!
Inhoudsopgave( Inleiding!............................................................................................................................!i! Les!1!..................................................................................................................................!1! Inleiding!..................................................................................................................................................................!1! Belangrijkste!taaleigenschappen!.................................................................................................................!1! Alfabet!&!Uitspraak!............................................................................................................................................!1!
Les!2!..................................................................................................................................!2! Woordenschat!......................................................................................................................................................!2! Kennismaken!........................................................................................................................................................!2! Persoonsachtervoegsel!....................................................................................................................................!2! Viervormige!klinkerharmonie!(grote!vocaalharmonie)!....................................................................!3! Persoonlijke!voornaamwoorden!.................................................................................................................!3! Gebiedende!wijs!..................................................................................................................................................!4! Het!woordje!çok!..................................................................................................................................................!4! Woordvolgorde!van!een!eenvoudige!bevestigende!zin!.....................................................................!4! Oefeningen!.............................................................................................................................................................!5!
Les!3!..................................................................................................................................!7! Woordenschat!......................................................................................................................................................!7! Dialoog!.....................................................................................................................................................................!7! Vragen!met!mi!......................................................................................................................................................!7! Simpele!ontkennende!zinnen!........................................................................................................................!8! De!voornaamwoorden!bu,!şu!en!o!...............................................................................................................!8! Bepalingen!van!tijd:!bugün,!yarın!en!öbür!gün!......................................................................................!9! Woordvolgorde!....................................................................................................................................................!9! Oefeningen!.............................................................................................................................................................!9!
Les!4!................................................................................................................................!12! Woordenschat!...................................................................................................................................................!12! Vraagwoorden!...................................................................................................................................................!12! Tweevormige!klinkerharmonie!(kleine!vocaalharmonie)!.............................................................!13! Het!losse!woordje!da!of!de!...........................................................................................................................!13! Meervoud!............................................................................................................................................................!13! De!voornaamwoorden!bunlar,!şunlar!en!onlar!..................................................................................!13! De!ontkenning!van!de!gebiedende!wijs!..................................................................................................!14! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!14!
Les!5!................................................................................................................................!16! Woordenschat!...................................................................................................................................................!16! De!locativus!(vijfde!naamval)!.....................................................................................................................!16! De!voornaamwoorden!burada,!şurada!en!orada!...............................................................................!17! Locativus!en!persoonsachtervoegsel!......................................................................................................!17! Het!hele!werkwoord!.......................................................................................................................................!18! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!18!
Les!6!................................................................................................................................!20! Woordenschat!...................................................................................................................................................!20! Şimdiki!zaman!(de!tegenwoordige!tijd)!.................................................................................................!20! Tegenwoordige!tijd!ontkennend!...............................................................................................................!21! iii!
Tegenwoordige!tijd!vragend!.......................................................................................................................!22! Woordvolgorde!van!de!werkwoordelijke!zin!......................................................................................!22! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!22!
Les!7!................................................................................................................................!25! Woordenschat!...................................................................................................................................................!25! De!dativus!(derde!naamval)!........................................................................................................................!25! Medeklinkerharmonie!bij!zelfstandige!naamwoorden!...................................................................!26! Achterzetsels!die!een!naamval!afdwingen!............................................................................................!26! Werkwoorden!die!een!naamval!afdwingen!.........................................................................................!27! Tussen!2n2!bij!samengestelde!woorden!.................................................................................................!27! Woordvolgorde!.................................................................................................................................................!27! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!27!
Les!8:!Herhaling!..........................................................................................................!30! Woordenschat!...................................................................................................................................................!30! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!30!
Les!9!................................................................................................................................!33! Woordenschat!...................................................................................................................................................!33! Gelecek!zaman!(toekomende!tijd)!............................................................................................................!33! Wanneer!gebruik!je!de!gelecek!zaman?!.................................................................................................!34! Klokkijken!...........................................................................................................................................................!35! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!35!
Les!10!..............................................................................................................................!39! Woordenschat!...................................................................................................................................................!39! Var!en!yok!...........................................................................................................................................................!39! Achtervoegsels!2li!en!2siz!..............................................................................................................................!39! Achtervoegsels!2lik!en!2cik!...........................................................................................................................!40! Verandering!van!stemloze!medeklinkers!d!en!c!................................................................................!40! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!41!
Les!11!..............................................................................................................................!44! Woordenschat!...................................................................................................................................................!44! Trappen!van!vergelijking!.............................................................................................................................!44! Bezittelijke!voornaamwoorden!.................................................................................................................!45! Plaats!van!het!bezitsachterzetsel!..............................................................................................................!46! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!46!
Les!12!..............................................................................................................................!49! Woordenschat!...................................................................................................................................................!49! Persoonsachtervoegsel!type!II!...................................................................................................................!49! De!verleden!tijd!van!eenvoudige!zinnen!...............................................................................................!50! Görülen!geçmiş!zaman!(de!verleden!tijd)!.............................................................................................!50! Enkele!tijdsbepalingen!bij!de!verleden!tijd!..........................................................................................!51! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!52!
Les!13!..............................................................................................................................!55! Woordenschat!...................................................................................................................................................!55! De!accusativus!(vierde!naamval)!..............................................................................................................!55! Gebruik!van!bir!.................................................................................................................................................!56! iv!
De!persoonlijke!voornaamwoorden!bij!de!vierde!naamval!..........................................................!57! Voornaamwoorden!bij!de!vierde!naamval!...........................................................................................!57! Werkwoorden!met!een!lijdend!voorwerp!............................................................................................!57! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!58!
Les!14!..............................................................................................................................!61! Woordenschat!...................................................................................................................................................!61! De!ablativus!(zesde!naamval)!.....................................................................................................................!61! Vraagwoorden!derde,!vierde!en!zesde!naamval!................................................................................!62! Gebiedende!wijs:!2in,!2iniz,!2sana!en!2sanıza!.........................................................................................!63! Achtervoegsels!2ca!en!2li!...............................................................................................................................!63! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!64!
