+HWQHROLEHUDOHEHOHLGYDQ%ULQNKRUVW HQGHRQWZLNNHOLQJVODQGHQ 'H]HWHNVWYRUPWKHWLQOHLGHQGHDUWLNHOYRRUKHW7ULEXQDDOWHJHQ(=GDWRSDSULOLQ 1LHXZVSRRUW'HQ+DDJZRUGWJHKRXGHQ ,QKRXG Het neoliberale econom ische beleid ( 1) Gevolgen ( 2) - Arm oede en ongelij kheid ( 3) - Nat uur en m ilieu ( 4) - Om gekeerde ont wikkelingshulp ( 4) - Polit iek ( 5) Het kan anders ( 6) Bij lage: Om gek eerde ont wikkelingshulp ( 7) Het econom isch beleid van m inist er Brinkhorst is een neoliberaal beleid. Het m aakt deel uit van het algem ene Nederlandse r egeringsbeleid dat op allerlei front en, in Nederland en int ernat ionaal, m aat regelen neem t en beleid uit zet om het neoliberale gedacht egoed om t e zet t en in prakt ij k. Zij n int ernat ionale beleid legt st er k de nadruk op de bevordering van de neoliberale vor m en van inricht ing van de wereldeconom ie. Dat zien wij ook in het door Brinkhorst en de ander e Nederlandse m inist er s gest eunde beleid van int ernat ionale organen als het I MF, de Wer eldbank, en de Wer eldhandelsorganisat ie WTO. Maar dat beleid faalt . Het biedt niet de noodzakelij ke ant woorden op de vragen v oort kom end uit de v oort dur ende groot schalige arm oede en ongelij kheid, de zich snel verdiepende m ilieucrisis, het gr oeiend dem ocrat isch t ekort , en de snel t oegenom en en w er eldwij de sociale spanningen. I nt egendeel, dat beleid verergert de pr oblem en. Op allerlei fora worden v oorst ellen gedaan voor een ander ont wikkelingsbeleid. Er is een dringende noodzaak t ot fundam ent ele beleidswij zigingen om ernst iger t e voor kom en. +HWQHROLEHUDOHHFRQRPLVFKHEHOHLG Door de Nederlandse regering wordt al sinds j aar en dag onder st euning gegeven aan het beleid van het I MF en de Wereldbank. Dat beleid heeft zich vanaf m idden j ar en zev ent ig gem anifest eerd in een specifieke react ie op de t oen ont st ane st ruct urele pr oblem en waarm ede veel ont wikkelingslanden werden geconfront eerd. Het m eest in het oog springende pr obleem w as dat van de grot e schuldenlast opgelopen in de j ar en zest ig en zevent ig. De r ecept uur die m et nam e in de j ar en t acht ig aan die landen werd opgelegd best ond uit een pakk et aan m aat regelen bek end onder de benam ing " st ruct urele aanpassingsprogram m a" - SAP. En de elem ent en van die recept uur zien wij ook t erug in de Nederlandse ont wikkelingshulp. Zo m oest en die landen een r est rict ief begrot ingsbeleid door voer en. Dat leidde t ot verr egaande bezuinigingen op allerlei program m a’s waar onder die voor de m eest e inwoners essent iële t er r einen als gezondheidszorg, onderwij s, huisvest ing en landbouw. Ook w erden landen ver plicht hun nat ionale econom ieën open t e gooien. Enerzij ds m oest en zij de nadruk leggen op v ergr ot ing van de export en, het zogenoem de concept van " export geleide ont w ikkeling" . Anderzij ds m oest en allerlei beperk ende regelingen ( als invoert ariev en en invoerquot a's) worden opgehev en, " vrij e invoer " w er d het devies. Deze com binat ie van m aat sregelen zou dan in de neoliberale opvat t ing leiden t ot een m axim ale deelnam e aan de w er eldhandel. Daarnaast m oest en deze landen kom en t ot een t erugdringing van de rol van de ov erheden. Dat bet ek ende in de prakt ij k, zeker in com binat ie m et de eerder genoem de en drast ische bezuinigingen, dat v eel overheidsdienst en st erk w erden ingekr om pen of
