n e c tin g th e m a ritim e w o rld

8 - 1 1 november, Ahoy Rotterdam

R EG IS TR E ER NU VOOR EEN GRATIS BEZOEK Ga naar www.europort.nl/registratie

B IN N E N V A A R T

ZEEVAART

OFFSHORE

R M Q A J A C H T IN

Bezoek de meest complete maritieme vakbeurs. Meer dan 900 exposanten presenteren de nieuwste technologieën op uw vakgebied. Ontmoet vertegenwoordigers van toonaangevende maritieme bedrijven en neem deel aan een van de vele congressen over ‘Advanced Technology’. Op de hoogte blijven? Download de Europort App in de Apple App store or Android Market, word lid van de Linked-in groep of volg @ Europort_2011 op Twitter.

W ORKBOATS

C O M S T R U C T II S C H K P IN

www.europort.nl

K N V TS M aritim e Students A w ards versa kunnen de studenten kennismaken met

De KNVTS stelt al sinds vele jaren voor de

Het programma bestaat uit een w elkom met

beste afstudeerders van de TUD, het hbo en

koffie/thee, opening, een spreker met een

hun toekomstige werkgevers.

mbo op het gebied van scheepsbouw en nau­

maritiem onderwerp en daarna de prijsuitrei­

W ilt u bij de prijsuitreiking aanwezig zijn,

tische opleidingen een prijs met oorkonde be­

kingen met considerans. Een tweetal prijs­

meldt u zich dan uiterlijk 1 november aan via

schikbaar.

w innaars van onder andere de TIJD en het

[email protected] of telefonisch bij het

Zoals in het vorige nummer is vermeld, w o rd t

hbo lichten elk kort hun afstudeerwerk toe.

secretariaat van de KNVTS, tel, 010-2410094

deze prijs mogelijk gemaakt door de Stichting

De bijeenkomst w o rd t beëindigd met een

(ma, wo, vr van 08.00-12.00/ di, do van 10.00­

Verolme Trust. Dit jaar vindt de uitreiking dan

hapje en een drankje.

17.00).

ook plaats bij Keppel Verolme, Prof. Gerbran-

De uitreiking van de KNVTS Maritime Stu­

Bij aankomst en voor het betreden van het

dyweg 25, Rotterdam-Botlek, op dinsdag 8 no­

dents Aw ards is een prima gelegenheid voor

terrein dient men zich te melden bij de portier.

vember van 14.30 tot 17.30 uur. Inloop mogelijk

bedrijven om kennis te maken met diverse

Parkeergelegenheid is ruim aanwezig.

vanaf 14.00 uur.

studenten uit het maritieme onderwijs. Vice

Kerstwildbi 0 arten Het is een traditie dat er in de maand decem ­

ten w e het evenement afblazen. Toch willen

Er is beperkte gratis parkeergelegenheid aan

ber in Rotterdam een gezellige bijeenkomst

w ij proberen deze lang bestaande traditie niet

de achterzijde van het secretariaat.

w o rd t gehouden om de leden de gelegenheid

verloren te laten gaan en roepen hiermee een

Theo H eeres/H enk M arsm an

te geven elkaar goede kerstdagen toe te w e n ­

ieder op zich op te geven als deelnemer.

sen. Tijdens deze bijeenkomst spelen w e op

Bij voldoende belangstelling zal er op dins­

het clubbiljart het voor de meeste kenners be­

dagavond 13 december, aanvang 19.00 uur,

kende spel "Kerstwildbiljarten". Voor de niet­

in de KNVTS Sociëteit achter het Algemeen

kenners, het spel heeft w ein ig te maken met

Secretariaat aan de Mathenesserlaan 185 in

het biljartspel, maar is meer een gezellig-

Rotterdam, w e e r een enthousiaste ploeg om

heidsspel. Overigens zijn e r w e l prijzen aan

de prijzen strijden.

verbonden in de vorm van wild, geleverd door

Deelnamekosten bedragen € 15 per persoon.

een prima poelier.

U kunt inschrijven bij het secretariaat, tele­

Tot grote teleurstelling van de vaste bezoe­

foon 010-2410094 (bereikbaar ma, wo, vr

kers en het bestuur afdeling Rotterdam w aren

08.00-12.00/ di en do 10.00-17.00) of e-mail:

er vorig jaar te w ein ig inschrijvers en moes­

[email protected]

Nieuwe leden K N V TS oktober 2011 Voorgesteld en gepasseerd voor het JUNIOR LIDMAATSCHAP

J A. van der Vossen Student Scheepsbouwkunde - NHL Hoge­

Voorgesteld en gepasseerd voor het GEWOON LIDMAATSCHAP

school Leeuwarden G. van der Veer

Hagedoornplein 17-2, 8924 BA Leeuwarden

K.L. Vinke

Student MAROFF - Maritiem Instituut

Voorgesteld door T. Maas Geesteranus

Klaproos 22, 4421 HB Kapelle

De Ruyter, Vlissingen

Afdeling Noord

Voorgesteld door H. Boonstra

Coosje Buskenstraat 85,4381 LC Vlissingen Voorgesteld door A. de Groot Afdeling Zeeland

