IMPLEMENTASI RADIUS (REMOTE AUTHENTICATION DIAL-IN USER SERVICE) MENGGUNAKAN BACKEND LDAP PADA JARINGAN WIRELESS TUGAS AKHIR

IMPLEMENTASI RADIUS (REMOTE AUTHENTICATION DIAL-IN USER SERVICE) MENGGUNAKAN BACKEND LDAP PADA JARINGAN WIRELESS

TUGAS AKHIR

Sebagai Persyaratan Guna Meraih Gelar Sarjana Strata 1 Teknik Informatika Universitas Muhammadiyah Malang

Oleh : Ufik Hardiyanto 09560025

JURUSAN TEKNIK INFORMATIKA FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MALANG 2013

LEMBAR PERSETUJUAN


Ufik Hardiyanto 09560025


Menyetujui,

Pembimbing I

Pembimbing II

Ir. Lailis Syafa’ah, MT NIP. 108.9009.0189

Setio Basuki, S.T. NIP. 108.0907.0477

ii

LEMBAR PENGESAHAN



Disusun oleh : Ufik Hardiyanto 09560025

Tugas Akhir ini telah diuji dan dinyatakan lulus melalui sidang majelis penguji pada tanggal 25 Juli 2013

Menyetujui,

Penguji I

Penguji II

Diah Risqiwati, ST., MT

Denar Regeta Akbi, S.Kom

Mengetahui, Ketua Jurusan Teknik Informatika

Eko Budi Cahyono, S.Kom, MT NIP. 108.9504.0330

iii

LEMBAR PERNYATAAN

Yang bertanda tangan di bawah ini : NAMA

: UFIK HARDIYANTO

NIM

: 09560025

FAK/JUR.

: TEKNIK/INFORMATIKA

Dengan ini saya menyatakan bahwa Tugas Akhir dengan judul “Implementasi Radius (Remote Authentication Dial In-User Service) Menggunakan Backend Ldap Pada Jaringan Wireless” beserta seluruh isinya adalah karya sendiri dan bukan merupakan karya tulis orang lain, baik sebagian maupun seluruhnya, kecuali dalam bentuk kutipan yang telah disebutkan sumbernya. Demikian surat pernyataan ini saya buat dengan sebenar-benarnya. Apabila kemudian ditemukan adanya pelanggaran terhadap etika keilmuan dalam karya saya ini, atau ada klaim dari pihak lain terhadap keaslian karya saya ini maka saya siap menanggung segala bentuk resiko/sanksi yang berlaku.

Mengetahui

Malang, 25 Agusutus 2013

Dosen Pembimbing

Yang Membuat Pernyataan

Ir. Lailis Syafa’ah, MT NIP. 108.9009.0189

Ufik Hardiyanto NIM. 09560025

iv

LEMBAR MOTTO “dan sungguh, yang kemudian itu lebih baik bagimu, daripada yang permulaan” (Ad-Dhuha : 4) “sesungguhnya bersama kesulitan, ada kemudahan” (Al-Insyirah : 6) Seseorang dengan tujuan yang jelas akan membuat kemajuan walaupun melewati jalan yang sulit.Seseorang yang tanpa tujuan tidak akan membuat kemajuan walaupun ia melewati jalan yang mulus (Thomas Carlyle) Kalau ada yang menghina Anda, anggap saja sebagai pujian bahwa dia berjam-jam memikirkan Anda, sedangkan Anda tidak sedetik pun memikirkan dia (BJ Habibie) Dengan syukur tidak akan muncul benih-benih keputusasaan (Ir. Sudarman, MT)

_always smile can make our life full with love _ Life is not just for have fun but also for heaven ! Pray and Try is The Way