zelfs opgehev en, en dat allerlei publieke bedrij ven m oest en w orden geprivat iseerd. Daar kwam bij dat in deze neoliberale opvat t ing de econom ische ont wikkeling het best e t ot st and gebracht zou kunnen worden door het privat e bedrij fsleven, m et daarbij een vooraanst aande r ol van het int ernat ionale bedrij fsleven. Uit eraard bet ek ende dit dat veel ont wikkelingslanden ook het k apit aalsverk eer m oest en liberaliseren, inclusief de v rij heid van het naar het w est en t erugploegen van gem aakt e winst en. Een ander k enm erk van het neoliberale ont wikkelingsbeleid is dat van eenzij dige nadruk op econom ische groei: " groeigeleide ont wikkeling" . Gr oei wordt daarbij opgevat als een st ij ging van het brut o binnenlands product - BBP zoals dat begrip in de econom ische wet enschap m eest al wordt gehant eerd. De v eronderst elling daarbij is dan dat groei van dit BBP groei in welvaart en w elzij n im pliceert . Nu is daar een en ander op aan t e m er ken. Zo worden in deze indicat or allerlei kost en gem aakt v oor die gr oei niet m eeger ek end. Denk aan bij voorbeeld de m ilieukost en, of die van allerlei sociale kost en als de verslecht ering van de gezondheid als gev olg van bezuinigingen. Om gekeerd wordt van alles m eeger ek end waarbij m en zich m oet afvragen in hoev er r e dat nu echt gr oei van de w elvaart bet ekent . Bij voorbeeld de onst uim ige groei van de financiële sect or en waar als m en er goed naar kij kt niet s t ot st and wordt gebr acht dat w er kelij k waardevol is. En nog belangrij ker m isschien is het pr obleem van de inkom ensongelij kheid: m en kan groei van het gem iddeld inkom en hebben en t egelij kert ij d groei van het aant al arm en dat niet ( m eer) zij n best aan zek er kan st ellen. Deze opvat t ing van econom ische gr oei gaat er ook van uit dat groei in principe oneindig is, er is geen aandacht v oor zoiet s als " gr enzen aan de groei" . En t ot slot , er w ordt daarbij ook nauwelij ks get wij feld aan de posit ieve bij drage van deze econom ische groei aan welvaart en welzij n. De gedacht egang van afnem ende m eer opbr engst ( groei van het BBP leidt naar verhouding st eeds m inder t ot groei van welzij n) kom t in het neoliberale vert oog niet voor . Laat st aan dat er oog is v oor de m ogelij kheid dat econom ische gr oei kan leiden t ot verm indering van welzij n. Een m eest al niet gefor m uleerd onderdeel van het neoliberale beleid bet r eft de bevordering van een bepaalde levensst ij l. Die kan gek enschet st w orden als een m anier van leven waarbij het individuele belang en de individuele consum pt ie st erk v oorop st aan. I n Nederland wor dt dit verschij nsel wel eens aangeduid m et t er m en als consum pt iem aat schappij en funshoppen. Het is een st ij l waarbij m ensen zich om geven door allerlei " m oderne" art ikelen en geneugt es waarvan m en zich m oet afv ragen in hoev er r e die nu echt een bet er w elzij n bet ekenen. Uit eraard is zo'n best aan alleen m aar voorbehouden aan diegenen die over voldoende geldelij ke m iddelen beschikken, m eest al krij gt de grot e m eerder heid van de bevolking geen t oegang t ot die nieuwe levensv ervulling. Maar iedereen w ordt wel door die levensst ij l beïnvloed om dat het de ont wikkeling van nieuwe aspirat ies bevordert , ook bij de arm en. En die m odernit eit st elt ook st eeds nieuwer e eisen aan het m aat schappelij k best aan. Zonder bij voorbeeld de beschikking over bepaalde com m unicat iem iddelen kan m en niet goed m eer funct ioneren. Daarm ee v erschuift ook de inhoud van het begr ip arm oede. Arm oede im m er s is in zij n essent ie het op een bepaald m om ent niet kunnen v oldoen aan w ezenlij ke eisen van best aan. Dit bet ek ent onder m eer dat m en arm er kan w orden ondank s dat het inkom en het zelfde blij ft . *HYROJHQ Op een aant al t er reinen van w elvaart en w elzij n is na de Tw eede Wer eldoorlog in de m eest e ont wikkelingslanden het best aan v erbet erd. Dat geldt m et nam e levensom st andigheden als gezondheid en onderwij