Afdeling Zeeland

Lezingenprogram m a K N V T S Afdeling Noord

"w e doen het al jaren zo" gebruikt. Gezien de

voor de golven. Om "sn ijde n" voor een golf te

Dinsdag 1 novem ber 2011

markt en de schades die bij de verzekeringen

voorkomen, krijgt het schip uitschuifbare skeg-

Locatie: Restaurant De Twee Provinciën,

gemeld worden, moeten alle betrokkenen zo

gen onder het achterschip. Ook is veel aandacht besteed aan de ergono­

M e erw e g 245, Haren,

goed mogelijk geïnformeerd en begeleid w o r­

w ww.detw eeprovincien.nl

den. Vanavond snijden w e meerdere punten

mie in het stuurhuis. In de as van het schip zit

Tevens ledenvergadering. Leden kunnen on­

aan w aa r verbetering kan worden behaald.

de roerganger met aan bakboord de communi­

per e-mail aanmelden bij de secretaris:

Afdeling Amsterdam

twee zitten iets meer naar achteren, zodat de

[email protected]

W oensdag 16 novem ber 2011

roerganger zich met veel vrij zicht optimaal op het varen kan richten.

cator en aan stuurboord de navigator. Die

derwerpen voor de vergadering van te voren

Zaal open: 19.30 uur

Locatie: Hotel Lion d'Or, Kruisweg 34-36, Haar­

Aanvang vergadering: 20.00 uur, aansluitend

lem, tegenover NS-station

de lezing

Aanvang lezing: 19.00 uur

Afdeling Zeeland

Introducés zijn welkom.

Vanaf 17.30 uur aperitief en broodmaaltijd.

Donderdag 17 novem ber 2011

Onderwerp: Ladingschades; een schade komt

Kosten maaltijd: 6 12

Locatie: hotel ARI0N, Boulevard Bankert 266,

nooit alleen

Onderwerp: Reddingboten KNRM-project 1816

Vlissingen

Spreker: de heer J. van der Meulen, Aurora

Spreker: de heer G. Burema

Aanvang: 19.30 uur

Marine Assist BV

De Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschap-

Introducés zijn van harte welkom.

Vaak komt ladingschade (zie ook de foto) voort

pij (KNRM) heeft een 15 meter langere en 34 ton

Onderwerp: Ontwerp en realisatie platform-

uit meerdere kleine oorzaken. Het begint met

zware opvolger voor de Arie Visser-klasse red­

liftschip en pijpenlegger "P ie ter Schelte"

het afsluiten van een goed contract. De voor­

dingboten ontwikkeld. De boot moet bestand zijn

Spreker: de heer Erwin van den Berg, Senior

waarden van het vervoerscontract moeten

tegen 10 meter hoge brekende golven.

Naval A rc h ite c t for Pieter Schelte Development

goed worden gecommuniceerd met het schip

De voornaamste vernieuwing is een "g em odifi­

Er w ordt ingegaan op de ontwikkeling en bouw

en de betrokken partijen. De communicatieve

ceerde bijlboeg" die dankzij een rechte steven

van de Pieter Schelte. Dit schip met een lengte

en algemene vaardigheden van alle betrokke­

en een relatief hoog en smal voorschip het

van 382 m en een breedte van 117 m w ordt het

nen zijn van belang, net als kennis van zaken

vaartuig minder gevoelig maakt voor golfbe­

grootste schip ter wereld. Het schip zal grote

en controle hierop. Doordat hier in de regel

wegingen en paaltjes pikken. De modificatie

boorplatformen in één keer kunnen lichten en

nogal eens w a t t e wensen over blijft en de

omvat ook het "opsnijden" van de scherpe

vervoeren in plaats van in kleinere stukken zo­

mensen aan boord meerdere v erantw oorde­

voorvoet voor het werken in ondieptes. Deze

als nu gebruikelijk. Ook kan het schip pijplei­

lijkheden hebben, w ordt er in veel gevallen de

rompvorm geeft een beter zeegangsgedrag te ­

dingen voor olie- en gastransport leggen op

makkelijke term "zal ons niet gebeuren" of

gen de golven in en met 32 knopen weglopend

een diepte tot 3500 m met een snelheid van circa 7 km per dag. Het schip w ordt gebouwd bij de D aew oow erf in Zuid-Korea.

