INLEIDING...6 DESKTOP...10

SEPTEMBER 2003

1.

INLEIDING........................................................... 6

1.1

Ziehier een volledige cursus !!?? .......................................................6 Help!!! ................................................................................................6 1.3 Niets werkt nog..................................................................................6 1.4 Wat moet u hebben om deze cursus te volgen?................................6 1.5 enkele kenmerken van windows........................................................6 1.5.1 wat is het ....................................................................................6 1.5.2 multitasking ................................................................................6 1.5.3 Multi doc .....................................................................................7 1.5.4 window .......................................................................................7 1.5.5 grafical user interface - GUI........................................................7 1.5.6 WYSIWYG..................................................................................7 1.5.7 rechtermuisknop .........................................................................8 1.5.8 plug and play ..............................................................................8 1.5.9 Installeren en de-installeren van programma's ...........................8 1.6 starten................................................................................................8 1.6.1 bij u thuis ....................................................................................8 1.6.2 In een bedrijf...............................................................................8 1.6.3 inloggen......................................................................................8 1.6.3.1 Hoe inloggen .......................................................................9 1.6.4 Uitloggen ....................................................................................9 1.6.4.1 Hoe uitloggen ......................................................................9 1.6.5 Voordelen van een beveiligd netwerk.........................................9 1.6.6 Als er iets foutgaat......................................................................9 1.6.7 Hoe de pc afzetten .....................................................................9 1.2

2.

DESKTOP ......................................................... 10

2.1 iconen – pictogrammen 1 ................................................................10 2.2 startknop en taskbar 1 .....................................................................10 2.3 programma’s starten en afsluiten ....................................................11 2.3.1 starten ......................................................................................11 2.3.2 bestandstype ............................................................................12 2.3.3 New document..........................................................................12 2.3.4 switchen ...................................................................................12 2.3.5 afsluiten ....................................................................................12 2.3.6 save..........................................................................................12 2.3.7 Bestand sluiten .........................................................................13 2.4 Windows afsluiten............................................................................13 2.4.1 log off........................................................................................13 2.4.1.1 switch user ........................................................................13 2.4.1.2 Log off ...............................................................................13 2.4.2 Turn off computer .....................................................................13 2.5 Iconen 2...........................................................................................14 2.5.1 Objecten verplaatsen................................................................14 2.5.2 Context-gevoelig menu.............................................................14 2.5.3 Show desktop items .................................................................14 2.5.4 Delete icons..............................................................................14 2.6 taskbar – taakbalk 2.........................................................................15 2.6.1 resize – vergroten/verkleinen ...................................................15 2.6.2 move - verplaatsen ..................................................................15 WINDOWS XP 2 VAN 49

2.6.3 Verbergen - tonen.....................................................................15 2.6.3.1 Autohide the taskbar .........................................................15 2.6.3.2 Show quick launch ............................................................16 2.6.3.3 Show the clock ..................................................................16

3. WERKEN IN VENSTERS – WINDOWS ................... 17 3.1 programmavensters.........................................................................17 3.1.1 System buttons.........................................................................17 3.1.1.1 Minimize ............................................................................17 3.1.1.2 close..................................................................................18 3.1.1.3 restore ...............................................................................18 3.2 spelen met vensters.........................................................................19 3.2.1 resize window ...........................................................................19 3.2.2 Switchen tussen windows.........................................................19 3.2.3 Tile windows .............................................................................19 3.2.4 Active window...........................................................................19 3.3 titlebar, menubar en toolbars ...........................................................20 3.3.1 titlebar.......................................................................................20 3.3.2 menubar 1 ................................................................................20 3.3.3 toolbar ......................................................................................20 3.3.3.1 tooltip.................................................................................21 3.3.3.2 Move toolbar......................................................................21 3.3.3.3 Standard en formatting toolbar ..........................................21 3.3.3.4 Checked - unchecked........................................................21 3.3.3.5 New document ..................................................................22 3.3.3.6 Group similar task buttons.................................................22 3.3.4 Menubar 2 ................................................................................22 3.3.5 Beschikbare en niet beschikbare items ....................................23 3.3.6 Dialoog vensters.......................................................................23 3.3.6.1 Cancel ...............................................................................23 3.4 scrollbars .........................................................................................23 3.5 tabs..................................................................................................24

4.

CONTROLPANEL ............................................... 25

4.1 de muis ............................................................................................25 4.1.1 button configuration ..................................................................26 4.1.2 double-click speed .......................................................................26 4.1.3 pointer options .............................................................................26

5.

EXPLORER – VERKENNER ................................. 27

5.1 waar bewaar ik bestanden...............................................................27 5.2 explore.............................................................................................29 5.2.1 views ........................................................................................29 5.2.2 systeembestanden ...................................................................30 5.3 New folder .......................................................................................30 5.3.1 Rename folder ..........................................................................31 5.3.2 Create subfolder .......................................................................32 5.4 save files..........................................................................................32 5.4.1 Save in .....................................................................................32 5.4.2 File name .....................................................................................34 5.4.3 Save as type.............................................................................34 WINDOWS XP 3 VAN 49

5.5 dokumenten openen ........................................................................34 5.5.1 explore......................................................................................34 5.5.2 Via het programma ...................................................................34 5.5.2.1 Up one level ......................................................................34 5.5.3 Show hidden files and folders...................................................35

6. KOPIËREN, VERPLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN DOCUMENTEN.......................................................... 36 6.1 verplaatsen ......................................................................................36 6.1.1 Drag and drop ..........................................................................36 6.1.2 Rechtermuisknop......................................................................36 6.1.3 Button .......................................................................................36 6.1.3.1 Volgorde ............................................................................37 6.1.3.2 Reset .................................................................................37 6.1.4 shortcut key ..............................................................................37 6.1.5 het menu ..................................................................................37 6.2 Kopiëren ..........................................................................................37 6.2.1 Drag and drop ..........................................................................37 6.2.2 Rechtermuisknop......................................................................37 6.2.3 Button .......................................................................................37 6.2.4 Shortcut key .............................................................................38 6.2.5 Het menu..................................................................................38 6.3 recycle bin .......................................................................................38 6.3.1 documenten verwijderen ..........................................................38 6.3.1.1 restore ...............................................................................38 6.3.2 empty recycle bin......................................................................38 6.3.3 Recycle bin omzeilen................................................................38 6.3.4 Folders verwijderen ..................................................................39 6.3.4.1 Grootte van de recycle bin ................................................39 6.3.4.2 do not move files to the recycle bin ...................................39

7. VERPLAATSEN EN COPIËREN IN DOCUMENTEN ... 40 7.1 verplaatsen ......................................................................................40 7.1.1 drag and drop ...........................................................................40 7.1.2 met de rechtermuisknop slepen................................................40 7.1.3 met buttons...............................................................................40 7.1.4 Shortcut key .............................................................................40 7.1.5 het menu ..................................................................................40 7.2 kopiëren...........................................................................................40 7.2.1 clipboard...................................................................................40

8.

PROBLEMEN ..................................................... 42

8.1 programma’s die vastlopen..............................................................42 8.2 cursor...............................................................................................42 8.2.1 underscore ...............................................................................42 8.2.2 Verdwenen ...............................................................................42 8.2.3 Cursor reageert niet normaal....................................................42 8.3 scherm.............................................................................................43 8.3.1 plots te grote letters en afbeeldingen........................................43 8.3.2 Trillend beeld ............................................................................43 8.4 Windows en Office Box update........................................................44 WINDOWS XP 4 VAN 49

9.

ANDERE ........................................................... 45

9.1 9.2

de-installeren van programma’s ......................................................45 defragmenteren ...............................................................................46 9.3 screensaver .....................................................................................46 9.4 Tijd aanpassen ................................................................................47 9.5 harddisk ...........................................................................................47 9.5.1 sleep.........................................................................................47 9.5.2 Name........................................................................................48 9.6 Shortcuts op desktop .......................................................................48 9.7 Classic start menu ...........................................................................48 9.7.1 theme .......................................................................................48

WINDOWS XP 5 VAN 49

1. INLEIDING 1.1

Z IEHIER EEN VOLLEDIGE CURSUS !!??

Alles wat je kan doen met WINDOWS XP staat hier natuurlijk niet in… Er bestaan in de handel beginnerscursussen die 200 (of meer) blz. tellen maar met veel van die items zal u als eindgebruiker hoogstwaarschijnlijk NOOIT geconfronteerd worden. Deze cursus is bedoeld voor een EINDGEBRUIKER BINNEN EEN BEDRIJF… en alles wat erin staat, zal u waarschijnlijk ook daadwerkelijk gaan (kunnen) gebruiken.

1.2

H ELP !!!

Als u niet meer weet hoe iets moet, en deze cursus maakt u ook niets wijzer, bel dan uw helpdesk of systeemverantwoordelijke of vraag het aan een collega. Zoek niet te lang want te lang zoeken en NIETS vinden brengt ergernis met zich mee, u wordt gespannen en gaat de P.C. op een verkrampte manier gebruiken om nog maar te zwijgen over het tijdverlies.

1.3

N IETS WERKT NOG

Meneer meneer, mijn scherm is zwart… Moest er iets foutlopen met WINDOWS (vastlopen…) bel dan uw P.C.- verantwoordelijke of een helpdesk in uw bedrijf, hun taak is het om zo'n problemen op te lossen. Natuurlijk houdt niets u tegen om naar een boekhandel te gaan en een boek te kopen over "hoe P.C. problemen oplossen"… maar ik raad u ten stelligste af om hiermee te experimenteren binnen uw bedrijf, bedrijven die P.C.- beheer ERNSTIG nemen zullen dit zelfs verbieden (of maken het onmogelijk) voor hun gebruikers!!! Thuis doet u natuurlijk "wat u wil" (tot grote vreugde van uw dealer, want bij grote problemen komt u toch weer bij hem terecht).

1.4

W AT MOET U HEBBEN OM DEZE CURSUS TE VOLGEN ?

Een P.C. waarop WINDOWS XP is geïnstalleerd. Ook Microsoft WORD en EXCEL (2000/2002), dit omdat we in deze cursus uitvoerig bespreken hoe u documenten moet bewaren en opvragen en omdat nu eenmaal "de (bijna) hele wereld" deze programma's als standaardprogramma's gebruikt. Als u dus andere programma’s gebruikt om de voorbeelden te maken die in deze cursus staan, kan het zijn dat het een enander niet tot het gewenste resultaat zal leiden.