s. Voor een deel hebben deze verbet eringen zich voor t gezet , ook t ij dens de periode van neoliberale overheer sing. Maar in veel opzicht en heeft dat beleid t ot negat ieve r esult at en geleid. Die laat st e zij n al langer bek end m aar geven in Nederland nog nauwelij ks aanleiding om het econom isch beleid t en principale t er discussie t e st ellen. $UPRHGHHQRQJHOLMNKHLG Al in de eerst e helft van de j ar en t acht ig waarschuwde UNI CEF v oor de gevolgen van de SAP's. Deze VN organisat ie werd in st eeds m eer gebieden geconfront eerd m et v erarm ing,
en zelfs m et st ij ging van de kinderst er ft e. Zij pleit t e dan ook v oor w at genoem d w erd st ruct ural adj ust m ent w it h a hum an face. Het VN Ont wikkelingsprogram m a UNDP kwam al in 1990 in haar Hum an Dev elopm ent Report - HDR m et de const at ering dat vanaf de j aren t acht ig er een br euk was gek om en in de gem iddelde inkom ensst ij ging van de ont wikkelingslanden. De daarop v olgende HDR bracht en vergelij kbare infor m at ie inclusief die van de st er k t oegenom en inkom ensongelij kheid welke op w ereldniveau in vergelij king m et 1960 m eer dan ver dubbeld is. Dat is een v an de m eest in het oog springende gevolgen van het heer sende beleid: wereldwij d zij n de inkom ensongelij kheden t oegenom en, binnen landen en int ernat ionaal. Tegelij kert ij d ver keert nog st eeds bij na de helft van de w er eldbevolking in grot e inkom ensarm oede. Ondanks alle m ogelij ke relat iveringen zullen m aar w einigen bet wist en dat m ensen van US $ 2 per dag niet m enswaardig kunnen best aan. En dat is de m aat st af die veel gehant eerd w ordt om de gr ens van " absolut e arm oede" aan t e geven. Het gaat daarbij dus om een inkom en van m inder dan 2 dollar per persoon per dag, ofw el $ 730 per j aar. Voor alle duidelij kheid, het gaat om een m aat st af m et gelij ke k oopk racht . Het UNDP zegt in het HDR 2003: " Living on $ 1 a day does not m ean being able t o afford what $ 1 would buy when conver t ed int o local currency, but t he equivalent of w hat $ 1 would buy in t he Unit ed St at es: a newspaper, a local bus ride, a bag of rice" Wij m oet en ons dus prober en v oor t e st ellen hoe in de Verenigde St at en t e lev en van $ 2 per persoon per dag. Het UNDP gaat uit van de volgende aant allen: ruim 2,8 m ilj ard m ensen m oet en het doen m et een inkom en onder US $ 2 per dag. Daarvan hebben ruim 1,2 m ilj ard m ensen een inkom en m inder dan $ 1 per dag. Het gaat hierbij niet om bij voorbeeld de 43 m ilj oen volwassen inwoners van de Ver enigde St at en die onverzekerd zij n t egen ziekt ekost en; en ev enm in om de naar schat t ing 250.000 Nederlandse huishoudens die hier onder het in Nederland gehant eerde best aansm inim um leven. Overigens, de ar m oede in de t wee laat st genoem de landen is eveneens v olst rekt onaanvaardbaar , en m ag geen onderw erp van r elat ivering zij n. Arm oede uit zich in ont wikkelingslanden in onder m eer gr oot schalige honger en in hoge kinderst erft e. Een begin 2005 verschenen bericht van UNI CEF zegt dat de helft van de kinderen in de ont wikkelingslanden niet beschikt ov er de basisvoorzieningen nodig om t e kunnen ov erlev en en zich t e ont wikkelen. " One out of six children is sev er ely hungry; one in seven has no healt h care at all; one in five has no safe wat er and one in t hree has no t oilet or sanit at ion facilit ies at hom e. Ov er 640 m illion children live in dwellings wit h m ud floors or ext r em e ov er cr owding; and over 300 m illion children have no TV, radio, t elephone or newspaper . Over 120 m illion children ar e shut out of prim ary schools, t he m aj orit y of t hem girls. 