*skripsi bukan untuk dikeluhkan atau dipusingkan, tapi untuk dikerjakan dan diselesaikan *jangan biarkan waktu mengaturmu, tapi kamu yang mengatur waktumu

v

LEMBAR PERSEMBAHAN Assalammu’alaikum wr.wb Puji syukur kehadirat Allah SWT yang telah memberikan limpahan rahmat dan karunia–Nya, serta shalawat dan salam kepada Rasulullah SAW sehingga penulis dapat menyelesaikan Tugas Akhir ini. Dalam menyelesaikan Tugas Akhirini ada banyak pihak yang telah membantu penulis sehingga Tugas Akhir ini dapat terselesaikan dengan baik. Oleh karena itu tak lupa penulis juga mengucapkan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada : 1. Kedua orang tua penulis ayahanda Drs. Usman H.M. Yusuf dan ibunda Elly Hartinigsih serta kakak saya yang paling tercinta Pungky Yusmaningtias yang telah memberikan dukungan serta bantuan baik secara moril maupun materil, yang takkan mampu kubayar sampai kapanpun dan dengan apapun.Terima kasih atas ilmu yang diberikan, kasih sayang, kesabaran, serta dukungan yang tak ada habisnya. 2. Bapak Ir. Sudarman, MT selaku Dekan Fakultas TeknikUniversitas Muhammadiyah Malang. 3. Ibu Ir. Lailis Syafa’ah, MT selaku Dosen Pembimbing I dan Bapak Setio Basuki, S.T selaku Dosen Pembimbing II, Dosen Wali, Dosen Motivator yang telah banyak membantu memberikan pengarahan dan bimbingan selama penulis mengerjakan Tugas Akhir ini. 4. Para dosen FT-UMM khususnya Jurusan Teknik Informatika UMM yang telah banyak memberikan bekal selama masa kuliah di Teknik Informatika UMM. 5. Seluruh staff dan karyawan FT-UMM dan Kantor Jurusan Teknik Informatika UMM yang telah banyak memberi bantuannya sehingga memperlancar penyusunan skripsi ini. 6. Ibu Qadariyah yang telah memberi nasehat kepada saya dan terimakasih kepada Mood Booster yang telah mendampingi saya dari awal hingga saya telah menyelesaikan skripsi ini. 7. Mika, Intan, Eka, Rini, Nina April, Rida, Ruli, Hendry, Maman, Ruri, Lutfi, Nisa, Fauzan, Firman dan semua teman – teman seperjuangan di kelas IT-A’2009 lainnya. Terima kasih telah menjadi orang super yang sudah memberi bantuan, serta pertemanan yang indah selama ini. 8.

Mas Teguh dan Mas Krisna yang telah memberikan referensi-referensi bahan bagi penulisan Tugas Akhir iniserta asisten-asisten Lab IT UMM yang telah bersedia bertukar ilmu pengetahuannya selama kuliah di IT UMM. vi

9.

Semua pihak yang telah membantu dalam penyelesaian Tugas Akhir ini.

Akhir kata kupersembahkan karya berharga ini kepada para pembaca, khususnya para Mahasiswa Teknik Informatika Universitas Muhammadiyah Malang,semoga Tugas Akhir ini bermanfaat dalam mengembangkan wawasan serta ilmu pengetahuan. Wassalammu’alaikum wr.wb

Malang, 25 Agustus 2013

Ufik Hardiyanto NIM : 09560025

vii

KATA PENGANTAR

Dengan memanjatkan puji syukur kehadirat Allah SWT yang telah memberikan limpahan rahmat dan hidayah–Nya, serta shalawat dan salam kepada Rasulullah SAW sehingga penulis dapat menyelesaikan skripsi yang berjudul : “IMPLEMENTASI RADIUS (REMOTE AUTHENTICATION DIAL-IN USER SERVICE) MENGGUNAKAN BACKEND LDAP PADA JARINGAN WIRELESS”