1.5

ENKELE KENMERKEN VAN WINDOWS

1.5.1 WAT IS HET Windows is een besturingssysteem. Dat is een programma dat het makkelijker maakt om met een computer te communiceren. Moest Windows (of een ander besturingsstysteem) er niet zijn, moest u in een of andere code-taal met de computer werken. Om een letter op het scherm te krijgen zou u dan bijvoorbeeld iets soortgelijks moeten tijpen: 0011001101011100 (enkel een voorbeeld). Dat is natuurlijk niet handig. Windows is dus één van de schakels tussen u en de PC. Er zijn natuurlijk nog andere besturingssystemen, maar Windows is veruit het meest gebruikte. 1.5.2 MULTITASKING Windows maakt het mogelijk om meerdere programma's gelijktijdig (hoewel u natuurlijk maar in één programma gelijktijdig kunt werken) te "draaien". Met draaien verstaan we dat een programma gestart kan worden en “aktief” blijven ook als u het op dat ogenblik niet aan het gebruiken bent. Als één programma niet gebruikt wordt, zal dat op de achtergrond “verder draaien”, we noemen dit MULTITASKING. WINDOWS XP 6 VAN 49

U moet deze programma’s dus niet steeds af te sluiten om met een ander verder te gaan. Een voorbeeld: Stel u bent met een brief bezig, die zal u normaal gezien met een tekstverwerker1 maken. Er komt een collega binnen en die vraagt of het mogelijk is om onmiddellijk een faktuur te maken voor een klant. Deze faktuur zal u met een “spreadsheet”programma2 moeten maken. Dan start u dat programma (bijvoorbeeld Microsoft Excel), u sluit uw tekstverwerker dus niet af, maakt de faktuur en “stuurt” deze eventueel naar de printer, daarna "switcht" u terug naar de tekstverwerker en gaat verder met de brief. Ondertussen is de printer uw faktuur aan het printen! Zo zou u ook nog een database-programma kunnen starten om de gegevens van een bepaalde klant te zoeken naar wie u later op de dag nog een brief moet versturen, of om het even welk ander programma. Dat kan zo verder gaan totdat het RAM-geheugen van uw PC opgebruikt is (zie de initiatie-cursus), en dan zal de PC u dat ook duidelijk maken (in een apart venstertje waarin staat dat u een aantal programma’s moet afsluiten om zo geheugen vrij te maken). 1.5.3 MULTI DOC Nu hebben we het alleen nog maar gehad over verschillende programma's die gelijktijdig geopend kunnen zijn, maar binnen sommige programma's is het ook mogelijk om meerdere documenten te openen. In een WORD-sessie3 kan u bv. bezig zijn in meerdere brieven (natuurlijk maar in één gelijktijdig); bezie het alsof er op uw bureau een kaft met x-aantal vellen papier ligt, u kan op alle vellen onmiddellijk schrijven want ze liggen binnen handbereik… het is niet zo dat u een vel uit een kast moet nemen omdat er maar één vel op uw bureau kan liggen.. 1.5.4 WINDOW Elk van deze programma's en elk van de documenten die in deze programma's geopend (kunnen) zijn, "draaien" in een "venster": een WINDOW. U kan deze vensters vergroten, verkleinen, van plaats veranderen… Een venster herkent u aan de blauwe “titlebar” bovenaan. We gaan later in de cursus dieper in op het werken in vensters. 1.5.5 GRAFICAL USER INTERFACE - GUI Als u vroeger (voor de tijd van WINDOWS) nog gewerkt hebt in MSDOS, en u gebruikte bv. de tekstverwerker WORDPERFECT, dan moest u om een document af te drukken achtereenvolgens één of meerdere toetsencombinaties indrukken. M.a.w.: u moest een hele reeks toetsen onthouden om een bepaalde handeling gedaan te krijgen van de P.C. Met de komst van WINDOWS behoort dit tot het verleden: voor bijna alle handelingen bestaan er nu "knopjes" (buttons) waar een tekeningetje4 opstaat die de betekenis van de knop duidelijk maakt, de knop om een document af te drukken ziet er bv. zo uit: U moet er dan enkel met de linkermuisknop op te klikken (later meer hierover want er zit een "addertje" onder het gras) en het document wordt afgedrukt. Het mooie hieraan is dat (bijna…) alle programma's die voor WINDOWS geschreven zijn (jaja… er zijn er ook nog die niet voor WINDOWS geschreven zijn) hetzelfde knopje gebruiken! Zo zijn er nog meer knopjes die u in de meeste WINDOWS programma's zal terugvinden. We noemen dit een “GUI”, een grafische interface. 1.5.6

WYSIWYG

"WHAT YOU SEE IS WHAT YOU GET". Nemen we nog even het voorbeeld van hierboven: u moest vroeger in een tekstverwerker die onder MSDOS werkte een afdruk maken: datgene wat u op het scherm zag als u het document aan het maken was, kwam eigenlijk niet overeen met 1

een programma waarmee u teksten maakt, maar ook afbeeldingen kan mee invoegen. een programma om met getallen te werken 3 De periode tussen het openen van een programma en het terug afsluiten. 4 “icoon” WINDOWS XP 7 VAN 49 2

hetgeen er op uw uitprint zou komen te staan. Afbeeldingen bv. werden alleen maar voorgesteld door een leeg kader. U moest dan via een bepaalde "shortcut key"1 naar het programma-onderdeel "voorbeeld op scherm" om toch maar een idee te krijgen van hoe uw document er op papier zou zou uitzien. Met WINDOWS zal datgene wat u op het scherm ziet ook zo worden afgedrukt. 1.5.7 RECHTERMUISKNOP Het gebruik van de rechtermuisknop is zeer belangrijk binnen WINDOWSprogramma’s: afhankelijk van de plaats waar u een rechtermuisklik geeft, krijgt u een context-gevoelig menu te zien met daarin de belangrijkste items van wat u op die plaats kan doen. Later meer hierover. 1.5.8 PLUG AND PLAY Als u een nieuw modem2 koopt, of een nieuwe geluidskaart, volstaat het om deze in uw P.C. te "steken", en WINDOWS zal automatisch de software installeren die dat apparaat nodig heeft om zijn basisfunkties aan te bieden. Natuurlijk zal u dan ook nog extra programma's3 moeten installeren om de specifieke funkties van het apparaat te kunnen aanspreken, maar vaak zal WINDOWS ook dat installatieprogramma voor u opstarten. 1.5.9 INSTALLEREN EN DE-INSTALLEREN VAN PROGRAMMA'S Het installeren en de-installeren (het "terug eraf gooien") van programma's verloopt zeer gebruiksvriendelijk. Voor het installeren volstaat het meestal om de CD van het programma in de PC te steken en WINDOWS neemt de installatie van het programma van u over, u hoeft alleen maar een paar vragen te beantwoorden (meestal worden die vragen vergezeld van een duidelijke uitleg) en na het beantwoorden van die vragen op de knop "next" te klikken. Aan het eind van de installatie (Windows maakt u dat duidelijk) klikt u op "finish", en uw nieuwe programma is klaar voor gebruik 4. Het de-installeren gebeurt op een iets andere manier zie hfdst 9.1, maar even gebruiksvriendelijk. WINDOWS zal alle programma-onderdelen uit uw P.C. verwijderen (indien mogelijk, als er toch nog programma-onderdelen blijven zitten, wordt u daarvan op de hoogte gebracht, maar meestal zal u er niet veel last van hebben).

1.6

STARTEN

1.6.1 BIJ U THUIS Om WINDOWS te starten drukt u op de "power knop" van uw PC en de rest gaat vanzelf. 1.6.2 IN EEN BEDRIJF Het kan zijn dat u in een bedrijf de “power knop” niet kan gebruiken en dat de PC dus constant in werking is. Het bewegen met de muis zal dan vaak de PC laten “ontwaken”. Soms moet u op de spatiebalk drukken om hem te starten. In een bedrijf zal u waarschijnlijk een “password” en een “username” moeten intikken vooraleer u kan beginnen werken. We noemen dit “aanmelden” of “inloggen”. In de volgende subhoofdstukken gaan we er dus vanuit dat u in een bedrijf bent en MOET inloggen. 1.6.3 INLOGGEN In een netwerk zal u zich moeten aanmelden met een “username” en een “password”. Deze worden u op voorhand kenbaar gemaakt door de verantwoordelijke van de PC’s van uw dienst (of iemand anders). Deze manier van werken zorgt ervoor dat uw PC kontakt maakt met een centrale pc (een “server”) en die gaat na of uw paswoord en username overeenkomen met zijn gegevens en of u dus het recht hebt het netwerk of een deel ervan te gebruiken (vergelijk maar met uw bankkaart en uw geheime code). Als u een foutje tijpt in een van beide, kan u niet “inloggen”. Als u meerdere keren na mekaar een fout tijpt, kan het zijn dat het 1

toetscombinatie, later meer hierover apparaat om verbinding te leggen met het Internet via de telefoon-installatie. 3 Die vaak op CD meegeleverd worden met het apparaat. 4 Bij sommige programma's moet u eerst de P.C. terug opstarten. WINDOWS XP 8 VAN 49 2

systeem u “eruit” gooit en dan moet u naar de verantwoordelijke van het netwerk gaan waar u het kan gaan “uitleggen”. 1.6.3.1 Hoe inloggen Als de pc nog niet ingeschakeld is, dan moet u dat natuurlijk eerst doen. Windows start op en toont het “inlog” venster. Hierop staat een melding dat u moet inloggen (in het Engels of het Nederlands). U logt in met een “shortcut key”: houdt [CTRL] ingedrukt, klik op de [ALT]-toets en houdt ook deze ingedrukt en klik daarna op de [DELETE]-toets en houdt deze ook ingedrukt. Dan laat u alle toetsen los en krijgt u op het scherm een aantal “textboxes” (invulvelden). De cursor staat te knipperen in het eerste tekstvak, tijp daar uw username. Klik dan in het volgende tekstvak (of druk op de [TAB] toets) en vul uw password in. Opgepast: een password is hoofdlettergevoelig en u mag geen spaties tijpen. Klik dan op “OK” of druk op [ENTER]1. 1.6.4 UITLOGGEN U moet uitloggen (u afmelden) na uw werk op deze PC zodat de volgende gebruiker kan inloggen en met zijn “rechten” kan werken op dezelfde PC. Als u zich dus niet uitlogt zou iemand met “kwalijke” bedoelingen het voor u wel eens heel onaangenaam kunnen maken binnen het bedrijf. Geef dus ook nooit uw username en password aan iemand anders door… 1.6.4.1 Hoe uitloggen Kies “start/logg of”. 1.6.5 VOORDELEN VAN EEN BEVEILIGD NETWERK U kan vanop verschillende PC’s in het netwerk inloggen, deze PC’s kunnen in andere zalen of gebouwen staan (zelfs in andere landen), het systeem zal u automatisch loodsen2 naar de plaats waar uw dokumenten staan3. Het is zelfs mogelijk om van bij u thuis te werken op het netwerk (of PC) van uw bedrijf (mits toelating). 1.6.6 ALS ER IETS FOUTGAAT Als u beginnend PC-gebruiker bent (en niet alleen de beginners…), kan er natuurlijk vanalles misgaan bij het opstarten van WINDOWS, dit komt omdat u misschien bij uw vorige sessie van WINDOWS deze niet correct hebt afgesloten. In dat geval wendt u zich tot uw HELPDESK of uw systeemverantwoordelijke. 1.6.7 HOE DE PC AFZETTEN Kies “start/turn off computer”. Het kan zijn dat uw bedrijf voor het in-uitloggen en het afsluiten van de PC andere procedures oplegt.

1

Het kan zijn dat u ook een “domain” (nl: “domein”) moet kiezen. De PC verantwoordelijk zal u er meer uitleg over geven. 2 Dankzij uw username en password 3 Op voorwaarde natuurlijk dat de systemmanager hiervoor gezorgd heeft. WINDOWS XP 9 VAN 49

2. DESKTOP De Desktop is datgene wat u ziet als u Windows gestart hebt. U kan de “desktop” het best vergelijken met uw bureau.

2.1

ICONEN

– PICTOGRAMMEN 1

Stel u komt 's morgens in uw werkkamer binnen en aangenomen dat u een "ordelijk" persoon bent ☺, zal uw bureau "opgeruimd" zijn… d.w.z.: er liggen geen papieren op, ook geen boeken, maar er staat wel een telefoon, een fax, een klavier van een pc, een wekker… Als u Windows hebt opgestart (en eventueel bent ingelogd) ziet u op uw scherm een gekleurde achtergrond (afhankelijk van de installatie), deze achtergrond stelt uw bureautafel voor… (deze achtergrond zou ook een foto kunnen zijn van uw goudvis ☺). De tekeningen die op die achtergrond staan ("pictogrammen" of "iconen" genoemd) stellen uw fax, telefoon… voor. Zoals uw telefoon en fax toestellen zijn die voor u "werken", zijn deze iconen kleine programma's die toegang geven tot bijvoorbeeld het maken van instellingen voor uw PC, of het openen van “folders” (later meer hierover), het starten van programma’s. In de schermafdruk van het vorige hoofdstuk staat er één icoontje linksboven: “recycle bin” zie hfdst Error! Reference source not found..

2.2

STARTKNOP EN TASKBAR

1

Linksbeneden ziet u de "startknop" van WINDOWS, deze bevindt zich in de "taskbar" (taakbalk), dat is de gekleurde1 balk die te vinden is beneden uw scherm. U ziet in de rechterbenedenhoek ook nog de uur-aanduiding (zie hfdst 9.4) en eventueel nog andere icoontjes van aktieve programma’s.

