'HLPSDFWYDQGHERYHQEHVWXXUOLMNH EHVOLVVLQJHQRSGHORNDOHILVFDOLWHLW LQ9ODDQGHUHQ

6WHXQSXQW%HOHLGVUHOHYDQW2QGHU]RHN %HVWXXUOLMNH2UJDQLVDWLH9ODDQGHUHQ 6SRRUILVFDOLWHLW

%SURMHFW)LVFDOLWHLW

(LQGUDSSRUW

'

'HLPSDFWYDQGHERYHQEHVWXXUOLMNH EHVOLVVLQJHQRSGHORNDOHILVFDOLWHLW LQ9ODDQGHUHQ 3URIGU&DULQH6PROGHUV /LF6WLMQ*RHPLQQH

6SRRU)LVFDOLWHLW+RJHVFKRRO*HQW

0DDUW

De im pact van de bovenbest uurlij k e beslissingen op de lok ale fiscalit eit in Vlaanderen

Algem een secret ariaat

Steunpunt Beleidsrelevant Onderzoek Best uurlij ke Organisat ie Vlaanderen E. Van Evenst raat 2 C 3000 Leuven Tel: 016/ 32.36.10 - Fax: 016/ 32.36.11 ht t p: / / www.st eunpunt bov.be Tit el rapport De im pact van de bovenbest uurlij ke beslissingen op de lokale fiscalit eit in Vlaanderen Depot num m er rapport D/ 2004/ 10106/ 034 Onderzoekers aan het proj ect Prof. dr. Carine Sm olders : carine.sm olders@hogent .be Lic. Stij n Goem inne : st ij n.goem inne@hogent .be Hogeschool Gent Depart em ent Handelsw et enschappen en Best uurskunde Voskenslaan 270 9000 Gent Tel : 09/ 248.88.34 - Fax : 09/ 242.42.09 htt p: / / habe.hogent.be

I nhoudsopgave

I nhoudsopgave I nhoudsopgav e ....................................................................................... 3 Lij st van t abellen .................................................................................... 9 Lij st van grafiek en ................................................................................ 19 I nleiding 1. 2. 3.

............................................................................................. 23 Probleem st elling en st ruct uur .................................................... 23 Onderzoeksaanpak .................................................................. 26 Keuze van de m aat st af ............................................................ 29

Deel 1 : 1. 2. 3. 4.

Evolut ie van de APB- en OOV- t arieven ....................................... 33 Evolut ie van het APB- t arief ....................................................... 33 Evolut ie van het OOV- t arief ...................................................... 35 Sam enhang in de ev olut ie van de beide t arieven ......................... 38 Conclusie ............................................................................... 40

Deel 2 :

Lit erat uur overzicht m .b.t . v ert icale ext ernalit eit en en opt im ale belast ingssyst em en ................................................................. 43 I nleiding................................................................................. 43 Het basism odel in de lit erat uur ................................................. 44 Het uit gebreide basism odel : belast ingbeleid in een m ult igov ernm ent set t ing .................................................................. 47 Het uit gebr eide basism odel- bis: t oev oeging van bovenlokale over heden m et fiscale bev oegdheden ........................................ 50 Conclusie ............................................................................... 57

1. 2. 3. 4. 5. Deel 3 : 1. 2. 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 3. 3.1 3.1.1 3.1.2 3.2 3.2.1 3.2.2 4.

Tarieven en t ariefwij zigingen volgens om vang, pr ovinciale ligging en de Dessoy- clust er .................................................................... 61 I nleiding................................................................................. 61 Analyse van de OOV- en APB- t ariev en in funct ie van de provinciale st at us .................................................................................... 61 Relevant ie van een provinciale indeling ...................................... 61 OOV ...................................................................................... 65 Gem iddelde t arieven ................................................................ 65 Gem iddelde v eranderingspercent ages ........................................ 68 Aant al st ij gingen ..................................................................... 70 Relat ie gem eent elij ke en pr ovinciale OOV ................................... 71 APB ....................................................................................... 74 Gem iddelde t arieven ................................................................ 74 Gem iddelde v eranderingspercent ages ........................................ 77 Aant al st ij gingen ..................................................................... 78 Analyse in funct ie van de om vang van de gem eent e .................... 79 OOV ...................................................................................... 79 Gem iddelde t arieven ................................................................ 79 Gem iddelde v eranderingspercent ages ........................................ 82 APB ....................................................................................... 85 Gem iddelde t arieven ................................................................ 85 Gem iddelde v eranderingspercent ages ........................................ 87 Analyse op basis van socioeconom ische clust ers ........................ 89

C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

3


4.1 4.2 4.3 5.

Acht ergrond Dessoy- indeling .................................................... 89 OOV ...................................................................................... 93 APB....................................................................................... 97 Conclusie .............................................................................. 101

Deel 4 :

Tarieven en t ariefwij zigingen in funct ie v an de fiscale draagkracht , de financieringsm ix en een reeks financiële indicat oren .............. 105 I nleiding ............................................................................... 105 Analyse van de OOV- en APB- t arieven in funct ie van de fiscale draagkracht .......................................................................... 106 Gem iddelde t ariev en .............................................................. 106 Tariefaanpassingen ................................................................ 108 Het lokale belast ingbeleid en de financiële condit ie van de gem eent e ........................................................................................... 110 Saldo op de r ekening van de gem eent e .................................... 110 Finapsis- waarde..................................................................... 116 Financieringsm ix van de gem eent e........................................... 119 Het belang van de ov erdracht en in de financieringsm ix ............... 123 Belang van de schuldont vangst en in de financieringsm ix............. 127 De schuldposit ie .................................................................... 128 Conclusie .............................................................................. 130

1. 2. 2.1 2.2 3. 3.1 3.2 4. 4.1 4.2 5. 6. Deel 5 : 1. 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3. 3.1 3.2 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 5. Deel 6 : 1. 2. 2.1 2.2 2.3 4

Tarieven en t ariefwij zigingen in funct ie v an de t ot ale uit gaven en socioeconom ische indicat oren ................................................ 135 I nleiding ............................................................................... 135 De uit gaven van gem eent en .................................................... 135 Hoogt e, sam enst elling en evolut ie van de uit gaven .................... 136 Provinciale ligging .................................................................. 138 Om vang................................................................................ 142 Bevolkingsdicht heid................................................................ 145 OBV ..................................................................................... 147 Dessoy- indeling ..................................................................... 150 Analyse van de uit gav en en de t ariev en .................................... 154 Analyse van de APB- en OOV- t ariev en in funct ie van de uit gaven/ capit a...................................................................... 154 Analyse van de wij zigingen van de APB- en OOV- t ariev en in funct ie van de wij zigingen van de uit gav en/ capit a ................................ 155 Analyse in funct ie van een aant al specifieke behoeft enindicat oren 158 De leeft ij dsst ruct uur van de bev olking ...................................... 159 Het aandeel uit keringsgerecht igde werklozen ............................ 164 Het OCMW- saldo.................................................................... 165 De t ek ort en v an het OCMW- ziekenhuis ..................................... 166 Conclusie .............................................................................. 168 De im pact van de hervorm ing Reynders op de APB- en OOV- t arieven .......................................................................................... 171 I nleiding ............................................................................... 171 Lokale belast ingsyst em en, vert icale ext ernalit eit en & de hervorm ing Rey nders .............................................................................. 172 Bovenlokale hervorm ingen en de lokale fiscalit eit ....................... 172 I nzicht en in vert icale fiscale ext er nalit eit en ............................... 173 Tax sharing- effect en voor de hogere ov er heden......................... 175 HOGESCHOOL GENT – SPOOR FI SCALI TEI T

I nhoudsopgave

2.4 3. 4. 5. 6. 7. 8. 8.1 8.2 9. 9.1 9.2 10. Deel 7 :

Tax sharing- effect en voor lager e over heden ............................. 177 Sit uering v an de kracht lij nen van de herv orm ing ....................... 179 Affect at ie van de APB............................................................. 182 Obst akels bij het inschat t en van de effect en v oor de lokale fiscalit eit ........................................................................................... 187 De globale om vang van de effect en op basis van begrot ingspr oj ect ies .............................................................. 192 Ant icipering door gem eent en op de hervor m ing Rey nders in 2001 196 Schem at ische v oorst elling van de oorzaken van de wij ziging van de APB- ont vangst en ................................................................... 197 Analyse van de wij ziging van de APB- ont vangst en ..................... 200 Analyse van de wij ziging van de secundaire grondslag ............... 202 De herv orm ing Reynders en haar effect en op de lokale financiën. 205 Analyse van de verschillen in de wij ziging in de secundaire gr ondslag van de APB ........................................................................... 206 Analyse van de im pact van de verandering van het gem iddeld federaal t arief ....................................................................... 210 Conclusie ............................................................................. 212

7.

De im pact van de liberalisering van de energiesect or op de lokale fiscalit eit in Vlaanderen .......................................................... 217 I nleiding............................................................................... 217 Overzicht van de elek t ricit eit s- int ercom m unales ........................ 218 Belang van de dividendont vangst en ......................................... 219 De vrij m aking van de energiem arkt ......................................... 227 Reglem ent ering en kalender van de vrij m aking ......................... 227 De spelers op de vrij e energiem arkt ........................................ 229 Elekt ricit eit ssect or ................................................................. 229 Gassect or ............................................................................. 232 I m pact van de liberalisering op de lokale financiën .................... 233 Sam enhang t ussen het belang van de dividendont vangst en uit int ercom m unales en de lokale t ariev en .................................... 237 Conclusie ............................................................................. 240

Deel 8 : 1. 2. 3. 4. 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7 5.

De im pact van de polit iehervorm ing op de lokale fiscalit eit ......... I nleiding............................................................................... Schet sing polit ieherv orm ing .................................................... Toelicht ing bij de dat a- analyse ................................................ Gem iddelde werkingssaldo ..................................................... Analyse van de gem iddelden................................................... Relat ie m et de t ariev en .......................................................... Tariefhoogt e ......................................................................... Tariefaanpassing ................................................................... Bepalende kenm erk en ........................................................... Crim inalit eit sgraad ................................................................ Obj ect ief Belast ingverm ogen .................................................. Aant al inwoners .................................................................... Bevolkingsdicht heid ............................................................... Aant al gem eent en in de polit iezone ......................................... Provinciale ligging ................................................................. Dessoy ................................................................................. Schat t ing van het wer kingssaldo per capit a ..............................

1. 2. 3. 4. 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 5. 6.


245 245 245 250 252 253 266 266 268 271 272 275 279 284 288 292 295 300 5


5.1 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4 5.4.5 5.4.6 5.4.7 5.4.8 5.4.9 5.4.10 5.4.11 5.4.12 5.4.13 6.

Algem een ............................................................................. 300 St at ist ische gegevens regressie werkingssaldo per capit a 2000, 2001 en 2002 ................................................................................ 301 Regressiever gelij kingen .......................................................... 302 Filt ering dat areeksen .............................................................. 302 Onafhankelij ke variabelen ....................................................... 303 Regressie- v ergelij kingen ......................................................... 306 Beschrij ving coëfficiënt en onafhank elij ke variabelen ................... 306 Crim inalit eit sgraad ................................................................. 306 Wer kloosheidsgraad ............................................................... 307 Obj ect ief Belast ingverm ogen ................................................... 307 Tot ale uit gav en per capit a....................................................... 307 Dividendont vangst en per capit a ............................................... 307 Gem eent efonds per capit a ...................................................... 308 Aant al inwoners ..................................................................... 308 Aandeel 65- plussers ............................................................... 308 Aandeel m in- 20- j arigen .......................................................... 308 St ad .................................................................................... 309 Verst edelij kingsgraad ............................................................. 309 Dessoy- t ypologie ................................................................... 311 Aant al gem eent en in de polit iezone......................................... 312 Conclusie .............................................................................. 313

Deel 9 : 1. 2. 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.4 2.4.1 3.

Schat t ing van de OOV- en APB- t arieven van 2001 en 2002 ........ 317 I nleiding ............................................................................... 317 Schat t ing van de t arieven ....................................................... 317 Algem een ............................................................................. 317 St at ist ische gegev ens van de regressies ................................... 318 OOV- t arieven 2001 ................................................................ 318 OOV- t arieven 2002 ................................................................ 319 APB- t arieven 2001 ................................................................. 319 APB- t arieven 2002 ................................................................. 320 Regressiever gelij kingen .......................................................... 320 Filt ering dat areeksen .............................................................. 320 Onafhankelij ke variabelen ....................................................... 320 Regressiever gelij kingen .......................................................... 322 Beschrij ving coëfficiënt en onafhank elij ke variabelen ................... 323 APB- t arieven ......................................................................... 326 Conclusie .............................................................................. 328

Algem ene conclusie ............................................................................. 333 1. Result at en inzake probleem st elling 1 ........................................ 333 2. Result at en inzake probleem st elling 2 ........................................ 333 3. Result at en inzake probleem st elling 3 ........................................ 341 Bibliografie ......................................................................................... 355 Cont act gegevens ................................................................................. 365 Dat a- inform at ie ................................................................................... 367 Bij lagen ........................................................................................... 369 1. Toelicht ing bij de lit erat uur uit deel 2 ....................................... 369 2. Toelicht ing bij de int erpret at ie van box plot diagram m en ............ 372 6

HOGESCHOOL GENT – SPOOR FI SCALI TEI T

I nhoudsopgave

3. 3.1 3.2 3.3 3.4

Toelicht ing bij de box plot - diagram m en uit deel 8 ..................... 372 Box plot - diagram m en werkingssaldo polit ie 1998- 2002 .............. 372 Box plot - diagram m en procent uele verandering werkingssaldo polit ie 1998- 2002 ........................................................................... 376 Box plot - diagram m en werkingssaldo polit ie per capit a 1998- 2002 ..... ......................................................................................... 379 Box plot - diagram m en procent uele verandering werkingssaldo polit ie per capit a 1998- 2002 ............................................................ 382


7

Lij st van t abellen

Lij st van t abellen TABEL 1 TABEL 2 TABEL 3 TABEL 4

TABEL 5 TABEL 6 TABEL 7 TABEL 8 TABEL 9 TABEL 1 0

TABEL 1 1 TABEL 1 2

TABEL 1 3 TABEL 1 4 TABEL 1 5 TABEL 1 6 TABEL 1 7 TABEL 1 8 TABEL 1 9 TABEL 2 0 TABEL 2 1

Overzicht van de onderzoeksout put ; Relat ie m et de onderzoeksfasen en gehant eerde onderzoekst echnieken ............ 26 Frequent iet abel aant al st ij gingen APB Vlaanderen; Periodes 19922000, 2000- 2001 en 1992- 2002 ............................................. 35 Frequent iet abel aant al st ij gingen OOV Vlaanderen; Periodes 19922000, 2001- 2002 en 1992- 2002 ............................................. 37 St at ist ische gegev ens T- t est gem iddeld t arief en gem iddeld veranderingspercent age OOV en APB in Vlaander en; Periodes 1992- 2000 en 2001- 2002 ...................................................... 38 Corr elat ie t ussen de t ariefst ij gingen OOV en APB; Periode 19992002 ................................................................................... 39 Overzicht van de best udeerde belast inggrondslagen, overheden en gem iddeld effect in de em pirische st udies ................................ 54 Gem iddelde waarden en st andaardafwij king van de OBV per provincie; 2001 .................................................................... 64 Gem iddelde OOV- t arieven per pr ovincie; Periode 1992- 2002 ...... 66 Gem iddelde pr ovinciale kadast rale inkom ens van bebouwde en onbebouwde percelen; 1992- 2002 .......................................... 67 Corr elat iet abel van de gem eent elij ke OOV- t arieven en de gem iddelde gem eent elij ke kadast rale inkom ens van bebouwde en onbebouwde percelen; 1992- 2002 .......................................... 67 Result at en van de variant ie- analyses m bt gem iddelde OOVt arieven per provincie; Periode 1992- 2002 ............................... 67 Result at en van de variant ie- analyses van het gem iddelde veranderingspercent age van het OOV- t arief per provincie; Periode 1992- 2002 ........................................................................... 70 Overzicht van het aant al v erhogingen van het OOV- t arief per provincie; Periode 2001-2002 ................................................. 70 Gem iddelde APB- t arieven per provincie; Per iode 1992- 2002....... 75 Variant ie- analyse van het gem iddelde APB- t arief per provincie; Periode 1992- 2002 ................................................................ 76 Variant ie- analyse m bt de gem iddelde j aarlij kse procent uele verandering van het APB- t arief per pr ovincie; Periode 1992-200278 Overzicht van het aant al ver hogingen van het APB- t arief per provincie; Periode 2001 - 2002 ................................................ 78 Aant al gem eent en per om vangklasse; 2002 ............................. 79 Gem iddelde OOV- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002 ... 80 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel gem iddelde OOV- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002 ........................................... 81 Result at en van de variant ie- analyses en t - t oet sen m bt het gem iddelde OOV- t arief voor de clust ers 1 & 2; Periode 1992- 2002 .......................................................................................... 82


9


TABEL 2 2 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel ( bet ween groups) gem iddelde procent uele v erandering OOV- t arief; Periode 1992- 2002 ........... 84 TABEL 2 3 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel ( bet ween groups) gem iddelde APB- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002..................... 86 TABEL 2 4 Variant ie- analyse van het gem iddelde APB- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002 ........................................ 88 TABEL 2 5 Aant al gem eent en per Dessoy- clust er ..................................... 92 TABEL 2 6 St at ist ische gegevens T- t est en OOV- t arief voor de clust ers 4 en 12 versus de ov erige clust ers; de clust ers 5, 10 en 11 versus de ov erige clust ers in de Dessoy- indeling; Periode 1992- 2002 ........ 95 TABEL 2 7 St at ist ische gegevens ( 1) Anova- t abel veranderingspercent age OOV volgens de Dessoy- indeling en st at ist ische gegevens T- t est en veranderingspercent age OOV ( 2) v oor de clust er 9 vs. clust er 10; ( 3) voor de clust ers 9 en 10 versus de over ige clust ers; ( 4) voor de clust er 9 versus de ov erige clust ers en ( 5) voor de clust er 10 versus de ov erige clust ers in de Dessoy - indeling; Periode 19922002 ................................................................................... 96 TABEL 2 8 St at ist ische gegev ens T- t est en APB- t ariev en clust er 12 versus de ov erige clust ers en clust er 4 versus de overige clust ers exclusief clust er 12 in de Dessoy - indeling; Periode 1992- 2002 ................ 98 TABEL 2 9 St at ist ische gegev ens T- t est en APB- t arieven ( 1) t ussen de clust ergroepen boven en onder het gem iddelde en Anovawaarden van de clust ers binnen de clust ergroep onder ( 2) en bov en ( 3) het gem iddelde; Periode 1992- 2002 ............................................. 99 TABEL 3 0 St at ist ische gegev ens T- t est en v eranderingspercent age APB Clust er 12 vs. ov erige clust ers; Periode 1999- 2001 ................. 100 TABEL 3 1 Corr elat iet abel OBV- OOV- APB; Periode 1999- 2000- 2001 .......... 107 TABEL 3 2 St at ist ische gegevens T- t est en OBV vs. OOV en APB; I ndeling van de gem eent en v olgens het OBV in decielen en het gem iddelde OBV; Periode 1999- 2000- 2001 .............................................. 107 TABEL 3 3 St at ist ische gegevens T- t est aant al veranderingen van het APB- en het OOV- t arief volgens het gem iddelde OBV; Periode 2001- 2002 ......................................................................................... 108 TABEL 3 4 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt gem iddelde OBV en de wij zigingen in t arief OOV en APB; Periode 2000- 2001 ...... 109 TABEL 3 5 Corr elat iet abel van het overschot of t ek ort op de rekening per capit a en het OOV- t ar ief; Periode 1993- 2000 .......................... 112 TABEL 3 6 Corr elat iet abel van het overschot of t ek ort op de rekening per capit a en het APB- t arief; Periode 1992-2000 ........................... 115 TABEL 3 7 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt de saldi op de rek ening in 1999- 2000- 2001 en de wij zigingen in t arief OOV en APB van het daar opv olgende j aar; Periode 1999- 2002 ............. 116 TABEL 3 8 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt finapsisrat io en de t ariev en OOV en APB in de j aren er op volgende; Periode 19982002 .................................................................................. 117 TABEL 3 9 Overzicht van de v erschillen in t arieven APB en OOV in funct ie v an de finapsisrat io; Periode 2001- 2002 ....................................... 118

10



TABEL 4 0 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt finapsisrat io en de wij zigingen in het OOV- en APB- t arief van het daar opv olgende j aar; Periode 1998-2001 ...................................................... 118 TABEL 4 1 Overzicht v an de gem iddelde verandering van de t ariev en in funct ie van de gem iddelde finapsisrat io; 2001 ........................ 118 TABEL 4 2 Overzicht v an de r esult at en van de t - t oet sen m bt het pr ocent ueel aandeel van de over dracht en in de t ot ale ont vangst en en de OOVen APB- t arieven; Periode 1992- 2000 ..................................... 123 TABEL 4 3 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt pr ocent ueel aandeel van de ov erdracht en in de t ot ale ont vangst en en de wij zigingen in OOV- en APB- t arief van het daaropv olgende j aar; Periode 1992- 2000 .............................................................. 124 TABEL 4 4 Gem eent en m et een st ij gende bij drage/ capit a uit het gem eent efonds; Periode 1992- 2002 ...................................... 126 TABEL 4 5 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt de wij ziging van het gem eent efonds per capit a en de wij zigingen in de APB- en OOV- t ariev en van het zelfde j aar ; Periode 1991- 2001 ............. 126 TABEL 4 6 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt de wij ziging van het gem eent efonds per capit a en de wij zigingen in de OOV- en APB- t arieven van het volgende j aar; Periode 1991- 2001 .......... 127 TABEL 4 7 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m bt de schuldont vangst en per capit a en de t ariev en OOV en APB; Periode 1992- 2000 ......................................................................... 128 TABEL 4 8 Overzicht van de r esult at en van de t - t oet sen m bt de schuldposit ie en de OOV- en APB- t arieven in het zelfde en het daar opv olgende j aar; Periode 1998-2001 ...................................................... 130 TABEL 4 9 Uit gaven per capit a; Periode 1992- 2001 ................................ 136 TABEL 5 0 St at ist ische gegev ens ANOVA- t abel ( bet ween groups) uit gaven per capit a per provincie; Periode 1992- 2001 ................................ 140 TABEL 5 1 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel ( bet ween groups) procent uele verandering van de uit gaven per capit a per pr ovincie; Per iode 1993- 2001 ......................................................................... 141 TABEL 5 2 Corr elat iet abel van het aant al inwoners en de uit gaven per capit a; Periode 1992- 2001 .............................................................. 142 TABEL 5 3 St at ist ische gegev ens ANOVA- t abel ( bet ween groups) uit gaven per capit a per om vangklasse; Periode 1992- 2001 ......................... 144 TABEL 5 4 Corr elat iet abel van het aant al inwoners en de pr ocent uele verandering van de uit gaven per capit a; Periode 1993- 2001 .... 144 TABEL 5 5 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel ( bet ween groups) procent uele verandering van de uit gaven per capit a per om vangklasse; Periode 1993- 2001 ......................................................................... 145 TABEL 5 6 Corr elat iet abel van het aant al inwoners per km 2 en de uit gaven per capit a; Periode 1992- 2001 ............................................. 146 TABEL 5 7 St at ist ische gegevens T- t est en uit gaven per capit a volgens het gem iddelde bev olkingsdicht heid; Periode 1 992- 2001 ............... 147 TABEL 5 8 Corr elat iet abel van het aant al inwoners per km 2 en de verander ing van de uit gaven per capit a; Periode 1993- 2001 ...................... 147


11


TABEL 5 9 Corr elat iet abel van het OBV en de uit gaven per capit a; Periode 1992- 2001.......................................................................... 148 TABEL 6 0 St at ist ische gegevens T- t est en uit gaven per capit a volgens het gem iddelde OBV; Periode 1992- 2001 ..................................... 149 TABEL 6 1 Uit gaven per capit a van gem eent en boven en onder het gem iddelde OBV; Periode 1992- 2001 ..................................... 149 TABEL 6 2 Corr elat iet abel van het OBV en de pr ocent uele verandering van de uit gaven per capit a; Periode 1992- 2001 ................................. 149 TABEL 6 3 St at ist ische gegev ens T- t est en procent uele ver andering van de uit gaven per capit a volgens het gem iddelde OBV; 1997 en 1 999 ......................................................................................... 149 TABEL 6 4 St at ist ische gegev ens ANOVA- t abel ( bet ween gr oups) uit gaven per capit a per Dessoy- clust er; Periode 1992- 2001 ........................ 152 TABEL 6 5 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel ( bet ween groups) procent uele verandering van de uit gaven per capit a per Dessoy- clust er; Periode 1993- 2001.......................................................................... 153 TABEL 6 6 Corr elat iet abel van de uit gav en per capt ia en de OOV- en APBt arieven; Periode 1992- 2001 ................................................. 154 TABEL 6 7 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v er schil t ussen de OOV- en APB- t arieven. Gr ouping variabele = gem iddelde uit gaven per capit a; Periode 2000- 2001 .................................................... 155 TABEL 6 8 Corr elat iet abel van de verandering van de uit gav en per hoofd en de verandering van de OOV- en APB- t arieven; Periode 1993- 2001 ......................................................................................... 156 TABEL 6 9 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v erschil t ussen de verandering van de OOV- en APB- t arieven. Gr ouping variabele = gem iddelde verander ingen van de uit gaven per capit a; Periode 2000- 2001.......................................................................... 156 TABEL 7 0 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v erschil t ussen de verandering van de OOV- en APB- t arieven. Gr ouping variabele = gem iddelde verander ingen van de uit gaven per capit a; Periode 1999- 2002 ( m et v ert r aging) ................................................. 157 TABEL 7 1 Corr elat iet abel van de leeft ij dsst ruct uur en de t ot ale uit gaven per hoofd; Periode 2000- 2002 .................................................... 160 TABEL 7 2 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v er schil t ussen de OOV- en APB- t arieven voor gem eent en. Gr ouping variabele = gem iddeld aandeel 65- plus in de gem eent e; Periode 1998- 2002 ............... 161 TABEL 7 3 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v er schil t ussen de OOV- en APB- t arieven v oor gem eent en. Grouping variabele = gem iddeld aandeel 65- plus in de gem eent e; Periode 1998- 2002 ............... 162 TABEL 7 4 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v er schil t ussen de OOV- en APB- t arieven voor gem eent en. Grouping variabele = gem iddelde onder wij suit gaven per capit a; Periode 1998- 2001.................... 162 TABEL 7 5 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het verschil t ussen veranderingen van de OOV- en APB- t arieven. Grouping variabele = gem iddelde onder wij suit gaven per hoofd; Periode 1998- 2001 ... 163

12



TABEL 7 6 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v er schil t ussen de OOV- en APB- t arieven. Grouping variabele = gem iddeld aandeel werklozen; Periode 2000- 2002 .............................................................. 164 TABEL 7 7 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v erschil t ussen de wij zigingen van de OOV- en APB- t ariev en. Grouping variabele = gem iddeld aandeel werklozen; Periode 2000- 2002 .................. 164 TABEL 7 8 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het ver schil t ussen de OOV- en APB- t arieven. Gr ouping variabele = gem iddeld OCMW- t ek ort per capit a; Periode 1998- 2000 ................................................... 165 TABEL 7 9 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v erschil t ussen de wij zigingen van de OOV- en APB- t ariev en. Grouping variabele = gem iddeld OCMW- t ekort per capit a; Periode 1998- 2000 .......... 166 TABEL 8 0 Overzicht v an de gem eent en m et een deficit air saldo m .b.t . het OCMW- ziekenhuis; Periode 1998- 2000 .................................. 166 TABEL 8 1 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v er schil t ussen de OOV- en APB- t arieven. Gr ouping variabele = gem iddeld ziekenhuist ekort per capit a; split op “ 0” ; Periode 1998- 2000 ................................. 167 TABEL 8 2 Result at en van de T- t oet sen m .b.t . het v erschil t ussen de wij zigingen van de OOV- en APB- t ariev en. Grouping variabele = gem iddeld ziekenhuist ek ort per capit a; split op “ 0” ; Periode 19982000 ................................................................................. 167 TABEL 8 3 Overzicht van de globale budget t aire im pact van de diverse m aat regelen van de herv orm ing Rey nders ............................. 182 TABEL 8 4 Overzicht van de t im ing van de effect en van de federale herv orm ing van de personenbelast ing ................................... 185 TABEL 8 5 Jaarlij kse daling van de grondslag in m ilj oenen euro als gevolg van de federale hervor m ing van de personenbelast ing ................... 193 TABEL 8 6 Cum ulat ief effect van de hervorm ing van de personenbelast ing op de gem eent elij ke ont vangst en uit de APB; Groei van de APB onder verschillende scenario’s van spont ane groei............................ 194 TABEL 8 7 Procent ueel effect van de herv orm ing van de personenbelast ing op de gem eent elij ke ont vangst en uit de APB onder v erschillende groeiscenario’s; Periode 2003- 2007 ....................................... 194 TABEL 8 8 Overzicht van de result at en van de t - t oet sen m .b.t . de afhankelij kheid van de APB- ont vangst en en de wij ziging van de t arieven OOV en APB; 2001.................................................. 197 TABEL 8 9 Beschrij vende param et ers m .b.t . wij ziging van de secundaire grondslag,van het t ot ale net t o beschikbaar inkom en, van de APBrecht en en van het gem iddelde federale t arief ( n= 291) .......... 206 TABEL 9 0 Overzicht van de gem eent en waar de secundaire grondslag gekrom pen is in aanslagj aar 2002 ......................................... 207 TABEL 9 1 St erkst e st ij gers en dalers inzak e de secundaire grondslag; 20012002 ................................................................................. 208 TABEL 9 2 T- t oet sen; Verschillen in wij ziging van de secundaire grondslag; Split singsvariabele = gy/ cap; obv; bevolkingsdicht heid; % j ongeren; % ouder en; % wer klozen; % ¨YDQGHEHYRONLQJ .... 208 TABEL 9 3 Overzicht van de beschrij vende param et ers v oor de subset : afwij king secundaire grondslag t ussen 2001 en 2002 < 0......... 210 C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

13


TABEL 9 4 T- t oet sen; v erschillen in wij ziging van de secundaire grondslag die t e wij t en is aan de verandering van het federale t arief; split singsvariabele = % verandering < of ......................... 211 TABEL 9 5 T- t oet sen; v erschillen in de daling van de secundaire gr ondslag die t e wij t en is aan de v erandering van het federale t arief; split sing op het gem iddelde van onderst aande variabelen .......................... 212 TABEL 9 6 Overzicht van het aant al gem eent en per gem engde int ercom m unale .................................................................. 218 TABEL 9 7 Overzicht van het aant al gem eent en per zuivere int ercom m unale ......................................................................................... 219 TABEL 9 8 Overzicht van de vij f gem eent en m et de hoogst e en laagst e aandelen van de dividendont vangst en in de t ot ale ont vangst en; 2002; N= 287 ...................................................................... 222 TABEL 9 9 Overzicht van de vij f gem eent en m et de hoogst e en laagst e dividendont vangst en per capit a; 2002 .................................... 223 TABEL 1 0 0 Kalender van de vrij m aking van de elekt ricit eit s- & gasm arkt in Vlaanderen ......................................................................... 228 TABEL 1 0 1 Gem iddeld en m axim aal voordeel voor de cat egorie Dc per net gebied ( in eur o) ............................................................. 232 TABEL 1 0 2 T- t oet sen m bt APB- en OOV- t arieven en de t ariefwij zigingen; split singscrit erium = Vlaam s gem iddeld aandeel van dividendont vangst en uit int ercom m unales in de t ot ale ont vangst en; 2002 .................................................................................. 238 TABEL 1 0 3 T- t oet sen m bt APB- en OOV- t arieven en de t ariefwij zigingen; split singscrit erium = Vlaam se gem iddelde ont vangst en uit dividenden van int ercom m unales per capit a; 2002 .................. 238 TABEL 1 0 4 T- t oet sen m bt APB- en OOV- t arieven en de t ariefwij zigingen; Split singscrit erium = t ype van int ercom m unale; 2002 .............. 239 TABEL 1 0 5 T- t oet sen m bt de APB- en OOV- t ariev en en de t ariefwij zigingen; split singscrit erium = wij ziging van het procent ueel aandeel van de dividenden uit int ercom m unales in 2002 t egenover 2000 verschillend van 0 ................................................................ 240 TABEL 1 0 6 T- t oet sen m bt de APB- en OOV- t ariev en en de t ariefwij zigingen; split singscrit erium = wij ziging van het gem iddeld procent ueel aandeel van de dividenden uit int ercom m unales in 2002 t egenov er 2000 .................................................................................. 240 TABEL 1 0 7 Paired Sam ples T- t est en van ( 1) de werkingssaldi en ( 2) de procent uele v erandering van de wer kingssaldi 2002 vs. 19981999- 2000- 2001; Periode 1998- 2002 ................................... 255 TABEL 1 0 8 Paired Sam ples T- t est en van de werkingssaldi per capit a en de procent uele v erandering van de werkingssaldi per capit a & Paired Sam ples Correlat ions van de procent uele verandering van de werkingssaldi per capit a 2002 vs. 1998-1999- 2000- 2001; Periode 1998- 002 ........................................................................... 257 TABEL 1 0 9 Corr elat iet abel van het ( 1) OOV- en ( 2) APB- t arief en het werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2003 ......................... 267 TABEL 1 1 0 St at ist ische gegev ens T- t est en ( 1) OOV- en ( 2) APB- t arief vs. Werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2002 ......................... 268 14



TABEL 1 1 1 Corr elat iet abel van ( 1) de procent uele verandering van het OOVen APB- t arief en ( 2) de procent uele verandering v an het werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2003 ......................... 269 TABEL 1 1 2 St at ist ische gegev ens T- t est en procent uele verandering t ariev en vs. procent uele v er andering werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2003 ......................................................................... 271 TABEL 1 1 3 Corr elat iet abel van de crim inalt eit sgraad en het werkingssaldo per capit a; Periode 2000- 2002 ................................................... 273 TABEL 1 1 4 St at ist ische gegevens T- t est en Crim inalit eit sgraad vs. Werkingssaldo per capit a; Periode 2000- 2002 ........................ 273 TABEL 1 1 5 Corr elat iet abel van de crim inalit eit sgraad en de pr ocent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; 2002 ............... 274 TABEL 1 1 6 St at ist ische gegev ens T- t est Crim inalit eit sgraad vs. de procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; 2002 ............... 275 TABEL 1 1 7 Corr elat iet abel van de crim inalit eit sgraad en de pr ocent uele verandering van ( 1) het OOV- en ( 2) het APB- t arief; 2002- 2003 .... ...................................................................................... 275 TABEL 1 1 8 Corr elat iet abel van het OBV en het werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2002 .............................................................. 276 TABEL 1 1 9 St at ist ische gegevens T- t est en OBV vs. Werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2002 .............................................................. 277 TABEL 1 2 0 Corr elat iet abel van het OBV en de procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; 2002 ............................................ 278 TABEL 1 2 1 St at ist ische gegev ens T- t est en procent uele ver andering werkingssaldo per capit a vs. het OBV; Periode 2002- 2003 ....... 278 TABEL 1 2 2 St at ist ische gegev ens T- t est procent uele ver andering van de t arieven van gem eent en uit de eerst e vier OBV- clust ers vs. gem eent en uit de laat st e vier OBV- clust ers; Periode 2002- 2003 279 TABEL 1 2 3 Corr elat iet abel van het aant al inwoners en het werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2002 ................................................... 280 TABEL 1 2 4 St at ist ische gegev ens T- t est en aant al inwoners vs. werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2002 ............................................. 280 TABEL 1 2 5 Corr elat iet abel van de inwonersklassen en de pr ocent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; 2002 ............... 282 TABEL 1 2 6 St at ist ische gegevens T- t est aant al inwoners vs. pr ocent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; 2002 ............... 283 TABEL 1 2 7 St at ist ische gegevens T- t est aant al inwoners vs. pr ocent uele verandering van de t arieven; Periode 2002- 2003 .................... 283 TABEL 1 2 8 Corr elat iet abel van de bevolkingsdicht heid en het werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2002 ............................................. 285 TABEL 1 2 9 St at ist ische gegev ens T- t est en Bev olkingsdicht heid vs. Werkingssaldo per capit a; Periode 1998- 2002 ........................ 286 TABEL 1 3 0 Corr elat iet abel van de bev olkingsdicht heid en de procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; 2002 ............... 286 TABEL 1 3 1 Corr elat iet abel bevolkingsdicht heid vs. procent uele ver andering van de t arieven; Periode 2002- 2003 ...................................... 287


15


TABEL 1 3 2 St at ist ische gegevens T- t est procent uele v erandering van de APBt arieven vs. het aant al inwoners per km 2 ; 2 002....................... 287 TABEL 1 3 3 Sam enst elling polit iezones .................................................... 288 TABEL 1 3 4 Corr elat iet abel van het aant al gem eent en in de polit iezone en het werkingssaldo per capit a; 2002 ............................................. 289 TABEL 1 3 5 Gem iddeld aant al inwoners per gem eent e; 2002 ..................... 290 TABEL 1 3 6 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel gem iddeld wer kingssaldo per capit a volgens het aant al gem eent en in de polit iezone; 2002 .... 290 TABEL 1 3 7 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel gem iddeld wer kingssaldo per capit a volgens het aant al gem eent en in de polit iezone; 2002 .... 291 TABEL 1 3 8 Corr elat iet abel van het aant al gem eent en in de polit iezone en de procent uele v erandering van het werkingssaldo per capit a; 2002 ... ....................................................................................... 291 TABEL 1 3 9 St at ist ische gegevens Anova- t est en aant al gem eent en in de polit iezone vs. procent uele verandering v an de t arieven; Periode 2001- 2003.......................................................................... 292 TABEL 1 4 0 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel gem iddeld wer kingssaldo per capit a per provincie; Periode 1998- 2002 ............................... 294 TABEL 1 4 1 St at ist ische gegevens ANOVA- t abel gem iddelde procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a per provincie; Periode 1999- 2002 ............................................................. 294 TABEL 1 4 2 St at ist ische gegev ens ANOVA- analyse ( bet ween gr oups) van het werkingssaldo per capit a; Gem eent en ingedeeld v olgens de Dessoy- t ypologie; Per iode 1998- 2002 .................................... 297 TABEL 1 4 3 St at ist ische gegev ens ANOVA- analyse ( bet ween groups) van de gem iddelde procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; Gem eent en ingedeeld volgens de Dessoy - t ypologie; Periode 1998- 2002.......................................................................... 298 TABEL 1 4 4 St at ist ische gegevens lineaire regressie – Afhank elij ke variabele = werkingssaldo per capit a 2000, 2001 en 2002 ......................... 301 TABEL 1 4 5 St at ist ische gegevens lineaire regressie – Afhank elij ke variabele = OOV- t arief 2001 .................................................................. 318 TABEL 1 4 6 St at ist ische gegevens lineaire regressie – Afhank elij ke variabele = OOV- t arief 2002 .................................................................. 319 TABEL 1 4 7 St at ist ische gegevens lineaire regressie – Afhank elij ke variabele = APB- t arief 2001 ................................................................... 319 TABEL 1 4 8 St at ist ische gegevens lineaire regressie – Afhank elij ke variabele = APB- t arief 2002 ................................................................... 320 TABEL 1 4 9 Overzicht van de fact oren die een sam enhang vert onen m et de t arieven of de t ariefwij zigingen .............................................. 335 TABEL 1 5 0 Overzicht van de fact oren die een sam enhang v ert onen m et t arieven of de t ariefwij zigingen .............................................. 350 TABEL 1 5 1 St at ist ische gegevens lineaire regressie – Afhank elij ke variabele = werkingssaldo per capit a 2000, 2001 en 2002 ......................... 352 TABEL 1 5 2 St at ist ische gegevens lineaire regressie – Afhank elij ke variabele = OOV- en APB- t ariev en 2001 en 2002 ..................................... 353

16



TABEL 1 5 3 Overzicht van de voor naam st e em pirische st udies inzak e v ert icale fiscale ext er nalit eit en .......................................................... 369


17

Lij st van grafieken

Lij st van grafieken GRAFI EK 1 GRAFI EK 2 GRAFI EK 3 GRAFI EK 4 GRAFI EK 5 GRAFI EK 6 GRAFI EK 7 GRAFI EK 8 GRAFI EK 9 GRAFI EK 10 GRAFI EK 11 GRAFI EK 12 GRAFI EK 13 GRAFI EK 14 GRAFI EK 15 GRAFI EK 16 GRAFI EK 17 GRAFI EK 18 GRAFI EK 19 GRAFI EK 20 GRAFI EK 21 GRAFI EK 22 GRAFI EK 23

GRAFI EK 24

Gem iddelde APB- t arief in Vlaanderen; Periode 1991- 2002 ....... 34 Gem iddelde t arief OOV in Vlaanderen; Periode 1991- 2002 ....... 36 Gem iddelde procent uele verandering APB en OOV; Periode 19922002 ................................................................................. 38 Schem at isch overzicht van de det er m inant en van de lokale belast ingt arieven : basism odel ............................................. 45 Schem at isch ov erzicht van basism odel m et t oev oeging van m ult i act ores .............................................................................. 48 Schem at ische v oorst elling van het uit gebreide basism odel- bis. 50 Box plot voor het obj ect ief belast ingver m ogen opgedeeld per provincie; 2000 .................................................................. 62 Box plot voor het obj ect ief belast ingverm ogen ingedeeld per provincie; 2001 .................................................................. 63 Gem iddelde OOV- t arief per provincie; Periode 1992- 2002........ 66 Gem iddelde veranderingspercent ages van het OOV- t arief per provincie; Periode 1992- 2002............................................... 69 Evolut ie van de pr ovinciale opcent iem en; Periode 1992- 2002 ... 72 Evolut ie van de som van de provinciale en gem eent elij ke opcent iem en – Gem iddelde per pr ovincie; Periode 1992- 2002 .. 74 Gem iddelde APB- t arief per provincie; Periode 1992- 2002 ........ 75 Gem iddelde v eranderingspercent ages van het APB- t arief per provincie; Periode 1992- 2002............................................... 77 Gem iddelde OOV- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002 80 Gem iddelde veranderingspercent ages van het OOV- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002 ....................................... 83 Gem iddelde APB- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002 . 85 Gem iddelde v eranderingspercent ages van het APB- t arief per om vangklasse; Periode 1992- 2002 ....................................... 87 Gem iddelde t arief OOV per clust er volgens de Dessoy - indeling; Periode 1992- 2002 ............................................................. 93 Gem iddelde veranderingspercent age van de OOV per clust er in de Dessoy- indeling; Periode 1992- 2002 ..................................... 95 Gem iddelde t arief APB per clust er volgens de Dessoy - indeling; Periode 1992- 2002 ............................................................. 97 Gem iddeld veranderingspercent age van de APB per clust er in de Dessoy- indeling; Periode 1992- 2002 ................................... 100 Aant al gem eent en m et een overschot of t ek ort op de rekening en het gem iddelde over schot ( + ) of t ekort ( - ) per capit a; Periode 1992- 2000 ....................................................................... 111 Evolut ie van de diverse com ponent en van de financieringsm ix; Periode 1992- 2000 ........................................................... 120


19


GRAFI EK 25 GRAFI EK 26

GRAFI EK 27 GRAFI EK 28 GRAFI EK 29 GRAFI EK 30 GRAFI EK 31 GRAFI EK 32 GRAFI EK 33 GRAFI EK 34 GRAFI EK 35 GRAFI EK 36 GRAFI EK 37




GRAFI EK 44


20

Evolut ie van de pr est at ie- , schulden over dracht - ont vangst en per capit a in euro; Periode 1992- 2000 ....................................... 122 Gem iddelde bij drage uit het gem eent efonds per capit a per gem eent e ( link eras) en het gem iddelde aandeel van de bij drage uit het gem eent efonds in de ont vangst en van de gem eent en ( recht eras) ; Periode 1992- 2000 .......................................... 125 Sam enst elling van de t ot ale uit gav en per capit a; Periode 19922001 ................................................................................ 137 Procent uele verander ing van de uit gav en per capit a; Periode 1993- 2001 ....................................................................... 138 Uit gaven per capit a per provincie; Periode 1992- 2001 ........... 139 Procent uele verandering van de uit gaven per capit a per provincie; Periode 1993- 2001 ............................................. 141 Uit gaven per capit a per om vangklasse; Per iode 1992- 2001 .... 143 Procent uele verandering van de uit gaven per om vangklasse; Periode 1993- 2001 ............................................................ 145 Uit gaven per capit a per Dessoy- clust er; Periode 1992- 2001 ... 152 Procent uele v erandering van de uit gaven per capit a per Dessoy clust er; Periode 1993- 2001 ................................................ 153 Evolut ie van het gem iddeld aandeel van 65+ en –20 in de bev olking; Periode 1992-2002 ............................................ 159 Schem at ische voorst elling van de sam enst elling van de aanv ullende personenbelast ing in gem eent e i ....................... 198 Procent ueel aandeel van de t ot ale dividenden, de dividenden v an int ercom m unales en de dividenden van Dexia in de t ot ale ont vangst en 1998- 2002 ..................................................... 221 Dividenden uit int ercom m unales per hoofd van de bevolking; overzicht v oor de gem engde int ercom m unales; 2002 ............ 224 Dividenden uit int er com m unales als procent van de t ot ale ont vangst en van de gem eent en; overzicht voor de gem engde int ercom m unales; 2002 ..................................................... 224 Dividenden uit int ercom m unales per hoofd van de bevolking; overzicht v oor de zuivere int ercom m unales; 2002 ................. 226 Dividenden van int ercom m unales als procent van de t ot ale ont vangst en van de gem eent en; ov erzicht voor de zuiver e int ercom m unales; 2002 ..................................................... 226 Bedrij fskolom voor elekt ricit eit en bet rokk en inst ant ies .......... 230 Gem iddeld werkingssaldo ( linkeras) en gem iddelde pr ocent uele verandering van het werkingssaldo ( recht eras) ; Periode 19982002 ................................................................................ 254 Gem iddeld werkingssaldo per capit a ( linkeras) en gem iddelde procent uele verandering van het werk ingssaldo per capit a ( recht eras) ; Periode 1998- 2002 .......................................... 256 Gem iddeld veranderingspercent age van het werkingssaldo per capit a per groot t ecohort e; 2002 .......................................... 282 Gem iddeld werkingssaldo per capit a volgens het aant al gem eent en waar uit de polit iezone best aat ; 2002 ................... 289 HOGESCHOOL GENT – SPOOR FI SCALI TEI T

Lij st van grafieken

GRAFI EK 47

GRAFI EK 48 GRAFI EK 49 GRAFI EK 50 GRAFI EK 51

GRAFI EK 52 GRAFI EK 53 GRAFI EK 54 GRAFI EK 55 GRAFI EK 56 GRAFI EK 57 GRAFI EK 58 GRAFI EK 59 GRAFI EK 60 GRAFI EK 61 GRAFI EK 62 GRAFI EK 63 GRAFI EK 64 GRAFI EK 65 GRAFI EK 66 GRAFI EK 67 GRAFI EK 68 GRAFI EK 69

Gem iddelde procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a volgens het aant al gem eent en waar uit de polit iezone best aat ; 2002 .................................................................. 291 Gem iddeld werkingssaldo per capit a per pr ovincie; Periode 19982002 ............................................................................... 293 Procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a per provincie; Periode 1999- 2002............................................. 294 Wer kingssaldo per capit a; Gem eent en ingedeeld v olgens de Dessoy- t ypologie; Per iode 1998- 2002 ................................. 296 Gem iddelde procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a; Gem eent en ingedeeld volgens de Dessoy - t y pologie; Periode 1998- 2002 ........................................................... 298 Box plot v oor het wer kingssaldo 1998 ................................. 373 Box plot v oor het wer kingssaldo 1999 ................................. 373 Box plot v oor het wer kingssaldo 2000 ................................. 374 Box plot v oor het wer kingssaldo 2001 ................................. 375 Box plot v oor het wer kingssaldo 2002 ................................. 375 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo 1998- 1999 ....................................................................... 376 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo 1999- 2000 ....................................................................... 377 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo 2000- 2001 ....................................................................... 378 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo 2001- 2002 ....................................................................... 378 Box plot v oor het wer kingssaldo per capit a 1998 .................. 379 Box plot v oor het wer kingssaldo per capit a 1999 .................. 380 Box plot v oor het wer kingssaldo per capit a 2000 .................. 380 Box plot v oor het wer kingssaldo per capit a 2001 .................. 381 Box plot v oor het wer kingssaldo per capit a 2002 .................. 382 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo per capit a 1998- 1999 ........................................................ 383 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo per capit a 1999- 2000 ........................................................ 383 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo per capit a 2000- 2001 ........................................................ 384 Box plot v oor de procent uele v erandering van het werkingssaldo per capit a 2001- 2002 ........................................................ 385


21

I nleiding

I nleiding 1. Probleem st elling en st ruct uur Dit rapport is een weergave van de diverse onderzoeksact ivit eit en die werden uitgevoerd in het kader van het B- proj ect “I m pact van de bovenbest uurlij ke beslissingen op de lokale fiscalit eit ”. I n dit rapport

proberen w e de volgende SUREOHHPVWHOOLQJHQ van een antw oord t e voorzien : I s de recent e t oenam e van de voornaam st e lokale belast ingt arieven ongewoon? I s de verhoging van de voornaam st e lokale belast ingen een algem een verschij nsel of situeert het zich daarent egen in specifieke types van gem eent en? Wat kan de aanleiding vorm en t ot de st erke st ij ging van deze tarieven gedurende de periode 2001- 2002? De rapport age gebeurt in een aant al delen. We sit ueren voorafgaandelij k hoe deze delen zich t egen over elkaar verhouden en welke plaats ze binnen het gehele onderzoek innem en. I n GHHO zullen we st ilst aan bij keuze van de afhankelij ke variabelen van het onderzoek. Vervolgens analyseren we het st ij gingsrit m e van de t arieven van de tw ee voornaam st e belast ingen van de gem eent en over de periode 1992- 2000 en het post - 2000 t ij dperk. 'HHO zal een overzicht geven van de lit erat uur rond het lokale belast ingbeleid enerzij ds en de st and van het onderzoek rond verticale fiscale ext ernalit eit en anderzij ds. Welke lessen voor Vlaanderen kunnen w e t rekken uit de bevindingen van de int ernat ionale onderzoeksliterat uur m et bet rekking t ot dit onderwerp? I n GHHO st ellen we de generaliseerbaarheid van de inzichten rond de wij zigingen van de OOV- en APB- t arieven in vraag. I s de vast gestelde fiscale react ie t erug t e vinden in grot e én kleine gem eent en? Zien w e verschillen t ussen gem eenten van bepaalde provincies? Voeren gem eenten m et

verschillende

socioeconom ische


kenm erken

een

verschillende 23


t ariefpolitiek? De kenm erken die hier de basis van de indeling vorm en, liggen in de realit eit doorgaans voor lange term ij n vast en zij n m oeilij k beïnvloedbaar door het best uur en daarom dus ook uit erm at e exogeen van karakt er.

De

indeling

van

gem eenten

volgens

socioeconom ische

kenm erken gebeurt op basis van de Dessoy- typologie. Toch geven deze st ruct urele param et ers slecht s een beperkt beeld van de

verschillen t ussen gem eent en. I n GHHO voegen w e daar nog een reeks

discrim inant en aan t oe. I n een eerst e onderdeel vergelij ken we de fiscale react ie van

gem eent en ingedeeld op basis van zogenaam de fiscale

draagkrachtparam et ers ( het obj ect ief belast ingverm ogen) . I n een t weede onderdeel bedden we de fiscale act ies in, in de bredere financieringsm ix van de gem eent e. Hoe afhankelij k is een gem eent e van deze t wee heffingen, hoe belangrij k is de dot at ie- of schuldfinanciering voor dit lokaal best uur? Verder proberen we in t e schat t en hoe belangrij k de financiële condit ie van een gem eent e is. Zij n het vooral financieel m inder gezonde gem eent en ( cfr. het gem eent elij k overschot / deficit op de rekening, de finapsis,…) die de tarieven verhoogd hebben of blij kt dit gegeven niet onderscheidend te zij n? I n GHHO st aan de uit gaven van de gem eent e cent raal. Welke zij n de belangrij kst e uit gaven en is het uit gavenniveau verschillend volgens de provinciale ligging, het aant al inwoners, de bevolkingsdicht heid, het OBV of de Dessoy- t ypologie? Vervolgens worden t ariefhoogten en –evoluties gekoppeld aan een aant al socioeconom ische indicatoren, zoals het OCMWt ekort , het aantal j ongeren, het aant al ouderen,…

Vanaf GHHO kom t het belang van de bovenbest uurlij ke beslissingen voor de lokale fiscalit eit aan bod. Een eerst e bovenbestuurlij ke beslissing die de lokale

financiën

heeft

beïnvloed,

bet reft

de

hervorm ing

van

de

personenbelast ing. I n een aantal fasen past de federale regering een verlaging van de personenbelasting door. Dit heeft zij n gevolgen voor de gem eent en,

gezien

zij

als

één

van

hun

belangrij kste

ont vangst en

aanvullende personenbelast ing heffen. Gem eenten zien hun grondslag dus dalen. Hoe reageren de gem eent en op dit gegeven? Zien we de t arieven st ij gen om de ontvangst en uit de aanvullende personenbelast ing op het zelfde peil te houden? Zij n er reeds prevent ief st ij gingen doorgevoerd

24


I nleiding

om de daling van de grondslag op t e vangen? We brengen hierover klaarheid in deel 6. Een t weede bovenbest uurlij ke beslissing die een im pact heeft gehad op de lokale financiën bet reft de liberalisering van de energiem arkt. Dit vorm t het onderw erp van GHHO . m idden

2003

Het liberaliseringsproces van de energiem arkt is

afgerond.

Voor

gem eent en

heeft

dit

zware financiële

gevolgen gezien zij een groot deel van hun dividendontvangst en zien verloren gaan. Via een com pensat ieregeling ( de zogenaam de “ELI Aheffing”) kan dit verlies beperkt w orden, al is die regeling nog st eeds niet definit ief in voege. Cij ferreeksen over de financiële gevolgen van dit gegeven zij n nog niet beschikbaar, gezien de im pact m aar t en vroegst e vanaf 2003 kan gelden. We kij ken daarom even t erug in de t ij d en zien dat de gem eent en in 1997 en 2000 een flink pak uit zonderlij ke dividenden hebben ont vangen uit het voorm alige Gem eent ekrediet. Nagegaan w ordt of de w ij ziging in die dividendont vangst en voor een aanpassing van de t arieven heeft gezorgd.

'HHO behandelt de politiehervorm ing. Daar waar gem eent en vroeger, naast een rij kswachtbrigade, zelf m oest en inst aan voor gem eent elij ke politie, is sedert 1 j anuari 2002 de lokale polit ie georganiseerd in politiezones. Politiezones best aan in hoofdzake uit m eerdere gem eenten, die ook elk deels, naast een federale t oelage, inst aan voor de financiering ervan. De gem eent en en hun belangenorganisat ies st elden reeds voor de invoering van de polit iezones dat ze hiervoor m eer m iddelen zouden m oet en voorzien dan dat de gem eent epolitie kost t e voor de hervorm ing. De federale regering ging uit van een budget t air neut rale operat ie. Het cij ferm at eriaal om na t e gaan of gem eent en nu al dan niet m eer m iddelen m oet voorzien voor de lokale polit ionele werking w erd opgevraagd bij de 308 Vlaam se gem eent en. I ndien dit inderdaad zo is, hebben gem eenten hun tarieven hieraan aangepast ? I n deel 8 wordt dit alles verduidelij kt aan de hand van definit ieve rekeningcij fers. 'HHO vorm t het sluit stuk van de studie van de im pact van de bovenbest uurlij ke beslissingen op de lokale fiscalit eit . I n deze afsluitende bij drage worden de bevindingen sam engebracht en worden tarieven en t ariefwij zigingen

geschat


op

basis

van

de

onderzocht e

lokale

en

25


bovenlokale fact oren of kenm erken. De bevindingen die hieruit volgen geven uit sluit sel over de cent rale onderzoekskwest ie.

2. Onderzoeksaanpak Vooraf werd bepaald dat de onderzoeksresult at en in een eerst e vorm zouden worden aangeboden onder de vorm van een set van “deelpapers”, waarna ze als “delen” werden gebundeld in dit rapport . Het gebruik van deelpapers biedt het voordeel dat ze het onderzoeksproces overzichtelij k m aken en lat er sneller kunnen aangepast worden m et het oog op externe valorisat ie.

De

gerealiseerde

papers/ delen

werden

weergegeven

in

onderst aande Tabel 1. Tegelij kert ij d wordt hier een overzicht gegeven van de onderzoeksfase waarm ee deze papers/ delen verband houden. De dom inant e analyset echnieken werden in de laat st e kolom opgesom d. TABEL 1

OVERZI CHT

VAN DE ONDERZOEKSOUTPUT; RELATI E MET ONDERZOEKSFASEN EN GEHANTEERDE ONDERZOEKSTECHNI EKEN

Deel

Tit el

Onderzoeksfase

1

Tar ieven en tar iefw ij zigingen : APB en OOV

1,2

2 3

4

5 6 7

Lit er at uur over zicht m .b.t. ver t icale ext er nalit eit en en opt im ale belast ingsy st em en Tar ieven en t ar iefw ij zigingen volgens om vang, pr ovinciale ligging en de Dessoy- cluster w aartoe gem eent en behoren Tar ieven en tar iefw ij zigingen in funct ie van de fiscale draagkr acht , de financier ingsm ix en een r eeks financiële indicator en Tar ieven en tar iefw ij zigingen in funct ie van de t ot ale uit gaven en bepaalde socioeconom ische indicat or en De im pact van de hervor m ing Reynder s op de APB- en OOV- tar ieven De im pact van de liber aliser ing van de ener giem arkt op de lok ale financiën

Gehant eerde onder zoeksm et hoden T- t oet sen, Pear son corr elat ies, ANOVA

1

Lit er at uuranalyse

2,3

T- t oet sen, Pear son corr elat ies, ANOVA

2,3


2,3


2,3 2,3

8

De im pact van de polit iehervor m ing op de lokale financiën

2,3

9

Schat t ing van de t ar ieven op basis van lokale en bovenlokale factoren

4

DE

T- t oet sen, Pear son corr elat ies, ANOVA, OLS T- t oet sen, Pear son corr elat ies, ANOVA T- t oet sen, Pear son corr elat ies, Paired Sam ples correlat ies, ANOVA, OLS T- t oet sen, Pear son corr elat ions, ANOVA, OLS

Het onderzoeksproces kan ingedeeld worden in IDVHQ : Fase 1 : Lit erat uurst udie; Fase 2 : Dat averzam eling; 26


I nleiding

Fase 3 : Dat a- analyse en dat averwerking; Fase 4 : Schat t ing van het belang van de diverse lokale en bovenlokale kenm erken. We schetsen hierna kort hoe deze fasen doorlopen w erden en t ot welke delen ze aanleiding hebben gegeven. Tij dens de m aanden m aart - m ei 2003 werd de lit eratuur rond verticale fiscale effect en en rond lokale belast ingheffing grondig doorgenom en, wat geresult eerd heeft in deel 2 van dit rapport . Vervolgens w erd een uit gebreide dat abank aangelegd, waarin de t arieven van de OOV- en APB- belast ingen, lokale kenm erken en indicatoren van bovenlokale invloeden cent raal st aan. De dat averzam eling, de dat areductie m et het oog op het verwij deren van fout en en het opsporen van outliers werd uit gevoerd tij dens de m aanden j uni, j uli & august us 2003 voor dat areeksen geanalyseerd

t ot

en

en

m et een

2000.

Tegelij kert ij d

antw oord

werden

geform uleerd

op

de de

t arieven eerst e

probleem st elling, wat aanleiding gaf t ot deel 1. We verm elden dat de dat areeksen die bet rekking hebben op gegevens uit de j aarrekeningen van gem eenten werden opgevraagd bij het Minist erie van

de

Vlaam se

Aangelegenheden.

1

In

Gem eenschap, de m aanden

die

Adm inist rat ie

Binnenlandse

volgden

de

w erd

dat abank

aangevuld, onderandere m et de dat areeksen van 2001 en 2002, naarm at e de gegevens werden vrij gegeven. We m erken op dat de dat areeksen van 2002 die de Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden t er beschikking st elden niet - gevalideerd cij ferm at eriaal bet reft . Vanaf sept em ber werd syst em atisch

gewerkt

aan

een antw oord op

probleem st elling 2: “Hoe algem een zij n de aanpassingen van de t arieven van de voornaam st e lokale belast ingen? Welk profiel hebben gem eenten die in de periode 2001 de OOV- en APB- t arieven st erk hebben verhoogd?” Dit result eerde in een reeks van drie delen die respect ievelij k volgende gem eent elij ke kenm erken als focus hadden:

1

Als cont act persoon t r ad Dhr. St efaan Swaels op.


27


Deel 3 :

provinciale ligging, om vang ( in t erm en van aantal

inwoners) , Dessoy- cat egorie; Deel 4 : de lokale financieringsm ix, de lokale fiscale draagkracht en een reeks van financiële indicat oren zoals het saldo op de rekening, de schuldpositie, de finapsisw aarde; Deel 5 : het lokale uit gavenniveau en een reeks van t raditionele behoeft enindicat oren zoals het aandeel 65- plussers en het aandeel j ongeren in de t ot ale bevolking. De aanpak w as t elkens vergelij kbaar : na het opsporen van verbanden t ussen de variabele en de fiscale variabelen via correlat ieberekeningen, werden verschillen op het gem iddelde get oet st aan de hand van T- t est en of, ingeval van m eer dan t wee deelgroepen van gem eent en, via ANOVA. Op basis van deze analyses hebben w e een duidelij k beeld gekregen van de lokale kenm erken van gem eent en w iens fiscale react ie duidelij k verschillend was. Vanaf decem ber 2003 werden de bovenbest uurlij ke fact oren van de lokale t arieven en t ariefwij zigingen bekeken. I n concret o spit st en we de analyse t oe op de im pact van de hervorm ing van de personenbelast ing, op de gevolgen van de politiehervorm ing en op het belang van de vrij m aking van de energiem arkt. De st udie van de bovenlokale invloeden resulteert in opnieuw vier delen : Deel 6 : I m pact van de hervorm ing Reynders op de APB- en OOVt arieven; Deel 7 : I m pact van de liberalisering van de energiem arkt op de lokale financiën; Deel 8 : I m pact van de polit iehervorm ing op de lokale fiscaliteit ; Deel 9 : Schat t ing van de tarieven en t ariefw ij zigingen op basis van lokale en bovenlokale fact oren. Deel 6 w erd uit gewerkt in j anuari 2004 en schet st de kracht lij nen van de hervorm ing Reynders en de wij ze waarop deze de lokale APB zal affect eren. Verder worden problem en bij het inschat t en van de federale effect en op de lokale t arieven in kaart gebracht en werd nagegaan of

28


I nleiding

gem eent en

die

st erk

st eunen

op

APB- inkom sten

reeds

in

2001

ant icipeerden op de hervorm ing. Dit geheel wordt uit gebreid m et een bespreking en schat t ing van de lokale grondslag op basis van de in m aart 2004 verworven cij ferreeksen van zowel het Minist erie van Financiën, de Adm inist rat ie

Binnenlandse

Aangelegenheden

als

een

reeks

eigen

berekeningen op het aangeleverde m at eriaal. I n deel 7 st aat de liberalisering van de energiem arkt cent raal. De liberalisering kende zij n volledige uitw erking op 1 j uli 2003. Ten vroegst e de j aarrekening van 2003 zal hiervan de im pact ondervinden. Gezien gevalideerde cij fers slecht s beschikbaar zij n bij na t wee j aar na afsluit ing van het boekj aar, is het onm ogelij k om reeds uit spraken t e doen over de financiële im pact voor de gem eent en. Bovendien is er nog geen zekerheid om t rent de com pensat ies ( de zogenaam de ELI A- heffing) die gem eenten zullen

geniet en

voor

het

verlies

aan

dividendenm iddelen

uit

int ercom m unales. Het was ons aldus onm ogelij k om hierom t rent reeds uit spraken te doen. De politiehervorm ing t rad in werking in 2002. I n het kader van deze st udie was het van belang om de im pact hiervan op de lokale fiscalit eit te kunnen bepalen. Om hier relevant e uit spraken over t e doen, w erden cij ferreeksen opgest eld die de gem eent elij ke ontvangst en en uitgaven voor polit ie sinds 1998 sam enbracht . Het Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap had begin j anuari 2004 slecht s gevalideerde cij fers beschikbaar t ot en m et 2001. Bij gevolg w erd beslist om de dat a om t rent de uit gaven en ontvangst en van gem eent en inzake polit ie m et bet rekking tot het j aar 2002 op t e vragen bij alle Vlaam se gem eent en door m iddel van een enquêt e via fax. Analyse van deze cij ferreeks w erd opgenom en in deel 8. Deel 9 t enslot t e vorm t het sluit stuk van de studie. I n dit deel w orden de lokale belast ingt arieven en de wij zigingen van deze t arieven geschat , dit op basis van de invloeden die in eerdere delen werden opgespoord.

3. Keuze van de m aat st af De eerst geform uleerde onderzoeksvraag form uleerden we eerder als volgt : “I s de recent e t oenam e van de voornaam st e lokale belast ingt arieven ongewoon?” .


29


Bovenst aande onderzoeksvraag kon ruim er gest eld w orden t ot de lokale fiscale druk. I n dat geval zou de relevantie van de ant woorden op de voorliggende onderzoeksvraag st aan of vallen m et de form ulering van wat we bedoelen m et “lokale fiscale druk”. Voor dit onderzoek hebben we behoeft e aan een algem een accepteerbare en operat ionaliseerbare definit ie van de lokale belast ingdruk. Onder belast ingdruk verst aan we enerzij ds doorgaans dat procent van de grondslag dat we via de fiscale heffingen afst aan aan de overheid ( bv. personenbelast ing als procent van het loon; regist rat ierecht en als procent van de aankoopw aarde van een onroerend goed) . Om int ernat ionale en m acroeconom ische vergelij kingen t oe te lat en wordt de belast ingdruk anderzij ds ook vaak uit gedrukt als een percent age van het brut o- binnenlands product of het nationaal inkom en. Voorgaande m aatst aven worden algem een erkend en lij ken int uït ief verdedigbaar. Toch blij kt de prakt ische invulling ervan niet alt ij d voor de hand t e liggen. Zo

wordt

de

globale

fiscale

druk

veroorzaakt

door

heffingen

op

verschillende overheidsniveaus, m et nam e het federale, het gew est elij ke, het

provinciale

en

het

gem eent elij ke

niveau.

Deze

verschillende

belast ingen zij n niet eenvoudigweg aggregeerbaar. Zelfs wanneer enkel de fiscale druk veroorzaakt door een van de deelniveaus van de overheid wordt berekend, st aat m en voor een uitdaging. Het ligt niet voor de hand om het gewest elij ke beslag op de m iddelen van de ingezet enen in één get al t e vat t en om wille van het feit dat hier t al van verschillende belast ingen

m oeten

successierecht en, wegenbelast ing) .

geaggregeerd

worden

onroerende Bovendien

( bv.

regist ratierecht en,

voorheffing,

t reffen

deze

m ilieuheffingen,

heffingen

verschillende

belast ingplichtigen, w at de vraag kan oproepen of het w el verantw oord is om

een

bepaalde

set

van

heffingen

( bv.

successierecht en,

regist rat ierecht en,…) in de berekening van de gem iddelde druk m ee t e nem en.

Verder

belast ingplichtigen

affect eren ook

op

een

deze

belast ingen

verschillende

verschillende m anier

t engevolge het

systeem van aft rekken, vrij stellingen en m ogelij kheden tot fiscal ruling dat voor t al van heffingen uit gebouwd werd.

30


I nleiding

Het zelfde geldt voor de in deze st udie cent raal st aande gem eent elij ke heffingen. Deze zij n t alrij k ( in som m ige gem eent en t elt m en m eer dan 80 verschillende belast ingen) , m aar t egelij kert ij d vaak heel specifiek voor bepaalde

gem eent en

en

daardoor

dan

w eer

m oeilij k

onderling

vergelij kbaar. Bovendien is de concret e fiscale prij s van een inw oner van een gem eent e afhankelij k van de belast ingvoordelen die hij of zij kan geniet en. Voor belangrij ke lokale heffingen van Vlaam se gem eent en zij n het niet de gem eent en zelf die deze belast ingvoordelen inst ellen ( bv. aft rekken

voor

kinderen

t en

last e

in

de

personenbelast ing) .

De

beslissingsbevoegdheid ligt voornam elij k bij de federale en de Vlaam se wet gever. Dit heeft t ot gevolg dat gem eent en niet kunnen verhinderen dat de reële belastingdruk voor hun inwoners verschilt. In

em pirische

verschillende

st udies rond pragm at ische

de

lokale

oplossingen

belast ingdruk voor

het

kom t

m en

t ot

operat ionaliserings-

vraagstuk. I n een groot aant al st udies wordt de discussie beperkt t ot een substant iële subset aan lokale heffingen. I n concret o wordt de lokale belast ingdruk

geïndiceerd

aan

de

hand

van

de

WDULHYHQ van

die

gem eent elij ke heffingen die verant woordelij k zij n voor een dom inant deel van de lokale fiscale ont vangst en ( Heyndels & Vuchelen ( 1998) , Bastiaens et al ( 2001) ) . Andere benaderingen best uderen niet zozeer het tarief m aar

vert rekken van de RSEUHQJVW SHU LQZRQHU uit een belast ing. I n een

Nederlandse studie bij voorbeeld berekenen Allers, De Haan & St erks ( 1999) de lokale fiscale last en als de opbrengst uit de OZB- belast ing 2 per inwoner. I n deze st udie volgen w e de eerst genoem de aanpak. Om de wij zigingen in de lokale fiscale druk te analyseren concent reren w e ons op de analyse van de t ariefst ij gingen van de t wee belangrij kst e lokale belast ingen. We best uderen m et nam e de om vang en de evolut ie van de t arieven van de aanvullende personenbelast ing ( APB) enerzij ds en de opcent iem en op de onroerende voorheffing anderzij ds ( OOV) . Bovenst aande bevinding leidde ert oe om de eerst e onderzoeksvraag t e beperken t ot de t arieven van de aanvullende personenbelast ing en de opcent iem en

op

onroerende

voorheffing.

Uit gedrukt

in

ont vangsten,

vert egenw oordigen deze t wee belast ingen gem iddeld 80% van de t ot ale 2

Onroerende Zaak Belast ing.


31


belast ingont vangst en. Het aant al gem eent en dat deze belast ingen niet heeft opgenom en in haar fiscale port folio is uiterm at e beperkt. 3 Voor beide heffingen zij n cij ferreeksen beschikbaar inzake t arieven en ont vangst en op gem eent elij k niveau, die een periode van m eer dan 10 j aar overbruggen. Beide belast ingen nem en de vorm aan van een aanvullende belast ing op respect ievelij k een federale heffing ( APB) en een Vlaam se heffing ( OOV) .

3

De opcent iem en onroerende v oorheffing worden ingelegd in alle gem eent en. De gem eent en Knokke- Heist , Koksij de en Herst appe zij n de enige gem eent en die geen APB opgelegd hebben aan hun inwoners in 2001. Knokke- Heist en Kok sij de hant eerden in 2002 en 2003 nog st eeds het 0- t arief. Herst appe zet t e net t arief van 0 op 2% .

32


Deel 1

Deel 1 : Evolut ie van de APB- en OOVt arieven I n dit deel beant woorden we de eerst e onderzoeksvraag door de evolut ie van de t arieven van de t wee genoem de heffingen sinds 2000 in kaart t e brengen en deze t e vergelij ken m et de ont wikkelingen t ij dens het vorige decennium . Verder analyseren we de frequent ie van de t ariefwij zigingen over de gekozen periode. Hoe vaak w ij zigden gem eent en hun t arieven t ij dens de best udeerde periode? We speuren verder naar int eract ies inzake het belast ingbeleid m et bet rekking t ot de tw ee heffingen. Verhogen gem eent en de beide belast ingen consecut ief of t egelij kert ij d of zij n de wij zigingen in de tarieven van de tw ee heffingen volkom en onafhankelij k van elkaar? Zoals in de inleiding werd uit eengezet , w erd ervoor geopteerd om de lokale fiscale druk niet in zij n geheel t e beschouwen, m aar bevindingen t e form uleren aan de hand van de t arieven van de t wee voornaam ste lokale heffingen, m et nam e de aanvullende personenbelast ing enerzij ds en de opcent iem en onroerende voorheffing anderzij ds. We vergelij ken hierna de verandering in de t arieven voor de post - 2000 periode m et deze in het vorige decennium ( 1992- 2000) 4 . Vervolgens analyseren w e m ogelij ke sam enhangen in de evolut ie van de t wee tarieven over de genoem de periodes.

1. Evolut ie van het APB- t arief 5 Met bet rekking tot het APB- t arief berekenen we eerst het gem iddelde Vlaam se APB- t arief. Vervolgens analyseren we, globaal voor alle Vlaam se gem eent en, de frequent ie van de t ariefst ij gingen over de t ij d. Onderst aande Grafiek 1 geeft een beeld van de HYROXWLH YDQ KHW JHPLGGHOGH $3%WDULHI van de 308 Vlaam se gem eent en. De grafiek

4 I n de analyses worden de dat a voor 1991 niet m eegenom en om wille van belangrij ke t ariefw ij ziging in de onroerende voor heffing die plaat s vond in dat j aar. Om beide reeksen ( APB en OOV) v ergelij kbaar t e houden hebben we ervoor geopt eer d om in beide gev allen de t ariev en voor 1991 niet op t e nem en. 5 De cij fers uit deze analy se werden ons t oegeleverd door het Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap, Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden. De reek sen waren op het m om ent dat de st udie werd aangev at beperkt t ot 2002.


33


bevest igt dat het t arief over de periode 1991- 2000 nagenoeg const ant bleef. Gem iddeld genom en st eeg het gem iddelde APB- t arief enkel in de t wee j aar na de verkiezingen van 1994. Dat de opget ekende stij gingen echt er zeer beperkt waren, blij kt uit het feit dat de wij zigingen van het t arief zich sit ueren in het t weede digit na de kom m a. De gem iddelde t arieven varieerden tussen 6,59% ( 2000) en 6,71% ( 1996 & 1997) . I n de j aren 1998, 1999 en 2000 daalde het gem iddelde APB- t arief zelfs licht j es. GRAFI EK 1

GEMI DDELDE APB- TARI EF I N VLAANDEREN; PERI ODE 1991- 2002

7,1 7 6,9

7, 02

6,8 6, 81

6,7 6,6

6,71 6,63

6,66

6,63

6,5

6, 6

6,67

6,71

6,66

6,61

6,59

6,4 6,3 1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Gem iddelde APB

Vanaf 2001 st eeg het gem iddelde APB- tarief beduidend st erker dan voordien. De in 2001 ingezet t e st ij gende beweging plantt e zich voort in 2002. Het gem iddelde t arief evolueerde van 6,59% in 2000 over 6,81% in 2001 t ot 7,02% in 2002, wat een j aarlij kse groei van respect ievelij k 3,57% en 3,17% betekende, of van 6,53% over de t w ee j aar sam en. 6 vergelij king :

in 1995 ( het j aar m et

Ter

de groot ste st ij ging van het

gem iddelde APB- t arief t ij dens het vorige decennium ) st eeg het gem iddelde APB- t arief m et 1,70% . T- toet sen wij zen uit dat het gem iddelde t arief significant verschilt in de 2 best udeerde periodes ( zie Tabel 4 op p. 38) . Anderzij ds zij n de verschillende gem iddelde groeicij fers van het APB- t arief niet afwij kend genoeg om st at ist isch bet ekenisvol t e zij n. 7 6

Deze st ij ging zet zich v er der door in 2003. Het Vlaam se gem iddelde APB- t arief loopt op t ot 7,15% in 2003 ( VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2003) . Gezien niet v oor alle variabelen dat a beschik baar is voor 2003, beperk t de analyse zich t ot en m et het j aar 2002. 7 Deze bevinding dient echt er genuanceerd t e w orden : T- t est en waar bij de waarnem ing voor 1995 uit de reek s gehaald wordt en de nieuwe reeks vergeleken wordt m et de periode 2001- 2002 leggen wel significant e verschillen bloot .

34


Deel 1

I n onderstaande Tabel 2 w ordt een overzicht gegeven van het DDQWDO

JHPHHQWHQGDWRYHUJLQJWRWHHQYHUKRJLQJvan het APB- tarief. Tij dens

het vorige decennium ( 1992- 2000) behield 75,6% van de gem eenten de t arieven die golden in 1992. Slecht s 22,4% ging over t ot een éénm alige verhoging van de APB- belast ing. Tij dens de j aren 2001 en 2002 stellen w e een quasi verdubbeling vast van het aantal gem eent en dat opt eert voor een hoger t arief. TABEL 2

FREQUENTI ETABEL AANTAL STI JGI NGEN APB VLAANDEREN; PERI ODES 1992- 2000, 2000- 2001 EN 1992- 2002 1992- 2000

1992- 2002 8

2001- 2002

Aant al stij gingen

Frequent ie

Pr ocent

Frequent ie

Pr ocent

Frequent ie

Procent

0

233

75,6

174

56,5

138

44,8

1

69

22,4

133

43,2

126

40,9

2

6

1,9

1

0,3

42

13,6

3

0

0

n.v .t.

n.v .t .

2

0,6

Uit de com binat ie van beide voorgaande analyses kunnen we dus besluiten dat er een subst ant ieel verschil is in belast ingbeleid sinds de st art van deze lokale legislat uur. Hoewel gem iddeld genom en, het t arief niet zo ext reem verschilt van het gem iddelde t arief t ij dens de periode 1992- 2000, st ellen we t och vast dat deze verschillen stat ist isch bet ekenisvol zij n. Ook het verschil in het aant al t ariefst ij gingen st erkt ons in dit besluit .

2. Evolut ie van het OOV- t arief Ook

voor

de

opcent iem en

onroerende

voorheffing

best uderen

we

acht ereenvolgens de evolut ie van het gem iddeld Vlaam s t arief en de frequent ie van de st ij gingen over het pre- 2000 en post- 2000 t ij dperk.

8

De cij fers voor de periode 1992- 2002 vorm en niet de som van de hiernaast opgenom en cij fers voor de periodes 1992- 2000 en 2001- 2002. Het bet reft een nieuwe berekening voor de volledige periode 1992- 2002.