Di dalam tulisan ini disajikan pokok-pokok bahasan yang meliputi solusi keamanan jaringan wireless menggunakan remote authentication dial-in service dengan menggunakan backend ldap. Tingkat sekuritas merupakan point yang menjadi target dalam penulisan Tugas Akhir Ini. Selain sebagai salah satu syarat kelulusan dari Universitas Muhammadiyah Malang, Fakultas Teknik, Jurusan Teknik Informatika, Tugas Akhir ini dimaksudkan untuk penelitian tentang Remote Authentication Dial-In Service sebagai cara aman untuk mengakses jaringan wireless. Lighweight Directory Access Protocol digunakan penulis sebagai tempat penyimpanan data username dan password client. Sehingga tidak semua orang bisa mengakses layanan internet, hanya yang terdaftar saja yang bisa mengakses internet. Selain itu dengan menggunakan Lighweight Directory Access Protocol juga bisa melakukan single sign-on yang memungkinkan user hanya memerlukan satu account saja untuk mengakses layanan lainnya yang telah terintegrasi dengan LDAP. Peneliti menyadari sepenuhnnya bahwa dalam penulisan Tugas Akhir ini masih banyak kekurangan dan keterbatasan. Oleh karena itu peneliti mengharapkan saran yang membangun agar tulisan ini bermanfaat bagi perkembangan ilmu pengetahuan kedepan.

Malang, 25 Agustus 2013

Penulis

viii

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL ....................................................................................................................

i

LEMBAR PERSETUJUAN ...............................................................................................

ii

LEMBAR PENGESAHAN ................................................................................................

iii

LEMBAR PERNYATAAN ................................................................................................

iv

ABSTRAK ..........................................................................................................................

v

ABSTRACT ........................................................................................................................

vi

LEMBAR MOTTO ............................................................................................................. vii LEMBAR PERSEMBAHAN ............................................................................................. viii KATA PENGANTAR ........................................................................................................

x

DAFTAR ISI.......................................................................................................................

xi

DAFTAR GAMBAR .......................................................................................................... xiv DAFTAR TABEL ............................................................................................................... xvii BAB I PENDAHULUAN ...................................................................................................

1

1.1

Latar Belakang ............................................................................................ ........

1

1.2

Rumusan Masalah ....................................................................................... ........

2

1.3

Batasan Masalah .......................................................................................... ........

2

1.4

Tujuan Penelitian Dan Manfaat ........................................................................ .........

3

1.5

Metodologi Penelitian ................................................................................. ........

3

1.6

Sistematika Penulisan.................................................................................. ........

4

BAB II LANDASAN TEORI .............................................................................................

5

2.1

Jaringan Komputer ...................................................................................... ........

5

2.2

Jenis Jaringan .............................................................................................. ........

5

2.2.1. Pengenalan LAN .........................................................................................

5

2.2.2. Pengenalan MAN ........................................................................................

6

2.2.3. Pengenalan WAN ........................................................................................

6

Topologi Jaringan ........................................................................................ ........

7

2.3.1. Topologi Jaringan Mesh ..............................................................................

7

2.3.2. Topologi Jaringan Bus ................................................................................

7

2.3.3. Topologi Jaringan Star ................................................................................

8

2.3.4. Topologi Jaringan Tree (Pohon) ................................................................

8

2.3.5. Topologi Jaringan Ring (Cincin).................................................................

8

Server ...................................................................................................................

9

2.3

2.4

ix

2.5

Router ...................................................................................................................

9

2.6

Wireless LAN .............................................................................................. ........ 10 2.6.1 Cara Kerja Wireless Lan ............................................................................. 10 2.6.2 Teknologi Pengamanan Jaringan Wireless LAN ........................................ 11

2.7

Radius ................................................................................................................... 13 2.6.1 Prinsip Kerja Radius.................................................................................... 13

2.8

FreeRadius ................................................................................................... ........ 13

2.9

OpenFire ...................................................................................................... ........ 15

2.10

Captive Portal .............................................................................................. ........ 15

2.11

Chillispot ..................................................................................................... ........ 16

2.12

PHP (PHP Hypertext Preprocessor)................................................................. .......... 17

2.13

NAT (Network Address Translation) .......................................................... .......

18

2.14

LDAP (Lightweight Directory Access Protokol) ........................................ .......

18

2.14.1 Gambaran Umum LDAP ........................................................................... 20 2.14.2 Komponen LDAP ...................................................................................... 22 2.14.3 Karakteristik LDAP ................................................................................... 22 2.14.4 Protokol LDAP .......................................................................................... 23 2.14.5 Cara Kerja LDAP ...................................................................................... 25 2.15

OpenLDAP .................................................................................................. ........... 26

BAB III ANALISA DAN PERANCANGAN SISTEM ..................................................... 27 3.1

Analisis Kebutuhan Sistem ............................................................................... .......... 27 3.1.1 Kebutuhan Perangkat Keras ........................................................................ 27 3.1.2 Kebutuhan Perangkat Lunak ....................................................................... 30

3.2

Desain dan Perancangan Arsitektur Sistem .................................................... .........