Afdeling Rotterdam Donderdag 24 novem ber 2011

Locatie: Deltahotel, Maasboulevard 15, Vlaardingen Aanvang lezing: 19.45 uur Vanaf 17.30 uur aperitief en maaltijd. Kosten maaltijd: leden KNVTS € 10, niet leden € 20 Opgave maaltijd uiterlijk dinsdag voorafgaand aan de lezing voor 12 uur, per e-mail: [email protected] of per post. Voor alleen de lezing hoeft u zich niet aan te melden. Onderwerp: Kapseizen van de "W aldhof" en consequenties voor de binnenvaart op de Rijn

Spreker: de heer M. (Martin) van Dijk, voorzit-

In m e m o ria m

te r v a n Koninklijke Schuttevaer-lnternationaal

Op 88-jarige leeftijd overleed Han Tjebbes

De Duitse zwavelzuurtanker W aldhof kapseis­

in Canada, w aar hij de laatste zeventien

de op 13 januari 2011 op de Rijn in een sterk

jaar van zijn leven woonde. Een markant

stromende rivier nabij de Loreley. De tanker

man die, als Hoofdingenieur Nieuwbouw bij

dreef circa 1200 meter stroomafwaarts on­

de Amsterdamse Ballast My, een belangrij­

dersteboven en liep beneden de Loreleyha-

ke rol heeft gespeeld bij de modernisering

ven aan de grond (zie foto). Het schip lag op

moet in verband met de ontstane gevaarlijke

van Nederlandse baggerschepen. Na zijn pensionering in 1988, verrichtte hij voor het

haar bakboordzijde en met het voorschip ge­

w aterstof in de tanks.

deeltelijk in de vaargeul. Tijdens dit tragisch

De Rijnvaart was zowel op- als afvarend ge­

Ministerie van Verkeer en Waterstaat een

ongeval verdronken tw e e bemanningsleden.

stremd. Na stabilisatie van het wra k en analy­

onderzoek in Indonesië naar de toestand

Na de berging op 14 februari 2011 werd een

se van de lading kwam eerst de opvaart lang­

van de Indonesische baggervloot. Hij was

man in de verblijven gevonden en is nog

zaam op gang en later de afvaart. Gedurende

56 jaar lid van de KNVTS, waarvan zes jaar

steeds het overige bemanningslid vermist. De

de hele bergingsperiode hebben circa 800

van het hoofdbestuur en 25 jaar van het af­

berging was een complexe zaak voor M a m ­

schepen het w ra k gepasseerd.

delingsbestuur van Amsterdam. De laatste vergadering van het jaar werd altijd bij hem thuis inZeist afgesloten meteen rijstta­ fel, waarbijzijn vrouw Daisy en zoon Jan

"SW Z M aritim e" is onder meer de periodiek van de Koninklijke Nederlandse Vereniging vanTechni

een belangrijke rol speelden. Hij werd 14

ci op Scheepvaartgebied, opgericht in 1898. "SW Z M aritim e" verschijnt elf maal per jaar. Het lid­

juni in Zeist begraven met zijn vrouw bij

maatschap van de KNVTS bedraagt €80,00 per jaar in c lu sie f dit periodiek. Het geeft u de vooraan­

hun zoon Jan, op zijn uitdrukkelijke ver­

kondigingen van de maandelijkse lezingen, te houden op vier verschillende plaatsen in Nederland

zoek. Het bestuur van de KNVTS was daar­

en korting op verschillende activiteiten. U kunt zich opgeven als lid bij de algemeen secretaris van

bij aanwezig en memoreerde zijn werkzaam

de KNVTS, Mathenesserlaan 185, 3014 HA Rotterdam, e-mail: [email protected] of via het aan­

leven.

meldingsformulier op de website: w w w .kn vts.nl.

Could your local expertise have a global influence? Plan Approval Surveyors - Rotterdam W e b elieve th e on ly w a y to ensure o u r in fluence is fe lt g lo b a lly is to build in te g ra te d team s. By en a b lin g o u r pe o p le to share th e ir k n o w le d g e a n d experience w ith colleagues aro u n d th e w o rld , everyone can play a v ita l p a rt in m a in ta in in g th e highest standards in vessels o f all shapes, sizes a n d purposes. Join o u r te a m and yo u 'll w o rk closely w ith clients a t a local level to h elp th e m rise t o today's com m ercial, re g u la to ry and e n v iro n m e n ta l challenges. It's a chance to use y o u r expertise to achieve m o re a n d d e v e lo p y o u r c areer fu rth e r. For o u r o ffice in R o tte rd a m w e a re lo oking fo r Plan A p p ro val Surveyors w h o w ill be d e alin g w ith hull construction and fire a n d safety fo r various (in la n d w a te r w ay) ship types. To fin d o u t m o re a b o u t o u r jo b o p p o rtu n itie s and th e rew ards th a t com e w ith a career in th e Lloyd's Register G roup , please visit o u r careers w ebsite:

w w w .lr.o rg/nl/careers

liegi§?er Lloyd's Register is a tra d in g n am e o f th e Lloyd's Register G ro u p o f entities. Services are provid ed by m em b ers o f th e Lloyd's Register G roup, fo r details see w w w .lr.o rg /e n titie s .