35


GRAFI EK 2

GEMI DDELD TARI EF OOV I N VLAANDEREN; PERI ODE 1991- 2002

1.300,00

1.259,75

1.250,00 1.168,79

1.200,00

1.072,79

1.150,00 1.068,26

1.100,00

1.075,92

1.072,95

1.018,76

1.050,00 1.000,00

1.076,02

952,59

964,00

968,15

1992

1993

970,44

950,00 900,00 850,00 800,00 1991

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Gem iddelde OOV

Grafiek 2 geeft aan dat de gem iddelde opcent iem en op de onroerende voorheffing in de periode 1991- 2002 in Vlaanderen stegen van

952,59

opc. naar 1.259,75 opc., wat een verhoging van 32,24% bet ekent . De st ij ging gebeurde in t wee fasen. De eerst e m eldensw aardige aanpassingen sit ueerden zich in 1995 en 1996 m et verhogingen van respect ievelij k gem iddeld 6,23% en 6,02% . I n 2001 en 2002 is een t weede, nog forsere, t oenam e vast t e st ellen. I n 2001 voerden 97 gem eent en een verhoging door, die een gem iddelde st ij ging van 9,85% veroorzaakt e. 2002 zorgde voor verhogingen in 113 gem eent en; de t arieven st egen m et gem iddeld 9,31% . Vergelij ken we het gem iddelde niveau van 2002 m et dat van 2000, dan zien w e dat het gem iddelde Vlaam se OOV- tarief in een periode van am per 2 j aar t ij d 17,13% st eeg! 9

9

Opnieuw wordt de st ij ging v erder gezet in 2003, zij het m inder st erk. Het gem iddelde t arief bedroeg in 2003 1.294 opc., wat een gem iddelde st ij ging van 2,86% bet ekent .

36


Deel 1

TABEL 3

Aant al st ij gingen

FREQUENTI ETABEL AANTAL STI JGI NGEN OOV VLAANDEREN; PERI ODES 1992- 2000, 2001- 2002 EN 1992- 2002 1992- 2000

1992- 2002 10

2001- 2002

Frequent ie

Procent

Frequent ie

Procent

Frequent ie

Procent

0

136

44,2

108

35,1

43

14,0

1

139

45,1

190

61,7

142

46,1

2

28

9,1

10

3,2

95

30,8

3

5

1,6

n.v .t.

n.v .t .

24

7,8

4

0

0

n.v .t.

n.v .t .

4

1,3

Bestuderen we vervolgens bovenst aande frequentiet abel van het aant al t ariefverhogingen. I n eerst e inst antie valt het op dat het aant al gem eenten die hun opcent iem en verhoogden in de periode 1992- 2000 quasi dubbel zo groot was dan die groep die het APB- percent age aanpasten. Bij na de helft van de gem eent en ( 45,1% ) nam en in die periode hun toevlucht t ot een eenm alige st ij ging van de opcentiem en versus 22,4% voor wat de APB bet reft . Wat in t w eede inst ant ie in het oog springt , is het feit dat gem eent en ook vaker verschillende tariefst ij gingen goedkeurden. 45,1% van de gem eent en voerde in deze periode één verhoging door, 9,1% respect ievelij k t wee en 1,6% drie verhogingen. Toch zij n er volgens Tabel 3 wel 136 gem eent en, of 44,0% van het tot aal, die in die periode nooit t ot een verhoging overgingen. Tenslot t e st ellen we vast t ij dens de post - 2000 periode veel hogere frequent ies opt ekenen voor de cat egorie “1 stij ging van de opcent iem en”. 6 op 10 gem eent en kozen voor een t ariefst ij ging t ij dens de j aren 2001 en 2002. Op basis van voorgaande analyses m et bet rekking tot de evolut ie van de OOV- t arieven kunnen we besluit en dat er ook voor deze belast ing een duidelij k onderscheid vast t e st ellen is tussen het vorige decennium en de post - 2000 periode. Hoewel de OOV- t arieven ook t ij dens het voorgaande decennium veel vaker onderhevig waren aan verandering, zien we dat de st ij gingen om vangrij ker worden vanaf het begin van deze legislatuur en dat ze bovendien t alrij ker zij n.

10

De cij fers voor de periode 1992- 2002 vorm en niet de som van de hiernaast opgenom en cij fers voor de periodes 1992- 2000 en 2001- 2002. Het bet reft een nieuwe berekening voor de v olledige periode 1992- 2002.


37


De uit gevoerde T- t oet sen ( zie Tabel 4) bevest igen st at ist isch de breuk in de

reeks.

Zowel

de

veranderingspercent age

gem iddelde van

de

t arieven

opcent iem en

als

het

blij ken

gem iddelde significant

te

verschillen t ussen de periodes 1992- 2000 en 2001- 2002. TABEL 4

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TEST GEMI DDELD TARI EF EN GEMI DDELD VERANDERI NGSPERCENTAGE OOV EN APB I N VLAANDEREN; PERI ODES 1992- 2000 EN 2001- 2002 t

Df

12,0146

306

Gem iddeld OOV- t arief

p

20,6757

306

Gem iddeld APB veranderingspercent age

0,82

- 0,2227

303

Gem iddeld OOV ver anderingspercent age

0,05

- 1,9519

306

Gem iddeld APB- t arief

3. Sam enhang in de evolut ie van de beide t arieven Grafiek 3 brengt de gem iddelde procent uele verandering van APB en OOV in de periode 1992- 2002 sam en. Deze grafiek illust reert dat beide t arieven dezelfde om slagpunt en

vert onen

en globaal een

vergelij kbaar

beeld

opleveren; de aangroei van de tarieven ( voornam elij k in 1995, 2001 en 2002) is echt er fundam ent eel st erker bij de OOV. GRAFI EK 3

GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG APB EN OOV; PERI ODE 1992- 2002

12,00 9,85

9,31

10,00 8,00

6,23

6,02

6,00 4,00 1,59

2,00

0,55

0,06 1,70

0,00 1992 - 2,00

0,60

1993 - 0,22

1994

1995

- 0,64

OOV

38

3,57

1,06

0,35

1996

1997

0,72

0,25

1998 - 0,73

- 0,15

1999 - 0,67

3,17

0,00

2000

2001

2002

- 0,36

APB


Deel 1

Verder vallen de nooit eerder vert oonde om vang van de gem iddelde st ij gingen op in 2001 en 2002 voor beide belast ingen. I n onderst aande Tabel 5 wordt via correlat ieberekeningen de sam enhang nagegaan t ussen de OOV- t ariefst ij gingen onderling ( subtabel 1) , t ussen de APB- t ariefwij zigingen onderling ( subt abel 3) en t ussen de OOV- en APB t ariefwij zigingen ( subt abel 2) . De correlaties zij n van toepassing op de

n

j aren 1999- 2002. TABEL 5

OOVST00

OOVST01

OOVST02

APBST00

APBST01

APBST02

APBST99

CORRELATI E TUSSEN DE TARI EFSTI JGI NGEN OOV EN APB; PERI ODE 1999- 2002

Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N

OOVST00 1,000 , 308 -,021 ,708 308 ,091 ,113 308 ,009 ,881 308 ,100 ,079 308 -,040 ,487 308 ,002 ,968 308

OOVST01 OOVST02 APBST00 -,021 ,091 ,009 ,708 ,113 ,881 308 308 308 1,000 -,318** ,073 , ,000 ,201 308 308 308 -,318** 1,000 ,064 ,000 , ,260 308 308 308 ,073 ,064 1,000 ,201 ,260 , 308 308 308 ,582** -,196** ,051 ,000 ,001 ,374 308 308 308 -,220** ,349** ,043 ,000 ,000 ,452 308 308 308 ,089 -,011 -,001 ,120 ,851 ,988 308 308 308

APBST01 APBST02 APBST99 ,100 -,040 ,002 ,079 ,487 ,968 308 308 308 ,582** -,220** ,089 ,000 ,000 ,120 308 308 308 -,196** ,349** -,011 ,001 ,000 ,851 308 308 308 ,051 ,043 -,001 ,374 ,452 ,988 308 308 308 1,000 -,203** ,085 , ,000 ,136 308 308 308 -,203** 1,000 -,112* ,000 , ,049 308 308 308 ,085 -,112* 1,000 ,136 ,049 , 308 308 308

o

p

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

*. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

Tabel 5 legt een aantal int ert em porele verbanden bloot tussen de OOV- en APB- t arieven : Subt abel 1 : OOV- correlaties : de aanpassingen van de OOVtarieven in de periode 2000- 2002 vert onen weinig onderlinge verbanden. Het negat ieve correlatiet eken geeft aan dat gem eenten die in 2001 ( OOVST01) hun t arieven wij zigden in 2002 ( OOVST02) ervoor opt eerden dit niet nog eens te herhalen. Hoe grot er de toenam e in 2001, hoe beperkt er de om vang van de st ij ging was in het daaropvolgende j aar.


39


Subtabel 3 : APB- correlat ies : het zelfde fenom een vinden w e terug bij de APB- correlaties : gem eent en die reeds in 2001 hun t arieven fors ( APBST01) verhoogden gingen in 2002 ( APBST02) over t ot heel m iniem e st ij gingen of verlaagden hun t arieven. Subtabel 2 : OOV & APB- correlat ies : voor de j aren 2001 en 2002 vinden

we

significant

positieve

correlaties

t ussen

de

st ij gingspercent ages van de beide heffingen. I n beide j aren gaan grot e st ij gingen van het ene tarief dus sam en m et st erke stij gingen van het andere t arief. Opvallend is w el dat de correlat iecoëfficiënt afneem t van 2001 naar 2002 ( van 58,2% naar 34,9% ) , wat erop wij st dat het verband m inder sterk wordt . Verder st ellen we vast dat er int ert em porele int eract ies voorkom en t ussen de 2 belast ingen over de periode 2001 en 2002. De gem iddelde wij ziging van de OOV- t arieven in 2001 correleerde op significant e negat ieve wij ze m et de verandering van de APB- t arieven in 2002 ( r p = - 0,22% ) . Een gelij kaardig verband vinden we tussen de wij ziging in het APB- t arief in 2001 en de verandering van het OOV- t arief in 2002 ( r p = - 0,19% ) . Beide vast st ellingen w ij zen op het feit dat st erke st ij gingen van één van de t arieven

in

het

ene

j aar,

sam engaan

m et

een

veel

voorzichtiger

t arievenbeleid voor de andere belast ing in het daaropvolgende j aar. Wordt

de

evolut ie

van

beide

t arieven

vergeleken,

dan

blij kt

een

vergelij kbaar beeld t ot st and t e kom en m et dezelfde om slagpunt en. De aangroei van de t arieven die zich situeerde in 1995, 2001 en 2002 is wel t elkens st erker

bij

de OOV.

Wat

opvalt,

is dat

gem eenten

ervan

t erugdeinzen om gedurende t wee opeenvolgende j aren het zelfde t arief t e lat en st ij gen en dat een sterke st ij ging van één tarief in 2001 de t ariefevolut ie van het ander tarief in 2002 beïnvloedt.

4. Conclusie De eerst e onderzoeksvraag van deze st udie luidde: “I s de recent e st ij ging van de voornaam st e lokale belast ingt arieven ongewoon?” . De in deze paragraaf besproken analyses geven aan dat op deze vraag affirm atief m oet geant woord worden. Er is een duidelij k verschil, zow el qua om vang van de t ariefst ij gingen van de APB en de OOV als qua aant al stij gingen t ussen de periode 1992- 2000 en 2001- 2002. De t ariefverhogingen vonden 40


Deel 1

op grot ere schaal plaat s in de post - 2000 periode; de t arieven na 2000 lagen beduidend hoger dan voordien. De breuk in de reeks is het m eest pert inent voor de OOV. Deze belast ing w erd ook in het vorige decennium sneller gewij zigd, m aar de om vang van de st ij ging van de opcent iem en was in de periode na 2000 t och nog van een hoger niveau. I nt ert em porele analyse legt verder bloot dat de verhoging van één t arief niet onafhankelij k is van de evolut ie van het t arief van de andere m eest belangrij ke belast ing. Verder kunnen we op basis van deze analyse vast st ellen dat in de post- 2000 periode beide t arieven in heel wat gem eent en t egelij kert ij d werden verhoogd.


41

Deel 2

Deel 2 : Lit erat uuroverzicht m .b.t . vert icale ext ernalit eit en en opt im ale belast ingssyst em en 1. I nleiding I n dit deel zet t en we de bevindingen van wet enschappelij k onderzoek inzake de det erm inant en van het lokale belast ingbeleid op een rij . I n eerste inst antie st eunen we op de st udies van Bergstrom & Goodm an ( 1973)

en

Borgerding

&

Deacon

( 1972)

die

het

kader

aangeven

waarbinnen lokaal belast ingbeleid best udeerd w ordt . Op basis van hun inzichten worden bij schat t ingen van de lokale fiscale druk of de lokale uit gaven lokale behoeft en-

en m iddelenindicatoren opgenom en. Toch

kunnen gem eenten m et vergelij kbare financiële condit ies en noden t ot verschillende

fiscale

keuzes kom en.

Het

uit gavenbeleid

en,

hieraan

gekoppeld, de financieringsm ix blij ken functie t e zij n van de lokale voorkeuren en preferenties. I n een volgende paragraaf breiden we de analyse uit naar een m ult i- actor governm ent set t ing. We st aan stil bij vorm en van horizont ale fiscale ext ernalit eiten zoals “t ax m im icking” en “race t o t he bot t om ”- effect en. Em pirisch onderzoek bevest igt dat het lokale belast ingbeleid convergeert m et dit van de buurgem eent en. De t ax m im icking- lit eratuur t oont aan dat t arieven vaak naar elkaar toe evolueren en dat gem eent en zich als het ware spiegelen aan hun buren. De publicaties rond “harm ful local t ax com pet it ion” focussen op het pot ent iële gevaar voor een zogenaam de “race t o t he bot t om ”. Hierm ee wordt het onverm inderd verlagen van de fiscale druk als gevolg van de belast ingconcurrentie t ussen buurgem eenten bedoeld. Door de daling van de fiscale ontvangst en, riskeren gem eent en in een sit uat ie t erecht t e kom en waarbij ze hun allocat ieve funct ie niet m eer naar behoren kunnen vervullen. Tenslot t e breiden we de analyse uit door in een laat st e paragraaf de bevindingen

van

ext ernalit eiten

de

lit erat uur

t e bespreken.

m et

betrekking

t ot

Vert icale ext ernalit eit en

verticale verwij zen

fiscale naar

ongewenst e fiscale oversij pelingseffect en. Deze doen zich voor in een C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

43


cont ext

m et

t wee of m eer overheidsniveaus die dezelfde grondslag

belast en en die elk over t ariefbevoegdheid beschikken. Fiscale ingrepen van één overheidsniveau kunnen dan een im pact hebben op het fiscale beleid van andere overheden. St elden w e hiervoor dat “t ax com petit ion” t ussen lokale overheden tot een problem at ische daling van de lokale t arieven kan leiden, dan zij n er redenen om aan t e nem en dat “t ax sharing” in een m ult i- level cont ext pot ent ieel kan leiden t ot een stij ging van de globale fiscale druk ( de zogenaam de “Laffer paradox” ) . Om die reden wordt deze vorm van belast ingconcurrent ie in de lit erat uur ook wel aangeduid “the tragedy of fiscal com m ons”. Of de fiscale druk van verschillende overheden een posit ieve dan wel negatieve sam enhang vert oont is nog niet helem aal duidelij k. De t heoret ische m odellen laten beide m ogelij kheden open en de em pirische lit erat uur leidt eveneens t ot am bivalent e result at en.

2. Het basism odel in de lit erat uur Wat bepaalt het lokale belast ingbeleid? I nzicht in de determ inanten van de t ariefkeuze van lokale overheden volgt enerzij ds uit de lit erat uur rond opt im ale belast ingsystem en ( Arnot t & Grieson, 1981; Het tich & Winer, 1988; I nm an & Rubinfeld, 1996 en Tannenwald, 1999) en anderzij ds uit de st udies die vooral de uitgaven van gem eenten analyseerden ( Borgerding & Deacon, 1972; Bergst rom & Goodm an, 1973 en Pom m erehne & Schneider, 1978) . Deze reeks van basiswerken kan worden aangevuld m et studies die concreet bet rekking hadden op de lokale t arieven en uit gaven van Vlaam se gem eent en ( Heyndels & Vuchelen, 1996; Heyndels & Sm olders, 1995 en Bastiaens, De Borger & Vanneste, 2001) . I n voorliggende lit erat uur is er overeenst em m ing over het feit dat de lokale fiscale polit iek sam enhangt m et de lokale financieringsnoden ( fiscal needs) , de lokale m ogelij kheden ( fiscal capacity) , de overige financieringsbronnen en de lokale preferent ies. De sam enhang t ussen deze fact oren en het tarief wordt in onderstaande Grafiek 4 schem at isch voorgest eld.

44


Deel 2

GRAFI EK 4

SCHEMATI SCH OVERZI CHT VAN DE DETERMI NANTEN VAN DE LOKALE BELASTI NGTARI EVEN : BASI SMODEL

Een eerste groep van det erm inant en houdt verband m et de QRGHQ van een gem eent e. Gem eent en vervullen enerzij ds een allocat iefunct ie in de m at e

dat

ze

via

onderw ij s,

sport infrast ruct uur,

bibliot heken,

bej aardenhulp, wegen, riolering of huisvuilverwerking lokale behoeften bevredigen. Deze act ivit eit en corresponderen m et gem eentelij ke uit gaven, die hoger zullen liggen in die gem eenten die m eer inwoners t ellen die t ot de doelgroep van dit beleid behoren of die om wille van hun centrum funct ie het

slacht offer

gem eent en t ot

w orden

van

oversij pelingseffect en.

Verder

hebben

op zekere hoogt e een herverdelingst aak toegew ezen

gekregen. Via het OCMW en de financiële st eun die deze uit keert aan de m inst verm ogenden, wordt een gem eent elij ke herverdeling geact iveerd. Deze onderst eunende t aak kan via de door gem eent en t e financieren OCMW- t ekort en de budget taire ruim t e onder druk zet t en. De om vang van de behoeft en wordt in de em pirische st udies klassiek geïndiceerd door volgende variabelen: de om vang van de bevolking, het m igratiesaldo, het aandeel inwoners ouder dan 65 j aar, het aandeel inw oners j onger dan 15 j aar,

de

w erkloosheidsgraad,

het

aandeel

st eunt rekkers,

het

aant al

kilom et er weg in de gem eent e of het aant al hect aren groenvoorziening in de gem eent e.


45


De keuze van de lokale t arieven en belast ingsystem en interageert in

t weede inst ant ie m et de ORNDOH ILQDQFLHULQJVPL[ die sterk sam enhangt m et

de ILQDQFLHULQJVFDSDFLWHLW. I n een wereld zonder bovenlokale

best uren en onder de assum pt ie van im m obiele lokale grondslagen, zal het niveau van de t arieven st erk door de grondslag bepaald worden. De lokale financieringscapacit eit wordt in schat tingen van de tarieven vaak vertaald als het persoonlij ke inkom en per hoofd van de bevolking of de opbrengst uit

onroerend

goed

per

capit a ( bv.

het

kadast rale inkom en) .

Ook

m aatst aven als het obj ect ief belast ingverm ogen of de fiscale draagkracht kunnen in dit verband gehant eerd worden. I n andere specificat ies worden, om redenen van m ult icollinearit eit , det erm inant en van de om vang van de grondslag

opgenom en

zoals

bv.

de

groei

van

het

BBP,

de

inflat ieont wikkeling of een index van de prij zen op de woningm arkt. De noodzaak om deze fiscale capacit eit aan t e spreken hangt verder af van de andere com ponent en van de financieringsm ix : hoe belangrij k zij n inkom st en uit prest at ies voor de gem eent e en in welke m at e kan ze haar dienst en financieren via onvoorwaardelij ke dot aties? Zij n er andere lokale heffingen die kunnen aangesproken worden? Hoe om vangrij k en st abiel zij n

de

schuldontvangst en? Hierm ee

voornam elij k

verwezen

naar

de

wordt

in

inkom st en

de uit

Vlaam se

context

part icipat ies

in

int ercom m unales, overheidsbedrij ven en banken. Tenslot te is het lokale beleid t en aanzien van de opbouw van schuld relevant in dit kader. Lokale overheden bieden het voordeel dat ze dicht bij de burger st aan en

dus t heoret isch bet er in st aat m oeten zij n om de ORNDOH SUHIHUHQWLHV in hun beleid t e vert alen ( Oat es, 1972) . Om dat die lokale preferenties zo verschillend kunnen zij n, is het denkbaar dat tw ee gem eent en m et vergelij kbare fiscale capacit eiten en behoeft en t och andere keuzes m aken inzake de t arieven van hun voornaam ste belast ingen. Via polit ieke en socio- dem ografische variabelen kunnen deze preferent ies in de analyse bet rokken worden. De klem t onen die een lokaal best uur plaatst , blij ken niet zelden verband t e houden m et de ideologische acht ergrond van dat best uur. St udies die de inzichten van de Part isan theory vert aalden naar lokale besturen, kw am en t ot de vast st elling dat recht se gem eent eraden de voorkeur geven aan andere bestedingen dan linkse gem eent eraden. Of deze voorkeuren ook in

46


Deel 2

beleid kunnen om gezet worden, wordt bepaald door de m achtspositie van een part ij binnen een bestuur. Hoe st evig zit een best uur in het zadel, is er sprake van een absolute m eerderheid, w at is de verhouding van de verschillende part ij en ingeval van een coalit iebest uur? Variabelen m et bet rekking t ot de posit ie op de polit ieke ‘links- recht s’- as en indicat oren van de m acht van het huidige best uur m ogen in de st udie van de lokale uit gaven en t arieven niet ont breken. Lokale voorkeuren kunnen verder ook geïndiceerd worden via sociologische indicat oren van de bevolkingsm ix. Voorkeuren hangen sam en m et de allocht one acht ergrond van kiezers, m et de inkom ensposit ie van de inwoners, m et de leeft ij d van de inwoners, m et het opleidingsniveau, de fam iliale toestand, et c..

3. Het uit gebreide basism odel : belast ingbeleid in een m ult i- governm ent set t ing Het basism odel werd in de j aren ’90 nog realist ischer gem aakt door de gem eent en t e laten figureren in een m ult i- act or context. Het gem eent elij ke belast ingbeleid w ordt dan ook de result ante van de vergelij king van de fiscale druk in buurgem eenten of vergelij kbare gem eenten. De lit erat uur rond horizont ale ext ernalit eit en heeft onderm eer oog voor de problem at iek van belastingexport en voor de vastst elling dat gem eent en die in een lokaal concurrentiële om geving opereren vaker t erugvallen op regressieve belast ingsystem en. 11 Uit erm at e

boeiend

is

de

studie

van

de

gevaren

verbonden

aan

ongebreidelde belast ingcom petit ie t ussen gem eent en. Oat es & Schwab ( 1988) ; Wildasin ( 1988) en Zodrow & Mieszkow ski ( 1986) wezen in dit verband

op

het

risico

te

evolueren

naar

een

subopt im ale

welvaartst oest and. Deze zou kunnen result eren uit het afsnoepen van belast ingplicht igen van buurgem eent en via een beleid gest eund op fiscal incentives. Wanneer de buurgem eent en dergelij ke em igrat ie op hun beurt proberen t egen te gaan via reduct ie van de lokale t arieven, kan een neerwaart se t arievenspiraal ontst aan. I n de lit eratuur wordt in dit verband verwezen 11

naar

een

“race to the bot tom ” . Enerzij ds kan

dergelij ke

I NMAN & RUBI NFELD ,1996, 313.


47


concurrent ie leiden t ot een efficiënt ere inzet van de m iddelen. Anderzij ds kunnen dergelij ke fiscale act iereact iepat ronen uit m onden in een derm at e beperkt e financieringsbasis, dat de basisallocat ie van dienst en niet m eer gegarandeerd kan worden. De “race t o t he bot t om ” is vooral relevant in een Tiebout - local governm ent set t ing. Het gaat dan om landen m et een groot aant al lokale overheden, zodat er een com pet itieve m arkt ont st aat voor overheidsdienst en. Burgers nem en overheidsdiensten af in die lokaliteit die hun de best e voorwaarden biedt , w at m aakt dat de vraag naar overheidsdienst en sterk elast isch is. GRAFI EK 5

SCHEMATI SCH OVERZI CHT VAN BASI SMODEL MET TOEVOEGI NG VAN MULTI ACTORES

Terwij l voorgaande belast ingt oest and het gevolg is van de pot ent iële “exit ” van de belast ingbasis, kan deze ook te m aken hebben m et de door Hirschm an ( 1970) geform uleerde “voice”. Burgers van een gem eent e gebruiken de t arieven van andere gem eent en als benchm ark of yard stick om het fiscale beleid t e evalueren. Om dat gem eent elij ke m andat arissen riskeren niet herverkozen t e worden wanneer ze hun t arieven t e st erk doen afwij ken

van

deze

van

de

buurgem eenten,

t enderen

de

lokale

belast ingprij zen naar elkaar t oe. Gem eent en doen aan “ t ax m im icking” en spiegelen zich let t erlij k aan het gem iddelde tarief van de buren. I n onderzoek terzake vert aalt zich dit in

48

een posit ief verband t ussen het


Deel 2

lokale t arief en het gem iddelde tarief in de buurgem eent en. Vraag die vele onderzoekers heeft bezig gehouden is wie precies als buren worden aanzien. Naast geografisch in de nabij heid gelegen gem eent en, kan het ook gaan om gem eent en die qua profiel st erk vergelij kbaar zij n, m aar daarom niet aan de gem eent e zelf grenzen. St udies waarin horizont ale belast ingconcurrent ie werd onderzocht zij n onderm eer Hines, Case & Rosen ( 1989) ; Besley & Case ( 1992) ; Ladd ( 1992) ; Case ( 1993) ; Brett & Pinkse ( 2000) ; Est eller- Moré & Solé- Ollé ( 2001) & ( 2002) en Goodspeed ( 2000) . Verwij zen w e in dit verband ook naar Heyndels & Vuchelen ( 1998) die t ax m im icking gedrag van Belgische gem eent en bestudeerden op basis van dat a m et bet rekking t ot het aanslagj aar 1991. Zij kw am en t ot de bevinding dat een t oenam e van het gem iddelde tarief van de buurgem eent en m et 1% resulteert in een stij ging van 0,52% van het APB- tarief en 0,90% van het OOV- t arief. Horizont ale fiscale oversij pelingseffecten kunnen zich niet enkel t ussen gem eent en voordoen m aar zij n ook aan de orde bij de analyse van belast ingreact ies van st at en of provincies. Opvallend is wel dat de lit erat uur een vrij klassiek beeld geeft van de laagste overheidsechelons en de analyse beperkt t ot het niveau van de gem eent en. Berry ( 2002) vorm t een uit zondering op deze regel. Hij best udeert zogenaam de “special purpose dist rict s”. Specifieke karakterist iek van dergelij ke best uursvorm en is dat ze zelden precies sam envallen m et gem eenten. Berry onderscheidt 3 t ypes van local governm ent s: 12

General purpose governm ent s die alle lokale diensten aanbieden in een bepaalde zone;

Multi- purpose governm ent s die verschillende, m aar niet alle lokale dienst en aanbieden;

Single- purpose governm ent die gespecialiseerd zij n in één type van lokale dienst verlening.

I n de VSA t elde de onderzoeker m eer dan 31.000 van dergelij ke lokale ent it eit en ( versus 12.000 gem eent en) . Berry ( 2002) wij st op het gevaar dat schuilt in een lokale organisat ie die bestaat uit een groot aant al 12

BERRY, 2002, 7- 8.


49


overlappende j urisdict ies die belast ingbevoegdheid hebben en die hun m iddelen m oet halen uit een gezam enlij ke grondslag. Op basis van een t heoret isch m odel voorspelt hij dat het init iële aandeel van zo’n district in de belast inggrondslag bepalend is voor de belast ingreact ie.

4. Het uit gebreide basism odel- bis: t oevoeging van bovenlokale overheden m et fiscale bevoegdheden Lokale belast ingen w orden niet enkel beïnvloed door de hoogte van de heffingen in buurgem eent en, m aar kunnen in een m ult i- level governm ent cont ext ook de im pact ondergaan van beslissingen van hogere overheden. GRAFI EK 6

SCHEMATI SCHE VOORSTELLI NG VAN HET UI TGEBREI DE BASI SMODELBI S

Dit is het geval w anneer gem eent en sam en m et die hogere overheden dezelfde grondslagen belast en of dus belast ingen delen. Dergelij ke “t ax sharing” kan verschillende vorm en aannem en afhankelij k van de fiscale aut onom ie van de lagere best uren:

Lagere overheden hant eren dezelfde grondslag als de hogere overheid, m aar kunnen wel zelf hun tarief bepalen; deze vorm van

50


Deel 2

tax sharing wordt in de lit erat uur “piggyback t ax sharing” genoem d. Dergelij ke fiscale afspraken t ussen overheden vinden we t erug in de VSA en in de m eest e noordelij k gelegen OESO- lidst at en.

I n onderm eer Finland en Spanj e geniet en de lagere overheden geen tariefaut onom ie, m aar krij gen ze een vastgest eld percent age van de belastinginkom st en die uit hun t errit orium voort kom en.

Gem eenten krij gen een procent ueel aandeel van de t otale landelij ke belast inginkom st en, w aarbij geen rekening wordt gehouden m et de fiscale

draagkracht

in

de

gem eent e.

belast ingen leunen st erk aan bij dotat ies;

Dergelij ke

gedeelde

gem eent en hebben

im m ers geen invloed op de om vang van de m iddelen die hen toekom en ( Joum ar & Kongsrud, 2003) . De lit erat uur rond vert icale fiscale ext ernalit eit en best udeert de hierboven eerst genoem de vorm van t ax sharing : verschillende overheden vest igen de belast ing niet enkel op dezelfde grondslag m aar m aken op een act ieve wij ze

gebruik

van

hun

t ariefbevoegdheid. 13

Vert icale

ext ernalit eiten

verwij zen in een dergelij ke cont ext naar oversij pelingseffecten die het gevolg zij n van het feit dat het ene overheidsniveau geen rekening houdt m et het feit dat haar fiscale politiek ook de fiscalit eit van andere overheidsniveaus beïnvloedt. 14 Dergelij ke oversij pelingseffect en doen zich enkel voor indien de grondslag gevoelig is voor wij zigingen in het belast ingt arief, of dus wanneer er sprake is van een dist ortionaire, niet neut rale belast ing. 15 Doordat beide overheden de eigen obj ect ieffunctie onafhankelij k van elkaar t racht en t e m axim eren, ligt de belast ingdruk in een dergelij k syst eem hoger ( zogenaam de “Laffer paradox”) . Daardoor ont st aat een vanuit welvaartsst andpunt subopt im ale en dus ongewenst e t oest and voor de belast ingbet aler. 13

Het passief ondergaan v an wij zigingen in de grondslag in een cont ex t w aar de gem eent elij ke t arieven en grondslagen zij n v ast gelegd en niet door de gem eent en zelf kunnen gew ij zigd worden vorm t dus niet het onderw erp v an deze st udies. ESTELLER- MORÉ & SOLÉ- OLLÉ, 2001, 253. 14 I n dit overzicht concent r eren we ons op de ext er nalit eit en die v erband houden m et v ert icale belast ingconcurrent ie. Vert icale ext ernalit eit en zij n echt er niet beperkt t ot de ont v angst enzij de van overheden, m aar kunnen ook voort vloeien uit het uit gavenbeleid van de verschillende overheden. Voor een overzicht van dergelij ke ext ernalit eit en verwij zen we naar D AHLBY & W I LSON, 1997. 15 ESTELLER- MORÉ & SOLÉ- OLLÉ, 2001, 248.


51


Hoewel belastingsyst em en in federale, m ult i- level cont ext en reeds in de j aren

’80

t ot

publicat ies

inspireerden,

valt

het

op

dat

verticale

ext ernalit eiten in deze discussies t er zij de gelat en werden. I n deze m odellen ging de aandacht vooral uit naar gedecent raliseerde m ult i-

JRYHUQPHQWV set t ings en veel m inder naar m ult i- OHYHO governm ent s. 16 Volgens Keen had dit t e m aken m et het gebrek aan belangst elling voor de rol van cent rale overheden in fiscaal federale syst em en. I n de klassieke m odellen inzake opt im ale t ax syst em en van Gordon ( 1983) ; Brennan & Buchanan ( 1980) of McLure & Mieszkowski ( 1983) was de federale overheid afwezig of werd ze als een deus ex m achina opgevoerd om pot entiële horizont ale oversij pelingseffect en op t e lossen. Uit zonderingen op deze regel vorm den de st udies van Flowers ( 1986) ; Hansson & St uart ( 1987) en Johnson ( 1988) , die echt er weinig weerklank kregen. De inzicht en rond vert icale oversij pelingseffect en zij n pas eind j aren ’90 gegroeid door de st udies van Besley & Rosen ( 1998) ; Keen ( 1998) ; Goodspeed & Salins ( 1996) ; Goodspeed ( 1997) & ( 2000) ; Bret t & Pinkse ( 2000) ; Hayashi & Boadw ay ( 2001) ; Est eller- Moré & Solé- Ollé ( 2001) & ( 2002) en Andersson, Aronsson & Wikst röm ( 2001) . Op het vlak van t heorievorm ing w erden de bakens verzet door Boadw ay & Keen ( 1996) en Keen ( 1998) . Zij werkt en de basism odellen uit, w aar de lat ere

em pirische

st udies

st eeds

opnieuw

naar

teruggrij pen.

Keen

ont wikkelde zowel m odellen voor “benevolent governm ents” als voor “Leviat han governm ents” . Het eerst e t ype van overheid probeert de sociale welvaart t e m axim eren, het t weede t ype heeft m axim alisat ie van de belast ingont vangst en tot obj ectief. Beide m odellen voorspellen een hogere fiscale

druk

in

cont ext en

waarin

dergelij ke

m ultilevel

st ruct uren

dom ineren. Diezelfde m odellen zij n wel m inder decisief wanneer het erop aan kom t t e voorspellen hoe wij zigingen van tarieven van overheden, de t arieven

van

de

andere

overheden

die

dezelfde

belast inggrondslag

hant eren, zullen beïnvloeden. Volgens Keen is de elast icit eit van de grondslag det erm inerend. Hoe inelastischer deze grondslag, hoe st erker de react ie van de andere overheid, hoe groter de “deadweight loss” en dus 16

MUSGRAVE ( 1983) had wel aandacht voor andere aspect en van het delen van eenzelfde grondslag, zoals de com pliance en adm inist rat ieve kost en ver bonden aan dergelij k belast ingsy st em en, m aar de negat ieve oversij pelingseffect en m aak t en geen deel uit v an de analyse.

52


Deel 2

hoe

schadelij ker

belast ingbet aler.

17

het

delen

van

dezelfde

grondslag

voor

de

I n dit m odel wordt uit gegaan van “Nash com pet itors”:

geen van beide overheden houdt rekening m et de gevolgen voor de andere overheid. Hoyt & Jensen, 1996 vert rekken van een federale overheid in de rol van een “St ackelberg leader”, die wel rekening houdt m et de gevolgen van haar daden voor de andere overheden. Zij voorspellen dat in dit geval de react ie van de federale overheid op w ij zigingen van t arieven van de andere overheden beperkt er zal zij n dan in het geval van Nash behaviour, m aar geven anderzij ds geen indicatie van de verwacht e react ie op de overige overheidsniveaus ( dt l/ dTh 18 ) . De em pirische st udies geven evenm in een eenduidig ant woord op de vraag of wij zigingen in de t arieven van de hogere overheid resulteren in verhogingen Em pirisch

19

of verlagingen van t arieven van de andere overheden. werd

dt l/ dTh

vooral

bepaald

voor

gedeelde

inkom st enbelast ingen ( Goodspeed, 2000; Esteller- Moré & Solé- Ollé, 2001, 2002; Hayashi & Boadway, 2001; Andersson et al., 2001) . De st udie van Besley & Rosen ( 1998) heeft bet rekking op indirect e belast ingen op sigaret t en en diesel; de analyses van Goodspeed ( 1997) en Goodspeed & Salins ( 1996) en deze van Bret t & Pinkse ( 2000) hebben onroerend goed belast ingen t ot voorw erp. Behalve Goodspeed ( 2000) en Andersson et al. ( 2001) hebben de studies vooral bet rekking op Angelsaksische landen ( VSA & Canada) . I n Tabel 6 op p. 54 wordt een overzicht gegeven van de overheden wiens fiscale int eract ies best udeerd werden. Enkel in Bret t & Pinkse ( 2000) ; Goodspeed ( 2000) en Andersson et al. ( 2001) vorm t de react ie van lokale overheden het voorwerp van analyse. I n de t wee laatst e st udies wordt het gem iddelde

tarief

m et

bet rekking

t ot

best udeerd. Beide st udies kom en t ot

de

lokale

inkom stenbelast ing

vergelij kbare result at en :

een

absolut e st ij ging van het federale t arief m et 1% result eert in een absolut e daling van het lokale t arief van 0,08% à 0,17% . Het verband is t evens negat ief in de st udie van Bret t & Pinkse ( 2000) , m aar het effect is een veelvoud van dat gene gevonden door Goodspeed ( 2000) en Andersson et 17

KEEN, 1998, 479 t l st aat voor de t arieven van de lokale overheden, Th voor die van de hogere overheden. 19 De lezer vindt een uit gebreider overzicht van de st eekproeven en cov ariat en van de em pirische st udies in de bij lagen in Tabel 153 op p. 369. 18


53


al. ( 2001) . I n Bret t & Pinske ( 2000) heeft de st udie, in t egenst elling tot de andere analyses, bet rekking op de lokale propert y t ax. De schat t ingen voor dt l/ dTh in de st udies van Est eller- Moré & Solé- Ollé ( 2000) & ( 2001) liggen in de buurt van deze van Goodspeed ( 2000) en Andersson et al. ( 2001) en Besley & Rosen ( 1998) . Opvallend is echt er dat het t eken van deze coëfficiënt posit ief is. I n de st udies zelf wordt niet m et een een verklaring gegeven voor de verschillende t ekens in de diverse st udies. TABEL 6

St udie, Land

OVERZI CHT

VAN DE BESTUDEERDE BELASTI NGGRONDSLAGEN, OVERHEDEN EN GEMI DDELD EFFECT I N DE EMPI RI SCHE STUDI ES Best udeerde belast ing

Goodspeed & Salins ( 1996)

Pr operty t ax / cap

VSA Goodspeed ( 1997)

Pr operty t ax / cap

VSA Besley & Rosen ( 1998) VSA

Belast ing op diesel en sigar et t en

I nkom st enbelast ing

13 OESO- stat en Bret t & Pinkse ( 2000) Canada Est eller - Moré & SoléOllé ( 2001) VSA

- 1$ : - 0.78$

+ 1 $ : + 0.5$

St at en

Schooldist r ict en St at en

Schooldist r ict en

Sigaret ten :

Feder ale over heid St at en

+ 1% : + 0,28% Diesel:

Property t ax opgelegd aan bedr ijven I nkom st enbelast ing I nkom stenbelast ing+ sales t ax

Feder ale over heid

( 2002)


+ 1% : - 0,17%

Lok ale over heden Regionale dist r ict en Lok ale over heden

Feder ale over heid

+ 1% : - 0,75%

+ 1% : + 0,1%

St at en

+ 1% : + 0,22%

Est eller - Moré & SoléOllé

Gem iddeld effect

+ 1% : + 0,41%

Goodspeed ( 2000)

Bestudeerde over heden

+ 1% : + 0,18%

Negat ief verband; Geen

+ 1% : - 0,08% à -

Feder ale over heid Prov incies

Canada Hayashi & Boadw ay ( 2001)


Canada Ander sson, Aronsson & Wikström ( 2001) Zw eden

54

Feder ale over heid Prov incies Feder ale over heid


Prov incies en gem eent en

coëfficiënt infor m at ie

0,11%


Deel 2

De

t egengestelde

bevindingen

kom en

m isschien

wel

voort

uit

de

verschillende effect en die belastingen van hogere overheden kunnen hebben op lagere overheden. Besley & Rosen identificeerden volgende 4 effect en 20 :

I nkom enseffect : positief effect : door een st ij ging van de t arieven van de hogere overheid, krim pt de belast ingbasis in; hier speelt im m ers het subst itut ieeffect dat st elt dat belast ingbet alers m inder van

het

belaste

goed

zullen

consum eren

of,

indien

het

inkom st enbelastingen betreft, m inder zullen werken. Daarnaast werken hogere t arieven ook een hogere noncom pliance in de hand. De grondslag kalft dus af en lagere overheden zullen hun t arieven m oet en verhogen om hun inkom st en stat us quo t e houden.

Deadweight loss effect : positief effect : overheden zullen proberen om de ad valorem belast ing const ant t e houden; deze vorm t de rat io van de belast ing op een goed of op inkom en t .o.v. de prij s- na belast ingen. Dergelij ke ad valorem belast ing is het result aat van de afweging van de m arginale deadweight loss cost s t .o.v. de eraan verbonden herverdelende voordelen. De prij s na belast ingen zal stij gen onder invloed van de belastingverhoging van de hogere overheid. Om de ad valorem belasting const ant t e houden, zal de lagere overheid dus ook het eigen t arief verhogen.

Uit gaven effect en : posit ief en negatief effect : in plaats van het verhogen van het t arief door de lagere overheid kan deze ook overgaan tot het verm inderen van de uit gaven en de t arieven const ant houden; het is niet helem aal duidelij k of lagere overheden bij het reduceren van de uitgaven t egelij kert ij d het t arief const ant t racht en t e houden. Goodspeed ( 2000) verwacht dat door de reductie aan de uit gaven zij de, lokale overheden ook hun lokale tarieven zullen lat en dalen.

Effect uit gaande van de belast ingsubstit ut ie en –com plem ent arit eit ; posit ief en negat ief effect : het in acht nem en van het feit dat som m ige heffingen com plem ent air zij n of subst ituten vorm en, m aakt de analyse er niet m akkelij ker op en de voorspelling van de int erbest uurlij ke t ariefelast icit eit nog m inder evident.

20

BESLEY & ROSEN , 1998, 386- 387.


55


In

de

m eest e

papers

belast ingsystem en

tussen

wordt

weinig

hogere en

onderscheid

gem aakt

lagere overheden.

in

Toch

de

is de

vergelij kbaarheid van de belast inggrondslag erg belangrij k. Est eller- Moré & Solé- Ollé ( 2001) hebben klaarheid gebracht in deze m at erie. Zij delen de st at en in hun onderzoek in op basis van de m at e waarin de grondslag van de inkom stenbelast ing sam envalt m et deze van de federale overheid. Het groot st e effect van de tariefverandering van de hogere overheid kom t voor indien de belast ing van de lagere overheid een surcharge tax is. I n dit geval is de grondslag van beide belast ingen zeer st erk vergelij kbaar en is het t arief van de hogere overheid zelf ook bepalend voor de belast bare m assa. I n de studie is ook deze coëfficiënt van de surcharge t ax- variabele posit ief, hoew el ook een negat ief effect plausibel zou kunnen zij n. Wanneer het federale t arief st ij gt , groeit de grondslag voor de lokale belast ing en kan een gem eent e m et een lager t arief een even grot e opbrengst genereren. Gem eent en die de sociale lokale w elvaart t racht en te m axim eren worden dus verwacht hun t arief t e lat en dalen. Toch bet ekent dit niet dat de eerder genoem de

effect en

de

grondslag

niet

langer

beïnvloeden;

ook

bij

opcent iem en of aanvullende belastingen zal de belast bare m assa in negat ieve zin geaffecteerd worden door federale t ariefwij zigingen en daardoor de lokale heffingsgrondslag beïnvloeden. I ndien dit subst it ut ieeffect groot genoeg is, zal deze grondslagreduct ie de vergrot ing van de berekeningsbasis door de t ariefst ij ging volledig com penseren. Zelfs indien abst ract ie gem aakt w ordt van dit subst it ut ieeffect, kan een federale t ariefst ij ging een st at us quo of zelfs t ariefst ij ging van het lokale niveau genereren, indien er sprake is van fiscale illusie. Merken we tenslot t e nog op dat de m eeste st udies rond vert icale fiscale ext ernalit eiten los st aan van grot e fiscale hervorm ingen. I n econom et rische schat tingen van het t arief van de lagere overheid wordt het effect van het fiscale beleid van de hogere overheid doorgaans afgeleid uit de coëfficiënt van de variabele die de federale belastingdruk indiceert . De grondslag zelf en grondige hervorm ingen m .b.t. deze belast ingbasis worden niet in de discussie

bet rokken.

Nochtans

lij ken

dergelij ke

hervorm ingen

het

uit gelezen m om ent om de react ies van andere overheden te best uderen.

56


Deel 2

5. Conclusie I n dit deel zocht en w e in de lit erat uur een antw oord op de vraag wat het niveau van lokale belast ingt arieven kan bepalen. De det erm inant en blij ken zeer t alrij k en houden in eerst e inst ant ie verband m et de lokale noden, de lokale fiscale capacit eit, de financiering door hogere overheden en de lokale preferenties. Hogere lokale noden, desgevallend geïndiceerd via het

aandeel 65-

plussers, het aandeel m in- 15- j arigen, de lokale werkloosheidsgraad of het aant al leefloont rekkers, result eren doorgaans in hogere uitgaven en in vele st udies ook in hogere t arieven. Het verband tussen de lokale noden en de tarieven kan evenwel niet los gezien worden van de lokale belast ingcapacit eit . Hoe ruim er de grondslag ( persoonlij ke

inkom sten

uit

arbeid

of

zelfst andige

act ivit eit en

of

opbrengst en uit onroerende goederen) , hoe beperkt er de behoefte om bij een gegeven nodenprofiel hogere t arieven t e hant eren. Niet enkel de grondslag van de heffing is van belang, m aar ook de m at e waarin gem eent en een beroep kunnen doen op andere vorm en van ont vangsten. Gem eenten die grot ere st abiele dividendont vangsten per capit a geniet en of die geen grat en zien in de opbouw van schuld kunnen t ariefst ij gingen t evens afweren. Een andere belangrij ke com ponent van de financieringsm ix bet reft de dot at ies. Hoew el t heoretisch verwacht w ordt dat hogere ontvangst en uit onvoorwaardelij ke dotat ies, bij een gegeven belastinggrondslag, aanleiding geven t ot verlaging of bevriezing van de t arieven, illust reren t al van em pirische st udies dat dit in de prakt ij k niet alt ij d het geval is. Dergelij ke flypaper- effect en zij n bovendien vaak asym m et risch : bij t oenam e van de dot at ies per capit a nem en uit gaven toe, m aar de belast ingt arieven dalen niet ; bij een daling van deze “uncondit ional grants” dalen de uit gaven niet, m aar st ij gen de t arieven van de lokale belast ingen wel. Verwij zen we t enslott e nog naar de lokale preferent ies die via het polit ieke best el tot uit ing kom en, m aar anderzij ds ook kunnen gem et en worden door allerlei eerder sociologische variabelen in de analyse te int egreren. Zo leidt de Partisan theory t ot de hypothese dat linkse best uren bet er kunnen leven


57


m et hogere t arieven en voornam elij k de voorkeur geven aan st erk progressieve belast ingst ructuren. Nog com plexer w ordt het wanneer het gem eentelij k belast ingbeleid wordt best udeerd, rekening houdende m et de react ies van buurgem eent en of vergelij kbare gem eenten. I n de j aren ’90 verscheen een reeks van papers die st uk voor st uk aant oonden dat de belast ingt arieven van een gem eent e beïnvloed worden door de t arieven van buurgem eent en. Hoewel vooral gevreesd werd voor een negat ieve invloed uit gaande van yardstick com pet it ion en belast ingconcurrent ie, blij kt er ook evidentie voor handen van een posit ieve relat ie t ussen het t arief van een gem eente en het gem iddelde tarief van zij n buren ( t ax m im icking of t ax copycat t ing) . Naast

de

aandacht

voor

horizont ale

fiscale

ext ernaliteit en

zoals

belast ingconcurrent ie en –export t ussen gem eent en, is er sinds het einde van het vorig decennium ook een eerder nieuwe st room van onderzoek naar vert icale fiscale ext ernalit eit en. Het adj ectief “verticaal” verwij st hier naar de relat ie t ussen verschillende overheidsniveaus in fiscaal federale cont ext en. Ext ernalit eit en of oversij pelingseffect en van dit t ype verwij zen naar het feit dat het fiscale beleid van een overheidsniveau, de fiscale ont vangsten en de t ariefkeuzes bepaalt van andere ( lagere) overheden. Dit is het gevolg van t ax sharing : beide overheden m aken gebruik van dezelfde grondslag en hebben elk een duidelij k gedefinieerde bevoegdheid om aan t ariefzet t ing t e doen. De belast ing waarvan de grondslag gedeeld wordt , heeft bovendien een dist ort ionair karakt er. De t heoret ische m odellen geven aan dat de fiscale int eract ies t ussen verschillende niveaus van overheden sam enhangen m et de t ariefelast icit eit van de grondslag, m et de soort belast ing en m et de verhouding tussen de overheden die de belastinggrondslag gezam enlij k belast en. Deze laat st e factor verwij st naar de vraag wie van de verschillende overheden eerst aan zet is en daarm ee richt ing kan geven aan het fiscaal beleid van de andere overheid ( Nash- com pet it ion

St ackelberg leadership) . Verder blij ken de

react ies van de verschillende overheden ook bepaald te w orden door de m at e waarin beiden een beroep doen op een ident iek gedefinieerde grondslag. Bij aanvullende belast ingen blij kt de react ie van de lagere overheden op de fiscale polit iek van de hogere overheid het groot st. De em pirische lit erat uur rond vert icale fiscale externalit eit en laat er geen t wij fel over best aan dat in dergelij ke m ult i- level governm ent set t ings m et 58


Deel 2

fiscale bevoegdheden op de verschillende niveaus de globale belast ingdruk hoger ligt . Op de vraag of dergelij ke vert icale ext ernalit eiten nu leiden t ot een hogere, dan w el lagere belast ingdruk op de lagere overheidsniveaus, geeft de lit erat uur een veel m inder eenduidig antw oord. Een aant al st udies vindt een posit ieve int erbestuurlij ke t ariefelast icit eit, andere onderzoeken kom en tot negat ieve react ies van lagere best uren op de fiscale ingrepen van hogere overheden. Misschien is dit w el te wij ten aan het feit dat de verschillende studies verschillende gevolgen van fiscale m ult i- level

const ruct ies

m et en.

Vert icale

ext ernalit eit en

kunnen

zich

im m ers op verschillende w ij zen kanaliseren en daardoor de t arieven van lagere overheidsechelons op een verschillende wij ze beïnvloeden. Het deadweight loss effect en het inkom enseffect leiden t heoret isch, bij een verhoging van de fiscale last en door de cent rale overheid, t ot een stij ging van de fiscale druk op de lagere overheidsniveaus. Het uit gaveneffect en de potent iële gevolgen van de in het belast ingsyst eem

ingebouwde

substit ueerbaarheid of com plem entarit eit zij n veel m inder in t e schat ten. Of het int erbest uurlij ke effect nu negatief of posit ief is, in de m eest e st udies is het wel van dezelfde groott e- orde : een w ij ziging van het t arief van de inkom st enbelasting van de hogere overheid m et 1% result eert in een aanpassing van 0,08% à 0,20% op de andere overheidsniveaus. De discussie rond de vert icale fiscale ext ernaliteit en is bij zonder relevant voor de Vlaam se lokale cont ext . Ook in ons fiscaal federaal best el delen gem eent en

m et

de

federale

overheid

dezelfde

grondslag

voor

de

personenbelast ing. De gem eent en bepalen w el zelf het t arief van de aanvullende belast ing die bovenop de federale belast ing wordt berekend. Deze berekeningswij ze im pliceert dat niet enkel wij zigingen in de definitie van de belastingbasis de gem eent e kunnen t reffen, m aar dat ook het federale gem iddelde of m arginale t arief in het oog m oet w orden gehouden. Een st ij ging van het t arief result eert , bij gelij kblij vende t arieven in de gem eent en in zogenaam de windfall gains; bij een daling van het federale t arief kan de noodzaak van een lokale t ariefstij ging zich voordoen. De inzichten

m et

bet rekking

vandaag

bovendien

t ot

bij zonder

int erbest uurlij ke fiscale int eract ies zij n relevant ,

gezien

het

feit

dat

de

belast inggrondslag van de APB tussen 2003 en 2006 de gevolgen van de hervorm ing Reynders zal ondergaan.


59

Deel 3

Deel 3 : Tarieven en t ariefwij zigingen volgens om vang, provinciale ligging en de Dessoy- clust er 1. I nleiding I n dit deel behandelen we de tw eede van de drie eerder geform uleerde probleem st ellingen en st ellen we de generaliseerbaarheid van de inzichten rond de w ij zigingen in de lokale belast ingt arieven in vraag. I s de vast gest elde fiscale react ie t erug t e vinden in grot e én kleine gem eenten? Zien w e verschillen t ussen gem eent en van bepaalde provincies? De kenm erken ( om vang, provinciale st atus, Dessoy- clust er) die hier de basis van de indeling vorm en, liggen in de realit eit doorgaans voor lange t erm ij n vast . Ze zij n m oeilij k beïnvloedbaar door het best uur en daarom dus ook uit erm ate exogeen van aard. Voorliggend deel is als volgt opgebouw d. I n de volgende paragraaf best uderen w e int erprovinciale verschillen bet reffende deze t arieven. Paragraaf

3

is gewij d

aan

de

variant ie

in

t ariefwij zigingen

t ussen

gem eent en die worden ingedeeld in groot t ecohort en. Paragraaf 4 focust op verschillen in t arieven en t ariefwij zigingen t ussen Dessoy- clusters. Het besluit zet de voornaam st e inzicht en nog eens op een rij .

2. Analyse van de OOV- en APB- t arieven in funct ie van de provinciale st at us 2.1

Relevant ie van een provinciale indeling

Louter

econom isch

lij ken

er

weinig

argum ent en

voorhanden

die

verantw oorden dat verschillen in de OOV- en APB- t arieven onderzocht worden tussen provincies. Het is duidelij k dat de provinciale indeling wel een best uurskundige en geografische bet ekenis heeft , m aar veel m inder sam envalt m et socioeconom ische clusters van gem eent en. Dit kunnen w e bevestigen door de


61


Dessoy- indeling 21 van gem eent en en de provinciale indeling onderling t e vergelij ken. De Dessoy- indeling vert rekt van een reeks socioeconom ische kenm erken van een gem eent e ( zoals de dem ografische evolutie, de verst edelij kingsgraad, het belang van prim aire, secundaire en t ert iaire bedrij fssect oren voor de gem eent en) en result eert in 12 hom ogene clust ers. Correlaties t ussen de Dessoy- indeling en de provinciale indeling geven aan dat de ene indeling helem aal niet sam envalt m et de andere ( r s= - 0,023; p= 0,688) . I ndien w e gem eenten indelen op basis van hun fiscale draagkracht dan blij kt de provinciale hergroepering wel fiscaal relevant . Onderstaande box plot - grafieken geven respect ievelij k voor voornaam st e

beschrij vende

param eters

de j aren 2000 en 2001 de per

provincie

voor

wat

het

obj ect ief belast ingverm ogen bet reft ( Grafiek 7 en 0) . GRAFI EK 7

BOX PLOT VOOR HET OBJECTI EF BELASTI NGVERMOGEN OPGEDEELD PER PROVI NCI E; 2000

100

44064

Objectief BelastingVermogen 2000

80

31043 38014

46003 35029

44012

60

71057 71016 71022

40

20

0 N=

65

Oost-Vl.

64

West-Vl.

65

Vl.-Brabant

70

Antwerpen

44

Limburg

21

Een analyse waarbij de gem eent en worden ingedeeld volgens de Dessoy t ypologie w ordt opgenom en in de vij fde paper, waarnaar wordt verwezen.

62


Deel 3

GRAFI EK 8

BOX PLOT VOOR HET OBJECTI EF BELASTI NGVERMOGEN I NGEDEELD PER PROVI NCI E; 2001

100

23094

Objectief BelastingVermogen 2001

80

44064

31043 38014

46003

60

35029

44012

71057 71016

40

20

0 N=

65

Oost-Vl.

64

West-Vl.

65

Vl.-Brabant

70

Antwerpen

44

Limburg

Bovenst aande box plot - diagram m en 22 geven aan dat de fiscale draagkracht in Vlaam s- Brabant duidelij k verschilt van deze van de m odale Lim burgse gem eent e. De t oelicht ing bij de boxplot s gaf aan dat in Vlaam s- Brabant 1% APB en 100 opcent iem en OV in 2001 gem iddeld 52,3 euro opbracht en; in Lim burg bedraagt het gem iddelde OBV 36,5 euro. Verder kunnen we uit de grafiek afleiden dat er ook duidelij ke verschillen zij n in de spreiding van de OBV. Deze is veel grot er in Vlaam s- Brabant ( st . dev.= 10,98) dan in Oost - Vlaanderen ( st . dev.= 7,82) of Lim burg ( st . dev.= 6,52) . Dezelfde int erprovinciale afwij kingen vinden w e t erug in de box plot - grafiek m et het 22

Per provincie wordt een box afgebeeld; de bodem van deze opgevulde recht hoek geeft de waarde v an het 25 st e percent iel aan; het plafond v an de box weerspiegelt het 75 st e percent iel. De hoogt e van de box correspondeert dus m et de int erkwart iele range. De horizont ale lij n in de box geeft de m ediaanw aarde weer. Voor 2000 en 2001 werden ook out liers ( O) en ext rem e waarden afgebeeld ( * ) . Out liers zij n die waarden die 1,5 à 3 m aal de lengt e v an de box v erwij derd liggen van de t op of de bodem van de box. Ext rem e waarden liggen m eer dan 3 m aal de int erkwart iele range ver wij derd van de t op of bodem v an de box. De num m ers corresponderen m et de NI S- codes v an de gem eent en in kwest ie. Het gaat om volgende gem eent en: Oost - Vlaanderen : St - Mart ens- Lat em * ( 44064) ; Beveren ( 46003) ; De Pint e ( 44012) West - Vlaanderen : Knokke- Heist * ( 37043) , Koksij de ( 38014) en De Haan ( 35029) Vlaam s- Br abant : Zav ent em ( 23094) Lim burg : Tessenderlo ( 71057) , Hasselt ( 71022) en Genk ( 76016)


63


OBV van 2000. TABEL 7

GEMI DDELDE WAARDEN EN STANDAARDAFWI JKI NG VAN DE OBV PER PROVI NCI E; 2001

Provincie

Via

N 65

Gem iddelde 41,57

St andaardafw ij king

Oost - Vlaanderen West - Vlaanderen

64

37,78

10,05

7,82

Vlaam s- Brabant

65

52,31

10,98

Ant wer pen

70

45,54

9,05

Lim burg

44

36,50

6,52

Vlaanderen

308

43,23

10,72

variant ie- analyse

werd

onderzocht

of

de

verschillen

t ussen

de

gem iddelde OBV van een provincie ook st atist isch bet ekenisvol zij n. Dit blij kt voor de beide j aren het geval t e zij n ( OBV 2001 : F = 29,16; df= 4; p< 0,001 en OBV 2000 : F= 25,94; df= 4; p< 0,001) . De Tukey HSD- t esten bevest igen dat de groot st e verschillen voor beide j aren t erug t e vinden zij n t ussen

enerzij ds

Vlaam s- Brabant

en

anderzij ds

Lim burg

en

West -

Vlaanderen. We kunnen dus concluderen dat groepering van gem eent en per provincie in een st udie waarin de fiscale react ies van gem eent en best udeerd worden waardevolle inform at ie kan opleveren. I n dit verband sluit en w e ons aan bij de st udies van het VVSG ( 2002; 2003) waarin reeds indicat ies van betekenisvolle provinciale verschillen in belast inggedrag tot uit ing kw am en. De verm elde VVSG- analyses hebben niet enkel bet rekking op het gem iddelde t arief, m aar brengen verder ook het aant al belast ingverhogingen van de j aren 2000 t ot en m et 2003 in kaart . Vraag die zich stelt is of deze verschillen ook stat ist isch bet ekenisvol zij n en of de provinciale indeling verder ook nut t ig is om verschillen in de int ensit eit van de belastingreact ie op t e sporen. Meer bepaald zullen we in dit deel het gem iddeld OOV- en APB- t arief per provincie t oet sen en verder de analyse uitbreiden voor de veranderingspercent ages van het APB- en OOV- t arief. Tenslot t e lij kt het ons in dit verband zinvol voor de OOV een reeks ext ra analyses uit t e voeren. Deze willen een ant woord bieden op de vraag of de fiscale koers die een gem eent e uit zet ook rekening houdt

64

m et de


Deel 3

provinciale

belast ingdruk.

De

door

het

Vlaam se

Gew est

opgelegde

belast ing vorm t im m ers de basis voor lokale opcentiem en én provinciale opcent iem en. Het lij kt ons dus nut t ig na t e gaan of gem eent en die gelegen zij n in provincies waar de provinciale opcent iem en onder het Vlaam se gem iddelde liggen, deze fiscale bewegingsruim t e innem en.

2.2

OOV

I n deze paragraaf best uderen w e eerst de verschillen t ussen de vij f Vlaam se provincies qua OOV- t arief en st aan w e vervolgens st il bij de verschillen in gem iddelde j aarlij kse procentuele verandering van de OOVt arieven. I n derde inst ant ie onderzoeken w e het aant al verhogingen van de t arieven. Tenslot t e speuren we naar m ogelij ke sam enhangen t ussen de provinciale en lokale tarieven.

2.2.1 Gem iddelde t arieven I n Grafiek 9 en Tabel 8 worden de gem iddelde provinciale waarden uit gezet voor de gem eent elij ke OOV- t arieven. Met een valt de duidelij k afwij kende posit ie op van de provincie West - Vlaanderen. Het gem iddelde OOV- t arief ligt hier voor de ganse periode ongeveer 200 opcent iem en hoger dan het gem iddelde van de provincie die de tw eede plaat s in de rangschikking inneem t . De verschillen t ussen de gem iddelde OOV- waarden van de “duurst e” en de “goedkoopst e” provincies ( Vlaam s- Brabant t ot en m et 2000 of Ant werpen vanaf 2001) lopen voor de verschillende j aren op t ot 500 à 600 opcent iem en. Anders gezegd : de goedkoopst e provincies heffen gem iddeld slecht s 2/ 3 e van het gem iddelde West - Vlaam se OOVt arief. Voor 2002 klom het gem iddelde West - Vlaam se t arief boven de 1.600

opcent iem en.

Ter

vergelij king

:

de

gem iddelde

fiscale

last

veroorzaakt door de vast goedbelast ing lag op dat m om ent in Ant werpse gem eent en gem iddeld 54,31% lager.


65


GRAFI EK 9

GEMI DDELDE OOV- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002

1.700,00 1.600,00 1.500,00 1.400,00 1.300,00 1.200,00 1.100,00 1.000,00 900,00 800,00 700,00 600,00 1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

Oost - Vlaanderen

West - Vlaander en

Vlaam s- Brabant

Lim bur g

1999

2000

2001

2002

Ant wer pen

TABEL 8 GEMI DDELDE OOV- TARI EVEN PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Oost-Vlaanderen

1.021,97

1.029,66

1.026,97

1.051,05

1.089,35

1.097,05

1.091,05

1.089,58

1.089,12

1.125,20

1.207,69

West-Vlaanderen

1.230,39

1.231,17

1.227,27

1.312,58

1.377,03

1.377,81

1.382,50

1.378,83

1.385,08

1.511,25

1.643,28

Antwerpen

845,01

845,69

845,69

883,87

940,16

948,01

947,44

948,16

946,73

971,47

1.064,87

Vlaams-Brabant

805,23

806,49

802,95

879,14

922,34

934,86

934,86

927,02

922,09

1.004,23

1.086,38

Limburg

914,73

928,36

959,27

964,57

1.007,34

1.018,14

1.020,41

1.017,57

1.017,57

1.292,07

1.344,91

Vlaanderen

964,00

968,15

970,44

1.018,76

1.068,26

1.076,02

1.075,92

1.072,95

1.072,79

1.168,79

1.259,75

We m erken op dat de provinciale verschillen sam en m oet en bestudeerd worden m et de m ogelij ke verschillen in de grondslag. Gem iddeld genom en is het kadast raal inkom en, wat de grondslag is voor de onroerende voorheffing die op haar beurt de basis is voor de opcent iem en op de onroerende voorheffing, het hoogst in Ant w erpen en Vlaam s- Brabant , de provincies m et de laagste t arieven. I ndien gelij ke inkom sten worden nagest reefd, laat een hogere grondslag t oe het t arief lager t e zet t en en om gekeerd. Lim burg heeft hist orisch gezien het laagst e gem iddelde kadast rale inkom en en had in 2002 het op een na hoogst e gem iddelde OOV- t arief ( Tabel 8 en Tabel 9) . Merken we t rouwens algem een op dat het verband t ussen de gem iddelde kadast rale inkom ens23 en de OOV- t arieven blij kt uit de gevoerde correlat ies t ussen beide variabelen. Voor elk j aar is er een significant negat ieve relat ie t ussen beide variabelen ( Tabel 10) . 23

Gem et en als het gem iddelde kadast rale inkom en per perceel van bebouwde en onbebouw de percelen per gem eent e op 1 j anuari van het verm elde j aar. De brongegevens werden geconsult eerd op ht t p: / / ecodat a.m ineco.fgov.be

66


Deel 3

TABEL 9

GEMI DDELDE PROVI NCI ALE KADASTRALE I NKOMENS VAN BEBOUWDE EN ONBEBOUWDE PERCELEN; 1992- 2002 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Oost - Vlaanderen

460,36

471,85

485,58

500,51

509,14

517,86

529,22

541,64

555,16

562,17

569,33

West - Vlaanderen

488,11

501,42

514,49

520,72

532,43

541,84

552,17

564,42

575,40

585,16

595,07

Vlaam s- Brabant

691,74

709,99

727,07

744,84

761,78

780,01

792,92

805,20

815,49

834,24

844,30

Ant w erpen

707,37

731,33

765,79

772,28

789,78

806,82

824,58

843,93

861,58

872,82

883,97

Lim burg

415,51

435,24

453,67

467,19

475,19

487,14

498,56

514,04

526,36

537,85

549,32

Vlaanderen

564,69

581,99

601,68

613,28

626,23

639,45

652,39

666,75

679,83

691,49

701,36

TABEL 10

CORRELATI ETABEL VAN DE GEMEENTELI JKE OOV- TARI EVEN EN DE GEMI DDELDE GEMEENTELI JKE KADASTRALE I NKOMENS VAN BEBOUWDE EN ONBEBOUWDE PERCELEN; 1992- 2002

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Cor r. p

- 0,2159

- 0,2202

- 0,2359

- 0,2566

- 0,2542

- 0,2681

- 0,2731

- 0,2835

- 0,2829

- 0,3624

Sign.

n

Om

0,001 308

na

te

0,001

0,001

308

308

gaan

of

0,001 308

de

0,001 308

0,001 308

gem iddelde

0,001 308

0,001 308

provinciale

0,001 308

t arieven

200 2 0,37 77

0,001

0,00 1

308

308

onderling

fundam ent eel afwij ken, werden ANOVA- t oet sen uit gevoerd. Onderst aande Tabel 11 vat de result at en sam en voor de periode 1992- 2002. Voor elk j aar werd op basis van variant ie- analyse vastgest eld of de verschillen t ussen de provinciale gem iddelden bet ekenisvol zij n. Dat blij kt wel degelij k het geval t e zij n en dit voor de ganse periode. TABEL 11

RESULTATEN VAN DE VARI ANTI E- ANALYSES MBT GEMI DDELDE TARI EVEN PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002 p

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002


01

F

Df

38,57087489

4

38,39955572

4

36,27622108

4

38,40203287

4

40,21348861

4

39,66973384

4

41,39157941

4

42,9650424

4

44,54566974

4

50,16748084

4

60,03696756

4

OOV-

67


Bem erk dat het weglat en van West - Vlaanderen uit de analyse nog st eeds leidt t ot dezelfde conclusie : de gem iddelde t arieven van de resterende provincies verschillen op significant e wij ze van elkaar. Uit de Tukey HSD - t esten blij kt anderzij ds w el dat de verschillen tussen de provinciale gem iddelden van Ant werpen en Vlaam s- Brabant over de ganse periode st atist isch bet ekenisloos zij n. Deze t wee provincies hebben over de gehele periode de laagst e gem iddelde t arieven. I nzake het gem iddelde tarief kunnen we dus besluit en dat de provincies wel

degelij k

genom en

onderling

veel

hogere

verschillen.

West - Vlaanderen

vast goedbelast ingen

op

blij kt

te

gem iddeld

leggen

aan

zij n

ingezet enen, t erwij l Ant werpen en Vlaam s- Brabant zich aan het andere uit einde

van

de

rangschikking

bevinden.

Vast gesteld

wordt

dat

de

provincies m et lagere gem iddelde t arieven gem iddeld genom en een hoger gem iddeld kadast raal inkom en kunnen voorleggen. Het verband t ussen het gem iddelde kadast raal inkom en en het OOV- tarief is significant negat ief.

2.2.2 Gem iddelde veranderingspercent ages Bestuderen w e vervolgens de gem iddelde stij gingspercent ages van het OOV- t arief per provincie. Grafiek 10 wij st uit dat de reeks 1992- 2002 weinig verschillen oplevert inzake

de

ont wikkeling

van

het

OOV- t arief

t ussen

gem eent en.

De

beginj aren van de observat ieperiode ( 1992- 1993) gaan in de m eest e provincies gepaard m et een beperkt e stij ging of st at us quo van het gem iddelde t arief. I n 1995 veert het tarief op, waarna de st erkt e van de t ariefgroei

opnieuw

afneem t

om

in

1997

t erug

te

keren

t ot

de

st ij gingspercent ages van voor het verkiezingsj aar. I n 1998, 1999 en 2000 t reedt

een

relat ieve

rustpauze

in

m et

gem iddelde

provinciale

st ij gingspercent ages rond het nulpunt . I n 2001 en 2002 vert onen West Vlaanderen en Vlaam s- Brabant een vergelij kbaar groeipad t erw ij l een t weede clust er zich lij kt af t e t ekenen rond Antw erpen en Oost - Vlaanderen. Lim burg vorm t m eerm aals een buit enbeent j e. De Lim burgse t arieven st ij gen doorgaans st erker in 1994 ( pre- verkiezingsj aar) , m aar kom en, in t egenstelling t ot de algem ene t rend, quasi t ot st ilst and in 1995. I n 1996 groeien de OOV- t arieven in Lim burg opnieuw aan een t em po vergelij kbaar 68


Deel 3

m et

dat

van

de m odale Vlaam se gem eent e.

Heel opvallend is de

t ariefsprong in 2001 van 30,84% , daar w aar het Vlaam se gem iddelde st ij gingspercent age na w eglating van de Lim burgse gem eent en slecht s 6,35% bedroeg. Deze ( Lim burgse) st ij ging werd in 2002 gevolgd door nogm aals een stij ging van 6,75% . GRAFI EK 10

GEMI DDELDE VERANDERI NGSPERCENTAGES VAN HET OOV- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002

0,35

0,3

0,25

0,2

0,15

0,1

0,05

0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

-0,05

Oos t-Vlaanderen

Wes t-Vlaanderen

Vlaams -B rabant

Antwerpen

Limburg

Bovenst aande grafiek illust reert eens te m eer dat er in 2001 een breuklij n kan aangebracht w orden in de t ij dreeks. I n 2001 m aken de OOV- t arieven een ongem een st erke opwaart se beweging. I n 2002 st ij gen de t arieven gem iddeld genom en nog vrij st erk, m aar de spreiding in de st ij gingspercent ages voor de respectievelij ke provincies neem t duidelij k af. Wanneer de gem iddelde j aarlij kse veranderingspercent ages van de OOVt arieven aan variant ie- analyse w orden onderworpen, dan wordt de int uïtie bevest igd dat enkel voor de j aren 1994, 1995 en 2001 st atist isch significant e verschillen t ussen provincies voorkom en ( Tabel 12) . Dit zij n niet t oevallig t elkens j aren waarin Lim burg in bovenst aande grafiek een afwij kende evolutie vert oont . De Tukey HSD test laat toe te besluiten dat het ook precies de Lim burgse gem eent en zij n die het significant e verschil t ussen

provincies

voeden.

Maken

we

abst ract ie

van

de

Lim burgse

gem eent en, dan blij kt dat er voor de periode 1992- 2000 slecht s in 1995 een, zij het in zeer beperkt e m ate significant , verschil tussen de overige provincies st and houdt ( p= 0,094, F= 2,152, df= 3) .


69


TABEL 12

RESULTATEN VAN DE VARI ANTI E- ANALYSES VAN HET GEMI DDELDE VERANDERI NGSPERCENTAGE VAN HET OOV- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002 p

F

df

1992

0,167992

1,624291

4

1993

0,625827

0,652059

4

1994

0,046796

2,442616

4

1995

0,022764

2,885293

4

1996

0,979421

0,108732

4

1997

0,731001

0,50649

4

1998

0,525835

0,800177

4

1999

0,492206

0,853655

4

2000

0,146948

1,713047

4

21,60484

4

0,743543

4

2001 2002

0,562957

Wat de tariefw ij zigingen m et betrekking t ot de OOV betreft, kunnen we dus besluit en dat de diverse provincies m et uit zondering van Lim burg een vergelij kbaar groeipad vert onen. Er t ekenen zich wel duidelij ke provinciale verschillen af in de j aren 1994, 1995 en 2001, m aar die zij n in m instens 2 van deze j aren t oe te schrij ven aan het sterk afw ij kend gedrag van de Lim burgse gem eent en.

2.2.3


Naast de t arieven en het gem iddelde stij gingspercent age van de OOV, bekij ken we vervolgens het aant al st ij gingen dat door gem eent en die t ot een bepaalde provincie behoren, w erd doorgevoerd. Onderst aande Tabel 13 w erd opgest eld door de VVSG ( 2002) . Ze geeft aan dat over de t wee j aren heen 51 van de 64 West - Vlaam se en 34 van de 44 Lim burgse gem eent en overgingen t ot een t ariefverhoging. TABEL 13

70

OVERZI CHT VAN HET AANTAL VERHOGI NGEN VAN HET OOV- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 2001- 2002 Aant al verhogingen 2001 of 2002

Provincie

N

Aant al

Pr ocent ueel

Oost - Vlaanderen

65

29

44,6%

West - Vlaanderen

64

51

79,7%

Vlaam s- Brabant

65

38

58,5%

Ant wer pen

70

44

62,9%

Lim burg

44

34

77,3%

Vlaanderen

308

198

64,3%


Deel 3

Voor West- Vlaanderen bet ekent dit t ariefst ij gingen in bij na 8 op 10 gem eent en; voor Lim burg im pliceert dit dat in m eer dan 77% van de gem eent en naar een verhoging van de opcent iem en werd gegrepen. Verder wij zen VVSG- analyses uit dat in Lim burg reeds in 2001 door 66% van de gem eent en overgegaan werd t ot een belast ingverhoging. Ter vergelij king : dit w as slecht s in 16% van de Ant w erpse en 18,5% van de Brabant se gem eenten het geval. De st udie van het aant al verhogingen van de OOV doet ons besluiten dat voornam elij k Lim burg en West - Vlaanderen veel vaker een beroep gedaan hebben op belastingverhogingen dan de andere provincies.

2.2.4

Relat ie gem eent elij ke en provinciale OOV

Aangezien er voor de onroerende voorheffing naast de gem eent elij ke opcent iem en ook provinciale opcent iem en geheven worden, gingen we na of er een verband is m et het niveau en/ of de verandering van de provinciale heffingen. I n dit geval zouden de gem eent en bij hun beleid rekening houden m et de t ot ale fiscale kost prij s voor de belastingplicht ige. I n provincies waar de provinciale opcent iem en nog onder het gem iddelde liggen, kunnen gem eent en de door de provincies niet gebruikt e fiscale beleidsruim te invullen. De analyses die volgen kunnen vanzelfsprekend enkel een indicat ie geven in die richt ing; om de kracht van de verbanden in het veld te toet sen m oet en idealit er de politieke lokale verant woordelij ken bevraagd worden.


71


GRAFI EK 11

EVOLUTI E VAN DE PROVI NCI ALE OPCENTI EMEN; PERI ODE 1992- 2002

600 500 400 300 200 100 0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Oost - Vlaander en

West - Vlaanderen

Vlaam s- Brabant

Ant werpen

Lim burg

Vlaanderen

Grafiek 11 w ij st uit dat de provinciale opcent iem en heel w at m inder frequent gewij zigd worden dan de opcent iem en die de gem eenten heffen. De provinciale opcentiem en werden in Lim burg en West - Vlaanderen slechts éénm aal verhoogd over de bestudeerde periode. Minder ext reem , m aar t och subst ant ieel, zij n de rust pauzes die de Brabant se en de Ant werpse gem eent en inlast en vanaf 1995 en Oost- Vlaam se gem eent en vanaf 1996 t elkens t ot en m et 2001. Tot 1995 lagen de provinciale opcent iem en nergens hoger dan in Brabant . I n 1995 liet de provincie Vlaam s- Brabant haar t arief dalen t ot dicht in de buurt van het gem iddelde niveau in 1994. Vanaf 1995 neem t Lim burg de leidersposit ie over en behoudt die t ot het begin van het nieuw e m illennium . Door een t ariefst ij ging door te voeren in 2002 blij ft Lim burg de duurst e provincie qua provinciale opcent iem en. I n t weede posit ie kom t opnieuw Vlaam s- Brabant op de voorgrond. Tot 1995 scoren Oost- Vlaanderen, Ant werpen en West- Vlaanderen onder het Vlaam se gem iddelde qua aant al provinciale opcent iem en. Daarna blij ven

deze provincies de goedkoopst e best uursent it eit en

m aar

het

verschil m et het Vlaam se gem iddelde neem t af. Met 290 opcent iem en is Ant werpen in 2002 absoluut de hekkensluit er, net voorafgegaan door Oost Vlaanderen m et een tarief van 295 opcent iem en.

72


Deel 3

Op basis van de vergelij king van de evolut ie van de provinciale ( Grafiek 11) en de lokale opcent iem en per provincie ( cfr. Grafiek 9 op p. 66) kunnen we geen consist ente uit spraken doen over de m at e w aarin het niveau van de provinciale opcentiem en bepalend is voor de fiscale besluit vorm ing van gem eent en. Het lage niveau van de provinciale OOV in Ant werpen gaat er sam en m et een vrij laag gem iddeld niveau van lokale OOV. Daart egenover st aat dat het lage niveau van de provinciale OOV in Oost - Vlaanderen dan weer wel cont rast eert m et de lokale OOV, die voor 9 van de 11 beschouwde j aren boven het Vlaam se gem iddelde liggen. Voor West - Vlaanderen is deze vast st elling nog frappanter : de West- Vlaam se lokale t arieven zij n absoluut gezien de hoogst e, terwij l de door de provincie opgelegde last en voor de ganse periode onder het Vlaam se gem iddelde zit t en. Ook opvallend is de vastst elling dat Lim burgse inw oners niet enkel gem iddeld genom en de hoogst e lokale OOV bet alen, m aar verder ook aan de hoogste provinciale OOV worden onderworpen. We vergeleken vervolgens de gem iddelde st ij gingspercent ages van de lokale opcentiem en in de 5 provincies m et de verschillende niveaus van de provinciale opcentiem en. Grafiek 10 op p. 69 reflect eerde de m iniem e verschillen

in

belast ingreacties

t ussen

provincies.