31

3.3

Pengalamatan Internet Protokol (IP)................................................................ ........

32

3.4

Perancangan Sistem..................................................................................... .......

33

3.4.1 Instalasi OpenLDAP .................................................................................... 33 3.4.2 Integrasi Samba LDAP ................................................................................ 35 3.4.3 Integrasi LDAP ke Sistem Linux ................................................................. 39 3.4.4 Integrasi FreeRadius OpenLDAP ................................................................ 41 3.4.5 Instalasi Dan Konfigurasi Chillispot ........................................................... 43 3.4.6 Instalasi Dan Konfigurasi OpenFire ............................................................ 44 3.4.7 Konfigurasi Lynksys .................................................................................... 49

x

BAB IV IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN ................................................................ 50 4.1.

Implementasi Konfigurasi ................................................................................. .........

50

4.1.1 Implementasi Konfigurasi Laptop Server .................................................... 50 4.1.2 Implementasi Konfigurasi Ldap Account Manager .................................... 51 4.1.2.1 Proses Penambahan Akun User....................................................... 55 4.2.

Pengujian ..................................................................................................... ........... 58 4.2.1 Flowchart Pengujian .................................................................................... 58 4.2.1.1 Flowchart Pengujian Autentifikasi .................................................. 58 4.2.1.2 Flowchart Pengujian SSO ............................................................... 59 4.2.2 Pengujian Autentifikasi ............................................................................... 60 4.2.3 Pengujian Multiple User .............................................................................. 62 4.2.4 Pengujian Single Sign-On (SSO)................................................................. 63 4.2.5 Pengujian Keamanan Data ........................................................................... 65 4.2.5.1 Protokol TCP ................................................................................... 65 4.2.5.2 Protokol HTTP ................................................................................ 66 4.2.5.3 Protokol SSL (Secure Socket Layer) .............................................. 67 4.2.5 Pengujian Keamanan Data Antar Client ...................................................... 69

BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ............................................................................. 72 5.1. Kesimpulan ......................................................................................................... ........ 72 5.2. Saran

................................................................................................................... 72

DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................ ........ 73

xi

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1

: LAN ............................................................................................... .........

6

Gambar 2.2

: MAN .............................................................................................. .........

6

Gambar 2.3

: WAN.............................................................................................. .........

7

Gambar 2.4

: Autentikasi antara NAS dengan Server RADIUS ......................... ........ 14

Gambar 2.5

: Arsitektur Jaringan ChilliSpot ....................................................... ........ 17

Gambar 2.6

: LDAP Hierarchy ............................................................................ ........ 19

Gambar 2.7

: Proses Percakapan dalam LDAP ................................................... ........ 24

Gambar 2.8

: Koneksi Client ke Dua Server LDAP ............................................ ........ 26

Gambar 3.1

: Arsitektur Sistem ........................................................................... ........ 31

Gambar 3.2

: Konfigurasi slapd.conf................................................................... ........ 33

Gambar 3.3

: OpenLDAP slapd Restrat .............................................................. ........ 34

Gambar 3.4

: Konfigurasi ldapumm.ldif ............................................................. ........ 34

Gambar 3.5

: Konfigurasi Samba ........................................................................ ........ 35

Gambar 3.6

: Samba Restart ................................................................................ ........ 36

Gambar 3.7

: Password Ldap Pada Samba .......................................................... ........ 36

Gambar 3.8

: SID untuk Domain Data Center..................................................... ........ 37

Gambar 3.9

: Konfigurasi smbldap_bind.conf .................................................... ........ 38