LI F E M A T T E R S

MS 325 Emergency Telegraph

i

m m ma mmi profisseohals

MS 421B / "Bridge Noutiocol Watch Alarm System

MS10B 10 Chonnel Alarm Unit

M arble Autom ation BV

©

M A R B L E

T: +31 (0 )5 2 7 68 79 53 E: in fo @ m a rb le a u to m a tio n .co m I: w w w .m a rb le a u to m a tio n .c o m

full CtKfrtU.

v a a rlil-d w irn i * n g r t m jili lU m d M r d V iX wp P e ril« gc^iei

Vfl-VO P * H * . U m t Q H I « l i l i a l * HMD d e w jflttb ltiik

mmnrvot^m ' t t h . ç k

V O L V O

PENTA

SCHEEPSBOUW NEDERLAND

Spotlights op de maritieme sector Van 3 tot en met 12 november 2011 vindt de

Overige activiteiten

eerste editie van de Maritime W ee k plaats. De

• Maritime Design Challenge/ Maritime Experience (7 november)

schijnw erpers worden ruim een w eek op de

• Europort 2011, Maritime by Holland Paviljoen (8 november)

maritieme industrie gericht. De kick-off is t ij ­

• Advanced Technology Conferences (8-11 november)

dens het Maritime Aw ards Gala op donderdag

• Groene Route Europort (8-11 november)

3 november in Studio 21 in Hilversum. Thecla

• Dieselmotoren in de maritieme industrie (9-11 november)

Bodewes, directeur-eigenaar van Scheeps­

• J a c h tb o u w voor niet-jachtbouwers (24-25 november)

werven Bodewes, Scheepswerf De Kaap en

• Marintec, Maritime by Holland Paviljoen (29 november-2 december)

Maritima Green Technology, opent het M a ri­ time Aw ards Gala en reikt de prijzen uit. Eind

A anm elden? K ijk op w w w .scheepsbouw .nl

maart is Bodewes door minister-president M ark Rutte uitgeroepen tot Zakenvrouw van het Jaar 2011. Platinum Partners van de M a ri­ time W eek zijn Damen Shipyards Group en

Commissie luidt dat de Spaanse Tax Lease

ceren. Dat doen wij door dagelijks berichten

IHC Merwede.

ongeoorloofde staatsteun is. Bovendien bena­

te plaatsen op onze websites, maar ook via

Contact: llona van der Zalm

drukt de Commissie dat ongeoorloofde steun

Twitter en Linkedln. Nieuws, activiteiten en

([email protected])

teruggevorderd kan worden bij de begunstig­

evenementen worden op deze manier naar

de. Deze conclusie heeft de Europese Com­

een breed publiek gecommuniceerd. Ookvia

missie op 21 september in haar official journal

Social Media op de hoogte blijven? Schrijf u

gepubliceerd. De uitspraak is fo rs en komt

in op twitter.com of linkedin.com en volg

hard aan in Spanje. Dat blijkt uit de diverse

Scheepsbouw Nederland.

persberichten w aarin de Spanjaarden beves­ tigen zonder de Tax Lease niet te kunnen con­ curreren en vrezen voor het voortbestaan van

M aritim e Awards Gala

hun werven. M et deze berichten lijken ze im­

Scheepsbouw Nederland

pliciet de ongeoorloofde werking van de

Scheepsbouw Nederland is de geza­

structuur te bevestigen.

menlijke organisatie van de vereniging

Contact: Sylvia Boer ([email protected])

voor de Nederlandse scheepswerven (VNSI) en Vereniging Holland Marine

Het Maritime Aw ards Gala w o rd t dit jaar voor op 3 november worden vijf prestigieuze

Kabinetsreactie: 'Naar de top; het bedrijvenbeleid in actie'

satie van FME. Scheepsbouw Neder­

awards uitgereikt die de innovaties in de ma­

Op 13 september maakte het kabinet het nieu­

land zet zich op daadkrachtige wijze

ritieme sector belonen. Dit zijn de KNVTS

w e bedrijvenbeleid 'Naar de top; het bedrij­

in voor de branche en maakt zich

Schip van het Jaar Prijs, de KVNR Shipping

ven b e I e id in actie' bekend. Deze beleidsbrief

sterk voor een positief maatschappe­

de zesde keer georganiseerd. Tijdens het gala

Equipment en is een brancheorgani­

Aw ard, de HME Maritime Innovation Award,

is een reactie op de adviezen van tien topsec-

lijk imago van de Nederlandse mari­

de VNSI Timmersprijs en de HISWA Excellen­

toren die in juni aangeboden zijn aan het kabi­

tieme industrie.

ce Award. Hoofdsponsors van het Maritime

net. Het nieuwe beleid komt op een aantal

Aw ards Gala zijn IHC M erw ede, Damen Ship­

punten - uit het advies van het topteam W ater

Voor meer informatie:

yards, Imtech Marine Group, NNPC, Wartsila

- tegemoet aan de wensen van de maritieme

Scheepsbouw Nederland

Netherlands en Stichting Nederland Maritiem

sector en biedt daarom kansen.