Enkel

Lim burgse

gem eent en bleken op drie t ij dst ippen een aant al duidelij k afwij kende beslissingen genom en t e hebben. I n 1995 st ellen we vast dat de daling van de Brabant se provinciale opcentiem en gecom penseerd werd door een st erke stij ging van de lokale opcent iem en. Verder blij ken de lokale OOV in Vlaam s- Brabant

en

West - Vlaanderen

in

de

post - 2000

periode

een

gelij kaardige groei t e kennen en ook de evolut ie van de respect ievelij ke provinciale t arieven hangt m erkwaardig genoeg sam en. Ant werpen en Oost - Vlaanderen,

w at

vrij

goedkope

provincies

zij n

qua

provinciale

opcent iem en, kennen ook voor wat de gem eentelij ke t arieven bet reft veel m eer bescheiden stij gingen dan de andere provincies. Onderst aande Grafiek 12 geeft aan dat vervanging van de lokale of desgevallend

de

provinciale

woonlast en

door

het

globale

fiscale

kost enplaatj e w einig verschuivingen oplevert . Nog st eeds bet aalt een inwoner de hoogst e woonbelast ing in West - Vlaanderen en sinds 1995, de


73


laagst e in Vlaam s- Brabant en Ant werpen. Cum ulat ie verm indert wel de verschillen t ussen de provinciale gem iddelden. GRAFI EK 12

EVOLUTI E VAN DE SOM VAN DE PROVI NCI ALE EN GEMEENTELI JKE OPCENTI EMEN – GEMI DDELDE PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002

1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Oost- Vlaander en

West- Vlaander en

Vlaam s- Br abant

Antw er pen

Lim bur g

Vlaander en

We kunnen dus besluit en dat slecht s in een heel beperkt aant al gevallen de Vlaam se lokale entiteit en

de niet

ingenom en

beleidsruim te van

de

provincies opvullen. Lage provinciale opcent iem en in de provincies Oost- en West - Vlaanderen blij ken sam en t e gaan m et gem iddelde locale t arieven die boven het Vlaam se gem iddelde liggen. Of dit erop wij st dat gem eenten in deze t wee provincies rekening houden m et het tot ale kost enplaat j e voor hun inwoners kan op basis van deze st udie niet bevestigd of ont kracht w orden.

2.3

APB

Net als voor de OOV worden voor de vij f Vlaam se provincies drie niveaus besproken,

nam elij k

de

gem iddelde

t arieven,

de

gem iddelde

veranderingspercent ages als het aant al t ariefaanpassingen.

2.3.1

Gem iddelde t arieven

I n Grafiek 13 worden de gem iddelde provinciale waarden van het APBt arief 74

w eergegeven. De curves illust reren dat t ot 2001 het APB- t arief HOGESCHOOL GENT – SPOOR FI SCALI TEI T

Deel 3

gem iddeld genom en het hoogst w as in Oost - Vlaanderen. De gem iddelde t arieven zij n ook vrij st abiel; ze blij ven binnen de range 6,90% - 7,10% . I n 1998 en 1999 daalt het gem iddelde licht j es. Dit is een evolut ie die zich ook in Vlaam s- Brabant, West - Vlaanderen en Ant werpen heeft voor gedaan. Vlaam s- Brabant heft gem iddeld genom en over de ganse periode de laagst e lokale belast ingen. Tussen 1995 en 2000 volgt Antw erpen een t rend die st erke t red houdt m et die van Vlaam s- Brabant . De provincie West Vlaanderen verliest voor geen enkel j aar van diezelfde periode zij n t weede plaat s in de rangschikking. Meest in het oog springt de curve voor de provincie Lim burg. De tarieven lagen in de periode 1992- 2000 eerder aan de lage kant , m et een opvallende daling in 1994. Het gem iddelde Vlaam se APB- t arief fluctueert in de periode 1992- 2000 rond de waarde 6,65% . GRAFI EK 13

GEMI DDELDE APB- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002

7,50 7,40 7,30 7,20 7,10 7,00 6,90 6,80 6,70 6,60 6,50 6,40 6,30 6,20 1991

1992

1993

Oos t-Vlaanderen

TABEL 14

1994

1995

1996

Wes t-Vlaanderen

1997

1998

1999

Vlaams -B rabant

2000

2001

Antwerpen

2002 L imburg

GEMI DDELDE APB- TARI EVEN PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002

Prov incie

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Oost - Vlaanderen

7,06

7,02

6,97

7,00

7,00

7,03

6,97

6,90

6,89

6,98

7,18

West - Vlaanderen

6,66

6,62

6,62

6,77

6,81

6,80

6,77

6,74

6,74

6,91

7,13

Vlaam s- Brabant

6,42

6,44

6,41

6,51

6,54

6,54

6,49

6,45

6,38

6,59

6,84

Ant w erpen

6,57

6,53

6,51

6,54

6,57

6,56

6,47

6,41

6,39

6,47

6,7

Lim burg

6,56

6,56

6,41

6,50

6,63

6,62

6,60

6,60

6,58

7,28

7,40

Vlaanderen

6,66

6,63

6,60

6,67

6,71

6,71

6,66

6,61

6,59

6,81

7,02

Na 2000 wij zigt de rangschikking van de provincies drastisch : Lim burg m igreert van een m iddelm at ige posit ie qua inkom st enbelast ing naar de C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

75


koploperplaat s m et een t arief dat de 7% grens acht er zich laat . Sam en m et Oost - en West - Vlaanderen scoort het boven het Vlaam se gem iddelde APBt arief. Ook Antw erpen en Vlaam s- Brabant gaan m ee in de opgaande t rend, m aar de gem iddelde APB- t arieven van de t wee provincies groeien st ilaan uit elkaar ( zie ook Tabel 14) . Net als bij de OOV- t arieven kunnen voor de j aren 2001 en 2002, zij het m inder uit gesproken, st ij gingen worden vast gest eld, nam elij k van 3,57% en van 3,17% . Tabel 15 bevest igt dat de verschillen in provinciale APB- gem iddelden, m et

uit zondering van 1996, ook stat ist isch bet ekenisvol zij n ( p is t elkens

0,10) . TABEL 15

VARI ANTI E- ANALYSE VAN HET GEMI DDELDE PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002 p

F

df

1992

0,016248

3,089694

4

1993

0,024756

2,834205

4

1994

0,033853

2,642639

4

1995

0,054566

2,34695

4

1996

0,124632

1,821022

4

1997

0,068004

2,208831

4

1998

0,049927

2,402358

4

1999

0,058368

2,30483

4

2000

0,033687

2,645663

4

2001

0,00188

4,373073

4

2002

0,010824

3,334178

4

APB- TARI EF

PER

Op basis van een Tukey HSD- analyse kon verder vast gest eld worden dat, net als bij de OOV, over de volledige periode geen significant verschil best aat tussen Ant werpen en Vlaam s- Brabant . De provincies verschillen dus wel degelij k onderling qua gem iddelde APBt arief, m aar de verschillen zij n m inder groot dan voor de OOV het geval was. De afwij king tussen het gem iddelde van de “duurst e” provincie, Lim burg, en haar “goedkoopst e” collega, Ant werpen, bedraagt in 2001 10,44% . Ter vergelij king : voor de OOV leverde deze rekensom een verschil op van 54,31% .

76


Deel 3

2.3.2

Gem iddelde veranderingspercent ages

Bestuderen

we

vervolgens

de

evolut ie

van

de

gem iddelde

veranderingspercent ages in de verschillende provincies. Grafiek 14 geeft aan dat de st ij gingspercent ages m et uitzondering van de provincie Lim burg in 1995 nooit boven de 2% - grens liggen. Vaker nog sit ueren ze zich dicht bij of onder het nulpunt ( cfr. 1992- 1994, 19982000) . Enkel in de post - verkiezingsj aren 1995 en 2001 gaan de t arieven st erker de hoogt e in. Met uit zondering van Lim burg gaan gem eent en door op dit pad in 2002. De provincie Lim burg legt eens t e m eer een opm erkelij k t raj ect af. Met een opvallende daling

van

het

gem iddelde tarief

in

1994,

st erker

dan

gem iddelde st ij gingen in 1995- 1996 en een st ij ging van m aar liefst 11,97% in 2001 zet ze een eigenzinnig groeipad neer, t egenover een st ij ging van gem iddeld 2,19% voor de overige provincies in dat zelfde j aar. GRAFI EK 14

GEMI DDELDE VERANDERI NGSPERCENTAGES VAN HET APB- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2002

0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

-0,02 -0,04 Oos t-Vlaanderen

Wes t-Vlaanderen

Vlaams -B rabant

Antwerpen

Limburg

Onderst aand overzicht van de ANOVA- result aten ( Tabel 16) wij st uit dat de provincies onderling enkel voor het j aar 2001 significant verschillen qua gem iddeld tarief van de aanvullende personenbelasting. Het is verder duidelij k dat vooral de st erk afwij kende st ij ging van het Lim burgse


77


gem iddelde hiervan aan de basis ligt. De Tukey HSD- t est en bevest igen verder de congruent e evolut ie in de overige provincies. Behoudens de Lim burgse uit schiet er in 2001 is er dus geen fundam ent eel verschil in de evolut ie van de t arieven van provincie t ot provincie. TABEL 16

VARI ANTI E- ANALYSE MBT DE GEMI DDELDE JAARLI JKSE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET APB- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 19922002 p

F

df

1992

0,682183

0,57334

4

1993

0,308015

1,206604

4

1994

0,158197

1,664379

4

1995

0,232054

1,405521

4

1996

0,268567

1,303854

4

1997

0,356173

1,101089

4

1998

0,224102

1,42951

4

1999

0,206832

1,484323

4

2000

0,154248

1,681139

4

14,30088

4

1,319892

4

2001 2002

2.3.3

0,262495


Werpen we t enslot t e nog een blik op het aant al stij gingen dat werd doorgevoerd in de verschillende provincies. TABEL 17

OVERZI CHT VAN HET AANTAL VERHOGI NGEN VAN HET APB- TARI EF PER PROVI NCI E; PERI ODE 2001 - 2002 Aant al ver hogingen 2001 of 2002

Provincie

N

Aant al

Procent ueel

Oost - Vlaanderen

65

22

33,8%

West - Vlaanderen

64

29

45,3%

Vlaam s- Brabant

65

29

44,6%

Ant wer pen

70

24

34,3%

Lim burg

44

30

68,2%

Vlaander en

308

134

43,5%

Tabel 17 w erd opgesteld door de VVSG ( 2002) . Opnieuw valt in de laat st e kolom de bij zondere posit ie van Lim burg op m et bij na 7 op 10 gem eenten die het t arief verhoogden. I n Ant werpen bedraagt dit percent age quasi de helft . Op basis van de relatieve cij fers zien w e dus opnieuw duidelij ke verschillen. I ndien echt er gekeken wordt naar het aantal gem eent en dan

78


Deel 3

zij n de verschillen m inder groot ; in Lim burg was er sprake van 30 st ij gers versus respect ievelij k 24 en 22 in Ant werpen en Oost - Vlaanderen.

3. Analyse in funct ie van de om vang van de gem eent e Een

t weede

relevant e

bevolkingsom vang.

In

indeling

van

onderstaande

gem eent e

t abel

berust

op

hun

onderscheiden

we

acht

cohort en. De grootst e groep gem eent en t elt 10.001 t ot en m et 15.000 inwoners, m aar ook de gem eenten m et 5.001 à 10.000 inwoners m aken m eer dan een kw art uit van de populat ie. TABEL 18

AANTAL GEMEENTEN PER OMVANGKLASSE; 2002

14

4,6%

5.001 - 10.000

80

26,0%

10.001 - 15.000

84

27,3%

15.001 - 20.000

49

15,9%

20.001 - 30.000

40

13,0%

30.001 - 50.000

29

9,4%

50.001 - 100.000

9

2,9%

> 100.000

3

0,9%

Vlaander en

308

100%

Aant al inw oners

N

Procent ueel

Opnieuw splitsen we de discussie op in een deel rond de OOV en een deel rond de APB. Voor beide heffingen onderzoeken we of de gem iddelde t arieven en/ of de veranderingspercent ages per om vangklasse significant verschillen.

3.1

OOV

I n eerst e inst antie wordt voor de OOV nagegaan of zowel de gem iddelde t arieven als de veranderingspercent ages afhankelij k zij n van het aantal inwoners van de gem eent e.

3.1.1


Grafiek 15 geeft de evolut ie aan van het gem iddelde t arief van de OOV per cohort . Opvallend in deze grafiek is dat de kleinst e gem eenten, ( dit zij n de gem eent en m et niet m eer dan 5.000 inwoners) sinds 1996 gem iddeld de C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

79


hoogst e OOV- t arieven oplegden. Sam en m et de gem eenten m et m eer dan 50.000 inwoners, of dus de centrum steden en de grot e st eden ( dit zij n de klassen 50.001- 100.000 en m eer dan 100.000 inwoners) , vorm en ze een kopgroep. De t arieven van deze groepen lagen ongeveer 20% hoger dan die voor de andere Vlaam se gem eent en. GRAFI EK 15

GEMI DDELDE OOV- TARI EF PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 19922002 Clust er 1

1600,00 1500,00

Clust er 2

1400,00 1300,00 1200,00 1100,00 1000,00 900,00 800,00 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Vlaanderen

< 5.000

5.001-10.000

10.001-15.000

20.001-30.000

30.001-50.000

50.001-100.000

> 100.000

2001

2002

15.001-20.000

Opvallend is dat de gem eent en m et m eer dan 5.001 m aar m inder dan 50.000

inwoners,

naar

een

nagenoeg

gelij k

gem iddeld

OOV- t arief

evolueerden. I n 2002 liggen de gem iddelden van deze om vangklassen op een zakdoek bij een m et een gem iddeld tarief van ongeveer 1.230 opc. ( Tabel 19) . TABEL 19

GEMI DDELDE OOV- TARI EF PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2002

Aantal inwoners

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

< 5.000

1183,21

1193,57

1251,43

1304,29

1386,43

1386,43

1386,43

1372,14

1400,71

1425,71

1525,71

5.001-10.000

932,12

938,37

936,81

1001,06

1056,81

1065,74

1062,86

1061,11

1059,80

1174,49

1262,94

10.001-15.000

915,58

916,24

915,29

964,87

1010,23

1019,15

1020,64

1019,75

1017,43

1116,15

1226,71

15.001-20.000

936,37

936,37

936,37

967,04

1014,49

1024,18

1027,24

1029,49

1029,49

1162,04

1231,73

20.001-30.000

932,85

951,28

950,03

1008,40

1056,35

1063,85

1060,10

1052,35

1048,60

1108,87

1227,50

30.001-50.000

1034,79

1032,79

1039,69

1050,90

1107,17

1114,07

1118,38

1112,34

1112,34

1191,66

1233,03

50.001-100.000

1304,22

1293,11

1287,56

1362,56

1357,00

1351,44

1345,89

1332,00

1332,00

1379,22

1438,89

> 100.000

1308,33

1308,33

1308,33

1308,33

1308,33

1308,33

1308,33

1308,33

1308,33

1348,33

1466,67

Vlaanderen

964,00

968,15

970,44

1018,76

1068,26

1076,02

1075,92

1072,95

1072,79

1168,79

1259,75

80


Deel 3

Tabel 20 geeft aan dat er significant e verschillen zij n t ussen het niveau van de t arieven per om vangklasse, en dit voor elk j aar in de periode 19922002. TABEL 20

STATI STI SCHE GEGEVENS ANOVA- TABEL GEMI DDELDE PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2002 p

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

F

Df

5,605497

7

5,390959

7

6,308991

7

5,717399

7

5,350638

7

5,186461

7

5,152422

7

4,865326

7

5,386802

7

2001

0,013807

2,570656

7

2002

0,034556

2,195931

7

OOV- TARI EF

I n Grafiek 15 lij ken zich 2 clust ers af t e t ekenen. I n wat volgt beperken w e de analyse m et bet rekking t ot de hoogt e van de t arieven t ot de bespreking van de groepen gem eent en m et inwonersaant allen van 0 tot 5.000, 50.001- 100.000 en m eer dan 100.000, hierna genoem d “clust er 1” en de overige gem eent en, hierna genoem d “clust er 2”. De stat ist ische toetsen ( zie onderstaande Tabel 21, kolom m en ( 2) en ( 3) ) bevest igen dat de int ragroep verschillen niet significant zij n. I n de laatst e kolom zij n de result aten van de T- test en best em d om verschillen op te sporen tussen de t arieven van de clust er 1 en van de clust er 2 opgenom en. Hieruit kunnen we afleiden dat deze verschillen voor elk onderzocht j aar significant zij n.


81


TABEL 21

( 1)

RESULTATEN VAN DE VARI ANTI E- ANALYSES EN T- TOETSEN MBT HET GEMI DDELDE OOV- TARI EF VOOR DE CLUSTERS 1 & 2; PERI ODE 1992- 2002

( 2) Var iant ie- analyse clust er 1 24 p F df

( 3) Var iant ie- analyse clust er 2 25 p F df

1992

0,5827

0,5529

2

0,2912

1,2469

4

1993

0,6448

0,4471

2

0,3302

1,1568

4

1994

0,9285

0,0743

2

0,2609

1,3247

4

1995

0,9115

0,0929

2

0,5559

0,7541

4

1996

0,9374

0,0647

2

0,4351

0,9506

4

1997

0,9224

0,0810

2

0,4503

0,9239

4

1998

0,9160

0,0880

2

0,4634

0,9016

4

1999

0,9336

0,0688

2

0,5255

0,8007

4

2000

0,8548

0,1579

2

0,5085

0,8274

4

2001

0,9193

0,0843

2

0,6091

0,6760

4

2002

0,8572

0,1550

2

0,9553

0,1663

4

( 4) T- test en clust er 1 vs. clust er 2 p t df

5,734

306

5,671

306

6,233

306

6,098

306

5,821

306

5,723

306

5,708

306

5,573

306

5,858

306

3,9105

306

3,814

306

We kunnen dus concluderen dat onderling de m iddelgrote gem eenten weinig verschillen qua niveau van het OOV- t arief. De vast goedbelasting ligt daarent egen wel fors hoger in de kleinst e gem eent en, de centrum steden en de grot e steden.

3.1.2


Om de t rend van de OOV- tarieven t e bespreken werden in Grafiek 16 de gem iddelde veranderingspercentages van de OOV- tarieven uit gezet .

24 Tot clust er 1 behoren gem eent en m et inwonersaant allen van 0 t ot 5.000, 50.001- 100.000 en m eer dan 100.000. 25 Tot clust er 2 behoren gem eent en m et inwonersaant allen van 5.001 t ot 10.000, 10.001 t ot 15.000, 15.001 t ot 20.000, 20.001 t ot 30.000 en 30.001 t ot 50.000.

82


Deel 3

GRAFI EK 16

GEMI DDELDE VERANDERI NGSPERCENTAGES VAN HET OOV- TARI EF PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2002

0,16 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

- 0,02

< 5.000

5.001- 10.000

10.001- 15.000

15.001- 20.000

20.001- 30.000

30.000- 50.000

50.001- 100.000

> 100.000

Een indeling in clusters, zoals hierboven aangeduid in Grafiek 15 op p. 80 om t rent de hoogt e van de t arieven, ligt , op basis van bovenst aande Grafiek 16, m inder voor de hand. Enerzij ds valt het op dat de verschillende cohort en st erk parallel evolueren over de periode 1996- 2000. De stij gingen nem en gem iddeld af en veranderen voor een aant al t ype- gem eent en zelfs in dalingen in 1999. Dit pat roon t roffen we ook aan bij de analyse van de verschillen in groeipad van de OOV- tarieven voor de diverse provincies. Anderzij ds zien we een disparaat pat roon opduiken in de j aren 1994 en 1995 waar respect ievelij k de st ij gingen van gem iddeld 7,97% in de kleinst e gem eent en en 9,6% in de gem eent en m et een om vang t ussen 5.001 en 10.000 in het oog springen. Na

2000

nem en

de

t arieven

in

quasi

alle

cohort en

t ij dens

de

daaropvolgende j aren een st erke vlucht. De groep m iddelgrot e gem eenten ( t ussen 5.001 en 20.000 inwoners) laten in 2001 de st erkst e groei van de gem iddelden opt ekenen, variërend tussen 10% en 14% . I n vergelij king m et de analyse in funct ie van de provinciale indeling van gem eent en, zij n deze st ij ging noch redelij k beheerst ( zie st ij ging van Lim burgse gem eent en m et 30% in 2001! ) .


83


De kleinste gem eent en st elden zich in 2000 en 2001 zeer bescheiden op m et een gem iddelde t ariefgroei van 2% , m aar haalden hun acht erst and ruim schoot s in in 2002 ( st ij ging van 8% ) . De grafiek wij st uit dat de kleinst e gem eent en een pro- act ief belast ingbeleid vert onen; in vergelij king m et de andere cohorten verhogen ze alt ij d 1 j aar vroeger de t arieven ( cfr. 1994 en 2000) . Verder is het frappant dat in t egenst elling t ot de andere gem eent en deze lokalit eit en t ij dens verkiezingsj aren het aandurfden om hun t arieven op t e trekken. Een t weede om vangklasse die een opvallende t rend voorlegt, bet reft de gem eent en m et een inw onersaant al van m eer dan 100.000 inw oners. I n de periode

1992- 2000

onderging

geen

van

deze

gem eent en

een

t ariefaanpassing. De algem ene st ij gingen in 2001 en 2002 zij n echt er wel m erkbaar bij deze subgroep. De ANOVA t oet sen ( Tabel 22) , reflect eren dat er slecht s voor 1994 en 2000 kan gesproken worden van fundam ent eel verschillend gedrag t ussen de verschillende clust ers op het vlak van t ariefwij zigingen. TABEL 22

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL ( BETWEEN GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG OOV- TARI EF;

1992- 2002

p

F

Df

1992

0,642301977

0,73514981

7

1993

0,510118425

0,895686456

7

1994

0,024629802

2,336010525

7

1995

0,538269997

0,860407015

7

1996

0,899814308

0,403585734

7

1997

0,993001342

0,156487421

7

1998

0,951947629

0,303660576

7

1999

0,593534291

0,793139826

7

2000

0,011946743

2,628520036

7

2001

0,216132879

1,373285406

7

2002

0,317205667

1,174403029

7

GROUPS) PERI ODE

De post hoc Tukey HSD- t est laat t oe t e bevest igen dat het voor beide j aren ook telkens de kleinst e gem eent en zij n die het verschil m aken. Wanneer de analyse wordt overgedaan m et weglat ing van de kleinst e gem eent en, dan verdwij nen alle significant ies. Opm erkelij k is verder dat t ij dens de periode 2001- 2002 slecht s 35,7% van de kleinst e gem eent en hun t arief opt rokken. Dit percent age is het laagst e 84


Deel 3

van alle om vangklassen. Door de st ij gingen in de j aren ’90 bereikt e deze groep

van

gem eent en

ondert ussen

echt er

wel

reeds

de

hoogst e

gem iddelde aanslagvoet van alle om vangklassen. We kunnen dus besluit en dat de OOV- wij zigingen zich vooral st erk afget ekend hebben in 1995 en 2001. Buit enbeent j e zij n deze keer de kleinst e gem eent en die reeds 1 j aar voor de m eest e gem eent en aan het opt rekken van het t arief denken, de st ij ging inzet t en. Vooral in 1994 en 2000 onderscheiden deze gem eent en zich duidelij k qua belast ingpolit iek, van de andere cohort en.

3.2

APB

Zij n er verschillen in het APB- tarief naarm at e het aantal inwoners van een gem eent e verschilt ? Zowel de gem iddelde t arieven als de t rend die de t arieven volgden in de periode 1992- 2002 worden geanalyseerd.

3.2.1


Grafiek 17 geeft aan hoe de gem iddelde APB- t arieven evolueerden voor de verschillende om vangklassen. GRAFI EK 17

GEMI DDELDE APB- TARI EF PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2002

8,00

7,50

Clust er 2

7,00

6,50

6,00

5,50 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

< 5.000

5.001- 10.000

10.001- 15.000

15.001- 20.000

20.001- 30.000

30.001- 50.000

50.001- 100.000

> 100.000

Met bet rekking tot de APB- t arieven m oet en een aant al aspect en opgem erkt worden. Opvallend is m eteen dat op het einde van de periode de C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

85


gem eent en m et niet m eer dan 5.000 inwoners de laagst e en die m et m eer dan 100.000 inwoners de op tw ee na laagst e gem iddelde t arieven hant eerden,

terwij l die klassen net

de hoogste OOV- t arieven lieten

opt ekenen. Het lij kt er dus op dat deze groepen van gem eent en hun lage APB- t arieven com penseren m et hoge OOV- t arieven, welke m inder duidelij k zij n voor de burgers. De grote gem eenten kennen t rouwens als enig cohort een negat ieve t rend over de volledige periode. Zoals reeds eerder werd verm eld, is er globaal gezien een breuk in de t ariefevolut ie t ussen de periode 1992- 2000 en de periode 2001- 2002. Deze t rend is voor alle om vangklassen van t oepassing, uit gezonderd de groot st e gem eenten. Deze st eden zet ten de dalende t rend die zich inzet t e in 1995 ook in 2001 en 2002 voort . Net als bij het OOV- t arief halen de cent rum st eden een hoog gem iddelde t arief. I n de periode 2001- 2002 voerde 55,6% van deze gem eent en een verhoging uit . Het gem iddelde t arief in 2002 ( 7,76% ) lag dan ook m eer dan 10% hoger dan het gem iddelde Vlaam se t arief ( 7,02% ) . Wanneer de gem iddelde t arieven onderling worden vergeleken, dan is er enkel voor het j aar 1994 een significant verschil op t e tekenen, dat werd veroorzaakt door de plot se daling van het gem iddelde t arief van de kleinst e gem eent en. TABEL 23

86

STATI STI SCHE GEGEVENS ANOVA- TABEL ( BETWEEN GROUPS) GEMI DDELDE APB- TARI EF PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2002 p

F

df

1992

0,301456094

1,201807786

7

1993

0,272614449

1,254930696

7

1994

0,081571348

1,827790141

7

1995

0,586813807

0,801210059

7

1996

0,668466747

0,704256033

7

1997

0,627632618

0,752512079

7

1998

0,614780486

0,767771744

7

1999

0,573580384

0,817179055

7

2000

0,586947083

0,801049819

7

2001

0,698503733

0,668748884

7

2002

0,408461064

1,032197172

7


Deel 3

We m erken op dat , net als bij de OOV- t arieven, de m iddengroep van gem eent en, die we eerder om schreven als “cluster 2” 26 ook hier kunnen geclust erd worden. De andere clust er 27 , hanteert in vergelij king m et clust er 2 opnieuw een afwij kende t ariefhoogt e. Wat bet reft de t arieven, kan dus gest eld worden dat deze m iddengroep, zow el voor het APB- t arief als voor het OOV- t arief als één groep kan gezien worden die een gem at igde t ariefpolit iek voert .

3.2.2


Bestuderen

we

tenslot t e

de

verschillen

in

stij gingspercent ages

m et

bet rekking t ot het APB- t arief tussen de verschillende om vangklassen. GRAFI EK 18

GEMI DDELDE VERANDERI NGSPERCENTAGES VAN HET APB- TARI EF PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2002

0,25

0 ,2

0,15

0 ,1

0,05

0 1 99 2

19 93

1 99 4

1 99 5

19 96

1 99 7

19 98

19 99

2 00 0

20 01

20 02

- 0,05

- 0 ,1

< 5.000

5.001- 10.000

10.001- 15.000

15.001- 20.000

20.001- 30.000

30.000- 50.000

50.001- 100.000

> 100.000

Wanneer we de t ij dstippen van de APB- aanpassingen bekij ken, valt het op dat de kleinst e gem eent en in de j aren van de gem eenteraadsverkiezingen, 1994 en 2000, t elkens een daling van het APB- t arief lat en opt ekenen. I n 26 De gem eent en van clust er 2 bet roffen de gem eent en m et m eer dan 5.000, m aar m inder dan 50.000 inwoners. Het bet reft dus de t ot ale populat ie, verm inderd m et de groepen m et m inder dan 5.000 inw oners, die m et t ussen de 50.000 en 100.000 inwoners en die m et m eer dan 100.000 inwoners. 27 Het bet reft de eerder gebruikt e bundeling van de gem eent en m et niet m eer dan 5.000 inwoners en die m et m eer dan 50.000 inwoners, in Grafiek 15 op p. 80 aangeduid als “clust er 1” .


87


1994 daalt het t arief zelfs m et m eer dan 5% wat over de ganse periode ongebruikelij k is. I n 1995 recupereren ze deze daling ruim schoot s. Het st ij gingspercent age ligt dan in de buurt van 21% ; ook in 2001 stij gen de t arieven in deze gem eenten st erker dan in de m odale gem eente. Algem een gezien is het t rouwens opvallend dat in de periode van en voor gem eent eraadsverkiezingen de t arieven st abiel zij n of zelfs negatief evolueren, terwij l het eerst e en zelfs het tw eede j aar na de verkiezingen globale t ariefst ij gingen zij n op t e m erken. Bij het OOV- t arief lagen de st ij gingen t elkens w el in het verkiezingsj aar. Op basis van de voorliggende analyses kunnen we verder niet uit m aken of de gem eenten ervan uit gaan dat de inwoners gevoeliger zij n voor st ij gingen in het APB- tarief dan in het OOV- t arief. Maar de cij fers roepen hier evenw el de hypothese op dat de electorale cyclus bet ekenisvol

is voor

de belastingpolit iek

in

kleine

gem eent en. Een andere opvallende vast st elling is dat de groot ste gem eenten, deze m et m eer dan 100.000 inwoners, over de volledige periode gem iddeld gezien geen posit ieve aanpassing kenden. De t arieven bleven gelij k of gingen zeer licht achteruit . Ook in de j aren 2001 en 2002, die algem een een breuk vorm en m et de voorgaande j aren door st erke st ij gingen van de t arieven, werd die st ij ging niet doorgevoerd in de groot st eden. De centrum steden daarent egen kenden in 2002, na een periode van geringe aanpassing, de st erkste groei. TABEL 24

VARI ANTI E- ANALYSE VAN HET GEMI DDELDE OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2002 p

F

df

1992

0,046578035

2,070642239

7

1993

0,989987075

0,175971447

7

1994

0,012513081

7

5,172674011

7

1996

2,610594688

0,995795608

0,132812263

7

1997

0,489498347

0,922120227

7

1998

0,854925871

0,471517884

7

1999

0,36173293

1,101976023

7

2000

0,950290442

0,307491558

7

2001

0,233007059

1,335645915

7

2002

0,031347778

2,236873107

7

1995

88

APB- TARI EF

PER


Deel 3

Tabel 24 bevest igt dat er voor de j aren 1992, 1994, 1995 en 2002 fundam ent ele verschillen zij n t ussen de procent uele veranderingen van de gem iddelde APB- t arieven van de diverse cohort en. De post hoc t est ( Tukey HSD) bezorgt ons evident ie voor het feit dat het , net als bij het OOV- t arief, t elkens de gem eent en m et m inder dan 5.000 inwoners zij n, die voor de verschillen verant woordelij k zij n.

4. Analyse op basis van socioeconom ische clust ers Socio- econom ische variabelen zij n niet onbelangrij k in het verhaal om t rent de financiering van gem eent en. De econom ische act ivit eit ( indust rieel karakt er, landbouw act ivit eit en, toerism e,…) of de sociale kenm erken van de

bevolking

( werkloosheid,

dem ografische

st ruct uur

en

evolut ie,…)

kunnen een grote im pact hebben op de ont vangst en en uit gaven van gem eent en ( cfr. Deel 4) . Elke van die variabelen zouden individueel best udeerd en gekoppeld kunnen w orden aan de evolutie van de param et ers die w e eerder reeds beschreven. I n wat volgt zal in eerst e inst ant ie gebruik gem aakt worden van de Dessoy- indeling die st eunt

op een reeks socioeconom ische

variabelen. We licht en eerst de verschillen t ussen de diverse clust ers t oe en leggen dan de resultat en voor inzake de sam enhang m et de OOV- en APB- t arieven en de daarin aangebracht e wij zigingen.

Acht ergrond Dessoy- indeling 28

4.1

Het voorm alige Gem eent ekrediet ontw ikkelde in 1998 een classificat ie van de 308 Vlaam se gem eent en in 12 hom ogene clust ers, gebaseerd op een aant al socioeconom ische kenm erken. Deze sociaal- econom ische indeling st aat bekend als de “Dessoy- indeling”. I n de Dessoy- indeling verzam elt elke clust er een aant al gem eent en die op basis van onderst aande fact oren een hom ogeen beeld hebben :

De dem ografische evolut ie;

Het sociaal- econom isch stat uut van de gem eent e; 28

MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2000, 13- 20.


89


De verstedelij kingsgraad;

De landbouwact ivit eit;

De econom ische act ivit eit ;

De t ert iaire act ivit eit en; De t oeristische act ivit eit en.

I n de Dessoy- indeling worden de clust ers aangeduid m et een cij fer. Een verwij zing

naar

de

kenm erken

van

elke

cluster

wordt

hieronder

opgenom en. &OXVWHU om vat 41 gem eent en die zich onderscheiden door een landelij k karakt er en een gem iddelde bevolking van ongeveer 10.000 inwoners. Een dalend bevolkingsaant al, een geringe aantrekkingskracht en een beperkt e econom ische

act ivit eit

kenm erken

deze

gem eent en.

Het

sociaal-

econom isch niveau, net als het gem iddelde inkom en van de bevolking, ligt onder het gem iddelde van het Vlaam se Gewest . Geografisch bevinden deze gem eent en zich in de provincies Oost - Vlaanderen en Lim burg. Gem eent en die behoren t ot FOXVWHU w orden gekenm erkt door een aanhoudende bevolkingsgroei die sam enhangt m et een niet zo gunstig sociaal- econom isch st at uut van de inwoners, wat zich vert aalt in het feit dat het gem iddelde inkom en van de bevolking onder het gem iddelde ligt van het Vlaam se Gew est . Een ander kenm erk bet reft een relat ief zwakke econom ische act ivit eit .

Het

zij n groeiende w oongem eent en m et

een

gem iddeld aant al inwoners van ongeveer 15.000. Vooral in de Kem pen vinden we deze gem eent en terug. Hoewel ze op enkele uit zonderingen na geen uit gesproken stedelij k karakt er vertonen, w orden kleine st eden m et een bevolkingsaantal dat

varieert van ongeveer 20.000 t ot 45.000 opgenom en in FOXVWHU . Opvallend

is

de

aanwezigheid

van

zowel

indust riële

als

t ert iaire

econom ische act ivit eit en, wat een vrij grote aant rekkingskracht uit oefent in hun rol van t ew erkst ellingscentrum . De dem ografische evolut ie in deze gem eent en vert oont vrij grot e cont rast en, zodat deze fact or niet relevant is voor deze clust er. Opnieuw ligt het gem iddelde inkom en van de bevolking onder het gem iddelde van het Vlaam se Gew est .

90


Deel 3

I n FOXVWHU hebben de gem eenten een uit gesproken resident ieel karakt er gem een. De levensst andaard ligt er dan ook ruim schoots boven het gem iddelde

van

het

Vlaam se

Gewest .

Deze

gem eent en

worden

gekenm erkt door een vrij sterke dem ografische dynam iek die het gevolg is van zow el nat uurlij ke groei als inwij king. Het bet reft vooral gem eent en in de rand van groot st eden als Brussel, Ant werpen en Gent. Gem eent en in FOXVWHU vertonen st erke gelij kenissen m et die in clust er 1 en

zij n

in

grot e

m at e

geconcent reerd

in

West - Vlaanderen.

De

dem ografische dynam iek en de levensst andaard van de bevolking zij n echt er

nog

m inder

gunst ig

dan

voor

clust er

1.

De

landbouw-

en

econom ische act ivit eit en zij n daarentegen in iet s grot ere m at e aanwezig. De

gem eent en

in

FOXVWHU hebben

een

eerder

neut raal

sociaal-

econom isch profiel. I n vergelij king m et de gem eent en uit clust er 4 zij n er overeenkom st en, echter ze hebben een m inder uit gesproken resident ieel karakt er. Bovendien zij n ze ook verder verw ij derd van de st ad waarvan ze functioneel afhankelij k zij n. De gem eent en uit deze clust er scoren ook hoger

dan

het

Vlaam se

gem iddelde

op

de

gehanteerde

sociaal-

econom ische indicat oren. De gem eent en die zij n opgenom en in FOXVWHU worden gekenm erkt door een grot e econom ische act ivit eit ( vooral van indust riële aard) . Bovendien zij n de gem eent en in deze cluster uit gesproken verst edelij kt en hebben een levensst andaard die zich onder het gem iddelde van het Vlaam se Gewest bevindt , t erwij l de bevolking veeleer daalt . Geografische vinden w e deze gem eent en als industriële kernen in het randgebied van Ant werpen en Kort rij k of in Lim burg. Kleine gem eent en

m et

gem iddeld ongeveer

7.000

inwoners werden

opgenom en in FOXVWHU indien ze noch cent rum functies, noch een uit gebreide landbouw- en econom ische act ivit eit uit oefenen. Daarenboven ligt de levensst andaard er licht j es boven het Vlaam se gem iddelde. Vooral in Vlaam s- Brabant vinden we gem eent en die aan deze voorwaarden voldoen. Een aant al cent rum st eden, m et nam e Aalst , Genk, Hasselt , Kort rij k, Mechelen, Roeselare, Sint - Niklaas en Turnhout w erden sam engebracht in


91


FOXVWHU . Deze st eden onderscheiden zich door een hoge graad van verst edelij king,

econom ische

act ivit eit

en

“aant rekkingskracht -

ext ernalit eiten” . De overige cent rum steden Brugge, Leuven en Oost ende, aangevuld m et de

grot e st eden Ant werpen en Gent zij n deel van FOXVWHU . De factor “aant rekkingskracht - ext ernalit eit en”

is

in

deze

clust er

nog

m eer

uit gesproken dan in clust er 9. De levensst andaard is in deze gem eenten hoger dan Vlaam s gem iddeld. Toerism e is een belangrij ke econom ische act ivit eit voor de gem eent en uit deze cluster. De kust gem eent en m et uitzondering van Oost ende en Brugge die deel

uit m aken van clust er 10, werden ondergebracht in FOXVWHU. Ze oefenen uit eraard een sterke aant rekkingskracht uit , die recht st reeks in verband st aat

m et

de

com ponent en t endensen

grot e

aanwezigheid

van

t oerist ische

act ivit eiten.

De

van de dem ografische evolut ie vertonen t egengestelde

aangezien

de

natuurlij ke

com ponent

negat ief

is

en

de

m igrat iecom ponent zeer posit ief. Tot FOXVWHU behoren de gem eenten die een uit gesproken resident ieel karakt er en een hoge levensst andaard kennen. Hoewel resident ieel kennen deze gem eent en econom ische

een

act ivit eit .

hoge verst edelij kingsgraad Het

zij n

knooppunt en

in

en

een

het

belangrij ke

Brusselse

en

Ant werpse randgebied. Het aant al gem eent en per clust er is opgenom en in Tabel 25. TABEL 25

92

AANTAL GEMEENTEN PER D ESSOY- CLUSTER Clust er

N

1

41

2

42

3

51

4

32

5

24

6

43

7

21

8

22

9

8

10

5

11

6

12

13

Vlaanderen

308


Deel 3

4.2

OOV

Voor de OOV worden de verschillen in de t arieven als de verschillen in de t ariefevolut ie bestudeerd. Wat bet reft de t arieven worden in onderst aande Grafiek 19 w orden de gem iddelden weergegeven voor elke in de Dessoyindeling onderscheiden clust er. GRAFI EK 19

GEMI DDELDE TARI EF OOV PER CLUSTER VOLGENS DE D ESSOYI NDELI NG; PERI ODE 1992- 2002

1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 1992

1993

1994

Cluster 1 Cluster 5 Cluster 9

1995

1996


1997

1998

1999


2000

2001

2002


Grafiek 19 geeft een beeld van de evolutie van de OOV- t arieven voor de 12 clust ers. Vooreerst springt in het oog dat de range t ussen de clust ers m et de hoogste ( clust er 11, m et 1.616 opc. in 2002) en die m et de laagst e t arieven ( clust er 4, m et 912 opc. in 2002) m et 692 opcent iem en vrij groot is. I n deel 2 t oonden we aan dat het verschil tussen de duurste en de goedkoopst e provincie gem iddeld 578 opcent iem en bedroeg. Het verschil t ussen de duurst e en de goedkoopst e groot tecohort e bedroeg in 2002 299 opcent iem en. Het is duidelij k dat de vrij grot e afst and t ussen de t arieven vooral voor rekening kom t van de clust ers 4 en 12. De clust ers 4 en 12, de clust ers m et de laagst e gem iddelde tarieven, hant eren een tarief dat in 2002 m instens 200 opcent iem en lager lag dan dat van de eerst volgende


93


clust er. Dit verschil m aakt dat het gem iddelde van de clust ers 4 en 12 significant verschilt van het gem iddelde van alle andere clust ers sam en voor de volledige periode 1992- 2002. St atistische gegevens hierom t rent worden weergegeven in Tabel 26. Het significant e verschil kan verklaard worden vanuit de kenm erken van beide clusters. Zowel clust er 4 als clust er 12 bundelen gem eent en in de rand van de grootst eden m et een hoge levensst andaard en een uit gesproken resident ieel karakt er. I n essentie gaat het hier duidelij k om gem eent en m et een grot e grondslag voor de OOV. Ten t weede wordt opgem erkt dat de hoogst e t arieven sinds het m idden van de j aren ’90 voorkom en in de clust ers 11, 5 en 10. De clust ers 10 en 11 hebben gem een dat het kust gem eent en of groot st eden bet reffen die een grot e aant rekkingskracht hebben, onder andere om wille van het t oerist ische karakt er. Verm oedelij k heeft het vrij hoge t arief t e m aken m et belast ingexport.

Dergelij ke

gem eenten

worden

politiek

gezien

niet

afgest raft voor hoge OOV- t arieven, om dat veel eigenaars van tw eede- en buit enverblij ven geen inwoner van de gem eente zij n. Ze hebben dus geen st em recht in de gem eente, m aar bet alen w el een even hoog OOV- tarief, zonder

perm anent

gebruik

te

m aken

van

de

gem eent elij ke

infrast ructuur/ dienst en. Anderzij ds kan niet ont kend worden dat

het

t oerism e tevens voor een surplus aan gem eent elij ke uit gaven zorgt , die op die m anier gecom penseerd kunnen w orden. Dat de hoogt e van de t arieven van clust ers 5, 10 en 11 duidelij k boven die van de andere clust ers uit st eekt , blij kt uit de t wee kolom van Tabel 26. De gem iddelde t arieven van de gem eent en uit de clusters 5, 10 en 11 verschillen significant van de rest van de Vlaam se gem eent en.

94


Deel 3

TABEL 26

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN OOV- TARI EF VOOR DE CLUSTERS 4 EN 12 VERSUS DE OVERI GE CLUSTERS; DE CLUSTERS 5, 10 EN 11 VERSUS DE OVERI GE CLUSTERS I N DE D ESSOY- I NDELI NG; PERI ODE 1992- 2002 ( 1) Clust ers 4 en 12 v ersus de rest p

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

!#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$ !#" #%$

GRAFI EK 20

t

Df

7,9322

306

7,8131

306

7,7906

306

7,6041

306

7,0614

306

7,1603

306

7,2634

306

7,4671

306

7,4016

306

7,4494

306

7,9743

306

( 2) Clust ers 5, 10 en 11 v ersus de rest p

&#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$ &#" #%$

t

df

6,3512

306

6,0683

306

5,7113

306

5,8377

306

5,8453

306

5,7218

306

5,8615

306

5,9810

306

6,2257

306

5,5923

306

5,9984

306

GEMI DDELDE VERANDERI NGSPERCENTAGE VAN DE OOV PER CLUSTER I N DE D ESSOY- I NDELI NG; PERI ODE 1992- 2002

0,2

0,15

0,1

0,05

0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

- 0,05 Clust er 1

Clust er 2

Clust er 3

Clust er 4

Clust er 5

Clust er 6

Clust er 7

Clust er 8

Clust er 9

Clust er 10

Clust er 11

Clust er 12

I n Grafiek 20 werden de veranderingspercent ages van de OOV per Dessoyclust er uit gezet . I n de post - 2000 periode valt het afwij kend gedrag van clust er 9 en cluster 10 op. Dit zij n de clust ers waarin de centrum steden zij n ondergebracht. Beide clust ers liet en in de j aren ’90 slecht s één posit ieve aanpassing van het gem iddelde t arief optekenen. Clust er 9 kende in 1995 een gem iddelde posit ieve post - elect orale aanpassing van 6,98% .


95


Voor het overige vonden enkel aanpassingen van de tarieven in de j aren ’90 in negat ieve zin plaats. De algem ene t rend van st ij gingen in 2001 en 2002 wordt slecht s gedeelt elij k gevolgd m et beperkt e aanpassingen van respect ievelij k 2,75% en 2,55% , t elkens de laagste st ij gingspercent ages. Clust er 10 kende een stij ging van haar gem iddelde t arief in 1996 van “slecht s” 2,06% . De st ij gingen in 2001 en 2002 zij n st erker dan die van clust er 9 m et respect ievelij k 3,92% en 9,60% . T- t est en hebben echt er dit afwij kende gedrag niet gevalideerd ( Tabel 27, kolom ( 2) ) . Zowel de apart e clust ers als een gebundelde clust er m et de gem eent en uit de clust ers 9 en 10 sam en werden uit gezet t egenover alle andere gem eenten, m aar significant e verschillen konden niet worden opgem erkt , zoals kan worden opgem aakt uit respect ievelij k de kolom m en ( 4) , ( 5) en ( 3) van Tabel 27. Ook volgens een Anova- analyse, waarbij de verschillen t ussen alle clust ers onderling wordt bekeken, zij n er voor clusters 9 en 10 geen significant e verschillen const at eerbaar ( Tabel 27, kolom ( 1) ) . TABEL 27

STATI STI SCHE

GEGEVENS ( 1) ANOVA- TABEL VERANDERI NGSPERCENTAGE OOV VOLGENS DE D ESSOY- I NDELI NG EN STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN VERANDERI NGSPERCENTAGE OOV

( 2) VOOR DE CLUSTER 9 VS. CLUSTER 10; ( 3) VOOR DE CLUSTERS 9 EN 10 VERSUS DE OVERI GE CLUSTERS; ( 4) VOOR DE CLUSTER 9 VERSUS DE OVERI GE CLUSTERS EN ( 5) VOOR DE CLUSTER 10 VERSUS DE OVERI GE CLUSTERS I N DE D ESSOY- I NDELI NG; PERI ODE 1992- 2002 ( 1) Anov a alle clust ers

( 2) T- t est en clust er 9 v s. clust er 10

(3) T-testen cluster 9 en 10 vs. rest

( 4) T- t est en clust er 9 vs. rest

( 5) T- t est en clust er 10 v s. rest

p

f

df

p

t

df

p

t

df

p

t

df

p

t

df

1992

0,774

0,662

11

0,220

1,301

11

0,301

1,036

306

0,495

0,683

306

0,431

0,788

306

1993

0,738

0,700

11

0,220

1,301

11

0,382

0,875

306

0,743

0,328

306

0,328

0,979

306

1994

0,893

0,514

11

0,220

1,301

11

0,740

0,332

306

0,893

0,134

306

0,720

0,358

306

1995

0,342

1,124

11

0,227

1,280

11

0,687

0,403

306

0,902

-0,123

306

0,426

0,797

306

1996

0,630

0,810

11

0,185

- 1,410

11

0,159

1,412

306

0,179

1,347

306

0,583

0,549

306

1997

0,741

0,698

11

0,453

- 0,780

11

0,474

0,717

306

0,529

0,630

306

0,729

0,347

306

1998

0,957

0,396

11

0,453

- 0,780

11

0,689

0,401

306

0,636

0,473

306

0,966

0,042

306

1999

0,416

1,035

11

0,453

- 0,780

11

0,532

0,625

306

0,387

0,867

306

0,924

- 0,095

306

2000

0,375

1,082

11

0,931

-0,086

306

0,947

-0,067

306

0,958

- 0,053

306

2001

0,496

0,946

11

0,775

- 0,290

11

0,206

1,268

306

0,294

1,052

306

0,490

0,691

306

2002

0,914

0,481

11

0,109

- 1,740

11

0,336

0,964

306

0,211

1,253

306

0,967

- 0,042

306

Geen w aarden 29

29

Voor geen v an de gem eent en opgenom en in de clust ers 9 als 10 werden veranderingen voor de OOV vast gest eld. De st andaardafw ij king is in dergelij ke gevallen 0, waardoor geen T- t est en kunnen worden berekend.

96


Deel 3

4.3

APB

Ook voor de aanvullende personenbelast ing w ordt de analyse gem aakt volgens de Dessoy- indeling. Zowel de hoogt e van de tarieven als de trend worden hieronder t oegelicht . GRAFI EK 21

GEMI DDELDE TARI EF APB PER CLUSTER VOLGENS DE D ESSOYI NDELI NG; PERI ODE 1992- 2002

8

7,5

7

6,5

6

5,5

5

4,5 1992

199 3

1994

1995

199 6

1 997

1998

1999

Clust er 1

Clust er 2

Clust er 3

Clust er 4

Clust er 5

Clust er 8

Clust er 9

Clust er 10

Clust er 11

Clust er 12

20 00

Clust er 6

2001

2002

Clust er 7

Wat m et een in het oog springt in Grafiek 21 is het opvallend lage t ariefniveau dat wordt gehant eerd door de gem eent en in cluster 12. I n deze cluster worden de gem eent en gebundeld m et een uitgesproken resident ieel karakt er en een hoge levensst andaard. Het t arief is gem iddeld 22,20% ( 1992) t ot 30,57% ( 2002) lager dan het gem iddelde t arief van alle andere Vlaam se gem eent en. Het verschil neem t t oe m et de j aren en is st at ist isch bet ekenisvol, zoals blij kt uit de eerst e kolom van Tabel 28 die de result at en bevat van T- t est en waarin clust er 12 werd uit gezet t egenover het gem iddelde van alle andere clusters. Een andere clust er die resident ieel is en een hoge levensst andaard als kenm erk heeft , bet reft clust er 4. Tot 2001 had deze het op één na laagst e gem iddelde tarief. Over de gehele periode is het gem iddelde t arief in clust er

4

significant

verschillend


van

dat

van

alle andere Vlaam se

97


gem eent en

( die

uit

clust er

12

buiten

gelat en) . 30

beschouw ing

De

st at ist ische gegevens zij n opgenom en in de tw eede kolom van Tabel 28. TABEL 28

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN APB- TARI EVEN CLUSTER 12 VERSUS DE OVERI GE CLUSTERS EN CLUSTER 4 VERSUS DE OVERI GE CLUSTERS EXCLUSI EF CLUSTER 12 I N DE D ESSOY- I NDELI NG; PERI ODE 1992- 2002 ( 1) Clust er 12 v s. rest p

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

&#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ & &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$

,001

( 2) Clust er 4 v s. rest ex clusief 12

t

df

p

t

df

4,8319186

306

0,001

293

5,03721736

306

- 3,3428869

293

4,82710437

306

&#" '%$

- 3,2629244

0,003

- 2,9787984

293

4,84893448

306

0,002

- 3,1714778

293

4,93740962

306

- 3,7193305

293

5,07808385

306

- 3,9560046

293

5,21909562

306

- 3,9281122

293

5,53856762

306

- 3,8446334

293

5,98420899

306

- 3,9887771

293

6,83919115

306

- 4,2468913

293

6,99727034

306

- 4,4788639

293

&#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$ &#" '%$

De vast st elling om t rent de hoogt e van het APB- t arief van bovenst aande clust ers kan gekoppeld w orden aan die gem aakt bij de bespreking van het OOV- t arief. Daar werd vastgest eld dat eveneens beide clust ers de laagst e t arieven hanteerden, echt er bij de APB is het verschil van clust er 12 fundam ent eel,

dat

van

clust er

4

bescheiden.

Op

basis

van

beide

vast st ellingen kan dus gezegd worden dat gem eent en m et overwegend gegoede burgers lagere t arieven hant eren. Wordt verder vergeleken m et het OOV- tarief, dan blij kt dat t en opzicht e van het gem iddelde clust er 11 een lager APB- t arief liet opt ekenen, m et in 2002 zelfs het op één na laagste, terwij l het voor de OOV reeds sinds 1997 de hoogste t arieven scoorde. Clust er 11 bet reffen de kustgem eent en. Deze vast st elling is niet onint eressant gezien m et het lage APB de eigen ( kiesgerecht igde) inw oners worden bevoordeeld en m et de hoge OOV, naast uit eraard de eigen inwoners, ook en vooral de eigenaars van t weede verblij ven aan de kust zwaarder dan gem iddeld w orden belast . Kan gest eld worden dat de lokale polit ici de eigen inwoners com penseren voor de hoge OOV m et lage APB?

30

De gem eent en uit clust er 12 werden uit de berek ening gehouden, gezien deze als out lier het result aat t e st erk zouden beïnvloeden.

98


Deel 3

De hoogst e tarieven werden m et uit zondering van 2001 geheven door clust er 9, de centrum st eden. I n vergelij king m et het Vlaam se gem iddelde kunnen w e de clust ers ( opnieuw

uitgezonderd clust er 12) ,

indelen in 2 groepen, nl.

deze

gem eent en die zich eronder ( clust ers 4, 11, 7 en 6) en deze die zich erboven ( clust ers 10, 2, 1, 5, 8, 3 en 9) bevinden. I n onderst aande Tabel 29 w ordt weergegeven dat beide groepen significant van elkaar verschillen ( eerst e kolom ) . I n de t weede en derde kolom wordt weergegeven dat binnen elke groep er geen significant e verschillen zij n en ze elk als één groep m ogen beschouwd worden. Wanneer de gem eenschappelij ke kenm erken van beide groepen worden opgezocht, dan kan vast gest eld worden dat de groep m et een t arief onder het gem iddelde best aat uit de kust gem eent en en de gem eenten in de rand van ( groot ) st eden, al dan niet m et een resident ieel karakt er. Het bet reft gem eent en m et een hoger dan gem iddelde levensst andaard. De clust ers die sam engebracht werden in de groep boven het gem iddelde betreffen over het algem een de kleinere gem eenten. TABEL 29

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN APB- TARI EVEN ( 1) TUSSEN DE CLUSTERGROEPEN BOVEN EN ONDER HET GEMI DDELDE EN ANOVAWAARDEN VAN DE CLUSTERS BI NNEN DE CLUSTERGROEP ONDER ( 2) EN BOVEN ( 3) HET GEMI DDELDE; PERI ODE 1992- 2002

( 1) T- t est groepen bov en en onder gem iddelde p

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

&#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$ &#" #$

( 2) Anov at abel groep onder gem iddelde

( 3) Anov at abel gr oep bov en gem iddelde

t

df

p

F

df

p

F

df

5,1746

293

0,7831

0,3584

3

0,2686

1,2795

6

5,0367

293

0,7430

0,4144

3

0,1366

1,6463

6

4,3791

293

0,7612

0,3888

3

0,3595

1,1074

6

5,1433

293

0,7485

0,4066

3

0,3086

1,1990

6

5,1256

293

0,5013

0,7916

3

0,3391

1,1429

6

5,6004

293

0,5127

0,7714

3

0,1783

1,5057

6

5,7557

293

0,5708

0,6726

3

0,1733

1,5208

6

5,7226

293

0,5428

0,7191

3

0,1705

1,5296

6

5,8575

293

0,5228

0,7535

3

0,1708

1,5287

6

6,0041

293

0,4344

0,9195

3

0,8201

0,4834

6

6,8412

293

0,4382

0,9117

3

0,6400

0,7123

6

Tradit ioneel wordt niet enkel de hoogt e van de t arieven bekeken, m aar ook de evolut ie van t arieven. Grafiek 22 duidt aan dat de evolut ie van de t arieven m inder gelij klopend is in de verschillende clust ers. De verschillen


99


t ussen

de

verschillende

clust ers

zij n

voor

nagenoeg

elk

j aar

vrij

uit eenlopend. GRAFI EK 22

GEMI DDELD VERANDERI NGSPERCENTAGE VAN DE APB PER CLUSTER I N DE D ESSOY- I NDELI NG; PERI ODE 1992- 2002

0,08

0,06

0,04

0,02

0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

- 0,02

- 0,04 Clust er 1

Clust er 2

Clust er 3

Clust er 4

Clust er 5

Clust er 6

Clust er 7

Clust er 8

Clust er 9

Clust er 10

Clust er 11

Clust er 12

Voor een aant al clust ers kan een bij zondere verm elding gem aakt worden. Vooreerst valt de evolut ie van cluster 12 op. Bij de bespreking van het t ariefniveau werd al aangeduid dat deze clust er een zeer laag gem iddeld t arief had. Bovendien is de t rend van het t arief opvallend. I n 1995, na 2 opeenvolgende j aren m et een dalend t arief, was de algem ene t rend van een post - electorale st ij ging ook hier waarneem baar, waarna er geen st ij ging m eer op t e m erken is tot 2002. Voor de opeenvolgende j aren 1998, 1999, 2000 en 2001 w erden dalingen opget ekend, waarbij die voor de laat st e drie j aren fundam enteel verschilden van de overige Vlaam se gem eent en ( zie Tabel 30) . I n 2002 liet de algem ene Vlaam se t rend van t ariefverhoging zich ook gelden in deze clust er 12. TABEL 30

100

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN VERANDERI NGSPERCENTAGE APB CLUSTER 12 VS. OVERI GE CLUSTERS; PERI ODE 1999- 2001 p

t

df

1999

0,0142

- 2,4652

303

2000

0,0001

- 3,9254

303

2001

0,0271

- 2,2203

303


Deel 3

Clust er 9, de clust er die de cent rum steden bundelt , valt op door het beperkt aant al t ariefwij zigingen. Dezelfde vast st elling werd gem aakt bij de bespreking van de t ariefwij zigingen van de OOV vanaf p. 93. Voor de APB kon in de periode 1992- 2002 slecht s voor 3 j aren ( 1995, 2000 en 2002) een verandering van het gem iddelde t arief worden uitgezet in Grafiek 22, waarvan één een daling bet reft. De t arieven, zowel de APB als de OOV, zij n voor de cent rum steden dus vrij st abiel. Wat bet reft de APB zij n gezien hun reeds hoge t arief ( zie hiervoor Grafiek 21 op p. 97) opeenvolgende st ij gingen polit iek ook niet wenselij k. Toch is opm erkelij k dat de éénm alige st ij ging van het APB- tarief van deze clust er in 2002 m et 7,37% de st erkst e was over alle beschouwde j aren voor alle onderscheiden clust ers. Rekening houdende m et de wij zigingen in 1995 en 2000 st eeg het t arief over de periode 1992- 2002 in clust er 9 m et 7,78% , tegenover 6,06% Vlaam s gem iddeld. De cent rum st eden overt reffen m et deze st erke st ij ging in 2002 het gem iddelde st ij gingspercent age van 10 j aar voor geheel Vlaanderen, of doen in één j aar een inhaaloperat ie voor vele j aren van ongewij zigd tarief. De st ij ging van de gem eent en uit deze clust er is voor 2002 dan ook fundam ent eel verschillend van de overige Vlaam se gem eent en ( p = 0,077; t = 1,770; df = 303) . Tenslot t e verdienen de kust gem eent en in clust er 11 nog aandacht . I n de periode 1997- 2002 kende het gem iddelde t arief van deze gem eent en slecht s één, zij het beperkt e, aanpassing ( 1,04% in 2001) . Daar waar de m eest e t arieven daalden in de j aren 1997 t ot 2000, w erden de t arieven niet

negat ief

bij gest eld

in

deze

clust er.

Echt er

toen

het

Vlaam se

gem iddelde t arief in 2001 en 2002 een st ij gende t rend kende, werd die t rend in 2001 slechts gedeeltelij k gevolgd m et een st ij ging van 1,04% in 2001. I n 2002 was er geen t ariefw ij ziging. Dit t egenover de Vlaam se gem iddelde stij ging van 3,57% in 2001 en 3,17% in 2002.

5. Conclusie I n dit deel stonden drie analyses cent raal. Enerzij ds werden de OOV- en APB- t arieven en - t ariefw ij zigingen bekeken voor de diverse provincies. Anderzij ds w erd deze oefening voor 8 groott ecohorten herhaald. Tenslot t e best udeerden we de t ariefniveaus en –veranderingen voor de diverse Dessoy- clust ers. C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

101


De

berekening

van

t ariefveranderingen

provinciale is

gem iddelde

verant woord

t arieven

wet ende

dat

en

gem iddelde

er

vrij

grot e

int erprovinciale verschillen zij n in obj ect ief belast ingverm ogen. Specifiek voor de OOV spelen ook de provinciale verschillen in gem iddeld kadast raal inkom en een rol. Beide verschillen, die in OBV en die in kadast raal inkom en

leiden blij kbaar

ook

t ot

verschillende belast ingreact ies van

gem eent en horende t ot bepaalde provincies. Zo st ellen we vast dat het gem iddelde OOV- tarief het hoogst is voor West- Vlaanderen. Voor het APBt arief is dit het geval voor Lim burg. Ant werpen en Vlaam s- Brabant vorm en voor beide heffingen de clust er van de goedkoopst e provincies, terw ij l ze de hoogst e gem iddelde kadast rale inkom ens laten regist reren. Wanneer we de gem iddelde t ariefwij ziging analyseren, dan valt op dat voor beide belast ingen Lim burg een afwij kend groeipad vert oont en dit vooral in de j aren die zich sit ueren net na de verkiezingen. I n deze provincie en in West - Vlaanderen liggen het aant al belast ingaanpassingen gem iddeld hoger dan in de andere regio’s. Delen w e de gem eenten op in funct ie van hun aant al inw oners, dan st ellen we vast dat de kleinst e gem eent en ( dit zij n de gem eenten m et niet m eer dan 5.000 inwoners) t egelij kert ij d de hoogst e OOV- én de laagst e APBt arieven hanteren. Opvallend is ook dat de kleinst e gem eent en in de verkiezingsj aren

overgingen

t ot

significant e

dalingen

van

hun

APB-

t arieven, die ze in de j aren net na de verkiezingen dan weer snel com penseerden. De onroerend goed belast ing is verder nog aan de lage kant in de grot e st eden en de cent rum st eden. I nzake de aanpassing van de OOV- t arieven verschillen de diverse cohorten onderling, behoudens de kleinst e gem eenten die een

eigenzinnig groeipad afleggen, slecht s in

beperkt e m at e. I n voorliggend deel is de laat st e paragraaf voorbehouden voor de analyse van het belast inggedrag van gem eent en ingedeeld op basis van de Dessoyt ypologie.

De

aldus

bekom en

clust ers

onderscheiden

zich

qua

verst edelij kingsgraad, sociaal- econom ische kenm erken van de gem eent e, de dem ografische evolut ie en het dom inerende t ype van econom ische act ivit eit . Uit de analyse blij kt dat er zeer grot e verschillen zij n t ussen de gem iddelde t ariefniveaus van de 12 clust ers. Zowel voor de aanvullende personenbelast ing als voor de opcent iem en onroerende voorheffing blij ken

102


Deel 3

clust ers 4 en 12 de laagst e t arieven t e hanteren. Beide clust ers t ellen gem eent en

m et

een

uit gesproken

resident ieel

karakt er

die

zich

voornam elij k in de rand van Brussel en Ant werpen bevinden. I n cluster 4 worden

deze

gem eent en

bovendien

geconfront eerd

m et

een

st erke

inwij king. Clust er 12 wij kt van clust er 4 af om dat het gem eent en verenigt die ook gekenm erkt worden door een belangrij ke econom ische act ivit eit. De duurst e gem eent en ( qua OOV) bevinden zich in clust ers 10 ( grot e st eden) ,

11

( kustgem eent en)

en

5

( voornam elij k

West- Vlaam se

gem eent en m et een lage levensst andaard en een negat ieve dem ografische dynam iek) . Met uit zondering van clust er 11 zij n dit ook de gem eenten die de hoogst e APB- w aarden lat en optekenen. I nzake de t ariefaanpassingen st ellen w e voor de OOV geen significant e verschillen t ussen clust ers vast. Voor de APB springt daarent egen clust er 9 ( cent rum st eden) in het oog. Zowel voor de APB, als voor de OOV geldt dat de cent rum st eden in het vorige decennium nauwelij ks w ij zigingen in de t arieven aanbrachten. Het lij kt er w el op dat hier in 2002 een inhaalbew eging plaats vond.


103

Deel 4

Deel 4 : Tarieven en t ariefwij zigingen in funct ie van de fiscale draagkracht , de financieringsm ix en een reeks financiële indicat oren 1. I nleiding I n dit deel ont wikkelen we verder de t weede probleem st elling en st ellen w e dus de generaliseerbaarheid van de inzicht en rond de wij zigingen in de lokale belast ingt arieven in vraag. I s de vast gest elde fiscale react ie vooral t erug t e vinden in gem eent en m et een lage fiscale draagkracht ? Zien w e verschillen tussen gem eent en in funct ie van het saldo op de rekening? Vorm t de finapsis een indicator van de t oekom st ige fiscale react ies van gem eent en? Dit zij n de onderzoeksvragen waarin we in deze bij drage inzicht t racht en t e verwerven. De gem eentelij ke kenm erken die in de hierna gerapport eerde analyses cent raal st aan ( bv. fiscale draagkracht , de bij drage uit het Gem eent efonds,…) zij n m oeilij k op kort e term ij n t e m anipuleren door de gem eent en. Anderzij ds kunnen ze onm iskenbaar de fiscale keuzes die lokale best uren m aken, beïnvloeden. Voorliggend deel is als volgt opgebouw d. I n de volgende paragraaf best uderen w e het verband t ussen de fiscale draagkracht en de wij zigingen van de t wee voornaam st e lokale t arieven. Paragraaf 3 is gewij d aan de indicat oren van de financiële gezondheid van een gem eent e. Enerzij ds zoeken w e relat ies tussen de OOV- en APB- t arieven en het saldo op de gem eent elij ke rekening. Anderzij ds vert rekken we van de finapsisrat io om pot entiële verbanden t ussen het st ruct urele financiële evenwicht van de gem eent e en haar belast ingbeleid t e analyseren. I n paragraaf 4 best uderen we financieringsm ix van de gem eente : “Hoe afhankelij k is een gem eent e van

dot at ies of schuldont vangst en en hangt dit aandeel sam en m et de

fiscale keuzes?”. I n paragraaf 5 confront eren we het lokaal fiscaal beleid m et de schuldposit ie : “Welke is de sam enhang tussen de fiscale keuzes en de t ot ale schuld of de schuldgraad?”. Het besluit zet de voornaam st e inzichten nog eens op een rij .


105


2. Analyse van de OOV- en APB- t arieven in funct ie van de fiscale draagkracht Het obj ect ief belast ingverm ogen ( OBV) weerspiegelt het verm ogen van een gem eent e om via de APB en de OOV inkom sten t e verwerven. Het OBV kwant ificeert dus de fiscale draagkracht van de gem eent e of vat in één cij fer de opbrengst van 1% APB en van 100 OOV. 31 I n essent ie is het dus een m aat staf voor de om vang van de belast ingbasis, die deels uit inkom en en deels uit onroerend verm ogen bestaat. Het is duidelij k dat de opbrengst van 1% APB en 100 OOV st erk verschilt t ussen gem eent en. De draagkracht varieerde t ussen 20 en 80 euro, m et een Vlaam s gem iddelde van 46,31 euro. Verder zagen we reeds eerder ( zie deel 3) dat er zich ook regionale verschillen aft ekenden. I n Vlaam s- Brabant bracht en 1% APB en 100 OOV in 2001 gem iddeld 52,30 euro op, t erwij l in Lim burg het gem iddelde OBV slecht s 36,50 euro bedroeg. Bovendien verschilt de st andaardafwij king t en opzicht e van het gem iddelde OBV ( 43,21 euro in 2001) ook aanzienlij k t ussen gem eent en. De spreiding van de OBV- waarden is veel groter in Vlaam s- Brabant ( st. dev.= 10,98) dan in Oost - Vlaanderen of Lim burg ( st. dev.= 7,82 en 6,52) . I n wat volgt

analyseren w e of verschillen in OBV sam engaan m et

verschillen in de t arieven en veranderingen van de APB- en OOV- t arieven.

2.1


I s het zo dat gem eent en m et een beperkt ere fiscale draagkracht hogere t arieven hant eren om een bepaald niveau aan belast ingont vangst en t e handhaven? Onderst aande correlat iet abel die bet rekking heeft op de j aren 1999, 2000 en 2001 laat ons toe op deze vraag bevest igend t e ant woorden ( zie hiervoor Tabel 31) . Gem eent en m et een hoger OBV hant eerden zowel lagere OOV- als lagere APB- t arieven. De correlatiecoëfficiënt en zij n t elkens significant negat ief.

31

106

MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2000, 89


Deel 4

TABEL 31

CORRELATI ETABEL OBV- OOV- APB; PERI ODE 1999-2000- 2001

N= 308 OBV

r

199

p

OBV

r

200

p

OBV

r

200

p

(

OOV

OOV

OOV

APB

APB

APB

- 1999 0,434

- 2000 0,432

- 2001 0,491

- 1999 0,458

- 2000 0,475

- 2001 0,549

(

0,001

(

(

(

0,001

(

(

(

0,001

(

0,001

(

0,001

0,001

(

- 0,482

0,001 - 0,451

(

0,001

- 0,464

0,001 - 0,504

(

0,001

- 0,489

0,001 - 0,449

(

0,001

- 0,434

0,001 - 0,448

(

0,001

- 0,432

(

- 0,557

(

0,001 - 0,472 0,001

(

0,001 - 0,546 0,001

Dat er wel degelij k een verschil is tussen gem eent en m et een hoog en laag OBV wordt bevest igd door het uit voeren van een aant al T- t est en ( zie hiervoor Tabel 32) . Wanneer we de gem eenten indelen in decielen op basis van hun fiscale draagkracht, dan blij ken de verschillen in t arieven t ussen de gem eent en die tot de uit erst e decielen behoren, dit zij n het 10 e en het 90 e

deciel,

st at ist isch

significant .

De

gem eent en

m et

de

breedst e

belast ingbasis leggen syst em atisch lagere t arieven op aan hun ingezetenen ( zie hiervoor de rij en m et de verm elding “decielen” in Tabel 32) . Zelfs indien m inder ext reem verschillende groepen vergeleken worden, blij ft deze bevinding overeind. Wanneer w e het Vlaam se gem iddelde OBV als discrim inant nem en, dan blij kt opnieuw dat gem eent en m et een lager dan gem iddeld OBV hogere t arieven hant eren ( zie hiervoor de rij en m et de verm elding “gem iddeld” in Tabel 32) . TABEL 32

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN OBV VS. OOV EN APB; I NDELI NG VAN DE GEMEENTEN VOLGENS HET OBV I N DECI ELEN EN HET GEMI DDELDE OBV; PERI ODE 1999- 2000- 2001 p

1999

APB - Gem iddeld OBV OOV - Gem iddeld OBV APB - Decielen OBV OOV - Decielen OBV 2000

APB - Gem iddeld OBV OOV - Gem iddeld OBV APB - Decielen OBV OOV - Decielen OBV 2001

APB - Gem iddeld OBV OOV - Gem iddeld OBV APB - Decielen OBV OOV - Decielen OBV


(*)+ ) 01 (*)+ ) 01 (*)+ ) 01 (*)+ 001 (*)+ 001 (*)+ 001 (*)+ 001 (*)+ ) 01 (*)+ 001 (*)+ ) 01 (*)+ 001 (*)+ ) 01

t

df

- 4,622

306

- 6,261

306

5,194

54

7,402

54

- 4,895

306

- 6,576

306

5,401

56

8,138

56

- 6,729

306

- 7,873

306

6,646

57

8,009

57

107


2.2

Tariefaanpassingen

Nu gebleken is dat gem eent en m et een sm allere belastingbasis doorgaans een hoger t arief hant eren, leek het ons ook int eressant na t e gaan of dergelij ke

gem eent en

vaker

en/ of

int ensiever

overgaan

t ot

t ariefaanpassingen. Wat bet reft het DDQWDODDQSDVVLQJHQ w ordt vastgest eld dat er inderdaad een correlat ie is tussen het gem iddelde OBV van gem eenten in de periode 1992- 2000 en het aant al stij gingen doorgevoerd in de periode 2001- 2002. Het verband is negat ief, zowel voor het OOV- t arief ( r p = - 0,211) als voor het APB- t arief ( r p = - 0,224) , waaruit kan beslot en worden dat gem eent en m et een hist orisch ( periode 1992- 2000) laag gem iddelde OBV hun t arieven in de periode 2001- 2002 vaker liet en st ij gen. De verschillen in de frequentie van t ariefw ij zigingen t ussen gem eent en m et een brede en een sm alle belast ingbasis32 zij n verder ook st at istisch significant ( Tabel 33) . TABEL 33

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TEST AANTAL VERANDERI NGEN VAN HET APB- EN HET OOV- TARI EF VOLGENS HET GEMI DDELDE OBV; PERI ODE 2001- 2002 p

Aant al w ijzigingen APB20 01-2002 - gem iddeld OBV Aant al w ij zigingen OOV2 001- 20 02 - gem iddeld OBV

Als

“historisch

arm ere”

gem eent en

,-. --/ ,-. --/

t

df

- 3,880

306

- 2,621

306

vaker

hun

t arieven

aanpassen,

m et

een

gem iddeld

beïnvloedt dit dan de LQWHQVLWHLW YDQ GH WDULHIZLM]LJLQJHQ? Met andere woorden

:

verhogen

gem eent en

sm allere

belast ingbasis niet alleen vaker, m aar ook forser de t arieven OOV en APB? Om

hierop een ant woord t e kunnen form uleren best uderen we de

wij zigingen in beide t arieven t ij dens de j aren 2001 en 2002 en het OBV van diezelfde j aren. Deze analyses zij n sam engevat in onderst aande Tabel 34. Enkel de analyses uit gevoerd op de fiscale draagkracht van de gem eent en in 2000 leveren significant e verschillen op. Gem eenten m et een OBV inferieur aan het Vlaam se gem iddelde ( 46,31 euro) liet en in 2001 hun APB- t arief gem iddeld m et 5,2% t oenem en versus 1,3% in de andere 32 Met “brede” belast ingbasis verwij zen we in deze cont ext naar gem eent en die een fiscale draagkracht hebben die boven het Vlaam se gem iddelde ligt of erm ee overeenst em t . Met “sm alle” belast ingbasis duiden we de gem eent en aan die onder het Vlaam se gem iddelde OBV scoren.

108


Deel 4

gem eent en. I n de gem eent en m et een beperkt er fiscaal draagvlak stegen de opcent iem en gem iddeld m aar liefst m et 12% versus 6,7% in de gem eent en m et een OBV gelij k of hoger dan het Vlaam se gem iddelde. De tariefw ij zigingen in 2002 hingen daarent egen niet op significant e wij ze sam en m et het belast ingverm ogen. Het verschil t ussen gem eent en m et een brede belastingbasis en deze m et een beperkt OBV bedroeg gem iddeld 0,52% en dit zow el voor het OOV- tarief als voor het APB- t arief. Opvallend is wel nog dat gem eent en m et een sm allere belast ingbasis ( OBV < 43,22 euro)

in

2002

gem iddeld

genom en

overgingen

tot

m inder

grot e

verhogingen van het OOV- t arief ( gem iddelde st ij ging OOV = 9,15% versus 9,55% ) . Of anders geform uleerd: opeenvolgende

j aren

een

fikse

gem eent en voeren zelden in t wee verhoging

door.

De

relat ief

m inder

verm ogende gem eent en verhogen hun t arieven sneller en st erker dan de overige gem eent en. Voor het APB- t arief APB zij n de result at en vergelij kbaar m et deze voor 2001 : de gem eent en m et een fiscale draagkracht inferieur aan het Vlaam se gem iddelde nam en gem iddeld hun t oevlucht tot een stij ging van het APB- t arief m et 3,38% versus 2,86% in de overige gem eent en. Het beperkt e verschil t ussen beide is echt er niet significant . TABEL 34

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT GEMI DDELDE OBV EN DE WI JZI GI NGEN I N TARI EF OOV EN APB; PERI ODE 20002001 p

t

df

OBV200 0 - % ∆APB2000-2 00 1

≤ 0,001

- 3,932

303

OBV2 000 - % ∆OOV2 000 -2001

0,017

- 2,399

306

OBV200 1 - % ∆APB2001-2 00 2

0,512

- 0,656

303

OBV2 001 - % ∆OOV2 001 -2002

0,821

0,226

306

Op basis van voorgaande analyses kunnen w e dus concluderen dat de fiscale draagkracht een belangrij k elem ent vorm t in het debat rond de lokale

fiscale

lasten.

Gem eent en

m et

een

beperkt er

obj ectief

belast ingverm ogen leggen gem iddeld genom en niet enkel een hoger t arief OOV en APB op aan hun inwoners, ze verhogen ook vaker hun t arieven. Verder st ellen w e vast dat er achter de opvallende st ij ging van de t arieven in 2001 grot e react ieverschillen schuil gaan. De gem eent en m et een sm allere belast ingbasis hebben t oen hun t arieven forser verhoogd dan de andere gem eent en. De verschillen in t ariefst ij gingen zij n aanwezig voor C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

109


beide heffingen, m aar ze zij n opnieuw veel m eer uitgesproken voor de opcent iem en onroerende voorheffing.

3. Het lokale belast ingbeleid en de financiële condit ie van de gem eent e Het hoeft geen bet oog dat het belast ingbeleid van een gem eent e niet los kan gezien worden van de financiële gezondheid van het lokaal best uur. Heeft een bestuur het m oeilij k om de eindj es aan elkaar t e knopen en sluit het een boekj aar m eerm aals m et een tekort op de rekening af? I s de gem eent e in staat om , m et de m iddelen die vrij kom en uit de gewone dienst , haar schulden t e delgen? Hangt het belast ingbeleid sam en m et de finapsiswaarde die een goede indicatie vorm t van het st ruct ureel financieel evenwicht van een gem eent e? Deze onderzoeksvragen worden in de volgende paragrafen onder de loep genom en.

3.1

Saldo op de rekening van de gem eent e

Artikel 252 van de gem eentewet bepaalt dat de begrot ing in geen enkel geval een deficit air saldo, noch een fict ief evenwicht of fict ief batig saldo m ag vert onen. De begrot ing m oet dus st eeds in evenwicht zij n, van de rekening is er echter nergens sprake. De werkelij ke ontvangst en en uit gaven leiden nam elij k in prakt ij k ook m eest al t ot een overschot of tekort op de rekening. I n deze paragraaf brengen we de overschot t en of tekorten op de rekening in verband m et het fiscale beleid. Hoe t alrij k zij n de gem eent en wiens rekening een t ekort vert oont ? Grafiek 1 ( linkeras) geeft de evolutie weer van het aant al gem eent en m et een t ekort

voor

de

periode

1992- 2000.

Gem iddeld

sloot

81%

van

de

gem eent en de rekening over de beschouw de periode af m et een overschot of break- even. Of nog : gem iddeld hadden 57 gem eent en te kam pen m et een t ekort op het einde van het boekj aar t ij dens de 8 beschouwde j aren. Uit schiet ers vinden we in de j aren 1993, 1994 en 1997. Van 1993 t ot 1997 daalde het aant al gem eent en m et een t ekort op de rekening van 120 t ot 1, waarna het opnieuw st eeg t ot 77 in 1999. Deze groeiende t rend in 1998 en 1999 werd in 2000 onderbroken, toen het aant al gem eent en m et een t ekort opnieuw daalde t ot 62. Opm erkelij k is dus de periode 1995 t ot 1998

110


Deel 4

m et lage t ot ext reem lage aant allen gem eent en ( 1997: 1! ) m et een tekort op de rekening. I n Grafiek 23 ( recht eras) is tevens de evolut ie van het gem iddelde saldo per

capit a

weergegeven.

