2
Inhoudsopgave. Leden van de kerngroep............................................................... 3 Voorwoord ..................................................................................... 4 Themaviering 4 januari 2015 met dr. Hein van Dongen........... 5 Lentepraat werd zomerpraat werd herfstpraat werd… ........... 8 De wereld verbeteren....................................................................9 Vieringen ..................................................................................... 10 Plek om mens te zijn ...................................................................11 Een viering samen met de Federatie ......................................... 12 Oecumene, dat zijn wij ............................................................... 12 Universum ................................................................................... 14 Financieel jaarverslag OIG 2014............................................... 15 Heeft u onze vernieuwde site al bezocht? .................................17 in de stilte..................................................................................... 17 Dialoog in de Goudse samenleving ............................................ 18 Meditatiegroep ............................................................................ 19
Leden van de kerngroep Klaas Magda van Annemarie Wouter den Willeke Paul
Goudriaan Roon Wolters Ouden Vos Prieckaerts
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
0182 516583 0182 529034 0182 581847 0182 511655 0182 570971
3
Voorwoord Dit nummer van Oecuwelle wordt vanaf de eerste paasdag verspreid. De traditionele bezinningsbijeenkomst bij iemand thuis van enige bezoekers van vieringen, de oecumenische nachtwakes in de St. Jozefkerk en de viering rond het thema “een opgewekt mens” liggen weer achter ons. Deze goede week is dan ook een echte week van bezinning geweest. Evaluaties zijn uiteraard nog niet beschikbaar, maar ik durf te stellen dat deze bijeenkomsten door de bezoekers hoog zullen zijn gewaardeerd. Hoewel we het natuurlijk nooit zullen zeggen, zijn we hier eigenlijk best wel trots op. De manier van voorbereiden staat er garant voor dat bezoekers zich herkennen in de vieringen. Hun vragen komen aan de orde en de vieringen laten de zoektocht zien en soms geven ze een antwoord. Hoewel de bezoekers tevreden zijn, zien we het aantal bezoekers niet stijgen. Het laat zien dat herkenbare en positief beleefde vieringen niet automatisch leiden tot meer bezoekers en dat baart zorgen voor de continuïteit. Vorig jaar hebben we rond deze tijd een bezinningsavond gehouden, waar naast de leden van de kerngroep ook bezoekers van vieringen en mensen die ons een warm hart toedragen aanwezig waren. In de vorige Oecuwelle heeft u hierover een verslag kunnen lezen. In dit nummer leest u hoe we met de conclusies verder zijn gegaan. Maar zoals een van de deelnemers aan dit bezinningsoverleg de kerngroep ook voor hield: maken jullie nu niet te veel zorgen, jullie hebben misschien wel de trouwste groep bezoekers van alle (vrijzinnige) groepen in Gouda. Er resten ons nog twee vieringen dit seizoen; de voorbereidingen zijn in gang. Het beloven weer verrassende bijeenkomsten te worden. Ook voor het komende jaar zullen we weer 10 vieringen organiseren. De thema’s voor dat jaar zijn inmiddels vastgesteld. De weerslag van maatschappelijke ontwikkelingen is in dit programma terug te vinden. Het zijn uitdagende thema’s waar we nu al naar uit kunnen kijken. Hierover leest u verderop meer. De thema’s zullen via de website en via een folder worden gecommuniceerd. Spiritualiteit, praktisch en inhoudelijk is weer het thema van deze Oecuwelle. Wij wensen u – gedachtig het thema van de paasviering - een “opgewekte tijd” toe. Wouter den Ouden
4