De "taskbar" is het belangrijkste onderdeel van de WINDOWS- omgeving voor u als eindgebruiker. Op de taskbar komen alle documenten en programma’s die u geopend hebt in de vorm van een “pictogram” te staan (alle boeken die u op uw bureau hebt gelegd…) en als u op deze pictogrammen éénmaal klikt, switcht u van het ene naar het andere programma/dokument2. Later meer over de taskbar en programma’s. 1 2

Blauw of grijs Synoniem: “bestand” of “file”. WINDOWS XP 10 VAN 49

2.3

PROGRAMMA ’ S STARTEN EN AFSLUITEN

2.3.1 STARTEN Geef een linkermuisklik op de startknop en u ziet (ongeveer) dit:

Afhankelijk van welke programma’s er geïnstalleerd zijn, zal u misschien niet elk item in uw venster terugvinden.

Schuif door naar "all programs":

Hierin staat oa. "Microsoft EXCEL" of (en) "Microsoft WORD" (moest dit niet het geval zijn, kijk dan even of er een item "Microsoft Office suite" is, dat item geeft dan via het zwarte pijltje toegang tot een submenu, en hierin vindt u dan wel voornoemde programma's. Om bv. het programma WORD te starten, volstaat het om met de linkermuisknop (vanaf nu als we schrijven "klikken", klikt u met de linkermuisknop) te klikken op de naam van het programma. Afhankelijk van de snelheid van uw systeem zal het opstarten van het programma zeer vlug gebeuren, of zal u even geduld moeten hebben. WINDOWS XP 11 VAN 49

Als WORD gestart is, ziet u in de linkerbovenhoek in de titlebar “document 1 Microsoft WORD".

2.3.2 BESTANDSTYPE “document” is de naam van het bestandstype van WORD-documenten. Elk programma zal zijn bestanden als een zeker “bestandstype” bewaren1. Als u het bestand bewaart (later meer hierover) zal de naam die u aan het bestand geeft een “extensie” krijgen van drie letters. In Word is dat “doc”. Komt dus van “document”. 2.3.3 NEW DOCUMENT Als u klikt op het knopje met het “blad met een ezelsoor”, ziet u “document 2”. Word zal binnen een sessie, elk NIEUW bestand oplopend nummeren. “document 2” is de voorlopige naam van het bestand. Als u er later een naam aan geeft (zie verderop in de cursus) komt in de linkerbovenhoek die naam te staan. Verderop in de cursus veel meer over de “knopjes”. Niet elk programma kent de mogelijkheid om binnen een sessie meerdere documenten te openen. 2.3.4 SWITCHEN Bekijk de Windows Taskbar:

We zien eerst de “start-button”, deze kende u al. Dan ziet u een icoon van het programma “MSN Hotmail inbox”, dat is het web-email-programma van Microsoft2, dan ziet u twee icoontjes van het programma WORD. Het eerste icoon is deze cursus die ik aan het schrijven ben, het tweede icoon is dat van een nieuw document, waaraan ik nog geen naam heb gegeven en dus voorlopig “document 2” heet. Het derde icoon is van een programma waarmee ik schermafdrukken en delen van vensters kan “fotograferen” zodat u in deze cursus ook kan zien wat er op het scherm gebeurt. Dat programma heet “Corel Capture” en maakt deel uit van het programma “CorelDraw!”, een zeer populair tekenprogramma dat ook nog extra kleinere programma’s erbij geeft. Om van het ene programma (document) naar het andere te “switchen” volstaat het om op de icoontjes te klikken. 2.3.5

AFSLUITEN

In de rechterbovenhoek van het programma-venster staan drie knopjes. Eentje daarvan is een wit kruisje op rode achtergrond3. Klik op dat kruisje en het programma sluit af. Later meer over deze knoppen. 2.3.6 SAVE Als u niets getijpt hebt in de nieuwe bestanden, dan zal Word zonder problemen afsluiten. Moest u echter WEL iets getijpt hebben, krijgt u dit venster: Als u het bestand wil bewaren klikt u op “yes”, voor nu mag u op “no” klikken

1

Op die manier herkennen ze hun documenten. Dat heb ikzelf opgestart en zal u waarschijnlijk nu niet zien op uw scherm. 3 Of grijze achtergrond, dat hangt af van het gebruikte “theme”, verderop meer hierover. WINDOWS XP 12 VAN 49 2

TAAK

Sluit alle programma’s af. Open WORD; sluit WORD. Start EXCEL; start WORD. Bekijk je taskbar, wat zie je?

Switch van het ene programma naar het andere. Sluit EXCEL. Open in WORD 3 nieuwe documenten.

Je kan (zoals je al weet) van het ene naar het andere document switchen door op zijn icoontje te klikken. Voorlopig heten de documenten nog “document x” waarbij de “x” staat voor een oplopend nummer. Later geven we natuurlijk namen aan de documenten. 2.3.7 BESTAND SLUITEN Bekijk de knopjes bovenaan rechts. Het eerste kruisje met rode achtergrond kende u al, daarmee sluit je WORD (het programma) af. Het kruisje onder dat eerste kruisje, daarmee sluit je het huidige document1 af. Klik hierop, als je nog niets getijpt hebt gaat dat zonder problemen, moest je al wel iets getijpt hebben, dan krijg je het venster uit hfdst 2.3.6 en moet u nu “no” antwoorden. Dan verdwijnt ook het icoontje voor dat document uit de taskbar. Sluit alle bestanden en programma’s, de taskbar is nu leeg2.

2.4

W INDOWS AFSLUITEN

Kies "”start"…

2.4.1

LOG OFF

2.4.1.1 switch user Als u de optie “log off” kiest, kan u ook “switch user” kiezen. Kies deze optie als u de PC niet wil uitschakelen, maar als er een andere gebruiker op wil beginnen werken. De PC zal de netwerkverbinding niet verbreken, hij geeft aan een andere user de mogelijkheid om deze PC te gebruiken, zonder dat u uitgelogd bent. De andere user zal natuurlijk moeten inloggen met een geldige username en password. Als u daarna verder wil werken, moet de andere gebruiker “start/log off/swith user” kiezen opdat u terug zou kunnen werken met UW netwerkverbinding. 2.4.1.2 Log off Kies de optie “log of” indien er niemand na u komt, maar u het niet nodig acht de PC uit te schakelen, misschien wil u binnen een kwartiertje verderwerken. Of kies de optie indien er WEL iemand anders na u komt, maar u toch zeker wil zijn van een verbreking van uw netwerk-verbinding. 2.4.2 TURN OFF COMPUTER Als u deze optie kiest zal de PC zichzelf uitschakelen. Bij sommige PC’s zal u (nadat hij u daar de toelating voor geeft in de vorm van een bericht), de aan-uit schakelaar 1 2

Het document dat momenteel op uw scherm staat. Op de startknop en de uur-aanduiding na. WINDOWS XP 13 VAN 49

enkele seconden ingedrukt moeten houden, vooraleer hij daadwerkelijk helemaal uitstaat.

2.5

I CONEN 2

Als je programma’s installeert zal het soms voorvallen dat die programma’s iconen op de desktop plaatsen. Als je veel programma’s installeert dan zal al vlug duidelijk worden dat de desktop er nogal "rommelig" begint uit te zien en dan is het handig om de pictogrammen te ordenen, bv.: spreadsheetprogramma's bij elkaar plaatsen, tekstverwerkers bij elkaar plaatsen… 2.5.1 OBJECTEN VERPLAATSEN Je kan deze objecten op je desktop ordenen: "grijp" (met de muiscursor op het object staan, de linkermuisknop ingedrukt houden1) het pictogram en sleep dit naar een andere plaats op je desktop, laat dan de muisknop los. PAS OP: Standaard verankert WINDOWS de iconen. D.w.z. dat je ze niet kan verslepen over de desktop. Hoe krijg je ze dan "los"? En moesten ze toch “los” staan, hoe kan je ze dan verankeren? Lees verder! 2.5.2 CONTEXT-GEVOELIG MENU Geef een rechtermuisklik op je desktop en bekijk het menu "arrange icons by": "auto arrange”.

Je zal zien dat de optie "auto arrange" een "vink" heeft staan aan de linkerkant… dit betekent dat deze optie geaktiveerd is en de iconen dus "verankerd" zijn, ze zijn automatisch door WINDOWS op de desktop geordend. Klik op "auto arrange", en de vink verdwijnt (je kan dit niet onmiddellijk zien, maar neem van mij aan dat het zo is ☺). Als je de pictogrammen nu versleept, zal je zien dat ze blijven staan op de plaats waar je ze hebt losgelaten. Om ze terug door WINDOWS te laten ordenen, gebruik je het context-gevoelig menu2 op de desktop, kies "arrange icons by” en vink aan “auto arrange" aan (wat heb ik gezegd… de vink is verdwenen!!). De vink die er niet stond, staat er nu terug (weer niet onmiddellijk te controleren…). De pictogrammen "springen" nu terug naar de linkerkant van het scherm. 2.5.3 SHOW DESKTOP ITEMS Als u om de een of andere reden de icons niet wil zien, geef dan een rechtermuisklik op de desktop en vink af “arrange icons by/show desktop icons”. 2.5.4 DELETE ICONS Als u éénmaal klikt op een icoon en dan op de [DELETE]-toets van uw toetsenbord3 dan kan u de icoontjes verwijderen. Het programma zelf wordt niet verwijderd van uw systeem. Hoe u de icoontjes kan terugbrengen zien we later (hfdst 6.3.1.1).

1

Vanaf nu noemen we dit "drag and drop” of “verslepen" vanaf nu noemen we dit rechtermuisklik” 3 de rechte haken zal je veel terugvinden in handleidingen, we bedoelen dan dat u de overeenkomstige toets moet indrukken. WINDOWS XP 14 VAN 49 2

2.6

TASKBAR

– TAAKBALK 2

2.6.1 RESIZE – VERGROTEN/VERKLEINEN We hebben het daarnet al even gehad over de “taskbar”, het is de plaats waar alle files en programma’s die geopend zijn, in de vorm van een pictogram komen te staan zodat het switchen tussen deze items kan gebeuren door erop te klikken. Soms gebeurt het dat er zoveel programma’s en files"open" staan, dat ze niet allemaal kunnen getoond worden (of beter gezegd: niet duidelijk genoeg) omdat de taakbalk te klein is… schuif dan met de cursor naar de bovenrand van de taakbalk, als je cursor een dubbele pijl wordt (naar boven en beneden wijzend), houdt dan de linkermuisknop ingedrukt, en sleep de taakbalk “groter”. Wil je hem terug op de normale grootte, maak hem dan kleiner. 2.6.2 MOVE - VERPLAATSEN Kontroleer even of de taskbar niet “verankerd” is: geef een rechtermuisklik op een vrij deel ervan en bekijk het menu: Als “lock the taskbar” staat aangevinkt kan u hem niet verplaatsen. Klik dus op die optie, en de vink verdwijnt.

Als u dat gedaan hebt, zal u merken dat de bovenrand van de taskbar een randje heeft. Versleep de taskbar1 naar uiterst boven, links, rechts. Om hem op zijn nieuwe plaats vast te zetten, moet u hem daar “locken”. Standaard staat hij beneden en is hij “gelocked”. 2.6.3

VERBERGEN - TONEN Als u met een klein scherm werkt (15 inch…) is het handig om zoveel mogelijk van het scherm te benutten om naar de documenten te kijken, dan staat de taskbar soms "in de weg". U kan hem constant verbergen maar ook "tijdelijk"… Gebruik de rechtermuisknop op een VRIJ DEEL van de taskbar en kies uit het menu de optie "properties" 2.6.3.1 Autohide the taskbar Kies deze optie door ze aan te vinken2. Klik dan rechtsbeneden op de knop “apply”. De optie zorgt ervoor dat de taskbar verdwijnt. Als u hem terug nodig hebt, verplaats de mouse-pointer dan naar de plaats waar hij het laatst stond. Wil u de taskbar konstant tonen, vink de optie dan af.