Voor

alle

onderzocht e

j aren

waren

de

gem iddelden posit ief of w as er dus gem iddeld gezien sprake van een overschot . Dit overschot st eeg van 12,33 euro in 1993 t ot 49,75 euro per capit a in 1996. I n 1997 steeg het gem iddelde overschot spect aculair t ot 139,19 euro per inwoner, om in 1998 t erug te vallen t ot het niveau van 1996. I n 1999 zakt e het overschot nog verder t ot gem iddeld 31,79 euro om in 2000 opnieuw t e st ij gen tot 54,24 euro per hoofd. GRAFI EK 23

AANTAL GEMEENTEN MET EEN OVERSCHOT OF TEKORT OP DE REKENI NG EN HET GEMI DDELDE OVERSCHOT( + ) OF TEKORT( - ) PER CAPI TA; PERI ODE 1992- 2000 33

;?BA 2 AA 5 ; 0 A 2 AA 5 ; 8 A 2 AA 5

300

;: 12 ; 1&5

250

200

150

100

120

:> 2 1 ; 5

50 37 0 1992

98

; 82 :: 5 ;?> 2@4465 1993

1994

:> 2=43!5

012 3465

4072 ;?> 5

34 38 1995

28 1

1996

1997

1998

;?AA 2 AA 5 >A 2 AA 5 4072 8095 BA 2 AA 5 77 0 A 2 AA 5 62 :<; 2=31!5 8 A 2 AA 5 A 2 AA 5 1999

2000

Aantal gem eenten m et tek or t Gem iddeld ov er schot ( + ) of tek or t ( - ) per capita

Het zeer beperkt e aant al gem eent en m et een t ekort in 1997, nl. slechts één gem eent e, en het opveren van het gem iddelde overschot tot 139,13 euro

per

hoofd

in

dat zelfde

j aar

houdt

w ellicht

verband

m et

de

33

Bem erk dat het aant al observat ies voor 1995 is beperkt t ot 305, dat voor 1997 en 1998 t ot 303 en dat v oor 1999 t ot 306.


111


uit zonderlij ke dividenden van de Gem eent elij ke Holding die de gem eenten ont vingen t en gevolge van de Dexia- operat ies 34 . 35

36

Heeft de hoogt e van het overschot of het t ekort per capit a een invloed op

de KRRJWH YDQ GH WDULHYHQ? Correlat ies werden berekend t ussen het

overschot of t ekort per capit a en de t arieven, waarvan de result at en voor het OOV- t arief opgenom en werden in Tabel 35 en die voor het APB- tarief in Tabel 36. TABEL 35

Ov erschot / tek ort per capit a Tarief N OOV 1993

Pearson corr. Significant ie

1994

Pearson corr.

1995 1996 1997

1998 1999 2000

CORRELATI ETABEL VAN HET OVERSCHOT OF TEKORT OP DE REKENI NG 37 PER CAPI TA EN HET OOV- TARI EF; PERI ODE 1993- 2000 1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

308

308

305

308

303

303

306

308

C@DFEGDIH#J#K DFE=H'HQMT - 0,0255

CLDGEGDIHDMK DFE=HO#S'R DFEGD#DIH#J DFEGSMJSIK

C@DFEGDNHDMJ DFE H?T#JQ C@DFEGDNPQ#R DFELQMKDMJ C@DFEGDNPD#S DFELO#R#Q#R

C@DFEGD#OIPD DFE=PD'OMT C@DFEGDMK#K'K DFE@J#J?R#S C@DFEGDIH?J?S DFE=H#H#J'P C@DFEGD#D#R'S DFEGS#OIJ#T

Significant ie

0,6552

Pearson corr.

- 0,1370

Significant ie

0,0161

0,0209

Pearson corr.

- 0,1362

- 0,1349

Significant ie

0,0167

0,0178

0,0647

Pearson corr.

- 0,1443

- 0,1252

- 0,1068

Significant ie

0,0112

0,0280

0,0624

0,7723

Pearson corr.

- 0,1427

- 0,1166

- 0,1031

- 0,0193

Significant ie

0,0122

0,0409

0,0722

0,7358

Pearson corr.

- 0,1372

- 0,1137

- 0,1039

- 0,0305

Significant ie

0,0160

0,0462

0,0699

0,5943

Pearson corr.

- 0,1356

- 0,1040

- 0,1072

- 0,0356

Significant ie

0,0173

0,0684

0,0615

0,5335

- 0,1316

- 0,1059

- 0,0166

DGE=PQMJO UDFEGD'D#R DGE=PO#O#Q UDFEGD'D#R DGE=P?T#K#T UDFEGD'D#R DGE@J'HRMK UDFEGD'D#R DGE@J#J'H#H UDFEGD'D#R 0,3365

#" '%$ #" '%$ #" '%$

0,3315 0,3326

C@DFEGD#Q'RMJ DFE=P#TOMJ C@DFEGD#Q'QMT DFE=P'HQMJ C@DFEGD#QIK'P DFE=P#KO#Q C@DFEGD#RIJ'P DFE@T?R#SMJ C@DFEGD#RIK#T DFEGOIT'H#P C@DFEGD#D'SIP DFE@T?OMJO - 0,0169 0,7698

CLDGEGR#SIP?T DFEGD#D#D'O CLDGE=PDIHS DFEGD#D#DIJ CLDGE=PRMKO DFEGD#D#D'R CLDGEGR#OIPO DFEGD#DIP'H CLDGEGR#OMTD DFEGD#D#RIT CLDGEGR#O#S#D DFEGD#D#R'O CLDGEGR#OIH?T DFEGD#DIPR

- 0,0199

- 0,1801

0,7295

0,0016

C@DFEGDNHQIH DFE HR#O#Q C@DFEGD'QMK'H DFE P?K'P?K C@DFEGR'D#DMT DFELD#O#OMJ C@DFEGDITDMT DFELRMKQ#S C@DFEGDITRMT DFELRMK'P#P C@DFEGDITDIH DFELRMKS#R C@DFEGD'O#O#Q DFELR#OIH?J C@DFEGD'O#QIP DFELRMT'PD

Tabel 35 geeft een aant al t endensen weer voor het 229WDULHI. 38 De t ekort en of overschot t en van 1993, 1994, 1995, 1997 en 1999 houden 34

De gem eent en ont vingen door Dexia uit gekeerde gerealiseerde m eerwaarden op de verkoop van Dexia- aandelen. D EXI A, 2003, 39. 35 MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2002, 111. 36 Of er een correlat ie is t ussen beiden kan niet gest aafd worden m et cij ferm at eriaal gezien voor 1997 nog geen geïndividualiseerde gegevens van de ont vangst en uit Dexia- div idenden opv raagbaar zij n. Pas v anaf 1998 w erden de j aarrekeningen digit aal v erwerkt zodat specifieke info om t rent Dexia- div idenden pas vanaf dat j aar beschikbaar is. 37 Correlat ies die gezien de onderzocht e relat ie of de com binat ie v an j aart allen niet relevant zij n, werden cursief geplaat st . 38 Hoew el het definit ieve result aat niet m et een na het afsluit en van het boek j aar bekend is, hebben gem eent en t och vrij snel ( ongev eer vanaf februari het erop volgende j aar) een idee van het result aat van het ( voorgaande) afgeslot en boekj aar. De t arieven van de OOV en APB worden gem iddeld gezien door gem eent en

112


Deel 4

duidelij k verband m et het OOV- t arief van m inst ens de t wee volgende j aren. 39 Behalve voor 1997, is het verband telkens negat ief, w at inhoudt dat gem eent en m et een goed resultaat op t erm ij n een laag OOV- t arief blij ken t e hant eren. Voor 1997 geldt bovenstaande veronderst elling niet . Zoals blij kt uit Grafiek 23 op p. 111 neem t 1997 een uit zonderlij ke positie in wat bet reft de hoogte van het gem iddelde overschot . Dit saldo verdrievoudigde bij na in vergelij king m et het voorgaande j aar. Het valt op in Tabel 35 dat de verbanden m et de t arieven van alle volgende j aren uit erst significant zij n. Verder stellen w e vast dat het verband posit ief is, wat bet ekent dat gem eent en m et een hoog overschot in 1997 in de daaropvolgende j aren een hoog t arief aanhielden en die m et een hoog t ekort een laag t arief. De correlat iecoëfficiënten die m et het overschot of t ekort per capit a van 1997 verband houden, zij n veel hoger in vergelij king m et de overige j aren ( zie de om kadering in Tabel 35) . De vraag kan gest eld worden of we hier geconfront eerd worden m et een bij zondere vorm van het zogenaam de “flypaper- effect” . Algem een geldt dat een verhoging van de gem eent elij ke ont vangst en een verschuiving van de lokale budget rechte veroorzaakt . Echter uit em pirisch onderzoek blij kt dat gem eent en verschillend reageren al naargelang van de oorzaak van de verschuiving. 40 I s de aanleiding van de verhoging van de lokale inkom sten niet m et een duidelij k voor de kiezers, dan kom en gem eent en som s in de verleiding om

de verhoogde ontvangst en niet

t e com penseren door

verlaagde belast ingt arieven. Geld blij ft in dit geval “plakken” w aar het t erecht kom t , als vliegen aan vliegenpapier. I n de literat uur wordt dit fenom een daarom aangeduid als het “flypaper- effect” . 41 Het flypaper- effect wordt m eestal onderzocht in cont ext en waar lokale ent it eit en konden vast gelegd in de periode t ussen okt ober v an het voorgaande j aar en m aart v an j aar waarop de t arieven bet rek king hebben. I ndien de t arieven in het begin v an het j aar worden vast gelegd, is het dus m ogelij k ze worden beïnvloed door het result aat v an het voorgaande j aar. Gezien wordt onder zocht of het overschot of t ekort een im pact heeft op de t ariev en, zullen we ook correlat ies t ussen het t arief en het saldo v an opeenv olgende j aren berek enen. 39 Met uit zondering v an 1993, waar het verband slecht s na t wee j aar im pact heeft . 40 COURANT, P. N., GRAMLI CH, E. M. & RUBI NFELD , D. L., 1979; H EYNDELS, B. & SMOLDERS, C., 1994 & 1996; VAN D RI ESSCHE, F. & H EYNDELS, B., 1998, 242; ALLERS, M. A., 1998. 41 VAN D RI ESSCHE, F. & H EYNDELS, B., 1998, 244.


113


rekenen op een verhoging van de onvoorw aardelij ke dotat ies. Olm st ed et al. ( 1993) stellen echt er dat ook in andere gevallen het flypaper- effect kan spelen. De aut eurs verw ij zen onderm eer naar een daling van de uit gaven t en gevolge van het vervallen van een lening. Voorwaarde is in ieder geval het voorkom en van fiscale illusie : de belast ingbet aler heeft een onvolledig beeld van de financieringsm ix van de gem eente of van verschuivingen binnen de financieringsst ructuur. Het lij kt ons verdedigbaar om de uitzonderlij ke ext ra ontvangst en uit de Dexia- operat ie qua “zichtbaarheid voor de burger” t e vergelij ken m et een onvoorwaardelij ke subsidie. Als ingezet enen al op de hoogt e waren van de voordelen die gecreëerd w erden als gevolg van de privat isering van Dexia, dan is het evenwel weinig waarschij nlij k dat ze de precieze om vang van deze m eevaller kenden voor de eigen gem eent e. De ext ra inkom st en uit de Dexia- dividenden hoeven in dat geval geen aanleiding t e geven t ot een belast ingverlaging. Het lokale best uur kan ze m et een gebruiken om ext ra uit gaven t e financieren of om er reserves voor toekom st ige uit gaven m ee op te bouwen. 42 Wat de lokale besturen in Vlaanderen precies gefinancierd hebben m et de ext ra inkom sten kunnen we bij gebrek aan dat a niet vast st ellen. Wel st ellen we vast dat voor de j aren volgend op 1997 het OOV- t arief niet gedaald is in gem eent en die in 1997 van een groot overschot op hun rekening konden geniet en. I n Tabel 36 worden de correlat ies berekend tussen de APB- t arieven en het

overschot of tekort op de rekening per inwoner. Voor de j aren 1992, 1993 en 1994 blij kt dat het APB- t arief sam enhangt m et het overschot of tekort per capit a van de voorgaande j aren. De relat ie t ussenbeide is negat ief. Gem eent en m et een overschot in de verm elde j aren hant eerden in de j aren erop volgend dus lage APB- tarieven en vice versa. De correlat iecoëfficiënt is eveneens negatief voor 1997. Gem eent en m et een gunst ig saldo op de rekening in 1997 blij ken in 1999 en 2000 een verm indering van het APBt arief

t e hebben

doorgevoerd.

De verbanden

blij ken

echt er

slechts

significant op 0,08- niveau. I n t egenst elling tot de OOV- t arieven is er dus voor het APB- t arief geen aanleiding om pot ent iële flypaper- effect en verder t e onderzoeken. We verm elden t enslott e nog dat de correlat iecoëfficiënten eerder aan de lage kant liggen, wat de st erkt e van het verband doet relat iveren. 42

114

VAN D RI ESSCHE, F. & H EYNDELS, B., 1998, 244.


Deel 4

TABEL 36 Ov erschot / t ek ort per capit a Tarief APB 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

N rp p rp p

CORRELATI ETABEL VAN HET OVERSCHOT OF TEKORT OP DE REKENI NG 43 PER CAPI TA EN HET APB- TARI EF; PERI ODE 1992- 2000 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

308

308

308

305

308

303

303

306

DFELRIH?K#J DFELD#R#D#Q DFELRMK#K'H DFELD#D#QMJ DFELR#Q#SMK DFELD#DIP?T DFELR#Q#D#O DFELD#DIHO DFELRIHSMJ DFELD#DMTO DFELRMKO#R DFELD#DMKO DFELR#QIP#H DFELD#DIH?J DFELR#QMKR DFELD#DMJO DFELRIHSMK DFELD#DMTQ

C@DFEGD#SIK#KVC@DFEGD'QMT'H @C DFELR#R#S#S DFEGD'SIH#H DFE P?JRMK FD ELDMJ#K#K C@DFEGD'S#DMT C@FD ELR#R#R#Q DFELR#R#R#O DFLE DMKDMJ C@DFELRMK'H?J DFELD#D#Q#O

- 0,1300 0,0225

- 0,1156

DGEGR#DIH#T DGEGD#Q#OIK DGEGR#DMK?R DGEGD#Q#QIT DGEGD#S#QIJ DGEGD#SMJMP DGEGD#OIH'P DGEGR#S#Q'D

DFEGD#R#QIJWC@DFEGD#OIHQXC@DFEGD#QITOYDFELDIH#PR DFEGO#OMK'K DFEGR#SIK'P DFE=P#J#J'P DFE HQIPO DFEGDIPQ'QYC@DFEGD#O#RITZC@DFEGDMKMHDYDFELDMK#TQ DFEGQIH#P'P DFE=PRNP?K DFE@JMH?T#T DFE=JD#OIP DFEGD#R#ONP[C@DFEGD#O#Q'SXC@DFEGDIH'HOYDFELD#O#S#Q DFEGO#QMJ?O DFEGRMT?R#Q DFE=H#J#TQ DFELR#QIH?T DFEGDMJOITWC@DFEGD#OIP'PVC@DFEGDIH'H?TWDFELD#QMK#J DFE@KD#S'R DFE=PR'DIH DFE=H#JOMK DFE P?K'HQ DFEGD#DMJ?OYC@DFEGD#Q#S'DXC@DFEGD#Q'RMJWDFELD#OIPD DFEGSIH?T?Q DFE=P?J?R#D DFE=P#TOMJ DFE PDMTS C@DFEGDMT#J'JZC@DFEGDMK'TQYDFELDMTSMT DFEGRIH#T'P DFE@J?D#SMJ DFELR#R#Q#S C@DFEGD#O'DMT DFELD#SIH?T DFE=PR#SIP DFELD#SMTD DFELR#DMJ#K DFELD#O#D#O

rp

- 0,1543

p

0,0067

0,0426

rp

- 0,1813

- 0,1522

p

0,0014

0,0074

0,0011

rp

- 0,1808

- 0,1500

- 0,1912

0,0314

p

0,0014

0,0084

0,0007

0,5853

rp

- 0,1965

- 0,1690

- 0,1818

0,0127

p

0,0005

0,0029

0,0014

0,8251

0,7428

rp

- 0,1936

- 0,1647

- 0,1742

0,0050

- 0,0333

p

0,0006

0,0037

0,0021

0,9313

0,5602

0,1212

rp

- 0,2067

- 0,1688

- 0,1644

- 0,0021

- 0,0465

- 0,0977

p

0,0003

0,0030

0,0038

0,9707

0,4163

0,0896

0,1863

rp

- 0,1924

- 0,1591

- 0,1398

0,0135

- 0,0362

- 0,0983

- 0,0857

0,0864

p

0,0007

0,0051

0,0141

0,8140

0,5272

0,0876

0,1368

0,1317

- 0,1844

- 0,0188

- 0,0892

- 0,0761

308

Correlat ies tussen de procent uele verandering van de t arieven en de procent uele verandering van het overschot of t ekort per capit a hebben geen significant e verbanden opgeleverd. I n onderst aande Tabel 37 vat ten we de result at en sam en van de T- toetsen die werden uit gevoerd om na t e gaan of gem eent en m et een posit ief saldo qua belast ingbeleid afwij ken van gem eent en m et een deficit . Dergelij ke verschillen lij ken enkel aanwezig voor het boekj aar 2000. Gem eent en m et een posit ief saldo in 2000 verhoogden hun OOV- t arief in 2001 m et gem iddeld 0,07% . I n gem eenten m et een deficit bedroeg deze st ij ging bij na het dubbele ( 0,13% ) . We kom en t ot gelij kaardige vast st ellingen voor wat het APB- t arief betreft. De verandering van het APB- t arief in 2001 bedroeg gem iddeld 0,05% in deficit aire gem eenten versus 0,02% in de overige gem eent en.

43

Correlat ies die gezien de onderzocht e relat ie of de com binat ie v an j aart allen niet relevant zij n, werden cursief geplaat st .


115


TABEL 37

Saldo 1999 Saldo 2000 Saldo 2001

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT DE SALDI OP DE REKENI NG I N 1999-2000- 2001 EN DE WI JZI GI NGEN I N TARI EF OOV EN APB VAN HET DAAROPVOLGENDE JAAR; PERI ODE 19992002 p

t

df

Saldo 1 999 - % ∆APB1999- 20 00

0,264

- 1,119

303

Saldo 19 99 - % ∆OOV19 99- 2000

0,497

- 0,680

306

Saldo 2 000 - % ∆APB2000- 20 01

0,016*

- 2,418

303

Saldo 20 00 - % ∆OOV20 00- 2001

0,008*

- 2,681

306

Saldo 2 001 - % ∆APB2001- 20 02

0,170

1,374

303

Saldo 20 01 - % ∆OOV20 01- 2002

0,548

- 0,601

306

Met bet rekking t ot het belang van het gem eent elij k deficit als verklarende factor van de t ariefverschillen kunnen we dus st ellen dat dit vrij beperkt lij kt. Gem eent elij ke saldi blij ken enkel voor 2000 verband t e houden m et de fiscale react ie van de gem eent e. APB- en OOV- t arieven gingen st erker de hoogt e in voor deficit aire gem eent en in het daaropvolgende j aar. Anderzij ds stelden we w el vast dat het niveau van zowel het OOV- tarief als het APB- tarief duidelij k verband houdt m et het saldo van een gem eent e.

3.2

Finapsis- waarde

Naast het saldo analyseren we het belastingbeleid in funct ie van de finapsis. De finapsis geeft de verhouding weer tussen enerzij ds de som van de periodieke leninguit gaven en de leasingschulden en anderzij ds het financiële draagvlak. Het financiële draagvlak verwij st op zij n beurt naar de hoeveelheid

m iddelen

die

vrij kom en

uit

de

verricht ingen

van

een

dienst j aar, w anneer de periodieke leninguit gaven buit en beschouwing worden gelat en. Om t ot dit financiële draagvlak te kom en wordt uit gegaan van het courant result aat van de gem eente zoals af t e lezen uit de result at enrekening. leningsuit gaven, worden geweerd.

Dit

waarbij

cij fer

wordt

verhoogd

uit zonderlij ke

elem enten

m et

de

periodieke

uit

de

berekening

44

De finapsis is een percent age dat aangeeft of een gem eent e st ruct ureel in evenwicht is. De rat io wordt best over een periode van 3 j aar geanalyseerd. 0% en 100% vorm en cruciale grenswaarden:

44

116

MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2002, 77.


Deel 4

\

Finapsis < 0% : st ruct ureel onevenwicht : zelfs m et uit sluit ing van de

leninguit gaven

overst ij gen

de

uit gaande

kasst rom en

de

inkom ende kasst rom en

\

0% finapsis GH ILQDQFLsOH WRHVWDQG YHUWRRQW HHQ st ruct ureel evenwicht

\

Finapsis >

100%

:

de st ruct urele

kaskost en

overst ij gen

de

kasont vangst en, wat geen gezonde budget t aire cont ext illust reert . We vergeleken het belastingbeleid over de periode 2000- 2002 voor Vlaam se gem eent en m et een st ructureel evenwicht ( 0% finapsis 100% ) en deze m et een st ructureel tekort ( finapsis > 100% ) . 45 46 TABEL 38

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT FI NAPSI SRATI O EN DE TARI EVEN OOV EN APB I N DE JAREN EROP VOLGENDE; PERI ODE 1998- 2002 p

FI NAPSI S2000 - OOV200 1 FI NAPSI S2000 - OOV200 2 FI NAPSI S2000 - APB2 001 FI NAPSI S2000 - APB2 002 FI NAPSI S1998/ 1999 / 200 0 - OOV2001 FI NAPSI S1998/ 1999 / 200 0 - OOV2002 FI NAPSI S1998 / 1999/ 2 000 - APB200 1 FI NAPSI S1998 / 1999/ 2 000 - APB200 2

, -. --/ , -. --/

t

df

4,703

304

4,209

304

0,013

2,512

304

0,011

, -. --/ , -. --/

2,564

304

4,224

304

4,058

304

0,214

1,246

304

0,132

1,510

304

Bovenst aande Tabel 38 geeft aan dat er duidelij ke verschillen zij n t ussen de t arieven OOV en APB in 2001 en 2002 indien deze opgedeeld worden aan de hand van het finapsiscrit erium . Gem eent en die gekenm erkt worden door een st ruct ureel onevenwicht , of dus m et een finapsiswaarde die grot er is dan 100% ( n= 35) kennen gem iddeld genom en significant hogere t arieven. Tabel 39 illust reert dat het verschil in opcent iem en t ussen beide groepen in 2001 en 2002 m eer dan 200 opcent iem en bedraagt . Voor het APB- t arief gaat het respect ievelij k om een gem iddeld verschil van 0,26% à 0,32% . De verschillen blij ven behouden voor de t arieven van de OOV indien in plaats van de finapsisrat io voor 2000 de gem iddelde w aarde over de periode 1998- 2000 genom en wordt .

45

De analyse is beperkt t ot de periode 1998- 2002 gezien er im m ers slecht s finapsisberekeningen voorhanden zij n voor de j aren 1998- 2000. 46 Voor de geanalyseerde j aren t elden we m axim aal 4 gem eent en m et een negat ieve finapsis. Deze groep w as t e beperk t om in de analy ses weer houden t e worden.


117


TABEL 39

OVERZI CHT VAN DE VERSCHI LLEN I N TARI EVEN APB EN OOV I N FUNCTI E VAN DE FI NAPSI SRATI O ; PERI ODE 2001- 2002 Finapsisgem iddelde t= 3 jaar

N

Gem iddelde

> 100%

35

1.379,29

271

1.140,08

35

1.465,57

271

1.232,31

35

7,0429

271

6,7804

35

7,3028

271

6,9852

,*/'--] > 100% ,*/'--] > 100% ,*/'--] > 100% ,*/'--]

OOV 2001 OOV 2002 APB 2001 APB 2002

Vergelij ken we vervolgens de veranderingspercent ages voor beide belast ingen voor gem eent en ingedeeld in funct ie van de finapsiswaarde. We verw acht en dat de stij ging van de tarieven OOV en APB groter zal zij n in deze gem eent en die een st ruct ureel onevenwicht vertonen of dus w aar de finapsis grot er is dan 100% . De belastingreact ie blij kt duidelij k t e verschillen en dit ongeacht of de indeling gebeurt op basis van de finapsisscore van 2000, dan wel op basis van de gem iddelde rat io over de laatst e 3 j aar. TABEL 40

OVERZI CHT

VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT FI NAPSI SRATI O EN DE WI JZI GI NGEN I N HET OOV- EN APB- TARI EF VAN HET DAAROPVOLGENDE JAAR; PERI ODE 1998- 2001

_^ ]a`b`7c - ^b]!d<e?f - ^b]a`b`7c - ^b]!d<e?f

FI NAPSI Ss2 00 0 FI NAPSI S20 00

2000 -200 1

2000- 20 01

p

t

df

< 0,001

5,247

304

< 0,001

4,099

301

4,579

304

3,979

301

FI NAPSI S19 98/ 1999/ 2000

2000- 20 01

< 0,001

FI NAPSI S1998/ 19 99/ 2 00 0

20 00 - 2001

< 0,001

Ook hier stellen we vast dat gem eent en die op kort e term ij n een st ructureel onevenw icht m oet en trotseren, t eruggrij pen naar grot ere t ariefverhogingen. Het procent uele verschil in t arief OOV t ussen 2000 en 2001 was bij na 3 m aal zo groot in gem eenten m et een finapsisw aarde superieur aan 100% . De verschillen in t ariefaanpassingen APB tussen de 2 groepen van gem eent en liggen in dezelfde groott eorde ( Tabel 41) . TABEL 41

OVERZI CHT VAN DE GEMI DDELDE VERANDERI NG VAN DE TARI EVEN I N FUNCTI E VAN DE GEMI DDELDE FI NAPSI SRATI O ; 2001

Procentuele v erandering OOV 2000- 2001 Procent uele verander ing APB 2000- 2001

118

Finapsisgem iddelde t= 3 j aar > 100%

,*/'--] > 100% ,*/'--]

N

Gem iddelde

35

0,236

271

0,081

35

0,083

271

0,027


Deel 4

Verm elden we t enslot te nog dat de analyses hebben uitgew ezen dat de st ij ging van het APB- t arief en van het OOV- tarief in 2001 significant hoger is in gem eenten die reeds in 1999 een st ructureel kas- onevenw icht kenden. I n 1999 liet en, vlak voor de verkiezingen, de st ruct ureel gezonde gem eent en hun APB- t arief m et gem iddeld 0,006% dalen. I n gem eenten m et een ongunstige finapsiswaarde daalde dit t arief eveneens en zelfs st erker dan in de andere gem eent en ( gem iddelde daling = 0,008% ) . Ondanks de zeer beperkt e om vang van de tariefverm inderingen, st elt zich hier t och de vraag of gem eent en die in 1999 al financieel zwak st onden deze t ariefdalingen of stat us quo niet hebben m oet en com penseren aan de hand van zeer st erke st ij gingen in het post - verkiezingsj aar 2001. Voorgaande analyses leiden tot de conclusie dat de finapsis een int eressant e param et er vorm t wat bet reft de verschillen in t ariefaanpassingen t ussen gem eent en. De cashflowposit ie van een gem eent e laat im m ers t oe clust ers van gem eenten t e vorm en die duidelij k verschillend zij n qua fiscale react ie.

4. Financieringsm ix van de gem eent e De

gem eent elij ke

ont vangsten

uit

ontvangst en prest at ies,

w orden

t radit ioneel

ont vangst en

uit

opgedeeld

overdracht en

in en

schuldont vangst en. De inkom st en uit prest at ies zij n heel divers. Ze hebben bij voorbeeld zowel bet rekking op de ont vangen ret ribut ies voor sport - en cultuurdienst en als op de concessiegelden voor begraafplaat sen. De prest at ieont vangsten m aakt en gem iddeld t ij dens het vorig decennium 5% uit van de t ot ale ont vangsten. Het aandeel van de prest at ieont vangst en is vanaf 1995 geleidelij k

afgenom en.

Dit

is vooral het

gevolg van de belangrij ke

verschuiving van de posit ie van gem eent en m et betrekking t ot het aanbod van elekt ricit eit in de provincie Lim burg. Door de geleidelij ke overnam e van het elekt ricit eit snet door de int ercom m unale I nt erelect ra st onden de Lim burgse gem eenten niet m eer zelf in voor de verkoop van elekt ricit eit en daalde bij gevolg het aandeel van de prestat ieont vangst en ten opzichte van de t ot ale ont vangst en voor de Lim burgse gem eenten over de j aren heen. Van een heel andere orde zij n de ont vangst en uit overdracht en. Onder deze post worden enerzij ds de belastingont vangst en en anderzij ds de


119


ont vangen dot at ies en subsidies sam engebracht . Deze inkom st en waren over de periode 1992- 2000 goed voor gem iddeld 82% van de ont vangst en. De

belast ingont vangsten

nem en

hiervan

gem iddeld

56%

voor

hun

rekening. De rest erende ont vangsten m aken deel uit van de schuldont vangst en. Schuldont vangst en worden gegenereerd als gevolg van het beleggen van het

financiële

verm ogen

of

zij n

afkom st ig

van

int ercom m unales of

inst ellingen waarvan de gem eent e aandeelhouder is. Deze cat egorie van ont vangsten was tij dens het vorige decennium goed voor gem iddeld 13% van de ont vangsten. Verm elden we hier de opvallende w aarde voor 1997 ( 21% ) , t oen de gem eent en een uit zonderlij k dividend t engevolge de beursgang van Dexia t e beurt viel. De evolut ie van de gem iddelde gem eentelij ke financieringsm ix wordt in Grafiek 24 weergegeven. GRAFI EK 24

EVOLUTI E

VAN FI NANCI ERI NGSMI X;

DE

DI VERSE

COMPONENTEN

VAN

DE

PERI ODE 1992- 2000

100% 80% 60% 40% 20% 0%

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

% aandeel van de schuldont vangst en % aandeel van de ont vangst en uit overdr acht en % aandeel van de prest at ie ont vangst en

Het lokale fiscale beleid en de keuze van de tarieven van de voornaam st e belast ingen

kan

niet

los

gezien

worden

van

de

evolut ie

van

de

financieringsst ruct uur, van de kostenevolutie van de gem eente en van de financiële beleidsruim t e. Wanneer één van de com ponent en van de financieringsm ix in belang afneem t , zal een gem eent e een grot er beroep m oet en doen op de andere variant en van inkom sten. Een gevoelige daling van

de

schuldontvangst en

tengevolge

de

privat isering

van

de

energiebedrij ven zou bij voorbeeld zo’n verschuiving kunnen veroorzaken. 120


Deel 4

De

uit wij km ogelij kheden

van

gem eent en

zij n

echt er

beperkt .

De

ont vangsten uit prest at ies zij n eerder bescheiden en duidelij k gekoppeld aan

dienstverlening.

financieringskanaal

Dit ook

bet ekent een

dat

aan

een

kost enverhoging

uit breiding

van

dit

gekoppeld

is.

De

m ogelij kheden van gem eent en om via de tarifering van een t ype van dienst verlening

kruissubsidiëring

te

doen

van

andere

vorm en

van

dienst verlening zij n eerder gelim it eerd. De beleidsruim t e m et bet rekking tot de ontvangen dot at ies is eveneens quasi onbest aande. De verdeling van het Gem eent efonds gebeurt op basis van crit eria ( bv. de evolut ie van het bevolkingscij fer) die door het best uur bij zonder m oeilij k op kort e t erm ij n kunnen gem anipuleerd worden. Uit gaande van de klassieke indeling van ont vangst en ( gewone dienst ) kunnen we dus stellen dat een daling van andere ont vangsten vooral via de belast ingontvangst en zal m oet en gecom penseerd worden. De m at e waarin via fiscale weg ext ra inkom st en gegenereerd kunnen w orden, hangt dan op zij n beurt weer sam en m et het obj ect ief belast ingverm ogen, het huidige peil van de lokale fiscale druk en de m obilit eit van de inwoners. Volledigheidshalve verm elden w e nog andere hefbom en die los st aan van de ont vangst en gew one dienst. Door efficiënt er beheer of het afst ot en van dure dienst verlening kan een daling van de uit gaven nagest reefd worden en het evenwicht op de begroting herst eld worden. Ook een uit breiding van de gem eent elij ke schuld kan de daling van de ont vangst en tij delij k com penseren. I n w elke m at e belast ingen en andere ont vangst en com m unicerende vaten vorm en t ij dens het voorgaande decennium kunnen we afleiden uit Grafiek 24. Met uit zondering van 1997, blij ken de aandelen van de verschillende financieringscom ponent en, gem iddeld genom en, vrij st abiel t e blij ven in de t ij d. De grafiek suggereert dat het aandeel van de prest at ie- ontvangst en is afgenom en over de j aren ’90. Dit gegeven geldt inderdaad indien het aandeel van de t ot alit eit van prest at ie- ontvangst en in rekening wordt gebracht . Bij nader t oezien is deze daling quasi volledig t oe t e schrij ven aan één enkele functie ( 599 : handel, nij verheid en m iddenst and) . De daling

reflect eert

hier

de

geleidelij ke

overnam e

van

de

elekt ricit eit sdiensten in Lim burg door de int ercom m unale I nt erelect ra. Hierdoor verloren deze Lim burgse gem eent en een flink stuk van hun


121


prest at ieont vangsten. 47 Voor alle overige prest atie- ont vangst en stellen w e een st ij gende t endens vast . GRAFI EK 25

EVOLUTI E

VAN DE PRESTATI E- , SCHULD EN OVERDRACHTONTVANGSTEN PER CAPI TA I N EURO; PERI ODE 1992- 2000

900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 1992

1993

1994

1995

1996

Tot ale ontvangsten per capita Ontvangst en uit overdracht en per capita Tot ale uitgaven per capit a

1997

1998

1999

2000

Prestatieontvangst en per capit a Schuldont vangsten per capit a

Een andere indeling van de diverse financieringscom ponent en is deze per capit a. I n Grafiek 25 valt opnieuw de beperkt e bet ekenis op van de prest at ieont vangsten, die overigens, over de ganse periode beschouwd, een duidelij ke daling vertonen. Het is duidelij k dat ook per hoofd van de bevolking

de

ont vangsten

uit

overdrachten

de

ont vangstenportfolio

dom ineren. Verder st ellen we vast dat de ont vangst en per hoofd van de bevolking t ot 1997 sneller st egen dan de uit gaven per capit a en dat op deze t rend na 1999 opnieuw wordt ingepikt . Ook deze grafiek illust reert de uit zonderlij ke sit uat ie in 1997. I n w at volgt analyseren we of de afhankelij kheid van overdracht en en schuldont vangst en de lokale fiscale polit iek beïnvloeden.

47

Anderzij ds m oet er ook op gewezen worden dat de derving v an de opbrengst en uit de verkoop van elekt ricit eit ook een daling v an de kost en verbonden m et de aankoop v an energie m et zich brengt . De im pact op de financiële beleidsruim t e in deze Lim burgse gem eent en is dan ook nihil.

122


Deel 4

4.1

Het belang van de overdracht en in de financieringsm ix

I n eerst e inst ant ie onderzocht en w e of gem eent en m et een hoger dan gem iddeld aandeel van de ont vangst en uit

overdracht en een ander

t ariefbeleid ont wikkelen. De T- t oetsen lij ken voor diverse j aren uit de analyse aan t e geven dat dit inderdaad het geval is. TABEL 42

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT HET PROCENTUEEL AANDEEL VAN DE OVERDRACHTEN I N DE TOTALE ONTVANGSTEN EN DE OOV- EN APB- TARI EVEN; PERI ODE 1992- 2000 OOV

APB

p

t

df

p

t

df

% aandeel ov er dr acht en 1 992 - Tarieven 19 92

0,003

2,956

306

0,199

1,287

306


0,004

2,865

306

0,258

1,133

306


0,001

3,371

306

0,068

1,829

306


0,001

,<-. --/ ,<-. --/ ,<-. --/ ,<-. --/ ,<-. --/ ,<-. --/

3,294

306

0,100

1,650

306

4,498

306

0,043

2,032

306

4,181

306

0,005

2,851

306

3,869

303

0,041

2,053

303

3,853

303

0,136

1,493

303

3,752

306

0,215

1,242

306

3,766

306

0,178

1,349

306

0,042

2,041

301

0,215

1,242

306


0,074

1,790

301

0,253

1,145

301


0,051

1,963

301

0,020

2,335

301


0,048

1,989

301

0,011

2,569

301


0,156

1,422

304

0,060

1,885

304


0,203

1,275

304

0,075

1,787

304


0,669

0,428

306


0,652

- 0,451

306

0,027 0,109

2,223 1,607

306 306

% aandeel ov er dr acht en 1 994 - Tarieven 19 94 % aandeel ov er dr acht en 1 994 - Tarieven 19 95 % aandeel ov er dr acht en 1 995 - Tarieven 19 95 % aandeel ov er dr acht en 1 995 - Tarieven 19 96 % aandeel ov er dr acht en 1 996 - Tarieven 19 96 % aandeel ov er dr acht en 1 996 - Tarieven 19 97 % aandeel ov er dr acht en 1 997 - Tarieven 19 97

Bovenst aande Tabel 42 geeft aan dat de afhankelij kheid van overdrachten voor alle j aren t ot en m et 1998 sam enhangt m et een hoger niveau van de opcent iem en onroerende voorheffing. Hoe grot er het aandeel van de overdracht en in de t otale ont vangst en, hoe hoger het t arief. Dezelfde vast st elling doen w e in 1993, 1994, 1995, 1998, 1999 en 2000 voor het APB- t arief. I ndien de verschillen in tariefw ij zigingen bekeken worden in functie van de afhankelij kheid van overdrachten dan is het aant al significant e bevindingen veel beperkt er ( zie onderst aande Tabel 43) .


123


TABEL 43

OVERZI CHT

VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT PROCENTUEEL AANDEEL VAN DE OVERDRACHTEN I N DE TOTALE ONTVANGSTEN EN DE WI JZI GI NGEN I N OOV- EN APB- TARI EF VAN HET DAAROPVOLGENDE JAAR; PERI ODE 1992- 2000

^

% OOV

^|%}~L '? ^|%}~L '? - % ^|%}~L '? - % ^|%}~L '? - % ^|%}~L '? - % ^|%}~L '? - % ^|%}~L '? - % ^|%}~L '? - % ^|%}~L '?

p

^

% APB

t

df

p

t

Df 303

% aandeel ov erdracht en 1 992 - %

1 992 -199 3

0,592

- 0,536

306

0,452

- 0,752

% aandeel ov erdracht en 1 993 - %

1 993 -199 4

0,997

0,004

306

0,611

- 0,510

303

% aandeel ov erdracht en 1 994

1 994 -199 5

0,852

0,187

306

0,063

1,869

303

1 995 -199 6

0,702

0,382

303

0,042

- 2,047

301

1 996 -199 7

0,909

- 0,114

306

0,425

0,799

303

1 997 -199 8

0,015

- 2,457

301

0,753

0,315

298

1 998 -199 9

0,509

- 0,661

301

0,223

1,220

298

1 999 -200 0

0,138

- 1,487

304

0,075

1,787

304

2 000 -200 1

0,175

- 1,360

306

0,148

- 1,450

303

% aandeel ov erdracht en 1 995 % aandeel ov erdracht en 1 996 % aandeel ov erdracht en 1 997 % aandeel ov erdracht en 1 998 % aandeel ov erdracht en 1 999 % aandeel ov erdracht en 2 000

Hoewel het in 1994 de gem eent en zij n w iens procent ueel aandeel van de overdracht en boven het Vlaam se gem iddelde zit w aar de t arieven het st erkst st egen, t onen de analyses aan dat het in de lat ere j aren de gem eent en m et een hoge afhankelij kheid t e zij n die de t arieven m inder st erk liet en stij gen. I n 1995 nam en de gem eent en m et een aandeel hoger dan het Vlaam se gem iddelde ( 83% ) hun t oevlucht t ot een st ij ging van het APB- t arief van 0,38% versus 1,54% in de overige gem eent en. Ook voor 1997 const at eren we een beperkte daling van 0,30% in de OOV- t arieven van de gem eent en die st erker afhankelij k zij n, t egenover een stij ging van 0,63% in die gem eent en die m inder afhankelij k zij n van de overdracht en. De afhankelij kheid van de overdracht en zorgde ook in 1999 voor een fundam ent eel verschil in de aanpassing van de APB- t arieven. Gem eenten m et een hoge afhankelij kheid liet en hun t arieven st erker dalen ( - 0,43% ) dan die m et een m inder dan gem iddelde afhankelij kheid ( - 0,25% ) . De overdracht en best aan voor een groot gedeelt e uit de bij drage uit het

*HPHHQWHIRQGV48 die gem eent en kunnen genieten. Het bet reft hier een onvoorwaardelij ke dot at ie die, uitgedrukt per hoofd van de bevolking, 48

gihkjlnm hkoiprqnhtskhnuthihkliv'h_wMxyliq{z

Vanaf 1 j anuari 2003 is het v an k racht . Op 5 j uli 2002 bekracht igde de Vlaam se regering een nieuw decreet t ot vast st elling v an de regels inzake de dot at ie en de verdeling van het Vlaam s Gem eent efonds. Met de nieuwe reglem ent ering voorzag de Vlaam se regering in een fonds waarbij de m iddelen die zij best em t voor de algem ene financiering van de lokale best uren zoveel m ogelij k gebundeld werden. Het invest eringsfonds en het waarborggedeelt e van het Sociaal I m pulsfonds w erden in haar nieuwe sam enst elling aan het oude gem eent efonds t oegev oegd. H OGE RAAD VOOR BI NNENLANDS BESTUUR, 2001; D ECOSTER ET AL., 2001; BOUDRY ET AL., 2002; SWAELS, 2001 & 2002.

124


Deel 4

gem iddeld st eeg van 83,94 euro in 1992 t ot 103,45 euro in 2000. Deze st ij ging m oet echt er gerelat iveerd worden. Het fonds ondergaat im m ers een j aarlij kse aanpassing aan de inflat ie. Het w ordt verder verhoogd à rat o van 1/ 4 e van het net t o- rent epeil. Hoewel we een st ij ging per hoofd van de bevolking vast st ellen m erken we t egelij kert ij d dat de dotat ie uit het Gem eent efonds relat ief gezien m inder belangrij k wordt . Grafiek 26 illust reert de daling van het belang van de ont vangsten uit het Gem eent efonds in de t ot ale ont vangst en. I n 1993 bedroeg dat aandeel gem iddeld 15,7% , in 2000 nog slecht s 12,9% . GRAFI EK 26

GEMI DDELDE BI JDRAGE UI T HET GEMEENTEFONDS PER CAPI TA PER GEMEENTE ( LI NKERAS) EN HET GEMI DDELDE AANDEEL VAN DE BI JDRAGE UI T HET GEMEENTEFONDS I N DE ONTVANGSTEN VAN DE GEMEENTEN ( RECHTERAS) ; PERI ODE 1992- 2000 0,157

110,00 105,00

0,160 0,149

0,148

100,34

98,63

100,00

0,139

101,72

0,150

95,26 0,140

95,00

0,135 0,137

93,05

90,00

0,137

90,71 85,00 80,00

103,45

0,130 0,129

87,24

0,120

0,123

83,94

0,110

75,00 70,00

0,100 1992

1993

1994

1995

1996

Gem eent efonds per capit a

1997

1998

1999

2000

Aandeel gem eent efonds in t ot ale ont vangst en

Gegeven een duidelij ke st ij ging van de gem iddelde uit gaven per hoofd van de bevolking is het zeker zo dat gem eent en andere inkom st enbronnen m oet en uit put ten. De evolutie van de bij drage uit het gem eent efonds kan daarom

een

belangrij ke

fact or

kan

zij n

in

de

evolut ie

van

de

belast ingvoeten, gezien deze laat st e det erm inerend zij n in de om vang van de belast ingontvangst en. 49 Onderst aande Tabel 44 t oont aan dat de st ij ging van de bij drage uit het gem eent efonds na 2000 van t oepassing is op bij na alle gem eent en.

49



125


TABEL 44

GEMEENTEN

MET EEN STI JGENDE BI JDRAGE/ CAPI TA GEMEENTEFONDS; PERI ODE 1992- 2002

1992 Gemeenten met stijgende 255 dotatie/capita Frequentie 82,8%

UI T

HET

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

270

288

293

295

299

290

290

292

307

306

87,7%

93,5%

95,1%

95,8%

97,1%

94,2%

94,2%

94,8%

99,7%

99,4%

Zij n de OOV- en de APB- tarieven gedaald in gem eenten w aar de dot at ie uit het gem eent efonds per capit a st erker is gest egen dan die w aar de st ij ging m inder st erk is? Op basis van de berekeningen m oet en we st ellen dat dit niet het geval is ( zie hiervoor Tabel 45 en Tabel 46) . De verandering van de OOV- en APB- tarieven verschilt voor geen enkel j aar van de periode 1992- 2001 op significante wij ze t ussen gem eent en die een m eer of m inder dan gem iddelde verandering van de dot atie per hoofd hebben gekend. Deze const at at ies gelden zowel indien de react ie van de gem eent en t ij dens het zelfde

j aar

wordt

nagegaan

( Tabel

45) ,

als

w anneer

ze

wordt

vast gest eld in het j aar nadien ( Tabel 46) . De enige uit zondering bet reft de wij ziging

van

het

bovengem iddelde

APB- t arief

st ij ging

van

in het

2001.

Gem eenten

Gem eent efonds per

m et capita

een lieten

gem iddeld het APB- tarief st ij gen m et 4,58% versus 2,48% in de andere gem eent en. TABEL 45

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT DE WI JZI GI NG VAN HET GEMEENTEFONDS PER CAPI TA EN DE WI JZI GI NGEN I N DE APB- EN OOV- TARI EVEN VAN HETZELFDE JAAR; PERI ODE

1991- 2001

p

t

df

1 992 -1991 -

1 99 2- 19 91

0,070

- 1,816

306

^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM nds/ cap % ^b?y#M@' #LIN} % ^<?#?MLM 'LIN} % ^b?y#M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? %

1992-1 991

1992 -199 1

0,675

- 0,420

303

1 993 -1992

1 99 3- 19 92

0,216

- 1,241

306

1993-1 992

1993 -199 2

0,907

- 0,117

303

1 994 -1993

1 99 4- 19 93

0,791

0,265

306

1994-1 993

1994 -199 3

0,260

- 1 ,129

303

1 995 -1994

1 99 5- 19 94

0,110

1,602

306

1995-1 994

1995 -199 4

0,601

- 0,523

303

1 996 -1995

1 99 6- 19 95

0,432

- 0,787

306

1996-1 995

1996 -199 5

0,586

- 0,545

303

1 997 -1996

1 99 7- 19 96

0,830

- 0,215

306

1997-1 996

1997 -199 6

0,376

0,887

303

1 998 -1997

1 99 8- 19 97

0,887

- 0,142

306

1998-1 997

1998 -199 7

0,105

1,625

303

1 999 -1998

1 99 9- 19 98

0,330

0,976

306

1999-1 998

1999 -199 8

0,959

0,051

303

2 000 -1999

2 00 0- 19 99

0,152

- 1,437

306

2000-1 999

2000 -199 9

0,543

- 0,608

303

2 001 -2000

2 00 1- 20 00

0,079

1,760

303

0,036

2,106

303

2001 -2 00 0

126

^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^dbe?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f'c

20 01- 2000


Deel 4

TABEL 46

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT DE WI JZI GI NG VAN HET GEMEENTEFONDS PER CAPI TA EN DE WI JZI GI NGEN I N DE OOV- EN APB- TARI EVEN VAN HET VOLGENDE JAAR; PERI ODE 1991- 2001

^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#I efonds/ cap % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? % ^<?'M@' #LIN} % ^<y#IL' #?LMN}? %

^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f - ^<`b`7c - ^7d<e?f

p

t

df

0,352

- 0,931

306

0,608 0,317 0,534 0,608 0,361

- 0,513 1,003 - 0,623 0,915 0,915

303 306 303 306 303

0,132 0,989 0,278

- 1,511 - 0,140 1,086

306 303 306

0,370 0,141 0,492 0,484 0,221

- 0,899 - 1,475 - 0,688 0,701 1,225

303 306 303 306 303

2001- 2000

0,397 0,943 0,390

- 0,848 0,072 - 0,861

306 303 306

2 001 -2000

0,757

- 0,309

303

1 99 2-1991 -

1993- 1992

1992 -1 99 1

1 993 -1992

1 99 3-1992

1994- 1993

1993 -1 99 2

1 99 4-1993

1994 -1 99 3

1 99 5-1994

1995 -1 99 4

1 99 6-1995

1 994 -1993 1995- 1994 1 995 -1994 1996- 1995 1 996 -1995 1997- 1996

1996 -1 99 5

1 997 -1996

1 99 7-1996

1998- 1997

1997 -1 99 6

1 99 8-1997

1998 -1 99 7

1 99 9-1998

1999 -1 99 8

2 00 0-1999

2000 -1 99 9

1 998 -1997 1999- 1998 1 999 -1998 2000- 1999 2 000 -1999

4.2 Belang van de schuldont vangst en in de financieringsm ix I ndien we voorgaande analyse overdoen voor de afhankelij kheid van schuldont vangst en dan blij kt dat voor geen enkel van de onderzocht e j aren er

sprake

is

van

een

verband

m et

de

t arieven,

noch

m et

de

t ariefwij zigingen. Vooreerst wat bet reft de t arieven. Drukken w e de schuldontvangst en uit per hoofd, dan vinden we wel aanw ij zingen dat dit de t arieven kan beïnvloeden. Wat bet reft het APB- t arief blij ken de schuldont vangst en per capit a inderdaad een dirigerende rol en dit voor zowat de volledige geanalyseerde periode. Zowel in 1992, 1993, 1994 als in 1995, 1998 en 1999

blij kt

het

gem iddelde

t arief

in

gem eent en

m et

beperkt ere

schuldont vangst en per capit a significant hoger t e liggen. De verschillen liggen gem iddeld in de buurt van 30 basispunt en. Zoals onderst aande Tabel 47 aangeeft, blij kt er wat bet reft de OOV enkel in 1997 sprake van een verschillende fiscale reactie al naargelang van het belang van de schuldont vangst en per capit a. Opm erkelij k is ook dat het precies die gem eent en zij n die een grot er dan gem iddeld aandeel van hun ont vangsten halen uit dividenden en rendem ent van beleggingen die in C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

127


1998 een hoger t arief hant eerden. Het gem iddelde verschil t ussen beide t ypes van gem eenten bedraagt 88 opcent iem en. Bekij ken we t enslot t e of de schuldont vangsten een sam enhang vert onen m et de tariefw ij zigingen. De schuldontvangst en per capit a blij ken t ij dens de j aren ’90 geen verklarende param et er voor wat de t ariefwij zigingen bet reft . Vanaf 2000 m oet en we op deze vastst elling t erugkeren: zowel de verandering van het APB- als van het OOV- t arief in 2001 blij ken m eer uit gesproken in de gem eent en m et schuldont vangst en per capit a die inferieur zij n aan het Vlaam se gem iddelde. TABEL 47

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT DE SCHULDONTVANGSTEN PER CAPI TA EN DE TARI EVEN OOV EN APB; PERI ODE 1992- 2000 p

t

df

Schuldont vangst en/ cap 19 92 - APB1992

0,023

- 2,287

306


0,016

- 2,415

306


0,003

- 2,944

306


0,010

- 2,586

306


0,059

- 1,896

306


0,017

- 2,403

306


0,041

- 2,408

306


0,067

- 1,837

306

Schuldontvangst en/ cap 1997 - OOV1997

0,006

2,745

306

Schuldontvangst en/ cap 1997 - OOV1998

0,005

2,840

301


0,042

- 2,038

306


0,019

- 2,353

306


0,027

- 2,219

306

b? - % 7b7

Schuldont vangsten/ cap 2 000 - %

20 00 -2001

0,002

- 3,117

306

Schuldontvangst en/ cap 20 00

2 000- 2001

0,008

- 2,662

306

We

kunnen

dus

besluiten

dat

niet

zozeer

het

aandeel

van

de

schuldontvangsten in de totale financieringsm ix verklarende waarde heeft voor

het

lokale

belastingbeleid.

Het

is

eerder

de

om vang

van

de

schuldontvangsten per hoofd van de bevolking die toelaat onderscheid te m aken tussen diverse types van gem eenten. Met uitzondering van 1997 zien we een negatief verband tussen de schuldontvangsten en de APB-tarieven.

5. De schuldposit ie Een laat st e indicat or van de financiële t oest and van de gem eent e bet reft de schuldpositie. Deze kan op verschillende m anieren benaderd worden. Enerzij ds kunnen we ze in beeld brengen via de t ot ale schulden per capit a. 128


Deel 4

Anderzij ds w ordt ze ook vaak geïndiceerd via de schuldgraad. Hier bet reft het de solvabilit eit srat io die het vreem d verm ogen van een gem eent e vergelij kt m et het t ot ale verm ogen van een gem eente. Dat a inzake de schuldposit ie zij n slecht s beschikbaar voor de j aren 19982001. Voor die periode werd onderzocht of gem eent en m et een grot ere schuldom vang gekenm erkt worden door hogere t arieven van de beide belast ingen. Ook de om vang van de veranderingen van de t arieven werden geïnt erpret eerd in funct ie van deze variabele. Uit de analyses blij kt dat de schuldgraad sam enhangt m et het OOV- tarief. Een m eer dan gem iddelde t ot ale schuld per capit a blij kt voor t e kom en in gem eent en die t ij dens dat zelfde j aar en het daaropvolgende j aar een hoger OOV- t arief hant eren. Deze conclusie geldt zow el voor 1998, 2000 als voor 2001. Het verschil in opcent iem en tussen de t wee groepen gem eenten ingedeeld in funct ie van hun schuldniveau bedraagt respect ievelij k 66 ( 1998) , 93 ( 2000) en 111 ( 2001) opcentiem en ( zie Tabel 48) . Gem eent en m et een verschillend schuldniveau blij ken daarent egen niet verschillend

qua

belast ingreact ies

APB- t arief. tussen

Evenm in

gem eent en

vinden ingedeeld

we op

verschillen basis

van

inzake deze

param et er. Noch de veranderingen in het t arief van de OOV, noch de wij zigingen in het APB- t arief blij ken enige sam enhang t e vert onen m et de schuldposit ie. Deze t ariefwij zigingen hangen t enslot te ook niet sam en m et de verandering van de t ot ale schuld per capit a. 50

50

De analyses die geen significant e result at en opleverden, werden niet in de t ekst opgenom en. Ze kunnen op aanvraag bekom en worden bij de aut eurs.


129


TABEL 48

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN MBT DE SCHULDPOSI TI E EN DE OOV- EN APB- TARI EVEN I N HETZELFDE EN HET DAAROPVOLGENDE JAAR; PERI ODE 1998- 2001 p

t

df

Tot ale schuld/ capita 1 998 - OOV199 8

0,042

1,423

305


0,041

2,048

305


0,004

2,916

306

4,147

306

5,831

301

Tot ale schuld/ capita 2 000 - OOV200 1 Tot ale schuld/ capita 2 001 - OOV200 1

<

0,003

6. Conclusie Wat is het profiel van de gem eent en die na 2000 hun voornaam st e belast ingt arieven fors hebben laten st ij gen? I n dit deel proberen w e aan de om vang en de provinciale ligging, zoals besproken in deel 3, een reeks financiële kenm erken t oe t e voegen. De fiscale keuzes die gem eenten m aken zij n onm iskenbaar verbonden m et hun fiscaal pot entieel en hun financiële toest and. De analyses geven aan dat het fiscaal verm ogen of de fiscale draagkracht erg bepalend is voor de gem aakt e keuzes. Gem eenten m et een lager obj ect ief belast ingverm ogen blij ken niet enkel doorgaans hogere APB- en OOV- t arieven aan hun burgers op t e leggen, ze gaan bovendien vaker over t ot

t ariefwij zigingen.

Voor

2001

constat eren

we

ook

dat

de

t ariefwij zigingen grot er zij n in dit t ype van gem eent en. Net als bij de analyse op basis van de om vang of de provinciale ligging, st ellen w e hier anderm aal

vast

dat

de

aanpassingen

verregaander

zij n

voor

de

opcent iem en, wat erop lij kt t e w ij zen dat gem eent ebest uren de OOV percipiëren als een belast ing die in vergelij king m et het APB t och m inder voelbaar of zicht baar is voor de burgers. Toch st ellen Verm eir, J. & Heyndels, B. ( 2003) vast dat de polit ieke kost van een OOV- verhoging hoger is dan die van een APB- verhoging. De onderzoekers concluderen dat een verhoging van OOV, m it s gelij kblij vend APB een negat ieve invloed heeft op de kiesuit slag van de regerende part ij en, daar waar voor een st ij ging van APB, m it s gelij kblij vend OOV of voor een st ij ging van beide t arieven geen significant verband kon worden opget ekend, evenm in als bij t ariefdalingen t rouwens. 51

51

130

VERMEI R, J. & H EYNDELS, B., 2003, 16.


Deel 4

Ook een financieel precaire sit uat ie lij kt zich t e vert alen in hogere t arieven. De tekort en of overschott en op de rekening ( gewone dienst ) van de j aren 1993, 1994, 1995, 1997 en 1999 bleken duidelij k verband t e houden m et het OOV- en APB- tarief van m instens tw ee successieve j aren. Opvallende vast st elling in dit verband is het gegeven dat gem eent en m et een hoog overschot in 1997 de daaropvolgende j aren niet overgingen t ot een daling van het OOV- tarief. De ext ra ont vangst en die de gem eenten t e beurt vielen als gevolg van de Dexia- operat ie vert aalden zich dus niet in een fiscale m eevaller voor de burgers van die gem eenten. Vraag is of er hier sprake is van de in de lit erat uur veelvuldig beschreven flypaper- effect en. Opm erkelij k is ook dat het fenom een zich beperkt t ot het OOV- t arief. Verm elden w e in dit verband t enslot te nog dat gem eent en m et een deficit in 2000 grotere t ariefst ij gingen in 2001 lat en opt ekenen dan andere gem eent en. De financiële sit uat ie kan ook geïndiceerd worden aan de hand van de finapsis. Finapsisw aarden inferieur aan 0% of hoger dan 100% geven aan dat

er

een st ruct ureel onevenwicht

is tussen de kaskost en en de

kasont vangsten. Om dat negat ieve w aarden pot ent iële liquidit eit stekorten signaleren, dienen gem eent en die gedurende 3 j aar in deze positie verkeren op de voet gevolgd t e worden. Gelukkig is het aant al gem eenten die aan dit crit erium voldoen uit erst beperkt gebleven. Wel t elden we in 2000 35 gem eent en w iens finapsiswaarde boven 100% lag. Uit de analyses blij kt dat deze gem eent en een gem iddeld hoger t arief van de beide belast ingen hant eerden in 2001 en 2002. Naast het t ariefniveau zij n er ook duidelij ke

verschillen

inzake

de

tariefaanpassingen.

Het

procentuele

verschil in opcentiem en tussen 2000 en 2001 w as in deze subgroep van gem eent en bij na 3 m aal zo om vangrij k. De keuzes die gem aakt worden inzake t ariefaanpassingen kunnen niet los gezien

w orden

van

de

t ot ale

ont vangst enm ix.

Hoe

belangrij k

zij n

belast ingontvangst en in globo en op welke andere ont vangsten kunnen gem eent en verder terugvallen? I n paragraaf 5 best udeerden we vervolgens de evolut ie van het belang van de overdrachten en van de dot at ie uit het Gem eent efonds. Verder analyseerden we het fiscale beleid in funct ie van de afhankelij kheid van schuldontvangst en. Het ligt enigszins voor de hand dat

hogere

t arieven

gepaard

gaan

m et

een

grotere

m assa

aan

belast ingontvangst en. Verm its die deel uit m aken van de overdrachten kan


131


dit aan de basis liggen van het posit ieve verband t ussen de tarieven OOV en APB en het procentueel aandeel van de overdracht en in de t ot ale ont vangsten. I ndien we echt er de tariefw ij zigingen best uderen dan st ellen we vast dat een dergelij ke posit ieve correlat ie m et het aandeel van de overdracht en in de financieringsm ix m inder algem een is. Voor 1992 en 1994 blij ken gem eent en m et hogere ont vangst en uit overdracht en effectief ook grotere t ariefst ij gingen door t e voeren. I n 1995 en 1997 blij kt net het t egendeel het geval. Om een duidelij ker beeld t e bekom en van de lokale fiscale react ies isoleerden we de inkom st en per hoofd van de bevolking uit het

Gem eentefonds. Uit

de analyses blij kt

dat

de wij ziging in het

Gem eent efonds per capit a op geen enkele wij ze sam enhangt m et de t arieven van de 2 voornaam st e belast ingen. De wij ziging van deze t arieven blij kt eveneens doorgaans im m uun voor schom m elingen in de dot at ie per capit a. Enkel voor 2001 blij kt dat er een significant verschil is t ussen gem eent en die m et een bovengem iddelde stij ging van de dot at ie per hoofd worden geconfront eerd en de andere. I n deze gem eent en blij kt het APBt arief t e st ij gen m et 4,58% versus 2,48% in de andere gem eent en. Vervolgens bracht en w e de sam enhang t ussen de fiscale keuzes en de schuldont vangst en in kaart . Uit gedrukt per hoofd van de bevolking blij ken deze inkom st en uit beleggingen en dividenden van int ercom m unales duidelij k verband t e houden m et de t ariefst ructuur van de aanvullende personenbelast ing. I n gem eent en waar dergelij ke ret urns om vangrij k zij n, vert aalt zich dit in een lager APB- t arief. Hoewel voor het vorige decennium geen aanwij zingen gevonden werden inzake een sam enhang t ussen de schuldont vangst en en de t ariefveranderingen, blij kt dit w el het geval voor 2001. Gem eent en wiens schuldont vangsten per capit a in 2000 beperkt er waren dan het Vlaam se gem iddelde gingen over t ot een forsere verhoging van de t arieven van beide heffingen. I ndien verklaringen voor de t ariefwij zigingen worden gezocht

in de

financiële sfeer dan kunnen we t enslot t e niet voorbij aan de schuldpositie van de gem eent e. De gem iddelde t ot ale schuld per inwoner is over de periode 1998 tot 2001 perm anent toegenom en. De schuld per inwoner verklaart

geen

verschillen

in

tariefst ij gingen,

m aar

hangt

voor

de

onderzocht e periode wel duidelij k sam en m et het t arief van de OOV. Een hoger schuldniveau im pliceert m et nam e ook een hoger OOV- t arief.

132


Deel 4

Bovenst aande synt hese van de inzicht en die in dit deel voorgesteld worden doet besluit en dat de draagkracht en de financiële ruim t e belangrij ke voorspellers kunnen vorm en van het fiscaal gedrag van een gem eent e. Het is duidelij k dat nuanceringen aan de orde zij n : niet elke factor hangt sam en

m et

verschillen

in

beide

tarieven,

noch

m et

verschillen

in

t ariefaanpassingen. Verder zij n de gevonden correlat ies lang niet voor alle variabelen st abiel over de t ij d.


133

Deel 5

Deel 5 : Tarieven en t ariefwij zigingen in funct ie van de t ot ale uit gaven en socioeconom ische indicat oren 1. I nleiding I n dit vij fde deel ont wikkelen we verder de t weede probleem st elling en st ellen

we

dus

de

generaliseerbaarheid

van

de

inzicht en

rond

de

wij zigingen in de lokale belast ingt arieven in vraag. I n studies die t rachten de hoogt e van de lokale belast ingt arieven t e verklaren, wordt steevast rekening gehouden m et de t otale uit gaven per capita ( cfr. Deel 2 vanaf p. 43) . De nood aan hogere t ariefniveaus wordt im m ers niet enkel bepaald door

de fiscale draagkracht ,

m aar

ook

door

de lokale noden

aan

gem eent elij ke dienst en. De uit gaven per capit a zij n een heel algem ene indicat or van de lokale behoeften. I n dit deel zoeken we verschillen in t ariefzet t ing en t ariefwij ziging tussen gem eent en m et een verschillend uit gavenniveau. I n de derde paragraaf bekij ken we de APB- en OOVt arieven en de w ij ziging van deze heffingen in funct ie van een aant al m eer specifieke behoeft e- indicat oren, zoals het aandeel van de w erklozen, 65plussers en m in- 20- j arigen in de tot ale bevolking. Verder schenken w e aandacht aan OCMW- t ekort en en door de gem eent en bij te passen saldi van lokale OCMW- ziekenhuizen. De dat a die in dit deel geanalyseerd werden, werden ons bezorgd door het NI S en ABAFI M.

2. De uit gaven van gem eent en In

een

eerst e

deel

wordt

t oelicht ing

gegeven

bij

het

algem een

uit gavenniveau van de gem eent en aan de hand van een analyse van de uit gaven per capit a en de verandering ervan. Voor de verschillende j aren werden de outliers uit de analyse verwij derd. Deze waarden werden opgespoord door gebruikt t e m aken van box- plotdiagram m en. 52 52

Ook voor de verandering van de uit gaven per capit a werden de out liers opgespoord en verwij derd. I n elke analy se, zowel bij de berekening van


135


2.1

Hoogt e, sam enst elling en evolut ie van de uit gaven

De uit gaven per capit a evolueren van nom inaal 520,04 euro per capit a in 1992 tot 754,34 euro per capit a in 2001 ( Tabel 49) . Wanneer de stij ging over de volledige periode w ordt berekend, bet reft dit een opwaart se evolut ie van 45,1% . TABEL 49

Tot ale uit gav en/ capit a

UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1992- 2001 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

520,04

545,98

579,99

611,59

630,88

634,05

650,19

673,98

717,23

754,34

De uitgaven worden t radit ioneel in vier econom ische groepen ingedeeld. De

hoofdbrok

Daarnaast

van

worden

de de

uitgaven

heeft

econom ische

de

best em m ing

groepen

“personeel”.

“werkingsuit gaven”,

“overdrachtuit gaven” en “schulduit gaven” onderscheiden. I n Grafiek 27 wordt de sam enstelling van de t otale uit gaven per capita onderverdeeld in de bovenverm elde cat egorieën. De verhouding van de onderscheiden econom ische groepen evolueerde in de beschouwde periode grondig. De personeelsuit gaven blij ven de belangrij kst e uit gavenpost en st ij gen licht j es van 40,5% in 1992 t ot 43,8% van de t ot ale uit gaven in 2001. De drie andere groepen groeien, wat bet reft het belang in het t ot aal, naar elkaar t oe. De overdracht uit gaven nem en een grot er aandeel voor hun rekening ( van 13,3% in 1992 naar 18,7% van de t ot ale uit gaven in 2001) , t en nadele van de schulduitgaven ( van 24,8% in 1992 naar 17,9% van de t ot ale uit gaven in 2001) . De st ij ging van het belang van de overdrachtuit gaven schrij ft het Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap ( 2002) t oe aan de t endens om m eer gem eent elij ke taken uit t e best eden aan allerhande verenigingen die worden gefinancierd m et gem eent elij ke toelagen. Ook de verhoogde bij dragen in de werkingst ekort en van de OCMW’s zorgt voor een

gem iddelden, het opzoeken van correlat ies als het uit voeren v an T- of ANOVAt est en, werden de out liers voor het bet reffende j aar uit de dat areeks verwij derd.

136


Deel 5

t oenam e van het belang van deze vorm van uit gaven. 53 De schulduit gaven daalden proport ioneel vooral vanaf 1997. Toen ontvingen de gem eenten bij zondere dividenden 54 vanuit de Gem eent elij ke Holding t en gevolge van de

Dexia- operat ie,

die

ze

hoofdzakelij k

aanwendden

om

vervroegd

schulden af t e bet alen. Dit kwam de schulduit gaven in de eerst kom ende j aren t en goede. 55 GRAFI EK 27

SAMENSTELLI NG VAN DE TOTALE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1992- 2001 56

100% 68,89

72,94

77,76

90,32

98,57

102,78

110,27

118,08

127,78

141,02

111,01

116,66

125,74

122,39

127,55

132,02

136,27

140,70

150,54

148,01

90% 80% 70% 60% 129,06

132,37

135,29

142,41

140,52

128,93

124,94

125,23

131,69

134,78

211,08

224,00

241,19

256,47

264,26

270,31

278,72

289,97

307,21

330,53

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

50% 40% 30% 20% 10% 0%

Personeelsuit gaven/ capit a

Schulduit gaven/ capit a

Werkingsuit gaven/ capit a

Overdr acht uit gaven/ capit a

I n wat volgt zal t elkens gewerkt worden m et het t ot ale uit gavenniveau per capit a. De st udie van de afzonderlij ke econom ische groepen zou ons t e ver van het onderwerp van dit onderzoek leiden. De uitgaven stegen van 1992 t ot 2001 m et niet m inder dan 45,1% . Hoe is deze st ij ging gespreid in de t ij d? Grafiek 28 illust reert dat het vorig decennium in drie periodes kan ingedeeld worden. Tussen 1993 t ot en m et 1995 nam het st ij gingsritm e van de uit gaven t oe. De uit gaven bleven nadien verder stij gen, echter de om vang van de st ij ging verm inderde st erk t ot “slechts” 1,4% in 1997. We gaven reeds aan dat het uitgavenpat roon in dit j aar werd “verstoord” doordat vele gem eent en de ext ra dividenden die 53

Gem eent en droegen in 1992 gem iddeld 39,45 eur o per capit a bij in de wer k ing van het OCMW. I n st ij gende lij n evolueerde dit bedrag t ot gem iddeld 71,35 euro in 2000. 54 Wat bet reft de dividenden verwij zen we naar paper 8. 55 MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2002, 113. 56 De om vang v an de blokk en verduidelij kt de procent uele verhouding van de onderscheiden uit gav en per capit a in de t ot ale uit gaven per capit a. De v erm elde waarden, bet reffen de gem iddelde uit gave per capit a voor de bet reffende uit gavenpost en geven dus geen procent uele verhoudingen weer.


137


ze ont vingen uit de Dexia- operat ie hebben gebruikt om schulden vervroegd t erug t e bet alen, w at een ferm e hap nam uit de int rest uitgaven. Sindsdien neem t de stij ging t erug j aar na j aar t oe t ot uiteindelij k 6,8% in 2001. GRAFI EK 28

PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1993- 2001

0,080 0,070

0,073 0,059

0,068

0,064 0,052

0,060 0,045

0,050

0,037

0,037

0,040 0,030 0,014

0,020 0,010 0,000 1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Pr ocentuele stij ging uitgav en

De uit gaven van de gem eent en kenden over de gehele onderzocht e periode een st ij gend verloop. Het stij gingsrit m e varieert echter wel st erk over de beschouwde periode. I n w at volgt zal nagegaan worden of een aant al exogene of endogene factoren zorgen voor een verschillend verloop van de uitgaven.

2.2

Provinciale ligging

De hoogt e van de uitgaven per capit a vert oont verschillen naargelang een gem eent e t ot de één of de andere provincie behoort . De evolut ie van de gem iddelde w aarden per provincie wordt w eergegeven in Grafiek 29. I n deze grafiek kunnen koppels gevorm d worden boven en onder het Vlaam se gem iddelde. De provincies Oost - en West - Vlaanderen bewegen onder het gem iddelde, de provincies Vlaam s- Brabant en Ant werpen t ot 1995 rond en nadien boven het gem iddelde. Beide koppels vert onen eenzelfde st ij gende t rend. De onderlinge verschillen t ussen beide clust ers blij ven nagenoeg gelij k over de onderzocht e periode.

138


Deel 5

Lim burg vert oont een volledig afwij kend gedrag. Bij het begin van de periode is het uitgavenniveau niet m inder dan 52,6% hoger dan dat van West - Vlaanderen, dat over de gehele periode het laagst e uit gavenniveau laat opt ekenen. Dit verschil vervaagt naarm at e de j aren vorderen. I n t egenstelling t ot de algem ene t rend die de overige provincies vertonen daalde het uit gavenniveau van Lim burg zelfs in de periode 1997- 1998 om pas in 2001 t erug het uit gavenniveau van 1994 t e bereiken. I n 2001 valt het

Lim burgse uit gavenniveau per capita nagenoeg sam en m et

het

Vlaam se gem iddelde van 754,34 euro. Het afwij kende gedrag van Lim burg kan m ogelij k verklaard worden door het feit dat de Lim burgse gem eenten door

de

geleidelij ke

overnam e

van

het

elekt riciteit snet

door

de

int ercom m unale I nterelect ra in de t weede helft van de j aren ‘90 niet m eer inst onden voor de verkoop van elekt ricit eit en dus ook niet voor de uit gaven die hierm ee gepaard gaan. Niet enkel de ont vangst en, m aar ook de uit gaven w erden overgedragen aan de int ercom m unale, wat de daling van de uit gaven vanaf 1997 verant woordt . GRAFI EK 29

UI TGAVEN PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2001

850,00 800,00 750,00 700,00 650,00 600,00 550,00 500,00 450,00 400,00 1992

1993

1994

Oost - Vlaanderen Ant w er pen

1995

1996

1997

1998

West - Vlaanderen Lim bur g

1999

2000

2001

Vlaam s- Brabant Vlaander en

Dat een bespreking van de uit gaven per capit a volgens provinciale indeling relevant is, blij kt uit de uit gevoerde ANOVA- analyse. Voor de volledige periode is er een st at ist isch significant verschil op te m erken t ussen de verschillende provincies ( Tabel 50) . Uit de post hoc test ( Tukey HSD) blij kt dat t ot en m et 1997 vooral Lim burg en, in iets beperkt ere m at e West Vlaanderen, voor het verschil zorgen. Vanaf 1998 zij n de verschillen


139


m inder

uitgesproken

en

vervalt

het

onderscheidende

karakt er

van

Lim burg. Het zij n vooral de koppels Oost- en West- Vlaanderen versus Ant werpen en Vlaam s- Brabant die het verschil st atist isch verklaren. TABEL 50

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL ( BETWEEN GROUPS) UI TGAVEN PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE 1992- 2001 p

F

Df

42,6754

4

31,1720

4

29,8275

4

16,2822

4

12,0431

4

9,0438

4

0,0023

4,2733

4

1999

0,0106

3,3555

4

2000

0,0091

3,4439

4

2001

0,0007

5,0098

4

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

%7 %7 %7 %7 %7 %7

De evolut ie van de uit gaven per capita kan ook weergegeven worden door de procent uele verandering van de uit gaven per capita in grafiek t e zet t en. Zoals reeds uit de bespreking van de hoogt e van het uit gavenniveau m oet blij ken, valt Lim burg 57 , in vergelij king m et de evolut ie van het Vlaam se gem iddelde,

uit

de t oon

om

redenen

die hierboven

reeds werden

aangehaald.

57

Bem erk dat uit Grafiek 29 blij k t dat de gem iddelde uit gaven per capit a in de provincie Lim burg een daling kenden. Deze evolut ie is niet af t e leiden uit Grafiek 30, waar de procent uele verandering van de Lim burgse uit gaven per capit a niet onder het nulpunt daalt . Deze t egengest elde st ellingen kom en t ot st and door dat in het opsporen en verwij deren van out liers voor de berekening v an de procent uele verandering van de uit gaven per capit a in 1997 4 en in 1998 9 Lim bur gse gem eent en werden aangeduid. Het bet reffen gem eent en die een verandering van het uit gavenniveau per capit a liet en opt ekenen die m inst ens 1,5 keer de int erkwart ielafst and v erwij derd zij n van het 75 e percent iel. De v erwij dering van deze waarden zorgen erv oor dat de verandering st at ist isch werden bij gest eld en de waarden in Gr afiek 30 posit ief blij ven. Wat bet reft de hoogt e v an het uit gav enniveau, werden deze gem eent en st at ist isch niet als out lier beschouwd, zodat ze in Grafiek 29 wel blij ven opgenom en.

140


Deel 5

GRAFI EK 30

PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE 1993- 2001

0,090 0,080 0,070 0,060 0,050 0,040 0,030 0,020 0,010 0,000 1993 1994 Oost- Vlaander en Antwer pen

1995

1996

1997 1998 West- Vlaander en Lim bur g

1999

2000 2001 Vlaam s- Br abant Vlaander en

St at ist isch gezien zij n er, behalve voor 1995, over de gehele periode significant e verschillen op t e m erken tussen de evolut ie van de uit gaven per capit a. Met uit zondering van 1996 is het t elkens Lim burg die zorgt voor het significant e verschil, zo blij kt uit een post hoc Tukey HSD analyse. I n 1996 creëert de afwij king van West- Vlaanderen m et de provincies Oost Vlaanderen en Ant werpen het significante verschil. I n 1999 vorm t ook Ant werpen de aanleiding van een significant verschil t ussen provincies. TABEL 51

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL ( BETWEEN GROUPS) PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE 1993- 2001 p

F

Df

1993

0,0015

4,572

4

1994

0,0063

3,698

4

1995

0,9289

0,217

4

1996

0,0015

0,0063

4,583

4

9,161

4

3,705

4

9,009

4

0,0006

5,185

4

0,0022

4,334

4

1997 1998 1999 2000 2001


141


Uit het bovenst aande blij kt dat de provinciale ligging zorgt voor een verschillend uit gavenniveau per capit a. Oost - en West- Vlaanderen hebben over de periode een duidelij k lager uit gavenniveau dan Vlaam s- Brabant en Ant werpen. Het afwij kend gedrag van Lim burg dat aanvankelij k een zeer hoog

uitgavenniveau

kende,

m aar

evolueerde

naar

het

Vlaam se

gem iddelde zorgde ervoor dat het gedrag van de provincies als st at ist isch verschillend kan worden beschouwd.

2.3

Om vang

Zij n er verschillen t ussen het uit gavenniveau van gem eent en in funct ie van het aant al inwoners? I s er een verband t ussen het inwonersaant al en de hoogt e van de gem iddelde uit gaven per capit a? Uit de uit gevoerde correlat ies tussen t elkens het inw onersaant al en het uit gavenniveau per capit a van het zelfde j aar blij kt alvast dat er een significant posit ief verband kan

waargenom en

worden

voor

alle onderzocht e j aren

( Tabel 52) .

Gem eent en m et m eer inw oners hebben dus hogere uitgaven per capit a. TABEL 52

rp sign. N

CORRELATI ETABEL VAN HET AANTAL I NWONERS EN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1992- 2001

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

0,4548

0,4515

0,4588

0,5084

0,5126

0,5324

0,5229

0,5478

0,5162

0,4986

297

295

296

291

294

287

287

287

292

# #

' #%

# #%

# #

# #%

# #%

# #%

# #

' #%

0,001 284

Wat ook reeds in andere besprekingen werd aangebracht is dat grot e gem eent en

een

aant rekkingskracht

uit oefenen

op

de

om liggende

gem eent en 58 . Dit is niet alleen het geval voor inwoners uit buurgem eenten die gebruik wensen t e m aken van de bredere lokale dienst verlening. Grotere gem eent en blij ken ook een grot er percent age kansarm en en werklozen aan t e t rekken, w at dan weer de OCMW- uit gaven en uit eindelij k de gem eent elij ke bij drage in de OCMW- werking onder druk zet. I n deel 3 werden reeds analyses uit gevoerd op het aant al inwoners. Toen werden de t arieven vergeleken van een aant al inwonersklassen. Deze indeling in cohort en wordt hier hernom en. Uit Grafiek 31 blij kt nogm aals het posit ieve verband t ussen het aant al inwoners en het uit gavenniveau 58

142

D EXI A, 2003, 15.