Les!15!..............................................................................................................................!67! Woordenschat!...................................................................................................................................................!67! Tellen!.....................................................................................................................................................................!67! Rekenen!...............................................................................................................................................................!69! De!klok!in!minuten!..........................................................................................................................................!69! Maanden!en!dagen!..........................................................................................................................................!69! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!70!
Les!16:!Herhaling!........................................................................................................!73! Woordenschat!...................................................................................................................................................!73! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!73!
Les!17!..............................................................................................................................!76! Woordenschat!...................................................................................................................................................!76! Var!en!yok!in!combinatie!met!bezit!.........................................................................................................!76! Instrumentalis!(zevende!naamval)!..........................................................................................................!76! Het!wederkerend!voornaamwoord!kendi!............................................................................................!77! Positie!van!het!vraagwoord!mi!..................................................................................................................!78! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!78!
Les!18!..............................................................................................................................!81! Woordenschat!...................................................................................................................................................!81! Overzicht!werkwoorden!vervoegen!........................................................................................................!81! Geniş!zaman!(brede!tijd)!..............................................................................................................................!82! Vorming!van!de!brede!tijd,!bevestigend!................................................................................................!82! Vorming!van!de!brede!tijd,!ontkennend!................................................................................................!82! De!brede!tijd,!vragend!....................................................................................................................................!83! Een!vriendelijk!verzoek!................................................................................................................................!83! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!83!
Les!19!..............................................................................................................................!86! Woordenschat!...................................................................................................................................................!86! De!genetivus!(tweede!naamval)!................................................................................................................!86! Vervoegen!met!naamval!en!persoonsachtervoegsel!........................................................................!87! Bezit!v.s.!kwalificatie!......................................................................................................................................!87! Naamwoordgroep!van!kwalificatie!en!persoonsachtervoegsel!..................................................!88! Achterzetsels!met!tweede!naamval!.........................................................................................................!88! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!88!
v!
Les!20!..............................................................................................................................!91! Woordenschat!...................................................................................................................................................!91! De!onbepaalde!wijs!(infinitief)!..................................................................................................................!91! Infinitief!als!onderwerp!of!onbepaald!lijdend!voorwerp!...............................................................!92! Infinitief!met!dativus!(derde!naamval)!..................................................................................................!93! Infinitief!met!accusativus!(vierde!naamval)!........................................................................................!93! Infinitieven!met!abblativus!en!instrumentalis!....................................................................................!94! Oefeningen!..........................................................................................................................................................!94!
Les!21!..............................................................................................................................!97! Woordenschat!...................................................................................................................................................!97! Duyuylan!geçmiş!zaman!(de!indirecte!verleden!tijd)!......................................................................!97! De!miş!vorm!achter!een!predicaat!...........................................................................................................!98! Nevenschikkingen!...........................................................................................................................................!99! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!100!
Les!22!...........................................................................................................................!103! Woordenschat!................................................................................................................................................!103! Infinitief!met!bezitsachtervoegsel!.........................................................................................................!103! Infinitief!met!bezitsconstructie!als!onderwerp!...............................................................................!104! Infinitief!met!bezitsconstructies!in!andere!naamvallen!..............................................................!105! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!105!
Les!23!...........................................................................................................................!108! Woordenschat!................................................................................................................................................!108! Infinitief:!vier!verschillende!vormen!....................................................................................................!108! Vervoegingen!met!2dik!en!2ecek!.............................................................................................................!109! Wanneer!welke!vorm?!................................................................................................................................!110! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!112!
Les!24:!Herhaling!.....................................................................................................!116! Woordenschat!................................................................................................................................................!116! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!116!
Les!25!...........................................................................................................................!120! Woordenschat!................................................................................................................................................!120! Tussenvoegsel!van!mogelijkheid!...........................................................................................................!120! Bijvoeglijk!en!zelfstandig!naamwoord!van!plaats!..........................................................................!121! Bijwoord!van!plaats!.....................................................................................................................................!122! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!123!
Les!26!...........................................................................................................................!126! Woordenschat!................................................................................................................................................!126! Betrekkelijke!bijzinnen!met!2(y)en!.......................................................................................................!126! Onvoltooid!deelwoord!van!Olmak!.........................................................................................................!127! Zelfstandig!gebruik!......................................................................................................................................!127! Wiens!...!.............................................................................................................................................................!128! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!129!
Les!27!...........................................................................................................................!131! Woordenschat!................................................................................................................................................!131! İsteme!kepleri!(aanvoegende!wijs)!.......................................................................................................!131! vi!
Dilek!kipi!(hypothetisch)!...........................................................................................................................!132! Gereklilik!kipi!(verplichting)!...................................................................................................................!133! istek!kipi!(subjunctief)!...............................................................................................................................!134! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!134!
Les!28!...........................................................................................................................!139! Woordenschat!................................................................................................................................................!139! Betrekkelijke!bijzinnen!met!2dik,!2ecek,!2miş!en!2r!.........................................................................!139! Betrekkelijke!bijzin!met!2dik!....................................................................................................................!140! Betrekkelijke!bijzin!met!2ecek!.................................................................................................................!141! Betrekkelijke!bijzin!met!2miş!...................................................................................................................!141! Betrekkelijke!bijzin!met!2r!........................................................................................................................!142! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!142!
Les!29!...........................................................................................................................!145! Woordenschat!................................................................................................................................................!145! Vorming!van!de!stam!van!een!werkwoord!........................................................................................!145! Het!wederkerend!werkwoord!.................................................................................................................!145! Het!wederkerig!werkwoord!.....................................................................................................................!146! De!passieve!vorm!..........................................................................................................................................!147! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!147!
Les!30!...........................................................................................................................!150! Woordenschat!................................................................................................................................................!150! De!causative!vorm!........................................................................................................................................!150! Volgorde!van!achtervoegsels!achter!de!stam!...................................................................................!153! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!154!