Themaviering 4 januari 2015 met dr. Hein van Dongen De bezieling van de vernieuwing, over deze kernwoorden in het gedachtengoed van de Franse filosoof Henri Bergson sprak Hein van Dongen bij de eerste bijeenkomst van het OIG in het nieuwe jaar. Bezieling en vernieuwing: inspirerende begrippen aan het begin van een nieuw jaar, hoewel Hein van Dongen ons deze namiddag anders laat kijken naar begrippen als nieuwjaar, naar vastgelegde bevroren concepten, met name in verband met het fenomeen tijd. Na het ontsteken van de kaars als symbool van de bron waaruit wij leven en het uitspreken van de verwachting dat het licht van deze kaars ons zal bijlichten bij onze zoektocht van vandaag, luisteren we naar het motto van Henri Bergson : “Voor een bewust wezen staat bestaan gelijk aan veranderen, veranderen aan groeien en groeien gelijk aan zichzelf doorlopend scheppen.” Hein van Dongen heeft zich intens verdiept in het werk van Henri Bergson. Verleden jaar publiceerde hij een boek over Bergson die tijdens een groot deel van zijn leven ongekend populair was, maar later enigszins in de vergetelheid raakte. Tegenwoordig wordt zijn werk weer gelezen en beleden. Henri Bergson ontwierp een filosofisch systeem waarin onderscheid gemaakt wordt tussen de waargenomen tijd en de innerlijke tijd. De beweging van de klok is voorspelbaar, absoluut, maar onvoorspelbaar is wat je gaat voelen of denken in een bepaalde tijd. Je gedachten worden, zoals een sneeuwbal die door de rulle sneeuw geduwd wordt, steeds aangevuld, veranderen van vorm, de stream of consciousness. Elke noot die toegevoegd wordt aan muziek, verandert de melodie. Als je je bewust wordt van het vloeibaar zijn van je innerlijke tijd, merk je dat je vaak beperkt wordt tot het denken in hokjes. Als voorbeeld zou je het invullen van een enquête kunnen zien: Vond u de behandeling: uitstekend/, goed/, matig/, teleurstellend/ of zinloos? Streep maar een kwalificatie aan en onderdruk je eigen, innerlijke melodie. Woorden, waarden kunnen je dwingen conceptueel te denken waardoor je voorbijgaat aan het gegeven dat de werkelijkheid zich voortdurend vernieuwt. Bergson ervaart het als een proces van evolutie dat je innerlijke tijd zich gedraagt als een scheppende activiteit.
5
De samenleving werkt vaak op een rigide manier aan het vasthouden van regels, normen en waarden, deze verankering kan leiden tot sociale verstarring. Als de stroom van het leven vernieuwing is, zal dit niet resulteren in angstvallige bescherming of isolering van een groep; de stroom geeft ruimte voor opening, transformatie naar een veranderende moraal of overtuiging. Van Dongen gebruikt hiervoor het begrip ’ontstolling van ons denken’. Bergson ziet tijd als een beleving van de werkelijkheid, niet statisch maar als een proces waarbij je deel bent van de kosmische filosofie die gaat over de innerlijke realitijd.
Dat de voordracht van Hein van Dongen het zeer aandachtige publiek aansprak, bleek uit de stilte tijdens de lezing, maar ook uit de vragen. ‘Wat is morgen?‘ luidde de eerste vraag die Van Dongen beantwoordde met een wedervraag : ‘Wat is gisteren?‘ Tijd is ondefinieerbaar. Er is een vraag naar de relatie tussen kloktijd en menstijd. De ‘menstijd’ is open, groeit, welke gevolgen heeft dat dan voor de wereld? Vanuit het JoodsChristelijk denken zijn we op weg naar een betere wereld, maar Van Dongen noemt dat een hachelijk waagstuk, hij verwijst naar vrijheid van meningsuiting tegenover dictatoriaal geweld. De laatste zinnen in het boek van Henri Bergson wijzen op de vele gevaren die ons bedreigen, de wapenwedloop is iets mechanisch, hoe gaan we daarmee om? Een andere vraagsteller ervaart de tweedeling in twee soorten tijden als lastig; waar staat de onveranderbare geschiedenis dan? Hein van Dongen stelt dat voor Bergson de historische tijd gelijk is aan gestolde innerlijke tijd. Is de geschiedenis dan open of gesloten? Nu verwijst Van Dongen naar het leerzame werkje van Marten Toonder: ‘Heer Bommel en het overdoen’. Heer Bommel kan de geschiedenis overdoen onder de
6
voorwaarde dat hij zichzelf niet tegen komt. Nog een vraag : ‘Waar in dat kosmische proces vind je geborgenheid bij een god? Van Dongen meent dat je opgenomen bent in een proces van goddelijke energie, je kunt je een wordende god voorstellen, een dynamische god, mensen hebben een actieve rol in het gestalte geven aan die dynamische god. Dat proces is nooit klaar. In reactie op een van de laatste vragen, hoe wist Henri Bergson wat goed en wat slecht is, antwoordt Hein van Dongen dat er geen ijkpunten te benoemen zijn maar dat het zoeken naar openheid, naastenliefde, dynamische wederkerigheid een blijvend proces moet zijn. Tot slot wordt een gedicht gelezen waarin de rol van de bezielende kracht, de spirit van de geest blijvende groeikracht genoemd wordt.