180 m illion children wor k in t he wor st form s of child labour; 1.2 m illion children are t rafficked each y ear; 2 m illion children, m ost ly girls, ar e exploit ed in t he sex indust ry." " Dat is niet uit t e leggen" zegt Monique van de Ven in haar UNI CEF spot j e. I nderdaad, want kij kend naar de pr oduct ie- en dist ribut iem ogelij kheden van dit m om ent is er geen enkele reden t e bedenk en ( behalve gebr ek aan polit ieke wil) dat nog st eeds m ilj oenen kinderen niet worden ingeënt , dat nog st eeds v elen st erv en van honger , dat nog st eeds en op gr ot e schaal kinderarbeid plaat svindt . Tr ouwens, het succes van het neoliberale recept blij kt ook elders niet t e werk en. I n de landen van het voorm alige Sovj et blok is de inkom ensarm oede sinds 1990 st erk gest egen. Gelij k gebleven dan w el gest egen inkom ensarm oede gek oppeld aan de eerder genoem de en gest egen eisen van m aat schappelij k best aan leidt onverm ij delij k t ot de conclusie dat wereldwij d de arm oede er varing is t oegenom en. Veel boer en en boerinnen, am bacht slieden en visser s w erden en worden t ot de bedelst af gebracht om dat zij veel t e kw et sbaar w orden v oor de int ernat ionale concurr ent ie. St eeds m eer m ensk racht , gr ond en andere pr oduct iem iddelen worden niet m eer voor de eigen binnenlandse behoeft ebev rediging ingezet m aar voor de export . Op v elerlei gebieden werd de concur rent ie t ussen pr oducent en van export product en enor m v erhevigd m et som s desast reuze consequent ies voor de wereldm arkt prij zen, zie het v oorbeeld van de koffie. St eeds m eer van de in de j ar en t acht ig en negent ig m et veel ophef t ot st and gebracht e v rij handelszones in landen als Mexico en Cent raal Am erika w orden nu
ingekrom pen vanwege de st er k t oegenom en concurr ent ie m et v ergelij kbare zones in Aziat ische landen; waar kunnen die Mexicanen, Nicaraguanen en ander en nog w erk vinden? Deze vorm van concur r ent ie is een t ypisch v oorbeeld van de neoliberale m anier van het vullen van gat en m et gat en. 1DWXXUHQPLOLHX Naast de ar m en zij n nat uur en m ilieu de grot e slacht offer s van dit ook door Brinkhorst bevorderde " ont wikkelingsbeleid" . Ten eerst e w orden v ele gebieden in ont wikkelingslanden get eist erd door v erslecht ering van het m ilieu onder m eer als gev olg van het gr oot schalige gebruik van insect iciden en van uit st oot van afval. Daarnaast legt de w er eldwij d m aar v ooral in landen als Nederland st er k gegr oeide consum pt ie van ( m at eriele) goeder en een veel t e gr ot e belast ing op de best aande biologische capacit eit van de aarde. Die ov erbelast ing bedraagt op w ereldniveau volgens het Living Planet Report 2004 van het Wer eldnat uurfonds nu al zo’n t wint ig procent . De ecologische voerafdruk van de gem iddelde Nederlander is m om ent eel het dubbele van wat gezien die capacit eit zou zij n t oegest aan. Met hoeft zich m aar eens t e verdiepen in de explosief gest egen groot schalige verbouw van soj a in Brazilië ( Nederland is na China de gr oot st e im port eur van soj a) om t e zien waart oe zo'n ex port - en gr oeigeleide ont wikkelingsst rat egie k an leiden: verdringing van de v olkslandbouw, voort gaande ont bossing, en vergift iging van het leefm ilieu van inheem se v olker en. En dan hebben wij het nog niet ov er de gevolgen van deze " groei" voor m ilieufact or en als de lucht kwalit eit en de gem iddelde t em perat uur op aarde. Eens t e m eer blij kt dat ook het algem ene in eigen Nederlands huis gev oerde econom ische beleid verr egaande en w er eldwij de gevolgen heeft voor nat uur en m ilieu. Econom ische groei wordt zo de vij and van groei van welvaart en w elzij n. En het zij n m et nam e de arm en die het m eest kwet sbaar zij n voor deze degradat ie van de leefom geving. 