Les!31!...........................................................................................................................!158! Woordenschat!................................................................................................................................................!158! Projecties!..........................................................................................................................................................!158! Projecties!met!2ydi!........................................................................................................................................!160! Projecties!met!2ymiş!....................................................................................................................................!160! Projecties!met!2yse!.......................................................................................................................................!161! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!162!
Les!32:!Herhaling!.....................................................................................................!166! Woordenschat!................................................................................................................................................!166! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!166!
Les!33!...........................................................................................................................!170! Woordenschat!................................................................................................................................................!170! Het!achtervoegsel!2ki!...................................................................................................................................!170! Achter!een!naamwoordgroep!in!de!tweede!naamval!...................................................................!170! Achter!een!naamwoordgroep!in!de!vijfde!naamval!.......................................................................!172! Achter!een!bepaling!van!tijd!of!plaats!..................................................................................................!173! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!173!
Les!34!...........................................................................................................................!176! Woordenschat!................................................................................................................................................!176! Het!achtervoegsel!2(y)ken!.........................................................................................................................!176! Het!achtervoegsel!2(y)ince!........................................................................................................................!178! vii!
Het!achtervoegsel!2(y)erek!.......................................................................................................................!179! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!179!
Les!35!...........................................................................................................................!182! Woordenschat!................................................................................................................................................!182! Ki!als!los!woord!.............................................................................................................................................!182! De!betrekkelijke!bijzin!................................................................................................................................!183! Bijzinnen!met!een!denk2werkwoord!....................................................................................................!183! Directe!rede!.....................................................................................................................................................!183! Het!is!allemaal!zo!erg!...!..............................................................................................................................!183! Vaste!uitdrukkingen!....................................................................................................................................!184! Extra!kracht!bijzetten!.................................................................................................................................!184! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!184!
Les!36!...........................................................................................................................!187! Woordenschat!................................................................................................................................................!187! Inleiding!bij!les!36!en!verder!...................................................................................................................!187! Kar!ve!Çocuk!...................................................................................................................................................!187! Aspectvormen!................................................................................................................................................!188! Bijwoordelijke!bepaling!met!2dikçe!......................................................................................................!189! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!189!
Les!37!...........................................................................................................................!191! Woordenschat!................................................................................................................................................!191! Kemal!Sunal!Biyografi!.................................................................................................................................!191! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!192!
Les!38!...........................................................................................................................!195! Woordenschat!................................................................................................................................................!195! Karnıyarık!Tarifi!............................................................................................................................................!195! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!196!
Les!39!...........................................................................................................................!199! Woordenschat!................................................................................................................................................!199! Ömer!Seyfettin:!Kaşağı!...............................................................................................................................!199! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!201!
Les!40!...........................................................................................................................!204! Woordenschat!................................................................................................................................................!204! Zarif!olanın!peşinde!.....................................................................................................................................!205! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!206!
Les!41!...........................................................................................................................!209! Woordenschat!................................................................................................................................................!209! Günlük!burç!yorumları!...............................................................................................................................!210! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!211!
Les!42!...........................................................................................................................!214! Woordenschat!................................................................................................................................................!214! Recaizade!Mahmut!Ekrem!2!Araba!Sevdası!.......................................................................................!214! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!216!
Les!43!...........................................................................................................................!219! viii!
Woordenschat!................................................................................................................................................!219! Facebook!profiliniz!iş!performansınızı!gösteriyor!.........................................................................!219! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!221!
Les!44!...........................................................................................................................!223! Woordenschat!................................................................................................................................................!223! Tatile!çıkanların!yüzde!65'i!kendini!hasta!hissediyor!..................................................................!224! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!227!
Les!45!...........................................................................................................................!230! Woordenschat!................................................................................................................................................!230! Hırçın!ve!Uysal!Amasra!..............................................................................................................................!230! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!232!
Les!46!...........................................................................................................................!234! Woordenschat!................................................................................................................................................!234! İş!aramak!..........................................................................................................................................................!234! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!236!
Les!47!...........................................................................................................................!238! Woordenschat!................................................................................................................................................!238! Eurovision!şarkı!yarışması!tarihi!...........................................................................................................!238! Şebnem!Paker!(Eurovision!1997)!2!Dinle!...........................................................................................!239! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!240!
Les!48!...........................................................................................................................!243! Woordenschat!................................................................................................................................................!243! Hızlı!tren!için!2015!takvimi!!....................................................................................................................!243! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!245!
Les!49!...........................................................................................................................!247! Woordenschat!................................................................................................................................................!247! Kırkpınar!Yağlı!Güreşleri!Tarihi!.............................................................................................................!247! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!249!
Les!50!...........................................................................................................................!252! Woordenschat!................................................................................................................................................!252! Ara!Güler!...........................................................................................................................................................!252! Oefeningen!.......................................................................................................................................................!255!
Antwoorden!op!de!oefeningen!............................................................................!258!
ix!
Les(2( Woordenschat( merhaba git!
hallo ga!
Nasılsınız? bitkin
mooi dokter
memnun aktör
Hoe gaat het? iyi uitgeput siz
goed jullie
hoş geldiniz welkom! profesör professor
onlar
zij
çirkin
lelijk
hoş bulduk
İyiyim
hasta lütfen
ziek alsjeblieft (bij het vragen)
antwoord op hoş geldiniz
kadın
Het gaat goed. vrouw
asker memur
militair ambtenaar
gel!
kom!
o
zij
yaşlı
teşekkür ederim adam
dank u wel
biz o
wij hij
oud (van leeftijd)
vrolijk
slecht zit!
goede nacht kunstschilder
neşeli
kötü otur!
iyi geceler ressam iyi akşamlar
goede avond
sen genç
jij jong
tamam berber
ok kapper
ben siz
ik U
rica ederim yorgun
geen dank moe
satıcı
verkoper
man
güzel doktor
iyi günler
goede dag
dur! buyurun
stop! alsjeblieft (bij het geven)
tevreden acteur
Kennismaken( Mustafa:!Merhaba!İbrahim!! İbrahim:!Merhaba!Mustafa!! Mustafa:!Nasılsın?! İbrahim:!İyiyim.!Teşekkür!ederim.! İbrahim:!Sen!nasılsın?! Mustafa:!Ben!iyiyim.!Teşekkür!ederim.! ! Mustafa:!Hallo!Ibrahim!! Ibrahim:!Hallo!Mustafa!! Mustafa:!Hoe!gaat!het?! Ibrahim:!Met!mij!is!het!goed.!Dank!je.! Ibrahim:!Hoe!gaat!het!met!jou?! Mustafa:!Met!mij!goed.!Dank!je.!!