De prachtige muziek die Peeke Hoekstra, Toni Horrevoets en Jopke Kruyt ten gehore gaven vormde een harmonieuze ondersteuning en omlijsting van deze middag in de sfeervolle zaal van Concordia . De discussie werd nog voortgezet tijdens de bijzonder gezellige borrel na afloop. De organisatoren waren verheugd over het feit dat er zoveel mensen van deze inspirerende middag genoten hebben. Magda van Roon
7
Lentepraat werd zomerpraat werd herfstpraat werd… Zoals bovenstaande doet vermoeden: we raken niet uitgepraat. Dat is eigenlijk alle jaren zo geweest, met elkaar in gesprek blijven en elkaar blijven bevragen over waarom we doen wat we doen, voor wie we dat doen en op welke manier. Na de gehouden conferentie op 8 mei 2014 is er van alles in werking gekomen. Niet alle ideeën waren realistisch of zinvol. We zijn gaan werken aan meer bekendheid en hebben bijvoorbeeld onze website nieuw ontwikkeld (www.oiggouda.nl) . Er is meer contact gezocht met Goudse kerken en geloofsgemeen-schappen om te onderzoeken wat we samen kunnen doen. We zoeken naar contacten in de Goudse samenleving om daar een vorm van deelname te vinden. Daarbij willen wij activiteiten ontwikkelen die een bredere belangstelling genereren. Onze vieringen worden steeds door een wisselend groepje mensen voorbereid en uitgevoerd. Hoewel er daardoor steeds nieuwe elementen ingebracht worden is er door de jaren heen toch sprake van een terugkerende herkenbaarheid. De veranderende tijd vraagt voortdurende bezinning op de keuzes die daarbij gemaakt worden. Wij willen ons nog beraden over de vraag, hoe wij de toekomst van het OIG zien. Belangstelling voor de kerken neemt (landelijk) nadrukkelijk af. Ook het OIG heeft daarmee te maken. Er moet voldoende draagvlak – en draagkracht – blijven, om te doen wat wij nu doen. Behalve voldoende menskracht is daarvoor ook een duidelijk antwoord nodig op de vraag hoe wij herkenbaar kunnen blijven in een vorm die past bij de huidige tijd. En een goed zicht op de positie die het OIG inneemt in het Goudse maatschappelijke en kerkelijke landschap. Daarover gaan wij als Kerngroep in April 2015 in gesprek. Wij hopen u daarover in een volgende uitgave van Oecuwelle meer te kunnen vertellen. Als u ideeën hebt: aarzel niet, om ze met ons te delen, wij zijn daar erg blij mee! Namens de Kerngroep, Klaas Goudriaan
8
De wereld verbeteren
9
Vieringen Het seizoen loopt al naar het eind, maar er staan ons nog twee mooie vieringen te wachten. Op zondag 3 mei, de dag voor de Dodenherdenking die in dit jaar extra aandacht krijgt , is het thema “Beeldend verzet”. De prachtige prenten van de kunstenaar Hendrik Werkman, uit de jaren 19411943, zullen ons bij deze viering inspireren. Hij heeft deze kunstwerken gemaakt als illustraties bij de “Chassidische Legenden”, door Martin Buber op schrift gesteld. Door Werkmans openlijk beleden solidariteit met zijn joodse landgenoten is dit werk een monument geworden van geestelijk verzet. Zijn dood in april 1945 was het rechtstreekse gevolg van zijn identificatie met de joden. Lydia Roosendaal zal de voorbereiders bijstaan in deze viering. Op zondag 7 juni houden we onze laatste viering van