2PJHNHHUGHRQWZLNNHOLQJVKXOS Men kan gerust st ellen dat vanaf de j ar en t acht ig niet het Noorden is dat het Zuiden helpt , m aar om gek eerd. Het Handbook of St at ist ics van de VN Wer eldhandelsconfer ent ie UNCTAD bevat hier ov er veel gegev ens, zie bij lage. De schuldenlast van de ont wikkelingslanden, alibi van het neoliberale beleid, werd niet opgelost , int egendeel, zij is sinds 1980 m eer dan verdrievoudigd. En dat ondanks dat het t ot aal aan debt ser vice ( rent e- en t erugbet alingen) al sinds j aren het t ot aal aan binnengekom en leningen m eer dan com penseert . Al die sindsdien van int ernat ionale organisat ies, over heden en privat e ondernem ingen geleende gelden zij n in feit e leningen uit eigen zak. Een vergelij kbaar verschij nsel geldt de buit enlandse part iculiere invest eringen in ont wikkelingslanden, ook zo'n neoliberale " m ot or " van ont wikkeling: Die zij n sinds 1980 ruim schoot s gecom penseerd door de uit de ont wikkelingslanden t eruggeploegde winst en. En dan t e bedenk en dat die " invest eringen" dikwij ls ov ernam es zij n van o.a. geprivat iseerde bedrij ven. Van nog gr ot ere bet ek enis zij n de v erliezen van de ont wikkelingslanden als gevolg van de verander ende v erhouding t ussen de prij zen van invoer en die van uit voer. Die ruilvoet is sinds 1980 ver slecht erd. Dat bet ek ent dat in t er m en van m ens- en nat uurwaarden die landen st eeds m eer m oet en ov erdragen om de im port en t e kunnen financieren. I n geld uit gedrukt bet ek ent dat verliezen van enkele duizenden m ilj arden US dollars. Tot slot , het Noorden laat zich door het Zuiden ook " helpen" doordat een st eeds grot er deel van de biologische capacit eit in de ont wikkelingslanden en de w ereld als geheel wordt aangew end v oor de behoeft ebev redigingen in het Noorden. I n het v oorgaande is al gewezen op het ov ergebruik van die capacit eit en de v eel t e hoge voet afdruk in landen als Nederland. Het zou een int er essant e ex er cit ie kunnen zij n om de om vang van deze en ander e ecologische verliezen uit t e druk ken in geldsbedragen. I n feit e hebben de ont w ikkelingslanden de ont v angen ont wikkelingshulp, hoe br eed ook gedefinieerd ( dus inclusief part iculiere invest eringen en leningen) zelf en m eer voudig gefinancierd. Zelfs kan gest eld worden dat de st erk e econom ische gr oei van landen als Nederland in de j aren negent ig m ede m ogelij k is gem aakt door deze om gek eerde ont wikkelingshulp. Nat uurlij k, er zij n enkele ont wikkelingslanden die op allerlei gebieden
een verst er king van hun int ernat ionale posit ie op bij voorbeeld de w er eldm arkt lat en zien. Denk m aar eens aan landen als China, I ndia, Taiwan, Zuid- Korea en Maleisië. Maar opvallend genoeg zij n dat allem aal landen die zich m et " st erk e" ov erheden t e weer hebben gest eld t egen de druk om hun econom ieën volledig t e liberaliseren. Hoe dan ook , m en kan m oeilij k volhouden dat die neoliberale aanpak nu werk elij k geleid heeft t ot om k ering van de processen van voort gaande deprivat ie. Successt ories hebben m eer t e m aken m et st er ke over heden dan m et liberalisering. 