Persoonsachtervoegsel( Het!werkwoord!'zijn'!ontbreekt!in!de!Turkse!taal.!Meestal!wordt!dit!vertaald!door!een! achtervoegsel!achter!een!zelfstandig!naamwoord!of!bijvoeglijk!naamwoord!te!plaatsen.! Bijvoorbeeld:!güzel!(mooi)!+!im!(het!persoonsachtervoegsel!voor!'ik!ben')!geeft!Güzelim.! ('Ik!ben!mooi.')!of!bitkin!(uitgeput)!+!im!(ik!ben)!geeft!Bitkinim.!('Ik!ben!uitgeput').!Tot! zover!'ik!ben'.!Voor!alle!andere!personen!gelden!de!volgende!persoonsachtervoegsels:!
2!
het persoonsachtervoegsel -(y)im -sin
ik ben jij bent
-(dir)
hij, zij, het is
-(y)iz
wij zijn
-siniz -ler
jullie zijn, u bent zij zijn
! Met!(y)!bij!bovenstaande!achtervoegsels!2(y)im!en!2(y)iz!wordt!bedoeld,!dat!er!een!y!moet! worden!toegevoegd!indien!het!voorgaande!woord!op!een!klinker!eindigt.!iyi!(goed)!+!(y)iz! (wij!zijn)!wordt!dus!İyiyiz.!('Wij!zijn!goed.',!oftewel,!'Het!gaat!goed!met!ons.').!En!evenzo! geeft!neşeli!(vrolijk)!+!ler!(zij!zijn)!de!zin!Neşeliler.!('Zij!zijn!vrolijk.').!Voor!hij,!zij!en!het! kun!je!de!2dir!gebruiken,!maar!meestal!wordt!deze!weggelaten.!Kortweg!Genç.!betekent! dus!'Hij,!zij!of!het!is!jong'.!!
Viervormige(klinkerharmonie((grote(vocaalharmonie)( Maar!daarmee!zijn!we!er!nog!niet.!Een!andere,!zeer!belangrijke!eigenschap!van!de!Turkse! taal!is,!dat!de!klinkers!in!een!achtervoegsel!mee!veranderen!met!de!laatste!klinker!van!het! woord!waar!je!het!achtervoegsel!aan!vastplakt.!Dit!principe!heet!klinkerharmonie!of! vocaalharmonie.!Het!achtervoegsel!dat!we!net!hebben!geleerd!volgt!de!regels!van!de! viervormige.klinkerharmonie,!ook!wel!grote.vocaalharmonie!genoemd.!Dit!houdt!in!dat!één! enkel!achtervoegsel!vier!verschillende!vormen!kent,!afhankelijk!van!de!laatste!klinker!van! het!woord!waar!het!achtervoegsel!na!komt.!Het!werkt!als!volgt:!! viervormige klinkerharmonie e, i wordt gevolgd door i a, ı wordt gevolgd door ı
ö, ü wordt gevolgd door ü o, u wordt gevolgd door u
! Een!voorbeeld!vind!je!in!de!dialoog!bij!dit!hoofdstuk.!Nasıl!betekent!'hoe'!en!2sin!is!het! achtervoegsel!dat!je!gebruikt!om!'jij'!aan!te!duiden.!Nasıl!heeft!als!laatste!klinker!een!ı,!dus! wordt!in!het!persoonsachtervoegsel!de!i!een!ı!(zie!de!tabel!boven).!Nasılsın!betekent!'Hoe! gaat!het!met!jou?'.!Nog!wat!voorbeelden:!! woord iyi (goed) güzel (mooi) kötü (slecht) doktor (dokter) hasta (ziek)
achtervoegsel -(y)im (ik ben) -sin (jij bent) -dir (hij is) -(y)iz (wij zijn) -siniz (jullie zijn)
klinkerharmonie na i komt i na e komt i na ü komt ü na o komt u na a komt ı
resultaat iyiyim güzelsin kötüdür doktoruz hastasınız
!
Persoonlijke(voornaamwoorden( Het!Turks!kent!persoonlijke!voornaamwoorden.!Deze!voornaamwoorden!komen!echter! maar!weinig!voor.!Het!is!gebruikelijker!woorden!een!achtervoegsel!te!geven!dat!de! 3!
persoon!aangeeft,!zoals!hierboven!besproken.!Als!je!echt!de!nadruk!op!een!bepaalde! persoon!wilt!leggen,!gebruik!je!onderstaande!persoonlijke!voornaamwoorden.! persoonlijke voornaamwoorden ben ik sen jij o hij, zij, het biz wij siz jullie, u onlar zij
Gebiedende(wijs( We!maken!een!bescheiden!beginnetje!met!de!werkwoorden.!Als!je!iemand!een!opdracht! wilt!geven,!dan!gebruik!je!in!het!Turks!de!meest!eenvoudige!vorm!van!het!werkwoord!die! er!bestaat:!de!stam.!Alle!vervoegingen!van!het!werkwoord!(zoals!de!tegenwoordige!tijd,!de! verleden!tijd,!et!etera)!worden!gevormd!door!achtervoegsels!te!plakken!achter!de!stam.! Hier!wat!voorbeelden:!! Turks Gel!
vertaling Kom!
Turks Yeter!
vertaling Hou op!