1

Grijp hem in een vrij grijs deel (dus niet op een knopje of icoon). Door in het vierkantje te klikken komt er een “vink” in te staan. We noemen dit “checken” of “unchecken”. Ook aan- afvinken. WINDOWS XP 15 VAN 49

2

2.6.3.2 Show quick launch Indien aangevinkt verschijnen er rechts van de startknop linksbeneden, enkele icoontjes die bepaalde programma’s laten opstarten door erop te klikken. Deze programma’s kan u echter ook opstarten langs de startknop zelf. Als u via de rechtermuisknop “lock the taskbar” gekozen hebt, zal u via de “properties” van de taskbar deze optie ook aangevinkt zien. 2.6.3.3 Show the clock Indien u de klok wil verbergen moet u deze optie (die standaard is aangevinkt), afvinken. TAAK

a) Zorg ervoor dat uw (eventuele) netwerkingverbinding verbroken wordt en dat iemand anders op de PC kan inloggen. b) Zorg ervoor dat u opnieuw toegang hebt tot uw netwerk1. c) Zorg ervoor dat de taskbar enkel zichtbaar is als u hem nodig hebt d) Herstel de taskbar naar zijn standaard-instelling.

1

We hebben het nu telkens over “netwerk”, maar in Windows Professional kunnen we ook meerdere gebruikers van de plaatselijke PC (degene waarop u nu aan het werken bent) definieren, zodat we elke persoon (user) andere “rechten” kunnen geven. Een netwerk hoeft er dan niet noodzakelijk aan te pas te komen. WINDOWS XP 16 VAN 49

3. WERKEN IN VENSTERS – WINDOWS een venster herken je aan de blauwe titlebar.

3.1

PROGRAMMAVENSTERS

We hebben het er in het begin van de cursus al over gehad: elk programma en elk document in een programma "draait" in een venster. Start via de startknop het programma EXCEL en daarna WORD. Hier zie je een schermafdruk van het programma WORD XP (WORD 2002).

Misschien hebt u een andere versie van WORD, dan ziet het venster er een beetje anders uit…

Stel je hebt verschillende boeken op je bureau liggen, je bent in één ervan aan het lezen. Plots herinner je je dat je iets moet opzoeken in een ander boek. Het boek waarin je net aan het lezen was, komt eigenlijk uit een boekenkast twee verdiepingen lager… vermits je vandaag dat boek nog nodig hebt, ga je de moeite niet doen om het boek terug te zetten in die boekenkast, je legt het gewoon op een andere plaats op je bureau zodanig dat als je het nodig hebt, het binnen handbereik is. Datzelfde kan je ook doen met de programma's die momenteel geopend zijn. 3.1.1

SYSTEM BUTTONS In de rechterbovenhoek zie je een setje met knoppen, dat zijn de systeemknoppen, we bespreken ze nu even

3.1.1.1 Minimize Als u de cursus goed gevolgd hebt, ligt nu “WORD” op de voorgrond. Het verticale lijntje zorgt ervoor dat het programma even "op de achtergrond" verdwijnt (m.a.w.: je legt je boek even op je bureau neer en neemt een ander boek.). WINDOWS XP 17 VAN 49

Klik op het “minimize”-knopje. Wat gebeurt er: EXCEL komt op de voorgrond te liggen1 en je kan beginnen werken met EXCEL. Als je naar de linkerbenedenhoek en rechts van de startknop kijkt, zal je zien dat de WORD- en EXCEL-files vertegenwoordigd zijn d.m.v. hun pictogram + filenaam2. Als je EXCEL nu ook nog "minimaliseert" via de "minimize"- button, zal je zien dat je terug terecht komt op je desktop (je lege bureautafel). Om een programma terug tevoorschijn te toveren, klik je gewoon op zijn pictogram naast de startknop. 3.1.1.2 close Het kruisje dient om een programma af te sluiten (je boek daadwerkelijk terug in de boekenkast twee verdiepingen lager zetten). Klik op de "close"- button van het programma EXCEL, EXCEL is nu afgesloten WORD ligt terug op de voorgrond. 3.1.1.3 restore Het middenste knopje dient om het "vorige formaat" te herstellen. Elk venster, of het nu een programma- of een documentvenster is, kan je "met de hand" vergroten of verkleinen. Klik op het middenste knopje en je zal zien dat het knopje van uitzicht veranderd:

Het programmavenster is nu niet meer schermvullend, maar misschien is dat bij u niet zo duidelijk… in deze schermafdruk heb ik het “overdreven”.

op de achtergrond kan je de “desktop” zien. (als u tenminste dit hoofdstuk goed “meevolgt”).

1

U had ook gewoonweg op het pictogram van EXCEL, linksbeneden van de startknop kunnen klikken 2 file is de engelse benaming voor bestand, document… WINDOWS XP 18 VAN 49

3.2

SPELEN MET VENSTERS

3.2.1 RESIZE WINDOW Je kan het programmavenster vergroten of verkleinen: ga met de muisaanwijzer naar één van de randen (niet hoeken), en sleep deze naar binnen of naar buiten. Je kan ook in de rechterbenedenhoek (je kan dat eigenlijk in elke hoek doen, maar als je het in de rechterbovenhoek probeert loop je kans om per ongeluk op één van de systeemknoppen te klikken) slepen. Om je venster terug schermvullend te maken gebruik je opnieuw de "restore button" (zie hfdst 3.1.1.3). Met WORD schermvullend, open je EXCEL. EXCEL komt nu op de voorgrond te liggen. Zorg ervoor dat EXCEL ook schermvullend is. 3.2.2 SWITCHEN TUSSEN WINDOWS Om van het ene naar het andere programma te gaan kan u de icoontjes gebruiken op de Windows-taskbar. U kan ook deze toetscombinatie’s gebruiken: [ALT TAB] om een menu met icoontjes te zien waaruit u kan kiezen. [ALT ESC] om dadelijk naar een ander “draaiend” programma te gaan. 3.2.3 TILE WINDOWS Nu zou het handig zijn, en zeker als u beschikt over een groot scherm (vanaf 17 inch) om beide programma's naast elkaar te leggen op het scherm. In de cursussen EXCEL en WORD zal u zien dat het mogelijk is om gegevens van het ene programma naar het andere te slepen. Om de programma’s naast elkaar te leggen geeft u een rechtermuisklik op een VRIJ DEEL van de taskbar, en kiest u "tile vertically" of "horizontally". Je zal zien dat WORD en EXCEL nu naast (boven) elkaar komen te liggen.

3.2.4 ACTIVE WINDOW Hoewel u een aantal programma's gelijktijdig op uw scherm ziet, is het enkel mogelijk om in één programma gelijktijdig te werken. Het programmavenster waar u in kan werken heeft een donker-blauwe titlebar (helemaal bovenaan). Moest er bij u geen donker-blauwe titlebar zijn, klik dan om het even waar in één van de vensters en u zal zien dat deze verschijnt. Dat venster noemen we vanaf nu het "active window". Het is het programma waarin u kan beginnen met tijpen, tekenen… Als u het active window wil verplaatsen, volstaat het om het te verslepen in zijn "title bar". U zal zien dat het zelfs mogelijk is de vensters mekaar te laten overlappen. WINDOWS XP 19 VAN 49

Als u altijd met WORD en EXCEL gelijktijdig wil werken, kan u deze instelling gemakkelijk bewaren: leg ze éénmaal zoals u ze wil hebben. De volgende keer dat u WORD (en) of EXCEL opstart, staan ze op dezelfde plaats en hebben ze dezelfde grootte, zoals u ze zonet hebt ingesteld.

3.3

TITLEBAR , MENUBAR EN TOOLBARS

3.3.1 TITLEBAR Open WORD en maak het programmavenster schermvullend. Bekijk de “titlebar”: hierin staat linksboven "document1 – Microsoft Word".

“Document1” is de voorlopige naam van het lege document dat het programma WORD voor u opent als u het programma opstart. Later, als u het dokument gemaakt hebt (tekst, afbeeldingen…), kan u het onder een andere naam bewaren. Deze naam zal dan in de blauwe titelbalk verschijnen. Naast de naam van het document staat ook de naam van het programma. 3.3.2 MENUBAR 1 Elk WINDOWS programma heeft een menubar die te vinden is onder de titlebar. De meeste menubars hebben volgende items gemeen: file, edit, view, window, help. Andere items zijn programma-afhankelijk. Hier een schermafdruk van de menubars in Word en Excel. Deze keer uit de Office box 20001

De andere items zijn programma-afhankelijk. U kan de menu-bar verplaatsen, zie voor de techniek hfdst 3.3.3.2 Straks komen we nog terug op de menubar (hfdst 3.3.4). 3.3.3 TOOLBAR Onder de menubar vinden we in de meeste windows-programma’s2 één of meerdere “toolbars” (knoppenbalken). Hier een schermafdruk van Word 2000.

Bij u staat er misschien (ogenschijnlijk) maar één toolbar3.

In een toolbar staan “buttons” (knoppen), die gebruikt worden om het een en ander gedaan te krijgen van het programma zoals het printen van een document, het kopiëren van een selektie…

1

Word, Excel, Powerpoint, Access, Outlook, en Frontpage zijn programma’s van de firma Microsoft en zijn gebundeld in de “Office Box”. Deze bundel wordt regelmatig “bijgewerkt” en krijgt dan een extensie zoals “Office Box 2000”, “Office Box 2002”. Deze laatste is de laatste versie op het moment van schrijven van deze cursus en wordt ook “Office XP” genoemd. 2 Er zijn ook windows programma’s die werken met “panels”, Macromedia Dreamweaver bijvoorbeeld. Dit zijn dan kleine venstertjes waarin ook knoppen staan en andere tools om het programma mee te “bedienen”. 3 Dat is dan een Word-instelling en maakt dat beide balken naast mekaar staan. In deze cursus geen verdere uitleg hierover. Bekijk heel goed de knoppenbalk, u zal aan het begin van de tweede knoppenbalk een klein verticaal lijntje zien. WINDOWS XP 20 VAN 49

3.3.3.1 tooltip Als u de muisaanwijzer op een knop laat rusten (niet klikken) dan verschijnt er een labeltje met de naam van de knop, deze zegt “iets” over wat de knop doet. Straks meer over deze knoppen. 3.3.3.2 Move toolbar Elke knoppenbalk begint met aan de linkerkant een verticaal lijntje. Als u de muiscursor erop laat rusten wordt deze een vierdubbele pijl. Als u de vierdubbele pijl ziet, houdt dan de linkermuisknop ingedrukt en versleep de toolbar. U kan hem om het even waar plaatsen in het venster. U kan hem ook “plakken” links, rechts boven of beneden. Om hem terug naar zijn vorige lokatie te krijgen moet u dubbelklikken in zijn titlebar. Om hem terug naar zijn originele plaats te krijgen moet u hem er naartoe slepen (als de vorige plaats de originele plaats niet was…). 3.3.3.3 Standard en formatting toolbar We nemen WORD als voorbeeld. In Microsoft produkten vinden we meestal meerdere toolbars terug. Standaard toont het programma natuurlijk niet alle toolbars, anders zou er in het documentvenster niet genoeg plaats overblijven voor het document zelf. Als u WORD opstart zal standaard de “standard” en “formatting” toolbar zichtbaar zijn. Deze staan ofwel naast of onder mekaar. Hier een afdruk van hoe ze naast elkaar staan in de Office box 2000, zie hfdst 3.3.3 voor een schermafdruk van de toolbars onder elkaar.

Als u goed kijkt, ziet u het begin van de tweede toolbar: zoek het verticale lijntje. Uiteraard zullen beide toolbars niet al hun knopjes op deze manier kunnen tonen, klik daarom op het pijltje (driehoekje dat naar beneden wijst) om de andere knoppen te zien. Persoonlijk vind ik het niet handig dat beide toolbars naast elkaar staan. Als u een rechtermuisklik geeft op een knopje, kan u “customize” kiezen waarin u de optie “standard and formatting toolbars share one row” afvinkt.

3.3.3.4 Checked - unchecked Een lijst van (bijna) alle beschikbare toolbars binnen het programma ziet u als u een rechtermuisklik geeft op een knop.

Zoals u kan zien zijn “standard” en “formatting” aangevinkt. Dat wil dus zeggen dat ze “aktief” zijn. Als u erop klikt zal de vink verdwijnen, en ook de knoppenbalk zelf. U doet er goed aan om altijd de eerste twee toolbars te tonen. Deze bevatten namelijk knopjes die u regelmatig zal moeten gebruiken.