Deel 5

per capit a. De groep van de op één na groot st e gem eent en hadden in 1992 een uit gavenniveau ( 741,43 euro) dat 68,6% hoger lag dan dat van de kleinst e gem eent en ( 439,86 euro) . Behoudens de j aren 1996 tot 1999

waar de klassen HQ –10.000 van plaat s wisselen, hebben klassen m et m eer inwoners een hoger gem iddeld uit gavenniveau dan gem eent en m et m inder inwoners. GRAFI EK 31

UI TGAVEN PER CAPI TA PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2001 59

1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

0- 5.000

5.001- 10.000

10.001- 15.000

15.001- 20.000

20.001- 30.000

30.001- 50.000

50.001- 100.000

m eer dan 100.000

Vlaander en

2001

De verschillen t ussen de om vangklassen zij n op basis van de uit gevoerde ANOVA- analyses als “significant ” t e om schrij ven. Voor alle j aren blij kt het uit gavenniveau van de verschillende om vangklassen stat ist isch significant verschillend.

59

Bem erk dat er v oor de om vangklasse m et m eer dan 100.000 inwoners geen grafiek werd uit gezet . De gem eent en m et m eer dan 100.000 inwoners ( Ant werpen, Brugge en Gent ) werden als out lier beschouw d en uit de analyse weerhouden.


143


TABEL 53

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL ( BETWEEN GROUPS) UI TGAVEN PER CAPI TA PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1992- 2001 Jaar 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

p

* %< * %< * %< * %< * %< * %< * %< * %< * %< * %<

F

df

11,0291

7

10,3100

7

10,6784

7

15,1764

6

15,5973

6

17,2164

6

18,4041

6

20,0414

6

17,3815

6

14,6446

6

Uit Grafiek 31 kan afgeleid w orden dat de uitgaven per capit a een st ij gend verloop kennen over de gehele periode. De vraag die zich vervolgens st elt is of grotere gem eent en m et st erkere stij gingen worden geconfront eerd dan kleinere gem eent en. Uit de berekende correlat ies van het aant al inwoners en de procent uele verandering van de uit gaven per capit a kan voor geen enkel j aar een verband worden vast gest eld ( Tabel 54) . TABEL 54

CORRELATI ETABEL VAN HET AANTAL I NWONERS EN DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1993- 2001

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

rp

- 0,0242

- 0,0219

0,0421

- 0,0311

- 0,0003

- 0,0078

- 0,0328

- 0,0414

- 0,0812

sign.

0,6809

0,7069

0,4813

0,5950

0,9955

0,8972

0,5753

0,4829

0,1726

N

291

298

282

295

286

279

294

290

284

Wordt de evolut ie van de verschillende om vangklassen op één grafiek gezet, dan is de t rend van de onderscheiden klassen grosso m odo het zelfde. Enkel voor 1998, 1999 en 2000 kan gesteld worden dat de t rend niet volledig gelij klopend is voor de verschillende klassen. Deze ongelij ke evolut ie wordt bevestigd in de uit gevoerd ANOVA- analyse ( Tabel 55) . I n 1998 en 2000 zorgen t elkens de kleinst e gem eent en voor de verst oring, m et in het eerst e j aar een veel st erkere dan gem iddelde stij ging en in 2000, net als de groot st e gem eent en, een opvallend zwakkere dan gem iddelde stij ging.

144


Deel 5

GRAFI EK 32

PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1993- 2001

0,100 0,090 0,080 0,070 0,060 0,050 0,040 0,030 0,020 0,010 0,000 1993

1994

1995

1996

0- 5.000 15.001- 20.000 50.001- 100.000

TABEL 55

1997

1998

1999

5.001- 10.000 20.001- 30.000 m eer dan 100.000

STATI STI SCHE

GEGEVENS

ANOVA- TABEL

2000

2001

10.001- 15.000 30.001- 50.000 Vlaander en

( BETWEEN

GROUPS)

PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA PER OMVANGKLASSE; PERI ODE 1993- 2001 Jaar

p

F

df

1993

0,7658

0,5872

7

1994

0,7366

0,6229

7

1995

0,5165

0,8887

7

1996

0,3060

1,1977

7

1997

* 01

0,6963

0,6712

7

5,5761

7

0,0007

3,7877

7

2000

0,0045

3,0645

7

2001

0,1792

1,4727

7

1998 1999

De hoogt e van het uit gavenniveau per capit a is gecorreleerd m et het aant al inwoners.

Gem eent en

m et

veel inwoners hebben

een

hoger

uit gavenniveau dan gem eent en m et een lager aant al inwoners. Het verband is dus posit ief. De j aarlij kse procent uele verandering van het uit gavenniveau houdt geen verband m et het aant al inwoners. Behoudens de kleinst e gem eent en in 1998 en 2000 evolueren de onderzocht e klassen parallel m et het Vlaam se gem iddelde.

2.4

Bevolkingsdicht heid

Zij n de bevolkingsdicht heid en het uit gavenniveau m et elkaar verbonden? We zagen reeds hierboven dat gem eent en m et m eer inwoners een hoger C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

145


uit gavenniveau vert oonden dan de overige gem eenten. Kan dezelfde posit ieve relat ie ont dekt worden wat bet reft de bevolkingsdicht heid en het uit gavenniveau? De analyse geeft hierop een posit ief antw oord. Algem een is het zo dat de dicht heid en het aant al inwoners positief gecorreleerd zij n. Gem eent en m et veel inwoners zij n dus m eest al ook de gem eent en die dicht bevolkt zij n, waardoor we kunnen verw achten dat de bevindingen hierboven opgenom en w at bet reft het aant al inwoners ook zullen gelden voor de bevolkingsdichtheid. Uit Tabel 56 blij kt dat de bovenst aande verwacht ing bevest igd wordt . Het verband t ussen het aant al inwoners per km ² en het niveau van de uit gaven per capit a is significant posit ief voor de volledige periode. 60 Gem eenten m et een hogere bevolkingsdicht heid worden geconfront eerd m et een hoger uit gavenniveau per capit a. Zoals reeds eerder gest eld, oefenen grot e en verst edelij kte gem eenten een aant rekkingskracht uit op de inwoners van om liggende gem eent en, wat zich vert aalt in een hoger uit gavenniveau per capit a. 61 De verschillen t ussen gem eenten m et een hogere en die m et een lagere dan gem iddelde dicht heid zij n significant over de volledige periode ( cfr. de T- test en in Tabel 57) . TABEL 56

rp

CORRELATI ETABEL VAN HET AANTAL I NWONERS PER KM2 EN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1992- 2001

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

0,2269

0,2423

0,2337

0,2648

0,2673

0,2557

0,2970

0,2819

0,3574

0,3452

297

295

296

291

294

287

287

287

292

284

* 7 * 7 * %< %< %< * 7 * 7 * 7 * %< * %<

sign. N

60

Ook int ernat ionale st udies kom en t ot de conclusie dat de dicht heid en de uit gaven posit ief m et elk aar in v erband st aan. LADD , H., 1992, 283. 61 D EXI A, 2003, 15.

146


Deel 5

TABEL 57

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN UI TGAVEN PER CAPI TA VOLGENS HET GEMI DDELDE BEVOLKI NGSDI CHTHEI D ; PERI ODE 1992- 2001 p

t

df

1992

0,0067

2,7323

295

1993

0,0008

3,4029

293

1994

0,0004

3,5806

294

4,3290

289

4,5148

292

4,9896

287

5,7031

285

5,5105

285

6,1711

290

6,2246

282

* 7 * 7 * 7 * 7 * 7 * 7 * 7

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Of er enige coherentie is t ussen de bevolkingsdicht heid en de evolut ie van de uitgaven, wordt nagegaan aan de hand van Tabel 56. Voor geen van de beschouwde j aren kan een significant verband worden vast gest eld. CORRELATI ETABEL VAN HET AANTAL I NWONERS PER KM2 EN DE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1993- 2001

TABEL 58

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

rp

- 0,0040

- 0,0559

0,0744

- 0,0759

0,0423

0,0353

- 0,0826

0,0215

- 0,0534

sign.

0,9460

0,3360

0,2130

0,1936

0,4762

0,5576

0,1577

0,7158

0,3698

N

291

298

282

295

286

279

294

290

284

Naar analogie m et de bevindingen bij het aant al inwoners kan gest eld worden

dat

gem eent en

die dichtbevolkt

zij n,

een

hoger

gem iddeld

uit gavenniveau kennen dan gem eent en die dunbevolkt zij n. De verschillen t ussen

gem eent en

m et

een

hogere

of

lagere

dan

de

gem iddelde

bevolkingsdicht heid zij n significant . Een verband t ussen de verandering van de uit gaven en de dicht heid kan niet vastgest eld worden.

2.5

OBV

Het obj ect ief belast ingverm ogen ( OBV) is een indicator van de aangegeven inkom st en van de inwoners en w eerspiegelt het verm ogen van een gem eent e om via de APB en de OOV inkom st en t e verwerven. Het OBV is een m aat st af van de fiscale draagkracht van de gem eente en vat in één cij fer de opbrengst van 1% APB en van 100 OOV. 62 We m erken op dat dit los st aat van de t arieven die gem eenten effectief heffen en slechts 62



147


aangeeft w at gem eent en op basis van de inkom ens en bezitt ingen van haar inwoners kunnen ont vangen aan beide belast ingen. Gem eent en m et een hoog OBV halen m et eenzelfde t arief dus m eer ontvangst en binnen. Gezien

de

belast ingontvangst en

t ot

40%

van

de

ont vangst en

van

63

gem eent en uit m aken , heeft het OBV een belangrij ke im pact op de ont vangsten van gem eent en, w at m et een hun financiële m ogelij kheden of dus hun uitgaven bepaalt . De vraag die in dit t ekstonderdeel relevant is, is of gem eent en die m et een bepaald t arief m eer belast ingont vangst en genereren, ook een verschillend uit gavenniveau kennen. Wanneer de correlat ie w ordt berekend in Tabel 59 wordt het duidelij k dat er voor alle j aren een significant verband is t ussen de hoogte van het OBV en de uitgaven per capit a. Gem eenten m et een hoog OBV geven per capit a m eer uit dan gem eenten m et een laag OBV. Gem eent en m et een hoge grondslag, de zogenaam de “rij ke” gem eenten, lij ken er dus voor te opt eren om de uitgaven navenant op t e t rekken, wat m aakt dat de dienst verlening in “rij ke” gem eent en st erker uit gebouwd kan worden dan in “arm e” gem eenten. We kunnen dus besluit en dat de uit gaven worden afgest em d op de m ogelij kheid om via de OOV- en de APB- belast ingen ont vangst en t e genereren. TABEL 59

CORRELATI ETABEL VAN HET OBV EN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1992- 2001

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

rp

0,2297

0,2734

0,2963

0,3168

0,3406

0,3535

0,4057

0,3692

0,3879

0,3925

sign.

0,0001

N

297

295

296

291

294

287

287

287

292

284

De

uit gevoerde

T- test en,

waarbij

het

gem iddelde

OBV

als

split singsvariabele werd gekozen, tonen aan dat gem eent en m et een m eer dan gem iddeld OBV een significant verschillend en hoger uit gavenniveau kennen dan gem eent en m et een lager dan gem iddeld OBV ( Tabel 60) . De gem iddelde w aarden van de uit gaven boven en onder het gem iddelde OBV werden weergegeven in Tabel 61. Het verschil t ussen beide gem iddelden vergroot naarm ate de j aren vorderen. I n 1992 lagen de uit gaven van de rij ke gem eent en 10,8% hoger dan die van de arm e. Dit verschil liep op t ot

63

148

Zie hierv oor de bespreking van de financieringsm ix in paper 4.


Deel 5

15,6% in 2001. De kloof t ussen de m ogelij kheden van rij ke en arm e gem eent en vergroot dus licht j es van j aar t ot j aar. TABEL 60 TABEL 61

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN UI TGAVEN PER CAPI TA VOLGENS

HET GEMI DDELDE OBV; PERI ODE 1992- 2001 UI TGAVEN PER CAPI TA VAN GEMEENTEN BOVEN EN ONDER HET GEMI DDELDE OBV; PERI ODE 1992- 2001

p

F

df

1992

0,0009

3,3643

295

1993

%< %< %< %< %< %< %< %<

0,0001

4,0775

293

4,2161

294

5,1956

289

5,6707

292

600

6,4536

285

500

7,2576

285

6,7860

285

7,4414

290

6,9389

282

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

900 800 700

400 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Uit gav en per capit a boven gem iddelde OBV Uit gav en per capit a onder gem iddelde OBV

Aansluit end kan onderzocht worden of de evolut ie van de uit gaven in een bepaald verband st aan m et het OBV. Enkel voor de j aren 1997 en 1999 ont hullen de analyses nipt significante relaties ( Tabel 62) . De T- t oetsen valideren enkel verschillen tussen gem eent en m et m eer dan gem iddelde uit gaven per hoofd en de overige gem eente in 1997. De verschillen in 1999 zij n niet significant ( Tabel 63) . TABEL 62

CORRELATI ETABEL VAN HET OBV EN DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1992- 2001

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

rp

0,0850

- 0,0441

0,0770

- 0,0011

0,1030

- 0,0032

- 0,0973

0,0225

- 0,0602

sign.

0,1481

0,4485

0,1971

0,9852

0,0821

0,9581

0,0960

0,7032

0,3123

N

291

298

282

295

286

279

294

290

284

TABEL 63

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA VOLGENS HET GEMI DDELDE OBV; 1997 EN 1999

p

F

df

1997

0,0123

2,5208

284

1999

0,1308

- 1,5154

292


149


Het OBV en de uit gaven per capit a correleren in posit ieve zin. Gem eenten m et een hoog OBV geven m eer uit per capita dan gem eent en m et een laag OBV en bieden een uit gebreidere dienst verlening aan hun inw oners. De verschillen t ussen gem eent en in functie van hun fiscale draagkracht zij n significant over de gehele periode. De verandering van het uit gavenniveau is slecht s in t wee van de onderzocht e j aren gerelateerd t ot de OBV.

2.6

Dessoy- indeling

I n deel 3 werd reeds gebruik gem aakt van de Dessoy- indeling. Deze t ypologie deelt gem eent en in clust ers in die een gelij kaardig socioeconom isch profiel hebben, wat op zij n beurt een beeld geeft van een bepaald behoeft epat roon. Bepaalde kenm erken van deze clust ers, zoals bij voorbeeld het al dan niet aanwezig zij n van toerist ische t rekpleisters, zorgen voor het respect ievelij k aan- of afw ezig zij n van bepaalde behoeften die een im pact hebben op het uit gavenniveau. De behoeft en beïnvloeden dus het uit gavenpat roon van de gem eent en. We gaan in eerst e inst ant ie na of het uit gavenniveau verschillend is voor de verschillende clusters. Vervolgens wordt onderzocht of er in de evolut ie van het uit gavenniveau verschillen kunnen opgem erkt worden. Voorafgaandelij k m oet een m et hodologische opm erking gem aakt worden. I n de bespreking van het uit gavenniveau per capit a kan geen rekening gehouden worden m et de gem eent en uit de clust ers 10 64 en 11 65 . Gezien een aant al gem eent en uit die clust ers w erden weerhouden als out lier, blij ven

er

voor

bepaalde

j aren

niet

voldoende

waarden

over

om

gem iddelden t e berekenen of om een ANOVA- analyse uit t e voeren. Uit Grafiek 33 blij kt dat de cent rum st eden een hoog uit gavenniveau hebben. De centrum st eden w erden sam engebracht in clust er 9. De hoge econom ische act ivit eit

en

hoge graad

van

verst edelij king

van

deze

gem eent en kunnen dit uit gavenpeil verklaren. Deze bevinding sluit aan bij wat onder “2.4 Bevolkingsdicht heid” ( vanaf p. 145) besproken werd. I n deze paragraaf w erd gest eld dat de bevolkingsdicht heid als param et er voor de

verst edelij kingsgraad

in

positieve

zin

sam enhangt

m et

het

64 Tot clust er 10 behoren de cent rum st eden Brugge, Leuven, Oost ende, Ant werpen en Gent . 65 Tot clust er 11 behoren de kust gem eent en, behoudens Brugge en Oost ende die in clust er 10 zij n opgenom en.

150


Deel 5

uit gavenniveau.

Gem eent en

m et

een

cent rum functie kennen

grot ere

uit gaven wat bet reft onder andere algem een best uur; brandweer, j ust it ie en polit ie; j eugd; kunst ; sociale zekerheid en bij st and; sociale hulp. 66 De gem iddelde uitgaven per capita liepen voor de gem eent en uit cluster 9 in 2001 op tot 1.095,87 euro per capit a en liggen een kwart hoger dan het uit gavenniveau van een groepj e van drie “successieve” clust ers, waarvan clust er 12 de verst edelij kte gem eent en m et een uitgesproken resident ieel karakt er sam enbrengt . Deze gem eent en kenm erken zich door een hoge levensst andaard

en

sit ueren

zich

in

het

Brusselse

en

Ant werpse

randgebied. Het bet reffen gem eenten die een hoge belastinggrondslag hebben en hieraan hun uit gavenniveau kunnen, en voor bepaalde uit gaven m oet en ( bij voorbeeld polit ie- j ustit ie) , aanpassen. De clust ers 3 en 7 die sam en m et clust er 12 hoge gem iddelde uit gaven per capit a kennen, hebben als gem eenschappelij k kenm erk de st erke econom ische act ivit eit . Het laagste uit gavenniveau per capit a kom t voor in clust ers 5, 1 en 8. Het bet reft hier zonder uit zondering landelij ke gem eenten m et een beperkt aant al inwoners en een vrij gering econom isch act iviteit sniveau. Deze gem eent en oefenen een geringe aant rekkingskracht uit op de inwoners van om liggende gem eent en. Geen van de aangegeven kenm erken noodzaken ( verhoudingsgewij s)

hoge

uitgaven,

waardoor

het

algem een

uit gavenniveau per capit a laag is. De uit gaven van deze clust ers liggen t ot 40% lager dan die van clust er 9 die het hoogst e gem iddelde voorlegt .

66



151


GRAFI EK 33

UI TGAVEN PER CAPI TA PER D ESSOY- CLUSTER; PERI ODE 1992- 2001

1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Clus ter 1

Clus ter 2

Clus ter 3

Clus ter 4

Clus ter 5

Clus ter 6

Clus ter 7

Clus ter 8

Clus ter 9

Clus ter 10

Clus ter 11

Clus ter 12

Vlaanderen

2001

De beschrij ving van het uit gavenniveau per capit a volgens de Dessoyindeling is relevant gezien uit de ANOVA- analyse ( Tabel 64) blij kt dat de verschillen t ussen de onderscheiden clust ers significant zij n voor alle best udeerde j aren. TABEL 64

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL ( BETWEEN GROUPS) UI TGAVEN PER CAPI TA PER D ESSOY- CLUSTER; PERI ODE 1992- 2001 p

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

* %< * %< * %< * %< * %< * %< * %< * %< * %< * %<

F

df

15,6389

9

14,8102

9

15,3206

9

18,6748

9

18,6414

9

23,7417

9

19,0128

9

23,3456

9

23,6342

9

20,8206

9

Bij de analyses van de procent uele verandering van de uit gaven per capit a dienen geen clust ers verw ij derd te worden. Het wegwerken van outliers leidt niet t ot de uit holling van bepaalde clust ers. De algem ene t rend van het uit gavenniveau is nagenoeg voor alle j aren gelij klopend m et het Vlaam se gem iddelde. Enkel voor 1999 en 2001 zij n er verschillen op t e m erken. I n 2001 werden deze veroorzaakt door het afwij kende gedrag van clust er 8.

152


Deel 5

GRAFI EK 34

PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA PER D ESSOY- CLUSTER; PERI ODE 1993- 2001

0,1100 0,1000 0,0900 0,0800 0,0700 0,0600 0,0500 0,0400 0,0300 0,0200 0,0100 0,0000 -0,0100

1993

1994

1995

Clus ter 1 Clus ter 6 Clus ter 11

TABEL 65

1996 Clus ter 2 Clus ter 7 Clus ter 12

1997

1998

1999

Clus ter 3 Clus ter 8 Vlaanderen

Clus ter 4 Clus ter 9

2000

2001 Clus ter 5 Clus ter 10

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL ( BETWEEN GROUPS) PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA PER

D ESSOY- CLUSTER; PERI ODE 1993- 2001 p

F

df

1993

0,4522

0,9938

11

1994

0,6675

0,7725

11

1995

0,4982

0,9443

11

1996

0,7661

0,6706

11

1997

0,5017

0,9406

11

1998

0,4513

0,9949

11

1999

0,0941

1,6143

11

2000

0,9195

0,4723

11

2001

0,0161

2,1723

11

De indeling van de gem eent en volgens de Dessoy- t ypologie is bet ekenisvol bij de analyse van de hoogte van de uitgaven per capit a. De kenm erken van de ontw ikkelde clusters leiden tot een verschillend uit gavenniveau. De verst edelij kt e gem eent en, de residentiële gem eent en en deze m et een hoge graad van econom ische act ivit eit kenm erken zich door een hoog uit gavenniveau. De landelij ke gem eent en m et een beperkt aant al inwoners en beperkte econom ische act ivit eit geven j aarlij ks t ot 40% m inder uit dan de cent rum st eden. De evolut ie van het uitgavenniveau levert weinig significant e verschillen op.


153


3. Analyse van de uit gaven en de t arieven I n wat volgt worden de uit gaven gekoppeld aan de t arieven. Nagegaan wordt of het uit gavenniveau, of de verandering ervan, aangeven in welke m at e een gem eente haar t arief zet en aanpast .

3.1

Analyse van de APB- en OOV- t arieven in funct ie van de uit gav en/ capit a

Vert aalt een hoger uit gavenniveau per capit a zich in hogere lokale belast ingt arieven? Om hierop een ant woord te kunnen geven, berekenden we eerst correlat ies t ussen de t arieven enerzij ds en het uit gavenniveau per capit a voor de periode 1992- 2001 anderzij ds. TABEL 66

CORRELATI ETABEL VAN DE UI TGAVEN PER CAPTI A EN DE OOV- EN APB- TARI EVEN; PERI ODE 1992- 2001

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Tot ale uitgaven per capita vs. de t ar ieven van het zelfde j aar OOV

rp

p

N

0,03

0,52

297

APB

- 0,01

0,99

297

OOV

0,06

0,32

295

APB

0,02

0,68

295

OOV

0,01

0,81

296

APB

0,06

0,33

296

OOV

0,01

0,86

291

APB

0,004

0,94

291

OOV

- 0,01

0,84

294

APB

- 0,01

0,84

294

OOV

- 0,02

0,98

287

APB

- 0,02

0,78

287

OOV

0,09

0,14

287

APB

- 0,15

0,01

287

OOV

0,07

0,27

287

APB

0,01

0,92

287

OOV

0,10

0,08

292

APB

0,06

0,33

292

OOV

0,05

0,43

284

APB

0,06

0,32

284

Bovenst aande Tabel 66 geeft aan dat ( m et uit zondering van de APB in 1998) de t arieven van de t wee heffingen geen sam enhang vert onen m et de om vang van de uitgaven per hoofd van de bevolking. De T- t oetsen voor

154


Deel 5

2000 en 2001 opgenom en in Tabel 67 t ariefbeleid

bloot

t ussen

gem eent en

leggen evenm in verschillen in die

een

hoger

dan

gem iddeld

uit gavenniveau per capit a kennen en de overige gem eent en. TABEL 67

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELDE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 2000- 2001 p

T

df

Tot ale uitgaven per capit a 20 00 - OOV2 000

0,20

1,29

290

Tot ale uit gaven per capit a2 000 - APB2000

0,86

0,18

290

Tot ale uitgaven per capit a 20 01 - OOV2 001

0,50

0,68

282

Tot ale uit gaven per capit a2 001 - APB2001

0,93

0,09

282

I ndien we de gem eent en vergelij ken die respect ievelij k behoren t ot het 10 e en het 90 e percent iel van de verdeling van de t ot ale uit gaven/ capit a, dan leveren de T- t oet sen evenm in significante verschillen op. Het zelfde geldt voor de analyses op basis van het 25 e en het 75 e percentiel van de verdeling.

3.2

Analyse van de w ij zigingen van de APB- en OOV- t ariev en in funct ie van de w ij zigingen van de uit gaven/ capit a

St ij gen de t arieven sneller in gem eenten die een m eer dan gem iddelde groei van de uit gaven kennen? Opnieuw m oet en we op deze vraag een ont kennend antwoord geven.


155


TABEL 68

CORRELATI ETABEL VAN DE VERANDERI NG VAN DE UI TGAVEN PER HOOFD EN DE VERANDERI NG VAN DE OOV- EN APB- TARI EVEN; PERI ODE 1993- 2001 Verandering van de uit gaven per capit a vs. de verandering van t arieven van het zelfde j aar

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

*¡i¡b¢ ¤£¦¥§ OOV ¤£¦¥§ *¡i¡b¢ ¤£¦¥§ *¡i¡b¢ ¤£¦¥§ *¡i¡b¢ ¤£¦¥§ *¡i¡b¢ ¤£¦¥§ *¡i¡b¢ ¤£¦¥§ *¡i¡b¢ ¤£¦¥§ *¡i¡b¢ ¤£¦¥§

Rp

p

N

0,02

0,78

291

0,05

0,39

288

- 0,16

0,01

298

0,04

0,51

298

0,02

0,70

282

0,01

0,83

282

0,12

0,04

295

0,06

0,80

293

0,03

0,60

286

- 0,003

0,97

283

0,02

0,79

279

- 0,76

0,21

276

- 0,01

0,86

294

- 0,06

0,29

291

- 0,09

0,13

290

- 0,04

0,52

287

0,10

0,08

284

0,10

0,10

282

Ook t ussen de veranderingen in de uit gaven per capita en de wij zigingen van de t arieven vinden w e weinig significant e correlat ies ( Tabel 68) . De Tt oet sen geven evenm in significant e verschillen aan tussen de gem eenten die een hogere dan gem iddelde verandering van de t ot ale uit gaven per hoofd kenden en de tariefveranderingen ( zie Tabel 69) . TABEL 69

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE VERANDERI NG VAN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELDE VERANDERI NGEN VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 2000- 2001

¨9©%ª'«=¬ ®°¯± «=²¬'³?®´°µ'®¶7·N¬µ± «=¬ ¨9©ª'«@¬ ®6¯± «@²¬M³?®´ºµ#®¶7·N¬?µ± «@¬ ¨9©%ª'«=¬ ®°¯± «=²¬'³?®´°µ'®¶7·N¬µ± «=¬ ¨9©ª'«@¬ ®6¯± «@²¬M³?®´ºµ#®¶7·N¬?µ± «@¬ Zelfs indien

¨¸_¸7¹ ¨¼»7½?¾ ¨- ¸_¸7¹ ¨¼»7½?¾ -

20 00 2 000 20 01 2 001

p

T

df

2000

0,40

- 0,81

285

2000

0,42

- 0,85

288

2001

0,16

1,35

280

2001

0,18

1,42

282

we enkel de gem eenten

m et

het

m eest e

verschillende e

groeirit m e van de uit gaven per hoofd vergelij ken ( 10 en 90 percent iel of 25 e en 75 e percent iel) blij ven de verschillen onbetekenend. Tenslot t e bekeken we de verschillen in belast ingbeleid m et een j aar vert raging. 156


Deel 5

TABEL 70

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE VERANDERI NG VAN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELDE VERANDERI NGEN VAN DE UI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1999- 2002 ( MET VERTRAGI NG)

¨9©%ª'«=¬ ®°¯± «@²?¬'³?®´ºµ#®?¶7·N¬µ± «=¬ ¨9©ª'«@¬ ®°¯± «=²¬'³#®´ºµ#®¶7·N¬µ± «@¬ ¨9©%ª'«=¬ ®°¯± «@²?¬'³?®´ºµ#®?¶7·N¬µ± «=¬ ¨9©%ªM«@¬ ®°¯± «=²¬'³#®´°µ'®¶7·N¬µ± «@¬ ¨9©%ª'«=¬ ®°¯± «@²?¬'³?® n per capita ¨9©ª'«@¬ ®°¯± «=²¬'³#®´ºµ#®¶7·N¬µ± «@¬

1 999 199 9 2 000 20 0O 2 001 200 1

¨ ¸b¸7¹ ¨¼»<½#¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»7½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½#¾ -

2 000

p

T

df

0,50

0,66

292

20 00

0,73

0,35

282

2 001

0,04

2,02

282

2001

0,03

2,13

285

2 002

0,46

- 0,75

282

20 02

0,05

1,98

280

Uit de analyses blij kt dat indien de t ariefw ij ziging voor APB en OOV in het j aar t + 1 bekeken wordt, er in 2001 en 2002 w el duidelij k verschillende belast ingreact ies voorkom en in funct ie van de uitgavengroei per hoofd van de bevolking. Zo st eeg het APB- t arief in 2001 gem iddeld m et 4,6% in gem eent en die in 2000 een grot ere dan gem iddelde uit gavengroei kenden, versus 2,7% in de overige gem eent en. De opcent iem en nam en op hun beurt gem iddeld m et 114 toe in de gem eent en m et de in 2000 sneller groeiende uit gaven, t egenover 79 opcent iem en in de overige lokalit eit en. I n 2002 verschilt enkel de groei van het APB- t arief t ussen gem eent en m et een verschillende uit gavengroei; in gem eent en waar de uit gaven sneller dan het Vlaam s gem iddelde st egen in 2001, kende m en een st ij ging van de APB- t arieven m et 4,2% , versus 2,6% in de rest erende gem eent en. Gelij kaardige analyses voor de periode 1993- 1998 wij zen uit dat enkel voor het OOV- t arief van 1995 een dergelij k vert ragingseffect voorkom t. De opcent iem en bleken in 1995 st erker gest egen in gem eent en m et een m eer dan gem iddelde groei van de uit gaven ( + 8,8% ) dan in de overige gem eent en ( + 4,6% ) . We kunnen de discussie rond het verband t ussen het niveau van de uit gaven per capit a en het t arievenbeleid dus als volgt sam envat t en : verschillen in lokale uit gaven per hoofd van de bevolking vert alen zich niet m et een in verschillen in lokale t arieven of verschillen in t ariefreact ies. Wel t reden er vert ragingseffect en op : de groei van de uit gaven per capit a in 2000 verklaart verschillen in tariefreact ies in 2001 en dit zowel voor het


157


OOV- t arief voor het APB- t arief. Ook in 2002 is dit het geval voor het APBt arief.

4. Analyse in funct ie van een aant al specifieke behoeft e- indicat oren De lokale uitgaven blij ken in de m eest e st udies sam en t e hangen m et de leeftij dsst ruct uur enerzij ds, en m et

de indicat oren van de arm oede

anderzij ds. I n de lit erat uur ( Heyndels & Vuchelen, 1998 ; Est eller- Moré & Solé- Ollé, 2002; Shadbegian, 1999; Andersson, Aronsson & Wikst röm , 2001; Bast iaens, De Borger & Vannest e, 2001) worden in schat t ingen van lokale t arieven doorgaans volgende drie variabelen opgenom en :

het

percent age w erklozen, het percentage van de bevolking ouder dan 65 j aar en het aandeel van de bevolking j onger dan 20 j aar. Aangezien gem eent en via hun OCMW en hun sociale dienst inst aan voor een

groot

pakket

rust huisfaciliteit en)

diensten

aan

kan een groot

bej aarden

( t huishulp,

sevice- flats,

aandeel van oudere inw oners de

uit gaven verhogen en result eren, desgevallend, in hogere lokale t arieven. Het effect van de aanwezigheid van een grot e j ongere bevolkingsgroep ( de m in- 20- j arigen) is op het eerst e gezicht m eer diffuus. Jongeren kunnen enerzij ds via hun onderwij sconsum ptie of het gebruik van specifieke ( cult uur- / sport - ) dienst en druk leggen op het lokale budget. Voor wat het verband tussen het percent age m in- 20- j arigen en de uitgaven bet reft, hangt veel af van het belang van de m in- 12- j arigen in de gem eent e. Het zij n im m ers deze kleuters en lagere schoolleerlingen die pot entieel gebruik m aken van de onderwij sfacilit eit en van de gem eent en. Gem eenten bieden veel m inder frequent secundair onderw ij s, hoger onderwij s of onderwij s gericht op volw assenen aan. Hoe grot er het aandeel van st udent en en schoolgaande j ongeren die deel uit m aken van het secundair onderw ij s, hoe lager dus de verw acht e druk op het lokale budget. Bovendien verplaat sen veel

j ongeren

zich

naar

andere

gem eent en

om

in

het

vrij e

of

gem eenschapsnet deze onderwij sdienst en t e genieten, wat dit effect nog verst erkt . Jongeren kunnen verder een im pact hebben op de budget taire t oest and

in

de

m at e

dat

ze

gebruik

m aken

van

sport -

en

cult uurinfrast ruct uur. Het is echt er niet duidelij k hoeveel van dergelij ke dienst en in de eigen gem eent e genot en w orden. Hoewel de indicator dus 158


Deel 5

zeer frequent gebruikt wordt , is de sam enhang m et de uitgaven per hoofd of de lokale belast ingt arieven dus m oeilij k op voorhand in t e schat t en. Tenslot t e bet rekken we nog drie andere indicat oren in de discussie. Gezien het

feit

dat

werkloosheid en arm oede gecorreleerd zij n, vorm t

het

percent age werklozen in de gem eenten als dusdanig een indicat or van de nood aan sociale bij stand en dus ook in zekere m at e van de vraag naar OCMW- dienst en. De nood aan lokale bij st and kan ook afgeleid w orden van de OCMW- tekort en. We nem en gegevens m ee in de analyse rond deze t ekort en voor de periode 1998- 2000. Tenslot t e onderzoeken we of verschillen in tarieven en t ariefwij zigingen verband

houden

m et

de

aanwezigheid

van

een

OCMW- ziekenhuis.

Gem eent en m oet en im m ers inst aan voor de t ekort en van dergelij ke ziekenhuizen op hun grondgebied. Of deze uitgaven zich vert alen in hogere t arieven of st erkere t ariefst ij gingen wordt in de laat st e paragraaf bekeken.

4.1

De leeft ij dsst ruct uur van de bevolking GRAFI EK 35

EVOLUTI E VAN HET GEMI DDELD AANDEEL VAN 65+ EN –20 I N DE BEVOLKI NG; PERI ODE 1992-2002

0,2600 0,2400 0,2200 0,2000 0,1800 0,1600 0,1400 0,1200 0,1000 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Aandeel 65- plusser s in de t ot ale bevolking Aandeel m in- 20- j aren in t ot ale bev olk ing

Uit bovenst aande Grafiek 35 blij kt dat het gem iddelde aandeel van de j ongeren van ongeveer een kwart van de bevolking over de j aren ’90 gedaald is t ot 23,1% in 2002. Om gekeerd st ij gt het percentage ouderen voort durend over dezelfde periode; het aandeel van de groep 65+ is geëvolueerd van 14,0% naar 16,7% in 2002.


159


I n w elke m at e correleert de leeftij dsst ruct uur m et het uit gavenniveau van een gem eent e? Onderst aande correlat iem at rix geeft daarop een ant woord. TABEL 71

CORRELATI ETABEL VAN DE LEEFTI JDSSTRUCTUUR EN DE TOTALE UI TGAVEN PER HOOFD ; PERI ODE 2000- 2002 %-20 in 2000

%-20 in 2000

% -20 in 2001

% 65+ in 2001

%65+ in 2000

Rs

%65+ in 2000

1,000

,991

- ,546

- ,537

,

,000

,000

,000

N

292

292

292

292

Rs

,991

1,000

- ,528

- ,516

p

,000

,

,000

,000

N

292

292

292

292

- ,546

- ,528

1,000

,996

p

,000

,000

,

,000

N

292

292

292

292

- ,537

- ,516

,996

1,000

,000

,000

,000

,

292

292

,083

,078

,159

,183

À ÁMÁNÅ À Æ'Å#Á ÈNÉ Æ

À ÁMÁMÁ À Æ'Å É ÈNÉ Æ

Rs

Rs N Rs p N

Tot. uitgaven/cap. 2001

% 65+ in 2001

p

p Tot. uitgaven/cap. 2000

% -20 in 2001

Rs p N

¿ À ÁNÂ#Á À ÆMÆMÇ ÈNÉ#È ¿ À ÁNÂ É À ÆMÆ È ÈNÉ Æ

292

¿ À ÁÄÃ'Å À ÆMÆ'Å ÈNÉ#È ¿ À ÁNÂ#Á À ÆMÆIÊ ÈNÉ Æ

292

292

292

Zoals verwacht hangen de uitgaven per hoofd van de bevolking in 2001 op posit ieve wij ze sam en m et het aandeel van de oudere bevolking. De correlat iecoëfficiënt en zij n echt er van een lage orde, wat de st erkte van het verband t och enigszins in vraag stelt . Eerder opvallend is de significant negat ieve correlat ie t ussen het aandeel van de m in- 20- j arigen en de uit gaven per capit a. Hoe grot er het aandeel van de groep j ongeren, hoe beperkter dus de uitgaven per hoofd van de bevolking. Ook in de studie van Bastiaens, De Borger & Vanneste ( 2001) die bet rekking heeft op Vlaam se gem eent en, heeft deze variabele in de uit gavenschat ting een negat ief t eken. Naast de verklaringen die reeds in de vorige paragraaf werden besproken, weerspiegelt deze negat ieve correlat iecoëfficiënt t ot op zekere hoogt e wellicht het feit dat de variabelen “% m in- 20- j arigen” en “% 65- plus” elkaars com plem ent vorm en. I n ieder geval kunnen w e uit deze correlat ies afleiden dat het aandeel van de m in20- j arigen in de bevolking niet m et een geschikt is als behoeft e- indicat or. I n plaat s van deze variabele zullen we in de analyses de druk op de uit gaven m et en die het gevolg is van de aanw ezigheid van schoolgaande 160


Deel 5

kinderen, aan de hand van de uit gaven voor onderwij s per capit a. Deze dat a zij n slecht s beschikbaar voor de j aren 1998- 2001. De gem iddelde gem eent elij ke

uit gaven

voor

de

functie

onderwij s

zij n

sinds

1998

onophoudelij k gest egen van 76,73 euro per hoofd t ot 82 euro in 2001. Ze correleren st erk m et de tot ale uit gaven per capit a ( Rp = 51 à 55% ) . Vert alen hogere uit gaven t engevolge de lokale onderwij sopdracht

of

t engevolge de behoeft en van een grotere groep oudere leden van de bevolking zich nu ook in hogere t arieven? TABEL 72

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE OOV- EN APB- TARI EVEN VOOR GEMEENTEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD AANDEEL 65- PLUS I N DE GEMEENTE; PERI ODE 19982002

Ë ÌÍ ÌÌÎ

T

df

% 65+ 1998 - OOV1998

p

5,87

306

% 65+ 1 998 - APB1998

0,33

306

% 65+ 1999 - OOV1999

Ë ÌÍ ÌÌÎ

0,98 6,74

306

% 65+ 1 999 - APB1999

0,17

306

% 65+ 2000 - OOV2000

Ë ÌÍ ÌÌÎ

1,38 7,20

306

% 65+ 2 000 - APB2000

0,16

Ë ÌÍ ÌÌÎ

1,39

306

4,64

306

0,83

% 65+ 2001 - OOV2001 % 65+ 2 001 - APB2001

Uit

Ë ÌÍ ÌÌÎ

0,22

306

% 65+ 2002 - OOV2002

4,64

306

% 65+ 2 002 - APB2002

0,37

0,89

306

de correlat iet oet sen en de T- toet sen ( Tabel 72) blij kt dat een grot ere

RXGHUH EHYRONLQJVJURHS sam engaat m et hogere OOV- t arieven en dit voor de ganse onderzochte periode( 1998- 2002) . I n 2002 lag de het OOVt arief in de gem eent en m et een grot er dan gem iddeld aandeel van de 65plus- groep op 1.343 opcent iem en, versus 1.175 in de overige gem eenten.

Hoewel de correlat ies t ussen de APB- t arieven en het percent age oudere inwoners wel significant posit ief zij n ( bv. voor 2000 : Rp = 16,6; p= 0,01; n= 282) , leggen.

blij ken

de T- t oet sen

geen

significant e

verschillen

bloot

te

67

Onderst aande Tabel 73 t oont verder aan dat de wij zigingen in de t arieven van de beide heffingen over de best udeerde periode geen verschillen

67

De correlat iet abellen zij n op eenvoudig verzoek verkrij gbaar bij de aut eurs.


161


vert onen tussen gem eent en m et een duidelij k verschillend aandeel van oudere inwoners. TABEL 73

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE OOV- EN APB- TARI EVEN VOOR GEMEENTEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD AANDEEL 65- PLUS I N DE GEMEENTE; PERI ODE 19982002

¨ ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ -

p

T

df

0,70

0,40

306

199 8

0,90

- 1,24

303

1999

0,08

- 1,76

306

199 9

0,82

- 0,23

303 306

% 65+ 1998 -

1998

% 65+ 1 99 8 % 65+ 1999 % 65+ 1 99 9 % 65+ 2000 % 65+ 2 00 0 % 65+ 2001 % 65+ 2 00 1 % 65+ 2002 % 65+ 2 00 2

2000

0,39

0,87

200 0

0,69

0,41

303

2001

0,01

- 2,40

306

200 1

0,10

- 1,65

303

2002

0,08

- 1,74

306

200 2

0,14

1,47

303

Enkel voor 2001 leggen de analyses significant e verschillen bloot : het OOV- t arief st eeg gem iddeld m et 12,6% in gem eent en m et een aandeel 65plussers dat onder het gem iddelde lag. I n de overige gem eent en bedroeg deze st ij ging 7,4% . Hoe grot er dus de oudere bevolkingsgroep, hoe voorzicht iger de tariefaanpassing. In

onderst aande

Tabel

74

werd

de

analyse

op

basis

van

de

onderw ij suit gaven per hoofd van de bevolking w eergegeven. TABEL 74

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE OOV- EN APB- TARI EVEN VOOR GEMEENTEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELDE ONDERWI JSUI TGAVEN PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2001

Onder wij suitgaven per capit a 19 98 - OOV1998

p

T

Df

0,02

- 2,42

300

Onderw ij suit gaven per capit a 1 998 - APB199 8

0,31

- 1,008

300


0,002

- 3,19

303 303


0,13

- 1,50


0,08

- 1,72

305


0,006

- 2,79

305

Onderw ij suit gaven per capit a 2 001 - OOV200 1

0,001

- 3,47

295

Onderw ij suitgaven per capit a 20 01 - APB2001

0,02

- 2,28

295

De onderwij suit gaven per capit a blij ken zow el m et het OOV- als m et het APB- t arief op negat ieve w ij ze t e correleren, al zij n vooral voor het APBt arief de gevonden verbanden m eest al niet st at ist isch significant . De

162


Deel 5

hierboven weergegeven result aten van de T- t oet sen die verschillen in t ariefbeleid opsporen t ussen gem eent en m et hogere dan gem iddelde onderw ij suit gaven en de overige gem eent en, bevest igen dit negat ieve verband.

De

OOV- tarieven

lagen

zonder

uit zondering

hoger

in

die

gem eent en w iens onderw ij suit gaven beperkt er waren. I n 2001 bedroeg het OOV- t arief gem iddeld 1.095 opcentiem en in gem eent en m et een m eer dan gem iddelde onderwij slast endruk, versus 1.222 opcent iem en in de overige gem eent en. Voor 2000 en 2001 vinden we gelij kaardige verschillen voor de APB- t arieven. TABEL 75

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN VERANDERI NGEN VAN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELDE PERI ODE 1998- 2001

¨ ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ -

ONDERWI JSUI TGAVEN

p

T

df

Onderw ij suit gaven per capit a 1 998 -

1998

0,14

- 1,47

300

Onderw ij suitgaven per capit a 1998

19 98

0,24

- 1,17

297

1999

0,40

0,84

303

19 99

0,85

- 0,19

300

Onderw ij suit gaven per capit a 1 999 Onderw ij suitgaven per capit a 1999 Onderw ij suit gaven per capit a 2 000 Onderw ij suitgaven per capit a 2000 Onderw ij suit gaven per capit a 2 001 Onderw ij suitgaven per capit a 2001

2000

0,80

- 0,24

305

20 00

0,06

- 1,93

302

2001

0,009

- 2,64

295

20 01

0,02

- 2,31

292

PER

HOOFD ;

I ndien we de tariefw ij zigingen als t oet svariabele hant eren, dan kom en w e t ot vergelij kbare bevindingen voor 2000 en 2001. De stij gingspercent ages van de APB zij n in 2000 en 2001 hoger in gem eent en m et beperkt ere onderw ij suit gaven per capit a ( + 4,48% versus + 2,16% ) . Hetzelfde geldt voor het OOV in 2001. I nzake de leeft ij dsst ruct uur en het belang van de onderwij suitgaven per capit a kunnen we dus besluiten dat deze variabelen w el degelij k van belang zij n voor de verklaring van de verschillen in t arieven. Vooral het OOV- t arief blij kt op posit ieve wij ze sam en t e hangen m et het aandeel 65plussers in de t ot ale bevolking van de gem eente en fluct ueert verder ook in funct ie van de onderwij suit gaven per hoofd van de bevolking. Beide behoeft e- indicat oren verklaren echter veel m inder van de verschillen in t ariefwij zigingen.


163


4.2 In

Het aandeel uit keringsgerecht igde w erklozen welke

m ate

uit keringsgerecht igde

kunnen

indicat oren

werklozen

zoals

tariefniveaus

het

of

percent age

t ariefwij zigingen

voorspellen? De correlat iem at rix m .b.t . de j aren 2000- 2002 geeft aan dat gem eent en m et een hoger percent age w erklozen, er hogere OOV- t arieven op na houden. Ook de t oet sen op het gem iddelde bevest igen dit; in gem eent en m et een grot er dan gem iddelde percent age w erklozen bedroeg het OOV- t arief in 2002 gem iddeld 1.334 opcent iem en versus 1.201 opcent iem en in de overige gem eenten. De APB- t arieven vertonen geen sam enhang. De T- t oet sen vertonen evenm in significant e verschillen. TABEL 76

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD AANDEEL WERKLOZEN; PERI ODE 2000- 2002

% Werklozen 20 00 - OOV2 000 % Wer klozen 200 0 - APB2000 % Werklozen 20 01 - OOV2 001 % Wer klozen 200 1 - APB2001

p

T

df

0,001

3.21

306

0,15

1.42

306

3.70

306

1.06

306

3.60

306

1.59

306

ËÌÍ ÌÌÎ 0,29

% Werklozen 2 002 - OOV20 02

ËÌÍ ÌÌÎ

% Wer klozen 200 2 - APB2002

0,11

I ndien we de t ariefw ij zigingen analyseren dan kom en w e tot vergelij kbare vast st ellingen. Met uit zondering van de wij ziging van het OOV- t arief in 2002, zij n de st ij gingen van de t arieven grot er in gem eenten m et een percent age werklozen dat hoger is dan het Vlaam se gem iddelde. I n 2002 st eeg het OOV- t arief gem iddeld m et 10,37% in gem eent en m et een grot ere

aanwezigheid

van

werklozen,

versus

9,47%

in

de

overige

gem eent en ( Tabel 77) . TABEL 77

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE WI JZI GI NGEN VAN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD AANDEEL WERKLOZEN; PERI ODE 2000- 2002

2000

% Wer klozen 200 0

20 00

% Werklozen 20 01 % Wer klozen 200 1 % Werklozen 20 02 % Wer klozen 200 2

164

¨ ¸b¸7¹ ¨¼»<½#¾ ¨ ¸b¸7¹ ¨¼»<½#¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½#¾ -

% Werklozen 20 00 -

2001 20 01 2002 20 02

P

T

df

0,001

0,67

306

0,16

0,44

303

0,41

306

1,61

303

- 1,09

306

1,31

303

Ë ÌÍ ÌÌÎ 0,29 Ë ÌÍ ÌÌÎ 0,11


Deel 5

4.3

Het OCMW- saldo

Gem eent en m et een groot aant al st eunt rekkers w orden geconfront eerd m et een grot ere druk op het OCMW- budget , wat zich kan vert alen in grot ere werkingssaldi per hoofd van de bevolking. Via de T- toetsen weergegeven in

onderst aande Tabel 78 en Tabel 79, gingen we na of

gem eent en die m et een hoger OCMW- t ekort geconfront eerd werden, ook fiscaal duurdere gem eent en zij n. We st ellen vast dat er inderdaad een sam enhang is t ussen het OOV- t arief en de door de gem eent en bij t e passen OCMW- werkingssaldi. Hoe grot er dit saldo, hoe hoger het OOVt arief in de gem eent e voor de j aren 1998, 1999 en 2000. I n 2000 bet aalden eigenaars in gem eent en m et een bovengem iddeld OCMWwerkingssaldo gem iddeld 1.119 opcentiem en; de eigenaars van andere gem eent en werden gem iddeld m et 1.032 opcent iem en geconfront eerd. I n t egenst elling t ot het OOV- t arief, blij kt het APB- tarief niet significant t e verschillen tussen groepen van gem eenten m et een grot er dan gem iddeld werkingssaldo. TABEL 78

In

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD OCMW- TEKORT PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2000 p

T

df

OCMW- t ekor t per capit a 19 98 - OOV1 998

0,008

2,69

306

OCMW- tekort per capit a 199 8 - APB1998

0,81

- 0,24

306


0,006

2,76

306


0,79

- 0,26

306


0,007

2,72

306


0,91

0,12

306

onderst aande Tabel 79

werden

de result at en

van

de T- toetsen

uit gevoerd op de t ariefwij zigingen opgenom en. Geen van de analyses voor de periode 1998- 2000 leverde significant e verschillen op.


165


TABEL 79

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE WI JZI GI NGEN VAN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD OCMW- TEKORT PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2000 p

T

df

19 98

0,17

1,37

306

OCMW- tekor t per capit a1 998

1998

0,43

- 0,79

303

OCMW- t ekort per capit a 19 99 OCMW- tekor t per capit a1 999 OCMW- t ekort per capit a 20 00 OCMW- tekor t per capit a2 000

4.4

¨¸b¸7¹ ¨9»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨9»<½?¾ ¨¸b¸7¹ ¨9»<½?¾ -

OCMW- t ekort per capit a 19 98 -

19 99

0,47

0,73

306

1999

0,58

- 0,55

303

20 00

0,18

1,35

306

2000

0,23

- 1,25

303

De t ekort en van het OCMW- ziekenhuis

Naast de OCMW- t ekorten kan het gem eent elij k budget ook onder druk kom en te st aan doordat gem eent en de t ekort en van OCMW- ziekenhuizen m oet en bij passen. Het aant al gem eent en dat in deze sit uatie verkeert is in onderst aande Tabel 80 weergegeven. Tussen 1998 en 2000 nam het aant al gem eent en dat geconfronteerd werd m et een werkingssaldo van hun OCMW- ziekenhuis af van 19 tot 11 gem eent en. TABEL 80

OVERZI CHT VAN DE GEMEENTEN MET EEN DEFI CI TAI R SALDO M. B. T. HET OCMW- ZI EKENHUI S; PERI ODE 1998- 2000 1998

1999

2000

1

Aalst

Ant w erpen

Ant w erpen

2

Ant w erpen

Bree

Bree

3

Bree

Herent als

Hecht el- Eksel

4

Genk

Herst appe

Herent als

5

Gooik

Kapellen

Kapelle- op- den- bos

6

Ham m e

Maaseik

Lok eren

7

Hasselt

Maasm echelen

Maaseik

8

Kapellen

Mechelen

Maasm echelen

9

Lint er

Mort sel

Mechelen

10

Lochrist i

Oost ende

Mort sel

11

Maaseik

Oud- Hev erlee

Roeselare

12

Mechelen

Roeselare

13

Mort sel

Sint - Am ands

14

Oud- Hev erlee

Tienen

15

Put t e

Wezem beek- Oppem

16

Roeselare

17

Sint - Am ands

18

Tienen

19

Wet t eren

Tot aal

19

15

11

Blij ken deze bij t e passen saldi nu t e result eren in hogere t arieven in gem eent en of in st erkere t ariefstij gingen? I nzake de t arieven geven de Tt est en in Tabel 81 daarover uit sluit sel : enkel voor het APB- tarief in 2000 st ellen we verschillen vast t ussen gem eenten m et een OCMW- ziekenhuis 166


Deel 5

en de overige gem eent en. I n de gem eent en waar het best uur het saldo m oet bij passen ligt het APB- t arief gem iddeld op 7,23% versus 6,56% in de rest van de populat ie. TABEL 81

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD ZI EKENHUI STEKORT PER CAPI TA; SPLI T OP “0”; PERI ODE 1998- 2000 p

T

df

Ziekenhuist ekor t per capita 1 998 - OOV1 998

0,55

0,59

305

Ziekenhuist ekort per capit a 199 8 - APB19 98

0,09

1,70

305


0,14

1,48

305


0,61

- 0,51

305


0,26

1,12

305


0,06

1,86

305

I ndien w e de t ariefwij zigingen bekij ken voor de OOV en de APB dan st ellen we vast dat het verband m et de tekorten doorgaans posit ief is m aar, st at ist isch gezien is geen van de geanalyseerde verschillen significant ( Tabel 82) . TABEL 82

RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. HET VERSCHI L TUSSEN DE WI JZI GI NGEN VAN DE OOV- EN APB- TARI EVEN. GROUPI NG VARI ABELE = GEMI DDELD ZI EKENHUI STEKORT PER CAPI TA; SPLI T OP “0”; PERI ODE 1998- 2000

Ziekenhuist ekort per capit a 199 8 Ziekenhuist ekor t per capita 19 98 Ziekenhuist ekort per capit a 199 9 Ziekenhuist ekor t per capita 19 99 Ziekenhuist ekort per capit a 200 0 Ziekenhuist ekor t per capita 20 00


¨ ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨ ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ ¨- ¸b¸7¹ ¨¼»<½?¾ -

p

T

df

1998

0,72

- 0,36

305

1 998

0,49

0,70

302

1999

0,88

0,15

305

1 999

0,91

) 0,12

302

2000

0,31

- 1,03

305

2 000

0,68

- 0,42

302

167


We kunnen dus besluiten dat van t wee van de drie in deze paragraaf besproken

behoeft e- indicatoren

werklozen, door de gem eent e bij

( percent age

uit keringsgerecht igde

te passen OCMW- t ekort , door de

gem eent e bij t e passen saldo op de rekening van het OCMW- ziekenhuis) relevante verschillen in t arieven en t ariefaanpassingen aangeven. Opnieuw st ellen we vast dat het vooral het OOV- tarief is dat significant verschillend is in gem eenten

m et

een

verschillend percent age w erklozen en in

gem eent en m et verschillende saldi van het OCMW. Het APB- t arief blij kt enkel voor 1 j aar van de analyse gevoelig voor OCMW- ziekenhuissaldo, m aar hangt in het algem een weinig sam en m et de ont wikkeling van de in deze paragraaf behandelde behoefte- indicatoren.

5. Conclusie I n voorliggend deel t oet sten we of er verschillen zij n in de t arieven en t ariefaanpassingen van de OOV en APB die verband houden m et de verschillende lokale behoeft eniveaus. De t ot ale uit gaven per capit a vorm en een heel algem ene indicat or van de lokale noden. Algem een kan gest eld worden dat de uit gaven over de beschouwde periode een stij gende t rend kent . Tot 1995 st eeg de nom inale aangroei t ot 7,3% om terug t e vallen t ot 1,4% in 1997. I n de j aren nadien liep de st ij ging op t ot 6,8% in 2001. Opvallend was dat de st ij gende trend niet geldt voor Lim burg. Door de overnam e van de elekt ricit eit svoorziening door I nt erelekt ra kenden niet alleen de ont vangst en, m aar ook de uit gaven m idden de j aren ’90 een dalende t rend voor de Lim burgse gem eent en. Het uit gavenniveau van deze provincie heeft zich dan ook herst eld van st erk boven t ot gelij klopend m et het Vlaam se gem iddelde. De

om vang

en

de

bevolkingsdicht heid

correleren

posit ief

m et

het

uit gavenniveau. Grot e en/ of dicht bevolkte gem eenten hebben gem iddeld een hoger uit gavenniveau dan kleine en/ of dunbevolkt e gem eent en. De aant rekkingskracht

van

verstedelij kt e

en

grot e

gem eent en

op

de

om liggende landelij ke en kleine gem eenten is hier verklarende fact or voor het hoger uit gavenniveau.

168


Deel 5

Het OBV correleert eveneens posit ief m et het uit gavenniveau. Gem eenten m et een hogere fiscale draagkracht geven m eer uit dan gem eent en m et een

lagere

draagkracht ,

wat

m ogelij k

aanduidt

dat

gem eent en

de

draagkracht opt im aal uit put t en om bij kom ende lokale dienst verlening t e voorzien. Een bundeling van gem eenten volgens de Dessoy- t ypologie bevest igt bovenst aande bevindingen. De clust ers die gekenm erkt worden door een hoog inwonersaant al of een hoge bevolkingsdicht heid m et een resident ieel karakt er kennen de hoogst e uit gaven. Clusters die gem eent en uit kleine landelij ke gem eent en sam enbrengen, vertonen een laag uit gavenniveau. Hangen verschillen in uit gavenniveaus ook sam en m et de t arieven of m et de t ariefaanpassingen? De analyse leert ons dat dit niet m et een het geval is. Wel t reden er vert ragingseffect en op : de groei van de uitgaven per capit a in 2000 verklaart verschillen in t ariefreact ies in 2001 en dit zowel voor de OOV als voor de APB. Ook in 2002 is dit het geval voor de APB. Naast de t ot ale uit gaven werden een aantal klassieke behoefte- indicatoren gecorreleerd m et de tarieven en de t ariefwij zigingen. I n eerst e inst antie werd de leeftij dsopbouw van de bevolking besproken. Traditioneel vindt m en in schatt ingen van de uit gaven of de lokale t arieven het procentueel aandeel van de 65- plussers en van de m in- 20- j arigen t erug. Via de lokale ouderenzorg kan een groot cohort van oudere inwoners zich vert alen in een druk op het budget en in een nood om de t arieven t e verhogen.

I n prakt ij k blij kt dit verband ook aanwezig in de Vlaam se

gem eent en. Vooral de OOV blij kt op posit ieve w ij ze sam en te hangen m et het aandeel 65- plussers in de bevolking van de gem eente. Deze indicat or houdt evenwel w einig verband m et de t ariefwij zigingen van de beide heffingen. In

em pirische

st udies

blij kt

het

percent age

m in- 20- j arigen

in

de

gem eent en doorgaans sam en t e gaan m et lagere uitgavenniveaus en m et lagere t arieven. Ook in onze analyse blij kt dit het geval t e zij n : de OOVt arieven liggen gem iddeld gezien lager in die gem eent en die een groep j ongeren t ellen die om vangrij ker is dan het Vlaam se gem iddelde. De


169


negat ieve correlat ie m et de tarieven blij ft behouden indien we de variabele “m in- 20- j arigen” vervangen door de onderwij suit gaven per capit a. Tenslot t e bekeken w e nog drie andere behoeft e- indicat oren : het aandeel uit keringsgerecht igde werklozen, het door de gem eent e bij t e passen OCMW- t ekort en het door de gem eent e bij t e passen saldo op de rekening van het OCMW- ziekenhuis. Opnieuw st ellen w e vast dat het vooral het OOV- t arief is dat

significant

verschillend is in gem eent en m et

een

verschillend percent age werklozen en in gem eent en m et verschillende saldi van het OCMW. Het APB- t arief blij kt enkel voor 1 j aar van de analyse gevoelig voor OCMW- ziekenhuissaldo, m aar hangt in het algem een weinig sam en m et de ont wikkeling van de in deze paragraaf behandelde behoefteindicat oren.

170


Deel 6

Deel 6 : De im pact van de her vorm ing Reynders op de APB- en OOVt arieven 1. I nleiding I n dit deel behandelen we de derde probleem st elling : welke fact oren zij n bepalend geweest voor de wij ziging van de OOV- en APB- t arieven? De variabelen waarm ee we de analyse hier verrij ken sit ueren zich op het int erbestuurlij ke vlak. I n deze bij drage zoeken we verklaringen die t e plaat sen zij n in de m ult i- level governm ent cont ext waarvan gem eenten deel uit m aken. Zowel de federale overheid als de Vlaam se wet gever kunnen door t e sleut elen aan gedeelde belast ingsbases of het wij zigingen van de condit ies die de andere lokale ontvangst en bepalen, een im pact uit oefenen op het fiscale beleid van gem eent en. Concreet denken we hier aan de hervorm ing Reynders waardoor de grondslag van de aanvullende personenbelast ing in de periode 2002- 2006 zal krim pen. Vraag die zich st elt is hoe groot de wij ziging van de grondslag zal zij n in diverse t ypes van gem eenten en hoe gem eenten daarop geant icipeerd of gereageerd hebben. De gem eent en kunnen aan deze gewij zigde condit ies zelf weinig veranderen, wat bet ekent dat het hier voor het lokale beleid anderm aal om een exogene invloed gaat . Voorliggend deel is als volgt opgebouwd. I n de volgende paragraaf sit ueren we de problem at iek in de ruim ere cont ext van belast ingheffing in m ultilevel

set t ings.

Specifiek

bespreken

we

de

gevaren

die

voor

beide

overheden ( hogere en lagere) verbonden zij n aan t ax sharing syst em en. I n dit kader is het bij zonder interessant om de ervaringen in Zweden en Denem arken t e bekij ken. I n paragraaf 3 staan we stil bij de kracht lij nen van de hervorm ing Reynders. Vervolgens geven we een overzicht van de kanalen waarlangs deze hervorm ing de inkom st en van de gem eenten kan affect eren. I n paragraaf 5 sit ueren we de belangrij kst e obst akels die zich voordoen bij het inschat t en van de effect en op de lokale fiscalit eit. Paragraaf 6 geeft een overzicht van de in publicat ies beschikbare cij fers m .b.t. het effect van de hervorm ing op lokaal niveau.


171


Vanaf paragraaf 7 proberen we de effecten zelf in t e schat t en. Eerst gaan we na of er aanw ij zingen voorhanden zij n van het feit dat gem eenten geant icipeerd hebben op de hervorm ing Reynders door de gem eenten. I n paragraaf 8 gaan w e aan de slag m et de sinds m aart 2004 in ons bezit zij nde APB- recht en van gem eenten. We st ellen eerst schem atisch voor hoe de grondslag berekend en geaffecteerd kan worden door de hervorm ing. Tenslot t e herhalen we deze w erkwij ze voor 304 Vlaam se gem eent en.

2. Lokale belast ingsyst em en, vert icale ext ernalit eit en & de hervorm ing Reynders 2.1

Bovenlokale hervorm ingen en de lokale fiscalit eit

Sinds 2001 st ellen we in vele gem eenten ongewoon st erke st ij gingen van de lokale belast ingt arieven vast . I n perscom m uniqués van gem eenten, publicaties van de NBB of van het VEV worden m aat regelen van hogere overheden als m ogelij ke aanleiding voor deze ingrij pende t ariefstij gingen aangewezen. I n een dossier van het VVSG ( 2002) rond de financiële uit dagingen voor de gem eent en en OCMW’s wordt onderm eer verwezen naar de reeds in werking get reden w ij ziging in de verdeling van het Gem eent efonds, I nvest eringsfonds, Sociaal I m pulsfonds en St edenfonds; naar de gevolgen van de vert raagde inkohiering en doorst orting van de onroerende voorheffing of naar de gevolgen van de bedrij fsvriendelij ke m aat regelen m et bet rekking t ot de OOV op m at erieel en out illering. Het gaat hier t elkens om m at eries die onder de bevoegdheid van de Vlaam se regering vallen. Daarnaast wij zen gem eent en ook de federale overheid als schuldige aan. Zo wordt de door het Minist erie van Binnenlandse Zaken uit gewerkt e polit iehervorm ing als een voor gem eenten m oeilij k t e dragen ext ra kost gekwalificeerd, die t ariefst ij gingen onont beerlij k heeft gem aakt . Een ander init iat ief waarvoor de federale overheid tevens verant w oordelij k is, bet reft de hervorm ing van de personenbelast ing. Hierdoor zal in de periode 2003 t ot 2006 ont egensprekelij k een gedeelt e van de belast inggrondslag voor de APB verdw ij nen. Verwij zen we in dit zelfde verband verder nog naar de verhoging van het leefloon, de opvang van kandidaat - vlucht elingen of de problem at iek van de ziekenhuist ekort en. Tenslot t e zij n er ook gem engd 172


Deel 6

federaal- Vlaam se m at eries, zoals de liberalisering van de energiesect or, de hervorm ing van het GESCO- en DAC- st elsel of de verhoging van de wedden en present at iegelden van de m andat arissen. Of het nu de Vlaam se, de federale of de beide overheden zij n die via deze m aat regelen de ont vangst en-

of uit gavenzij de van de gem eent elij ke

begrot ingen beïnvloeden, vast st aat dat het in al deze gevallen om bovenbest uurlij ke

invloeden

gaat .

De

fiscale

interact ies

t ussen

de

verschillende niveaus in een m ultilevel governm ent best el vorm en het onderw erp

van

de

Dergelij ke

fiscale

lit eratuur

rond

fiscale

oversij pelingseffect en

overheidsniveaus

hangen

sam en

m et

vert icale tussen de

ext ernalit eit en.

t wee

verdeling

of van

m eer de

belast ingbevoegdheden over de verschillende overheden en m et de m at e waarin hogere overheden heffingen van lagere overheden als aft rekken in hun belast ingst elsel opnem en.

2.2

I nzicht en in vert icale fiscale ext ernalit eit en

Hoewel de fiscal federalism lit erat uur reeds lange t ij d oog had voor int erbestuurlij ke lit erat uuroverzicht buit en

effect en 68

van

dot at iesystem en,

blij kt

uit

het

dat andere en voornam elij k fiscale ext ernalit eit en lang

beschouw ing

gelat en

werden.

Het

creëren

van

een

belast ingssysteem dat globaal herverdelend, efficiënt en st abiel is, blij kt im m ers op zich al een bij zonder ingew ikkelde kw est ie in fiscaal federale of m ult i- level st at en. Het kiezen van de grondslag waarop lokale overheden belast ingen kunnen vest igen is zeker geen vrij blij vende oefening. Oat es ( 1999) st elt dat in een ideale wereld lagere overheden belastingen m oeten m ij den die gevest igd zij n op m obiele grondslagen, om zo de “race t o the bot tom ” t e voorkom en, die kan ontst aan als gevolg van ongebreidelde belast ingconcurrent ie. Verder m oet en gem eent en zich bet er niet inlaten m et herverdelende belast ingen of heffingen op grondslagen die erg scheef verdeeld zij n over het grondgebied. Evenm in is het verst andig om lagere overheden t e financieren via heffingen op st erk cyclische grondslagen. Als we deze crit eria t oepassen dan vallen winst belast ingen en herverdelende inkom st enbelast ingen m et een weg. Om wille van het risico van crossborder- shopping, noncom pliance en hoog oplopende inningskost en, zij n consum pt iebelast ingen evenm in aangeraden. Dit alles bet ekent dat lagere 68

Voor het lit erat uuroverzicht verw ij zen we naar Deel 2 vanaf p. 43.


173


overheden

zich

idealit er

m oeten

financieren

via

onroerend

goed

belast ingen. De grondslag van dergelij ke heffingen is im m ers allesbehalve m obiel. Voorbeelden van lokaal opt im ale belast ingsst elsels vinden w e onderm eer in Aust ralië, Mexico en de V.S.A., waar onroerend goed belast ingen m eer dan 85% van de lokale fiscale inkom st en genereren. Toch st ellen we vast dat lokale overheden in andere fiscaal federale st at en ( bij voorbeeld Oost enrij k, Duit sland of Zwit serland) veel m inder afhankelij k zij n van vast goedbelastingen. Misschien is dit t e wij t en aan het feit dat acht er het m axim aliseren van de lokale ontvangst en uit onroerend goed belast ingen ook gevaren schuilgaan. Het onroerende verm ogen is zelden evenredig verdeeld over de bevolking, w at , ingeval van het hant eren van een uniform t arief, de ongelij kheid in de hand kan w erken. Een OESOst udie t oont verder aan dat onroerend goed belastingen relat ief weinig inkom st en genereren : gem iddeld brachten ze in 2000 2% van het BBP op in de OESO- landen. 69 Joum ar & Kongsrud ( 2003) st ellen in hun vergelij kende st udie over de fiscale relat ies tussen overheidsniveaus in de OESO, dat de m eeste lokale overheden hun inkom st en uit onroerend goed belastingen aanvullen via heffingen op m et de cent rale overheid gedeelde belast inggrondslagen. Dit geldt vooral voor federale cont ext en waarin lagere overheden een groot aant al t aken vervullen en een grot e aut onom ie geniet en op het vlak van de uit gaven.

Dergelij ke

t ax- sharing

afspraken

kunnen

diverse

vorm en

aannem en:

Lagere overheden hant eren dezelfde grondslag als de hogere overheid m aar kunnen w el zelf hun t arief bepalen; deze vorm van t ax sharing wordt in de literat uur “piggyback tax sharing” genoem d. Dergelij ke fiscale afspraken t ussen overheden vinden we terug in de VSA en in de m eest e noordelij k gelegen OESOlidst at en;

I n onderm eer Finland en Spanj e geniet en de lagere overheden geen

t ariefaut onom ie,

m aar

krij gen

ze

een

vast gest eld

percent age van de belast inginkom st en die uit hun territ orium voort kom en;

69

174

JOUMAR & KONGSRUD , 2003, 27.


Deel 6

Gem eenten krij gen een procentueel aandeel van de t ot ale landelij ke belast inginkom st en;

er

w ordt

dus geen

rekening

gehouden m et de fiscale draagkracht in de gem eente. Dergelij ke gedeelde belast ingen leunen st erk aan bij dot aties; gem eenten hebben im m ers geen invloed op de om vang van de m iddelen die hen t oekom en. De t oepassing van dergelij ke t ax sharing arrangem ents ligt nu m ede aan de basis van het ontst aan van vert icale fiscale ext ernaliteit en. Het gebruik van gedeelde belast inggrondslagen int roduceert nieuwe uit dagingen voor de opbouw van een efficiënt , recht vaardig en doorzicht ig belastingsyst eem . I m m ers, indien verschillende beleidsniveaus fiscale bevoegdheden hebben en deze bovendien nog bet rekking hebben op dezelfde grondslag dan zij n beslissingen van één beleidsniveau niet zonder gevolgen voor de fiscale inkom st en van een ander niveau. We sit ueren hieronder kort de gevolgen voor de beide overheidsniveaus.

2.3

Tax sharing- effect en voor de hogere overheden

I n prakt ij k blij kt dat lokale besturen zelden de grondslag van de gedeelde belast ing kunnen wij zigen, m aar som s w el t ariefbevoegdheid hebben. I ndien lokale overheden die bevoegdheid uit oefenen, zonder rekening t e houden m et het t ot ale belast ingplaat j e voor de burger dan kan in dergelij ke contexten de hogere overheid het slacht offer w orden van de in de public finance- lit erat uur besproken subst itutie- effect en. Hogere lokale t arieven kunnen resulteren in een verm inderde arbeidsbereidheid en dus in een reduct ie in het arbeidsaanbod. Dit leidt op zij n beurt t ot dalende inkom st en uit de sociale zekerheid en t ot een daling van de fiscale inkom st en van deze hogere overheden. Langs de uitgavenzij de is het plausibel t e veronderst ellen dat de grot ere inact ivit eit van de bevolking zich vert aalt in een st ij ging van de vervangingsinkom st en, wat het uit gavenpeil van de hogere overheden beïnvloedt . I n federale system en m oet

de

overheid

in

oversij pelingseffect en

het

bij zonder

w anneer

de

beducht

zij n

gedeelde

voor

dergelij ke

grondslag

de

inkom st enbelast ing bet reft. Hoe reëel dergelij ke gevaren van m ult i- level fiscal syst em s zij n, kan geïllust reerd worden aan de hand van de ont wikkelingen in Zweden en C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

175


Denem arken. I n beide landen zagen lokale besturen zich niet gehinderd door “t ariff ceilings” m et bet rekking t ot de individuele lokale belastingen. I n Zweden werd in 1996 de lokale st ij ging van de fiscale druk onhoudbaar. De cent rale overheid nam t oen zij n t oevlucht tot de inst elling van een penaliserende aanvullende belasting, die aangerekend werd op de lokale belast ing. Hierm ee t racht t e ze de negat ieve effecten op haar inkom sten t engevolge de st ij ging van de lokale t arieven APB & OOV t e com penseren. De m aat regel w erd in 1998 alw eer afgeschaft , m aar illust reert t och dat ongebreidelde lokale fiscale aut onom ie cent rale overheden in de problem en kan brengen. De feit en wij zen uit

dat

in Zweden uit gavenplafonds

noodzakelij k waren om de st ij ging van de lokale overheidsuit gaven op een aanvaardbaar niveau t e kunnen houden. 70 I n Denem arken probeert de centrale overheid nog st eeds de fiscale druk onder cont role t e krij gen via een bevriezing van de provinciale t arieven. De uit gaven van de Deense lokale best uren als percent age van het BBP zij n de hoogst e in OESO- verband. De belast ingaut onom ie van lagere best uren is t evens indrukw ekkend; enkel Zw eden scoort bet er op de door de OESO gehant eerde m aat st af van “t axing power” . 71 Tussen de lokale best uren en de

hogere

overheden

w erden

sinds 1984

op

geregelde

t ij dst ippen

afspraken gem aakt over de budget t aire ont wikkeling en de beoogde geaggregeerde belast ingvoet . Dit belet t e de gem eenten niet om t ij dens elf van de acht t ien j aren de belast ingt arieven st erker dan afgesproken t e verhogen.

Hierdoor

steeg

het

gem iddelde

tarief

van

de

lokale

inkom st enbelast ing m et 5% , t erwij l slecht s 1,25% voorzien was in de belast ingovereenkom st en m et de hogere overheid. 72 I n 1998 werd een vierj arige belast ingafspraak gem aakt t ussen de hogere en de lokale overheden, die nu eerder gericht was op het in de hand houden van de lokale uit gaven. Opnieuw bleken de lokale best uren niet m et een com pliant, wat de Deense regering ert oe heeft aangezet om vanaf 2002 de lokale heffingen t e bevriezen. Tegelij kertij d w erd afgesproken dat provincies die de overeenkom st niet zouden nakom en gest raft zouden worden door de onvoorwaardelij ke dotat ies voor de kom ende t wee j aren t e verm inderen m et 50% van de ext ra belastinginkom st en die ze gegenereerd hadden m et 70

ROOSEVAERE, 2002, 11. Deze indicat or is het product v an de lokale belast ingen als procent v an het BBP en de m aat st af van gem eent elij ke belast ingaut onom ie ( OESO, 1999) . Zw eden haalt een score van 15,4 ver sus Denem ark en 14,7 en België 7,2. Hoe hoger de score, hoe grot er de belast ingsbev oegdheid en fiscale im pact . 72 D AUGAARD , 2002, 24. 71

176


Deel 6

de belast ingverhoging. Provincies die t ot een belast ingverlaging overgingen ont vingen een verhoging van de cent rale dot at ie t er w aarde van 50% van de gederfde belast inginkom st en. Een overt reding door één provincie t rof niet enkel die provincie zelf m aar ook alle overige provincies. Via dergelij ke collect ieve sanctionering hoopte de regering dat de sociale druk door de provincies op elkaar uit geoefend, voldoende zou zij n om st ij gingen van de t arieven t egen t e gaan. Dat het m echanism e niet helem aal werkt e blij kt uit het feit dat inm iddels t och reeds één provincie de t arieven heeft laten st ij gen ( Joum ar & Kongsrud, 2003) .

2.4

Tax sharing- effect en voor lagere overheden

Bovenst aande ont sporingen t roffen vooral de hogere overheid. Anderzij ds m aakt een t ax sharing syst eem ook de lokale overheden kw et sbaar. Lokale best uren zij n zelden gem acht igd om de grondslag van de gedeelde belast ing t e bepalen. I ndien de hogere overheid de definit ie van de belast bare m assa wij zigt dan kan dit de lokale ontvangst en st erk doen verschuiven. Verder kan dit ook de lokale spreiding van de fiscale lasten affect eren. I n de int ernat ionale lit erat uur worden niet veel voorbeelden van dergelij ke

lokale

beschreven.

73

react ies

op

wij zigingen

in

de

gedeelde

grondslag

Wel is er een groeiende lit erat uur die aant oont dat de

t arieven van lokale en hogere best uren gevest igd op dezelfde grondslag een duidelij ke sam enhang vert onen. Voor een overzicht verw ij zen we naar Deel 2 vanaf p. 43. Veel dichter bij huis kunnen we verwij zen naar de gevolgen van de diverse hervorm ingen van de personenbelast ing, die de grondslag vorm t van de APB. I n de periode 1985- 1987 zorgde de wet

Groot j ans voor een

verlicht ing van de fiscale lasten. Ze leidde onderm eer t ot een daling van het m arginaal t arief, t ot de invoering van de decum ul voor de lage inkom ens, t ot de indexering van een aant al fiscale param et ers en t ot een verm indering van de m arginale belast ingvoeten. De hervorm ing van 7/ 12/ 1988 had in t egenst elling t ot de wet Groot j ans duidelij k m et een 73

GOODSPEED & SALI NS ( 1996) en GOODSPEED ( 1997) best udeerden de hervorm ing van inkom st enbelast ingen in New Jersey . Meer specifiek werd nagegaan in welke zin de door de st aat geïnit ieerde wij ziging in het st elsel v an de ink om st enbelast ing geresult eerd heeft in een wij ziging v an de t arieven van de schooldist rict en. Uit de econom et rische schat t ing blij kt dat de lagere ov erheden per dollar verlaging van de belast ingen 78 cent hebben doorgegeven aan de bevolking.


177


effect . Deze operat ie leidde in aanslagj aar 1990 t ot de veralgem ening van de

decum ulregeling

voor

gehuwden

en

de

invoering

van

het

huwelij ksquot iënt . Ook result eerde deze hervorm ing onderm eer in de reduct ie

van

het

aant al

belast ingschalen,

een

verhoging

van

de

belast ingvrij e som m en en van de belastingverm indering t en gevolge het aant al kinderen t en last e. Door beide ingrij pende hervorm ingen verlaagde de globale fiscale druk voor de burger m aar versm alde t egelij kert ij d de grondslag van de aanvullende personenbelasting. I n 1994 werd de aanvullende crisisbelast ing ingevoerd die echt er geen effect had op de lokale ont vangsten. I n het kielzog van deze m aat regel werd ook beslist om de fiscale barem a’s niet langer t e indexeren, w aardoor de fiscale m assa waarop de gem eent en de aanvullende belast ing vest igden weer t oenam . Sinds 2000 werd de indexering heringevoerd en werd w erk gem aakt van een graduele afbouw van de crisisbelast ing. Verder konden belast ingplichtigen voort aan de kost en voor kinderopvang aft rekken. Heyndels & Vuchelen ( 1993) gingen na hoe de hervorm ing van 1988 de gem iddelde aanslagvoet en in de Brusselse gem eent en beïnvloedde. Deze gem iddelde

aanslagvoet en

gem eent en.