Gambar 3.10 : Mengisi Ldap Direktori ................................................................. ........ 38 Gambar 3.11 : Informasi Direktori ........................................................................ ........ 39 Gambar 3.12 : Konfigurasi ldap.conf .................................................................... ........ 40 Gambar 3.13 : Profile Autentikasi Ldap ................................................................ ........ 41 Gambar 3.14 : Penambahan Schema Freeradius ................................................... ........ 42 Gambar 3.15 : Setting Modules Ldap pada FreeRadius ........................................ ........ 42 Gambar 3.16 : Freeradius Restart .......................................................................... ........ 43 Gambar 3.17 : Konfigurasi Chilli.conf .................................................................. ........ 44 Gambar 3.18 : Konfigurasi hotspotlogin.conf ....................................................... ........ 44 Gambar 3.19 : Download Installer ........................................................................ ........ 45 Gambar 3.20 : Instal Openjdk................................................................................ ........ 45 Gambar 3.21 : Pilihan Bahasa Openfire ................................................................ ........ 46 Gambar 3.22 : Database Yang Digunakan ............................................................ ........ 46 Gambar 3.23 : Database Setting ............................................................................ ........ 46 Gambar 3.24 : Connection Setting ........................................................................ ........ 47 xii

Gambar 3.25 : User Mapping ................................................................................ ........ 47 Gambar 3.26 : Group Mapping.............................................................................. ........ 48 Gambar 3.27 : Administrator Account .................................................................. ........ 48 Gambar 3.28 : Installasi Selesai ............................................................................ ........ 48 Gambar 4.1

: Penambahan Schema Freeradius ................................................... ........ 50

Gambar 4.2

: Modules Ldap FreeRadius ............................................................. ........ 51

Gambar 4.3

: Download LAM ............................................................................. ........ 51

Gambar 4.4

: LAM Login .................................................................................... ........ 52

Gambar 4.5

: Edit Server Profile ......................................................................... ........ 52

Gambar 4.6

: Login Konfigurasi Server Profile .................................................. ........ 53

Gambar 4.7

: Server Settings ............................................................................... ........ 53

Gambar 4.8

: Security Settings ............................................................................ ........ 53

Gambar 4.9

: Setting Account Types................................................................... ........ 54

Gambar 4.10 : LAM Module Setting..................................................................... ........ 55 Gambar 4.11 : Halaman Admin Login .................................................................. ........ 56 Gambar 4.12 : Form Biodata User......................................................................... ........ 56 Gambar 4.13 : Form Unix User ............................................................................. ........ 57 Gambar 4.14 : Setting Password User ................................................................... ........ 57 Gambar 4.15 : Penambahan Akun Sukses ............................................................. ........ 58 Gambar 4.15 : Penambahan Akun Sukses ............................................................. ........ 58 Gambar 4.15 : Penambahan Akun Sukses ............................................................. ........ 58 Gambar 4.16 : Flowchart Autentifikasi ................................................................. ........ 58 Gambar 4.17 : Flowchart SSO ............................................................................... ........ 59 Gambar 4.18 : Koneksi ke server .......................................................................... ........ 60 Gambar 4.19 : IP address client dari Chillispot ..................................................... ........ 60 Gambar 4.20 : Web Portal ..................................................................................... ........ 61 Gambar 4.21 : Login Sukses.................................................................................. ........ 61 Gambar 4.22 : Pesan Gagal Login ......................................................................... ........ 62 Gambar 4.23 : Halaman Login Client ................................................................... ........ 62 Gambar 4.24 : Pesan Error Doble User ................................................................. ........ 63 Gambar 4.25 : Login Pidgin Menggunakan Account Hotspot .............................. ......... 63 Gambar 4.26 : Login Berhasil ............................................................................... ........ 63 Gambar 4.27 : Chat Antar User ............................................................................. ........ 64 Gambar 4.28 : Login Gagal ................................................................................... ........ 64 xiii

Gambar 4.29 : Protokol TCP ................................................................................. ........ 65 Gambar 4.30 : Hasil Capture TCP ......................................................................... ........ 66 Gambar 4.31 : Protokol HTTP .............................................................................. ........ 67 Gambar 4.32 : Hasil Capture HTTP ...................................................................... ........ 67 Gambar 4.33 : Protokol SSL.................................................................................. ........ 68 Gambar 4.34 : Hasil Capture SSL ......................................................................... ........ 68 Gambar 4.35 : Client 1 Menangkap Paket Data Client 2 ...................................... ........ 69 Gambar 4.36 : Client 1 Menganalisa Paket Data Client 2 ..................................... ........ 70 Gambar 4.37 : Client 2 Menangkap Paket Data Client 1 ...................................... ........ 70 Gambar 4.38 : Client 2 Menganalisa Paket Data Client 1 ..................................... ........ 71

xiv

DAFTAR TABEL

Tabel 3.1

: Spesifikasi Laptop Server .............................................................. ........ 28