Git!
Ga!
Koş!
Ren!
Otur!
Zit!
Cevapla!
Antwoord!
Dur!
Stop!
Bekle!
Wacht!
!
Het(woordje(çok( Het!woordje!çok!is!een!veelgebruikt!Turks!woordje!dat!je!bijvoorbeeld!kunt!plaatsen!voor! een!bijvoeglijk!naamwoord!om!dit!te!versterken.!Zo!kun!je!zeggen:!Çok!iyiyim.!(Het!gaat! heel!goed!met!mij.)!of!Kadın!çok!neşelidir.!(De!vrouw!is!heel!vrolijk.)!!
Woordvolgorde(van(een(eenvoudige(bevestigende(zin( De!meest!eenvoudige!zin!in!het!Turks!bestaat!uit!een!onderwerp!gevolgd!door!iets!wat!je! over!het!onderwerp!wilt!zeggen.!Dit!laatste!wordt!predicaat!genoemd.!De!meest! eenvoudige!zin!bestaat!dus!uit!onderwerp,!gevolgd!door!predicaat,!waarbij!het!onderwerp! optioneel!is!(vandaar!de!{!en!}):!! eenvoudige!zin!=!{onderwerp}!+!predicaat! ! ! !
!
4!
Het!predicaat!heeft!het!persoonsachtervoegsel!dat!hoort!bij!het!onderwerp.!Als!het! onderwerp!een!persoonlijk!voornaamwoord!is,!dan!mag!dat!worden!weggelaten:!! onderwerp Ben Sen Doktor Kadın
predicaat güzelim. Güzelim. neşelisin. Neşelisin. hasta(dır). doktor(dur).
vertaling Ik ben leuk. Ik ben leuk. Jij bent vrolijk. Jij bent vrolijk. De dokter is ziek. De vrouw is dokter.
!
Oefeningen( 2.1.(persoonlijk(voornaamwoord( Vul!het!persoonlijk!voornaamwoord!in:!! 1. ... ressamsınız 2. ... satıcıdır 3. ... doktorsunuz 4. ... aktörüz 5. ... memnunsun 6. ... iyiyim
7. ... berberler 8. ... yaşlı 9. ... çirkiniz 10. ... askerler 11. ... yorgunsun 12. ... güzelim
2.2.(tegenovergestelden( Geef!het!tegenovergestelde:!! 1. berber kötüdür 2. gel! 3. siz adamsınız 4. aktör çok iyidir 5. sen gençsin 6. ben kadınım
7. buyurun 8. Hoş geldiniz 9. kadın çok çirkindir 10. biz yaşlıyız 11. git!
2.3.(vertaal(naar(het(Nederlands( Vertaal:!! 1. Güzeliz. 2. Satıcı yorgundur. 3. Teşekkür ederim, iyi akşamlar. 4. Dur, çok yorgunum. 5. Berber iyidir. 5!
Les(7( Woordenschat( binmek benzin
instappen, bestijgen benzine
tramvay ambulans
tram ambulance
yakıt
brandstof
göre benzin tankeri
volgens tanker
hat traject başlamak beginnen
kayık nereye
boot waar naartoe
girmek iskele
binnengaan aanlegplaats
metre taşınmak
meter verhuizen
gişe
loket
nereli
waar vandaan
feribot kızmak
veerboot boos worden op
kilometre yola çıkmak
kilometer op weg gaan
inmek uitstappen helikopter helicopter
banliyö treni metro, ondergrondse bakmak durak araba auto garaj otobüs bus araç
voertuig
karşı tren
tegen trein
zarar
schade
kadar uçak
tot aan vliegtuig
yol doğru
weg in de richting van
kijken halte garage
binmek
instappen
istasyon polis
station politie
dolmuş
minibus, gedeelde taxi
inmek hız
landen, dalen snelheid
gemi kimlik
öbür tarafına naar de overkant sürmek karakol
rijden politiebureau
kamyonet oturmak
bestelwagen gaan zitten op
taksi
taxi
kamyon köprü
vrachtwagen brug
yalvarmak
smeken
karavan küsmek
caravan kwaad zijn op
schip sevinmek identiteit(sbewijs) balon havaalanı luchthaven
zich verheugen op ballon
De(dativus((derde(naamval)( Eerder!bespraken!we!al!de!vijfde!naamval.!Deze!wordt!gebruikt!om!tijd!of!plaats!aan!te! geven.!Als!ev!'huis'!betekent!(eerste!naamval)!dan!vervoegen!we!dat!in!de!vijfde!naamval! tot!evde!om!aan!te!geven!dat!we!'thuis'!zijn!(vijfde!naamval).!De!vijfde!naamval!vormde!je! door!het!achtervoegsel!2de.!Welnu,!als!we!willen!aangeven!dat!we!'naar!huis'!gaan,!of!te! wel,!er!van!een!beweging!naar!het!object!sprake!is,!dan!vervoegen!we!het!volgens!de!derde! naamval!tot!eve.! ! De!derde!naamval!vorm!je!door!het!achtervoegsel!2(y)e!achter!een!woord!te!plakken.!Dit! achtervoegsel!volgt!de!tweevormige!klinkerharmonie.!Een!ander!voorbeeld:!okul!betekent! 'school'.!Om!aan!te!geven!dat!ik!'naar!school'!ga,!gebruik!ik!het!achtervoegsel!2(y)e.!okula! geliyorum!betekent!dan!dus:!ik!kom!naar!school.!Net!zoals!voor!de!vijfde!naamval!geldt! dat!bij!eigennamen!(bijvoorbeeld!plaatsnamen!en!namen!van!personen)!een!apostrof!voor! het!achtervoegsel!komt:!Bijvoorbeeld!Istanbul'a!geliyorum!of!Gül'e!geliyorum.! ! Naamvallen!hebben!ook!betrekking!op!vraagwoorden.!Nerede?!(vijfde!naamval)!betekent! 'waar?'.!Nereye?!(derde!naamval)!betekent!'waar!naartoe?'.!Als!kim?!(eerste!naamval)! 25!
betekent!'wie?'!en!kimde?!(vijfde!naamval)!'bij!wie?'!betekent,!dan!betekent!kime?!'naar! wie?'.!! pers. voornaamwoorden 3e naamval bana aan mij sana aan jou ona aan hem bize aan ons size aan jullie onlara aan hen ! Bij!de!derde!naamval!horen!ook!persoonlijke!voornaamwoorden,!zie!boven.!Neem! bijvoorbeeld!de!zin:!'Ik!zeg!iets!tegen.jou.':!Sana!bir!şey!söylüyorum..!!