3ROLWLHN Een ander gebied van gev olgen van het neoliberale beleid bet reft de polit iek. Want dit beleid heeft onm iskenbare gev olgen voor de beschikking over en aanw ending van m acht . Er vindt een gr oeiende concent rat ie plaat s van de v erm ogens en om zet t en in st eeds m inder t ransnat ionale ondernem ingen. Hun relat ieve m acht sposit ie wor dt verst erkt door de eerder e genoem de processen van t erugt r edende overheid en privat isering. Want daardoor worden st eeds m eer pot ent iële beleidsgebieden ont t r okk en aan de m acht suit oefening van de overheden. Nu wordt ook door Brinkhorst m et ov ert uiging gepleit voor good gover nance en dem ocrat isering. Maar als t egelij kert ij d de invloedsfeer van de ov erheden wordt t eruggedr ongen, verschuift de m acht sbalans onm iskenbaar t en gunst e van de t ransnat ionals. Alom wordt gepleit voor m aat schappelij k verant woord ondernem en, en ook het groot bedrij fsleven uit zich regelm at ig in die zin, bij voorbeeld op het World Econom ic For um in Davos. Maar t en eerst e, afsprak en over MVO hebben een st er k v rij blij vend karakt er , zij zij n niet verplicht . En t en t w eede, als de m acht sverhoudingen zo veranderd zij n t en gunst e van de ondernem ingen, wie heeft dan nog de m acht t ot invulling van begrippen als " m aat schappelij k" en " verant woord" ? Los daarvan, door de st erk e concent rat ie van m acht in st eeds m inder onder nem ingen verker en overheden ( en dat geldt bij uit st ek v oor ov erheden van de m eest e ont wikkelingslanden) st eeds m eer in de posit ie van vragende part ij . Zij zij n in onderlinge concur r ent ie, bij voorbeeld t en aanzien van invest eringen van het int ernat ionale bedrij fsleven of ov er afzet m ogelij kheden. Een en ander bet ekent dat het beleid van onder m eer Brinkhorst er t oe leidt dat het dem ocrat ische t ekort eerder wordt v ergroot dan verkleind. Toenem ende inkom ensongelij kheid, st ij gende m ilieudegradat ie m et direct e gev olgen voor m et nam e de arm en, en groeiend dem ocrat ische t ekort , dat heeft , hoe kan het ook anders, onm iskenbar e gev olgen voor gedragingen van grot e m assa's m ensen. Enerzij ds worden zij door hun direct e om geving m aar ook door de st erk t oegenom en int ernat ionale com m unicat ies gest im uleerd in hun aspirat ies naar een bet er best aan. Anderzij ds echt er worden zij geconfront eerd m et allerlei beperkingen in de vervulling van diezelfde aspirat ies, dus in hun verwacht ingen. De kloof t ussen aspirat ies en v er wacht ingen wordt alsm aar grot er . Uit eraar d zoeken m ensen daar v oor uit wegen. Voor een deel worden die gezocht en gevonden in de int ernat ionale m igrat ie. En v oor v elen m et succes. Echt er, ook en st eeds m eer w or den die m ogelij kheden door regeringen in de welvaart sgebieden beperkt , zelfs w ordt m igrat ie st eeds m eer t ot illegaal zo niet t ot m isdaad verklaard. Dat st im uleert nat uurlij k niet de posit ieve verwacht ingen. I nt egendeel, er is een vliegwiel ont st aan, de eerder genoem de kloof k rij gt een eigen dynam iek. Onder deze om st andigheden en gegev en de verzwakt e ov er heden in veel ont wikkelingslanden is het niet verbazingwekkend dat sociale spanningen ont st aan inclusief fundam ent alism e, crim inalit eit en t err orism e. De gr oei van de gr oot schalige crim inalit eit in landen als Colom bia en Mexico heeft daar veel zo niet alles m ee t e m ak en. Daar kom t de w er king van specifieke neoliberale m aat regelen bij . Neem het v oorbeeld van Pakist an dat al in de j aren t acht ig gedwongen werd om t e bezuinigen op het openbaar onderwij s. Dat gebeurde t egelij kert ij d m et de gr oei van t aliban scholen die zich t oelegden op een fundam ent alist ische uit leg van de k oran. Veel ouders konden kun kinderen niet m eer st uren naar de openbar e scholen, en hadden ev enm in het geld om privat e scholen t e bet alen. Wat kan m en anders v erwacht en dan dat zij hun kinderen naar de religieuze scholen st ur en? Op deze m anier draagt het neoliberalism e bij t ot verst erking van gedragingen en bedr eigingen in de vorm van gr oot schalige crim inalit eit en van t er rorism e. +HWNDQDQGHUV