De

st udie

daalden

t oont

ook

vooral aan

gevoelig dat

in

de

rij kere

sociologische/ fam iliale

kenm erken, zoals het gem iddelde aant al personen ten laste, eveneens t ot een verschillende aanslagvoet na de hervorm ing kunnen leiden. De hervorm ing van de personenbelast ing lij kt zich in de j aren volgend op 1989 niet vertaald t e hebben in algem ene t ariefst ij gingen. Slecht s in één van de negent ien gem eent en werd het APB- t arief aangepast. I n 2001 ging de federale regering opnieuw over t ot een grondige herform ulering van de grondslag van de APB. Door onderm eer aft opping van de hoogste m arginale t arieven, verbreding van de belast ingschalen, invoering van een t erugbet aalbaar belast ingkrediet en de verhoging van het % voorzien voor forfait aire kost en t oegerekend op de eerst e schij f verm indert de druk op arbeid, m aar t egelij kert ij d ook de basis waarop de gem eent elij ke aanvullende belast ingen t oegepast worden. Deze reduct ie in ont vangsten zou door de gem eent en pas in 2003, m aar vooral in 2005 en 2006 gevoeld worden. Wetende dat de ont vangst en uit de aanvullende personenbelast ing gem iddeld 37% van de belast ingont vangsten uit m aken of goed zij n voor ongeveer 1/ 5 van de tot ale ont vangst en, m ag verw acht

178


Deel 6

worden dat de hervorm ing zij n sporen nagelat en heeft in de gem eent elij ke begrot ingen. I n w at volgt gaan w e dieper in op de hervorm ing en sit ueren we de potent iële verschuivingen van de APB- grondslag.

3. Sit uering van de kracht lij nen van de hervorm ing Reeds in 1999 was er in het Regeerakkoord sprake van de hervorm ing van de personenbelast ing. De wet van 10/ 08/ 2001 gaf aan hoe dit gerealiseerd zou worden. De belast inghervorm ing beoogt vier grot e realisat ies:

De verm indering van de fiscale druk op de inkom st en uit arbeid;

I nvoering van de neut ralit eit t .a.v. de sam enlevingsvorm en in het belast ingsyst eem ;

Het aanpassen van het belast ingsysteem aan de kinderlast ;

Het vergoenen van de fiscalit eit .

We vat t en hierna sam en via welke m aat regelen de 4 hierboven genoem de doelst ellingen zullen gerealiseerd worden. 'H YHUPLQGHULQJ YDQ GH ILVFDOH GUXN RS GH LQNRPVWHQ XLW DUEHLGYLD

De invoering van een t erugbet aalbaar belast ingkrediet voor de laagste act iviteit sinkom ens. Het belast ingkrediet dat dankzij deze hervorm ing vorm krij gt is terugbet aalbaar. 74 I n prakt ij k m oet de belast ingplicht ige voldoen aan t wee criteria om in aanm erking t e kom en voor het belast ingkrediet: 1. het

tot ale nett o- inkom en

van

de belastingplicht ige m ag

m axim aal 14.140 euro bedragen;

74

Daardoor w ij kt het af v an reeds best aande belast ingkrediet en zoals dit voorzien voor zelfst andige ondernem ers en v rij e beroepen en dit voor vennoot schappen. Het krediet heeft enkel bet rek king op de zgn. ‘act ivit eit sinkom st en’, of dus de net t o beroepsinkom st en. Hierin worden niet opgenom en de pensioenen en de vervangingsink om st en. I ngezet enen wiens ink om en op een forfait aire basis wordt berekend zij n uit geslot en van de m aat regel. Dit geldt t evens voor act ivit eit en uit een zelfst andige nevenact ivit eit of voor deelt ij dse arbeid die m inder dan 1/ 3 v an de norm ale arbeidsduur bedraagt .


179


2. het act iviteit sinkom en m oet zich t ussen 3.260 euro en 14.140 euro bevinden; Het belast ingkrediet schom m elt t ussen 0 en 440 euro. Het krediet en de hiervoor besproken grenzen zij n wel onderhevig aan een j aarlij kse indexering;

De verhoging van het t arief van 20% t ot 25% voor de eerst e inkom ensschij f ( 0 – 3.750 euro) in het barem a van de forfait aire beroepskost en. Het m axim um bedrag blij ft behouden op 2.500 euro;

De verm indering van de fiscale druk op de m iddeninkom ens door een

aanpassing

van

de

barem a’s

:

de

grenzen

van

die

inkom ensschij ven waarop t arieven van 30% t ot 45% worden toegepast worden opgerekt;

De afschaffing van de hoogst e t arieven ( 52,5% en 55% ) . Vanaf aanslagj aar 2004 zullen nog slecht s 5 schij ven van t oepassing zij n en het hoogst e t arief zal 50 % bedragen.

,QYRHULQJYDQGHQHXWUDOLWHLWWDYGHVDPHQOHYLQJVYRUPHQLQ KHWEHODVWLQJV\VWHHPYLD

Het nivelleren van de verschillen inzake het basisbedrag van de belast ingvrij e som t ussen alleenst aanden, sam enwonenden en gehuwden;

Het herberekenen van de belast ingverm indering voor som m ige vervangingsinkom st en : iedere echt genoot zal voort aan recht hebben op de belast ingverm indering die voor de hervorm ing enkel gold voor alleenst aanden;

Decum ul van alle inkom st en : ook voor sam enwonenden zal, zoals vroeger het geval was voor gehuwden, een gezam elij ke aanslag gevest igd w orden. Verder zullen zow el sam enwonenden als gehuwden kunnen geniet en van de voordelen verbonden aan een afzonderlij k belastbare grondslag;

Nieuwe regels inzake het huwelij ksquot iënt : de regeling wordt uit gebreid t ot sam enwonenden en de t oegerekende inkom sten worden op een andere wij ze berekend;

180


Deel 6

Wegwerken van de discrim inat ies tussen m an en vrouw : verschillen inzake de behandeling van de onroerende voorheffing en

de

belast ingverm indering

t engevolge

een

individuele

levensverzekering worden uit geschakeld. +HW DDQSDVVHQ YDQ KHW EHODVWLQJV\VWHHP DDQ GH NLQGHUODVW YLD

I nvoering van een t erugbet aalbare t oeslag voor kinderen ten laste voor lage inkom ens;

I nvoering van een verhoogde t oeslag voor kinderen t en laste van alleenstaande belast ingplicht igen;

Verhoging van het

net to bedrag van de best aansm iddelen

waarover een kind m ag beschikken om ten last e zij n van een alleenstaande belast ingplicht ige;

Uit sluit en van een deel van de onderhoudsgelden betaald aan kinderen bij de vast st elling van hun best aansm iddelen.

+HW LQFRUSRUHUHQ LQ KHW EHODVWLQJV\VWHHP YDQ DDQGDFKW YRRU GXXU]DPHRQWZLNNHOLQJYLD

Vrij st elling van de werkgeversbij drage in de kost en voor w oonwerkverkeer

van

w erknem ers

waarvan

de

beroepskosten

forfait air worden vastgest eld;

I nvoering van een forfait air bedrag per kilom et er van 0,15 euro voor de verplaat singen naar de plaat s van de t ewerkst elling die door de belast ingplicht ige verricht worden m et de eigen wagen;

I nvoering van 100% t ot 120% aft rekbaarheid van de kost en die betrekking hebben op het collectief vervoer van w erknem ers m et m inibussen, aut obussen en autocars;

I nvoering

van

een

nieuwe

belast ingverm indering

voor

de

uit gaven gedaan door de eigenaar van een woning die een of m eer welom schreven energiebesparende werken laat uit voeren. Het planbureau schat t e de globale kost prij s van de diverse kracht lij nen van de hervorm ing op 134,5 m ilj ard euro; 51,3% van het effect is t oe t e schrij ven aan de eerst e doelst elling ( zie Tabel 83) .


181


TABEL 83

OVERZI CHT VAN DE GLOBALE BUDGETTAI RE I MPACT VAN DE DI VERSE 75 MAATREGELEN VAN DE HERVORMI NG REYNDERS Maat regel

Globale budget t aire im pact

Terugbet aalbaar belast ingkr ediet

18 m ilj ard

Aanpassing van de m iddelst e belast ingschalen

31 m ilj ard

Hervorm ing inzake de forfait aire ber oepskost en

13 m ilj ard

Aft opping hoogst e m arginale t arieven

7 m ilj ard

Gelij kschakeling van sam enwonenden m et gehuwden

44 m ilj ard

Decum ul voor andere dan pr ofessionele inkom st en

2 m ilj ard

Gezinsvriendelij ker m aken van de fiscalit eit

5 m ilj ard

Verdubbeling van de belast ingaft rek voor geniet ers van vervangingsinkom ens die bewoner zij n van sociale w oningen

16 m ilj ard

Ï Ï Ï

Ï Ï Ï

Ï Ï

4. Affect at ie van de APB Door

het

feit

dat

de

gem eentelij ke

aanvullende

personenbelast ing

gevest igd is op de federale heffing st aat het buit en kij f dat een reductie van de federale heffing zij n effect zal sort eren op de APB, en bij uit breiding op de OOV. Hoe groot die weerslag zal zij n hangt in eerst e inst ant ie af van de w ij ze waarop de grondslag van de aanvullende personenbelast ing berekend wordt . De hoofdsom verm inderde

vorm t

de basis van de personenbelast ing.

basisbelast ing

na

aft rek

inkom st en van buitenlandse oorsprong.

76

van

de

Dit

is de

verm inderingen

voor

Op deze hoofdsom worden een

aant al inkom st en of uit gaven in rekening gebracht :

“De bepalingen inzake de belast ingvrij e som ;

De

verm inderingen

voor

het

lange

t erm ij nsparen

en

het

bouwsparen;

De verm indering voor uitgaven bet aald voor prest at ies in het kader van PWA;

De verm inderingen voor pensioenen en vervangingsinkom sten;

De verm indering t ot de helft voor inkom st en van buit enlandse oorsprong;

75

SANTRAI N, 2001, 15. I n geval dit van t oepassing is, wordt de hoofdsom nog verhoogd m et de afzonderlij k belast e ink om st en. MI NI STERI E VAN FI NANCI ËN, 2004, art . 1330. 76

182


Deel 6

De

verm indering

van

100%

voor

bij

inkom st en van buit enlandse oorsprong.”

verdrag

vrij gestelde

77

Artikel 466 van het wetboek van de inkom st enbelasting ( 2004) geeft aan welke

fiscale

aft rekken,

verm eerderingen

en

voorheffingen

niet

in

aanm erking worden genom en:

“De aanvullende gem eent ebelast ing op de personenbelast ing en de aanvullende agglom erat iebelast ing op de personenbelast ing worden berekend op de personenbelasting vastgest eld;

Voor verrekening van de in de art ikelen 157 t ot 168 en 175 t ot 177 verm elde voorafbet alingen en van de voorheffingen, het forfait air

gedeelt e

van

buitenlandse

belast ing

en

belast ingkredieten verm eld in de art ikelen 134 en 277 t ot 296;

Voor de t oepassing van de in de art ikelen 157 t ot 168 verm elde verm eerderingen van de in de art ikelen 175 tot 177 verm elde bonificat ie en van de belast ingverhogingen verm eld in art ikel 444.”

De art ikelen 157 tot 168 hebben bet rekking op een verm eerdering van de personenbelast ing indien geen of ont oereikende voorafbet alingen w erden gedaan door de belast ingplicht ige; de art ikelen 175 tot 177 behandelen de bonificaties die de fiscus t oest aat indien wel aan de oproep om vooraf t e bet alen werd voldaan. Naast bonificat ies of verm eerderingen van de heffing ten gevolge van het al dan niet voldoen aan de vraag om vooraf t e bet alen,

worden

belast ingkrediet en

of

belast ingvrij e

som m en

buiten

beschouwing gelat en. Verder wordt voor de vorm ing van de grondslag geen rekening houden m et de verschillende voorheffingen ( onroerende of roerende voorheffing, de bedrij fsvoorheffing) noch m et de buit enlandse belast ingen op roerende goederen en kapit alen ( artikels 277 t ot 289 & art ikel

296)

en

evenm in

m et

de

aan

zelfst andigen

t oegest ane

belast ingkrediet en ( art ikel 289bis) . Tenslot t e wordt , zoals art ikel 444 voorschrij ft , abst ract ie gem aakt van de boet e t er waarde van 10 % belast ingverhoging die het gevolg kan zij n van het niet volledig, het niet correct of het volledig niet invullen van de aangift e.

77

VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2004, Art . 1330, 592.


183


Gezien de hierboven besproken form ulering van de grondslag, zullen vooral de eerst e t wee kracht lij nen van de hervorm ing van 10 august us 2001 een im pact hebben op de gem eent elij ke inkom st en uit de APB. Een overzicht van de t ij dst ippen waarop de diverse m aat regelen in prakt ij k zullen gebracht worden is gegeven in Tabel 84. De verlaging van de fiscale last ( doelst elling 1) zal zich lat en voelen in de afrekening vanaf het aanslagj aar 2003.

De gevolgen

van

de verhoging

van

de neut ralit eit

van

het

belast ingst elsel t en aanzien van verschillende sam enlevingsvorm en zullen vooral in de aanslagj aren 2002, 2004 en 2005 de belast inginkom sten affect eren. Het inbedden van de kinderlast is in het plan voorzien voor 2002 en 2003;

t ezelfdert ij d zal ook werk gem aakt worden van de

vergroening van de fiscalit eit . Dit pakket m aat regelen werkt net als deze in het kader van doelst elling 1 & 2 verder door in 2004.

184


Deel 6

TABEL 84 Aanslagj aar

OVERZI CHT VAN DE TI MI NG VAN DE EFFECTEN VAN DE FEDERALE HERVORMI NG VAN DE PERSONENBELASTI NG Doelstelling 1 Verlaging fiscale dr uk

Doelstelling 2 Neut ralit eit t .a.v . diverse sam enlev ingsvorm en - het huwelijksquot iënt wordt niet toegepast wanneer de aanslag daardoor wordt verhoogd - invoer ing van een gem eenschappelij ke aanslag voor beide echt genot en voor het j aar van overlij den - wegwerken van de discrim inat ies t ussen m annen en vrouw en m .b.t . levensver zeker ingen

2002

Doelst elling 3 Beter e inbedding v an de k inder last

Doelstelling 4 Vergr oening van de fiscalit eit

- verhoging van het net tobedr ag van de bestaansm iddelen waar over kinderen m ogen beschikken om ten last e zij n v an een alleenst aande belast ingplicht ige

- nieuwe regeling inzake de ram ing van de beroepskosten bij de werknem er voor woonwerkver keer

- uit sluit en van een deel v an de onderhoudsgelden betaald aan kinderen bij de vast stelling v an hun best aansm iddelen

- invoer ing van de aftr ek t en belope v an 100% van de kosten die bet rekk ing hebben op het collect ief vervoer van werknem er s

- opheffing van de bepaling die stelde dat de onroerende voor heffing van de persoonlij ke goeder en van de vrouw ingekohierd kon worden op de naam van de m an

- vrij st elling v an het voordeel van alle aar d voor de wer knem ers inzake woon- wer kver keer

- wij ziging van de r egeling inzak e de invorder ing ten last e van feit elijk gescheiden echtgenot en

Ö

ÔØ

×ÒÒ

ÔÕ

2003

ÓÖ

ÑÐ ÒÓ

- verhoging van het % van de forfaitaire beroepskost en op de eerst e inkom ensschij f t ussen 0 en 3750 - afschaffing van de hoogst e t ar ieven: schij f 37.185- 54.540: 52% ( ipv 52,5% ) schij f 54.540 en > : 52% ( ipv 55% )

- wegwerken van de discrim inat ies t ussen m annen en vrouw en m .b.t .levensverzeker ingen

- terugbet aalbaar st elling van de belast ingvr ij e som voor lage ink om ens - verhoging van de belast ingvr ije som t oegekend aan alle belast ingplicht igen die alleen worden belast m et een of m eer dere kinder en ten laste

- verhoging v an de aft rek ten belope v an 120% van de kosten die bet rekk ing hebben op het collect ief vervoer van werknem er s

Ð

- belast ingkr ediet ; basisbedrag= 78


185

De im pact van de bov enbest uurlij k e beslissingen op de lok ale fiscalit eit in Vlaanderen

Doelstelling 1 Verlaging fiscale dr uk

Doelstelling 2 Neut ralit eit t .a.v. diverse sam enlev ingsvorm en - verhoging v an het basisbedr ag van de belast ingvr ij e som van elke echt genoot tot op het niveau v an een alleenst aande tot 3.390 3.250

Doelst elling 4 Ver gr oening van de fiscalit eit - belast ingverm inder ing voor energiebesparende uit gaven

ÐÜ

ÑÐ ÒÓ

- verhoging van het % van de forfait aire ber oepskost en op de eerst e inkom ensschij f t ussen 0 en 3.750 23% naar 25%

Doelstelling 3 Betere inbedding van de k inder last

Ð ÑÛ Ú Ù

Aanslagj aar

2004

- aanpassing v an de niet - geïndexeerde inkom ensschij ven: 30% = > 5.705- 8.120 ( i.p.v. 5.705- 7.565) 40% = > 8.120- 12.120 ( i.p.v . 7.565- 10.785) 45% = > 12.120- 24.800 ( i.p.v .10.785- 24.800) - afschaffing van de hoogst e t ar ieven: schij f 37.185- 54.540 : 50% ( ipv 52% ) schij f 54.540 en > : 50% ( ipv 52% )

Ð


Ð


2005

Ð ÑÛ Ú Ù

- verhoging v an het basisbedr ag van de belast ingvr ij e som van elke echt genoot tot op het niveau v an een alleenst aande tot 4.095 3.390

ÐÜ

- aanpassing v an de niet - geïndexeerde inkom ensschij ven: 40% = > 8.120- 13.530 ( i.p.v . 8.120- 12.120) 45% = > 13.530- 24.800 ( i.p.v .12.120- 24.800)

- nieuwe ber ek ening van de belastingverm inder ing voor som m ige vervangingsinkom sten voor gehuwden en sam enwonenden - invoer ing van de decum ulregeling voor wet telij k sam enwonenden - invoer ing van het huwelij ksquot iënt voor wett elij k sam enwonenden - gewij zigde t oer ekening van beroepsinkom st en sam engest eld uit ver schillende inkom st en - gelij kst elling van wet t elij k sam enwonenden m et gehuwden inzake invor der ingsregels bij feit elijke scheiding

186


Deel 6

5. Obst akels bij het inschat t en van de effect en voor de lokale fiscalit eit Het m eten van het net t o effect van de federale hervorm ing op de lokale APB en OOV- t arieven wordt bem oeilij kt door een reeks van fact oren. (HUVWH obst akel is het feit dat de belastinghervorm ing niet op één t ij dstip wordt

doorgevoerd

m aar

t ussen

2002

en

2006

gradueel zal worden

geïm plem enteerd. Reeds vanaf 2002 vert alen de hervorm ingsm aat regelen zich in een aanpassing van de bedrij fsvoorheffing. Niet t em in verwacht t e het Planbureau dat in aanslagj aar 2004 toch nog m aar 60% van de hervorm ing gerealiseerd zal zij n. 78 I n aanslagj aar 2005 st aan nog een reeks m aat regelen op het program m a die bet rekking hebben op het t ot st and brengen van de neut ralit eit t .o.v. de diverse sam enlevingsvorm en die de rest erende 40% van de im pact m oet en vert egenwoordigen. Ten WZHHGH ondervinden de gem eent elij ke ont vangsten vert ragingseffect en: Begrot ingst echnisch wordt aangenom en dat de inkohieringen pas één j aar na de start van het j aar waarvoor ze begroot zij n geïnd worden. 79 Dit is het gevolg van de t ij d die de verschillende fasen van de federale vast stelling en inning van de heffing in beslag nem en. Schem at isch kunnen we het volledige proces van vastst elling van de t arieven t ot en m et de eigenlij ke ont vangst van de APB door de gem eent e als volgt weergeven:

78 79

SAI NTRAI N, 2001, 17. VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2003, 13.


187


Eerste fase in het proces is de vast st elling van het APB- t arief; dit gebeurt idealit er in het naj aar van het j aar voorafgaand aan het aanslagj aar. Het t arief wordt t oegepast in N2 op de door de belast ingplicht igen aangegeven inkom st en, die via de aangift e vanaf eind j uni bekend st aan bij de federale fiscus. Dit depart em ent berekent vervolgens de aanslag. Deze inkohiering st art t en vroegste vanaf okt ober van dat j aar. Burgers hebben t wee m aanden de t ij d na de vestiging van het kohier om de aanslag t e vereffenen. Wanneer de burgers hun belastingschulden voldaan hebben, dan beschikt het federale Minist erie van Financiën nog over één m aand om de aanvullende belast ingen door t e st ort en aan de gem eent en. Concreet bet ekent dit dus dat de gem eent en t en vroegst e 3 m aanden na de vest iging van de aanslag over de APB- inkom st en

kunnen

beschikken.

Verm it s

de

federale

adm inistratie

vert raging oploopt bij de inkohiering en ook de inningen niet st eeds het voorziene rit m e volgen, m oeten gem eent en bij het opm aken van hun begrot ing rekening houden m et pot ent iële afw ij kingen. Een GHUGH obstakel best aat erin dat er geen evident ie is m et bet rekking t ot het belang van t erugverdieneffect en voor het lokale niveau : een daling van de federale personenbelast ing genereert nieuw e inkom st en voor de overheid. De t oegenom en koopkracht kan result eren in een t oegenom en consum ptie, een

verhoogde

invest eringsgraad

van

bedrij ven,

een

t oegenom en

bedrij vigheid in de bouw sect or. Op hun beurt kunnen de vraagst im ulerende factoren

de

inflat ie

aanwakkeren.

Anderzij ds

zij n

zgn.

‘lekken’

verantw oordelij k voor het feit dat de koopkracht verhoging niet volledig of niet onm iddellij k de econom ie zal st im uleren. Via invoer kan een gedeelt e wegvloeien naar buit enlandse m arkt en; verhoogd sparen vorm t een ander voorbeeld van een m ogelij k lek. Via

de

verhoogde

consum pt ie

kan

een

stij ging

van

de

BTW-

en

accij nzeninkom sten gerealiseerd worden. I n een prognose op basis van het HERMES- m odel verwacht m en dat deze indirect e belast ingen van 9,9 m ilj ard BEF in 2003 zullen toenem en t ot bij na 32 m ilj ard BEF in 2007 80 ; ook de inkom st en uit de sociale zekerheid en de vennoot schapsbelast ing werden verwacht st erk t oe t e nem en. Het Planbureau voorspelde in 2001 dat de st ij ging van het reële inkom en van de gezinnen tij dens de j aren 2001 en 2002 slechts bescheiden zou zij n ( respect ievelij k 0,2% en 0,6% ) . Vanaf 2005 zouden deze effecten, nog volgens deze studie, wel aan belang winnen en 80

188

SAI NTRAI N, 2001, 27.


Deel 6

evolueren

van

2,3%

in

2005

t ot

3,1%

in

2007. 81

De

globale

t erugverdieneffect en worden door dezelfde st udie geschat op 20% van de init iële kost van de operat ie. Terwij l deze m ult iplicat oreffect en al m oeilij k m eetbaar zij n voor het federale niveau, is zeer weinig gewet en over het belang ervan voor het lokale niveau. Op het eerst e gezicht lij kt het weinig plausibel dat gem eenten kunnen delen in

de

terugverdieneffect en;

belast ingen,

noch

in

de

zij

hebben

parafiscale

geen

aandeel

inkom st en

of

in

de

heffingen

indirect e op

de

bedrij fsw inst en die eventueel door de fiscale hervorm ing kunnen verhogen. Een kanaal waarlangs dit zich wel zou kunnen voordoen is via de onroerende voorheffing. Wanneer de verhoogde koopkracht zich vertaalt in een t oenam e van de bouw act ivit eit in de gem eent e dan kan dit m et enige vert raging ook ( voor w at de nieuwe construct ies bet reft) result eren in een hogere opbrengst uit de onroerende voorheffing. Anderzij ds valt niet uit t e sluit en dat de op bedrij ven gevest igde belastingen in belang kunnen stij gen en dat indirect de gest egen consum pt ie zich vertaalt in een st ij ging van het aant al banen. Dit zou op zij n beurt de belast ingbasis en –opbrengst in gunst ige zin kunnen beïnvloeden. Het m ag in ieder geval duidelij k zij n dat dergelij ke indirect e inkom st en m oeilij k in te schat t en zij n qua tij dst ip w aarop ze gerealiseerd zullen worden. Bovendien is de realisat ie zelf om geven m et veel onzekerheid. Ten

YLHUGH

m oet

rekening

gehouden

worden

m et

het

feit

dat

de

gem eent elij ke ont vangst en uit de fiscalit eit nat uurlij k niet enkel variëren als gevolg van bovenbestuurlij ke hervorm ingen van de grondslag. De grondslag is, zoals Heyndels & Vuchelen het form uleerden “de vertaling van de sociologische sam enst elling van de bevolking” en het voorspellen van de evolut ie ervan is daarom erg com plex. 82 Aangezien de grondslag t echnisch gesproken het product vorm t van het gem iddelde inkom en per aangift e en het aant al aangift en, m oet en in de analyse fact oren die deze 2 aspecten beïnvloeden m eegenom en worden. De verschuiving van het gem iddelde inkom en per aangift e hangt sam en m et de conj unct urele evolut ie en m et de ont wikkeling van de inflat ie. ABA ging voor de begrot ingen van 2001 en 2002 uit van een spont ane groei van de belastingont vangst en van 1,5% op j aarbasis. Voor de begrot ing van 2003 w erd deze groeivoet bij gest eld op

81 82

SAI NTRAI N, 2001, 22. H EYNDELS & VUCHELEN , 1993, 4.


189


4% . 83 Voor

de begrot ing 2004

wordt

een

spontane groei van

1,5%

aangenom en. Gem eent en zij n in principe vrij die groeivoet te hant eren die ze wensen. I ndien deze afwij kt van de door ABA aanbevolen groeivoet m oeten zij hun keuze wel m ot iveren. De gehant eerde groeivoet is in deze een belangrij k gegeven : gem eent en die t e pessim istisch waren hebben hun t arieven

m isschien

m eer

lat en

st ij gen

dan

st rikt

noodzakelij k

was;

om gekeerd kan het hant eren van vrij hoge spontane groeiverwacht ingen aanleiding geven t ot t ekort en indien de verhoopt e ont wikkeling zich niet doorzet. Theoret isch

zou

een

gem eent e naast

de groeivoet

van

het

inkom en

gem eent e ook de m utat ie in het aant al aangift en m oet en proberen in t e schat ten;

deze zij n het gevolg van verhuisbewegingen. Opnieuw is de

bet rouwbaarheid van deze groeivoet bet ekenisvol voor deze analyse. Ten YLMIGH m oet herinnerd worden aan het feit dat de m at e waarin een gem eent e

precies

getroffen

wordt

door

de

hervorm ing

zelf

( los van

com penserende effect en en conj unctuurhernem ing) t heoret isch afhangt van de m at e w aarin haar bevolking beant w oordt aan een reeks van crit eria. Hoe belangrij k

is

de

groep

van

inwoners

die

voordien

in

de

hoogst e

belast ingsschij f vielen? Hoe om vangrij k is de groep van ingezet enen die kunnen geniet en van de verbreding van de m iddelst e belast ingschalen? Hoe groot is de groep van sam enwonenden in de gem eent e? I n prakt ij k berekenen de gem eent en deze evolut ies doorgaans niet zelf m aar st eunen ze op de ram ing die hen wordt bezorgd door het Ministerie van Financiën in de m aand okt ober voorafgaand aan een nieuw begrot ingsj aar. Deze is gebaseerd op de vast te st ellen veranderingen in de ontvangen ( voorlopende) bedrij fsvoorheffing en houdt rekening m et vert ragingen van inningen en inkohieringen van vorige j aren. Volgens de federale adm inist rat ie zij n deze ram ingen zeer bet rouwbaar; de afw ij king t ussen de geraam de en gerealiseerde belastingont vangst en is kleiner dan 0.5% . 84 Het is via deze ram ing dat de gem eenten het effect van de hervorm ing Reynders, bij gelij kblij vend lokaal tarief, kunnen begrot en.

83 84

190

VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2002, 14. Cfr. F. Adyns ( Minist erie van Financiën) .


Deel 6

Verw ij zen w e LQ ]HVGHLQVWDQWLH naar de gelij kt ij digheid van de hervorm ing van de personenbelast ing en de reduct ie van de adm inist rat ieve kost en die het

Ministerie

van

Financiën

aanrekent

voor

de

doorst ort ing

van

de

personenbelast ing. I n het verleden bet aalden de gem eenten een t oeslag van 3% van de APB- ont vangst en; voor 2002 werd dit percent age m et 1% verm inderd en in 2003 werd deze reduct ie herhaald. De federale overheid schat te dat deze m aat regel voor het begrot ingsj aar 2002 voor alle Belgische gem eent en

sam en

een

inkom stenverhoging

van

19,3

m ilj oen

euro

vert egenw oordigde. Om een correcte inschat t ing t e m aken van het effect van de federale hervorm ing van de personenbelast ing op de t arieven APB en OOV dient deze m eevaller voor de j aren 2002 en 2003 in rekening gebracht t e worden. 7HQVORWWH verwij zen we nog naar een reeks van eenm alige m aat regelen die de federale belast inginkom st en hebben beïnvloed. I n eerst e inst ant ie speelde de

onvolm aakte

inflat ie- aanpassing

van

de

tariefschalen

van

de

bedrij fsvoorheffing in 2001 en 2002. Hierdoor ont ving de federale overheid aanzienlij k m eer inkom st en t ij dens deze j aren dan haar t oekwam en. Deze ext ra ont vangst en w erden verrekend in de aanslag en result eerden in lagere inkohieringen in 2003. Tegelij kert ij d w as het huwelij ksquot iënt niet correct verrekend in de bedrij fsvoorheffing wat leidde t ot lagere inningen t ij dens het inkom st enj aar en hogere inningen bij de inkohiering in 2003. Hoewel deze verschuivingen in de inningscyclus voor de kastoest and van de federale overheid belangrij k zij n, doen ze weinig t erzake voor de ont vangst en van de gem eent en.

Hoewel reeds in

de

bedrij fsvoorheffing

forfaitair

rekening

gehouden wordt m et een gem eentelij k t arief van 6% ( en sedert 2003 6,7% en 2004 7% ) , worden deze inkom st en niet m eteen doorgest ort aan de gem eent en. De bedrij fsvoorheffing wordt verrekend op het ogenblik van de finale inkohiering en deze zal m et een vert raging van 3 m aanden de inkom st en voor de gem eent en affecteren. Verm elden we voor de volledigheid t enslot t e nog

de eenm alige forfait aire

verm indering van de personenbelast ing in het Vlaam se gewest . Per inwoner van het Vlaam se gewest werd een belast ingverm indering van 62 euro t oegest aan op de inkom ens van 2000. I n t ot aal daalden de inkohieringen daardoor in 2002 m et 220 m ilj oen euro. Deze forfait aire verm indering heeft echt er, gezien de berekening van de grondslag van de APB, geen im pact op de APB- ont vangsten.


191


I n welke zin is deze verm indering nu van belang voor de voorliggende analyse? Om de eerst e effect en van de hervorm ing Reynders t e berekenen zullen de ontvangst en in begrotingsj aar 2003 vergeleken w orden m et deze in 2002. Of nog: de secundaire grondslag van de APB personenbelast ing in 2002)

in 2002 ( = federale

zal w orden vergeleken m et

de secundaire

grondslag van 2001 ( = federale personenbelast ing in 2001) .Het is nu precies deze laatst e variabele die door de eenm alige belast ingverm indering lager zal liggen dan de voorgaande j aren. Het t oewij zen van de afwij king t ussen de 2 secundaire grondslagen aan de hervorm ing Reynders geeft dan bij gevolg een overschat t ing van dit effect .

6. De globale om vang van de effect en op basis van begrot ingsproj ect ies Diverse bronnen gaan er van uit dat de st erke t ariefst ij gingen van zowel de OOV als de APB sinds 2001 ingegeven w erden door deze federale hervorm ing van de personenbelast ing. Uit de enquêt e die het VEV en de Vlaam se Kam ers voor Handel en Nij verheid bij de lokale best uren uitvoerden in j anuari 2003 bij 298 van de 308 gem eent en w ordt het opvangen van de m inderinkom st en ten gevolge van de hervorm ing van de personenbelast ing expliciet genoem d als een van de redenen van de aanpassing van de lokale belast ingt arieven. 85 I n haar j aarverslag legt de NBB eveneens expliciet de nadruk op het belang van deze hervorm ing : “de lokale overheid verzwaarde daarentegen de fiscale druk op verm ogen via een aanzienlij ke verhoging van het t arief van de opcent iem en op de onroerende voorheffing van de particulieren en de vennootschappen, dat aldus een hist orisch hoog peil bereikt e. ( …) Zo m oet vooral de ongunst ige weerslag, uit gaand van de federale hervorm ing op de opcent iem en op de personenbelast ing w orden beperkt ( …) ” 86

85 86

192

ANDRI ES, 2003, 7. NBB, 2003, 79.


Deel 6

We verwij zen ook naar de publicat ies van het VVSG ( 2003) & Dexia ( 2003) waarin deze hervorm ing anderm aal als aanleiding van de t ariefinflat ie wordt aangewezen. Toch beschikken we op dit m om ent nog over geen enkel cij fer dat gebaseerd is op de reële verandering van de t ot ale APB- ontvangst en. De beschikbare cij fers vert rekken doorgaans van begrot ingscij fers of vorm en ruw e prognoses van t heoret ische effect en. We cit eren er hieronder enkele. St evens & Moesen ( 2003) kwant ificeren de verwacht e im pact op de grondslag als volgt ( Tabel 85) : TABEL 85

JAARLI JKSE DALI NG VAN DE GRONDSLAG I N MI LJOENEN EURO ALS GEVOLG 87

VAN DE FEDERALE HERVORMI NG VAN DE PERSONENBELASTI NG Jaar

Jaar lijkse daling v an de grondslag

2002

74

2003

438

2004

1.061

2005

1.760

Volgens deze inschat t ing zal door de hervorm ing over de periode 2002- 2006 cum ulat ief gezien 3,33 m ilj ard euro aan grondslag verdwij nen. Uit het artikel kan niet opgem aakt worden of het hier om begrot ingsj aren of inkom stenj aren gaat. De Adm inist rat ie voor Binnenlandse Aangelegenheden ( ABA) voorspelt in haar om zendbrief van 26 j uli 2002 voor dezelfde periode een cum ulat ief verlies aan APB- ontvangst en t en gevolge deze hervorm ing a rat o van 10 à 11% van de ont vangsten. Verschillende ram ingen worden de gem eent en aangeboden.

Bij

de

eerst e

prognose

wordt

abst ractie

gem aakt

van

wij zigingen in de aanslagvoet en en van de econom ische groei. Ook wordt voorbij gegaan aan de daling van de adm inistrat iekost en in 2002 en 2003. ABA verwacht vooral in 2005 ( - 3,5% ) en 2006 ( - 5,82% ) een st erke daling. I n praktij k zal het effect van de hervorm ing st erk afhangen van de spont ane groei van de inkom ens. ABA geeft in haar om zendbrief ook een ram ing van de effect en in verschillende groeiscenario’s. I ngeval van een laag groeiritm e ( 1,5% ) zou zich in 2006 een daling van de belast ingont vangsten voordoen van 4,15% t.o.v. 2001; ook in 2007 zouden de ont vangsten dan onder het 87

STEVENS & MOESEN, 2003,122.


193


niveau van 2001 liggen. I n scenario’s m et een groeicij fer van 2,5% of m eer wordt verwacht dat de belast ingontvangst en het niveau van het basisj aar ( 2001) wel overt reffen. Verm elden we t enslott e nog dat de berekening in 2006, wanneer de belast inghervorm ing volledig geïm plem enteerd zal zij n, in gelij k welk scenario t erugvallende groeicij fers oplevert . 88 TABEL 86

CUMULATI EF EFFECT VAN DE HERVORMI NG VAN DE PERSONENBELASTI NG OP DE GEMEENTELI JKE ONTVANGSTEN UI T DE APB; GROEI VAN DE APB 89 ONDER VERSCHI LLENDE SCENARI O ’ S VAN SPONTANE GROEI % Cum ulat ief

Gem eent elij k begrot ingsj aar

Effect op de APBont v angst en

Spont ane

Spont ane

Spont ane

Spont ane

Spont ane

groei= 1,5%

groei= 2%

groei= 2,5%

groei= 3%

groei= 4%

2001

-

100 90

100

100

100

100

2002

0%

101,50

102

102,5

103

104

2003

- 0,25%

102,77

103,78

104,8

105,83

107,89

2004

- 1,70%

102,79

104,32

105,86

107,42

110,58

2005

- 5,20%

100,61

102,61

104,64

106,69

110,90

2006

- 11,02%

95,85

98,24

100,67

103,15

108,25

2007

- 11,02%

97,29

100,20

103,19

106,24

112,58

Onderst aande Tabel 87 geeft een overzicht van de j aarlij kse verm indering van de ontvangst en uit de APB voor de periode 2003–2007. I n vergelij king m et de situat ie van econom ische st atus quo ( sg= 0% ) blij kt het effect van de hervorm ing onder de diverse groeiscenario’s in 2003 en 2004 m inder sterk t e spelen naarm at e de spont ane groei toeneem t . 91 TABEL 87

PROCENTUEEL EFFECT VAN DE HERVORMI NG VAN DE PERSONENBELASTI NG OP DE GEMEENTELI JKE ONTVANGSTEN UI T DE APB ONDER VERSCHI LLENDE GROEI SCENARI O’ S; PERI ODE 2003- 2007 Spont ane gr oei =

Jaar 9 2

0%

1,5%

2%

2,5%

3%

4%

2003 2004 2005 2006 2007

- 0,25 - 1,45 - 3,50 - 5,82 0,00

102,77 - 103 = - 0,23 102,79 – 104,27 9 3 = - 1,48 100,61 – 104,29 = - 3,68 95,85 – 102,11 = - 6,26 97,29 - 97,35 = - 0,06

- 0,22 - 1,46 - 3,71 - 6,37 - 0,04

- 0,20 - 1,44 - 3,72 - 6,47 - 0,02

- 0,17 - 1,41 - 3,73 - 6,54 - 0,09

- 0,11 - 1,31 - 3,68 - 6,65 - 0,33

SOM

- 11,02

- 11,71

- 11,80

- 11,81

- 11,76

- 11,42

88 89 90

91 92 93

194

VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2002, 14. VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2002, 13 & 14. Om de verwacht e verandering v oor t e st ellen wor dt in deze t abel gebruik gem aakt van een indexcij fer m et basisj aar 2001= 100. Bov enst aande t abel vloeit voort uit prognoses die door het VVSG werden berekend. Dit is het gem eent elij k begrot ingsj aar t + 1. 104, 27= index 2003 + 1,5= 102,77+ 1,5


Deel 6

Anderzij ds voorspelt bovenst aande t abel dat vanaf 2005 de effecten van de hervorm ing Reynders m eer uit gesproken worden bij st erkere econom ische groei. De afw ij king t ussen het effect zonder groei en dit effect in diverse groeiscenario’s varieert in 2005 t ussen 0,18 à 0,23% . I n 2006 zou dit verschil zelfs kunnen oplopen tot 0,83% van de t ot ale ont vangsten uit de APB. De verwacht e t ot ale im pact varieert afhankelij k van de groei- hypot hese t ussen - 11,02% en - 11,81% van de t otale APB- inkom st en. Dergelij ke prognoses zij n in prakt ij k voor de individuele gem eent e slecht s in beperkt e m at e bet ekenisvol om w ille van het feit dat het hier om de t e verwacht en

wij ziging

van

de

belast ingbasis gaat

van

de

‘gem iddelde

gem eent e’. Op dit ogenblik zij n er geen st udies voorhanden die indicat ies geven over hoe st erk het groeiritm e van gem eent en onderling wel kan afwij ken. Evenm in is geweten w elke wat het profiel is van gem eent en die een afwij kende evolut ie kennen van de APB- ont vangst en over de tij d. Enkel de st udie van St evens & Moesen ( 2003) t racht de effect en van de hervorm ing Reynders t e specifiëren voor verschillende types van gem eenten. Het cent rale kenm erk is de gem eent elij ke schaal. I n de analyse worden gem eent en

ingedeeld in

drie groepen:

deze m et

m inder

dan

10.000

inwoners, de groep van grot e st eden & cent rum st eden en de groep van de rest erende gem eent en ( 10.000 à 50.000 inwoners) . De prognose vert rekt van een groeiverwacht ing m .b.t . de inkom ens van 3,5% op j aarbasis voor de periode 2002- 2006. De st udie geeft aan dat de ont vangen APB per hoofd in 2003 en 2006 verwacht worden op het zelfde peil te blij ven in de grot e steden en cent rum st eden. I n de kleinst e gem eent en zouden op basis van de prognose de gem iddelde APB- ontvangst en m et gem iddeld 1 euro dalen indien de prognoses voor 2003 en 2006 vergeleken worden. Voor de m iddengroep van gem eent en is er sprake van een verm indering van 204 euro in 2003 naar 202 euro in 2006. 94 Andere cij fers over de om vang van het effect op de ont vangst en verschenen in het j aarverslag van de Nat ionale Bank. 95 Voor 2003 st elt de NBB een

94

Verder wordt in de verschillende scenario’s uit gegaan v an een const ant gr oeicij fer over de t e voorspellen periode. Vraag is hoe realist isch dergelij ke const ant e groeivoet is, in een econom ische cont ext die in 2001 en 2002 gekenm erkt werd door recessie m aar sinds 2003 een voorzicht ige relance heeft gekend. 95 NBB, 2003, 79.


195


st ij ging van de t ot ale lokale fiscale ont vangsten m et 20 m ilj oen euro vast . 96 Het endogeen effect van de federale hervorm ing zou de ont vangsten uit de APB globaal m et 14 m ilj oen euro verm inderd hebben. De st ij ging van het APB- t arief

( 55

m ilj oen

euro)

gecom penseerd

hebben.

Het

zou

deze

gecom bineerde

verm indering effect

ruim schoot s

van

deze

t wee

m aat regelen result eert in een bij na verdubbeling van de aangroei van de ont vangen APB in 2003 ( + 22 m ilj oen euro in 2002 versus + 41 m ilj oen euro in 2003) . I n het j aarverslag 2004 w erden deze cij fers duidelij k bij gesteld : voor 2003 is er nu sprake van een endogeen effect van de hervorm ing onder de vorm van een daling van 4 m ilj oen euro ( NBB, 2004) .

7. Ant icipering door gem eent en op de hervorm ing Reynders in 2001 Zoals

gesteld

zal

de

federale

belast inghervorm ing

pas

de

grondslag

affect eren vanaf 2002; dit zal zich echt er pas vert alen in een pot entiële daling van de APB- ont vangsten in 2003. I n deze paragraaf zullen we nagaan of gem eent en in 2001, j aar van aanzienlij k st erke st ij ging van de APB- en OOV- t arieven, m ogelij kerw ij ze geant icipeerd hebben op de t e verwachten grondslagreductie. I n de analyse die volgt werd daarom de volgende hypot hese onderzocht : blij ken gem eent en die in st erkere m at e afhankelij k zij n van de inkom st en uit APB sneller ( in 2001) en sterker hun APB- en OOV- t arieven aangepast t e hebben? Om dit te kunnen vast stellen m oet in eerst e inst antie een m aatst af van de afhankelij kheid gedefinieerd w orden. We operat ionaliseerden dit begrip op diverse wij zen :

De ontvangen APB per hoofd van de bevolking;

De APB- ontvangst en uitgedrukt als een percent age van de t ot ale belast ingont vangst en van de gem eent e;

De verandering van deze belast ingont vangst en per hoofd van de bevolking.

96

Hierbij dient er wel gewezen t e worden op de door de NBB gehant eerde hy pot hese bet reffende de evolut ie van de OOV en v an de ov erige lokale belast ingen. Deze werden nam elij k geacht op het niveau van 2002 t e blij ven.

196


Deel 6

Ant iciperend gedrag van de onderzocht e gem eent en vereist dan dat er een posit ief verband zou bestaan t ussen het aandeel van de APB- ontvangst en in de t ot ale belast ingont vangsten en de belastingreact ie. De correlat ie t ussen beide variabelen blij kt echt er significant negat ief ; de verandering van de t arieven APB ( r p = - 0,124; p= 0,03; N= 305) en OOV ( r p = - 0,294; p< 0,001; N= 308) in 2001 blij ken hoger in gem eent en m et een beperkt er procentueel aandeel van de APB in de t ot ale fiscale ont vangsten. Deze result at en worden verder bevest igd wanneer T- toet sen worden uit gevoerd om de verschillen in fiscale react ie van gem eent en m et een groter dan gem iddeld procentueel aandeel van de APB in de t ot ale belast ingont vangsten na te gaan. Vervangen we het procent uele aandeel van de APB in de t ot ale belast ingont vangsten door de ont vangen APB per capit a dan blij ven deze conclusies behouden ( Tabel 88) . TABEL 88

OVERZI CHT VAN DE RESULTATEN VAN DE T- TOETSEN M. B. T. DE AFHANKELI JKHEI D VAN DE APB- ONTVANGSTEN EN DE WI JZI GI NG VAN DE TARI EVEN OOV EN APB; 2001

T( % aandeel APB in belast ingont vangst en 2 00 1 - % T( APB/ capit a T( APB/ capit a T( APB/ capit a T( APB/ capit a

<Ý Þ¦ßà - % Ý<Þ¦ßà - % Ý_áâábã - % Ý_áâábã

Ý<Þ¦ßà

2000-2 002)

p

t

df

0,02

- 2,351

303

2001 - %

2000 - 2001 )

< 0,001

- 4,470

303

2001

2000 - 2002 )

< 0,001

- 4,709

303

20 01

2000- 2001 )

< 0,001

- 4,397

306

2000- 2002 )

< 0,001

- 4,398

306

20 01

I n derde instant ie gingen we na of gem eent en die t e m aken hadden m et een daling van de APB- ont vangst en per capit a in het daaropvolgende j aar de t arieven van de APB en de OOV sterker aanpast en dan de overige gem eent en. De T- t oet sen lat en toe deze hypot hese t e bevest igen. We st ellen vast dat gem eent en die een daling van de ont vangsten per capit a m eem aakten het OOV- t arief in het daaropvolgende j aar m et gem iddeld 10,25% verhoogden, versus 4,64% in de overige gem eenten ( p= 0,044; t = 2,024; df= 295) .

8. Schem at ische voorst elling van de oorzaken van de wij ziging van de APB- ont vangst en Zoals hiervoor duidelij k geworden is zal de hervorm ing t en vroegst e de gem eent elij ke ont vangst en uit de APB affect eren in 2003. I m m ers, de eerst e m aat regelen zij n van t oepassing op de inkom st en 2001, die in aanslagj aar 2002 onderworpen zij n aan de lokale t arieven 2002, m aar pas in 2003 door gem eent en geïnd worden. C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

197


De keuze van de dat a inzake de aanvullende personenbelast ing m oet m et de nodige voorzicht igheid gebeuren. De APB- ont vangst en van 2003 zoals ze blij ken uit de gem eent elij ke rekeningen, bevat t en ook een beperkte m assa aan st ort ingen die bet rekking hebben op vorige aanslagj aren. Om de veranderingen van de APB- ontvangst en nauwkeuriger t e kunnen ram en, vervangen we de APB- ont vangst en uit de rekeningen door de “rechten vast gest eld in de loop van het begrot ingsj aar”. Dit cij fer vinden we t erug op de overzichtsst aten die gem eent en na afloop van een boekj aar bekom en van het FOD Financiën ( lij n 2 op de zogenaam de St aat 173X) . Het Minist erie van Financiën st elde begin m aart 2004 deze dat a ter beschikking voor de j aren 2002 en 2003. Deze gegevens werden verder aangevuld m et cij fers inzake het tot aal nett o belast baar inkom en per gem eent e, afkom st ig van het NI S en m et data ons t oegeleverd door Dhr. S. Swaels ( ABA) . De m at e w aarin een wij ziging van de inkom st en uit de APB t e wij t en is aan de hervorm ing Reynders kan m aar ingeschat worden, wanneer duidelij k wordt wat het belang is van de andere determ inanten van deze APB- ont vangst en. De APB- ontvangst en zij n het resultaat van de t oerekening van het lokale t arief

op

de zgn.

belast ingopbrengst ,

secundaire grondslag. die op haar beurt

Deze laatst e is de federale

bepaald w ordt

door het

t ot aal

belast baar inkom en van alle inwoners van de gem eent e en de gem iddelde aanslagvoet van de nat ionale personenbelast ing die van toepassing is in de bet rokken gem eent e. Het t ot aal belast bare inkom en van een gem eent e i is op zij n beurt het product van het aant al aangift en in de gem eent e en het gem iddeld inkom en per aangift e. De relat ie t ussen de prim aire en de secundaire grondslag wordt hieronder schem at isch voorgest eld. GRAFI EK 36

SCHEMATI SCHE VOORSTELLI NG

VAN DE SAMENSTELLI NG AANVULLENDE PERSONENBELASTI NG I N GEMEENTE I

PRI MAI RE GRONDSLAG * FEDERALE TARI EVEN SECUNDAI RE GRONDSLAG * LOKALE TARI EVEN

LOKALE ONTVANGSTEN UI T APB

198

VAN

DE

TPBi = TNBYi = TAi * GYi / Ai t fpb i TFPBi = TPBi * t fpb i t apb i

TAPBi = TFPBi * t apb i


Deel 6

Waarbij : t fpb i

=

de

gem iddelde

aanslagvoet

van

de

nat ionale

personenbelast ing van t oepassing in gem eent e i;

t apb i = het lokaal APB t arief in gem eent e i;

TPB i = de prim aire grondslag = de federale grondslag w aarop de gem iddelde

federale

aanslagvoet

van

de

nat ionale

personenbelast ing van t oepassing is; TNBYi =

de prim aire grondslag =

het t ot aal net t o belast baar

inkom en van gem eent e i berekend op basis van het DDQJHJHYHQ inkom en

TAi = het t ot aal aant al aangift en in gem eent e i;

GYi/ A i = het gem iddelde inkom en per aangift e in gem eent e i;

TAPBi

=

de

t ot ale

lokale

ont vangst en

uit

de

aanvullende

personenbelast ing in gem eente i; TFPB i = de secundaire grondslag = het bedrag w aarop de APB

wordt t oegepast . We houden in onderst aande berekeningen de hypothese aan dat de APBont vangsten die een gem eent e int in 2003, in feit e de belast ingen zij n die berekend zij n aan de hand van het tarief van 2002, t apb 2002,i, op de secundaire grondslag van 2002, TFPB2002,i. Of dus97 : TAPB2003,i

= TFPB2002,i * t apb 2002,i = TNBY2002,i* t fpb 2002,i * t apb 2002,I = TA2002,i * GY2002,i / A2002,i * t fpb 2002,i* t apb 2002

( 1)

Door de hierboven geïllust reerde berekeningswij ze van de APB- ont vangst en kunnen wij zigingen van deze ont vangst en te wij t en zij n aan volgende det erm inant en:

97

De inflatie, indien gewerkt w ordt m et nom inale ont vangsten;

De wij zigingen van het lokale APB- tarief; Het lokale t arief wordt t oegepast op de aangegev en ink om st en ( vandaar subindex 2002) , die weliswaar door de belast ingplicht ige in 2001 werden gerealiseer d.


199


De wij zigingen inzake het aant al aangift en in de gem eent e;

De wij zigingen in de inkom st en van de inw oners;

De wij zigingen in de form ulering van de belast bare inkom st en door de federale overheid;

De wij zigingen in de federale t arieven inzake de personenbelast ing, in casu de hervorm ing Reynders;

8.1

Een com binatie van alle voorgaande det erm inant en.

Analyse van de w ij ziging van de APB- ont vangst en

Analoog aan Heyndels ( 1993, 20) vloeit in de analyse een wij ziging van de lokale APB- ont vangst en voort uit 3 afzonderlij ke variabelen : de w ij ziging in het lokale APB- t arief, de w ij ziging in de secundaire grondslag of het result aat van de com binat ie van beiden : ¨TAPB2003-2002,i = ¨ t apb2002-2001,i + ¨ TFPBH2002-2001,i + (¨ t apb2002-2001,i * ¨TFPB2002-2001,i) (2) Om het effect van de wij ziging van de grondslag ( ¨ TFPBH2002-2001,) t e kunnen kwant ificeren berekenen we de hypot hetische APB- recht en H1( TAPB2003,i) ,bij een const ant t arief APB. Dit is de verwacht e opbrengst bij gelij kblij vend t arief die we bekom en door de secundaire grondslag in 2002 t e verm enigvuldigen m et het APB- t arief dat gold in 2001 : H1( TAPB 2003,i) = TFPB2002,i * t apb 2001,i

( 3)

Berekenen we vervolgens de afw ij king t ussen deze verwacht e APB- rechten voor 2003 bij const ant t arief en de vast gest elde APB- recht en voor 2002. I ndien deze afwij king posit ief is dan kan ze enkel t e wij t en zij n aan een wij ziging van de secundaire grondslag: ¨ TFPBH2002-2001,i = H1( TAPB2003,i ) – TAPB2002,i

( 4)

Op analoge wij ze kunnen we het effect van de wij ziging van het tarief m et en; we const rueren eerst de hypothet ische recht en, H2( TAPB2003,i) , w aarbij de grondslag berekend wordt uit gaande van een nulgroei van de t ot ale net t o belast bare inkom st en: H2( TAPB 2003,i) = TFPB2001,i * t apb 2002,i

( 5)

Bij gevolg is de verandering t en gevolge de t ariefwij ziging: ¨ t apb2002-2001,i = H2( TAPB2003,i ) - TAPB2002,i 200

( 6) HOGESCHOOL GENT – SPOOR FI SCALI TEI T

Deel 6

We illust reren dit m et een voorbeeld : TFPB2001 = 1.000.000 TFPB2002 t

apb

t

apb

=

1.100.000

2001

=

4%

2002

=

4,5%

We berekenen eerst de w ij ziging van de t ot ale ont vangst en uit de APB t ussen 2002 en 2003 : TAPB2003

=

1.100.000 * 4,5%

=

49.500

TAPB2002

=

1.000.000 * 4,0%

=

40.000

=

49.500 – 40.000

=

9.500

¨7$3% 2003- 2002

De st ij ging van de lokale APB- ont vangst en die t e wij t en is aan de w ij ziging van de secundaire grondslag, berekenen w e als volgt : ¨ TFPBH2002-2001,i

=

H1( TAPB2003 ) - TAPB2002

H1( TAPB2003 )

=

TFPB2002 * t apb 2001

H1( TAPB2003 )

=

1100 000 * 4.0%

=

44 000

=

44 000 – 40 000

=

4 000

Waarbij :

¨ TFPBH2002-2001,i

De wij ziging van de APB- recht en tengevolge de tariefst ij ging leiden we af uit : ¨ t apb2002-2001,i

=

H2( TAPB2003 ) - TAPB2002

=

TFPB2001,i * t apb 2002,i

H2( TAPB2003 )

=

1.000.000 * 4,5%

=

45.000

t apb2002-2001,i

=

45.000 – 40.000

=

5.000

=

9.500 – 4.000 – 5.000

=

500

Waarbij : H2( TAPB2003,i) ¨

Het rest ant

Dit bedrag is het product van ¨7)3% 2002- 2001 en ¨Wapb 2002- 2001 Of restant

=


( 1.100.000 – 1.000.000) * 0,5% = 500

201


8.2

Analyse van de w ij ziging van de secundaire grondslag

De hervorm ing Reynders heeft slecht s op indirect e wij ze een effect op de lokale APB- ontvangst en. Ze beïnvloedt wel op direct e wij ze de secundaire grondslag van deze heffing. Deze belast ingbasis wordt verder nog bepaald door de veranderingen in het t ot aal net t o belast baar inkom en. I ndien dus

vast gest eld wordt dat ¨TFPB2002- 2001,i verschillend is van 0 dan wordt de volgende vraag relevant : wat heeft die secundaire grondslagverschuiving veroorzaakt ?

Bestuderen w e daart oe eerst de groei in de grondslag vast gesteld op basis van de recht en. Onder de assum pt ie dat er zich geen federale tariefwij ziging heeft voorgedaan, is de grondslag voor 2003 deze van 2002 verhoogd m et de verandering van het nett o belastbaar inkom en. Deze kan op haar beurt veroorzaakt worden door een t oenam e van het aantal aangift es of door een t oenam e van het gem iddelde inkom en per aangift e. Om nu het effect van de hervorm ing Reynders op de om vang van de secundaire grondslag t e kennen gaan w e als volgt t e werk. Eerst leiden we de gem iddelde federale belast ingvoet af uit de berekening van de grondslag voor aanslagj aar 2001 ( APB- recht en 2002) , waarbij w e voor TFPB2001 , i, TA2001,i en ( GY2001,i / A2001,i ) de geregist reerde w aarden invullen : TFPB2001,i = TNBY2001,i* t fpb 2001,i

( 7)

En : TFPB2001,i = TA2001,i * GY2001,i / A2001,i * t fpb 2001,i

( 8)

En dus : t fpb 2001,i = TFPB2001,i / ( TA2001,i * ( GY2001,i / A2001,i ) )

( 9)

De secundaire grondslag en het gem iddeld federaal t arief van 2002 doen hier dienst als toetsst een voor de verandering van de secundaire grondslag van de recht en aanvullende personenbelast ing voor 2003. Voor 2003 geldt evenzeer dat : TFPB2002,i = TNBY2002,i* t fpb 2002,i = TA2002,i * GY2002,i / A2002,i * t fpb 2002,i

202

( 10)


Deel 6

Maar onder de assum pt ie dat het gem iddeld federale tarief voor een gem eent e i niet is gewij zigd, kunnen we de verwacht e w aarde van de secundaire grondslag in 2003 berekenen door t fpb 2002,i te subst it ueren t

fpb

2001,i

door

of dus :

H3( TFPB2002,i ) = TNBY2002,i* t fpb 2001,i

( 11)

H3( TFPB2002,i) geeft de hypot hetische grondslag weer bij const ant gem iddeld federaal t arief voor de gem eent e i. We kunnen nu de im pact van een federale fiscale hervorm ing kw antificeren per gem eent e, door de afwij king DEVTFPB2003,i t e berekenen. Het bet reft hier het verschil t ussen de hypot hetische en de reële vastgest elde secundaire grondslag in 2001 : DEVTFPBH2002-2001,i = H3(TFPB2002,i) - TFPB2001,i

(12)

Deze afwij king geeft aan hoeveel de secundaire grondslag had kunnen groeien

w anneer

het

gem iddeld

federaal

t arief

gelij k

was

gebleven.

Vergelij ken we deze afwij king nu m et de echt e afwij king van de secundaire grondslag DEVTFPB2002- 2001,i, dan bekom en w e variabele REYNDERS. Dit is het effect van de w ij ziging van de federale belast ingvoet op de secundaire grondslag : DEVTFPB2002-2001,i = TFPB2002,i - TFPB2001,i

(13)

REYNDERS = DEVTFPBH2002-2001,i - DEVTFPB2002-2001,I

(14)

Bij deze wij ze van ram ing van het effect Reynders kan hier volgende kantt ekening gem aakt w orden. I n onze analyse concentreren we ons op het zuivere

t ariefeffect .

De

hervorm ing

Reynders

zal

naast

de

federale

t ariefdaling ook een im pact hebben op de groei van de belast bare m assa ( w ij ziging van de belast ingplicht ige, t erugverdieneffect en, daling van de noncom pliance,…) .De m ate w aarin de hervorm ing de groei van het net tobelast baar inkom en zelf bepaalt en de endogene effect en die hier vervolgens vanuit gaan op het tarief, kunnen we op dit m om ent , bij gebrek aan dat a, niet berekenen. De variabele REYNDERS geeft bij gevolg een eerst e indicatie van het effect van de hervorm ing.


203


We illust reren deze berekeningswij ze m et

een voorbeeld. We bepalen

respect ievelij k de federale gem iddelde t arieven voor de gem eent e Aart selaar in 2002 en 2001 en berekenen vervolgens de hypot hetische secundaire grondslag. Tenslot te bekij ken we de afwij king t ussen deze hypot het ische waarden en de effect ieve w aarde. Dat a 98 : TFPB

N

TAPB

N N

TNBY t

apb

2002

2002

N

TAPB

N N

TNBY t

= =

70.738.450 ¼

2.829.538 ¼

242.104.077 ¼

=

2002

TFPB

apb

2003

=

2001 2002

2001

= = =

4 % 67.745.401 ¼ 2.709.816 ¼

223.631.442 ¼

=

2001

TFPB

R 2001

=

TAPB

R 2002

=

TNBYR2001

=

69.418.712 ¼ 2.776.748 ¼

229.155.138 ¼

4 %

We berekenen eerst de secundaire grondslag van de APB2002 voor aanslagj aar 2001, zij nde TFPB

R 2001,i

en het gem iddelde federale t arief geldend voor de

gem eent e Aart selaar : TFPB R2001 TFPB R2001

= =

TNBY R2001 * t fpb 2001 69.418.712 = 229.155.138 * t fpb 2001

=

69.418.712/ 229.155.138

=

30,29%

En dus : t fpb 2001 t

fpb

2001

De secundaire grondslag van de APB- ont vangst en in 2003 ( aanslagj aar 2002) , zij nde de t ot ale federale personenbelast ing voor deze gem eent e, TFPBN2002 , bedraagt : TFPB

N

2002

=

70.738.450

98 De superfix N geeft aan dat het hier om nom inale dat a gaat ; de superfix R geeft aan dat de dat a werden uit gedrukt in prij zen van 2002 om de inv loed v an de inflat ie uit de analyse t e weren en t e k unnen werken m et de reële groei van de secundaire grondslag.

204


Deel 6

Het corresponderende gem iddeld federale t arief voor 2002 voor Aart selaar bedraagt : t fpb 2002 t

fpb

2002

=

70.738.450/ 242.104.077

=

29,22%

Bij gelij kblij vende federale fiscale druk was de hypot hetische secundaire grondslag van de APB ontvangst en in 2003, nl. H3( TFPB2002 ) : H3( TFPB2002 )

=

30,29% * 242.104.077

=

73.341.376

Berekenen we de hypot het ische wij ziging t .o.v. de secundaire grondslag van 2001 : DEVTFPB2002H- 2001 =

73.341.376 – 69.418.712 = 3.922.664

Of uit gedrukt als percent age van de secundaire grondslag van 2001 = + 5,65% . Was de belastingdruk dus niet gew ij zigd, dan zou de grondslag aangegroeid zij n m et 5,6% . De secundaire grondslag is in realit eit echter slecht s m et 1,9% aangegroeid. M.a.w ., door de federale t ariefverlaging is 3,7% van de pot entieel t e realiseren groei van de grondslag verdwenen.

9. De hervorm ing Reynders en haar effect en op de lokale financiën Voorgaande analyse w erd uit gevoerd voor de 308 Vlaam se gem eenten. De beschrij vende

param eters

gaven

aan

dat

voor

17

gem eenten

er

ont oelaat bare afwij kende waarden opget ekend werden voor de cent rale variabelen

in

Kraainem ,

Wezem beek- Oppem ,

Maarkedal, Zut endaal,

de

analyse:

Herst appe, Kortessem

Keerbergen, Meise,

Baarle- Hert og, en

Mesen.

Trem elo, Lo- Reninge,

Sint - Mart ens- Latem , Ninove,

Vleteren,

Langem ark- Poelkapelle,

Deze gem eent en

w erden

Halen,

vervolgens

geweerd uit de berekeningen. Onderst aande Tabel 89 geeft de result at en van de

analyse voor de

rest erende 291 Vlaam se gem eent en. Gem iddeld groeide de secundaire C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

205


grondslag van de aanvullende personenbelast ing aan m et 3,78% . De st ij ging van de secundaire grondslag w erd gevoed door de verhoging van het t ot aal net t o belast baar inkom en in 2002 van gem iddeld 4,30% . Dit effect w erd get em perd door de gem iddelde daling van het gem iddeld federale t arief van 0,48% . Dit gem iddelde m ag niet verhullen dat het effect van de daling van het gem iddelde federale t arief veel st erker geweest is in een subset van gem eent en. De w ij ziging van de grondslag van de APB t e wij t en aan de verandering van het federaal tarief varieerde t ussen –9,77% en + 5,29% . Het effect Reynders varieerde tussen –5,23% en + 10,20% . TABEL 89

BESCHRI JVENDE PARAMETERS M. B. T. WI JZI GI NG VAN DE SECUNDAI RE GRONDSLAG, VAN HET TOTALE NETTO BESCHI KBAAR I NKOMEN, VAN DE APB- RECHTEN EN VAN HET GEMI DDELDE FEDERALE TARI EF ( N= 291)

% vast gest elde afw ijk ing van de secundaire gr ondslag

3,78

St andaardafw ij king 1,95

% afw ij king van het tot . net to belast baar inkom en

4,30

2,04

% ver ander ing van het federale tar ief

- 0,48

1,72

- 0,04

0,11

4,30

2,04

- 0,52

1,81

Gem iddelde

ä¼åçæ è'é'å å=ê6ë'éì í#îçåLë?í?í?ïbð èñIêòyéè?óô!äõ é'öéï í?íìIå@íïLð é'õ % afw ij king t ussen de hypot het ische en vastgestelde sec.gr ondslag in 2002 % ä îNé#÷#æ ø%ï êè#ö?îMì í#øå@éè'øé'ù?êì øéyé'õ õ é#÷çåâúé'ûè#öéï î % rest ant = %

9.1

Analyse van de verschillen in de w ij ziging in de secundaire grondslag van de APB

Voor de overgrot e m eerderheid van de Vlaam se gem eenten is de grondslag waarop de APB- recht en

gevest igd worden

in

2002

nog gegroeid.

De

gem iddelde afwij king van de secundaire grondslag in 2002 t .o.v. 2001 is posit ief en bedraagt 3,87% . Slechts in 5 gem eent en liggen de federale belast inginkom st en lager dan deze in het voorgaande aanslagj aar. Het bet reft hier in concreto Schot en, Linkebeek, Kort rij k, Lochrist i en Overpelt .

206


Deel 6

TABEL 90

OVERZI CHT VAN DE GEMEENTEN WAAR DE SECUNDAI RE GRONDSLAG GEKROMPEN I S I N AANSLAGJAAR 2002 Vast gest elde

Vast gest elde

procent uele

procent uele

afw ij king van de

afw ijk ing van het

secundaire

t ot aal net to

grondslag t ussen

belastbaar inkom en

2002 en 2001

tussen 2002 en

( prij zen 2002)

2001 ( pr ijzen 2002)

Gem eente

Vast gest elde procent uele afw ijk ing van het feder aal tar ief tussen 2002 en

Effect Reynder s = hypot het ische aangroei secundaire gr ondslag ( bij gelijkblijvend fed. t ar ief) – vast gest elde

2001 ( pr ijzen 2002)

aangroei secundair e gr ondslag

1

Schot en

- 0,09

1,25

- 1,33

1,34

2

Link ebeek

- 2,37

0,05

- 2,42

2,42

3

Kort rij k

- 2,59

3,40

- 5,80

5,99

4

Lochrist i

- 5,87

4,32

- 9,77

10,20

5

Over pelt

- 0,62

2,77

- 3,30

3,40

Bovenst aande Tabel 90 w ij st uit dat in deze gem eenten er zich wel degelij k een stij ging van het tot aal net t o belast baar inkom en heeft voorgedaan. De daling van het gem iddelde federale belast ingt arief heeft deze st ij ging echt er volledig gecom penseerd. Gezien de afwij kende st at us van deze gem eenten, worden ze in de hierna volgende analyses niet weerhouden. Door verwij dering van deze subset van gem eent en uit de st eekproef, wij zigt de gem iddelde verandering van de grondslag

slecht s

in

zeer

licht e

m at e

( van

3,87%

naar

3,88% )

( st .dev.= 1,77% ) . Voor deze rest erende 286 gem eenten is het verlies aan grondslag t engevolge de wij ziging van het federale t arief gem iddeld gelij k aan 0,45% . I n onderst aande Tabel 91 zij n zow el de gem eenten m et de st erkst groeiende belast ingbasis als deze m et de m inst st ij gende grondslag opgenom en.


207


TABEL 91

STERKSTE STI JGERS EN DALERS I NZAKE DE SECUNDAI RE GRONDSLAG; 2001- 2002

Gem eente

Gem . verander ing secundair e grondslag tussen 2001- 2002

1

Kalm t hout

10,42%

2

St - Laur eins

9,96%

3

Pit t em

9,04%

4

Alver ingem

8,92%

5

Bekkevoor t

8,86%

1

Deerlij k

0,14%

2

Her ne

0,19%

3

Hove

0,19%

4

Lendelede

0,30%

5

Zelzate

0,33%

Plaats

Grootst e wij ziging

Kleinst e wij ziging

De secundaire grondslag is m eer dan gem iddeld aangegroeid in Kalm thout, Sint - Laureins, Pit tem , Alveringem en Bekkevoort . De opbrengst van de federale

personenbelast ing

is

in

deze

gem eent en

m et

m inim um

8%

aangegroeid. I n vergelij king m et 2001 is de basis waarop de gem eent en Deerlij k, Herne, Hove, Lendelede en Zelzate de APB- inkom st en realiseren quasi st at us quo gebleven. Zij n deze veranderingen van de secundaire grondslag karakt eristiek voor bepaalde t ypes van gem eent en? Onderst aande Tabel 92 wij st uit dat de verandering van de secundaire grondslag sam enhangt m et het gem iddelde inkom en per inwoner, m et de bevolkingsdicht heid,m et de leeft ij dsopbouw van de bevolking en m et de evolut ie van het bevolkingscij fer. TABEL 92

T- TOETSEN;

VERSCHI LLEN I N WI JZI GI NG VAN DE SECUNDAI RE SPLI TSI NGSVARI ABELE = GY/ CAP; OBV; BEVOLKI NGSDI CHTHEI D ; % JONGEREN; % OUDEREN; % WERKLOZEN; % ¨ VAN DE BEVOLKI NG

GRONDSLAG;

GY/ CAP20 01 - % ∆SG2001-2 002

t

df

- 2,29

284

OBV2001 - % ∆SG20 01- 2002

0,41

- 0,23

284

BEVOLKI NGSDI CHTHEI D 2002 - % ∆SG2001- 20 02

> 0,001

- 4,46

284

% JONGEREN20 02 - % ∆SG2001-2 002

0,03

2,18

284

% BEVOLKI NG 65+ 2 00 2 - % ∆SG2001- 20 02

0,74

0,33

284

% WERKLOZEN2002 - % ∆SG2001 -2002

0,38

- 0,88

284

0,006

2,789

284

%

208

p 0,02

ä¦üýNþÿ

200 2

- % ∆SG2001-2002


Deel 6

I n gem eent en m et een gem iddeld inkom en per capita hoger dan het Vlaam s gem iddelde, bedroeg de st ij ging van de secundaire grondslag 3.64% versus 4.12% in de overige gem eent en. Rij kere gem eent en zagen de grondslag dus m inder st erk groeien. Dit wordt ook bevest igd door de analyse m et het obj ect ief belast ingverm ogen als split singsvariabele. I n gem eenten m et een dicht heid die deze van de gem iddelde Vlaam se gem eent e in onze steekproef overt reft ( > 5,08 inwoners per km ² ) , w as de aangroei van de secundaire grondslag eveneens beperkter dan in de overige gem eent en ( 3,25% versus 4,21% ) . Een grot ere groep inw oners die j onger zij n dan 20 j aar, blij kt sam en t e gaan m et

een

grot ere

aangroei

van

de

secundaire

grondslag.

Dit

is

een

verdedigbaar result aat : door de leerplicht t ot 18 j aar, zal een m eerderheid van deze bevolkingsgroep nog geen inkom sten genereren. Hoe grot er dus deze groep, hoe beperkt er de m ate waarin de gem eent e get roffen wordt door de fiscale hervorm ingen van de federale overheid. I n gem eenten m et m eer dan 23% j ongeren groeide de secundaire grondslag nog aan m et 4,12% versus 3,66% in de overige gem eent en. De afw ij king van de grondslag blij kt ook hoger voor gem eent en wiens bevolkingscij fer is t oegenom en t ussen 2001 en 2002. 149 gem eent en waren in dit geval en zij zagen hun belastingbasis voor de APB stij gen m et gem iddeld 4,18% versus 3,60% in de overige gem eent en. We vinden geen significant e verschillen t ussen provincies, noch t ussen Dessoy- clust ers. Wel blij kt een indeling van de gem eent en op basis van de bevolkingsom vang in dit kader bet ekenisvol. Gem eent en werden in de in deel 3 voorgest elde 8 bevolkingscohort en ingedeeld. ANOVA- analyse wij st uit dat voornam elij k de kleinst e gem eent en st erk afwij ken van de overige cohorten ( m et uit zondering van de groot ste st eden) . I n de kleinst e gem eent en ( < 5.000 inwoners) st eeg de secundaire grondslag

gem iddeld

m et

4,18%

versus 2,60%

in

de

cent rum st eden ( F= 3,24; df= 285; p= 0,003) . Tenslot t e st aan w e nog st il bij de sam enhang t ussen de verandering van de secundaire grondslag en de tarieven en tariefw ij zigingen van de OOV en APB.


209


De Pearson- correlaties geven geen st at ist isch significant e verbanden aan t ussen de t arieven en de wij ziging van de secundaire grondslag en dit geldt zow el voor 2002 als voor 2003. De t ariefveranderingen in 2003 correleren evenm in m et de groeivoet van de secundaire grondslag.

9.2

Analyse van de im pact van de verandering van het gem iddeld federaal t arief

De verandering van de secundaire grondslag is ofwel t e wij t en aan een verandering van het gem iddeld federaal t arief, ofwel aan een verandering van de prim aire grondslag of aan een verandering van beiden. I n deze paragraaf best uderen we de verandering van het federale t arief als gevolg van de hervorm ing Reynders. De gem iddelde daling van de secundaire grondslag t e wij t en aan een daling van het federale tarief bedroeg 0,52% . I n 168 gem eent en uit de st eekproef werd een dergelij ke negat ieve im pact van de wij ziging van het federale t arief op de secundaire grondslag vastgest eld. Voor deze subset van gem eent en, lag de gem iddelde daling van de grondslag t engevolge de daling van het federale t arief een flink st uk hoger, m et nam e op 1,48% . Ook voor deze st eekproef blij ven de onderlinge verschillen t ussen gem eent en behoorlij k groot . Tabel 93 w ij st uit dat de verandering van het t arief verwaarloosbaar w as voor Sint- Truiden, Galm aarden, Herne, Eeklo en Zandhoven. Ze w as w el ernst ig te nem en in de gem eent en Deinze, St Katelij ne- Waver, Ravels, Herk- de- St ad en Wingene waar de secundaire grondslag m et 5% of m eer wegsm olt. TABEL 93

OVERZI CHT VAN DE BESCHRI JVENDE PARAMETERS VOOR DE SUBSET : AFWI JKI NG SECUNDAI RE GRONDSLAG TUSSEN 2001 EN 2002 < 0

Kleinst e negat iev e verander ing

Hoogste negat iev e verander ing

210

Plaats

Gem eente

1

Sint- Tr uiden

Pr ocentuele v erandering van de secundair e grondslag t e w ij ten aan de her vor m ing Reynders - 0,01

2

Galm aarden

- 0,02

3

Her ne

- 0,03

4

Eek lo

- 0,03

5

Zandhov en

- 0,04

1

Deinze

- 7,22

2

St - Kat elij ne- Waver

- 6,50

3

Ravels

- 5,08

4

Herk- de- St ad

- 4,76

5

Wingene

- 4,67


Deel 6

Ook

voor

deze

variabele

w erd

uitgezocht

in

hoeverre

de

effecten

gem eent especifiek bleken te zij n. I n eerst e inst antie werd nagegaan of er verschillen vast t e st ellen zij n t ussen gem eenten wiens secundaire grondslag t en gevolge de federale belast ingverm indering was ingekrom pen en de overige gem eent en.

Kenm erken

die werden

bekeken

voor

deze t wee

subpopulat ies houden verband m et de bevolkingssam enstelling, m et de evolut ie van de bevolking en m et de fiscale draagkracht . Uit de analyse van de T- t oet sen blij kt dat gem eent en wiens grondslag door de

federale

t ariefdaling

verm inderd

is,

qua

bevolkingsdichtheid,

qua

bevolkingsevolut ie en qua gem iddeld inkom en per hoofd van de bevolking verschillen van de overige gem eent en. De overige co- varianten bleken niet relevant. TABEL 94

T- TOETSEN;

VERSCHI LLEN I N WI JZI GI NG VAN DE SECUNDAI RE GRONDSLAG DI E TE WI JTEN I S AAN DE VERANDERI NG VAN HET FEDERALE TARI EF; SPLI TSI NGSVARI ABELE = % VERANDERI NG < OF 0 p

t

df

GY/ CAP20 01 - % ∆SGFB2001 -200 2

0,01

2,46

284

OBV2001 - % ∆SGFB2001 - 2002

0,12

1,54

284

BEVOLKI NGSDI CHTHEI D 20 02 - % ∆SGFB2001- 20 02

0,08

1,73

284

% JONGEREN2002 - % ∆SGFB2 001 -2002

0,17

1,39

284

% BEVOLKI NG 65+ 200 2 - % ∆SGFB2001-2 002

0,30

1,03

284

% WERKLOZEN2002 - % ∆SGFB2001- 20 02

0,67

0.43

284

2002 - % ∆SGFB 2001 -2 00 2

0,02

2,37

284

%

ä¦üýNþÿ

I ndien we de groep van gem eent en isoleren die geconfront eerd w erden m et een inkrim ping van de grondslag t engevolge de daling van het federale gem iddelde tarief, dan blij ken er

significant e int ra- groepverschillen vast t e

st ellen zij n indien we de gem eent en indelen in Dessoy- clusters ( F= 1,85; p= 0,05; df= 167) . De daling van de grondslag t engevolge deze federale t ariefverm indering

was

significant

grot er

voor

de

clust er

5

( landbouwgem eenten in West - Vlaanderen) . De analyse op basis van de bevolkingsom vang levert geen significant e effect en op. Dit is evenm in het geval voor de provinciale indeling. Onderst aande Tabel 95 geeft een overzicht van de result aten van de Tt oet sen op het gem iddelde van de weergegeven variabelen, waarbij de om vang van het effect van de federale t ariefdaling als afhankelij ke variabele wordt gebruikt .