Medeklinkerharmonie(bij(zelfstandige(naamwoorden( Als!na!een!zelfstandig!naamwoord!een!achtervoegsel!volgt!dat!met!een!klinker!begint,!dan! kan!het!voorkomen!dat!de!laatste!medeklinker!van!het!zelfstandig!naamwoord!verandert.! Dit!is!bijvoorbeeld!het!geval!bij!het!achtervoegsel!van!de!derde!naamval.!In!het!algemeen! gelden!de!volgende!regels.!! verandering p wordt b
naamwoord kitap
derde naamval kitaba
vertaling naar het boek
ç wordt c k wordt ğ g wordt ğ
amaç mutfak antropolog
amaca mutfağa antropoloğa
naar het doel naar de keuken naar de antropoloog
! Ook!zijn!er!zelfstandige!naamwoorden!waarbij!er!meer!verandert!dan!alleen!de!laatste! medeklinker.!Dat!zijn!zelfstandige!naamwoorden!die!eindigen!als!ondergenoemde! zelfstandige!naamwoorden.!Echter,!niet!elk!woord!dat!zo!eindigt,!volgt!deze!vervoeging:! naamwoord şehir (stad) nehir (rivier)
derde naamval şehre (naar de stad) nehre (naar de rivier)
oğul (zoon) renk (kleur)
oğla (naar de zoon) renge (naar de kleur)
Achterzetsels(die(een(naamval(afdwingen( Het!Turks!kent!geen!voorzetsels,!maar!achterzetsels.!Er!is!een!aantal!achterzetsels!die!als! zij!achter!een!naamwoordsgroep!worden!gezet,!afdwingen!dat!deze!in!de!derde!naamval! komt!te!staan.!Belangrijke!voorbeelden!zijn!de!achterzetsels!göre!(volgens),!doğru!(in!de! richting!van),!kadar!(tot!aan)!en!karşı!(tegen).!In!het!volgende!voorbeeld!hebben!we!er! twee!opgenomen:!Bana!göre,!biz!İstanbul'a!kadar!sürüyoruz.!betekent!'Volgens!mij! rijden!we!tot!aan!Istanbul.'!!
26!
Werkwoorden(die(een(naamval(afdwingen( Verder!is!er!een!aantal!werkwoorden!die!altijd!voorkomen!in!combinatie!met!een! naamwoordsgroep!in!de!derde!naamval.!Hieronder!noemen!we!de!belangrijkste.!! bakmak
kijken naar
küsmek
kwaad zijn op
başlamak
beginnen
oturmak
gaan zitten op
binmek girmek kızmak
instappen binnengaan boos worden op
sevinmek taşınmak yalvarmak
zich verheugen op verhuizen smeken
Tussen(^n^(bij(samengestelde(woorden( Als!een!woord!samengesteld!is,!zoals!çay!bahçesi!(theetuin),!okul!tahtası!(schoolbord),!el! çantası!(handtas),!et!cetera,!maar!ook!bij!minder!duidelijke!gevallen:!havaalanı!(letterlijk:! luchthaven),!Kuşadası!(plaats!in!Turkije,!letterlijk:!Vogeleiland),!dan!volgt!een!tussen!2n2! als!je!het!woord!met!een!naamval!vervoegt.!Dus:!"in!de!theetuin"!is!çay!bahçesinde!en!"in! Kuşadası"!is!Kuşadası'nda.!!
Woordvolgorde( Als!in!een!Nederlandse!zin!een!meewerkend!voorwerp!voorkomt,!dan!is!dat!in!het!Turks! het!onderdeel!van!de!zin!dat!een!derde!naamval!krijgt.!Neem!de!zin!'Deze!vrouw!geeft!een! boek!aan!jou.'.!In!het!Turks!vertaal!je!dit!als!volgt:!Bu!kadın!sana!bir!kitap!veriyor.!De! woordvolgorde!in!deze!zinnen!is!dan!ook!(even!de!verschillende!bepalingen!die!nog!tussen! de!onderdelen!kunnen!komen!te!staan!buiten!beschouwing!gelaten):!! onderwerp!+!meewerkend!voorwerp!+!lijdend!voorwerp!+!werkwoordsvervoeging! !
Oefeningen( 7.1.(maak(ontkennend( Maak!ontkennend:!! 1. alıyorum 2. soruyorsun 3. beğeniyorsunuz 4. veriyorum 5. biliyor 6. uyuyorsun 7. arıyorlar 8. buluyorsunuz 9. oynuyorsun
10. hesap yapıyorlar 11. yoruyoruz 12. söylüyorum 13. diyor 14. düşüyoruz 15. yapıyorsunuz 16. başlıyor 17. yemek yiyorlar 18. bozuyoruz
27!