dit seizoen. Nel Verburg is dan onze voorganger en Will Goudriaan en Willeke Vos zijn de medevoorbereiders. Het onderwerp zal dan zijn: Tomtom, of blindelings? Altijd willen we de weg weten, op reis, bij ons werk en bij al onze bezigheden. Ook in het leven in het algemeen willen we graag de goede weg inslaan, maar hoe deze te vinden? Goed voorbereid, bewust gekozen of…blindelings, in vertrouwen? Zoals u weet houden we in de maanden juli en augustus rust. In september starten we weer met een Taizé-viering. De voorbereidingsgroep heeft voor de andere vieringen van het seizoen 2015-2016 weer prachtige thema’s bedacht. We hopen u ook dan te zien in “De Berk” aan de Krugerlaan 79, elke eerste zondag van de maand om 16.30 uur. U bent van harte welkom! Annemarie Wolters
10
Plek om mens te zijn Toen ik naar buiten keek, naar het duister van de ruimte, doorspikkeld met de schoonheid van een heelal vol lichten, zag ik majesteit … Daar beneden was een gastvrije planeet. Daar lag, gevat in die dunne, bewegende, ongelofelijk kwetsbare schil van de biosfeer, alles wat je lief was, alle tragiek, alle lach van de mensheid. Daar was het leven; daar was het goed. Loren Acton astronaut (VS)
11
Een viering samen met de Federatie Het OIG heeft al langer goede banden met de Federatie. In het verleden hebben we al eens samen een viering georganiseerd in de Sint Joostkapel. In het seizoen 2015-2016 gaan we op herhaling: de maartviering in 2016 zullen we samen met de Federatie houden in de Sint Joostkapel. Voor deze ene keer zullen we ook onze begintijd aanpassen en naar de ochtend verhuizen. Het thema op 6 maart 2016 zal zijn: Het onzegbare benoemen. We houden u op de hoogte. Paul Prieckaerts
Oecumene, dat zijn wij De aanleiding tot dit schrijven was het bericht over een dominee uit Nijkerk, Edward van der Kaaij. ( Trouw, 2 februari 2015). Hij ontdekte tot zijn verrassing, dat de Bijbelse verhalen over Jezus allegorisch zijn en dat er geen historische Jezus bedoeld wordt. Dat hij dat vindt is op zich niet opmerkelijk, velen zijn hem voorgegaan. Wel werd weer duidelijk op welke manier er binnen allerlei kerkelijke richtingen omgegaan wordt met verschillen in denken en belijden. Dat die verschillen er altijd al geweest zijn en zullen blijven lijkt mij vanzelfsprekend. Dat zij zullen blijven leiden tot discussies en afstemming is een logisch gevolg. Veel erger is, dat zij ook steeds weer aanleiding zijn tot vergroten en versterken van het eigen gelijk. Terwijl de Bijbelse opdracht toch is, er alles aan te doen om samen op te trekken en daarbij ruimte op te brengen voor het geloven van de ander. Ook als dat verder van jouw belevingswereld af ligt. Oecumene behoort tot de Christelijke begrippen. En dat houdt ook een opdracht in. Dit begrip, vertaald 'Heel de wereld', beperkte zich oorspronkelijk voornamelijk tot dat (Griekse) deel van de wereld, wat zich niet onttrok aan hun waarneming. Daardoor kreeg het ook de waardering van een 'hogere beschavingsvorm'. Maar het is een goed werktuig wat kan helpen na te denken over de relatie met de ander of met andere groepen. Nu gaat het hier in principe alleen over het Christendom.