Postbus 138

Land.

Contact: Marnix Krikke

2700 AC Zoetermeer

Contact: Ingeborg Jagt ([email protected])

(mkr@ scheepsbouw.nl)

T: (079) 353 11 65

Spaanse Tax Lease is ongeoorloofde staatssteun

Digitale nieuwsvoorziening

E: [email protected]

Scheepsbouw Nederland wil zoveel mogelijk

I: w ww .scheepsbouw .nl

De voorlopige conclusie van de Europese

maritiem nieuws via digitale media com m u n i­

F: (079) 353 11 55

Kies een wereldopleiding bij het STC! HA VENS

U IT81 PI I PI□ 611 OpleiClinq

AART WEGTR# BISTIER_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ F ZEEVAART T i n m n « n O r . I « i ,1 i r , „ r a i l LOGisT ZEEVISVAART R IJN- EN B I N N F l t ™ ^ ---------------- J „ * 1 ^ .............. J LOGISTIEK W ATERBOUW /BAGGER? ^ ^ ' ' r ........ " BINNENVAART E HAVENS LUCHTVAART WEi M a c t p r JF ZEEVAART 7 K 1 l u o ^ u l PROCESINDUSTRIE HAVENS LUCHTVAART WEGTRANSPORT RAIL L O IÜ S iiE K ------JF ZEEVAART ZEEVISVAART R IJ N - EN Ef U D LUCHTVAART WEGTRANSPORT RAIL LOGISTIEK 1 L i DU ZEEVAART ZEEVISVAART R IJ N - EN B INNENVAART PROCESINDUSTRI t H A V E N Ü l u RAIL LOGISTIEK W A T E R B O U W /B A G G E R f i i n n R IJ N - EN BINNENVAART IE HAVENS LUCHTVAART N D U W ATERB OU W /BA G GE RBE D RIJF ZEEVAAR. PROCESINDUSTRIE HAVENS LUCHTVAART WEGTRANSPORT RAII/ 1 ^ JF ZEEVAART ZEEVISVAART R IJ N -1 V M Flf) LUCHTVAART WEGTRANSPORT RAIL LOGISTIEK l l l l u u ZEEVAART ZEEVISVAART R IJ N - EN BINNE

W

L lo y d s t r a a t 3 0 0

R o tte r d a m

i

010 4 4 8 6 0 0 0

I

WWW.STC-GROUP.NL

Aandrijving

Elektronica

VOITH Engineeredreliability.

bach man i n .

Voith Turbo B.V.

Bachmann electronic Vendelier 65-69 3905 PD Veenendaal T e l:+31 (0)85 2100550 E-mail: [email protected] www.bachmann.info Contact: Ronald Epskamp Bachmann electronic, an internationally active high-tech company w ith 40 years experience, headquarters in Feldkirch (Austria), provides complete system solutions for the wind energy, machine building and marine & offshore technology field. The very robust system received HALT/HASS, GL, UL, TUV, BV, LR, ABS, DNV approvals. The realtime multitasking OS provides enough power for excellent performance!

Koppelstraat 3 7391 AKTWELLO Postbus 201 7390 AE TWELLO T e l.+31 (0) 571279600 Fax+31 (0) 571276445 E-mail: [email protected] Internet: www.nederland.voithturbo.nl

Arbeidsbemiddeling________

BffWTfM FSflF«"

Bachrnann electronic

iPS - Powerful people Rivium Boulevard 46 2909 LK Capelle aan den IJssel Tel:+31 (0) 10 447 94 94 Fax:+31 (0)10 235 78 78 www.ipspersonnel.com [email protected]

Crew management

Q-Shipping BV

GRATIS digitale nieuwsbrief!

:

Oever 7 3161 GR Rhoon [email protected] www.q-shipping.nl

Experts & Taxateurs_________

(V) Doldrums Doldrums B.V. Marine & Technical Surveyors W aalstraat 26 3087 BP Rotterdam Tel.+31-(0)10-4299590 Fax +31-(0)10-4296686 E-mail: [email protected] www.doldrumsbv.nl

T o w S ervice B.V. Ind ep e n d en t Ma and W a rra n ty Su

Prisma 100 3364 DJ Sliedrecht-Holland

Altijd op de hoogte van adueie nieuwsfeiten?

T +31 184 490 516(24/7) F +31 184 490 517 M +31 628 408 633

info@tow-se rvice.nl www.tow-service. nl S pecialist in S tow & T o w surveys / reports / m anuals

Ontvang de digitale nieuwsbrief van SWZ maandelijks in uw inbox!