Les(39( Woordenschat( eğlenceli
vermakelijk
tıkırtı
rammelend
sürtmek
wrijven
sağrı
kruis
öfkesini çıkarmak
je boosheid afreageren
çıplak
naakt
kenar
rand
pırıl pırıl
schitterend opnieuw
arpa
gerst
dere
beekje
yine
kaşağı
roskam
tokat
klap
sivri
spits, scherp
staart
gümüş
zilver
hapsetmek
gevangen zetten
darılmak
aanstoot nemen aan
sandık
doos
zevkli
amusant
kuyruk
ot
gras
püskül
kwastje
gübre
mest
kısmak
versmallen
gereç
gereedschap
düzenli
regulier
yemlik
voederbak
sallamak
wuiven
vakit
tijd
kocaman
enorm
sırt
rug
armağan
kado
torba
plastik zak
hırs
kaldırmak
verwijderen
yerinde duramamak
oplichten
ambitie (meestal in negatieve betekenis)
demir
ijzer
seyis
stalman
ahır
schuur
tokat atmak
slaan
huysuz
nors
huysuzlanmak
zich druk maken
tımar
touwen (bewerking van leer)
uyumlu
samenhangend
direnmek
weerstand bieden
kuşpalazı
difterie
ihtimal
mogelijkheid
bağışlamak vergeven iftira
aspersio (geneeskundig middel)
hapsolmak
in de gevangenis zitten
haykırmak
het uitschreeuwen
utanmaz
met stalen gezicht
ağarmak
oplichten
inkar
ontkenning
yalancı
leugenaar onschuldig
çeşme
fontijn
acıtmak
pijn doen
köreltmek
dampen
kızmak
boos worden
gene
opnieuw
bozulmak
vertraagd zijn
parçalamak
in stukken breken
keskin
scherp
suçsuz
parlamak
stralen
fakfon
Duits zilver (legering van nikkel, zink en koper)
iftira atmak (het lichaam) met aspersio besprenkelen sarsmak
schudden
inkar etmek ontkennen
!
Ömer(Seyfettin:(Kaşağı( De!tekst!die!we!voor!deze!les!hebben!geselecteerd,!is!afkomstig!uit!het!kinderboek!Kaşağı,! geschreven!door!Ömer!Seyfettin:! ! Annesi!İstanbul'a!gittiği!için,!kendisinden!bir!yaş!küçük!olan!kardeşi!Hasan'la!artık! Dadaruh'un!yanından!hiç!ayrılmaz.!Bu,!babasının!seyisi,!yaşlı!bir!adamdır.!En!sevdikleri!şey! atlardır.!Dadaruh'la!birlikte!onları!suya!götürmek,!çıplak!sırtlarına!binmek,!onlar!için!çok! zevklidir.Torbalara!arpa!koymak,!yemliklere!ot!doldurmak,!gübreleri!kaldırmak!eğlenceli! bir!oyundan!daha!çok!hoşlarına!gider.!Dadaruh!eline!kaşağıyı!alıp!işe!başladı!mı,!tıkı...!tık...! 199!
tıkı...!tık...!tıpkı!bir!saat!gibi...!yerinde!duramaz,!bunu!gören!küçük!çocuk!ben!de!yapacağım!! diye!tutturur.!! ! O!vakit!Dadaruh,!onu!Tosun'un!sırtına!koyar,!eline!kaşağıyı!verir,!! 2!Hadi!yap!!Der.!! Bu!demir!gereci!hayvanın!üstüne!sürter,!ama!o!uyumlu!tıkırtıyı!çıkaramazdı.!Her!sabah! ahıra!gelir!gelmez,!! 2!Dadaruh,!tımarı!ben!yapacağım,!der.! ! Ama!adam!izin!vermez!ancak!boyu!at!kadar!olunca!yapabileceğini!söyler.!Boyu!atın! karnına!bile!varmıyordu.!Oysa!en!keyifli,!en!eğlenceli!şey!buydu.!Sanki!kaşağının!düzenli! tıkırtısı!Tosun'un!hoşuna!gidiyor,!kulaklarını!kısıyor,!kuyruğunu!kocaman!bir!püskül!gibi! sallıyordu.!Tam!tımar!biteceğine!yakın!huysuzlanır,!o!zaman!Dadaruh,!"Höyt.."!diye! sağrısına!bir!tokat!indirir,!sonra!öteki!atları!tımara!başlardı.!Bir!gün!yalnız!başına!kalır.! Hasan'la!Dadaruh!dere!kenarına!inmişlerdi.!İçimde!bir!tımar!etmek!hırsı!uyanır.!Kaşağıyı! arar,!bulamaz.!Annesinin!bir!hafta!önce!İstanbul'dan!gönderdiği!armağanlar!içinden!çıkan! fakfon!kaşağı,!pırıl!pırıl!parlıyordu.!Hemen!alıp,!Tosun'un!yanına!koşar,!karnına!sürtmek! ister!fakat!rahat!durmaz.!! ! 2!Sanırım!acıtıyor?!Diye!düşünür.!! ! Gümüş!gibi!parlayan!bu!güzel!kaşağının!dişlerine!bakar.!Çok!keskin,!çok!sivridir.!Biraz! köreltmek!için!duvarın!taşlarına!sürtmeye!başlar.!Dişleri!bozulunca!yeniden!dener.!Gene! atların!hiçbiri!durmaz!ve!kızar.!Öfkesini!sanki!kaşağıdan!çıkarmak!ister.!On!adım!ilerdeki! çeşmeye!koşar.!Kaşağıyı!yalağın!taşına!koyup!yerden!kaldırabildiği!en!ağır!bir!taş!bularak! üstüne!hızlı!hızlı!indirmeye!başlar.!İstanbul'dan!gelen,!üstelik!Dadaruh'un!kullanmaya! kıyamadığı!bu!güzel!kaşağıyı!ezip,!parçalar.!Sonra!yalağın!içine!atar.!Babası!çeşmeye! bakarken,!yalağın!içinde!kırılmış!kaşağıyı!görür;!Dadaruh'u!yanına!çağırınca!çok!korkar.! Dadaruh!şaşırır,!kırılmış!kaşağı!ortaya!çıkınca,!babası!bunu!kimin!yaptığını!sorar.!Dadaruh,!! ! 2!Bilmiyorum,!der.!! ! Babasının!gözleri!ona!döner,!daha!bir!şey!sormadan,!çocuk!kaşağıyı!kardeşi!Hasan’ın! kırdığını!söyler.!“Dadaruh!uyurken!odaya!girdi.!Sandıktan!aldı.!Sonra!yalağın!taşında!ezdi”! der.!! Babası!Hasan’I!çağırır.!! ! 2Bu!kaşağıyı!niye!kırdın?!diye!sorar.!! ! Hasan,!Dadaruh'un!elinde!duran!alete!şaşkın!şaşkın!baktıp,!sarı!saçlı!başını!sarsarak,! ! 2!Ben!kırmadım,!der.!! 2!Doğru!söyle,!darılmayacağım.!Yalan!çok!kötüdür,!der!babası.!Hasan!inkârda!direnir.!Baba! öfkelenir.!Üzerine!yürür!"Utanmaz!yalancı"!diye!yüzüne!bir!tokat!indirir.!! 2!Götür!bunu!eve;!sakın!bunu!bir!daha!buraya!sokma.!Hep!Pervin'le!otursun!!diye!haykırır.! ! Artık!ahırda!hep!yalnız!oynar.!Hasan!eve!hapsedilir.!Annesi!geldikten!sonra!da! bağışlanmaz.Annesi!onun!iftira!atabileceğine!hiç!ihtimal!vermez.!! ! Ertesi!yıl!anne,!yazın!gene!İstanbul'a!gider.!Hasan'a!ahır!hâlâ!yasaktır.!Bir!gün!birdenbire! 200!