12
Maar ja, er zijn nog wat andere mensen op deze aarde. Die ook hun verhalen hebben en hun diep ervaren persoonlijke beleving van een God of het Goddelijke. Boven dit stukje zou eigenlijk moeten staan ' Mensenkinderen van de wereld, dat zijn wij'. Dat klinkt natuurlijk vaag. Maar het zou kunnen leiden tot een beter bewustzijn, hoezeer wij bij elkaar horen en één gemeenschap zijn. Of misschien wel een variant op de aanhef van een christelijk kinderlied: 'Kinderen uit één Bron, zijn wij allemaal'. Dat beweegt de kant op van: wat je ook gelooft, welke religie ook een belangrijke rol vervult in jouw leven: je hoort erbij. Dat vergt nogal wat ruimte in ons hart. Zie je medemens als bedoeld door de Allerhoogste. Dat heel veel mensen niet (meer) geloven in de traditionele betekenis van Jezus als verlosser wil niet zeggen dat ze er niet bij horen. Dat dominee van der Kaaij vindt dat er geen historische Jezus is geweest, sluit hem niet uit. Dat hij dan niet meer overal welkom is, lijkt logisch: wanneer je toehoorders in een historische Jezus geloven, die Gods Zoon is, krijg je kortsluiting. Maar we mogen niet de weg op van liefdeloosheid. Zo kan Oecumene niet bedoeld zijn. 'Heel de wereld' zou vandaag letterlijk de opdracht moeten betekenen: iedereen! Maar niet allemaal op dezelfde manier. Klaas Goudriaan
13
Universum
14
Financieel jaarverslag OIG 2014 Dit is mijn eerste financieel jaarverslag voor het OIG: ik ben de nieuwe penningmeester, Sandra Damen. Tot halverwege het jaar 2014 heeft Ineke de Groot de administratie bijgehouden en die heeft het geheel in september jl. heel duidelijk en overzichtelijk aan mij overgedragen. Bedankt Ineke! In het onderstaande overzicht kunt u de begroting en de daadwerkelijke uitgaven van 2014 zien. Op 19 februari 2015 is de kascontrolecommissie, bestaande uit Gerard Wolters en Marja Griffioen, bij elkaar geweest en die heeft de exploitatie van 2014 goedgekeurd. Exploitatieoverzicht 2014 Inkomsten Begroot Collectes 1.000,00 Collecte lezing 300,00 Giften Jubileumboekje
700,00
857,57 156,00
Uitgaven Schenking doelen PR-kosten Administratiekosten Zaalhuur Kosten viering
Meditatieavonden
360,00
364,00
Meditatieavonden
360,00
Diversen (lezing) w.o. spreker januari Zaalhuur januari div. kosten januari
300.00
Overige inkomsten
Totaal Saldo
Werkelijk 836,60 252,75
96,00
2.360,00
2.562,92
Begroot 500,00 200,00 75,00 650,00 275,00
Werkelijk 710,00 211,47 81,89 540,00 90,00 535,00
0,00 90,00 38,20 2.360,00
2.296,56
266,36
Ik zal nog het een en ander over dit schema toelichten. Allereerst de inkomsten. De collectes hebben minder opgebracht dan van tevoren was begroot. De giften zijn daarentegen zo´n 150 euro hoger dan begroot. In 2014 werd er nog een heel aantal jubileumboekjes verkocht, dat leverde een bedrag op van ongeveer 150 euro. Het bedrag dat genoemd is bij de overige inkomsten betreft een vergoeding van de ING voor de kosten die het OIG heeft gemaakt bij overgang van de ene penningmeester naar de andere. Dan naar de volgende kolom: de uitgaven. Daar is direct te zien dat de post ‘schenking doelen’ een stuk hoger uitgepakt is dan begroot. Dat komt doordat er pas in 2014 €200 is overgemaakt naar goede doelen van vier vieringen uit 2013. Die vier schenkingen stonden begroot in 2013, maar
15