Meld u nu aan via

www.swzonlrne.nl

Lastoevoegmaterialen

Maritime Support & Consultancy

Scheepsregistratie

I7WWELDING PRODUCTS ..............................................................................

Hubel M arine B.V.

McKOr AntHKur

Verweij Hoebee Groep experts en taxateurs op scheeps- en werktuigkundig gebied marine surveyors and consulting engineers

VERWEIJ & HOEBEE Kantoor Amsterdam Osdorper Ban 17 BC 1068 LD Amsterdam Tel.+31-(0)20-6107260 Fax+31-0(20)-6196461 E-mail: [email protected]

COMPLETE WELDING SOLUTIONS

ITW Welding Products BV

Vessel Registration - Marine Surveyors

W

'

Q-Shipping BV

Edisonstraat 10 3261 LD Oud-BeijerFand Tel. 0186 - 64 14 44 Fax 0186- 64 08 80 E-mail: info@ itw-welding.com www.itw-welding.com

Oever 7 3161 GR Rhoon [email protected] www.q-shipping.nl

Maritieme Dienstverlening

Nautical & Technical Management________

Karel Doormanweg 5, 2nd Floor 3115 JD Schiedam Tel. 0 1 0 -4 5 8 73 38 Fax 010 - 458 76 62 E-mail: [email protected]

If,

LIMDAL ASSIST B.V.

D. HOEBEE B.V. Kantoor Barendrecht Achterom 66 2991 CV Barendrecht Tel. +31-(0)180-623236 Fax+31-(0)180-620178 E-mail: [email protected]

Hefkolom/Sectiebouw________ Coops en Nieborg BV Postbus 226 9600 AE Hoogezand Tel. 0598 - 39 55 00 Fax 0598 - 39 24 27 E-mail: [email protected] www.coops-nieborg.nl

ffl

Hubel M arine B.V. Uessel Registrsttan - Marine Surveyors

Hubel Marine BV Karei Doormanweg 5, 2nd Floor 3115 JD Schiedam Tel. 010 - 458 73 38 Fax 010 - 458 76 62 E-mail: [email protected]

**M orinSnipM aftaq*««?erf Marin Ship Management B.V. Hogelandsterweg 14 9936 BH Farmsum Postbus 86 9930 AB Delfzijl Tel. 0596 63 39 22 Fax 0596 63 39 29 e-mail: [email protected] www.mfmarinedivision.nl

Multi Engineering N.V. Kapelan ielaan 13d 9140 Temse (B) Tel. 00 32 - 3 - 710 58 10 Fax 00 32 - 3 - 710 58 11 E-mail: [email protected]

Krukas-, drijfstang-, motorblokreparatie___________

Maritieme Training_________

M£ir[|i l t i & 9 È i e Nova Contract Mark van Schaick Marine Services Nieuwe W aterwegstraat 7 3115 HE Schiedam Tel. +31(0)10 409 05 99 Fax +31(0)10 409 05 90 E-mail: [email protected] www.markvanschaick.nl

Kanaalstraat 7 1975 BA IJmuiden Tel. 023-530 29 00 E-mail: [email protected] www.novacontract.nl/maritiem

^

Nicoverken Holland B.V. Algerastraat 20, 3125 BS Schiedam The Netherlands The Netherlands Tel. +31(0)10-238 0999 Fax +31(0)10-238 0990 E-mail: [email protected] w w w .n ic o v e r k e n . nl Ship Repair and Marine Equipment. Capable of crankshaft grinding. 24/7 - Service World Wide

w Q-Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon [email protected] www.q-shipping.nl

Naval Architects Consulting Engineers___________________ Groothandelsgebouw E-7 Postbus 29156 3001 GD Rotterdam Tel. 010 - 413 08 52 Fax 010 - 413 08 51 E-mail: [email protected]

Navaltec M arine Engineering Service B.V.

Navaltec Engineering Service B.V. Kardoenhof 1 3193 JD Hoogvliet-RT Tel. +31 (0)10 438 04 38 Fax +31 (0)10 438 27 17 E-mail: [email protected] www.navaltec.nl

Navaltec Navaltec Engineering Service B.V. Kardoenhof 1 3193 JD Hoogvliet-RT te l.:+31 (0)10 438 04 38 fa x :+31 (0)10 438 27 17 E-mail: [email protected] www.navaltec.nl

Parallelweg 1 2 4 -1 2 1948 NN Beverwijk Tel: +31 251 271 765 [email protected] - Vessel registration (e.g. Sierra Leone, St Kitts & Nevis, Georgia, Panama, Vanuatu) - Consultancy (Superintendent) - Naval Architects - Surveyors - P&l, damage, pre-entry, on- and off hire and other type of surveys