211


TABEL 95

VERSCHI LLEN I N DE DALI NG VAN DE SECUNDAI RE GRONDSLAG DI E TE WI JTEN I S AAN DE VERANDERI NG VAN HET FEDERALE TARI EF; SPLI TSI NG OP HET GEMI DDELDE VAN ONDERSTAANDE VARI ABELEN Splitsingsvar iabele

p

t

df

GY/ CAP20 01 - % ∆SGFB2 001 -2002

0,04

2,12

166

OBV2 001 - % ∆SGFB2001- 20 02

0,95

0,50

166

BEVOLKI NGSDI CHTHEI D 20 02 - % ∆SGFB20 01- 2002

0,54

0,61

166

% JONGEREN2002 - % ∆SGFB200 1-2002

0,03

2,24

166

% BEVOLKI NG 65+ 2002 - % ∆SGFB2001 -200 2

0,20

1,28

166

% WERKLOZEN2002 - % ∆SGFB2001- 2002

0,61

0,51

166

- % ∆SGFB2001 -2002

0,11

1,62

166

%

De

T- TOETSEN;

ä¦üýNþÿ

gem eent en

2002

w iens

APB- grondslag

daalde

t engevolge

de

federale

t ariefdaling verschillen onderling niet op basis van de bevolkingsevolut ie, de bevolkingsdichtheid of socio- dem ografische kenm erken zoals het percent age inwoners ouder dan 65 j aar of het percent age werklozen. We vinden evenm in verschillen t ussen gem eent en m et een lager dan gem iddeld OBV en de rest erende gem eent en. Wel blij kt het gem iddeld inkom en per capit a een onderscheidend kenm erk t e vorm en, evenals de om vang van de groep j onge inwoners.

10. Conclusie Voorliggend deel behandelt de im pact van de hervorm ing Reynders op de APB- en OOV- t arieven. Deze hervorm ing is een m ooi voorbeeld van hoe beslissingen van één overheidsniveau bet ekenisvol kunnen zij n voor de fiscalit eit van het andere overheidsniveau dat dezelfde grondslag hant eert . I n het

geval

van

de

APB is deze

int eract ie nog

iets specifieker

:

de

t ariefwij zigingen van de federale overheid beïnvloeden rechtst reeks de grondslag van de lokale overheid om dat deze een aanvullende belast ing vest igt op de federale belast ing. Welke gevaren dergelij ke t ax sharing system en

in

zich

dragen,

leren

ons de

voorbeelden

uit

Zweden

en

Denem arken. De hogere overheden dienden er hun t oevlucht te nem en t ot eerder draconische m aat regelen om de lokale t arieven APB & OOV en de uit gaven van de gem eent en onder cont role t e krij gen. Om gekeerd

kunnen

federale

grondslaghervorm ingen

scherpe

react ies

uit lokken op het lokale niveau. Vooral wanneer het om opcent iem en of aanvullende belast ingen gaat en wanneer deze heffingen een belangrij k

212


Deel 6

aandeel uit m aken van de lokale financiële m iddelen, kunnen t heoretisch gezien hevige t ariefaanpassingen verwacht worden. Of dit ook in praktij k zo is, w erd in België nog m aar w einig bestudeerd. Concreet beschikken we enkel over de st udie van Heyndels & Vuchelen ( 1993) die bet rekking had op de hervorm ing van de personenbelast ing in 1988 en de gevolgen daarvan voor de fiscalit eit in de Brusselse gem eenten. De daling van de gem iddelde aanslagvoet die het gevolg was van de federale hervorm ing, werd, blij kens deze st udie, in een overgrot e m eerderheid van de gem eent en gerespecteerd. Slecht s in één gem eent e werd na de hervorm ing overgegaan tot een t ariefaanpassing. De

hervorm ing

Reynders,

grondslagverschuivingen

die

im pliceert ,

zowel

drukt

vanaf

tariefw ij zigingen aanslagj aar

als

2002

haar

st em pel op de lokale inkom st en uit de APB. De gevolgen van de hervorm ing zullen echt er gradueel zicht baar worden. De m aatregelen die kaderen in de doelst elling 1 ( verlaging van de fiscale druk op arbeid) zullen vooral in aanslagj aar 2003 en 2004 hun effect lat en gelden. De w ij zigingen kaderend in de 3 overige doelst ellingen ( neutralit eit ten opzicht e van de diverse sam enlevingsvorm en

inbouw en,

de

kinderlast

bet er

inbedden

en

de

vergroening van de fiscalit eit ) beïnvloeden reeds het aanslagj aar 2002. De invoering van de decum ulregeling en het huwelij ksquotiënt zij n slecht s enkele van de ingrepen die pas in het aanslagj aar 2005 van t oepassing zullen zij n. De effect en van deze m aat regelen op de aanvullende personenbelast ing van de gem eent en zullen zich slecht s m et 1 j aar vert raging m anifest eren. Deze vert raging wordt veroorzaakt door het inkohierings- en inningsrit m e en de t erm ij nen die hierbij m oeten gerespect eerd worden. Hoewel diverse bronnen vandaag de sterke t ariefst ij gingen van de OOV en APB in het

begin van dit

decennium

recht st reeks verbinden m et

de

hervorm ing Reynders, zij n er t ot nog toe geen schat t ingen van dit verband beschikbaar die st eunen op rekeningcij fers of vast gest elde APB- recht en. Wel circuleren diverse get allen m et bet rekking t ot de globale im pact van de hervorm ing op de lokale financiën die gebaseerd zij n op begrotingscij fers. Zo ram en St evens & Moesen ( 2003) dat door de hervorm ing 3,33 m ilj ard euro aan lokale grondslag zal verdwij nen. ABA voorspelt een cum ulat ieve daling van de ont vangst en uit de APB m et 10 à 11% . De NBB kwant ificeerde het endogene effect van de hervorm ing Reynders voor 2003 in haar verslag van


213


2003 op een verlies van 14 m ilj oen euro aan lokale APB- ont vangst en. I n het verslag van 2004 is dit cij fer reeds gereduceerd tot 4 m ilj oen euro. Hoe de diverse gecit eerde bronnen t ot deze ram ingen kom en is niet duidelij k. De indruk wordt wel gewekt dat het in een aant al gevallen gaat om relat ief lineaire m acroeconom ische deduct ies van lokale effecten, waarbij voor alle gem eent en uniform e prognoses van de nat uurlij ke groei van de inkom st en in rekening worden gebracht . I ndividuele gem eent en zij n weinig geholpen m et dergelij ke prognoses. Voor hen is het zaak rekening t e houden m et specifieke lokale grondslagbepalende factoren. Het voorspellen van veranderingen van de grondslag van de aanvullende personenbelasting is evenw el geen evident e zaak. De wij ziging van

de

grondslag

is enerzij ds het

gevolg

van

veranderingen

in

het

gem iddelde inkom en, m aar anderzij ds ook van de bevolkingsm igrat ie. Verder hebben bepaalde krachtlij nen van de hervorm ing Reynders een grot ere im pact in gem eenten m et een specifiek sociologisch profiel ( bv. groter aant al personen t en laste, grot er aandeel sam enwonenden) . De aft opping van de hoogst e

t arieven

zal

verder

wellicht

m eer

im pact

hebben

in

rij kere

gem eent en. Een nauwkeurige schat t ing van de effecten op de lokale fiscalit eit vereist dat de im pact van de hervorm ing Reynders kan onderscheiden w orden van andere gelij kt ij dige wij zigingen. We denken hierbij aan de reduct ie van de aangerekende

adm inist rat iekost en,

de

onvolledige

indexat ie

van

de

t ariefschalen van de bedrij fsvoorheffing, de vervroeging van de inkom sten t engevolge van de volledige doorrekening van het huwelij ksquot iënt in de bedrij fsvoorheffing. I dealit er zouden we ook rekening m oeten kunnen houden m et m ogelij ke lokale t erugverdieneffect en van de fiscale hervorm ing. I n prakt ij k is echt er w einig geweten over de om vang van deze effect en. Deze eerst e benadering kan bij gebrek aan dat a m et de m eest e van deze gelij kt ij dige effect en geen rekening houden en biedt daarom een eerst e schat ting van het effect Reynders op de secundaire grondslag van de APB. I n een laatst e deel van dit deel wordt de evolutie van de APB- ont vangst en en van de secundaire grondslag van deze heffing geanalyseerd voor de j aren 2002- 2003. De hervorm ing Reynders heeft im m ers pas een im pact op de inkom st en 2001 of dus aanslagj aar 2002 en m et andere woorden op de APBont vangsten van 2003. De analyse gebeurt aan de hand van de vast gest elde

214


Deel 6

rechten APB 2003, die door het Minist erie van Financiën t er beschikking werden gest eld. Het werken m et rechten in plaat s van daadwerkelij ke ont vangsten biedt het voordeel dat abstract ie kan gem aakt worden van veranderingen in de t oegerekende adm inist rat iekost en enerzij ds en van de in 2003 nog ont vangen aanvullende personenbelasting die bet rekking heeft op vroegere inkom stenj aren. De hervorm ing Reynders heeft een direct e im pact op de secundaire grondslag van de APB- heffing, via een daling van het gem iddeld federaal t arief dat wordt

t oegerekend

op

de

tot ale

net t o

belast bare

inkom st en

van

de

gem eent e. Daarom best uderen we vooral de evolut ie van de secundaire grondslag, die overeenst em t m et de t ot ale federale personenbelast ing. I n slecht s 5 gem eent en uit onze st eekproef is de secundaire grondslag gedaald in vergelij king m et het aanslagj aar 2001. I ndien we abst ract ie m aken van deze

out liers,

not eren

personenbelast ing

van

we

een

3,88% .

gem iddelde

Acht er

dit

st ij ging

van

de

gem iddelde gaan

federale

wel grot e

onderlinge verschillen schuil: de groeivoet loopt in een aant al gem eent en op t ot

10,4% .

De stij ging

van

de secundaire grondslag

blij kt

grot er

in

gem eent en m et een grot ere groep j ongere inw oners en in gem eent en m et een bovengem iddelde procentuele st ij ging van de bevolking. De hervorm ing t rof rij kere gem eent en en gem eent en m et een hoge bevolkingsdicht heid st erker. Verm elden we t enslot t e ook dat de secundaire grondslag beduidend st erker is gest egen in de allerkleinste gem eent en ( < 5.000 inwoners) . De APB- belast ingbasis st eeg gem iddeld genom en het m inst in de cent rum st eden. De stij ging van de secundaire grondslag m ag niet doen besluit en dat de federale belast inghervorm ing geen im pact heeft gehad op de lokale APBont vangsten. De gem iddelde st ij ging van de secundaire grondslag w as enerzij ds t e wij t en aan een daling van het federale t arief en anderzij ds aan de st ij ging van het tot aal net t o belast baar inkom en. Gem iddeld daalde het federale t arief m et 0,52% en st eeg de prim aire grondslag m et 4,30% . I n 168 gem eent en werd een dergelij ke negat ieve im pact van de wij ziging van het federale t arief op de secundaire grondslag vast gest eld. Voor deze subset van gem eent en geldt dat zonder de federale t ariefdaling, en bij gegeven t ot aal net t o belast baar inkom en, de grondslag gem iddeld genom en 1,48% m eer zou gest egen zij n. Bovendien is de standaardafw ij king opnieuw bij zonder groot ; in een aantal gem eent en is 5 tot 7% van de pot ent iële groei van de secundaire grondslag verdw enen door de federale tariefdaling. De gem eenten


215


wiens APB- grondslag in negat ieve zin beïnvloed werd door de federale t ariefdaling verschillen onderling niet op basis van de bevolkingsevolut ie, de bevolkingsdichtheid of socio- dem ografische kenm erken zoals het percent age inwoners ouder

dan

65

j aar.

We

vinden

evenm in

verschillen

t ussen

gem eent en m et een lager dan gem iddeld OBV en de resterende gem eenten. Wel blij kt het gem iddelde inkom en per capit a een onderscheidend kenm erk t e vorm en en de om vang van de j onge bevolking. Ook blij ken de gem eent en uit de

Dessoy- clust er

5

( vnl.

landbouw gem eenten)

een

st erker

daling

ondervonden t e hebben. Belangrij k in dit verband is dat de analyses geen significant e verbanden bloot leggen tussen de t arieven en de w ij ziging van de secundaire grondslag en dit geldt zowel voor 2002 als voor 2003. We kunnen dus besluit en dat de federale hervorm ing wel degelij k zij n st em pel gedrukt heeft op de ont vangst en van de gem eent en, m aar dat door de nog behoorlij ke toenam e van het t ot aal net t o belast baar inkom en deze im pact m inder zicht - of voelbaar is in de m eest e gem eenten. Anderzij ds

wij zen

de

analyses

uit

dat

de

federale

t ariefdaling

niet

rechtst reeks aan de basis ligt van de st erke t ariefst ij gingen begin dit decennium . Gem eenten w iens grondslag het st erkst get roffen is door de hervorm ing zij n fiscaal gezien niet significant duurder geworden dan de overige gem eenten.

216


Deel 7

Deel 7 : De im pact van de liberalisering van de energiesect or op de lokale fiscalit eit in Vlaanderen 1. I nleiding Net als in deel 6 gaan we na in hoeverre best uurlij ke wij zigingen, die zich op hogere overheidsniveaus hebben volt rokken, de fiscale polit iek van de gem eent en

affect eren.

In

feit e zoeken

we in

deze bij drage vooral

verklaringen die t e plaat sen zij n in de m ult ilevel governm ent context waarvan gem eent en deel uit m aken. Zow el de federale overheid als de Vlaam se wet gever kunnen door t e sleut elen aan gedeelde belast ingsbases of het wij zigingen van de condit ies die de andere lokale ont vangsten bepalen een im pact uit oefenen op het fiscale beleid van gem eenten. Concreet denken we hier aan de hervorm ing van het Gem eent efonds, aan de federale hervorm ing van de personenbelast ing of aan de federaal ont wikkelde polit iehervorm ing. De opgesom de hervorm ingen zullen tij dens dit decennium zonder tw ij fel hun st em pel drukken op de ont vangsten en op de uitgaven van de gem eenten. Vraag die zich hier st elt is in hoeverre deze ontw ikkelingen de forse t ariefst ij gingen verklaren die de gem eenten in 2001 en 2002 hebben doorgevoerd? I n deze bij drage st aan specifiek we st il bij de door Europa opgelegde liberalisering

van

de

energiem arkt .

Voorliggend

deel

is

als

volgt

opgebouwd. We start en de discussie m et een profiel van de m arkt van de int ercom m unales. I n een volgende paragraaf best uderen we het belang van de dividendont vangsten voor de gem eent elij ke m iddelen. Vervolgens sit ueren w e de krachtlij nen van de hervorm ing. Om dat nog geen gegevens beschikbaar zij n van de evolutie van de dividendont vangsten in 2003 proberen we na te gaan in w elke m at e de t arieven van de OOV en de APB in

het

verleden

sam enhingen

m et

de

ontvangst en

uit

energie-

int ercom m unales.


217


2. Overzicht van de elekt ricit eit sint ercom m unales I n deze paragraaf geven we een overzicht van de bovengem eent elij ke indeling in intercom m unales. De gem eentelij ke intercom m unales zij n zowel act ief

op

het

vlak

van

elekt ricit eit svoorziening,

kabeldist ribut ie.

Van

deze

drie

act iviteit en

gasdist ribut ie

als

voornam elij k

de

vorm t

elekt ricit eit slevering de belangrij kst e bron van inkom st en. We geven daarom in wat volgt een overzicht van de indeling van de gem eent elij ke int ercom m unales voor elekt riciteit . De m eerderheid van de gem eent en is aangeslot en bij een gem engde int ercom m unale; dit is het geval voor 221 van de 308 gem eenten. Onderst aande Tabel 96 geeft aan dat GASELWEST, I VERLEK en I MEWO de int ercom m unales m et het groot st e aant al leden vorm en. I NTERMOSANE t reedt op voor slecht s één Vlaam se gem eente, m et nam e Voeren. I n t ot aal zij n acht gem engde int ercom m unales act ief in Vlaanderen. TABEL 96

OVERZI CHT

VAN I NTERCOMMUNALE

HET

AANTAL

GEMEENTEN

Gem engde int ercom m unale GASELWEST

Aant al gem eent en 52

%

Valid %

16,9

23,5

I MEA

5

1,6

2,3

I MEWO

41

13,3

18,6

I NTERGEM

23

7,5

10,4

I VEKA

43

14,0

19,5

I VERLEK

51

16,6

23,1

SI BELGAS

5

1,6

2,3

I NTERMOSANE

1

0,3

0,5

Tot aal

221

71,8

100,0

Missing

87

28,2

-

Tot aal

308

100,0

-

PER

GEMENGDE

De int ercom m unales zij n doorgaans voornam elij k act ief in een beperkt aant al ( aangrenzende) provincies. Terwij l GASELWEST naast dert ien Oost Vlaam se gem eent en uit sluit end West - Vlaam se gem eent en t elt , situeren de act ivit eit en van I MEA en I VEKA zich exclusief in de provincie Ant werpen. I MEWO

zorgt

voornam elij k

voor

de

energiebevoorrading

in

Oost -

Vlaanderen, m aar dist ribueert eveneens elekt riciteit in elf West- Vlaam se gem eent en. Ook I NTERGEM levert vooral st room aan de Oost- Vlaam se m arkt , m aar is verder ook act ief in het Vlaam s- Brabant se Affligem en 218


Deel 7

Bever. Het m erendeel van de Vlaam s- Brabant se gem eent en bet rekt zij n energie evenwel bij I VERLEK, een vij ft al gem eent en doet een beroep op SI BELGAS. De

overige

gem eent en

zij n

aandeelhouder

van

een

gem engde

int ercom m unale of beheren een gem eentelij k regiebedrij f. 85

gem eent en

m aken

int ercom m unales.

De

deel

uit

van

om vangrij kst e

één

van

zuivere

de

vier

zuivere

int ercom m unale

is

I NTERELECTRA, m et 44 aangesloten gem eent en. Merksplas en I zegem doen een beroep op hun gem eentelij ke regie voor elekt ricit eit sdist ributie ( respect ievelij k AVEM en ETI Z) . TABEL 97

Bij

de

OVERZI CHT VAN I NTERCOMMUNALE

zuivere

HET

AANTAL

GEMEENTEN

Zuiver e int ercom m unale I NTERELECTRA

Aant al gem eent en 44

%

Valid %

14,3

51,8

I VEG

8

2,6

9,4

PBE

19

6,2

22,4

WVEM

14

4,5

16,5

Tot aal

85

27,6

100,0

Missing

223

72,4

Tot aal

308

100,0

int ercom m unales

is

de

provinciale

PER

ZUI VERE

concent ratie

van

gem eent en nog duidelij ker. I NTERELECTRA telt 43 Lim burgse gem eenten en distribueert ook st room in het Antwerpse Laakdal. I VEG concentreert zich op 8 Ant werpse gem eent en. PBE voorziet 19 Vlaam s- Brabant se gem eent en van stroom en verder ook nog 4 Waals- Brabant se buren. WVEM tenslot t e is uit sluit end act ief op West - Vlaam s grondgebied. Dit overzicht leert ons verder dat de elekt ricit eitsm arkt in Oost - Vlaanderen volledig bediend wordt door gem engde int ercom m unales.

3. Belang van de dividendont vangst en Gem eent en

ont vangen

j aarlij ks

een

belangrij k

bedrag

aan

dividendont vangst en. Deze dividendont vangst en m aken deel uit van de


219


schuldont vangst en

en

werden

in

2002

gegenereerd

uit

volgende

99 100

beleggingen :

deelnem ingen in intercom m unale verenigingen ( 93,6% ) ;

deelnem ingen in gem eent elij ke regiebedrij ven ( 2,31% ) ;

deelnem ingen in federale en gewest elij ke m aat schappij en ( 0,08% ) ;

deelnem ingen in Dexia ( 3,56% ) ;

deelnem ingen in andere openbare instellingen ( 0,1% ) ;

deelnem ingen in privé- ondernem ingen ( 0,06% ) .

Bovenst aande m iddelenverdeling t oont aan dat de uit gekeerde winst en van int ercom m unales

act ief

op

het

gebied

van

st room - ,

gas-

en

kabeldist ribut ie, het leeuwendeel van de inkom st en genereren. I n t weede inst ant ie

brengen

vooral

de

deelnem ingen

in

Dexia

( voorm alig

Gem eent ekrediet) geld in de gem eent ekas. Uit gedrukt

per

hoofd

van

de

bevolking

evolueerden

de

t ot ale

dividendont vangst en in de afgelopen j aren sterk posit ief, nl. van 79,89 euro in 1998 naar 84,24 euro in 2000. I n 2002 waren deze gem iddelde ont vangsten per hoofd verder gestegen t ot 131 euro. Hoe groot

het

belang is van

de dividendont vangsten

in

de t ot ale

ont vangsten van de gem eent en w ordt geïllust reerd in Grafiek 37. De dividendont vangst en vert egenwoordigden in 2002 13%

van de t ot ale

gem eent elij ke ont vangst en. Het belang van de dividenden in globo in de t ot ale ont vangst en kende in de periode 1998- 2000 een st ij gend verloop en heeft zich in 2002 op dat niveau gest abiliseerd. 101 De grafiek illust reert bovendien dat 2000 een j aar van uit zonderlij ke opbrengst en uit Dexiadeelnem ingen was. De t erugval van die uit zonderlij ke dividenden in 2001 99

De hierna w eergegeven cij fers werden ons bezorgd door Dhr. S. Sw aels, ABAFI M, Vlaam se Gem eenschap. Het bet reft hier dat a voor 2002 die bet rekk ing hebben op 289 gem eent en. Voor v olgende gem eent en waren nog geen gegevens beschikbaar : Niel, Malle, Nij len, Willebroek, Ar endonk, Oud- Turnhout , St - Piet ersLeeuw, Drogenbos, Lennik, Boort m eerbeek, Haacht , Deerlij k, Harelbek e, Nieuwpoort , Ham ont - Achel, Hecht el- Eksel, Meeuwen- Gruit rode, Kort essem , Maasm echelen en Voeren. 100 Uit gedrukt als procent in de t ot ale div idendont vangst en. Ook t oegest ane concessies kunnen dividenden genereren ( 0,2% ) . 101 De analyse is beper kt t ot de periode 1998- 2002 gezien specifieke cij fergegevens ov er de dividendont vangst en slecht s sindsdien beschikbaar zij n. De gegevensreek s voor 2002 is nog niet volledig en bevat slecht s 287 gem eent en.

220


Deel 7

en de st abilisat ie van het belang van de dividenden uit int ercom m unales zorgde in dat zelfde j aar voor een daling van het belang van de t ot ale dividenden in de ontvangst en van gem eent en. GRAFI EK 37 PROCENTUEEL

AANDEEL VAN DE TOTALE DI VI DENDEN, DE DI VI DENDEN VAN I NTERCOMMUNALES EN DE DI VI DENDEN VAN D EXI A I N DE TOTALE ONTVANGSTEN 1998- 2002

0,140

0,130

0,123

0,117

0,130 0,113

0,120 0,122 0,100

0,114

0,109

0,105

0,105

0,080 0,060 0,040

0,021

0,020

0,003

0,004

1998

1999

0,004

0,005

2001

2002

0,000 2000

Dividenden in % totale ontvangs ten Dividenden intercommunales als % totale ontvangs ten Dividenden Dexia als % totale ontvangs ten

Bovenst aande Grafiek 37 geeft verder aan dat LQWHUFRPPXQDOHV in de afgelopen j aren veel m iddelen in de gem eent ekas bracht en. I n 2000 en 2001

ont vingen

part icipat ies

in

gem eent en

10,5%

int ercom m unales.

In

van

hun

2002

ontvangst en

bedroeg

dit

uit

hun

percent age

gem iddeld 12,2% . Wet ende dat de ont vangsten per capit a uit OOV in 2002 gem iddeld 21,5% van de lokale m iddelen opleverde, kunnen we stellen dat de ontvangst en uit int ercom m unales m eer dan de helft van de ont vangsten uit één van beide hoofdbelastingen vert egenwoordigen. Acht er deze gem iddelde waarden gaan nat uurlij k grot e verschillen schuil; voor 2002 schom m elt het aandeel van de ont vangst en uit int ercom m unales t ussen

0%

en 31% .

I n onderst aande t abel werden

de gem eenten

weergegeven voor wie de dividenden uit de int ercom m unales m eer dan bet ekenisvol

zij n,

naast

de

lokalit eiten

waar

deze

inkom sten

verwaarloosbaar zij n ( Tabel 98) .


221


TABEL 98

OVERZI CHT VAN DE VI JF GEMEENTEN MET DE HOOGSTE EN LAAGSTE AANDELEN VAN DE ONTVANGSTEN; 2002;

Gemeenten met het hoogste aandeel van de dividendontvangsten uit intercommunales in de totale ontvangsten in 2002

DI VI DENDONTVANGSTEN

IN

DE

TOTALE

N= 287 Gemeenten met het laagste aandeel van de dividendontvangsten uit intercommunales in de totale ontvangsten in 2002

Gemeente

Aandeel dividendontvangsten intercommunales in totale ontvangsten

Gemeente

Aandeel dividendontvangsten intercommunales in totale ontvangsten

Steenokkerzeel

31

Sint-Truiden

0,010

Kampenhout

29

Essen

0,012

Herstappe

26

Izegem

0,029

Dilbeek

29

Bekkevoort

0,038

Hemiksem

23

Wezembeek-Oppem

0,038

Voor de gem eent en St eenokkerzeel, Kam penhout , Herst appe, Dilbeek en Hem iksem zij n de ont vangst en uit de part icipat ies in int ercom m unales bij zonder belangrij k. 102 I n deze vij f gem eent en m aakt en ze in 2002 m inim um

1/ 5 van de t ot ale lokale ont vangsten uit . Anderzij ds t elt

Vlaanderen ook gem eenten waar dergelij ke deelnem ingen nauwelij ks inkom st en genereren voor de gem eent ekas. Bovenst aande gem eent en zij n natuurlij k out liers. De percent iele verdeling wij st uit dat slecht s in 10% van de gem eent en het aandeel in 2002 grot er is dan 18% van de t ot ale ont vangst en. Percent iel 10 geeft aan dat slechts in 10% van de gem eent en de dividenden uit int ercom m unales 7,03% of m inder van de gem eent elij ke ont vangst en uit m aken. Drukken we de dividendont vangst en uit de intercom m unales uit per hoofd van de bevolking dan wij zen de analyses de reeks outliers aan opgenom en in Tabel 99.

102 I n 2000 vorm den de gem eent en Kam penhout ( 31% ) , Herst appe ( 22% ) , Overpelt ( 21% ) , Baarle- Hert og ( 21% ) en Ham ont - Achel ( 20% ) de groep van gem eent en m et de hoogst e aandelen v an de dividendont vangst en. De gem eent en m et nagenoeg geen inkom st en uit div idenden bet reffen : Galm aarden, Vilvoorde, Sint - Laureins, Sint - Truiden, Essen, Peer en Meeuwen- Gruit rode. Voor deze laat st e reeks lagen de inkom st en onder de 2% van de t ot ale ont vangst en.

222


Deel 7

TABEL 99

OVERZI CHT VAN DE VI JF GEMEENTEN MET DE HOOGSTE EN LAAGSTE 103 DI VI DENDONTVANGSTEN PER CAPI TA; 2002

Gemeenten met het hoogste bedrag per capita aan dividendontvangsten uit intercommunales in 2002

Gemeenten met het hoogste bedrag per capita aan dividendontvangsten uit intercommunales in 2002

Steenokkerzeel

Dividendontvangsten per capita uit intercommunales 327

Essen

Dividendontvangsten per capita uit intercommunales 10

Hemiksem

317

Sint-Truiden

12

Kampenhout

316

I zegem

26

Machelen

271

Wezembeek-Oppem

27

De Haan

264

Bekkevoort

29

Gemeente

Gemeente

Het is duidelij k dat de verschillen t ussen de hoogst en laagst gerangschikt e gem eent en zeer groot zij n; de dividenden per hoofd van de bevolking van Essen m oet en m et een factor 32 verm enigvuldigd worden om in de buurt t e kom en van deze van Steenokkerzeel. Dat de spreiding voor deze variabele aanzienlij k is, kan ook worden afgeleid uit de int erkwart iele range en de st andaardafwij king die beiden behoorlij k groot zij n ( I KR= 64,9; st .afw.= 51,3) . Aangezien gem eent en onderling verschillen qua part icipat iebelang en dit verder m ede bepaald wordt door het feit of m en aandeelhouder is van een gem engde

dan

wel

een

zuivere

intercom m unale,

analyseren

we

voorgaande variabelen ook in funct ie van deze indeling. I ndien de dividendont vangst en uit gedrukt worden per hoofd van de bevolking, dan st ellen we vast dat er significant e verschillen zij n tussen de opbrengst en uit zuivere en deze uit gem engde int ercom m unales. I n 2002 bedroegen de ontvangen dividenden per hoofd van de bevolking 93,5 euro in gem eent en die deel uit m aken van zuivere int ercom m unales versus 113,5

euro

in

de

overige

gem eent en. 104

Ook

het

belang

van

de

dividendont vangst en in de t otale ont vangsten van de gem eenten bleek duidelij k t e verschillen: voor gem eent en die aandeelhouder waren van een zuivere int ercom m unale waren deze dividendont vangst en goed voor 11,1% van de t ot ale ont vangst en; in de overige gem eente bedroeg dit percent age 12,6% . 105 1 03 I n 2000 werd de rangschikking aangevoerd door Kam penhout ( 320 euro) ; De Panne ( 215 euro) ; Knok ke- Heist ( 194 euro) ; Wij negem ( 192 euro) en Baarle- Hert og ( 182 euro) . De laagst e inkom st en per capit a sit ueerden zich bij Galm aarden ( 1,24 euro) ; Vilvoorde ( 1,68 euro) ; Sint - Laureins ( 1,80 euro) ; Meeuwen- Gruit rode ( 8,16 euro) en Sint - Truiden ( 8,76 euro) . 1 04 T = - 3,00; df = 285; p = 0,003. 1 05 T = - 2,51; df = 285; p = 0,01.


223


GRAFI EK 38 D I VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES PER HOOFD VAN DE BEVOLKI NG; OVERZI CHT VOOR DE GEMENGDE I NTERCOMMUNALES; 2002 300

263,76

261,80

250

271,40

215,84

195,81

196,70

200

158,68

150

157,47

Minim um Gem iddelde Max im um

175,30 145,24

100

123,12

115,84

95,88

90,59

50

77,21

26,77

42,87

Max im um Gem iddelde Minim um

SI BELGAS

49,88

I VERLEK

I MEWO

I MEA

GASELWEST

43,16

I VEKA

94,22

I NTERGEM

43,35

0

GRAFI EK 39 D I VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES ALS PROCENT VAN DE TOTALE ONTVANGSTEN VAN DE GEMEENTEN; OVERZI CHT VOOR DE GEMENGDE I NTERCOMMUNALES; 2002 25%

21,2% 17,6%

20%

23,8%

22,1%

18,7%

18,4%

15,8%

15%

16,1% 14,7%

13,2%

13,1%

13,9%

11,0%

10%


10,0%

5% 7,4%

6,2%

6,3%

8,5% 3,8%

224

4,4%

Maximum Gemiddelde Minimum

I VERLEK

I VEKA

I NTERGEM

I MEWO

I MEA

GASELWEST

0%

SI BELGAS

6,9%


Deel 7

I n bovenst aande Grafiek 38 en Grafiek 39 w erden de gem iddelden, m inim a en

m axim a

voor

de

verschillende

gem engde

int ercom m unales

weergegeven voor de tw ee bestudeerde variabelen. Uit gedrukt als dividend per capit a in 2002, is het duidelij k dat SI BELGAS de best renderende gem eentelij ke invest ering was ( 175,30 euro/ capit a) . Ook

vrij

hoge

int ercom m unales

dividenden I MEA

per

hoofd

( 157,47

vinden

we bij

de

en

I VEKA

euro/ capit a)

Ant werpse ( 145,24

euro/ capit a) . De ret urn van I VERLEK en GASELWEST is duidelij k m inder hoog ( respect ievelij k 90,59 euro/ capit a 95,88 euro/ capita) . ANOVA- toet sen wij zen uit dat de verschillen t ussen de int ercom m unales in gegenereerd dividend per capit a ook significant zij n ( F= 10,36; df= 207; p< 0,001) . Ook het belang van de dividenden voor de gem eentelij ke ont vangsten verschilt

t ussen

gem eent en

aangeslot en

bij

de

zes

gem engde

int ercom m unales. Voor de gem eent en aangeslot en bij I VEKA en I NTERGEM m aken de dividenden gem iddeld om en bij de 15% uit van de t ot ale lokale inkom st en. Bij I VERLEK- aandeelhouders valt dit aandeel terug t ot 10% . De ANOVA- analyses bevest igen deze verschillen ( F= 13,65; df= 207; p< 0,001) . Grafiek 40 en Grafiek 41 stellen de dividenden per capit a en de dividenden uit gedrukt als een percent age van de tot ale inkom st en van een gem eent e voor bij zuivere int ercom m unales. Ook hier st ellen w e grote verschillen vast inzake de uit gekeerde dividenden per hoofd van de bevolking. Keert I NTERLECTRA gem iddeld 77,62 euro per capit a uit, dan is de ret urn van I VEG bij na dubbel zo groot ( 147,64 euro per capit a) . WVEM en PBE keren elk iet s m eer dan 100 euro dividend uit per capit a. De verschillen t ussen de zuivere intercom m unales blij ken t evens significant ( ANOVA; F= 3,35; df= 76; p= 0,02) . I ndien het belang van de dividenden voor de gem eent ekas bestudeerd wordt, dan kom en we t ot een vergelij kbare rangschikking. Het belang van deze schuldont vangst en is duidelij k veel grot er in gem eent en aangesloten bij I VEG ( 15,3% ) . Ook deze verschillen zij n significant op 7% - niveau ( F= 2,48; df= 76) .


225


GRAFI EK 40 D I VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES PER HOOFD VAN DE BEVOLKI NG; OVERZI CHT VOOR DE ZUI VERE I NTERCOMMUNALES; 2002 326,88

317,52

350,00 300,00 250,00


173,69

129,60

200,00 150,00

147,64

100,00

77,62

100,12

106,95

50,00

Max im um Gem iddelde

11,60 28,60

58,98

PBE

I VEG

I NTERELECTRA

9,58

Minim um

WVEM

0,00

GRAFI EK 41 D I VI DENDEN VAN I NTERCOMMUNALES ALS PROCENT VAN DE TOTALE ONTVANGSTEN VAN DE GEMEENTEN; OVERZI CHT VOOR DE ZUI VERE I NTERCOMMUNALES; 2002 3 0,6%

35%

26,1% 22,5%

30%

20,9%

25% Minim um

20%

Gem iddelde

15%

Max im um

15,3% 9,8%

10%

11,8%

12,7%

5%

Maxim um

226

Gem iddelde

1,2% 3,8%

7,8%

Minim um

WVEM

I VEG

I NTERELECTRA

1,1%

PBE

0%


Deel 7

Bem erken we tenslot t e nog dat bovenst aande analyse geldt voor de globale ret urns uit aandeelhouderschap in energieint ercom m unales. Door een gebrek aan dat a kunnen w e verder geen onderscheid m aken t ussen de opbrengst en uit elekt riciteit svoorziening en gasdist ribut ie per gem eent e. Globaal kunnen w e wel st ellen dat deze dividenden vooral het result aat vorm en

van

st room bevoorrading.

Volgens

Dexia

( 2004)

levert

de

st room dist ribut ie 5,9% op van de t otale gem eent elij ke ont vangsten, versus 2% voor de gasdividenden. We kunnen dus besluit en dat dividenden een belangrij ke bron van financiering vorm en voor de lokale inst ant ies. Vooral het aandeel van de gem eent elij ke int ercom m unales en regies in deze uit gekeerde winst en is vrij om vangrij k. Verder hebben we vast gest eld dat zowel het belang van de dividenden voor de gem eent ekas, als de ontvangst en per hoofd van de bevolking, vrij st erk verschillen t ussen gem eent en. Vooral het gegeven of deze dividenden gegenereerd w orden door aandeelhouderschap in een zuivere dan wel een gem engde int ercom m unale blij kt belangrij k. De inkom st en

van

int ercom m unales

gem eent en blij ken

die

inferieur

deel aan

uit m aken deze

van

van

een

zuivere

gem eent en

m et

part icipat ies in gem engde int ercom m unales. Variant ie- analyse wees verder uit dat de returns ook sterk kunnen verschillen t ussen int ercom m unales van een t ype.

4. De vrij m aking van de energiem arkt 4.1

Reglem ent ering en kalender van de vrij m ak ing

Tot het begin van dit decennium w erden de nut svoorzieningen aangeleverd door m onopolist ische st aat sbedrij ven die in Vlaanderen m eestal de vorm van int ercom m unales aannam en. Deze m onopolievorm ing had volgens de Europese Gem eenschap het gevolg dat de consum ent een t e hoge prij s bet aalde voor de verst rekt e dienst verlening. Deze vast st elling leidde tot de doelst elling om in de energiesector ( m aar ook in de t elecom m unicat ieen post sect or) de vrij e concurrent ie t e laten spelen door ze t e liberaliseren. De Richt lij n 96/ 92 van het Europees Parlem ent en de Raad van 19 decem ber 1996 bet reffende gem eenschappelij ke regels voor de int erne m arkt voor elekt ricit eit was de eerst e st ap naar de vrij m aking van de C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

227


elekt ricit eit sm arkt . Richt lij n 98/ 30 van het Europees Parlem ent regelde 2 j aar lat er de liberalisering van de aardgasm arkt in alle lidst at en. Deze richt lij nen werden om gezet in nat ionale reglem ent ering via de Wet van 29 april 1999 bet reffende de organisat ie van de elekt ricit eitsm arkt en de Wet bet reffende de organisat ie van de gasm arkt en het fiscale st at uut van de elekt ricit eit sproducent en ( B.S., 11 m ei 1999) . Deze wett en werden voor Vlaanderen aangevuld m et het Decreet van 17 j uli 2000 bet reffende de organisat ie van de elekt ricit eit sm arkt ( B.S., 22 septem ber 2000) en het Decreet van 6 j uli 2001 houdende de organisat ie van de gasm arkt ( B.S.,3 okt ober 2001) . De vrij m aking van de beide energiem arkt en werd gradueel gerealiseerd : onderst aande Tabel 100 geeft groot verbruikers w erd

aan dat

geliberaliseerd.

eerst

het

Pas sinds 1

segm ent j uli

van de

2003

is de

st room verkoop voor alle part iculiere verbruikers vrij . TABEL 100

K ALENDER VAN DE VRI JMAKI NG VAN DE ELEKTRI CI TEI TS- & GASMARKT 106 I N VLAANDEREN Elektriciteit

Aardgas

01/ 01/ 2002

> 1 GWh + / - 2.500 aansluitingen

> 5 miljoen m³ 20 grootste bedrijven

01/ 01/ 2003

> 56 kVA + / - 35.000 aansluitingen

> 1 miljoen m³ 300 grote bedrijven

01/ 07/ 2003

Alle afnemers

Alle afnemers

Het is duidelij k dat de Vlaam se wetgever vrij snel werk heeft willen m aken van de vrij m aking, wet ende dat de uiterst e lim iet dat um w aarop de liberalisering zou m oeten gerealiseerd zij n, 1 j uli 2007 w as. Het Brussels Hoofdst edelij k Gew est heeft kenbaar gem aakt de vrij m aking pas tegen begin 2007 volledig ingang te willen lat en vinden. De Waalse overheid laat de

hoogspanningsafnem ers wacht en t ot 2005, bovendien is het nog niet

duidelij k wanneer precies het ganse proces van vrij m aking in Wallonië zal worden afgerond. 107

106 107

228

VREG, 2004a. VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2002, 15.


Deel 7

4.2

De spelers op de vrij e energiem arkt

Wat im pliceren deze richt lij nen in concret o voor de verbruikers van st room en gas? Om hierop een volledig ant woord t e kunnen geven m oet eerst inzicht gebracht worden in de diverse spelers op de energiem arkten en de plaat s in de bedrij fskolom die ze innem en.

4.2.1

Elekt ricit eit ssect or

De st room die bij de consum ent of het bedrij f binnen kom t is het result aat van

een

product ieproces

hoogspanningsnetbeheerders,

waarin andere

respect ievelij k net beheerders,

producenten, leveranciers

en

m arkt regulatoren een rol vervullen. I n onderst aand schem a is aangegeven dat in Vlaanderen de product ie van elekt ricit eit

gebeurt

in

de cent rales van

ELECTRABEL en

SPE.

Het

hoogspanningsnet is in handen van een bij de hervorm ing speciaal daart oe opgericht bedrij f, ELI A. ELI A is voor 70%

in handen van de t wee

elekt ricit eit sproducent en. Het rest erende kapitaal wordt aangeleverd door PUBLI - T, een holding waarin ook de gem eent en part iciperen. De creat ie van ELI A dient t oe te lat en dat ook andere dan de t wee Belgische producent en st room over het hoogspanningsnet zouden kunnen vervoeren. De

overige

net beheerders

vorm en

een

derde

schakel

in

de

energievoorziening. De net beheerders zij n voor een periode van t waalf j aar aangest eld door de Vlaam se regulator VREG. Zij st aan in voor het t ransport van de energie en voor de veiligheid, de kwalit eit en de cont inuït eit van de st room voorziening. Hier gaat het om de vroegere energie- intercom m unales,

regies

en

gem eentelij ke

gehergroepeerd zij n in zestien ent iteit en.

108

bedrij ven

die

De indeling in zuivere en

gem engde int ercom m unales blij ft ook na de liberalisering haar bet ekenis behouden. De verkoop gebeurt voort aan door tw ee t ypes van leveranciers, de st andaardleveranciers en de overige leveranciers, die voor onbepaalde duur vergund dienen t e zij n door de VREG. De st andaardleveranciers 108

VREG, 2004b, 6 verm eldt volgende net beheerders : AGEM, BI AC, ETI Z, GASELWEST, GHA, I MEA, I MEWO, I NTERELECTRA, I NTERGEM, I NTERMOSANE, I VEG, I VEKA, I VERLEK, PBE, SI BELGAS en WVEM.


229


( LUMI NUS, ECS, EBEM en I NTERGAS) nem en die klant en voor hun rekening die in j uli 2003 geen overst ap w enst en t e m aken naar een andere energieleverancier. Net als de overige leveranciers verkopen en factureren zij energie en m oet en ze voldoen aan de reglem ent ering inzake facturat ie, gratis st room voor gezinnen en noodleveringen. Het net gebied voor deze leveranciers particuliere

bet reft

de

verbruikers

ganse een

Vlaam se

beroep

regio.

doen

op

Begin de

2004

volgende

konden zeven

leveranciers : CI TY POWER, EBEM, ECOPOWER, ECS, LUMI NUS, NUON BELGI UM, WATTPLUS. GRAFI EK 42

BEDRI JFSKOLOM VOOR ELEKTRI CI TEI T EN BETROKKEN I NSTANTI ES109

Voor de consum ent is de belangrij kste wij ziging t engevolge de vrij m aking, dat net beheer en verkoop van energie voort aan opgesplit st worden. De net beheerder zal inst aan voor het t ransport en het onderhoud en beheer van de net ten, t erw ij l vergunde leveringsbedrij ven zullen instaan voor de verkoop van energie. Voor het net beheer neem t de m arkt 109

230

nog de vorm

Eigen verwerking op basis van VREG, 2004a.


Deel 7

aan van een gereguleerd oligopolie. Klant en kunnen de net beheerder dus ook na de hervorm ing nog niet vrij kiezen. Dat zal wel het geval zij n voor de leverancier van de st room , waarbij de reguleringsinst ant ies, CREG en VREG, erop rekenen dat op m iddellange t erm ij n voldoende buit enlandse aanbieders de m arkt zullen bet reden, om van echt e concurrent ie t e kunnen spreken. Op dit ogenblik is de keuze nog vrij beperkt : van de in t ot aal zevent ien leveranciers, wensen er in praktij k slecht s zeven part iculieren van st room t e voorzien. Uit een rapport van de VREG dd. 7 j anuari 2004 110 bleek overigens ook dat nog m aar een beperkt segm ent van de gebruikers van leverancier veranderde. De kleinverbruikers ( < 56kVA) die wel na 1 j uli 2003 een cont ract ondertekenden vert egenwoordigden 13,36% van de populat ie van dergelij ke afnem ers; bovendien ging het in 11,05% van de gevallen om een

cont ract

m et

een

van

de

st andaardleveranciers.

De

nieuw e

leveranciers haalden slecht s 2,31% van de contracten binnen. Er blij kt verder ook geen significant verschil in bereidheid om over te stappen naar een

nieuw e

leverancier

t ussen

part iculieren

en

kleine

professionele

afnem ers ( zelfst andigen en kleine KMO’s) . I n een ander com m uniqué rapport eerde de VREG over het pot ent iële voordeel dat verbruikers kunnen geniet en wanneer ze overst appen naar een andere leverancier. 111 I n tot aal werden zes t ypecat egorieën van verbruikers best udeerd, m et of zonder dom iciliëring. Er t ekenen zich duidelij ke verschillen af t ussen de evolutie van de prij zen van de st andaardleveranciers en deze van de overige leveranciers. I n

vergelij king m et het gem iddeld st andaardt arief kunnen

gebruikers die een contract afsluit en gem iddeld 13,4% voordeel doen. I n bij na alle dist ribut ienett en doen part iculieren er dus goed aan een act ieve keuze t e m aken.

110 111

VREG, 2004b. VREG, 2004c.


231


TABEL 101

4.2.2

GEMI DDELD EN MAXI MAAL VOORDEEL VOOR DE CATEGORI E D C PER 112 113 NETGEBI ED ( I N EURO)

Gassect or

De liberalisering van de gassect or is enkele j aren later op gang gekom en en heeft voor de part iculiere verbruikers gelij kaardige gevolgen. Aardgas wordt , in t egenst elling tot elekt risch st room , niet op Belgisch grondgebied zelf geproduceerd, m aar w ordt ingevoerd. Die invoer wordt volledig geregeld door DI STRI GAS en is voornam elij k afkom st ig van Nederland, Noorw egen en Algerij e. DI STRI GAS is sinds 2001 opgesplitst in t wee ent it eit en. FLUXYS neem t het beheer van het aardgasvervoernet voor zij n rekening en vorm t dus de tegenhanger van ELI A. DI STRI GAS zal als com m erciële unit inst aan voor de invoer, m aar ook voor de t rading van gas. De intercom m unales nem en, net als voor elekt ricit eit, verder de rol op als net beheerders. De voor elektriciteit genoem de st andaardleveranciers vervullen ook die rol voor de gaslevering. 114 Op 1 j anuari 2004 t elde de aardgasm arkt in t ot aal t ien leveranciers : DI STRI GAS, ECS, ENECO ENERGI E LEVERI NG, ENERGO, 112 Dc st aat voor het volgende t ype van st room v erbruik er : m ax. 2200 kWh j aarverbruik aan dagverbruik + 1300 kWh j aarverbruik aan nacht t arief. 113 VREG, 2004c, 6/ 7. 114 Volledigheidshalve m oet wel gem eld worden dat EBEM enkel elekt ricit eit verkoopt ; I VEKA st aat in voor de t rading van gas. Lum inus t reedt op als st andaardleverancier voor de zuivere net beheerregio’s; ECS doet het zelfde voor de gem engde net beheerregio’s.

232


Deel 7

GAZ DE FRANCE, I NTERGAS, LUMI NUS, NUON BELGI UM, RUHRGAS AG en WI NGAS Gm bH. Part iculieren kunnen t ot nog t oe echter enkel beroep doen op drie leveranciers, m et nam e LUMI NUS, ECS en

NUON BELGI UM.

De

concurrent ie en de eraan verbonden voordelen lij ken voorlopig beperkt t ot indust riële en professionele groot verbruikers. Cij fers voor 1 decem ber 2003 wij zen uit dat 98,06% van de cliënt en m et een verbruik inferieur aan 1 m ilj oen m ³ bij de t oegewezen afnem ers gebleven is. Van het rest ant heeft slechts 0,84% een cont ract afgeslot en m et een nieuwe leverancier. 115

5. I m pact van de liberalisering op de lokale financiën De

liberalisering

van

de

energiem arkt

zal

via

diverse

kanalen

de

ont vangsten van de gem eent en beïnvloeden :

Via de toekom st ige dividenden;

Via de kost en van de verhoging van de part icipat ie in het kapit aal van de gem engde net beheerder;

Via de kost en

die gepaard

gaan

m et

een

in

eigen

beheer

georganiseerd net beheer;

Via de daling van de inkom st en uit de zuivere int ercom m unales tengevolge de verm indering van het t oekom stig aant al klant en en de daling van de toekom st ige t arieven;

Via de daling van de inkom st en uit de int ercom m unales door de toepassing van de vennoot schapsbelast ing.

We licht en een aant al van deze ont wikkelingen hierna t oe. Door het feit dat de gem eent elij ke int ercom m unales niet langer zullen inst aan voor de verkoop van de t wee energiebronnen, m aar enkel nog het

net beheer voor hun rekening zullen nem en, zullen de LQNRPVWHQ XLW GH

GLYLGHQGHQ in de t oekom st gevoelig dalen. Wat zeker zal verdwij nen zij n de zgn. im m at eriële dividenden. Deze im m at eriële dividenden worden aan de gem eenten t oegekend op grond van de inbreng van het dist ribut ierecht

en vert egenwoordigen zo’n 84% 116 van de t ot ale uit gekeerde winst van de

115 116

VREG, 2004b, 3. Dit cij fer heeft bet rekk ing op de div idenden uit elekt ricit eit én gas.


233


gem engde intercom m unales. 117 Daarnaast ontvangen gem eent en ook nog m at eriële dividenden. Het gaat hier om de return on invest m ent voor het ingebracht kapit aal ( de zgn. A- aandelen) . Deze bedraagt 6,25% op de volstort ingsw aarde van deze aandelen. Het valt niet t e voorzien hoe de pay out ratio in de t oekom st zal evolueren. De rechtst reekse opbrengst van de verkoop van energie valt voor de gem eent elij ke int ercom m unales volledig weg. Onrecht st reeks genieten gem eent en van zuivere int ercom m unales nog opbrengst en uit de verkoop van st room en gas, via hun part icipat ie in LUMI NUS en ECS. PUBLI LUM, een 100% docht er van de zuivere int ercom m unales heeft im m ers 50% van het kapit aal van LUMI NUS in handen. I n vergelij king m et de sit uat ie van voor de vrij m aking, is het aandeel van de gem eent en wel gehalveerd. De gem engde int ercom m unales zij n op hun beurt aandeelhouder van ECS, die houder is van een leveringsvergunning. Het belang van de gem eenten in ECS via diverse financieringsint ercom m unales, beloopt slecht s 40% versus 65% voor de hervorm ing. 118 Artikel 12 van het ontw erpbesluit van de Vlaam se regering voorziet er

bovendien in dat het NDSLWDDOYDQGHLQWHUFRPPXQDOHV die inst aan voor

net beheer voor PLQLPXP GULH NZDUW LQ RQDIKDQNHOLMNH KDQGHQ m oet

zij n. Dit bet ekent dat van dit aandeel producent en, leveranciers of t ussenpersonen uit geslot en worden. Anders gezegd : de gem eent en zullen dus m inim um 75% van het kapit aal van deze int ercom m unales m oeten verwerven. Hulpiau ( 2001) becij ferde dat gem eent en voor respect ievelij k 0,94 en 0,66 m ilj ard euro zouden m oet en opbrengen om volledig eigenaar t e worden van de gem engde intercom m unales. Hulpiau suggereerde vij f m anieren

waarop

financieren

119

de

gem eent en

deze

m iddelen

zouden

kunnen

:

gedeelt elij ke aanwending van de gem eentelij ke dividenden;

aanw ending

van

de

beschikbare

reserves

in

de

dist ribut ie

intercom m unales;

gebruik van de opbrengst en van de dividenden op de aandelen van ELECTRABEL;

117 118 119

234

H ULPI AU, 2001, 20. VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2002, 20. H ULPI AU, 2001, 15.


Deel 7

verkoop

van

TELENET- aandelen

en/ of

verkoop

van

de

kabeldist ribut ienet t en. Uit een recent er artikel van de VVSG ( 2002, 18) leiden w e af dat gem eent en voor een andere oplossing kozen. Enerzij ds werd het eigen verm ogen gereduceerd t ot een derde van het t otaal passief. Door deze daling

wordt

de noodzakelij ke inj ect ie van

de gem eente een

stuk

beperkt er. Het rest ant vorm t lange t erm ij n leningen of ander vreem d verm ogen.

Deze

schulden

werden

aangegaan

om

de

uit koop

van

ELECTRABEL te financieren. Verder werd er een aandelenruil opgezet : de aandelen van de gem eent en in de verkoop van energie worden ingeruild voor aandelen van het net beheer. Hoe zwaar deze last en gewogen hebben en nog zullen wegen op de gem eent elij ke begrot ing kan m om ent eel bij gebrek aan dat a niet vast gest eld worden. De hervorm ing van de QHWEHKHHUGHUV zal ook voor gevolg hebben dat ze

voort aan ]HOI zullen m oet en voorzien in SHUVRQHHO HQ LQIUDVWUXFWXXU voor net beheer, onderhoud, relat ies m et klant en, et c. Dit zal onget wij feld het budget van de int ercom m unales en de hierin part iciperende gem eenten belast en. Verder is het t e verw acht en dat naarm ate het aant al nieuwe aanbieders uit breiding neem t, de concurrent ie tussen energieleveranciers sowieso zal

leiden t ot een GDOLQJYDQGHWDULHYHQHQHU]LMGVHQKHWDDQWDONODQWHQ

DQGHU]LMGV. Gem eent en kunnen dan al niet m eer recht st reeks getroffen worden

door

deze

m arkt verschuivingen,

onrecht st reeks

zal

dit

de

dividenden verbonden aan de part icipat ies in LUMI NUS en ECS wel beïnvloeden. 120 Voor 2003 kunnen we alvast besluit en dat , gezien het relat ief

beperkt

aant al

klant en

dat

een

andere

leverancier

heeft

aangezocht , de daling van de inkom st en allicht goed zal m eevallen. Cij fers van de reële daling van de dividendont vangsten sinds de vrij m aking zij n op het ogenblik van de analyses nog niet beschikbaar. De Vlaam se regering schat t e in een not a bij haar ont werpbesluit in verband m et de vrij m aking van de aardgasm arkt dat gem eentebest uren 50% t ot 65%

120

D E GEETER, 2001, 10.


235


m inder dividenden zullen innen energiem arkt.

tengevolge de liberalisering van de

121

De CREG- st udie van sept em ber 2003 bij de net beheerders w ees uit dat het inkom st enverlies over de periode 2002- 2004 voor de Vlaam se gem eenten 248 m ilj oen euro voor de elekt ricit eit sm arkt en 99,81 m ilj oen euro voor de gasm arkt zou bedragen. De dividenden uit PUBLI - T worden geraam d op 21 m ilj oen euro; de inkom sten uit PULI GAZ, FLUXHOLD en DI STRI HOLD in de dividendengroei van FLUXYS en DI STRI GAS wordt geraam d op 4,8 m ilj oen euro. 122 Om aan deze daling t egem oet t e kom en, had de federale overheid zich in de program m awet van 24 decem ber 2002 ( B.S., 31 decem ber 2002) voorgenom en gem eent en.

om

123

een

Het

com pensatieregeling

uit blij ven

van

de

uit

te

uit voering

werken van

voor deze

com pensat ieregeling zorgde voor de heropnam e van dit engagem ent in het federale regeerakkoord. 124 De m iddelen zouden afkom st ig zij n van een heffing op ELI A, het bedrij f dat het hoogspanningsnet uit baat en deze heffing ( uit eraard) zal doorrekenen aan haar klant en. 125 Een concret e uit werking inzake bedragen, t im ing, verdelingscrit eria,… blij ft voorlopig acht erwege. De

onzekerheid

over

de

com pensatieregeling

kan

gem eent en

ert oe

gebracht hebben hun t arieven prevent ief t e verhogen. De VVSG suggereert dat dit het geval was. 126 I n volgende paragraaf gaan w e dieper in op deze m at erie.

121

VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2002, 21 & D EXI A, 2003, 23. CREG, 2003. 123 Art ikel 431 van de progr am m awet v an 24 decem ber 2002 : “I n de wet v an 29 april 1999 bet reffende de organisat ie v an de elekt ricit eit sm arkt , wordt een art ik el 12bis ingevoegd, luidende : «Art . 12bis. Onverm inderd de bepalingen van art ik el 12 zal de net beheerder j aarlij ks aan de gem eent en een bedr ag st ort en. Bij een besluit , vast gest eld na overleg in de Minist erraad en na overleg m et de Gewest en, bepaalt de Koning de verdeling over de gem eent en. Bij een besluit , v ast gest eld na overleg in de Minist erraad, bepaalt de Koning het bedr ag, de m odalit eit en en de wij ze waarop de net beheerder de k ost erv an in de t arieven dient op t e nem en.»” 124 FEDERALE REGERI NG, 2003, 31. 125 LEROY, J., 2003, 1. 126 VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2003. 122

236


Deel 7

6. Sam enhang t ussen het belang van de dividendont vangst en uit int ercom m unales en de lokale t arieven Op het ogenblik van de analyses ( j anuari 2004) beschikken we nog niet over dat a m .b.t . de dividendont vangsten in globo, of m eer specifiek uit int ercom m unales. Het is dan ook niet m ogelij k na te gaan of de verwacht e dividendinkrim ping zich in 2003 heeft voorgedaan en of deze zich heeft vert aald in hogere t arieven OOV en APB. Wel kunnen we nagaan of er in 2002 of vroeger verschillen in tariefbeleid en t ariefwij zigingen vast t e st ellen zij n t ussen gem eent en die st erker dan gem iddeld

afhankelij k

zij n

van

dergelij ke

ret urn

on

investm ent

in

int ercom m unales dan andere. Ook kunnen we uit m aken of deze fiscale param et ers

gevoelig

zij n

voor

verschillen

in

dividenden

uit

int ercom m unales per capita. I n derde inst ant ie onderzoeken we of het t ariefbeleid en de t ariefaanpassingen verschillen t ussen gem eent en die in 2002 deel uit m aakt en van een zuivere en deze die part icipeerden in een gem engde int ercom m unale. Tenslot te bekij ken w e nog de sam enhang in de

verandering

van

het

belang

van

de

dividendont vangst en

voor

gem eent en en de t arieven van de t wee voornaam st e lokale belast ingen. Vergelij ken

we

vooreerst

de

t arieven

en

t ariefw ij zigingen

t ussen

gem eent en waar het DDQGHHOYDQGHGLYLGHQGHQXLWLQWHUFRPPXQDOHV

LQ GH WRWDOH JHPHHQWHOLMNH RQWYDQJVWHQ respect ievelij k superieur of gelij k is aan het Vlaam se gem iddelde en de overige gem eent en.

Onderst aande Tabel 102 vat de result at en van de T- t oet sen sam en. De afhankelij kheid

van

dividenden

uit

int ercom m unales

blij kt

niet

op

significant e w ij ze sam en te hangen m et de t ariefw ij zigingen. Dit geldt zow el voor de OOV als voor de APB. Wel blij ken de t arieven van de t wee belast ingen stat ist isch t e verschillen tussen gem eent en m et een aandeel hoger

dan

of

gelij k

aan

het

gem iddelde

aandeel

van

dergelij ke

dividendont vangst en in de t ot ale ont vangst en en de overige gem eenten. Dit gegeven geldt zowel voor 2002 als voor 2003. Het APB- tarief lag in 2002 gem iddeld op 6,75% in gem eent en m et een grot er dan gem iddeld belang van deze dividenden versus 7,21% in de overige gem eenten.


237


Dezelfde relat ie bekom en we voor de OOV in 2002 : het gem iddelde t arief in

gem eenten

m et

m eer

dan

gem iddelde

dividendinkom st en

uit

int ercom m unales bedraagt 1.166 opcent iem en versus 1.352 opcent iem en in de m inder gefortuneerde gem eent en. TABEL 102

T- TOETSEN MBT APB- EN OOV- TARI EVEN EN DE TARI EFWI JZI GI NGEN; SPLI TSI NGSCRI TERI UM = VLAAMS GEMI DDELD AANDEEL VAN DI VI DENDONTVANGSTEN ONTVANGSTEN; 2002

UI T

I NTERCOMMUNALES

OOV

IN

DE

TOTALE

APB

p

t

df

P

t

df

% aandeel div idenden uit ic20 02 - Tar ieven 2 002

< 0,001

- 4,40

285

< 0,001

- 3,33

285

% aandeel div idenden uit ic20 02 - Tar ieven 2 003

283

% aandeel div idenden uit ic2 002 - % aandeel div idenden uit ic2 000 - % aandeel div idenden uit ic2 000 - % aandeel div idenden uit ic2 002 -

0,02

- 2,29

285

0,001

- 3,37

20 02

0,25

0,63

285

0,94

0,07

282

20 03

0,99

0,001

285

0,70

- 0,38

283

20 00

0,90

- 0,13

306

0,20

1,30

306

20 01

0,68

- 0,42

306

0,50

- 0,68

303

I ndien w e deze analyse hernem en m aar nu m et de GLYLGHQGHQ uit de

int ercom m unales uit gedrukt SHU KRRIG YDQ GH EHYRONLQJ als crit erium , dan bekom en we de result at en in Tabel 103. TABEL 103

T- TOETSEN MBT APB- EN OOV- TARI EVEN EN DE TARI EFWI JZI GI NGEN; SPLI TSI NGSCRI TERI UM = VLAAMSE GEMI DDELDE ONTVANGSTEN UI T DI VI DENDEN VAN I NTERCOMMUNALES PER CAPI TA; 2002 OOV

APB

p

t

df

p

t

df

Div idenden uit ic per capit a 200 2 - Tar ieven 20 02

0,02

- 2,32

285

0,001

- 3,28

285

Div idenden uit ic per capit a 200 2 - Tar ieven 20 03

Dividenden uit ic per capita 20 02 - Dividenden uit ic per capita 20 00 - Dividenden uit ic per capita 20 00 - Dividenden uit ic per capita 20 02 -

0,04

- 2,05

285

0,23

- 1,20

285

200 2

0,44

0,77

285

0,76

0,31

282

200 3

0,66

0,44

285

0,72

0,37

283

200 0

0,04

2,07

306

0,24

- 1,18

303

200 1

0,23

- 1,21

306

0,02

- 2,31

303

Uit bovenst aande t abel w ordt duidelij k dat voor deze variabelen er evenm in significant e verbanden gevonden worden m et de t ariefwij zigingen van de t wee voornaam st e belast ingen. Wel zien we anderm aal dat de t arieven zelf voor beide t arieven hoger liggen in gem eent en m et een lagere dividendopbrengst per capit a en dit voor 2002 en 2003. De APB ligt in 2002 gem iddeld op 6,75% in 2002 in die gem eenten m et hogere dan gem iddelde inkom st en uit dividenden per hoofd van de bevolking versus 7,21% in de overige gem eent en. Voor de OOV vinden we in 2002 respect ievelij k 1.208 opcent iem en in gem eent en m et een grot ere ret urn 238


Deel 7

per inwoner uit dergelij ke dividenden, t egenover 1.298 opcent iem en voor de overige gem eent en. Analyses op basis van dividendont vangst en voor 2000 wij zen verder uit dat deze wel sam en gingen m et veranderingen van de t wee t arieven. Terwij l de OOV- aanpassing in 2000 grot er was in gem eent en m et

een

bovengem iddelde opbrengst

uit

dividenden per

inwoner ( + 0,002% versus –0,0025% ) , was de situat ie net om gekeerd in 2001 bij de wij ziging van het APB tarief ( 0,023% st ij ging in gem eenten m et

bovengem iddelde

ont vangst en

versus

0,046%

in

de

overige

gem eent en) . Vergelij ken we in derde inst ant ie de fiscale param et ers in funct ie van de

DDUG YDQ GH LQWHUFRPPXQDOH w aart oe de gem eent e in 2002 behoorde.

Opnieuw duiken er significant e verschillen op t ussen de t arieven van de gem eent en van zuivere en deze van gem engde intercom m unales voor 2002 en 2003. Zowel voor de OOV als voor de APB vinden we significant hogere t arieven voor de gem eent en die deel uit m aken van de zuivere int ercom m unales. Verder const at eren we een gem iddelde t ariefstij ging voor de APB in 2002 die significant hoger is in gem eent en die part iciperen in een gem engde intercom m unale. Ook voor de t arieven van 2001 worden dergelij ke sam enhangen vast gest eld. Echt er, in t egenstelling t ot in 2002, zien we dat de t arieven st erker st ij gen in de zuivere int ercom m unales dan in de overige gem eent en. Dit verband geldt voor de beide heffingen. TABEL 104

T- TOETSEN MBT APB- EN OOV- TARI EVEN EN DE TARI EFWI JZI GI NGEN; SPLI TSI NGSCRI TERI UM = TYPE VAN I NTERCOMMUNALE; 2002 OOV

APB

P

t

df

p

t

df

Type intercom m unale2 00 2 - Tarieven 20 02

0,054

1,93

306

0,008

2,68

303

Type intercom m unale2 00 2 - Tarieven 20 03

0,09

1,66

306

0,007

2,74

306

200 2

0,67

- 0,42

306

0,02

- 2,33

303

200 3

0,68

- 0,42

306

0,62

0,50

304

200 0

0,26

- 1,14

306

0,34

0,96

303

200 1

< 0,001

7,38

306

< 0,001

4,93

303

Type inter com m unale 20 02 Type inter com m unale 20 02 Type inter com m unale 20 00 Type inter com m unale 20 00 -

Tenslot t e onderzochten w e of wij zigingen in het belang van dergelij ke dividenden in de financieringsm ix of uit gedrukt per hoofd van de bevolking ook gerelat eerd zij n t ot wij zigingen in de t wee voornaam st e t arieven. De analyses ( Tabel 105 en Tabel 106) w ij zen uit dat de t ariefveranderingen verschillend zij n in 2003 in gem eenten m et een st ij ging of st at us quo van het belang van de dividenden versus deze m et een inkrim pend percent age C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

239


van

de

t ot ale

ont vangsten.

veranderingsgraad

van

het

Gebruiken

we

belang

de

van

Vlaam se de

gem iddelde

dividenden

als

split singsvariabele, dan m erken we dat de verschillen niet significant zij n. TABEL 105

T- TOETSEN

MBT DE APBEN OOV- TARI EVEN EN DE TARI EFWI JZI GI NGEN; SPLI TSI NGSCRI TERI UM = WI JZI GI NG VAN HET PROCENTUEEL AANDEEL VAN DE DI VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES IN

2002 TEGENOVER 2000 VERSCHI LLEND VAN 0 OOV

! #" $ % 200 2- ! #" $ % 200 2- TABEL 106

APB

P

t

df

p

t

df

200 2

0,71

- 0,37

282

0,90

0,12

279

200 3

0,05

1,94

282

0,02

2,27

280

T- TOETSEN

MBT DE APBEN OOV- TARI EVEN EN DE TARI EFWI JZI GI NGEN; SPLI TSI NGSCRI TERI UM = WI JZI GI NG VAN HET GEMI DDELD PROCENTUEEL AANDEEL VAN DE DI VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES I N 2002 TEGENOVER 2000 OOV

! #" $ % 200 2- ! #" $ % 200 2-

APB

p

t

df

p

t

df

200 2

0,61

- 0,51

282

0,42

0,80

279

200 3

0,98

0,02

282

0,37

0,90

280

De analyses lat en ons t oe t e concluderen dat de dividendont vangst en uit int ercom m unales duidelij k verschillen in APB- en OOV- t arieven kunnen verklaren. Verder st ellen w e vast dat de dividenden, uit gedrukt per inwoner, sam enhangen m et verschillen in t ariefst ij gingen voor de OOV in 2000 en voor de APB in 2001, m aar niet in 2002. I n 2000 st egen de OOVt arieven st erker in gem eent en m et een part icipat ie in energiecom m unales die grot er w as dan het Vlaam se gem iddelde. I n 2001 w as de gem iddelde st ij ging dan w eer superieur in gem eent en m et lagere dan de gem iddelde ont vangsten per hoofd uit dergelij ke dividenden. Ook het karakt er van de int ercom m unale blij kt van belang : in 2002 blij ken de t ariefst ij gingen significant hoger in gem eent en van gem engde int ercom m unales. I n 2001, daarent egen,

blij ken

vooral

gem eent en

aangeslot en

bij

zuivere

int ercom m unales de t arieven st erker t e hebben gewij zigd.

7. Conclusie In

recent e

krantenberichten

w ordt

door

geïnt erview de

gem eente-

m andat arissen m eerm aals gew ezen op de verwacht e st erke daling van de inkom st en

uit

dividenden

als

gevolg

van

de

liberalisering

van

de

energiem arkten. Sinds j uli 2003 kunnen part iculieren en bedrij ven zelf 240


Deel 7

kiezen bij welke leverancier ze de st room en de gas bet rekken. Opgem erkt dient w el t e w orden dat deze liberalisering slecht s een part ieel karakt er heeft : de cliënt is nog niet in de posit ie om ook zij n of haar net beheerder t e select eren. De hervorm ing heeft naast de split sing van verkoop en net beheer ook geleid t ot de opricht ing van ELI A, die het hoogspanningsnet m oet exploït eren, en van haar t egenhanger voor gas, m et nam e FLUXYS. Beiden zij n ontkoppeld van de producent en van st room , om op t erm ij n ook buit enlandse aanbieders t oe t e lat en op de Belgische m arkt st room en gas aan t e bieden. De consum ent hoefde in j uli 2003 niet van leverancier t e veranderen;

in

dat

geval

kwam

hij

autom atisch

t erecht

bij

een

zogenaam de st andaardleverancier. Overigens geven de recentst e dat a t erzake

aan

dat

slecht s

een

zeer

beperkt

deel

van

de

afnem ers

daadwerkelij k de m arkt heeft afgetoet st en ondert ussen van aanbieder veranderde. Dit is nog veel m eer het geval voor aardgas, w aar nog m eer dan 95% van de cliënt en gas betrekken van hun vroegere leverancier. De

liberalisering

van

de

energiem arkt en

heeft

niet

enkel

voor

de

part iculieren en bedrij ven grot e gevolgen, ook voor de gem eent en is dit geen neut rale operat ie. Gem eent en dreigen vanaf 2003 een groot st uk van de vroegere dividenden kwij t t e raken, om w ille van het feit dat de im m ateriële

dividenden

vervallen.

Gem eenten

kunnen

nog

wel

onrecht st reeks part iciperen in de verkoop van energie, via hun aandelen in ECS ( gem eent en

behorende t ot

een

gem engde intercom m unale)

of

LUMI NUS ( gem eent en behorende t ot een zuivere int ercom m unale) . Echt er, de part icipat ies van de gem eent en via financieringsint ercom m unales, zij n veel beperkt er dan voordien. Het aandeel in LUMI NUS zal dalen t ot m axim um 50% ; de part icipat ie in ECS evolueert van 65% naar m axim um 40% . Verder bedreigen de te verw achten t oenam e van de concurrent ie, de verwacht e prij sdaling als gevolg van deze concurrent ie en het gegeven dat vanaf 2003 de inkom st en van de int ercom m unales onderworpen zij n aan de vennoot schapsbelast ing, de t oekom st ige deling in de w inst . Gem engde int ercom m unales st aan ook voor de uit daging om de verm inderde positie van ELECTRABEL in de int ercom m unales over te nem en. Verder zullen zij voort aan zelf een operat ionele st ruct uur m oeten opzett en en dat bet ekent, in tegenst elling tot in het verleden, invest eringen in infrast ruct uur en personeel.


241


Hoe belangrij k deze kosten enerzij ds en de verm inderde inkom sten anderzij ds in 2003 zullen zij n, valt op dit ogenblik niet t e zeggen, bij gebrek aan dat a m .b.t . de dividendontvangst en in 2003. Wat w e wel kunnen t oetsen is in welke m at e gem eenten geant icipeerd hebben op de daling van deze inkom st en uit dividenden voor int ercom m unales via de lokale fiscalit eit . Verwacht werd dat t arieven en t ariefwij zigingen een sam enhang zouden vert onen m et de absolut e dividenden per capit a of m et het relat ieve belang van deze deelnem ingen in de w inst voor de lokale ont vangsten. Verder w erd onderzocht of er verschillen in t ariefbeleid en t ariefwij zigingen vast t e st ellen zij n t ussen gem eent en behorende tot een zuivere en deze behorende t ot een gem engde int ercom m unale. Tenslot t e werd ook het verband t ussen de wij ziging van het belang van de dividendont vangst en

in

de

financieringsm ix

en

de

t ariefont wikkeling

onderzocht . Voor al deze analyses werd gewerkt m et een set van dat a voor ongeveer 285 gem eent en die we bekom en hebben bij ABAFI M127 ; dat a voor de overige gem eent en was begin j anuari nog niet aanw ezig bij de Vlaam se adm inist rat ie van Binnenlandse Aangelegenheden. De analyses wij zen uit dat er duidelij ke t ariefverschillen zij n t ussen gem eent en

m et

een

grot er

dan

gem iddeld

aandeel

van

dergelij ke

dividenden in de ont vangst en en de overige. Hoe lager het belang van deze groep van dividenden, hoe hoger de beide t arieven. Noch in 2002, 2001 of 2000 bleken deze aandelen verschillen in tariefw ij zigingen aan te geven. Dat is w el het geval w anneer we de dividenden uit drukken als een ont vangst per hoofd van de bevolking. Opnieuw correleert deze variabele m et beide t arieven in 2002. Maar verder blij kt dat in gem eenten m et een hoger dan gem iddelde ont vangst uit dergelij ke dividenden per hoofd van de bevolking, een grot ere st ij ging van het OOV- tarief in 2000 heeft plaat sgevonden. Voor de wij ziging van de APB- t arieven in 2001 gold net het tegenovergestelde. Het vergelij ken van het tariefbeleid en de t arieven voor gem eenten die deel uitm aken van een zuivere intercom m unale versus deze die behoorden t ot een gem engde int ercom m unale, levert volgende conclusies op : opnieuw is er een verschil in t ariefbeleid t ussen de gem eent en uit zuivere en deze uit de gem engde int ercom m unales. Bovendien blij kt dat het APB127

242

De dat a werden ons aangelev erd door Dhr. Sw aels.


Deel 7

t arief in 2002 sterker gest egen is in de gem engde int ercom m unales, t erwij l in 2001 net de hoogst e t ariefst ij gingen, en dit zowel voor de OOV als de APB, werden opget ekend in die gem eenten die lid waren van een zuivere int ercom m unale.


243

Deel 8

Deel 8 : De im pact van de polit iehervorm ing op de lokale fiscalit eit 1. I nleiding I n dit deel behandelen we verder de derde probleem st elling : welke factoren zij n bepalend geweest voor de wij ziging van de OOV- en APBt arieven? De variabele waarm ee we de analyse hier verrij ken sit ueert zich op het int erbest uurlij ke vlak. I n deze bij drage zoeken we verklaringen die t e plaatsen zij n in de m ult i- level governm ent cont ext waarvan gem eenten deel uitm aken. De politiehervorm ing die vanuit het federale niveau w erd uit getekend, heeft een im pact op de werking, organisat ie en financiering van de voorm alige gem eent epolit ie, na de hervorm ing de “lokale polit ie” genoem d. Binnen het geheel van deze st udie wordt in dit deel de politiehervorm ing als bovenbestuurlij ke beslissing toegelicht. I n deze bij drage wordt , na de schetsing van het algem een kader van de politiehervorm ing en een t oelicht ing bij de dat a- analyse, het gem iddelde werkingssaldo per capit a en de evolutie ervan berekend en worden deze gegevens gekoppeld

aan

de hoogte en

de evolut ie van

de lokale

belast ingt arieven. Een aant al kenm erken die verband houden m et de hoogte van het werkingssaldo worden beschreven en m ogelij ke correlaties worden berekend. Tenslot t e worden een aant al schat t ingen uit gevoerd om na t e gaan welke kenm erken van gem eent en voorspellend zij n wat betreft het werkingssaldo per capita.

2. Schet sing polit iehervorm ing Het

( Octopus) akkoord

van

7

decem ber

1998

heeft

het

Belgische

politielandschap grondig gewij zigd. Belangrij k voor dit onderzoek zij n de wij zigingen die dit akkoord teweeg hebben gebracht voor de gem eenten. I n uit voering van het Oct opusakkoord gingen op 1 j anuari 2002 196 politiezones van

st art ,

waarvan

118

in

Vlaanderen.

De hervorm ing

organiseert het polit ioneel apparaat voort aan op t w ee niveaus : de federale politie en de lokale polit ie, waarbij de laat st e een fusie bet reft van de vroegere gem eent epolit ie en de brigades van de rij kswacht . Voor de C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

245


gem eent en

bet ekende

organisat orisch

128

dit

een

hele

aanpassing,

niet

alleen

, m aar evenzeer op financieel vlak.

De financiering van de polit iezones kent tw ee bronnen : de federale dot atie en de dot at ie van de gem eent en die deel uitm aken van de polit iezone. Op basis van de begrot ingen van de politiezones berekende Dexia dat in 2003 de gewone ont vangsten voor 35,6% afkom st ig waren uit de federale dot at ie en voor 63,5% uit de lokale dot at ies129 . 130 I ndien beide bij dragen niet voldoen en de zones een t ekort oplopen, dient dit t ekort gedekt t e worden door de deelnem ende gem eent e( n) . Met de IHGHUDOHGRWDWLH had de federale overheid de bedoeling ervoor t e zorgen dat de gem eent en budgett air geen im pact zouden ondervinden van

de hervorm ing. De EXGJHWWDLUH QHXWUDOLWHLW st ond voor de federale overheid cent raal. Toenm alig m inist er van Binnenlandse Zaken Ant oine Duquesne stelde m eerm aals dat de gem eenten in geen geval de rekening van de polit iehervorm ing gingen krij gen voorgeschoteld : “De hervorm ing kost

de

gem eent en

oorspronkelij k

de

geen

m eerkost

frank” . 131 dekken

De die

federale de

dot atie

loonm assa

m oest van

de

overgehevelde rij ksw achters m et zich brengt , aangevuld m et een bedrag dat

de

aanpassing

van

de

loonnorm en

van

de

gem eent epolit ie aan de nieuwe loonnorm en overbrugt .

ex- leden

van

de

132

De gem eent en zelf hebben reeds voor de inw erkingt reding van de hervorm ing aangeduid dat deze invulling van de federale dot at ie niet in verhouding st ond m et de ext ra t aken die de polit iezones in het nieuw e werkingskader werden toebedeeld en dat , ondanks het uit gangspunt van de budget t aire neut ralit eit voor gem eenten, de “politionele” uit gaven van de gem eent en st erk zouden st ij gen. Naast de personeelskost voor de overgehevelde ex- rij kswacht ers en de aanpassing van de loonm assa van de ex- leden van de gem eent epolit ie zij n er nog t al van andere kost en die 128

Het doel van deze paper best aat in het verduidelij ken van de wij zigingen op financieel v lak , waar door de prakt ische gevolgen van de hervorm ing niet de hoofdzaak vorm en van deze bij dr age. 129 Het rest erende bedrag is afkom st ig uit prest at ies en schuldont vangst en. We m erk en op dat de cij fers afkom st ig zij n uit de begrot ingen van de polit iezones. Het bet reffen geen cij fers uit de rekeningen. 130 D EXI A, 2003, 130. 131 COMMI SSI E VOOR DE BI NNENLANDSE ZAKEN EN VOOR DE ADMI NI STRATI EVE AANGELEGENHEDEN, 2001, 6 m aart & D E FI NANCI EEL- ECONOMI SCHE TI JD , 2000, 31 okt ober. 132 VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2002b, 2.