WINDOWS XP 21 VAN 49

3.3.3.5 New document Een programma dat toelaat om meerdere documenten “gelijktijdig”1 te draaien heeft ergens een knop of opdracht nodig om die documenten te openen of te maken. Dat kan een reeds bestaand document zijn (openen), maar dat kan ook een nieuw document zijn (maken). In Word en Excel (en in nog andere ook niet-Microsoft programma’s) is dat het knopje waarop een blad met een ezelsoor staat2. Als u daarop klikt zal er een leeg document geopend worden. In WORD heet een nieuw document “document” en in Excel heet dat “Workbook”. Telkens u op deze knop klikt zal het nummer van het nieuwe document met één verhoogd worden. Als u het programma afsluit en terug opstart begint het tellen terug vanaf 1. Als u meerdere documenten geopend hebt zal in de Windows-taskbar elk document vertegenwoordigd zijn door een icoontje. Hier een schermafdruk van enkele Word en Excel documenten die ik nog geen naam gegeven heb. De naam die u ziet op het icoontje, is dus de standaardnaam die het programma er voorlopig heeft aan gegeven. Om naar een ander document te “switchen” moet u erop klikken, maar dat wist u al!!! 3.3.3.6 Group similar task buttons Als u veel documenten van hetzelfde programma geopend hebt, kan het zijn dat de taskbar te klein is en dat u hem moet vergroten (zie hfdst 2.6.1). Als u dat niet wil doen, kan u ervoor zorgen dat documenten uit hetzelfde programma, gebundeld worden in één icoontje. Geef een rechtermuisklik op een vrij deel van de taskbar en kies “properties”. Vink dan “group similar task buttons” aan. 3.3.4 MENUBAR 2 Als u klikt op een item van de menu-bar ziet u een menu. Bij sommige menu-items zal er een pijltje staan dat naar rechts wijst. Als u de muisaanwijzer daarop plaatst (u moet niet klikken), opent er een “submenu”.

menu

submenu

vervolgpijltjes

Vervolgpijltjes verschijnen er wanneer een menu standaard niet alle items toont. 1 2

U kan natuurlijk maar in één document gelijktijdig werken in andere programma’s kan dat ook een menu-opdracht zijn. WINDOWS XP 22 VAN 49

3.3.5 BESCHIKBARE EN NIET BESCHIKBARE ITEMS Klik op het menu “edit”. Zoals u kan zien zijn er grijze en zwarte items. De zwarte items zijn dadelijk beschikbaar, de grijze niet. Dat komt omdat die (grijze) items pas beschikbaar worden nadat u “iets” anders gedaan hebt met de inhoud van uw document. Bijvoorbeeld: het item “copy” is pas beschikbaar als u eerst iets geselekteerd hebt. Vergelijk het met hetvolgende: schrijven kan pas nadat u een pen of ander schrijfgerief geselekteerd hebt (lees “in de hand nemen”). Naast sommige items staat er ook een letter-combinatie. Dat zijn “shortcut keys” waarover we het later nog zullen hebben. U zal ook zien dat er links van sommige items een icoontje staat, datzelfde icoontje zal u dikwijls terugvinden in een of andere toolbar. Het is dan dezelfde opdracht die er schuilgaat achter de menu-opdracht of het knopje.

3.3.6 DIALOOG VENSTERS Klik op het menu-item “insert”. U zal zien dat er bij sommige items drie puntjes staan. Als u het item kiest dan opent er een dialoogvenster. Dat is een venster waarin u te kennen moet geven (door iets af of aan te vinken, of door een keuze te maken uit een lijst) wat u met het item wil doen. Hier heb ik geklikt op het item “page numbers…”.

Na het instellen van de opties klikt u op “OK” of “CANCEL”

3.3.6.1 Cancel Als u in soortgelijke vensters instellingen hebt gemaakt, en u komt tot de konstatie dat u de instellingen toch niet wil toepassen, klik dan op de knop “CANCEL”. De knop [ESC] op uw toetsenbord linksboven heeft meestal dezelfde werking.

3.4

SCROLLBARS

“switch” naar WORD. Rechts en rechtsbeneden van het documentvenster bevinden zich de scrollbars. Deze verschijnen enkel indien het huidige document te groot is om volledig in de breedte of de lengte te bekijken. U kan de scrollbars op verschillende manier gebruiken. Versleep het grijze balkje IN de scrollbar; Klik op de ENKELE pijltjes boven en beneden in de scrollbar; Klik IN het grijze deel van de scrollbar; WINDOWS XP 23 VAN 49

3.5

TABS

Kies “tools/options”.

Dit is de plaats in Microsoft-programma’s waarin u meer instellingen kan maken i.v.m. de werking van het aktieve programma. Dit venster heeft onder de blauwe titlebar een aantal “tabs”. U kan dat vertalen naar “kaarten”. Eigenlijk is dit venster dus een grote kaartenbak. Afhankelijk van op welke tab u klikt, zal u andere instellingen voor het programma kunnen maken. Dat is een handige manier van werken, door het samenbrengen van die verschillende kaarten is het niet nodig om voor elke kaart een apart venster te openen. Wat je met deze kaartenbak (bovenstaande schermafdruk) allemaal kan doen, dat zie je in de cursus “Word”.


4. CONTROLPANEL Kies “start/control panel”.

De weergave van de onderdelen in het controlpanel is afhankelijk van de instelling “view” op de knoppenbalk.

En of u “category view” hebt gekozen (de XP instelling) of “classic view” (de Windows 2000 instelling). In bovenstaande schermafdruk heb ik “classic view” gekozen (zie ook hfdst 9.7). Met het control panel hebt u toegang tot bepaalde programma's die u kan gebruiken om WINDOWS aan te passen aan uw manier van werken. Al deze iconen stellen kleine programmaatjes voor, maar u moet ze natuurlijk eerst activeren (openen)… u hebt hiervoor twee mogelijkheden: ofwel klikt u éénmaal op het pictogram en drukt u daarna op [ENTER], ofwel DUBBELKLIKT u op het pictogram.

4.1

DE MUIS Het belangrijkste hulpmiddel (tot op de dag van vandaag) bij het P.C.- gebruik is de muis. Tot nu toe hebben we het nog maar alleen gehad over de linkermuisknop of de rechtermuisknop (de eventuele middenste bespreken we niet…1) en over het éénmaal klikken op deze knop. U kan echter ook in een situatie komen waar het nodig is te dubbelklikken met de linkermuisknop: een programma starten via een pictogram bv. Dat dubbelklikken kan soms voor problemen zorgen, niet iedereen is pianist, dus niet iedereen zal even vlug tweemaal op een knop kunnen klikken. Dat kan u gelukkig aanpassen. Klik in het control panel éénmaal op het icoontje "mouse"2, en druk dan op [ENTER] (u kan natuurlijk al dadelijk proberen om te dubbelklikken). U komt dan in hetvolgende venster (zie links) terecht (bij u thuis kan het een beetje anders eruit zien, maar het principe blijft hetzelfde. U ziet dat dit venster ook "tabs" heeft ("buttons", "pointers" “wheel"…).

1

Tegenwoordig zijn er ook muizen met een "rollerknopje", speciaal voor INTERNET toepassingen. Er zelfs muizen die u "in de lucht" moet bedienen i.p.v. op de tafel te "rollen", u kantelt dan de muis en zal zien dat de cursor zich ook verplaatst op het scherm… 2 als u “category view” gekozen hebt moet u “printers and other software” en dan “mouse” kiezen. WINDOWS XP 25 VAN 49

De eerste tab "buttons" is voor ons de belangrijkste. 4.1.1 BUTTON CONFIGURATION Hier kan u bepalen of u rechts- of linkshandig met de muis wil werken. Als u de checkbox “switch primary and secondary buttons” aanvinkt, zal de rechtermuisknop verhuizen naar de linkerkant en de linkermuisknop naar de rechterkant1. 4.1.2

DOUBLE-CLICK SPEED

Hier kan u de dubbelkliksnelheid veranderen… U ziet dat er een "slider" (schuifregelaar) staat met aan de linkerkant het woordje "slow" en aan de rechterkant "fast". Als u de slider versleept, zal dat een invloed hebben op de dubbelkliksnelheid. Om de dubbelkliksnelheid te testen moet u dit uitproberen op het gele foldertje. U zal vlug genoeg merken of de ingestelde snelheid de juiste is!!! Vergeet niet op "apply" te klikken. 4.1.3 POINTER OPTIONS Kies de tab “pointer options”.

in "motion" kan u de snelheid van de muisaanwijzer t.o.v. de beweging van de muis regelen: in tekstverwerking speelt dit niet zo'n grote rol, maar als u met tekenprogramma's begint te werken waar precisie een grote rol speelt, moet u de muisaanwijzer in snelheid verminderen. Na de instelling van de slider, vinkt u “enhance pointer precission” aan. Vergeet niet op "apply" te klikken!

1

nogmaals: het kan zijn dat uw vensters andere opties toont en andere termen gebruikt. WINDOWS XP 26 VAN 49

5. EXPLORER – VERKENNER 5.1

WAAR BEWAAR IK BESTANDEN

Als u documenten gaat maken, moet u deze documenten ook ergens kunnen bewaren… we doen dit op o.a. de harde schijf, op een disketje of ergens in het netwerk. Maar HOE moeten we dit aanpakken? We kunnen dit het best vergelijken met een kast… Stel u koopt in een winkel een grote kleerkast maar u koopt er geen legplanken bij. U komt thuis en zet de kast in elkaar. U zal uw kleren in die kast kunnen opbergen, allemaal op elkaar gestapeld, maar de dag dat u een bepaald hemd of broek nodig hebt, dan wordt het zoeken in die stapel. Dus: u moet terug naar de winkel om een paar legplanken te kopen. Dan wordt het al wat makkelijker: u kan nu bepalen op welke legplank bijvoorbeeld de broeken komen te liggen en op welke de hemden. Maar u hebt natuurlijk meerdere hemden: hemden voor feestdagen en hemden voor in de week… dus wat doet u: u zet een "tussenschot" op de legplank voor de hemden. De linkerkant houdt u voor de hemden voor in de week en de rechterkant houdt u voor de hemden voor speciale gelegenheden. Maar… u hebt hemden voor in de week met korte mouwen en hemden met lange mouwen… dus nu zou u op de linkerkant van die legplank (links van het tussenschot…) nog een tussenschot kunnen plaatsen zodanig dat die kant onderverdeeld is in: links, hemden met korte mouwen en rechts: lange mouwen. Zo zou u elk van die tussenschotten nogmaals kunnen onderverdelen om uw hemden zo overzichtelijk mogelijk te maken. Om alles nog duidelijker te maken plakt u op de rand van elke legplank of tussenschot een etiketje met daarop de "naam" van het soort hemden dat erop te vinden is. De dag dat u een bepaald hemd nodig hebt, zal u het onmiddellijk terugvinden. Ander voorbeeld: stel dat u 3 kinderen hebt, en die hebben één gezamelijke kleerkast, dan zou u in die kleerkast legplanken kunnen voorbehouden voor elk kind: u plakt op de "hoofdlegplank" een etiketje met de naam van het kind, en verdeelt de legplank in tussenschotten, met op de tussenschotten een etiketje waarop de naam staat van het soort kledingsstuk dat er thuishoort. Op die manier is het voor u en uw kinderen duidelijk welke legplank van wie is. Het “stelen” van mekaars hemden hebt u natuurlijk niet voorkomen... we gaan in deze cursus niet in op beveiliging. Terug naar de P.C. Het bewaren van documenten (brieven, foto’s en tekeningen, filmpjes…) gaat eigenlijk op dezelfde manier. Als u als nieuwe werknemer in een bedrijf komt, en men zegt u dat u een bepaalde P.C. met een (aantal) collega(s) moet delen, dan zou het natuurlijk handig zijn dat u op de harde schijf een gebied "afbakent" dat van u is, een plaats waar u UW documenten kan bewaren1. Laten we even van hetvolgende uitgaan: u bent JOHAN KOENS. U bent verantwoordelijk voor het beheer van fakturen in twee steden: BRUSSEL en ANTWERPEN. U beheert Nederlands- en Franstalige slagers en bakkers… In beide steden zitten “goede” en “slechte” betalers… Er zitten ook mensen tussen naar wie je een deurwaarder wil sturen… Als we dat in een organigram zetten krijgen we dit:

1

het is ook mogelijk dat men u een plaats “geeft” ergens op een file-server (een PC die de bestanden van de werknemers van het bedrijf bijhoudt). Soms is het dan niet mogelijk om zelf te bepalen waar u uw bestanden wil bewaren. WINDOWS XP 27 VAN 49

Johan Koens

Brussel

Antwerpen

bakkers

nederlandstalig

goede betalers

slechte betalers

deurwaarder

slagers

franstalig

goede betalers

slechte betalers

deurwaarder

nederlandstalig

goede betalers

bakkers

franstalig

slechte betalers

deurwaarder

goede betalers

goede betalers

slechte betalers

slechte betalers

deurwaarder

slagers

goede betalers

slechte betalers

deurwaarder

deurwaarder

Eigenlijk is dit niets meer dan uw dossierkast van vroeger: die dossierkast heeft meerdere laden, ééntje per stad. In elke lade zitten twee hoofdmappen: “slagers” en “bakkers”. In die hoofdmappen zitten de mappen “Frans” en “Nederlands”. In die mappen zitten de mappen: “goede” en “slechte” betalers. Vanaf nu noemen we een map een “folder”. In de folder "slechte betalers" zit een folder "deurwaarder". Uiteindelijk vindt u in die folders ook de brieven die u naar die mensen hebt geschreven. Bv: een brief voor een Franstalige bakker die in Brussel woont, en goede betaler is, vindt u in de folder die omringd is in bovenstaande organigram. U ziet in bovenstaand organigram bv. dat de folder "goede betalers" van de Franstalige bakkers in Brussel, geen onderverdeling meer heeft, u vindt dus alleen brieven in deze folder, verder niets. We schrijven dit zo: in de folder "johan koens/brussel/bakkers/franstalig/goede betalers". Wil u de inhoud van een folder zien zal u deze eerst moeten openen. EEN “FOLDER” IS EEN OPSLAGRUIMTE (CONTAINER) VOOR DOCUMENTEN DIE U GAAT MAKEN. EEN DOCUMENT KAN EEN TEKST ZIJN, EEN AFBEELDING, EEN TEKENING, EEN MUZIEKBESTAND...


5.2

EXPLORE

Als we dit gaan bekijken op onze P.C. moeten we naar een programma dat "Explore"1 heet. We openen dit programma door het snelmenu2 te gebruiken op de startknop en dan "Explore" te kiezen. Hier heb ik een schermafdruk van “Explore” in Windows 20003.

Uw scherm kan er een beetje anders uitzien, afhankelijk van de versie van WINDOWS die u hebt en van het aantal harde schijven en/of CD-rom lezers/schrijvers en natuurlijk ook van de gemaakte folders en instellingen die we zodadelijk gaan behandelen.

5.2.1 VIEWS Klik op het pijltje van de knop “views” en kies “details".

Moest u de toolbar niet zien, kies dan “view/toolbars/standard buttons”. Het venster is onderverdeeld in twee delen. Aan de linkerkant ziet u alle "kasten" in uw huis. Natuurlijk heten die kasten op P.C. niet "kleerkast" of "keukenkast", maar hebben ze allemaal een letter. De letter "C" staat voor de harde schijf (harddisk) die er in uw P.C. zit en die nodig is om de PC op te starten. Heel vaak zal deze harde schijf “local disk c” heten4. Dat is de LOCAL DRIVE, van UW EIGEN PC (de andere op "A" na, zouden andere harde schijven kunnen zijn die onderverdeeld zijn in kleinere delen (partities). Het ":" - teken dat na de letter komt staat voor "station" en is enkel belangrijk als u later gaat programmeren of als u werkt met de “commandprompt” (in deze cursus geen uitleg hierover). “C:” lezen we dus als “station C”. Naast die stations zijn nog een paar andere Windowsonderdelen waar we het nu niet over hebben (recycle bin, network neighberhood...). Als er een “+”- teken voor het icoontje van een harde schijf (of cd-rom lezer, of een icoontje van een PC in het netwerk, of…), dan wil dat zeggen dat er folders op deze locatie staan. Als u klikt op het “+”-teken wordt dat teken een “-“. Ik heb in de schermafdruk aan de linkerkant op “C:” geklikt. De folders verschijnen, dat zijn de gele mapjes. Het kan zijn dat er voor een geel mapje nog een “+”-teken staat. Dat wil dan zeggen dat er een sub-folder is. Klik op het “+”-teken om de subfolder(s) te zien. Het “+”-teken wordt een “-“-teken en het mapje valt open. Die folders en subfolders zijn dus de legplanken en tussenschotten die er in uw “echte” kast staan. 1

Verkenner, verkennen. Vroeger heette dit onderdeel “file manager”: bestandsbeheer. Het is een programma-onderdeel van Windows zelf. 2 rechtermuisklik 3 de manier van werken voor Windows 95/98/ME/2000/XP is dezelfde. Alleen de presentatie van het programma op uw monitor kan een beetje anders zijn. 4 U kan aan de harde schijven zelf een naam geven. Zie verderop in de cursus.


5.2.2 SYSTEEMBESTANDEN Als u op “local disk (c:)” (of op het “+” teken) aan de linkerkant klikt, gaat de lokatie open en ziet u de (gele) folders staan. Ook aan de rechterkant kan u de gele mapjes zien, maar ook documenten (alles zonder geel mapje) zie hiervoor de schermafdruk van hfdst 5.2. Let nu goed op: deze documenten (die dus rechtstreeks op C: staan), daar mag u NOOIT aankomen. Het zijn bestanden die uw pc nodig heeft om op te starten en bepaalde taken uit te voeren. Ga er ook nooit bestanden aan toevoegen, elk bestand dat u maakt moet u in een geel mapje (folder) plaatsen, en liefst eentje dat uzelf gemaakt hebt1. Hoe u dat doet leest u verderop. We gebruiken Explore dus door aan de linkerkant van het venster een lokatie te "openen", (op het “+”-teken van de lokatie klikken), dan de (sub)folder aan te klikken waar u het bestand in denkt te vinden en aan de rechterkant het document2 in die folder te zoeken en eventueel van daaruit te openen (lees verderop).

5.3

N EW FOLDER

Als er in uw kleerkast (alweer die kasten… ☺) niet genoeg legplanken liggen, dan moet u er een nieuwe gaan kopen in de winkel, als u dan thuiskomt met de nieuwe legplank moet u naar de kast gaan die de nieuwe legplank nodig heeft (u moet niet zomaar de eerste de beste kast die u tegenkomt gaan voorzien van een nieuwe legplank) en de legplank erin leggen. Als u dus een nieuwe folder wil maken op de "C"- schijf, moet u die C- schijf eerst aanklikken (selekteren). Dan kiest u "file/new/folder".

Uw submenu (de lange lijst) kan er anders uitzien. Alles hangt ervan af welke programma’s er bij u op de harde schijf staan.

Aan de rechterkant komt er een nieuwe folder bij met als standaardnaam "new folder".

Deze naam heeft een blauwe achtergrond en u zal merken dat uw cursor erin knippert. Dat maakt dat u ONMIDDELLIJK een nieuwe naam kan beginnen tijpen 3 gevolgd door [ENTER]1. 1

Of toegewezen door uw bedrijf We gebruiken in deze cursus “dokument” en “bestand” of “file” door mekaar. Ze willen allemaal hetzelfde zeggen: “iets” wat u zelf gemaakt hebt via een programma zoals Word of Excel of... Als we het hebben over systeembestanden, dan zijn dat bestanden die WINDOWS of een ander programma nodig heeft om zijn werk goed te doen, en waar u dus niet mag aankomen. 3 De naam mag 256 karakters lang zijn, spaties zijn toegelaten. Leestekens zoals ,.;?’ enz... zijn niet toegelaten. De naam MOET beginnen met een letter, maar mag verder gaan met cijfers. U mag de naam ook laten beginnen met een "underscore"- teken (_). De naam is niet hoofdletter-gevoelig. 2


Als u nu kijkt naar de linkerkant, zal u zien dat er een nieuwe folder is bijgekomen, ik heb hem BART genoemd.

Merk op dat de folders alfabetisch gerangschikt zijn.

5.3.1 RENAME FOLDER Moest u zich vergist hebben in de naamgeving, kan u deze op twee manieren veranderen: gebruik het snelmenu op de folder en kies "rename" en klik op [ENTER] of selekteer de folder (op klikken) en klik nog éénmaal op de folder, tijp de nieuwe naam en [ENTER].

Opmerking: deze laatste manier van werken kan niet als volgende instelling gemaakt is via Windows Explore: “tools/folder options/general” en daarin aangevinkt “double click to open an item” (zie schermafdruk).

1

De rechte haken [ ] willen zeggen dat u de overeenkomstige toets op uw toetsenbord moet indrukken.


5.3.2 CREATE SUBFOLDER Als u de opstelling wil maken zoals we ze hebben afgebeeld in het organigram van hfdst 5.1, moet u de folder "BART" onderverdelen… Klik aan de linkerkant op de folder "BART", kies "file/new/folder", tijp de naam van de folder (b.v.: brussel), druk op [ENTER] en zie hoe de folder "BART" een "+"- teken heeft gekregen. Klik op dat plusteken en u zal zien dat er een subfolder is bijgekomen: "brussel". Vervolledig volgens het voorbeeld in het organigram om de rest van het hoofdstuk goed te kunnen volgen.

5.4

SAVE FILES

Nu u een deel van de harde schijf hebt "afgebakend", om uw files (documenten) in op te slaan, wordt het tijd om een eerste document te maken. Start WORD, in de blauwe titelbalk linksboven staat "document 1", de voorlopige naam van het document. Tijp “geachte heer, “ en kies uit het menu "file" de optie "save"1. U komt in het venster “save as” terecht: 5.4.1 SAVE IN In "save in" (linksboven) bepaalt u in welke folder van welk station u het document wil bewaren. WORD stelt u al een folder voor, maar u moet hiermee niet akkoord gaan. De folder "my documents" is een folder die automatisch door WINDOWS wordt aangemaakt. Klik op het pijltje naast "my documents" (misschien hebt u wel een andere folder in de listbox staan, het hangt af van wie er voor u op de P.C. heeft gewerkt…) en u krijgt volgend menu te zien:

U zal natuurlijk een andere indeling hebben…

1

U had ook op het "save"-knopje in de standard toolbar kunnen klikken, het knopje met het disketje.


Door hier een letter van een station aan te klikken, beslist u al op welke schijf u het bestand wil bewaren. We kiezen hier voor de harde schijf C:. Merk op dat "C:" nu verschijnt in "save in". Er zit een folder in C: "BART" (of de naam die U eraan gegeven hebt…).

dubbelklik op "BART". U ziet nu de inhoud van de folder "BART", er zijn 2 subfolders: Antwerpen en Brussel (als u de cursus tenminste volledig volgt). “bart” verschijnt in “save in”.

We stellen dat het document dat we willen bewaren een klant uit Brussel betreft, slager, Franstalig en slechte betaler, maar nog niet voor de deurwaarder. Dubbelklik op "Brussel" “brussel” verschijnt in “save in”

Dubbelklik op "slager" “slager” verschijnt in “save in”.

Dubbelklik op "franstalig" “franstalig” verschijnt in “save in”.

Dubbelklik op “slechte betaler”. “slechte betaler” verschijnt in “save in”. Goed, we zijn nu in de "slechte betaler" folder, we zien dat er nog een subfolder "deurwaarder" is maar daar moeten we niet zijn. In "save in" staat "slechte betaler”, en daar blijven we. Wat we nu moeten doen is een naam geven aan het document, dat doen we beneden in "file name".