Schroefaskokerafdichtingen

Groenendijk & Soetermeer

Maritime Engineering_______

M arine Engineering Service

N IC O W E R K E N

Hubel Marine BV

TSD Engineering BV. Mandenmakerstraat 23 3194 DA Hoogvliet-Rotterdam T e l.+31 (0)10 501 56 15 Fax+31 (0)10 501 99 79 E-mail: [email protected] www.tsd-engineering.nl

Scheepsluiken/ luikenkranen__________ Coops en Nieborg BV Postbus 226 9600 AE Hoogezand Tel. 0598 - 39 55 00 Fax 0598 - 39 24 27 E-mail: [email protected] www.coops-nieborg.nl

Technisch Bureau Uittenbogaart BV Brugwachter 13, 3034 KD Rotterdam Tel. 010-411 46 14, Fax 010 - 414 10 04 E-mail: [email protected]

Software

LogicVision LOGIC VISION B.V. Hakgriend 18b P.O. Box 95 3370 AB Hardinxveld-Giessendam The Netherlands T e l.+31 (0)184- 677 588 Fax+31 (0)184 - 677 599 E-mail: [email protected] www.logicvision.nl Logic Vision is a Microsoft Gold Certified Partner specialized in the maritime industry. W e develop modular built, vertical solutions based on Microsoft Dynamics™ NAV. This results in branch related modules that support you in your daily operations.

Staal-IJzer Gieterij___________

Q RIlQfd Ja m M

«ran 'S i a i iftrp

Allard-Europe NV

Veiligheid___________________

■ I I ' ! ! ■ I I * f H M F * PR9

■

Unisafe Marine Firefighting & Safety Equipment Tinnegieterstraat 7 - 9 3194AL Hoogvliet T e l.+31 (0)10-295 2710 Fax+31 (0)10-295 2709 E-mail: [email protected] Website: www.unisafe.nl

H E A T M ASTER. Heatmaster bv

Veedijk 51 B-2300 Turnhout E-mail: [email protected] www.allard-europe.com

Ö U n iS A F E

Verwarmingssystemen, verkoop en onderhoud

Industrial & M aritime heating systems Grotenoord 1 3342 GS Hendrik Ido Ambacht Postbus 252 3340 AG Hendrik-ldo-Ambacht Tel.+31 78 - 68 23 404 Fax+ 31 78 - 68 23 403 Email: [email protected] www.heatmaster.nl Heatmaster, your hottest innovator

Vessel Management________

Voor al uw maritieme zaken

Marine Services www.surveyors.nl P.O. Box 2119 1990 AC Velserbroek Tel:+31 (0)23 5490335 E-mail: [email protected]

Bureau Veritas b.v.

- Recognised Organisation of the Republic of Vanuatu to survey and issue Statutory Certificates for All Vessels up to 1000 GT - Survey Bureau for Survey and Issuing of Statutory Certificates on behalf of various other flag s ta te s . - I.S.M. code S.M.C. and D.O.C. audits on behalf of various flag states - Flag State Inspections (A.S.I.) Barbados, Panama, Vanuatu. - All other type of survey programmes upon request.

Vissersdijk 223-241 3011 GW Rotterdam Postbus 2705 3000 CS Rotterdam Tel. 010 2822666 Fax 010 241 1000 E-mail: [email protected]

Yacht Management________

Q-Shipping BV Q-Shipping BV Oever 7 3161 GR Rhoon [email protected] www.q-shipping.nl

Certificate No.: A JA06/9848

No. : 01183194

Oever 7 3161 GR Rhoon [email protected] www.q-shipping.nl

ly ^ s fe r Lloyd's Register Weena Zuid 170 3012 NC Rotterdam Tel. 010- 201 84 47 Fax 010 - 404 55 88

Colofon SWZ M aritim e w ordt uitgegeven door de Stichting Schip en W e rf de Zee (SWZ), waarin participeren de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied (KNVTS) en de Stichting de Zee. SWZ M aritim e is tevens het verenigingsblad van de KNVTS. SWZ is de eigenaar en de uitgever van de tite ls Schip & W e rf de Zee en SWZ Maritime. Het bestuur van SWZ w ordt gevormd door de participanten in SWZ, die elk vier bestuursleden benoemen u it de doelgroepen van de lezers en bestaat uit de volgende personen: Namens de KNVTS: Prof.lr. S. Hengst, voorzitter (onderwijs) Ir. J.R. Smit, penningmeester (KIVI/NIRIA) Ir. S.G. Tan (MARIN) Ing. H.P.F. Voorneveld (VNSI) Namens de Stichting de Zee: Mr. G.X. Hollaar (Kon. Vereniging van Nederlandse Reders) Capt. F.J. van W ijnen (Nederlandse Vereniging van Kapiteins te r Koopvaardij) H.J.A.H. Hylkema (Nautilus NL) Ing. F. Lantsheer (KNMI) Verschijnt 11 maal per jaar Hoofdredacteur: Ir. H. Boonstra Eindredactie: Mevr. M.R. Buitendijk-Pijl M A Redactie: Ing. H.R.J. Akerboom, G.J. de Boer, M. van Dijk, H.R.M. Dill, Mevr. Ing. A. Gerritsen, Ir. J.H. de Jong, Ir. W. de Jong, H.S. Klos, Capt. H. Roorda, Ing. S. Sakko