hastalandı.!Doktor!"Kuşpalazı"!der.!Babası!yatağın!başucundan!hiç!ayrılmaz.!Hizmetçi! kardeşinin!öleceğini!söyler!ve!çocuk!ağlamaya!başlar.!Gece!uyuyamaz,!uykuya!dalar! dalmaz!Hasan'ın!hayali!gözünün!önüne!gelir!"İftiracı!!İftiracı!"!diye!karşısında!ağlar.! Pervin'i!uyandırır.!Hasan'ın!yanına!gitmek!istediğini!ve!babasına!bir!şey!söylemek! istediğini!söyler.!Yarın!söylersin,!der.!Sabaha!kadar!gene!gözlerini!kapayamaz.!Hava!henüz! ağarırken!Pervin'i!uyandırır.!Ama!zavallı!suçsuz!kardeşi,!o!gece!ölmüştür.!! ! Bron:!Kaşağı,!Ömer!Seyfettin! !!
Oefeningen( 39.1.(vul(het(juiste(woord(in(I( Vul,!aan!de!hand!van!de!tekst,!het!juiste!woord!in:!! 1. Torbalara ne koyarlar? Torbalara ... koyarlar. 2. Çocuğun annesi nerededir? Çocuğun annesi ...dır. 3. Çocukların en sevdiği şey nedir? Çocukların en sevdiği şey ...dır. 4. Hasan ağabeyinden kaç yaş küçüktür? O ... küçüktür. 5. Dadaruh genç midir, yaşlı mıdır? O ... 6. Büyük çocuk kimdir? O Hasan’ın ...dir. 7. Kaşağının dişleri nasıldır? Kaşağının dişleri çok ... ve çok ... 8. Dadaruh ne iş yapar? Dadaruh ... yapar. 9. Pervin kimdir? Pervin ...dir. 10. Dadaruh hangi atı kaşağılar? Dadaruh ... kaşağılar.
39.2.(vul(het(juiste(woord(in(II( Vul,!aan!de!hand!van!de!tekst,!het!juiste!woord!in:!! 1. Büyük çocuk kime iftira atıyor? Büyük çocuk ... iftira atıyor. 2. Kim suçsuzdur, Hasan mı, ağabeyi mi? ... suçsuzdur. 3. Bu kitabın yazarı kimdir? ... bu kitabın yazarıdır. 4. Hasan doğru mu söylüyor, yalan mı söylüyor? Hasan ... 5. Hasan nereye gidemez? Hasan ... gidemez. 6. Hasan’ın hastalığının adı nedir? Hasan’ın hastalığının adı ...dır 7. Çeşme kaç adım ilerdedir? Çeşme ... ilerdedir. 8. Hasan öldü mü, yaşıyor mu? Hasan ... 9. Bu hikayenin ana fikri nedir? ... kötüdür. 10. Kaşağıyı kim kırdı? Kaşağıyı ... kırdı.
39.3.(zet(in(de(verleden(tijd( Zet!in!de!verleden!tijd:!!
201!
Antwoorden(op(de(oefeningen( 2.1.(persoonlijk(voornaamwoord( 1. o
5. onlar
9. ben
2. sen
6. sen
10. siz
3. ben
7. biz
11. o
4. onlar
8. biz
12. siz
2.2.(tegenovergestelden( 1. ben adamım
7. siz kadınsınız
2. git!
8. berber iyidir
3. biz gençiz
9. gel!
4. kadın çok güzeldir
10. sen yaşlısın
5. lütfen
11. aktör çok kötüdür
6. Hoş bulduk 2.3.(vertaal(naar(het(Nederlands( 1. Kom Ibrahim! 2. Alstublieft professor. 3. De kunstschilder is oud. 4. De ambtenaar is heel tevreden. 5. De kapper is goed. 6. Wij zijn vrolijk. 7. Stop, ik ben heel moe. 8. Dank u wel, goedenavond. 9. Wij zijn mooi. 10. De verkoper is moe. 2.4.(vertaal(naar(het(Turks( 1. Hoş geldiniz doktor! Hastayım. 2. Tamam, adam memnundur. 3. Kadın çok güzeldir. 4. Otur, yorgunsun 5. Merhaba, iyiyiz. 6. Doktor iyidir. 7. Gençim. 8. Yaşlısınız. 9. Adam hastadır. 10. Lütfen, git! 3.1.(maak(vragend( 1. Ekmekçi değil miyim?
7. Sen aptal değil misin?
2. Bugün boyacı mıyım?
8. O işçi zayıf mı?
3. Hırsız değil miyiz?
9. Dişçiler değil mi?
258!