Er zij n vele voorbeelden van alt ernat ieven die invulling zouden kunnen gev en aan een ander ont wikkelingsbeleid. Zo zij n binnen Neder land alt ernat ieven gefor m uleerd naar aanleiding van de door Ev eline Herfkens t ij dens haar m inist erschap gest art e discussie " Handelskansen v oor ar m en" ( t e vinden op ww w.globalt ernat ives.nl) . Een ander voorbeeld is de " Na Cancún" discussie van m edewerk ers van een t ient al Nederlandse sociale bew egingen en ont wikkelingsorganisat ies, zie " Voor st ellen voor een solidair en duurzaam wereldhandelsbeleid" ( Xm inY 2004) . Op onderdelen zij n nog m eer invullingen van een ander Nederlands ont wikkelingsbeleid naar v or en gebracht . Zie bij voorbeeld de in 2002 verschenen Wageningen Views on Food Securit y. I nt ernat ionaal zij n er vele voorst ellen voor een ander e aanpak . Bij voorbeeld het in 2004 door de Braziliaanse president Lula gepresent eerde Plan Lula. Of de vele v oorst ellen vervat in de j aarrapport en van int er nat ionale organisat ies als UNI CEF, de Wereldgezondheidsorganisat ie, de FAO, en ander en. En het plan Chirac voor een belast ing op int ernat ionaal flux- kapit aal, en de Brit se v oorst ellen van k wij t schelding van schulden. Kij ken wij naar deze en vele andere v oorbeelden dan valt op dat de discussie in Nederland nogal arm et ierig is. De Nederlandse regering is langzaam m aar zeker wer eldkam pioen gew orden in beleidswij zigingen op de vier kant e m illim et er. Een voorbeeld daarvan m et m uch adoo about not hing is het plan om hulporganisat ies die van ov erheidsw ege worden gefinancierd t e v erplicht en om m inst ens 25 % v an hun inkom ens zelf t e v ergaren het geen de drukt e op de charim arkt slecht s zal doen t oenem en. Het is de hoogst e t ij d om een m eer principiële discussie t e v oeren en t ot m eer fundam ent ele beleidswij zigingen t e k om en. Er zij n duidelij ke aanleidingen die t ot uit erst e urgent ie dwingen. Langzaam m aar zeker kan de wer eld de gr ot e sociale, ecologische en polit ieke problem en niet m eer de baas, in feit e st aat het best aan van de m ensheid op het spel. Tot die fundam ent ele beleidswij zigingen behor en: - Het op zeer kort e t er m ij n ont wikkelen van pr ogram m a's van best aanszek erheid. Op drie gebieden zullen program m a's van garant ie van best aanszek erheid m oet en w orden ont wikkeld: arm oede; m ilieudegradat ie; en onveiligheid. I n de kern houden die program m a's onder ander e in dat nu al, via inkom ensgarant ies en/ of het v er schaffen van grat is voorzieningen, de eerder genoem de 2,8 m ilj ard m ensen t oegang t ot v oorzieningen voor basisbehoeft en als voedsel, onderdak, gezondheidszorg, drinkwat er , schoeisel en kleding, en andere wordt gegarandeerd. - Het loslat en van het neoliberale vert oog, het op k ort e t erm ij n st oppen m et allerlei int ernat ionale neoliberale beleidslij nen gev olgd in int ernat ionale verbanden als de EU, de WTO, het I MF en de Wereldbank. Daaraan gekoppeld een r adicale kwij t schelding van de schulden van ont wikkelingslanden. Met een en ander w ordt ruim t e gecr eëerd v oor m eer naar binnen gericht e en ( sociaal en ecologisch) duurzam e v orm en van ont wikkelingsbeleid. - Het loslat en, binnen Nederland en de EU, van het eenzij dig op ( BBP) econom ische groei gericht e beleid, en het st im uleren van een select ief krim p- en gr oeibeleid dat t egem oet kom t aan echt m oderne vereist en van m ondiale solidarit eit en duurzaam heid. ----------Bij lage:
2PJHNHHUGHRQWZLNNHOLQJVKXOS
Voor de ber ek ening van enk ele onderdelen van de om gek eerde ont wikkelingshulp is gebruik gem aakt van gegev ens uit het Handbook of St at ist ics 2004 van de UNCTAD ( Geneva 2005) .