Redactie Adviesraad: Mevr. A.A. Boers, M . de Jong, Ir. E.W.H. Keizer, Ir. G.H.G. Lagers, Mr. K. Polderman, E. Sarton, T. W estra, J.K. van der W iele Aan SWZ M aritim e w erken regelm atig mee: J.L.A. van Aalst VADM b.d., M. de Jong, Ir. G.H.G. Lagers Ir. C.J. Verkleij, H.Chr. de W ilde, A.A. Oosting Redactieadres: Mathenesserlaan 185, 3014 HA Rotterdam, telefoon 010 - 241 74 35, fax 010 - 241 00 95, e-mail [email protected] Website: www.swzonline.nl Uitgeefpartner: MYbusinessmedia; Judith Verbeek. Essebaan 63c 19,2908 LJ Ca pel Ie aan den IJssel, Postbus 8632, 3009 AP Rotterdam, telefoon: 010-289 40 08 (abonnementen), 010-289 40 75 (overig), fax: 010-289 40 76, e-mail: [email protected] A dvertentie-exploitatie: MYbusinessmedia Lian Gebhardt, verkoopleider Postbus 8632, 3009 AP Rotterdam telefoon: 010-289 40 84, fax: 010-289 40 61 e-mail: [email protected] A lle advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Abonnementen: Nederland € 102,75, buitenland € 141,65 (zeepost), € 150,10 (luchtpost). Losse exemplaren € 17,50. Studentenabonnement € 39,95 (alleen met bewijs van inschrijving). Alle prijzen zijn excl. btw.

Abonnementen worden to t wederopzegging aangegaan. Opzegging kan uitsluitend plaatsvinden door drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode een aangetekende b rie fte sturen naar: Mathenesserlaan 185, 3014 HA Rotterdam voor leden van de KNVTS, Postbus 8575,3009 AN Rotterdam voor leden van Nautilus NL, Postbus 8632,3009 AP Rotterdam voor overige abonnees. M oet het verzendadres gewijzigd worden, stuur dan het e tiket m et verbeterd adres terug. Opmaak De Opmaakredactie, Doetinchem Druk Drukkerij Tesink, Zutphen Hoewel de informatie, gepubliceerd in deze uitgave, zorgvuldig is uitgezocht en w aar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid u it voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens. Reprorecht: Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de uitgever.

I always prefer to restore than to repair. I prefer Original Parts and Original Service from ABB.

Fuel is the overwhelming element in the life cycle costs of an engine. Only a 1 % increase in fuel consumption can cost as much as 60,000 dollars on a 10 MW engine operating 6000 hours per year. With their geometrical precision, the excellent strength and surface quality of their high grade materials, Original Parts fitted during Original Service from ABB Turbocharging are designed to restore the efficiency, pressure ratio and dependability of your ABB turbocharger. For your engine this means optimized fuel efficiency, availability, reliability and emissions, w w w .a b b .c o m /tu r b o c h a rg in g

ABB b.v. Turbocharging Dept.

EUR0P0RT2011

connecting the m a ritim e w o rld

- 1 1 Nov. 2011, Stand: 1120, Hall 1A

A lbert Plesm anweg 53a, Havennum m er 2250 N L-3088 GB Rotterdam Phone: +31 10 4 078 885 E-mail: turbo@ nl.abb.com

P o w e r a n d p ro d u c tiv ity fo r a b e tte r w o rld ™

world. W e have an in te rn a tio n a l n e tw o rk o f m ore th a n 8 ,0 0 0 people across 2 4 6 o ffices. This glo b al reach gives us an u nrivalled view o f th e m a rketp lace and th e tech nical d e ve lo p m e n ts shaping tod ay's m arine ind u stry. It also ensures th a t, w h e re v e r you are, w e w ill be nearby and able to a pp ly a g e n u in e u n d e rsta n d in g o f local issues and help you o pe ra te m ore safely and sustainably See you at Europort 2011 on stand 3303 in Hall 3

J I I 1 1 I I t < l l 11 i d

Lloyd's Register is a tra d in g n a m e of th e Llo yd's Register G ro u p o f entities. Services a re p ro v id e d b y m e m b e rs of th e Lloyd's Register G ro u p . For fu rth e r details please see o u r w e b s ite : h ttp ://w w w .lr.o rg /e n titie s

LIFE MATTERS