werden pas betaald in 2014. De kosten voor de vieringen zijn een stuk lager dan begroot. Waarschijnlijk komt dat doordat er maar weinig bonnetjes zijn ingeleverd bij de penningmeester, de bloemen en de koekjes die voor de vieringen zijn gekocht zijn als het ware onzichtbare giften! Voor de meditatieavonden is een groot bedrag overgemaakt, veel hoger dan begroot. Dat heeft ermee te maken dat een deel van de kosten van 2013 in 2014 is betaald. Het is fijn dat 2014 met een positief saldo is afgesloten! Financiële ondersteuning blijft natuurlijk welkom èn noodzakelijk om de activiteiten van het OIG mogelijk te maken. Het OIG blijft afhankelijk van uw giften. We doen daarom een dringende oproep aan u om in 2015 een gift aan het OIG te (blijven) schenken. U kunt uw giften storten op NL57 INGB 0003 5634 53 ten name van Oecumenisch Initiatief Gouda. Daarnaast kunnen giften in de vorm van bijdrage aan de collecte of een bijdrage aan de kosten van de viering gegeven worden. Als u belangstelling heeft, kunt u bij mij een kopie van de jaarrekening 2014 en de begroting 2015 opvragen. Sandra Damen, penningmeester OIG
16
Heeft u onze vernieuwde site al bezocht? Eind 2013 bleek de site van het OIG gehackt. Er stond ineens de meest vreemde informatie op over namaak-horloges en ander nep-merkartikelen. De site was er zo slecht aan toe dat de provider de site afsloot. Het probleem van de oude site was, dat deze in een onderhand verouderd en daardoor slecht beveiligd pakket was gemaakt. In de 2e helft van 2014 hebben we de site helemaal opnieuw opgebouw, in een modern pakket mèt goede beveiliging en in een heel nieuwe, eigentijdse en frisse vormgeving. Ook is er meer informatie op gezet en is het nu ook eenvoudiger om via de site te reageren. Ga vooral eens kijken op deze verjongde site, waar we best trots op zijn, en vertel ons wat u er van vindt en ook wat u nog mist … U kunt ons vinden op:
www.oiggouda.nl Wouter den Ouden Paul Prieckaerts
in de stilte Ik zoek in de stilte mij(n)zelf om daarna, gevonden en geboren, mij(n)zelf te kunnen schenken aan anderen, aan U. Ik zoek in de stilte U en vind U in mijzelf. Hans Stolp
17
Dialoog in de Goudse samenleving Op 23 januari jl. is er op initiatief van Kees Scheijgrond een ontmoetingsavond geweest voor allochtone en autochtone inwoners van Gouda. De aanleiding voor het organiseren van deze avond waren de ontwikkelingen na de verschrikkelijke gebeurtenis in Parijs en de reacties daarop. Maar ook de situatie rond de eventuele komst van een grote moskee deden de noodzaak voelen om de dialoog te versterken tussen moslims en christenen. De Raad van Kerken heeft zich al vele jaren ingezet voor een goede verstandhouding met de moslimgemeenschap. Zo wordt er jaarlijks een Ramadangroet gestuurd en er zijn regelmatig interreligieuze dialoogavonden en verkiezingsdebatten. De Ontmoetingskerk (vroegere Vredeskerk) heeft al heel lang goede contacten met de naburige moskee. Maar tegelijkertijd constateert de Raad van Kerken dat het onderhouden van de dialoog met de moslimgemeenschap moeizamer begint te gaan dan voorheen. Men gaat de haalbaarheid van de suggesties die tijdens de ontmoeting in januari zijn gedaan onderzoeken. Bovendien start er binnenkort een overleg met de stichting “Gouda voor Elkaar”. We hopen van harte dat deze activiteiten een verdere polarisatie in de contacten tussen de verschillende groeperingen doen afnemen. Als OIG willen we hieraan graag onze bijdrage leveren! Annemarie Wolters
Stichting Agnietenconvent 19 april 2015 ‘en de mens speelt met de tijd’ Over de samenhang bij het evolutieproces en de rol daarin van de mens. Over dit thema geeft Ir. Allerd Stikker een lezing in de Agnietenkapel, tijd: 11.30 – 13.00 uur. Zie het persbericht op www.agnietenconvent.nl
18
Meditatiegroep
19
20