Van 1980 t ot 2001 ont v ing de groep van ont wikkelingslanden zoals gedefinieerde door de VN in t ot aal US $ 2.980.600 m ilj oen aan ( publiek e èn privat e) leningen. I n diezelfde periode bet aalden deze landen aan schuldaflossingen en rent e in t ot aal US $ 3.192.508 m ilj oen, dus US $ 211.907 m ilj oen m eer dan zij aan leningen ont vingen. Het v erloop ov er dezelfde periode v an genoem de drie cat egorieën van bedragen is af t e lezen uit de eerst e grafiek ( zie bov enaan) ( 2) Het Handbook of St at ist ics 2004 geeft geen geaggr egeerde cij fers over de door ont wikkelingslanden ont vangen buit enlandse invest eringen en ev enm in ov er de winst en die deze landen hebben verlat en. Wel zij n van de m eest e individuele ont wikkelingslanden bet alingsbalansgegevens beschikbaar. Deze individuele gegev ens zij n get ot aliseerd. De result at en daarvan gev en aan dat deze ( zeer grot e) groep van ont wikkelingslanden gedurende de periode 19802003 in t ot aal US $ 1.450.981 m ilj oen ont ving aan buit enlandse invest eringen. Daar ent egen beliepen de winst afvloeiingen over dezelfde periode in t ot aal US $ 1.632.156 m ilj oen. Derhalve een v oor deze landen negat ief v er schil van US $ 181.175 m ilj oen. Het verloop over dezelfde periode van genoem de drie cat egorieën van bedragen is af t e lezen uit de t w eede grafiek ( bovenaan t e vinden) .( 3) Voor de ber ek ening van het ruilvoet verlies van de ont wikkelingslanden is allereerst nagegaan w elke de feit elij ke geldswaarden van de im port en en export en v an deze landen zij n geweest gedurende de periode 19802002. Verv olgens is ber ek end welke deze w aarden zouden zij n geweest als de ruilvoet op het niveau van 1980 zou zij n gebleven. Tenslot t e zij n de v erschillen t ussen beide uit kom st en ber ekend. Result aat van deze ber ek eningen is dat de ont wikkelingslanden ov er genoem de periode een ruilvoet verlies hebben geleden van in t ot aal US $ 3.656.948 m ilj oen. Het verloop over dezelfde periode van laat st genoem de cat egorie van bedragen is af t e lezen uit de derde grafiek ( ook deze vindt u aan het begin van het art ikel) ( 4)
Tilburg, april 2005 1) Met dank aan Jan Vugt s voor zij n bij drage aan ont wikkelingshulp. 2) Alle ber ek eningen in deze alinea gebaseerd op 3) Alle ber ek eningen in deze alinea gebaseerd op 6.1 A en 6.1 B. 4) Alle ber ek eningen in deze alinea gebaseerd op 1.1 en 2.1.
de ber ek eningen van om gekeerde Handbook of St ast ist ics 2004 t abel 6.6. Handbook of St ast ist ics 2004 t abellen Handbook of St ast ist ics 2004 t abellen
Lou Keune, UvT, lid kerngroep proj ect Vóór de Ver andering – Alt ernat ieven voor het neoliberalism e