5.4.2

FILE NAME

U ziet dat er "geachte heer.doc" staat. WORD gaat kijken naar de eerste letter(s) die voorkomen in het document en stelt voor om dat als naam voor het document te gebruiken, daar moet u natuurlijk niet mee akkoord gaan. Verder ziet u ook nog dat er een extensie “doc” aan de naam toegevoegd is. Dat is de extensie die elk document krijgt dat u met WORD maakt (met uitzondering van de “templates”, maar dat is voor de cursus Word). Klik aan het eind van de voorgestelde naam, gebruik de [BACKSPACE]-toets om de naam te wissen en tijp de juiste naam1. De extensie “.doc” moet u er zelf niet bijtijpen, dat doet Word voor u. 5.4.3 SAVE AS TYPE Standaard kiest Word hier het Word-formaat. We veranderen dat niet. Klik nu op "SAVE" of druk op [ENTER]2. Het document wordt nu in de folder van uw keuze bewaard, met de door u voorgestelde naam. Kijk in de blauwe titelbalk: daar staat nu de naam die u aan het document hebt gegeven. Wat we nu gaan doen moet u in de praktijk nooit doen, hier doen we het even ter kontrole van de nieuw geziene stof. Sluit WORD af en ga naar EXPLORE (die hebt u nog niet afgesloten). Klik op de folder (aan de linkerkant van het venster) waar u het document in hebt bewaard en kontroleer aan de rechterkant of het document daadwerkelijk erin staat. U zal zien dat de naam van het document vergezeld gaat van een pictogram van het programma WORD3.

5.5

DOKUMENTEN OPENEN

5.5.1 EXPLORE Nu u het dokument ziet, kan u het ook openen: dubbelklik op zijn naam. (of 1x klikken, zie de opmerking in hfdst 5.3.1). 5.5.2 VIA HET PROGRAMMA Sluit het document terug af. Open Word en kies “file/open”, of klik op het gelijknamige knopje. U moet nu zelf het document kunnen vinden. Open het document: klik eenmaal op de naam en klik dan op de knop “open”. U kan ook dubbelklikken op de naam. Sluit het document terug. 5.5.2.1 Up one level Het knopje “up one level” in het “open”-window zorgt ervoor dat u één folder naar omhoog kan in de hierarchie van uw folders.

1

De naam mag bestaan uit 256 karakters, spaties inbegrepen. U mag geen leestekens tijpen, en elke naam moet beginnnen met een karakter, maar mag daarna verdergaan met cijfers. U mag de naam ook laten beginnen met een underscore- karakter (_), daardoor zal deze naam bovenaan de lijst van documenten komen te staan in EXPLORE, m.a.w.: alfabetisch rangschikken is er dan niet bij. 2 Als u in een dialoogvenster “OK” of “SAVE” ziet staan kan u ook [ENTER] gebruiken i.p.v. op de opdracht te klikken met de muis. 3 Als u de naam niet volledig ziet, sleep dan op de scheiding tussen de kolomnaam "name" en "size".


5.5.3 SHOW HIDDEN FILES AND FOLDERS Als een bestand “hidden” is dan ziet u het niet staan in de Explore. Dat is standaard ook zo met de systeembestanden die rechtsreeks onder “C:” staan. Wil u deze bestanden toch tonen, kies dan “tools/folder options/view”.

Ik heb een document “ttest” gemaakt en “hidden” meegegeven. Als u de optie “show hidden files and folders” aanvinkt, wordt de naam in lichte kleuren weergegeven:


6. KOPIËREN, VERPLAATSEN EN VERWIJDEREN VAN DOCUMENTEN voor de volgende items mag het document niet “open” staan in het programma.

6.1

VERPLAATSEN

Stel dat u zich vergist hebt bij het bewaren van een bestand… u hebt de verkeerde folder gekozen. Wat nu? 6.1.1 DRAG AND DROP Open EXPLORE, zorg ervoor dat u het document dat in de verkeerde folder staat ZIET, zorg er ook voor dat u de folder ziet waarin het document WEL moet komen te staan (u zal misschien enkele folders of subfolders moeten “openen”). Versleep dan het document van het rechterdeelvenster, naar het linkerdeelvenster van de Explore1, en drop het op de juiste folder. 6.1.2 RECHTERMUISKNOP I.p.v. het bestand met de linkermuisknop te verplaatsen, verplaats je het met de rechtermuisknop. Na het loslaten van de rechtermuisknop (het “droppen” op de juiste folder) kiest u met de linkermuisknop de juiste optie uit het menu dat dan verschijnt. 6.1.3 BUTTON Bekijk even de toolbar bovenaan, net onder de menuregel 2

Het zou handig zijn moesten er hier knoppen opstaan waarmee we bestanden kunnen verplaatsen en kopiëren. Geef een rechtermuisklik op een knop van de toolbar en kies “customize”.

Aan de linkerkant kiest u telkens volgende knoppen: “cut”, “copy”, “paste”, waarna u klikt op de knop “ADD” (tussen beide kolommen). Eventueel kan u in “text options” de keuze “no text labels” kiezen. Klik dan op “close”. 1

U zal merken dat wanneer u in de buurt van de horizontale scrollbalk komt er een "verbodsteken" verschijnt aan uw cursor, trek u daar niets van aan en sleep gewoon verder! 2 Moest u geen toolbar (knoppenbalk) zien, kies dan "view/toolbars/standard buttons".


6.1.3.1 Volgorde Met “move up/down” bepaalt u de volgorde van de knoppen op de toolbar. 6.1.3.2 Reset Met de knop uit de tweede schermafdruk van hfdst 6.1.3 kan u de toolbar terug naar de standaardinstelling brengen. De toolbar ziet na het invoegen van de extra knoppen er zo uit:

Om de knoppen te gebruiken gaat u zo tewerk: klik op het bestand dat verplaatst moet worden en klik dan op de knop “cut” (het schaartje). Klik op de folder waar het bestand moet inkomen en klik op de knop “paste” (het klembordje)1. 6.1.4 SHORTCUT KEY Dit is een toetsencombinatie van twee of meer toetsen die u kan gebruiken om te verhinderen dat u niet steeds alles met de muis of knopjes moet doen… Waarom toetsencombinaties onthouden? De toetsencombinaties die we hier bespreken zijn in BIJNA alle WINDOWS programma's te gebruiken, niet alleen op het niveau van de EXPLORE (werken met bestanden), maar ook BINNEN de programma's (werken met selecties van tekst) zelf. U moet dus eigenlijk maar éénmaal de moeite doen om deze toetscombinaties te leren (en te onthouden = GEBRUIKEN), en u zal er "nog lang plezier van hebben". De toetsencombinatie om te verplaatsen is: Klik eerst op het bestand dat verplaatst moet worden. [CTRL x]2 om het bestand te “knippen” (cut) op die plaats klik op de doelfolder [CTRL v] om het bestand te “plakken” (paste) in de doelfolder. 6.1.5 HET MENU En natuurlijk kunnen we het ook nog via het menu doen: Klik op het bestand en kies “edit/cut”. Klik op de doelfolder en kies “edit/paste”. Merk op dat naast deze menu-opdrachten ook de shortcut keys genoteerd staan.

6.2

K OPIËREN

6.2.1 DRAG AND DROP Versleep met ingedrukte [CTRL]-toets het document naar de doelfolder. U zal merken dat er een “+”-teken onder de muisaanwijzer verschijnt tijdens het verslepen. Laat eerst de muisknop los, dan pas de [CTRL]-toets. 6.2.2 RECHTERMUISKNOP Versleep het document met de rechtermuisknop, wanneer u op de doelfolder de knop loslaat, kiest u met de linkermuisknop de juiste optie uit het menu dat dan verschijnt. 6.2.3 BUTTON Klik op het document dat gecopieerd moet worden. Klik op het “copy”-knopje op de knoppenbalk. Klik op de doelfolder en klik daarna op het “paste”-knopje op de knoppenbalk.

1

U weet dat als u de muisaanwijzer op een knopje laat rusten, u na een tijdje de naam van de knop ziet. Tussen rechte haken noteren we toetscombinaties die u moet maken: [hier komt de toetscombinatie]. U drukt eerst de eerste toets in, houdt deze ingedrukt en druk dan op de tweede toets. Laat dan beide toetsen los. 2


6.2.4 SHORTCUT KEY Klik op het bestand dat gecopieerd moet worden. Vorm de shortcutkey [CTRL c]. Klik op de doelfolder en vorm [CTRL v]. 6.2.5 HET MENU Klik op het bestand en kies “edit/copy”. Klik op de doelfolder en kies “edit/paste”.

6.3

RECYCLE BIN

U kan documenten en folders verwijderen. Standaard komen die dan terecht in de “recycle bin”, dat is een aparte folder op de harde schijf. Bezie het als de laatste stap vooraleer ze echt volledig verdwijnen. 6.3.1 DOCUMENTEN VERWIJDEREN Soms hebt u een document niet meer nodig en wil u er dus "vanaf". Selekteer dat document in EXPLORE (klik er éénmaal op) en druk op de [DELETE]- toets. U krijgt dan volgend venster:

De naam van het document zal bij u natuurlijk anders zijn…

Kies "yes". 6.3.1.1 restore Vijf dagen later krijgt u er spijt van… u had dat document niet mogen verwijderen… ga dan in de linkerkant van het EXPLORE scherm op zoek naar het item "recycle bin",

klik erop en bekijk het rechterdeelvenster... daarin staat uw document. Als u het terug naar de originele plaats wil brengen, klik er dan éénmaal op en kies “file/restore”1 6.3.2 EMPTY RECYCLE BIN Op een bepaald moment zal de "recycle bin" volzitten met verwijderde bestanden… het is dan tijd om de "vuilbak" leeg te maken. Klik éénmaal op "recycle bin” en kies “file/empty recycle bin”. U kan de recycle bin ook leegmaken door op zijn icoontje op de desktop te dubbelklikken en dan “emtpy the recycle bin” te kiezen.

6.3.3 RECYCLE BIN OMZEILEN Als u er echt zeker van bent dat een bestand voorgoed verwijderd mag worden, klik dan op het bestand en met de [SHIFT] toets ingedrukt drukt u op [DELETE]. Op deze manier komt het bestand NIET in de recycle bin terecht en bent u het voorgoed kwijt. 1

of geef er een rechtermuisklik op en kies “restore”.


6.3.4 FOLDERS VERWIJDEREN U kan op dezelfde manier zoals u documenten verwijdert ook hele folders verwijderen, maar pas op: ook alle subfolders en hun inhoud zullen verdwijnen!! 6.3.4.1 Grootte van de recycle bin De hoeveelheid folders en bestanden die in de recycle bin terechtkomen kan u aanpassen. Geef in de Windows Explore op folder “recycle bin” een rechtermuisklik en kies “properties”.

Met de slider kan u de grootte regelen. 6.3.4.2 do not move files to the recycle bin indien aangevinkt zal de recycle bin niet worden gebruikt en zijn uw bestanden dadelijk verdwenen en niet terug op te halen.


7. VERPLAATSEN EN COPIËREN IN DOCUMENTEN 7.1

VERPLAATSEN

7.1.1 DRAG AND DROP Open WORD, tijp een paar woorden en druk een paar keer op [ENTER] (waarom u op ENTER moet drukken leggen we wel uit in de cursus WORD). Als u een woord selekteert (dubbelklik erop), en dat woord versleept en ergens anders "laat vallen", hebt u dat woord verplaatst1. 7.1.2 MET DE RECHTERMUISKNOP SLEPEN Als u het geselekteerde stukje tekst met de rechtermuisknop verplaatst kan u (nadat u de knop hebt losgelaten) uit het menu dat dan verschijnt “move here” kiezen (met de linkermuisknop). 7.1.3 MET BUTTONS bekijk in Word de knoppenbalk onder de menuregel.