Tabel 3.2

: Spesifikasi Laptop Client 1............................................................ ........ 28

Tabel 3.3


Tabel 3.4


Tabel 3.5

: Spesifikasi Modem ........................................................................ ........ 29

Tabel 3.6

: Spesifikasi Wireless Router ........................................................... ........ 29

Tabel 3.7

: IP address pada radius server......................................................... ........ 32

Tabel 3.8

: IP address pada client .................................................................... ........ 33

xv

DAFTAR PUSTAKA

[1]

Anonymous, Chillispot Forum, http://www.chillispot.org/forum/, Diakses pada tanggal 25 Mei 2013.

[2]

Arkills B, LDAP Directories Explained : An Introduction and Analysis,O'Relly & Associates, Inc. 21 Februari 2003.

[3]

Djunawidjaja J, Integrasi User Account dengan LDAP, Infolinux, September 2005.

[4]

Gaptek.info, Topologi Jaringan Komputer, http://www.gaptek.info/topologi-jaringankomputer . Diakses pada tanggal 25 Mei 2013

[5]

Handriyanto DF, Kajian Penggunaan Mikrotik Router Os Sebagai Router Pada Jaringan Komputer, 2009.

[6]

Jaringankomputer.comyr.com, Pengertian Wireless Lan Dan Cara Kerja Wireless Lan http://jaringankomputer.comyr.com/pengertian-wireless-lan-dan-cara-kerja-wirelesslan. Diakses pada tanggal 25 Mei 2013

[7]

Jatnika D, Layanan Sistem Direktori Dengan Menggunakan LDAP (Lightweight Directory Access Protocol), Bandung: Institut Teknologi Bandung, 2004.

[8]

Laisal F, Wireless Hacking, Info Komputer, 2007.

[9]

Pakpahan N, Rochim Adian Fatchur, Isnanto Rizal, Implementasi Aplikasi Chating Menggunakan Server Jabber, Semarang : Universitas Diponegoro.

[10]

Rudy, Riechie, Gunadi O, Integrasi Aplikasi Menggunakan Single Sign On Berbasiskan Lighweight Directory Access Protocol Dalam Portal Binus@access, 2009.

[11]

Stiawan D, Rini DP, Analisis Perbandingan Sistem Keamanan Wep/Wpa/Radius Pada Jaringan Publik Wireless Hotspot, 2009.

[12]

Setiawan MA, Febyatmoko G, Sistem Autentikasi, Otorisasi, Dan Pelaporan Koneksi User Pada Jaringan Wireless Menggunakan Chillispot Dan Server Radius, 17 juni 2006.

[13]

Tenggono A, Desain Implementasi User Atuhentication Untuk Fasilitas Hotspot Stmik Palcomtech, September 2011.

[14]

Wikipedia.org, FreeRadius, http://en.wikipedia.org/wiki/FreeRADIUS. Diakses pada tanggal 25 Mei 2013.

[15]

Wikipedia.org, Jaringan Komputer, https://id.wikipedia.org/wiki/Jaringan_komputer. Diakses pada tanggal 25 Mei 2013.

xvi

[16]

Yudianto JN, Jaringan Komputer Dan Pengertiannya, IlmuKomputer, 2007.

[17]

Zainal Arifin, Sistem Pengamanan Jaringan Wireless Lan Berbasis Protokol 802.1x Dan Sertifikat, Andi Publiher, 9 Januari 2009.

xvii

IMPLEMENTASI RADIUS (REMOTE AUTHENTICATION DIAL-IN USER SERVICE) MENGGUNAKAN BACKEND LDAP PADA JARINGAN WIRELESS TUGAS AKHIR

Recommend Documents