U herkent het “schaartje” in de knoppenbalk. Dat schaartje hebben we ook gezien in hfdst 6.1.3. Het is het “cut”-schaartje. Hier is het schaartje nog grijzig weergegeven, dat komt omdat ik niets geselekteerd heb. Het knopje werkt dus enkel bij GESELEKTEERDE tekst. Selekteer een stukje tekst en klik op het knopje. Klik dan op de plaats waar de geknipte tekst moet komen en klik op het “paste”-knopje (het klembordje). U kan deze handeling herhalen, ook in andere documenten en zelfs andere programma’s (EXCEL bijvoorbeeld). Telkens zal hetzelfde stukje tekst dat u eerst geselekteerd had verschijnen. Dat gaat zo verder totdat u iets anders selekteert of dat u de PC afsluit. 7.1.4 SHORTCUT KEY De shortcut key om een stukje geselekteerde tekst te knippen is: [CTRL x]. en om het geknipte stukje ergens anders te plakken (eerst natuurlijk ergens anders klikken) is [CTRL v]. 7.1.5 HET MENU U kan ook het menu “edit” gebruiken om geselekteerde tekst te knippen en te plakken of te copiëren en te plakken.

7.2

KOPIËREN

U zou nu zelf moeten kunnen uitvinden hoe we tewerk gaan om stukken tekst ergens anders naar te kopiëren. 7.2.1 CLIPBOARD Vanaf de twee selektie die u gecopieërd hebt verschijnt dit venster: Dit is een schermafdruk uit Word2000. WordXP ziet er anders uit.

1

maak u geen zorgen als u merkt dat u dat woord alleen maar aan het begin van een nieuwe regel kunt plaatsen… dat is stof voor de WORD- cursus.


Hierin staan in de vorm van icoontjes, de verschillende copies die u van stukken tekst (of iets anders) hebt gemaakt. Als u op een icoontje klikt, verschijnt het gecopieerde item op de plaats waar de cursor stond. Als u het venster driemaal afsluit zonder het te gebruiken, zal het niet meer verschijnen. Als u op het laatste knopje van de knoppenbalk van het clipboard klikt, maakt u het leeg.


8. PROBLEMEN 8.1

PROGRAMMA ’ S DIE VASTLOPEN

Als een programma vastloopt (meestal uit zich dat in het niets meer kunnen doen met het programma) moet u niet dadelijk wanhopen. Probeer deze toetscombinatie: [CTRL ALT DELETE]. U komt dan in dit venster terecht:

In de eerste tab (Applications) staan alle aktieve programma’s. Het programma dat vastgelopen is heeft in de kolom “status” de vermelding “not responding”. Klik op de naam van het programma en klik beneden op de knop “End Task”. Windows zal dan proberen het programma te beeindigen. Lukt het niet de eerste keer, probeer het dan nog eens. Lukt het dan nog niet, moet u nagaan of er nog andere programma’s open staan (met vermelding “running”). Sluit ook deze af (eerst de documenten bewaren). Het kan zijn dat uw vastgelopen programma dan terug vrij komt. Lukt het dan nog niet, moet u kiezen: ofwel werkt u verder in een van de andere programma’s, ofwel sluit u de PC af met de power-button.

8.2

CURSOR

8.2.1 UNDERSCORE Soms gebeurt het dat uw cursor de vorm aanneemt van een “dikke underscore”. Dat komt omdat u per ongeluk een bepaalde toetscombinatie hebt gemaakt. U lost dit op door op de [ESC]-toets te drukken. 8.2.2 VERDWENEN Als uw cursor plotseling verdwenen is, controleer dan of de muisplug achteraan de PC nog goed in de stekker zit. Is dat het geval, sluit de pc dan af op de volgende manier: [CTRL ESC] om het startmenu te openen, de pijltjestoetsen om “turn off computer” te selekteren, en [ENTER] om dat te bevestigen. Start de PC opnieuw. Als het probleem niet is opgelost, sluit u de PC terug af en sluit u een andere muis aan. Herstart de PC. Is het probleem nog niet opgelost, haalt u er een PC-verantwoordelijke bij. 8.2.3 CURSOR REAGEERT NIET NORMAAL Bij een muis met een balletje:


Als de cursor niet “normaal” reageert: bij het verplaatsen van de muis gaat hij niet parallel mee of in “stootjes”, dan moet u de muis reinigen. Open de muis aan de onderkant, haal het balletje eruit en reinig de wieltjes binnenin de muis. Daar hoopt zich meestal vuil op. Nooit met een bijtend produkt de muis reinigen!!!

8.3

SCHERM

8.3.1 PLOTS TE GROTE LETTERS EN AFBEELDINGEN Als u “plots” in bijvoorbeeld Internet merkt dat de letters veel groter geworden zijn en de afbeeldingen ook, dit in sites waar u normaal gezien nooit moest “scrollen”, dan kan het zijn dat de resolutie van uw schermkaart veranderd is. Dat kan o.a. gebeuren doordat u een of ander programma hebt willen installeren dat niet geschikt is voor uw besturingssysteem. U moet de resolutie dan terug aanpassen. Ik geef een voorbeeld van een resolutie die voor de meeste PC’s van de afgelopen 3 jaar gelden. Kies “start/control panel/display/settings”.

In de tab “settings” stelt u de resolutie in op 1024 * 768 pixels. Klik dan op “OK”.

8.3.2 TRILLEND BEELD De oorzaak kan zijn dat uw GSM tekort bij het scherm ligt... dat is natuurlijk vlug opgelost. Een andere oorzaak kan zijn dat de “cooler”1 van uw processor het laat afweten, die moet u dan zo vlug mogelijk laten vervangen want als de processor niet goed gekoeld is kan hij stukgaan. En toevallig is die processor het duurste component in de PC!!! Een andere oorzaak kan ook zijn dat de cooler van de voeding het laat afweten.

1

Kleine ventilator die binnen in de pc op de processor zit en die hem afkoelt.


8.4

W INDOWS EN O FFICE B OX UPDATE

Microsoft plaatst regelmatig update’s voor het Windows besturingssysteem (ook voor de Office box) op zijn website. Als u deze site regelmatig bezoekt en uw systeem update, dan bent u er zeker van dat u steeds de nieuwste versie van het besturingssyteem op uw PC hebt. Dit is volledig gratis. Voorwaarden zijn wel dat u een legale versie van Windows hebt en dat u een snelle internetverbinding hebt. Klik op de “start”-knop en kies “Windows update”. De PC maakt dan verbinding met de Microsoft site. Daar deze site regelmatig bijgewerkt wordt, kunnen we hier geen vaste uitleg geven hoe u tewerk moet gaan. Op het moment van schrijven moet u “scan my computer” kiezen. Als u dat gedaan hebt zal Microsoft (zonder persoonlijke gegevens door te sturen) uw PC onderzoeken en bepalen welke updates er moeten gebeuren. Na de controle krijgt u een lijst te zien met nodige update’s. Ga dan verder zoals er gevraagd wordt op de webpage. Vaak zal u na afloop de pc terug moeten opstarten. Als u “Windows update” gekozen hebt staat er (op het moment van schrijven van deze cursus) bovenaan het venster ook “Office update”. Als u daarop klikt komt u op de webpage terecht die de Office Box zal updaten. Klik (op het moment van schrijven van deze cursus) op “scan my computer” en Microsoft onderzoekt welke updates uw Office Box nodig heeft. U krijgt dan een lijst, en gaat verder zoals op de site wordt uitgelegd. U hebt op een bepaald moment ook de CD van de Office Box nodig. Die plaatst u dan in de CD speler. Als het installatie-programma van de Office Box begint, mag u dat gerust afsluiten. Wacht tot Microsoft gedaan heeft met de update. Het zou kunnen dat u daarna de PC moet heropstarten.


9. ANDERE 9.1

DE - INSTALLEREN VAN PROGRAMMA ’ S

Kies “start/control panel/add or remove programs”. U ziet dan dit venster.

Kies uit de lijst het programma dat u wil de-installeren en klik rechtsboven op de knop “change/remove”. Windows zal automatisch alle programma-onderdelen verwijderen. Het kan zijn dat om sommige programma’s te verwijderen, u de originele CD nodig hebt. Windows zal deze dan vragen. Windows zal soms niet alle bestanden die bij het programma horen verwijderen, u zal hier helaas niet altijd iets van merken. Ik raad u aan om aparte programma’s te gebruiken om regelmatig “weesbestanden” te verwijderen. Een voorbeeld hiervan is Norton system utilities.


9.2

DEFRAGMENTEREN

Na een tijdje zal u merken dat uw PC langzamer begint te werken. Hoe dat dat technisch in mekaar zit, leggen we hier niet uit. Het gebeurt vooral als u veel met Excel, Access of Internet werkt. Wat u dan moet doen is hetvolgende: maak uw recycle-bin leeg; open internet en maak uw tijdelijke internetbestanden en history leeg (zie de cursus “browsen”). Kies dan “start/all programs/accessories/system tools/disk defragmenter”.

Bovenaan krijgt u een overzicht van alle opslagmedia in uw PC. Klik op C: en kies “defragment”. Een voortgangsbalk verschijnt. Grote harde schijven kunnen veel tijd nodig hebben om gedefragmenteerd te worden. Na defragmentatie zal de PC terug vlotter lopen. Opgepast: het langzamer lopen kan ook een andere oorzaak hebben zoals een virus of een programma dat zonder uw weten op de achtergrond draait... Als u zich “zorgen” maakt hierom, vraag dan een helpdesk of PC-verantwoordelijke.

9.3

SCREENSAVER

Om uw monitor te beschermen kan u er het best een screensaver op instellen. Dat is een bewegend beeld dat geaktiveerd wordt wanneer de PC x-aantal minuten niet gebruikt wordt. Doe dat door “start/control panel/display/screensaver” te kiezen. Het venster is zeer intuitief in gebruik, daarom hier geen uitleg. Als u zo een screensaver hebt geaktiveerd, zal na x-aantal minuten non-aktiviteit de screensaver verschijnen. Om terug te beginnen werken volstaat het om even met de muis te bewegen. U kan er ook een password op zetten.


9.4

T IJD AANPASSEN

Dubbelklik op de uuraanduiding rechtsbeneden in de taskbar van Windows.

U kan hier de datum en tijd aanpassen.

9.5

HARDDISK

9.5.1 SLEEP opgepast: sommige PC-fabrikanten die Windows al op hun PC’s hebben geinstalleerd, configureren deze PC’s zo dat wanneer er gedurende x-aantal minuten geen aktiviteit is, ook de harde schijven gaan “slapen”. Zorg ervoor dat deze instelling nooit geaktiveerd is!!! Het kan leiden tot gegevensverlies! Kies “start/control panel/display/screensaver/power”.


9.5.2 NAME U kan de harde schijven ook van een naam voorzien: in Explore geeft u een rechtermuisklik op bijvoorbeeld C: en kiest u “rename”. Tijp dan de nieuwe naam gevolgd door [ENTER].

9.6

S HORTCUTS OP DESKTOP

Het is mogelijk om een shortcut van een document of een folder op de desktop te plaatsen. Open “explore” en versleep met de rechtermuisknop het document of de folder naar “desktop” (linkerdeelvenster). Laat de muisknop los en kies “create shortcut here”. Interface windows 2000

9.7

C LASSIC START MENU

Als u de nieuwe interface van Windows maar niet gewoon geraakt, dan kan u deze van de vorige versie (W2000) gebruiken. Geef een rechtermuisklik op de taskbar, kies “properties/startmenu” en vink “classic start menu” aan.

En u krijgt terug het W2000 menu

9.7.1 THEME Nu veranderen we ook het “theme”. Dat is een instelling waarmee u kan kiezen welke kleurschema’s Windows gebruikt om bijvoorbeeld de Windowstasbar in te kleuren.


Kies “start/settings/controlpanel”, klik dan op “appearance and themes”.

Kies dan “change the computer’s theme”.

Als u nog niet geexperimenteerd hebt zal het huidige theme “Windows XP” zijn.

Kies uit de lijst “Windows classic”. Na een paar seconden krijgt u terug de vertrouwde windows2000 interface. Opgepast: Gebruik het “teruggrijpen” naar vorige versies is niet zo een goed idee... Microsoft zal waarschijnlijk regelmatig zijn interfaces aanpassen. Als u regelmatig met de PC werkt kan u maar beter die nieuwe interfaces even bestuderen en voltijds gebruiken. Anders loopt u het gevaar dat u op een bepaald ogenblik zoveel moet bij-studeren dat dat teveel tijd gaat vragen.


INLEIDING...6 DESKTOP...10

Recommend Documents