246


Deel 8

uit de hervorm ing voort kom en, m aar die niet in de berekening van de federale dot at ie w erden opgenom en. Dit bet reffen dus nieuwe kosten, zoals de vergoeding voor de bij zonder rekenplicht ige en de secret aris van de zone, het gebruik van lokale polit ieagent en voor de bezet t ing van de Ast rid- com m unicatiecent ra,…133 I ndien de uit gaven st ij gen en de federale dotat ie is hier verhoudingsgewij s niet op berekend, bet ekent dit voor de gem eent en dus een fundam ent ele st ij ging van de aan polit ie gerelat eerde uit gaven gezien gem eent en im m ers gehouden zij n om de m ogelij ke tekort en van de zone te financieren. Het result aat van onderhandelingen van m eerdere belangenorganisat ies w as dat de federale overheid over de brug kwam m et een verhoging van de federale dot at ie voor de zogenaam de “aanvaardbare m eerkost ”, waarbij de aanpassing

afhankelij k

was

van

de

specifieke

kenm erken

van

de

individuele polit iezones. I n tot aal werd voor de aanvaardbare m eerkost een enveloppe van 84,58 m ilj oen euro voorzien, waardoor de t ot ale federale bij drage in 2002 553,31 m ilj oen euro bedroeg. 134 Hadden de gem eent en gelij k in hun vraag t ot ext ra m iddelen? Werd de budget t aire neut ralit eit uit eindelij k gerespect eerd? Een aant al onderzoeken hebben,

zij

het

st eeds op

basis van

begrot ingen,

ext rapolaties of

st eekproeven, reeds berekend welke de im pact van de hervorm ing op de gem eent efinanciën zou zij n. Dexia verm eldt

in haar st udie om t rent

financiën van de lokale overheden dat “de analyse niet wij st op een sterker uit gesproken

toenam e

van

de

gem eent e- uit gaven

voor

polit ie” . 135

Daart egenover berekenden St evens en Moesen in hun bij drage voor het Docum entat ieblad van de FOD Financiën dat de stij ging van de polit ieuit gaven t ussen de 48% voor gem eent en m et m eer dan 50.000 inwoners en 10% voor gem eenten m et m inder dan 10.000 inwoners zou bedragen. Gem eent en m et 10.000 tot 50.000 inwoners zouden gem iddeld m et een st ij ging

van

22%

geconfront eerd

w orden. 136

St evens

en

Moesen

verwacht en dus een fundam entele st ij ging, w at lij nrecht t egenover de verwacht ing van Dexia st aat . Verder in dit rapport 137 pogen we op basis van rekeningcij fers van 2002 na t e gaan of de financiën van de gem eenten 133 134 135 136 137

VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2002b, 3. D EXI A, 2003, 124. D EXI A, 2003, 126. STEVENS, T. & MOESEN , W., 2003, 135. We v erwij zen naar “4. Gem iddelde werkingssaldo” v anaf p. 252.


247


nu ext ra werden belast t en gevolge van de hervorm ing en zo j a, in welke m at e. Naast de om vang van de federale dot at ie, kreeg ook de YHUGHOLQJYDQGH

GRWDWLH m et krit iek af te rekenen. De t heoret ische verdeelsleutel die de federale dot at ie berekende ( de zogenaam de KUL- norm 138 ) discrim ineerde nam elij k

niet

volgens

de

m at e

waarin

gem eent en

voordien

in

de

gem eent elij ke polit ie invest eerden. Om hieraan t egem oet te kom en w erd een solidarit eit sm echanism e ingevoerd t en voordele van zones m et een m eer krit ieke financiële situat ie. 139 Ook de m aat regel bet reffende de verdeling van de gem eent elij ke dot at ies binnen een m eergem eent enzone st eunde op de KUL- norm . De verdeling van de federale dot at ie binnen de zone w erd gedeelt elij k afhankelij k gem aakt van de KUL- norm via de 6020- 20 regel. Deze bepaalde dat 60% van de dot atie w ordt bepaald op basis van de KUL- norm en t elkens 20% op basis van het gem iddeld belastbaar inkom en per inwoner en het gem iddelde kadast raal inkom en in de schoot van de gem eent e. 140 Ondanks de reeds aangebracht e aanpassingen staat de sam enst elling en verdeling van de federale dot at ie nog st eeds t er discussie. Een aantal gem eent en en zones hebben de beide K.B.’s van 15 j anuari 2003, dat bet reffende de bij kom ende federale dot atie aan de lokale polit ie en dat m et bet rekking t ot de int razonale verdeelsleut el ( de 60- 20- 20 regel) zelfs bet wist voor de Raad van St at e, waarbij het laat st e uit eindelij k werd verniet igd bij het arrest van de Raad van Stat e van 4 j uli 2003 141 . De com m issie t er begeleiding van de polit iehervorm ing op lokaal niveau publiceerde in okt ober 2003 reeds een t ussentij dse evaluatie waarbij wordt voorgest eld om

een aant al fel gecontest eerde art ikelen om trent

de

berekening en verdeling van de federale dot at ie t e herzien. Zelf st elt ze, 138

De KUL- norm is gebaseerd op universit air onderzoek en verdeelt de federale dot at ie over de verschillende polit iezones op basis v an de m inim ale werkingsnorm en, rekening houdend m et de specifieke concret e k enm erken van elke zone, zoals de crim inalit eit , de bevolkingsdicht heid, bevolkingskenm erken, het aant al verkeersongevallen, aanwezigheid van gerecht sgebouw, gev angenis,…) . “De norm best aat , per gem eent e, in een cij fer waarm ee de bet rokk en gem eent e, wat de lokale polit ie bet reft , kwant it at ief kan worden gesit ueerd in het Rij k en t en opzicht e van elke andere gem eent e op basis v an haar specifieke kenm erken.” D EXI A, 2003, 118 op cit . 139 D EXI A, 2003, 111- 125. 140 K.B. van 15 j anuari 2003 m et bet rek king t ot de int razonale verdeelsleut el. 141 Verniet igd bij het arrest van de Raad v an St at e, afdeling adm inist rat ie, VI I I e Kam er, nr. 121.365 v an 4 j uli 2003; zie B.S. 9 sept em ber 2003, p. 45306.

248


Deel 8

hierbij gevolgd door Minister van Binnenlandse Zaken Pat rick Dewael 142 , voor om de norm te herdefiniëren. I n haar voorst el w ordt gest eld een zogenaam de financieringsnorm - bis op t e st ellen w aarbij de federale dot at ie aan de polit iezone de som is van bij dragen berekend op basis van de kenm erken van de individuele gem eent en die van de polit iezone deel uit m aken. Bedoeling m oet alvast zij n dat de nieuw e norm alle crit eria van t oet sing,

zoals

doorst aan.

143

obj ect ivit eit ,

gelij kheidsbeginsel,…

m oet

kunnen

Een aantal ( voornam elij k landelij ke) gem eent en heeft niet

gewacht op deze aanpassingen en dienden m idden j uni 2004 een vordering t ot schadevergoeding in om dat de polit iehervorm ing hen te veel kost, waarbij ze expliciet verwij zen naar de budgett aire neut ralit eit . Fact oren die de burgem eest ers van de bet rokken gem eent en 144 aanhalen als zouden ervoor hebben gezorgd dat de hervorm ing niet voldoet aan dit principe zij n onder andere het enkel op federaal niveau onderhandelde exuberant e personeels-

en 145

uit rust ingen,…

sociaal

st at uut ,

het

Ast rid- net werk,

de

CI C,

de

. Polit iek groeide het besef dat er wel degelij k een

m eerkost m oet zij n. Zoals reeds gem eld zullen de verdelingscrit eria worden herbekeken, anderzij ds ont vingen gem eent en in 2004 uit het verkeersboet efonds een gedeelt elij ke t egem oetkom ing aan de m eerkost. De Vlaam se politiezones konden uit dit fonds in tot aal bij na 24 m ilj oen euro ext ra verdelen. 146 Op adm inist rat ief vlak veranderde er voor de gem eenten heel wat. Polit iezones voeren voortaan een eigen boekhouding en begrot ing. Daar waar

voor

bet rekking

de t ot

politiehervorm ing de

de

gem eent epolitie

ontvangst en nog

werden

en

uit gaven

opgenom en

in

m et de

gem eent erekeningen, blij ven er m et bet rekking t ot de deelnam e in de politiezone nog m aar w einig sporen over in de rekeningen van de gem eent en. Onafgezien van een aant al rest boekingen wordt enkel nog de gem eent elij ke dot at ie aan

de zone in

de gem eent elij ke rekeningen

opgenom en. De verricht ingen onder funct ionele code 330, “j ustit ie en politie” blij ven voort aan dus beperkt tot een m inim um aant al verricht ingen. 142 143

18.

D E FI NANCI EEL- ECONOMI SCHE TI JD , 23 okt ober 2003, 3. COMMI SSI E TER BEGELEI DI NG VAN DE POLI TI EHERVORMI NG OP

LOKAAL NI VEAU,

2003, 10-

144

Het bet reffen As, Zut endaal, Opglabbeek , Bierbeek, Zot t egem , Holsbeek, Hoegaarden, Erpe- Mere, Lede, Gooik, Herne, Bev er, Galm aarden, Lennik, Pepingen, Malle, Kapelle- op- den- Bos, Londerzeel en Meise. 145 D E STANDAARD , 10 j uni 2004, 9. 146 VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2004, ht t p: / / www.vv sg.be/ nl/ veiligheid/ lokale_polit ie/ financi_n.sht m l, 15 sept em ber.


249


3. Toelicht ing bij de dat a- analyse Het Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap kon ons op het m om ent van de analyse 147 cij fergegevens verst rekken om t rent de ont vangsten en uit gaven die gem eent en regist reerden onder functionele code 330 van de j aren

1998

tot

en

m et

2001.

Funct ionele code 330

verzam elt

de

ont vangsten en uit gaven die bet rekking hebben op polit ie en j ust it ie. Deze cij ferreeks leende zich niet t ot het onderzoeken van de im pact van de polit iehervorm ing op de lokale financiën. Op basis van een eigen enquêt e via fax aan alle Vlaam se gem eenten werden de cij fers opgevraagd uit de gem eent elij ke rekeningen van het j aar 2002, het eerste j aar van de hernieuw de polit iestruct uur. 148 I n t egenst elling t ot eerdere st udies om t rent de m eerkost van de gem eent en t en gevolge van de polit iehervorm ing bet reffen het definit ieve cij fers en dus geen begrot ingscij fers. Op basis van deze nieuwe cij fers kan

nagegaan

worden

w at

de im pact

van

de

polit iehervorm ing is op de lokale financiën en fiscalit eit van 2002. We werken in deze analyse m et het verschil van de t ot alen van de gewone uit gaven

en

de gewone ont vangst en

die geregist reerd

st aan

onder

functionele code 330 van de rekeningen. I n het verdere verloop van deze

bij drage noem en w e dit verschil het ZHUNLQJVVDOGR. I n t egenst elling t ot

de m eest e bij dragen over de financiële im pact van de polit iehervorm ing, corrigeren we de uit gaven voor politie dus m et de ont vangsten. Dit saldo geeft aan hoeveel een gem eent e j aarlij ks m eer uit geeft aan dan ont vangt uit de werking van de lokale polit ie en is dus ruim er dan het begrip “uit gave” of “kost ”. Het cij fer geeft aan w elk deel van de politionele uit gaven gefinancierd wordt door de gem eent e zelf. We m et en hierdoor dus de net t o- last van de polit iewerking. 149 Dit werkingssaldo, uitgedrukt in euro per capit a, w ordt verder in deze bij drage als param et er gebruikt voor de beoordeling van de m eer- of m inderkost van gem eenten t en gevolge 147

2004.

De analy ses wer den gest art begin j anuari 2004 en afgerond m idden m aart

148

Elk e Vlaam se gem eent e w erd een fax v erst uurd, inclusief een ant woordform ulier waarbij gev raagd werd om het t ot aal aan ont vangst en en uit gaven, zow el gewone dienst als buit engewone dienst , dat onder de funct ionele code 330 in de rekening van 2002 werd opgenom en, t er beschikking t e st ellen. 229 gem eent en hebben hierop t ij dig gereageerd, wat een responsgraad v an 74,4% bet ek ent . 149 Een posit ief cij fer geeft dus aan dat de uit gaven de ont vangst en overschrij den. Dit v erschil w ordt aangeduid als “Werkingssaldo” in Grafiek 43.

250


Deel 8

van de politiehervorm ing gezien ze de financiële inspanning van de gem eent e voor polit ie weergeeft . Deze m et hode houdt een aant al EHSHUNLQJHQ in, dew elke w e voor de bespreking van de analyse wensen t oe te licht en. Vooreerst m erken w e op dat de cij fergegevens voor het j aar 2002 gebaseerd zij n op een enquête waaraan 229 van de 308 gem eenten m eew erkten. Voor de voorgaande j aren konden gegevens verwerkt worden van alle Vlaam se gem eent en. Een t weede bem erking die m oet gem aakt worden is dat de analyse de buit engewone verrichtingen buit en beschouwing laat . Dexia gebruikt in haar j aarlij kse st udie om t rent de gem eent efinanciën dezelfde werkwij ze. Enkel op de operat ionele werking wordt ingegaan en de invest eringen ( zoals de aankoop van voert uigen, inform at ica of infrast ruct uurwerken) worden niet m eegenom en gezien ervan uitgegaan wordt dat de financiële im pact

van

deze

vert raging

zullen

politiezones.

150

invest eringsproj ect en vert alen

in

de

zich

pas

gem eent elij ke

m et

enkele

t oelage

j aren

aan

de

Ten derde dient opgem erkt t e worden dat in geen van de analyses de gem eent en Voeren, Herst appe en Baarle- Hert og werden m eegenom en gezien deze gem eent en voor de politiehervorm ing niet voorzien waren van gem eent elij ke polit ie, m aar enkel van een rij kswacht brigade. 151 I ndien de dat a van deze gem eent en in de analyses zou worden m eegenom en, zou dit de gem iddelde waarden en de veranderingspercentages vert ekenen. Tenslot t e

zullen

voor

verdere

analyses

voorafgaandelij k

outliers

opgespoord worden. De spreiding van bepaalde variabelen is t e groot om st at ist isch verant woorde uitspraken t e doen. De gem eent en die dergelij ke waarden

lat en

opt ekenen

worden

uit

de dat aset

gefilt erd

voor

de

bet reffende variabele in het betreffende j aar.

150

D EXI A, 2003, www.dexia.be/ public_nl/ publicont act / 42/ art ik el01.ht m l, 1 j uni. Bij de polit ieherv orm ing w erd Voeren ingedeeld als polit iezone. Herst appe vorm t sam en m et Tongeren de polit iezone “Herst appe/ Tongeren”, Baar le- Hert og m aakt deel uit van de polit iezone “Regio Turnhout ”. 151


251


Sam envat t end m oet bij de beoordeling van de cij fers dus rekening gehouden worden een vij ftal bem erkingen. Er dient opgem erkt t e worden dat de dat a enkel de gewone dienst bet reffen, dat gewerkt w ordt m et saldi en dus niet enkel m et uit gaven, dat een aant al gem eent en op basis van hist orische kenm erken niet in de analyse zij n opgenom en, dat de dat aset van 2002 niet volledig is, m aar is opgebouwd op basis van een enquêt e bij de 308 Vlaam se gem eent en m et een responsgraad van 74,4% , wat als represent at ief

m ag

worden

beschouwd

en

tenslot t e dat

een

aant al

gem eent en als out lier uit de dat aset werden verwij derd.

4. Gem iddelde wer kingssaldo Het

uitgangspunt

van

de

federale

regering

bestond

erin

dat

de

polit iehervorm ing een budgett air neut rale operat ie zou zij n voor de lokale overheden. Zoals eerder verm eld, kwam Dexia op basis van een analyse van geëxt rapoleerde begrotingscij fers begin j uni 2003 reeds t ot

de

conclusie dat “de invoering van de polit iezones de uitgaven voor politie niet heeft doen t oenem en”. 152 Eveneens op basis van geëxt rapoleerde dat a, m aar afkom st ig uit een st eekproef van 15 polit iebegrot ingen schat ten St evens en Moesen daarent egen een m eeruit gave die t e sit ueren valt t ussen de 10% voor kleine en 48% voor grot e gem eent en. 153 Ook de gem eent en zelf, hierbij gest eund door de VVSG, st elden dat de hervorm ing net

w el

voor

een

duidelij ke

m eerkost

zou

zorgen.

Jef

Gabriels,

burgem eest er van Genk, berekende dat de hervorm ing de gem eent en 18% m eer heeft gekost . 154 De korpschef van de politiezone Beringen- Ham Tessenderlo st elt dat de gem eent en in zij n zone ongeveer 30% m eer aan de polit iewerking besteedden na dan voor de hervorm ing. 155 Volgens haar burgem eest er keek Herne aan t egen een verdubbeling van de net t o- last . 156 De

gem eent en

uit

de

politiezone

Paj ot t enland

verwacht ten

een

verdubbeling t ot verdrievoudiging van wat vroeger voor politie in de rekeningen verwacht te

werd zelfs

geschreven, 157 een

de

burgem eest er

verviervoudiging!

158

Kunnen

van we

Zuienkerke dit

beeld

152

D EXI A, 2003, www.dexia.be/ public_nl/ publicont act / 42/ art ik el01.ht m l, 1 j uni & D EXI A, 2003, 126. 153 STEVENS, T. & MOESEN, W., 2003, 135. 154 D E STANDAARD , 26 februari 2004, 2. 155 D E FI NANCI EEL- ECONOMI SCHE TI JD , 3 j anuari 2004, 3. 156 D E STANDAARD , 28 j uni 2003, 16. 157 D E FI NANCI EEL- ECONOMI SCHE TI JD , 25 novem ber 2003, 4. 158 D E STANDAARD , 28 decem ber 2001, 3.

252


Deel 8

veralgem enen? Hoofdcom m issaris Lam ine st elde vooraf nam elij k dat de hervorm ing

de

St ad

Ant werpen

geen

euro

m eer

zou

kost en

dan

voorheen! 159 We kunnen ons dus afvragen of de polit iehervorm ing de gem eent efinanciën nu m eer hebben belast ? Of werd de budgett aire neut ralit eit uit eindelij k t och gerespect eerd? Hoe is het werkingssaldo geëvolueerd en hebben de gem eenten hier op gereageerd door hun t arieven aan t e passen? Voorgaande ( voorbarige) st udies160 , gebaseerd op geëxt rapoleerde begrot ingcij fers, kom en t ot verschillende bevindigen wat bet reft de im pact van de hervorm ing, terwij l ook de uit spraken van de verschillende burgem eest ers/ korpschefs niet

t ot

een

algem een

beeld

leiden.

4.1

Analyse van de gem iddelden

Grafiek 43 illust reert de evolut ie van het gem iddelde werkingssaldo. Gezien de cij fers een grot e spreiding kennen, w erden voorafgaand box plot diagram m en opgest eld om out liers en ext rem e waarden op t e sporen. Een t oelicht ing bij het gebruik van de box plotdiagram m en is opgenom en in de bij lagen vanaf p. 369. Grafiek 43 werd opgest eld na w eglating van de outliers en ext rem e waarden. I n deze grafiek worden de gem iddelde werkingssaldi en de gem iddelde procent uele verandering van de w erkingssaldi opgenom en. Zowel w at betreft het werkingssaldo zelf als de procentuele veranderingen ervan werden out liers en ext rem e w aarden opgespoord. De diagram m en van

deze

analyses zij n

opgenom en

in

de bij lagen

“3.1

Box

plot -

diagram m en w erkingssaldo polit ie 1998- 2002” vanaf p. 372 en “3.2 Box plot - diagram m en procent uele verandering werkingssaldo polit ie 19982002” vanaf p. 376.

159 160

D E MORGEN , 22 m aart 2001, 8. D EXI A, 2003; STEVENS & MOESEN, 2003.


253


GRAFI EK 43

GEMI DDELD

WERKI NGSSALDO ( LI NKERAS) EN GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO ( RECHTERAS) ; PERI ODE 1998- 2002

1.200.000

0,5 1.010.808

1.000.000

800.000

746.820

714.094

815.752

771.986

0,345

0,45 0,4 0,35 0,3

600.000

0,25 0,2

400.000

0,15

0,088 0,055

200.000

0,057

0,1 0,05

0

0 1998

1999

Wer k ingssaldo

2000

2001

2002

Pr ocentuele v er ander ing wer k ingssaldo

Uit het verloop van Grafiek 43 is af t e leiden dat de gem iddelde werkingssaldi een st ij gend verloop kennen. I n 1998 was dit nog 714.094 euro, wat evolueerde tot 1.010.808 euro in 2002. Dit stij gende verloop kom t

uit eraard ook

tot

uit ing in de weergave van de gem iddelde

procent uele verandering van de werkingssaldi. Het werkingssaldo st eeg gem iddeld m et 5,5% à 8,8% over de periode 1998- 2001. I n 2002 st eeg het gem iddelde saldo m et 34,5% . Het gem iddelde stij gingspercent age van het werkingssaldo in 2002 ligt dus m erkelij k hoger dan de voorgaande j aren, w at een aanduiding is van gem iddeld gezien een m eerkost voor de gem eent en ten gevolge van de polit iehervorm ing. De evolut ie die visueel reeds m erkbaar is in Grafiek 43, nl. dat het gem iddelde saldo voor de gem eent en hoger kom t te liggen bij de st art van de politiehervorm ing, is ook st at ist isch vast t e stellen. De invoering van de nieuwe polit iest ruct uur heeft de gem eent ekas st erker dan voordien belast. Dat de verandering tussen de werkingssaldi van het j aar 2002 m et de voorgaande j aren fundam ent eel is, blij kt uit de uit gevoerde Paired Sam ples T- t est en. De w erkingssaldi van het j aar 2002 w erden individueel uit gezet t egenover die van de drie voorgaande j aren. Het zelfde werd gedaan voor de veranderingspercent ages. Zoals Tabel 107 aangeeft , is de significantie t elkens kleiner dan 0,001, wat op significant e verschillen t ussen de werkingssaldi van 2002 en die van de verschillende j aren duidt . Dezelfde 254


Deel 8

vast st elling geldt eveneens voor de veranderingspercent ages, waaruit volgt dat de wij zigingen van 2002 fundam ent eel verschillend zij n van die van de voorgaande j aren. TABEL 107

PAI RED SAMPLES T- TESTEN VAN ( 1) DE WERKI NGSSALDI EN ( 2) DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE WERKI NGSSALDI 2002 VS. 19981999- 2000- 2001; PERI ODE 1998- 2002 161 ( 1) Werk ingssaldi

Vergelij k ingsj aren 2002 - 2001 2002 - 2000 2002 - 1999 2002 - 1998

&(' & ' ( & ' ( & ' (

p

) ' ' * ) ' '* ) ' '* ) ' '*

( 2) Procent uele v erandering w erk ingssaldi

t

df

- 14,9912

199

- 18,5022

203

- 19,6368

203

&(') ' ' * &(') ' ' * &(') ' ' *

p

- 20,5845

203

-

t

df

- 11,2350

206

- 12,9575

197

- 12,7037

195

-

-

Teneinde gem eent en beter m et elkaar t e kunnen vergelij ken, wordt in

verdere analyses gebruik gem aakt van de rat io die het ZHUNLQJVVDOGR

uit drukt SHUKRRIGYDQGHEHYRONLQJ. Om de evolut ie van die w aarden in

kaart t e brengen w erden ook de individuele veranderingspercent ages berekend. De evolutie van de gem iddelden van deze w aarden worden weergegeven in Grafiek 44. Voor de berekening van beide gem iddelden werden een aant al waarden die als out lier of ext rem e waarde worden beschouwd, uit geslot en. Ook voor de verdere analyses van deze variabelen worden deze waarden uit de t est bat t erij

verwij derd. De uit gesloten

waarden werden opgespoord op basis van box plotdiagram m en die zij n opgenom en in bij lagen “3.3 Box plotdiagram m en w erkingssaldo polit ie per capit a 1998- 2002” vanaf p. 379 en “3.4 Box plot - diagram m en procentuele verandering w erkingssaldo polit ie per capit a 1998- 2002” vanaf p. 382.

161

Voor de uit voering van de T- t est en werden de gem eent en uit de analy se verwij derd die in één van de bet rokken j aren als out lier of ext rem e w aar de werden beschouwd.


255


GRAFI EK 44

GEMI DDELD WERKI NGSSALDO PER CAPI TA ( LI NKERAS) EN GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA ( RECHTERAS) ; PERI ODE 1998- 2002

80,00

0,4 69,21

70,00

0,342

60,00 50,00

46,15

49,26

54,86

51,47

0,35

0,3 0,25

40,00

0,2

30,00

0,15

20,00

0,1 0,088

10,00

0,05 0,052

0,055 0

0,00 1998

1999

Wer k ingssaldo per capita

2000

2001

2002

Pr ocent uele v er ander ing wer k ingssaldo per capit a

Grafiek 44 bevest igt de algem ene t rend die reeds bij het gem iddelde werkingssaldo w erd vastgest eld. Ook de gem iddelde saldi per capit a vert onen een stij gende trend. Gem iddeld genom en steeg het saldo per capit a t ussen de 5,2% en 8,8% in de periode 1999- 2001. I n 2002 wordt opnieuw

een fundam ent ele st ij ging vastgest eld. Gem iddeld genom en

gaven gem eent en in 2001 54,86 euro per capit a uit aan polit ie, t erwij l dat in 2002 steeg tot gem iddeld 69,21 euro. Gem iddeld gaf een gem eent e dus per inwoner 14,35 euro m eer uit in 2002 dan in 2001. Ook uit het gem iddelde van de veranderingspercent ages is deze st ij ging af t e leiden. De invoering van de polit iezones verhoogde de werkingssaldi per capit a gem iddeld m et 34,2% . 162 We kunnen dus veronderstellen dat 2002 een fundam ent ele breuk in de t rend t ew eeg heeft gebracht . Wanneer de procent uele verandering van de w erkingssaldi per capit a van 2002 wordt gecorreleerd m et die van de voorgaande j aren blij kt dat er geen significant verband is t ussen de veranderingen in 2002 en de veranderingen van de j aren 1998, 1999, 2000 en 2001 ( zie kolom ( 3) Tabel 108) . Dat 2002 fundam ent eel verschilt van de voorgaande j aren wordt bevest igd door de uit gevoerde T- test en. Zowel de saldi per capit a als de procentuele verandering ervan zij n in 2002 fundam ent eel verschillend van die van de voorgaande j aren ( zie kolom m en ( 1) en ( 2) Tabel 108) , waardoor gest eld 162

256

Berekend als het gem iddelde van de individuele v eranderingspercent ages.


Deel 8

kan w orden dat 2002 als een breekpunt in de t rend kan worden beschouwd. 163 TABEL 108

PAI RED SAMPLES T- TESTEN VAN DE WERKI NGSSALDI PER CAPI TA EN DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE WERKI NGSSALDI PER CAPI TA & PAI RED SAMPLES CORRELATI ONS VAN DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE WERKI NGSSALDI PER CAPI TA 2002 VS. 1998-1999- 20002001; PERI ODE 1998- 2002 164 Werkingssaldi per capit a

Ver gelij kingsj ar en p 2002 - 2001 2002 - 2000 2002 - 1999 2002 - 1998

Pr ocent uele ver andering van de w erkingssaldi per capit a

( 1) Pair ed Sam ples T- t est

+#,- ,.,/ +#,- ,.,/ +#,- ,.,/ +#,- ,.,/

( 3) Paired Sam ples Cor r elations

( 2) Paired Sam ples T- t est

t

df

- 17, 995

200

- 23, 618

204

- 26, 001

203

+#,- ,.,/ +#,- ,.,/ +#,- ,.,/

p

- 29, 775

201

-

t

df

cor r .

sign.

- 10,687

207

- 0,030

0,666

- 12,979

197

0,072

0,316

- 12,743

195

0,027

0,708

-

-

-

-

Uit het bovenst aande m ag ondert ussen duidelij k zij n dat de gem eent en in 2002 geconfront eerd werden m et een m eer dan abnorm ale stij ging van de werkingssaldi ( per capit a) . De gem iddelde procent uele verandering van die werkingssaldi, zowel absoluut als per capit a, evolueert van t ussen de 5% en de 8% in de j aren voor de hervorm ing naar m eer dan 34% 165 in het j aar 2002. Betekenen bovenst aande berekeningen dat de im pact van de hervorm ing op het werkingssaldo per capit a 34,2% bedraagt? Niet m et een. Wanneer de evolut ie van de werkingssaldi per capit a in de voorgaande j aren wordt

bekeken, st ellen we vast dat er van j aar t ot j aar een ³QDWXXUOLMNH´JURHL kan vast gest eld worden. Het uit eindelij ke effect van de hervorm ing zal dus lager kom en t e liggen. Vraag is uit eraard w elk deel van het groeicij fer “nat uurlij k” is en welk “supplem entair”. Om de nat uurlij ke groei uit het t ot ale groeicij fer t e licht en, kunnen verschillende m et hodes gehant eerd worden:

163

We m erken nogm aals op dat de gehant eerde cij fers vooreerst enkel bet rek k ing hebben op de gewone dienst en als saldo v an de uit gaven verm inder d m et de ont vangst en m oet geïnt erpret eerd worden, dat t en t weede bepaalde gem eent en op hist orische basis of als out liers en ex t rem e w aarden uit de dat aset werden verwij derd en dat t enslot t e de dat a van 2002 werd verzam eld op basis van een enquêt e waarop 229 gem eent en cij fers beschik baar st elden. 164 Voor de uit voering van de T- t est en werden de gem eent en verwij derd die in één van de bet rok ken j aren als out lier of ext rem e waarde werden beschouw d. 165 Om t rent de int erpret at ie van de hoogt e van deze st ij ging worden verder in dit onderdeel nog bem erkingen gem aakt .


257


0

In

eerst e inst ant ie kunnen

we beroep

doen

op om zendbrief

BA2001/ 16 van 7 decem ber 2001 om t rent de vast st elling van de gem eentelij ke dot at ies en de opst elling van de begrot ingen 2002. 166 Deze om zendbrief st elt dat w anneer bij de vast st elling van de gem eentebegrot ing

2002

de

definit ieve

result at en

van

de

politiebegrot ing nog niet bekend zij n, de gem eent e zelf een ram ing kan m aken van de t oekom st ige dot at ie door de tot ale net t o kost prij s van de gem eent epolit ie in 2001 als richt lij n t e nem en en die dan t e verhogen door deze kost prij s t e koppelen aan een coëfficiënt gelij k aan de verhouding t ussen het indexcij fer van de consum pt ieprij zen van de m aand j uli 2001 en het indexcij fer van de consum pt ieprij zen van de m aand j uli 2000. 167 I ndien w e deze redenering volgen, m oeten w e rekening houden m et een nat uurlij ke groei van 2,7% . Deze groeit is econom isch t e verklaren door t e verwij zen naar de inflatie en aanpassing van de lonen aan de index.

0

I n dat geval is de supplem entaire groei ;

Een t w eede m et hode om het groeipercent age op t e splitsen in een natuurlij ke en een supplem ent aire groei is het gebruik van lineaire regressie om het gem iddelde veranderingspercent age van 2002 t e voorspellen op basis van de veranderingspercent ages van de drie voorgaande j aren. Hoewel het aant al waarnem ingen beperkt is, kan

op

basis

van

lineaire

regressie

een

nat uurlij k

veranderingspercent age van 10,1% verwacht w orden. Gezien het uiteindelij ke veranderingspercentage van 34,2% , kan het verschil,

dat bedraagt , beschouwd worden als supplem entaire groei t en gevolge van de hervorm ing. Voorwaarde bij deze ziensw ij ze is wel dat er in 2001 geen uit gaven m .b.t . de hervorm ing werden geanticipeerd, zodat het effect van de hervorm ing volledig in 2002 op te m et en valt ;

0

Wordt ten derde wel uit gegaan van anticipat ie dan bedraagt op basis

van

dezelfde

m et hode

als

hierboven 168

het

nat uurlij k

st ij gingspercent age in 2001 5,8% en in 2002 6,1% . I n dat geval is

166 Om zendbrief BA 2001/ 16 van 7 decem ber 2001 bet reffende de lokale polit ie : vast st elling van de per soneelsform at ies; financiële gevolgen; v ast st elling van de gem eent elij ke dot at ies; opst ellen van de begrot ingen 2002”; ht t p: / / www.binnenland.v laanderen.be/ j uridisch/ om zendbrieven/ om z7.12.2001.ht m 167 Deze indexcij fers bedroegen respect ievelij k 109,54 voor j uli 2001 en 106,71 voor j uli 2000. 168 Wordt bedoeld lineaire regressie op basis v an voorgaande groeicij fers.

258


Deel 8

het

supplem ent aire

st ij gingspercent age

t en

hervorm ing in 2002 .

gevolge

van

de

Deze vast stellingen die duiden op een VXSSOHPHQWDLUH VWLMJLQJ WXVVHQ

GH HQ bevest igen de vooraf geuit e verm oedens van de gem eent en en hun belangenorganisaties dat de politiehervorm ing een st erk negat ieve im pact zouden hebben op hun financiën. De federale dot at ie dekt e in 2002 ondanks de ext ra dot at ie voor de “aanvaardbare m eerkost ” en de “sociale dot at ie” dus niet de ext ra kosten waarm ee de

gem eent en t en gevolge van de hervorm ing werden geconfront eerd. De gem eent efinanciën werden in 2002 fundam ent eel m eer belast door de lokale polit ie dan dat dat voordien het geval was voor de gem eentepolitie. Er is dus m et andere woorden geen sprake van lokale budgett aire neut ralit eit. Opvallend aan deze vast st ellingen, die gebaseerd zij n op rekeningcij fers, is dat ze de bevindingen van Dexia t egenspreken. I n de analyse van Dexia, op basis van begrot ingscij fers, is geen abnorm ale stij ging van de nett olast waar te nem en. 169 Het m ag duidelij k zij n dat de definitieve rekeningen een ander beeld op de polit iehervorm ing lat en schij nen en t oelat en t e st ellen dat de hervorm ing, net zoals St evens en Moesen 170 st elden, weldegelij k de rekening van de gem eent en zwaarder heeft belast . Dat Dexia tot andere bevindingen kw am , hoeft ons niet te verwonderen. Eind 2001 stelde Minist er Van Grem bergen in een om zendbrief 171 nog het volgende : “De overschrij ding van de m inim um norm en, noch andere uit gaven veroorzaakt door de hervorm ing, kunnen een voorwendsel zij n voor bij kom ende financiële inspanningen vanw ege het Vlaam se gewest . Zij kunnen

evenm in

worden

ingeroepen

om

het

niveau

van

andere

dienst verlening t e verm inderen beneden een niveau waarop de bevolking redelij kerwij ze aanspraak kan m aken of om niet te voldoen aan bij wet bepaalde 169

j uni.

verplicht ingen,

zoals

bij

voorbeeld

het

indienen

van

een

D EXI A, 2003, ht t p: / / ww w.dex ia.be/ public_nl/ publicont act / 42/ art ikel01.ht m l, 1

D EXI A, 2003, 126. STEVENS, T. & MOESEN , W., 2003, 135. 171 Om zendbrief BA 2001/ 16 van 7 decem ber 2001 bet reffende de lokale polit ie : vast st elling van de per soneelsform at ies; financiële gev olgen; vast st elling van de gem eent elij ke dot at ies; opst ellen van de begrot ingen 2002”; ht t p: / / www.binnenland.v laanderen.be/ j uridisch/ om zendbrieven/ om z7.12.2001.ht m 170


259


begrot ing in evenwicht sam en m et de erbij horende m eerj arenplanning. De federale overheid heeft overigens bij herhaling de financiële neut ralit eit van

een

geordende

invoering

van

de

politiehervorm ing

op

de

gem eent ebegrotingen bevest igd. Dit bet ekent dat het behoud van de polit ionele dienstverlening op het niveau van voor de hervorm ing geen ext ra uit gaven op de gem eentebegroting kan leggen.” Op basis van bovenst aande richt lij nen, lag het voor de gem eent en dus voor de hand om de gem eent elij ke t oelage t e begrot en in dezelfde groot t eorde van het werkingssaldo van het voorgaande j aar. Bovendien wordt

expliciet

gest eld

dat

indien

bij

de

vast stelling

van

de

gem eent ebegroting de definit ieve result aten van de polit iebegroting nog niet bekend waren, de gem eent e zelf een ram ing diende t e m aken van de dot at ie van 2002 door de t ot ale net t o kost prij s van de gem eent epolit ie van 2001 172 als richt lij n t e nem en en die dan t e act ualiseren in funct ie van de evolut ie van de index. Diverse burgem eest ers hebben reeds aangeklaagd dat het onduidelij k en onsam enhangend wet telij k kader het opst ellen van een accurat e begrot ing en m eerj arenplan belem m ert 173 , evenals het laat t ij dig t er beschikking st ellen van de begrot ingsricht lij nen m .b.t. de polit iezones. Die voor 2002 bereikt en de zones slecht s op 26 oktober 2001. 174 Dit alles creëert onzekerheid zow el voor de polit iezones zelf als voor de gem eent en die een belangrij k deel van het budget voor de polit iezones m oet voorzien. De polit iehervorm ing heeft de lokale financiële last wat bet reft “polit ie” grondig verst oord. Het bedrag van de federale dotat ie aan de polit iezones was dus niet voldoende om de gem eentelij ke dot at ies budget t air neut raal t e lat en vast leggen. Rekening houdend m et een nat uurlij ke groei van de gem iddelde saldi per capit a, kan gesteld worden dat , afhankelij k van de gekozen

m ethode,

het

gem iddelde

veranderingspercent age

van

de

172

Expliciet gedefinieerd in om zendbrief BA 2001/ 16 van 7 decem ber 2001 als de t ot ale uit gav en voor de polit ie in de gewone dienst van de begrot ing 2001 verm inderd m et de t ot ale ont v angst en voor de polit ie in de gewone dienst van de begrot ing 2001, feder ale dot at ie inbegrepen. 173 D E STANDAARD , 10 j uni 2004, 9. 174 De richt lij nen voor 2002 k wam en er pas op 26 ok t ober 2001, die voor 2003 op 9 novem ber 2002, die voor 2004 zelfs pas op 5 decem ber 2003. V ERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2004b, persbericht 21 sept em ber.

260


Deel 8

werkingssaldi per capit a dat specifiek kan worden t oegem et en aan de hervorm ing 24,1% , 28,1% dan w el 31,5% bedraagt . Kan de gem iddelde st ij ging van het w erkingssaldo m et 24,1% t ot 31,5% onvoorwaardelij k w orden t oegeschreven aan de polit iehervorm ing? Ons inziens kan niet per definitie gest eld worden dat de federale dot atie aan de zones in 2002 fundam ent eel t e laag was. Het cij fer m oet m et enige

YRRU]LFKWLJKHLG worden geïnt erpret eerd.

Vooreerst verwij zen we naar een aant al opm erkingen die reeds eerder in “3. Toelicht ing bij de dat a- analyse” vanaf p. 250 w erden opgenom en. Ten tw eede wij zen we op het feit dat de cij feranalyse waarvan de result at en hierboven zij n w eergegeven een Vlaam s gem iddelde bet reft. Bepaalde gem eent en zullen de im pact van de hervorm ing st erker dan andere

gem eenten

hebben

ondervonden.

Een

analyse

volgens

de

gem eent elij ke kenm erken volgt in “4.3 Bepalende kenm erken” vanaf p. 271. Verder kan niet uit geslot en w orden dat de stij ging van het werkingssaldo niet t oe te w ij zen zou zij n aan een gewij zigde m aat schappelij ke nood aan politie.

I ndien

burgers

zowel

kwalit at ief

als

kw ant it at ief

grot ere

verwacht ingen hebben bet reffende politionele dienst verlening en indien aan deze verw acht ingen wordt voldaan, kan dit de financiële last op de politiezone en bij gevolg de gem eent erekeningen doen t oenem en. Bovendien verm elden w e dat het gebruik van de saldi weergegeven onder functionele code 330 van de rekening om de w erkingssaldi t e berekenen nooit 100% sluitend is. Het is nam elij k niet uit geslot en dat gem eent en t ot en m et 2001 bepaalde uit gaven of ont vangsten die eigenlij k aan de politionele act iviteit en w aren t oe t e schrij ven op andere plaat sen in de rekeningen hebben ingeschreven waardoor de uit gaven tot en m et 2001 onderschat kunnen w orden. 175 Slecht s indien alle uit gaven correct verdeeld 175 We denken hierbij bij v oorbeeld aan uit gav en voor benzine die m et een algem ene t ankk aart van de gem eent e worden gem aakt zonder dat opsplit sing gebeurt naar de dienst waarvoor het gem eent elij k dienst v oert uig wordt ingezet , of aan verzekeringsprem ies die v oor de gehele gem eent elij ke dienst verlening wordt aangegaan en binnen het algem een beheer wordt geboekt zonder verdeling naar de verschillende dienst en die van de v erzek ering geniet en, het onder houd van polit iewagens in de gem eent elij ke garage die binnen het algem een onderhoud van


261


werden

over

de

verschillende

functionele

codes

is

bovenst aande

vergelij king sluitend. We hebben geen garant ies dat alle gem eent ebest uren de uit gaven op een dergelij k gedet ailleerde m anier registreerden. Daar waar t ot en m et 2001 bepaalde uit gaven niet op de functionele code 330 kwam en, wordt de gem eent elij ke dotat ie aan de zones vanaf 2002 volledig aan deze funct ionele code t oegerekend. Gezien alle uit gaven voort aan gebeuren vanuit de polit iezone 176 en de gem eent elij ke dot at ie geldt als sluit st uk op de polit ierekening dekt deze dus ( volgens de verhouding van de gem eent en in de zone) alle kost en, dus ook die die vooraf op andere dan de functionele code 330 t erecht kwam en. Boekhoudtechnisch kunnen dus een aant al verklaringen w orden gevonden w aardoor de stij ging van de net t o- last voor polit ie in werkelij kheid m inder groot zou zij n dan die die blij kt uit de gevoerde analyse. Navraag w erd gedaan bij de Adm inist ratie Binnenlandse Gem eenschap

Aangelegenheden 177

van

het

Ministerie

van

de

Vlaam se

of hiervoor correct ies kunnen worden uit gevoerd, echt er

het ant woord was negatief. Uit de rekeningen is niet af t e leiden welke uit gaven en voor welke bedragen aanpassingen zouden m oet en worden doorgevoerd. 178 Het effect van deze t ekort kom ing m ag echter niet worden overschat . Het groot st e deel van het budget van de polit iezones, zo’n 85% t ot 90% van de gewone uit gaven, wordt best eed aan personeel. Gezien de personeelskost en voorheen grotendeels w el correct werden t oegewezen aan de functie 330, kan bovenstaande opm erking slecht s een im pact hebben op ongeveer 10% t ot 15% van de uit gaven. 179 Uit de gehant eerde w erkw ij ze is bovendien niet op te m aken in welke m at e het w erkingssaldo wordt beïnvloed door “hervorm ingsuit gaven” zoals de ext ra uitgaven m et bet rekking tot huisvesting die direct aan de hervorm ing zij n t oe t e schrij ven, het op elkaar afst ellen van com m unicat ieen het gem eent elij k w agenpark werd geboekt , het schoonm aken van de polit ieburelen door gem eent elij k poet spersoneel of het groenonderhoud door de gem eent elij ke groendienst die niet werden afgesplit st v an de algem ene onderhoudsuit gaven of algem ene uit gaven voor de groendienst ,…. 176 Fact urat ie gebeurt nu recht st reeks aan de polit iezone door bedrij ven ( garagist en, pom phouder s, schoonm aak firm a’s, t uiniers,…) of door de gem eent e die haar dienst en doorfact ur eert aan de polit iezone. 177 Deze dienst verzam elt en beheert de j aarrekening van de gem eent en. 178 Zo bev est igde ons Dhr. Johan I de, afdelingshoofd Depart em ent EWBL, Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden, Afdeling Gem eent en, OCMW’s en Provincies op 13 sept em ber 2004. 179 Dexia schat op basis van begrot ingscij fers dat in 2003 en 2004 de personeelsk ost en respect ievelij k 87,5% en 86,4% van de gew one uit gaven bet reffen. Volgens de goedgekeurde rekening van de polit iezone Denderleeuw/ Haalt ert werden in 2002 91,1% van de m iddelen best em d voor per soneelsuit gaven.

262


Deel 8

inform atiekanalen, de aankoop van nieuwe uniform en,… Het bet reffen uit gaven die dus niet direct aan de dagelij kse werking van het polit ieapparaat kunnen worden t oegerekend, m aar wel in het hervorm ingsj aar de result at en st erk beïnvloeden. Gezien de federale overheid het principe van de budgett aire neut raliteit vooropst elt , had hierm ee m oet en rekening gehouden worden bij de vast legging van de federale dot at ie. I n dat geval zouden deze uit gaven, indien ze voorkwam en, niet ten last e m ogen zij n van de gem eent en, m aar wel van de federale overheid. Een ander aspect w aar m oet op gew ezen worden is dat de st erke st ij ging van het werkingssaldo voor gem eenten kan wij zen op het feit dat bepaalde gem eent en voor de hervorm ing t e weinig m iddelen voorzagen voor de politionele w erking, w at zou bet ekenen dat ze in verhouding m et andere gem eent en st erker st eunden op de werking van de rij kswacht . 180 Hierdoor lag in de bet reffende gem eent en de financiële last om trent “veiligheid” voordien eerder op federaal dan gem eent elij k niveau, wat m aakt dat de hervorm ing ervoor zorgde dat die gem eent en m eer dienden bij t e dragen aan de polit iezone dan w at ze voorheen best eedde aan de gem eentepolitie. I ndien gem eent en een inhaalbeweging m oeten doen in het j aar van de hervorm ing, m oet deze st ij ging van de uit gaven dus eigenlij k aan de voorgaande j aren worden toegerekend. Een andere vraag die zich st elt is of de gem eent edot at ies voor het j aar 2002 m isschien werden overschat dan w el onderschat ? Zowel voor onderals overschat t ing kunnen argum ent en worden aangehaald :

0

Misschien hebben gem eent en wel t e veel gedot eerd in 2002, waardoor de zones event ueel een overschot hebben gerealiseerd dat

kan

w orden

gem eent elij ke

m eegenom en

dot at ie( s)

naar

is

de

( zij n)

volgende

j aren? De

gebaseerd

op

de

polit iebegrotingen, gezien de bij drage( n) van de gem eent e( n) de polit iebegroting sluit end diende( n) t e m aken. Gegeven het laat t ij dig verspreiden van de om zendbrief bet reffende de opm aak van de polit iebegroting

2002 181 ,

het

ont breken

van

enige

180

Merk op dat gem eent en die voor de hervorm ing geen gem eent epolit ie hadden, m aar enkel een rij kswacht post uit de analyse wer den geweerd. Het bet reffen Voeren, Herst appe en Baarle- Hert og. 181 De begrot ingsricht lij nen van de Minist er v an Binnenlandse Zaken voor de polit iebegrot ingen 2002 werden pas op 26 okt ober 2001 t er beschikking gest eld. VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2004b, persbericht 21 sept em ber.


263


vergelij kingspunt en in het verleden, onduidelij kheden om t rent het personeelskader en personeelsstat ut en,… was het niet m akkelij k om een polit iebegrot ing op t e st ellen, waardoor de uit gaven “uit voorzicht igheid” wel eens werden overschat. Koppel daaraan nog eens het feit dat vele zones, niet wet ende w at het uit eindelij ke financiële result aat zou zij n en verst erkt door de t oenm alige persberichten en –com m entaren over het niet bereiken van de budget taire neut raliteit voor de gem eenten 182 , de knip op de port em onnaie hielden uit voorzorg, dan is de m ogelij kheid niet onbestaande dat polit iezones financiële overschot t en hadden op het einde van

het

j aar.

Anders gezegd

:

m isschien

hebben

de

gem eenten w el t eveel bet aald, w at de im pact van de hervorm ing op de lokale financiën in 2002 uiteraard laat overschat t en.

0

Zou de dot at ie onderschat kunnen zij n? Art ikel M2, “2.1.2.2. Wedden” van Minist eriële om zendbrief PLP 28 van 9 novem ber 2002 bet reffende de onderricht ingen voor het opst ellen van de politiebegrot ing voor 2003 ten behoeve van de polit iezone getuigt alleszins van “creat ief boekhouden”. Het bewuste art ikel st elt nam elij k dat de wedden van de ex- rij kswacht ers bet reffende de m aand decem ber, in t egenst elling tot de andere m aanden niet m ogen worden uitbet aald op de laat st e dag van de m aand zelf, m aar

slecht s op 1

j anuari.

In

een eerst e werkj aar

van

de

hervorm de polit ie onderschat deze boekhoudkundige verplicht ing dus de uit gaven. De personeelsuit gaven voor de ex- rij ksw acht ers bet reffende de m aand decem ber 2002 hadden t en laste m oeten liggen van 2002, m aar vonden slechts plaat s in 2003. De dot aties die de gem eenten overm aakt en aan de zones in 2002 dekken aldus niet

alle

uitgaven,

m aar

nem en

slecht s

11/ 12 en

van

de

personeelsuitgaven bet reffende de ex- rij kswacht ers in rekening. De enige m anier om om t rent over- dan wel onderschat t ing m et zekerheid uit spraken t e doen is door de rekeningen van de zones t e onderzoeken. Op heden is dit nog niet m ogelij k. Slecht s een handvol polit iezones heeft eind sept em ber 2004 de j aarrekening 2002 afgeslot en. Zones kunnen hun 182

Bem erk dat de burgem eest ers v an de gem eent en waaruit de zone is sam engest eld, die uit eraard gevoelig zij n voor de financiële consequent ies voor hun gem eent e, v an recht swege in de polit ieraad zet elen. Art ikel 13 v an de wet van 7 decem ber 1998 t ot organisat ie van een geïnt egreerde polit iedienst , gest ruct ureerd op t wee niveaus.

264


Deel 8

rekening niet afwerken om dat ze nog st eeds niet alle nodige docum ent at ie hebben ont vangen m et betrekking t ot de loongegevens ( brut olonen, sociale bij dragen,…) die hen m oet aangeleverd m oet worden door de Cent rale Dienst der Vaste Uitgaven ( CDVU) . De CDVU slaagt er m aar niet in om een overzicht st abel voor het j aar 2002 t er beschikking van de politiezones

te

st ellen. 183

Gezien

de

zones

niet

over

de

bewuste

verzam elstaat beschikken en wetende dat artikel 3 van het K.B. van 25 april 2004 184 st elt dat de rekening 2002 pas kan opgest eld worden wanneer het college de st ukken heeft ont vangen van ( onder andere) de brut o- bedragen van de wedden, kunnen de zones wet t elij k eigenlij k geen rekening goedgekeurd krij gen! 185 Opgem erkt dient te w orden dat de rekening van de zone Denderleeuw/ Haalt ert door de provinciegouverneur werd goedgekeurd op 29 septem ber 2004, zonder dat hierbij de bew ust e list ings van het CDVU waren toegevoegd. I n de feit en lij kt het ont breken van het overzicht dus geen beletsel t e zij n om de rekening goedgekeurd t e krij gen : de dat a kan door de zones nam elij k zelf w orden afgeleid uit de m aandelij kse listings die ze sinds august us 2003 van het CDVU ontvangen. Toch weerhouden de bepalingen uit art ikel 3 van het K.B. van 25 april 2004 heel wat polit iezones om hun rekening af te werken. I ndien er overschot t en zij n gew eest, dan kunnen die pas bij de eerst volgende begrot ingsw ij ziging worden verrekend, zodat ze pas j aren lat er t erug naar de gem eenten st rom en onder de vorm van een verm indering van de t e bet alen dot at ie. De gevoerde analyse verfij nen, nuanceren of bij st uren op basis van een st udie van de rekeningcij fers van polit iezones is dus vooralsnog onm ogelij k. 186 Om wille van bovenst aande en m isschien nog andere redenen m oet het st ij gingspercent age

dat

in

2002

werd

opget ekend

m et

enige

YRRU]LFKWLJKHLG worden benaderd. Dat de hervorm ing financiële gevolgen

heeft gehad voor de gem eent en st aat buit en kij f, echt er de graad van de 183

VERENI GI NG VAN VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN, 2004, persbericht 21 sept em ber. K.B. van 25 april 2004 t ot wij ziging van het K.B. van 5 sept em ber 2001 houdende het algem een reglem ent op de boekhouding van de lokale zone. 185 Opgem erkt dient t e worden dat de rekening van de zone Denderleeuw/ Haalt ert door de provinciegouv er neur werd goedgekeurd op 29 sept em ber 2004, zonder dat hierbij de bewust e list ings van het CDVU waren t oegevoegd. I n de feit en lij kt het ont breken van het overzicht geen belet sel t e zij n om de rekening goedgekeurd t e krij gen. 186 De polit iezone Beringen- Ham - Tessenderlo heeft de rekening 2002 reeds afgewerkt . Kor pschef Ham aekers st elt een overschot vast die als reserve binnen de polit iezone de gem eent elij ke bij dragen in de j aren nadien naar beneden t oe zal bij st ellen. H AMAEKERS, B., 2004, t elefonische react ie 23 sept em ber. 184


265


im pact

kan

gevonden

vooralsnog

result at en

polit ierekeningen

niet

te

en

de

eenduidig

verfij nen

is

worden

vast gest eld.

bij kom ende

gem eent erekeningen

in

analyse

de

Om

de

van

de

kom ende

j aren

noodzakelij k.

4.2

Relat ie m et de t arieven

Hoewel een aantal kant ekeningen werden gem aakt , heeft het vorige t ekst deel aanget oond dat gem eent en door de polit iehervorm ing m et een fundam ent ele geconfront eerd.

st ij ging De

van

het

werkingssaldi

werkingssaldo per

capit a

en

per

capit a

m eer

werden

bepaald

de

veranderingspercent ages ervan vertonen in 2002 m et de invoering van de lokale polit ie een t rendbreuk. Een aant al vragen dringen zich op. Wetende dat gem eent en een belangrij k deel van de ont vangst en puren uit APB- en OOV- ont vangst en en dat de spreiding van het werkingssaldo per capit a groot is, kan m en zich afvragen of gem eent en m et een hoog w erkingssaldo per capit a hogere APB- en OOV- t arieven heffen dan gem eent en m et een lager w erkingssaldo per capit a? Men kan zich bovendien afvragen of de st ij ging van de werkingssaldi per capit a in 2002 t en gevolge van de hervorm ing voor een verhoging van de lokale t arieven heeft gezorgd? Beide vragen st aan cent raal in dit onderdeel.

4.2.1 In

Tariefhoogt e

eerst e inst antie wordt

onderzocht

of

gem eenten

m et

een

hoog

werkingssaldo per capit a ook hogere t arieven heffen. Gem eent en m et een hoger saldo per capit a hielden t ot en m et 2001 een

hoger 229WDULHI aan dan gem eent en m et een lager saldo per capit a. De correlat iecoëfficiënt en zij n t elkens posit ief ( Tabel 109) . Gem eenten m et hoge polit ionele uit gaven lij ken voor de financiering hiervan dus beroep t e doen op hogere OOV- t arieven. Bem erk dat deze st elling slecht s opgaat t ot en m et 2001. Voor het saldo per capit a van 2002 kan geen significant verband w orden opgespoord m et de OOV- t arieven, niet in het j aar zelf, noch in het daaropvolgende j aar. Opm erkelij k is wel dat het verband, hoew el niet significant , negat ief is in 2002. Uit de T- test en kan bovendien afgeleid w orden dat de OOV- tarieven van gem eent en die in 2002 boven het gem iddelde werkingssaldo per capit a scoorden een lager gem iddelde

266


Deel 8

t arief hant eerden ( 1.192,78 opc.) dan de gem eent en m et een hoger dan gem iddelde werkingssaldo per capit a ( 1.296,36 opc.) . Enkel de verschillen in OOV- t arieven van 2002 zij n significant ( Tabel 110) . Voor het $3%WDULHI is de relat ie t ussen het t arief en het werkingssaldo per capit a over de gehele periode significant negat ief ( Tabel 109, kolom ( 1) ) . Gem eenten m et een hoger werkingssaldo per capit a zet t en dus een lager APB- tarief. Opvallend is wel dat de coëfficiënten in 2002 nagenoeg verdubbelen in vergelij king m et de j aren voordien, waardoor gesteld kan worden dat nog m eer gem eent en m et een hoog ( laag) w erkingssaldo een laag ( hoog) t arief hanteerden of dat gem eenten m et een hoog ( laag) werkingssaldo een lager ( hoger) t arief hebben gezet . De t arieven van de gem eent en boven en onder het gem iddelde werkingssaldo zij n voor alle j aren significant verschillend ( Tabel 110) . TABEL 109

CORRELATI ETABEL VAN HET ( 1) OOV- EN ( 2) APB- TARI EF EN HET 187 WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2003 ( 1) Opcent iem en Onr oerende Voor heffing

( 2) Aanvullende Personenbelasting

Werkingssaldo per capita

1998

1999

2000

2001

2002

2003

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Corr. p

0,164

0,157

0,149

0,123

0,109

0,093

- 0,138

- 0,161

- 0,173

- 0,224

- 0,231

- 0,249

1998

1999

2000

2001

2002

Sign.

0,006

0,009

0,013

0,040

0,070

0,120

0,022

0,007

0,004

Corr. p

0,190

0,186

0,180

0,148

0,135

0,111

- 0,240

- 0,261

- 0,269

Sign.

0,001

0,002

0,002

0,013

0,024

0,063

Corr. p

0,170

0,168

0,162

0,134

0,124

0,096

Sign.

0,004

0,005

0,006

0,024

0,038

0,109

Corr. p

0,160

0,156

0,151

0,111

0,104

0,065

+

+

0,001

+

+

0,001

- 0,249

+

0,001

+

0,001

Sign.

0,008

0,009

0,012

0,065

0,085

0,281

0,006

0,003

0,001

0,028

0,025

0,022

- 0,028

- 0,024

- 0,040

- 0,467

- 0,468

- 0,468

Sign.

0,695

0,717

0,756

0,688

0,728

0,564

0,001

+

0,001

+

0,001

+

0,001

+

0,001

+

0,001

0,001

0,001

+

- 0,344 0,001

+

- 0,231

0,001

+

+

0,001

0,001

- 0,491

0,001 - 0,329

- 0,311

- 0,224

+

+

0,001 - 0,309

- 0,305

- 0,192

Corr. p

+

+

- 0,275

- 0,180

+

0,001 - 0,303

0,001

- 0,265

- 0,166

+

+

0,001

+

- 0,273

- 0,497 0,001

+

0,001 - 0,507 0,001

187

Gem eent en die voor één van de onderzocht e j aren als out lier of ex t r em e waarde bij het werkingssaldo per capit a wer den aangeduid, werden uit de t est bat t erij verwij derd.


267


TABEL 110

Werkingssaldo per capita

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN ( 1) OOV- EN ( 2) APB- TARI EF VS. W ERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2002 188 ( 1) Opcent iem en Onr oerende Voor heffing

( 2) Aanvullende Personenbelasting

p

t

df

p

t

df

1998

0,556

0,590

281

0,027

- 2,218

281

1999

0,709

0,374

288

0,017

- 2,392

288

2000

0,893

0,134

286

0,017

- 2,392

286

2001

0,317

- 1,003

282

0,002

- 3,189

282

2002

0,020

- 2,336

205

- 3,703

205

+,- ,.,/

Wanneer de bevindingen van beide t arieven sam en worden gelegd, kan gest eld worden dat gem eenten m et een hoog werkingssaldo per capit a hoge OOV- en lage APB- t arieven stelden. Gem eent en m et een laag werkingssaldo werden gekenm erkt door hoge APB- en lage OOV- t arieven.

4.2.2

Tariefaanpassing

De evolut ie van de werkingssaldi per capit a w as gedurende de periode 1998- 2001 vrij st abiel m et een gem iddelde verhoging t ussen de 5,2% en 8,8% . I n schril cont rast hierm ee st aat het gem iddelde st ij gingspercent age van 2002. Kan de evolut ie van de w erkingssaldi per inwoner gekoppeld worden aan die van de t arieven? Voor de verandering van de werkingssaldi per hoofd van 1999 t ot en m et 2001 kan slecht s heel uit zonderlij k een correlat ie m et de procentuele verandering van de APB- en OOV- t arieven w orden opgem erkt ( Tabel 111) 189 , wat aanduidt dat de evolut ie van het w erkingssaldo in deze periode w einig belang had voor de verandering van de t arieven. Voor 2002 ligt dit anders. De verandering van het werkingssaldo per inwoner in 2002 houdt volgens deze berekeningen weldegelij k verband m et de evolut ie van de t arieven. Voor de OOV blij kt dat er in 2002 zelf een significant posit ief verband is vast t e st ellen, voor de APB speelt dit slechts in 2003 een rol. Deze vast stellingen lij ken erop t e w ij zen dat gem eenten de st ij ging van de werkingssaldi per capit a ( gedeelt elij k) hebben pogen op t e vangen m et een st ij ging van de t arieven.

188 Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ext rem e w aarde wat bet reft het werkingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse. 189 St at ist isch significant e correlat ies werden grij s gearceerd in Tabel 111.

268


Deel 8

Wat bet reft de OOV geeft dit aan dat gem eent en reeds bij de vastlegging van het t arief van het j aar 2002 dit t arief posit ief bij st elden om enigszins het hoofd te bieden aan de m eerkost die de politiehervorm ing t ot gevolg zou hebben ( kolom ( 1) Tabel 111) . 190 Het APB- t arief geeft aan slecht s in 2003 in posit ief verband te st aan m et de fundam ent eel gest egen werkingssaldi per capit a in 2001 en 2002, waardoor van een uit gestelde react ie kan w orden gesproken ( kolom ( 2) Tabel 111) . TABEL 111

Pr ocent uele ver andering van het w er kingssaldo per capit a 1999

2000

2001

2002

CORRELATI ETABEL VAN ( 1) DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET OOV- EN APB- TARI EF EN ( 2) DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET 191 WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2003 ( 1) Procentuele verander ing van de Opcentiem en Onr oer ende Voor heffing

( 2) Pr ocent uele ver andering van de Aanvullende Personenbelasting

1998

1999

2000

2001

2002

2003

1998

1999

2000

2001

2002

2003

- 0,028

0,010

0,096

0,064

0,049

- 0,042

- 0,002

0,042

0,028

0,113

- 0,013

- 0,074

Sign.

0,652

0,875

0,119

0,301

0,430

0,494

0,970

0,501

0,646

0,068

0,838

0,229

Corr. p

0,043

0,136

- 0,066

0,091

0,015

- 0,046

0,097

0,039

- 0,035

0,049

- 0,034

- 0,078

Corr. p

Sign.

0,481

0,027

0,282

0,136

0,805

0,449

0,116

0,530

0,575

0,425

0,578

0,207

Corr. p

0,032

- 0,071

- 0,071

- 0,007

- 0,049

0,055

- 0,063

- 0,019

0,056

0,055

- 0,047

0,104

Sign.

0,611

0,250

0,253

0,912

0,431

0,374

0,308

0,765

0,370

0,372

0,447

0,094

Corr. p

- 0,030

0,007

0,132

0,016

0,184

0,184

0,013

0,062

- 0,074

- 0,033

- 0,061

0,157

Sign.

0,680

0,929

0,071

0,828

0,012

0,108

0,862

0,401

0,318

0,654

0,410

0,033

Een aant al correlat ies t ussen de evolut ie van de w erkingssaldi per inwoner en

de

t ariefaanpassingen

com binaties

192

zij n

dus

significant .

Voor

de

relevant e

zal nagegaan w orden of de t ariefverschillen tussen de

gem eent en m et een hoog veranderingspercent age van het werkingssaldo per

inwoner

fundam enteel verschillend

zij n

m et

die m et

een

laag

veranderingspercent age. Dit gebeurt aan de hand van een aant al T- t esten. Een

t est

w aarbij

de

gem iddelde

procent uele

verandering

van

het

werkingssaldo per capit a in 2002 als split singsvariabele w erd gebruikt 190 De correlat ie t ussen de procent uele verandering van het werkingssaldo 2002 en de OOV 2000 is significant . Toch is het weinig waarschij nlij k dat dit wij st op een prevent iev e aanpassing van de t arieven aan de m ogelij ke m eerkost die zich in 2002 m anifest eerde gezien het wet t elij ke k ader om t rent het financieringsm echanism e van de polit iezones slecht s dat eert v an 2001. De correlat ie v an de procent uele verandering van het werkingssaldo 2002 m et de t ariefveranderingen v an de j aren voor 2001 zij n dus eigenlij k weinig relevant . D EXI A, 2003, 116. 191 Gem eent en die voor één van de onderzocht e j aren als out lier of ex t r em e waarde bij het werkingssaldo per capit a wer den aangeduid, werden uit de t est bat t erij verwij derd. 192 De correlat ies die volgens de t ij d relev ant zij n, werden om lij nd.


269


geeft aan dat er geen significant verschil is t ussen de tariefverandering van gem eent en die geconfronteerd werden m et een aanpassing groter dan wel kleiner dan het gem iddelde werkingssaldo per capit a ( rij 1 in Tabel 112) . Het verschil is echt er wel significant w anneer de vergelij kingsgroepen iets worden beperkt . Wanneer de vier uit erste decielen aan beide zij den t egenover elkaar uit gezet worden, is het verschil w el st at istisch significant ( rij 2 in Tabel 112) . 193 De gem eent en die t ot deciel 50 & 60 behoren t onen dus st erke gelij kenissen qua t ariefst ruct uur. Wat bet reft de correlat ie t ussen de verandering van het APB- t arief in 2003 en de veranderingen van de werkingssaldi per capit a in 2001 en 2002 werden eveneens T- t esten uit gevoerd. Een T- t est w aarin het gem iddelde veranderingspercent age van het werkingssaldo per hoofd van 2001 wordt gebruikt als split singsvariabele duidt geen significant verschil aan voor de verandering van het APB- t arief in 2003 ( rij 3 in Tabel 112) . Enkel indien beide vergelij kingsgroepen worden vernauwd tot de t wee uit erst e decielen aan beide zij den, is een st at ist isch significant verschil waar t e nem en ( rij 4 in Tabel 112) . Tussen de verandering van het werkingssaldo in 2002 en de aanpassing van de APB- t arieven in 2003 is er geen significant verband, niet

wanneer

gem eent en

boven

en

onder

het

gem iddelde

aanpassingspercent age van het werkingssaldo per inw oner t egen elkaar worden afget oetst ( rij 5 in Tabel 112) , evenm in als bij de T- t est en waarbij de uit erste decielen worden get est ( rij 6 in Tabel 112) .

193

De decielen 10, 20, 30 en 40 vorm en hierbij dus de eerst e groep en de decielen 70, 80, 90 en 100 de t weede groep. Enkel de decielen rond de m ediaan, zij nde 50 en 60, w orden buit en beschouwing gelat en.

270


Deel 8

TABEL 112

STATI STI SCHE

GEGEVENS T- TESTEN PROCENTUELE VERANDERI NG TARI EVEN VS. PROCENTUELE VERANDERI NG WERKI NGSSALDO PER 194 CAPI TA; PERI ODE 1998- 2003 Split singsw aarde procent uele v erandering w erk ingssaldo

p

t

df

Werk ingssaldo 2001- 2002

Gem iddelde

0,301

1,036

213


Decielen 10- 20- 30- 40 v s. Decielen 70- 80- 90- 100

0,099

- 1,659

170

Variabelen ( 1) %

1

( 2) %

1

OOV2001- 2002 - %

1

OOV2001- 2002 - %

1

( 3)

%

1

APB2002- 2003- %

1


Gem iddelde

0,266

1,114

288

( 4)

%

1

APB2002- 2003- %

1


0,067

- 1,851

113

( 5)

%

1

APB2002- 2003- %

1

Decielen 10- 20 vs. Decielen 90- 100


Gem iddelde

0,297

1,045

212

( 6)

%

1

APB2002- 2003- %

1


Deciel 10 v s. Deciel 100

0,166

1,408

49

Meerm aals

werd

reeds

gest eld

en

cij ferm at ig

onderbouwd

dat

de

politiehervorm ing een im pact heeft gehad op de gem iddelde w erkingssaldi per capit a. De st ij ging die in 2002 werd opget ekend is fundam ent eel verschillend van die van de voorgaande j aren. Vast gest eld kan worden dat gem eent en m et een grot e st ij ging in het werkingssaldo van 2002 in dat zelfde j aar hun OOV- t arief st erker liet en st ij gen dan gem eent en die slecht s m et een kleine verhoging werden geconfront eerd. Ook het APBt arief werd bij gest eld, echt er pas in 2003. De st erke st ij ging van de werkingssaldi

in

2002

kan

niet

gekoppeld

worden

aan

de

OOV-

t ariefevolut ie in 2003. Hoewel de verschillen in de aanpassing van het APBt arief in 2003 niet significant zij n, lij kt het erop dat gem eent en t wee opeenvolgende stij gingen van de OOV polit iek niet m ogelij k acht t en en daarom kozen voor een stij ging van de APB.

4.3

Bepalende kenm erken

Uit “4.1 Analyse van de gem iddelden” vanaf p. 253 m ag duidelij k wezen dat de hervorm ing van de polit ie aan de gem eent en ext ra financiële inspanningen heeft gevraagd. De verandering van het werkingssaldo per capit a in 2002 verschilde fundam enteel m et die van de voorgaande j aren en gem eent en lij ken hun t arieven daaraan te hebben aangepast . I n wat volgt best uderen we het profiel van de gem eent en m et een hoog of laag werkingssaldo per capit a of een st erke of zwakke verandering van het werkingssaldo per capit a in 2002. De t radit ionele variabelen die in vorige 194

Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ex t rem e waarde wat bet reft het werkingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse.


271


delen reeds w erden gebruikt, zoals de indeling volgens de provinciale ligging, het obj ect ief belast ingverm ogen, het aant al inwoners en de Dessoy- t ypologie werden hernom en. Ze werden aangevuld m et een aant al specifieke variabelen, nl. de crim inalit eit sgraad, de bevolkingsdicht heid en het aant al gem eenten in de polit iezone.

4.3.1

Crim inalit eit sgraad

Wanneer de ont vangst en en uit gaven voor polit ie worden onderzocht , is het

logisch

te

veronderst ellen

dat

er

een

verband

is

m et

de

crim inaliteit sgraad. Wanneer een gem eent e m et m eer crim inalit eit krij gt af t e rekenen, verw acht m en een hogere polit ionele kost voor de gem eent e. Ook in andere st udies wordt op deze vraag een ant woord gezocht . Ladd ( 1992) kom t t ot de conclusie dat de crim inaliteit sgraad een grot e posit ieve im pact

heeft

aut horiteit en.

195

op

de

uit gaven

voor

“public

safet y”

van

lokale

Kan ook voor Vlaanderen een dergelij ke positieve relatie

aangetoond worden? Om na t e gaan of deze verwachting kan w orden geconfirm eerd, werd beroep gedaan op de crim inalit eit st at ist ieken van de Federale Polit ie. I n rapport en per gem eent e 196 geeft zij aan hoeveel PV’s er werden opgest eld en aan het parket w erden bezorgd naar aanleiding van een gepleegd wanbedrij f of m isdrij f. Ook pogingen t ot een dergelij k w anbedrij f of m isdrij f werden gerapport eerd. 197 De cij fers w erden herschaald naar aant al PV’s per 1.000 inwoners voor de j aren 2000, 2001 en 2002 en worden hierna aangeduid als “crim inalit eitsgraad”. 198 Wanneer het verband t ussen de crim inalit eitsgraad en de hoogte van de werkingssaldi per capita wordt berekend, is er een posit ieve significant e relat ie waar t e nem en voor de j aren 2000 en 2001. Het verband verzw akt in 2002, m aar blij ft st erk significant . Het posit ieve verwant schap duidt aan 195

LADD , H., 1992, 288. De rapport en zij n beschikbaar op de websit e v an de Direct ie v an de Nat ionale Gegevensbank : http: / / www.poldoc.be/ dir/ dgs/ dsb/ document/ spcs2002/ nl_2002_geM.htm 197 FEDERALE POLI TI E, 2003, 7. 198 Het is duidelij k dat de crim inalit eit sst at ist iek m aar een benaderend beeld van de gepleegde crim inalit eit geeft aangezien zij enkel die crim inalit eit weergeeft die werd doorgegeven aan het Openbaar Minist erie via de polit iedienst en. Andere st udies ( zoals de Veiligheidsm onit or) lat en t oe om de ver borgen crim inalit eit t e schat t en aan de hand van enquêt es. Voor deze st udie is de gebruikt e cij ferreeks echt er een aanv aardbaar en obj ect ief en bov endien zeer recent v ergelij kingsinst rum ent . 196

272


Deel 8

dat

gem eenten

m et

een

hogere

crim inalit eit sgraad

een

hoger

werkingssaldo per capit a hebben dan gem eent en m et een beperkt e graad van crim inalit eit ( Tabel 113) . TABEL 113

CORRELATI ETABEL

VAN DE CRI MI NALTEI TSGRAAD 199 WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 2000- 2002 Werk ingssaldo per capit a 2000

Crim inalit eit sgraad 2000



Corr.p

Werk ingssaldo per capit a 2001

0,718

HET


0,725

2 3 4 3 35

Sign.

EN

0,495

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

N

282

278

205

Corr.p

0,734

0,738

0,476

Sign.

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

N

282

278

2 3 4 3 35 205

Corr.p

0,730

0,739

0,480

Sign.

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

N

282

278

205

Het verband t ussen de crim inalit eitsgraad en het werkingssaldo per capit a is, zoals verwacht , posit ief. Of de verschillen t ussen gem eent en m et een hoge dan w el lage crim inalit eit sgraad fundam ent eel zij n, m oet blij ken uit T- t est en. Uit de test en waarbij als split singsvariabele de gem iddelde crim inaliteit sgraad w erd gekozen, blij kt dat gem eenten boven en onder het gem iddelde een fundam ent eel verschillend werkingssaldo hebben ( Tabel 114) .

Deze vast st elling

st em t

ons ert oe t e veronderst ellen

dat

de

crim inaliteit sgraad m ee bepalend is voor het werkingssaldo per capit a van gem eent en. Het werkingssaldo per capit a bedroeg in 2002 in gem eent en m et een m eer dan gem iddelde crim inalit eitsgraad 80 euro versus 64 euro in overige gem eent en. TABEL 114

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN CRI MI NALI TEI TSGRAAD W ERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 2000- 2002 200 Crim inalit eit sgraad v s. w erk ingssaldo per capit a 2000 2001 2002

p

t

df

2 3 4 3 3 5 2 3 4 3 3 5 2 3 4 3 3 5

8,619

286

10,176

282

5,723

205

VS.

199

Gem eent en die voor één van de onderzocht e j aren als out lier of ex t r em e waarde bij het werkingssaldo per capit a wer den aangeduid, werden uit de t est bat t erij verwij derd. 200 Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ex t rem e waarde wat bet reft het werkingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse.


273


De crim inalit eit sgraad geeft dus een aanwij zing wat betreft de hoogt e van het werkingssaldo per capit a. Wie de correlat ies uit Tabel 113 vergelij kt st elt vast dat de coëfficiënt van de correlat ies st erk t eruglopen voor de werkingssaldi van het j aar 2002. Deze dalende coëfficiënten geven aan dat verschillen in werkingssaldi per capit a veel m inder verklaard w orden door de crim inalit eit st oest and in de gem eent e. Verdere analyse bevest igt dit . Uit de correlat ie t ussen de procent uele verandering van het werkingssaldo en de crim inalit eit sgraad kunnen we afleiden dat gem eent en m et een lage crim inaliteit sgraad na de invoering van de polit iezones hun politionele financiële net t o- last m eer dan dubbel zo st erk zien st ij gen dan gem eenten m et een hoge crim inalit eit sgraad. I n gem eent en die m et een hoger dan gem iddelde graad aan crim inalit eit geconfront eerd worden, st eeg het werkingssaldo m et gem iddeld 19,67% . Gem eent en die een m inder dan gem iddelde crim inalit eit sgraad hadden, zagen hun w erkingssaldo m et gem iddeld 41,97% st ij gen. De verandering van het werkingssaldo per capit a van gem eent en m et een hoge dan wel een lage crim inalit eit sgraad is significant verschillend ( Tabel 115 en Tabel 116) . Deze verschillende im pact kan aanduiden dat gem eent en m et een lage crim inaliteit de polit ionele werkkracht die een hogere crim inalit eit in gem eent en w aarm ee ze een zone vorm en noodzaakt , ( verplicht ) solidair m ede financieren. Het zij n, in dit geval, dus de behoeft en van de andere gem eent en in de polit iezone die zorgen voor een fundam enteel hogere st ij ging van het werkingssaldo per capit a bij de gem eent en m et een laag crim inaliteit scij fer. TABEL 115

CORRELATI ETABEL VAN DE CRI MI NALI TEI TSGRAAD EN DE PROCENTUELE 201 VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; 2002 Procent uele v erandering van het w erk ingssaldo per capit a

2002 Corr. p Crim inalit eit sgraad

- 0,334

Sign.

2634 3 35

N

215

201

Gem eent en die voor het onderzocht e j aar als out lier of ext rem e waarde bij de procent uele verandering van het werk ingssaldo per capit a werden aangeduid, werden uit de t est bat t erij verwij derd.

274


Deel 8

TABEL 116

STATI STI SCHE

GEGEVENS T- TEST CRI MI NALI TEI TSGRAAD VS. DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA;

2002 202

Crim inalit eit sgraad v s. Procent uele v erandering van het w erk ingssaldo per capit a 2002

p

t

df

2 3 4 3 35

- 5,395

213

Gem eent en krij gen een verschillende st ij ging van het werkingssaldo per capit a t e verw erken naarm ate hun crim inalit eit sgraad verschilt. I m pliceert dit verschil ook een verschillende t ariefpolit iek? I n een correlat ie van de crim inaliteit sgraad in 2002 en de t ariefaanpassingen van OOV en APB in de j aren 2002 en 2003 zij n geen significante verbanden t ussen beide variabelen t erug te vinden ( Tabel 117) . TABEL 117

CORRELATI ETABEL VAN DE CRI MI NALI TEI TSGRAAD EN DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN ( 1) HET OOV- EN ( 2) HET APB- TARI EF; 20022003 ( 1) Procent uele v erandering OOV- t arief


Algem een

kan

( 2) Procent uele v erandering APB- t arief

2002

2003

2002

2003

Corr. p

- 0,061

- 0,055

0,051

- 0,060

Sign.

0,289

0,338

0,378

0,299

N

308

308

305

306

gest eld

worden

dat

de m at e waarin

een

gem eent e

geconfront eerd w ordt m et crim inalit eit het werkingssaldo per capit a st erk beïnvloedt . Hogere crim inaliteit verhoogt het werkingssaldo per capit a. De invoering van de polit iezones heeft gezorgd voor algem ene verhoging van de

werkingssaldi

per

capit a.

Wordt

het

verband

gelegd

m et

de

crim inaliteit sgraad, dan is het opvallend dat gem eent en m et een hoge crim inaliteit sgraad een beperkt ere st ij ging van de werkingssaldi per capit a kenden

dan

gem eent en

m et

een

lage

crim inalit eit sgraad.

Deze

verschillende im pact heeft echt er niet gezorgd voor een verschillende aanpassing van de lokale belast ingt arieven.

4.3.2

Obj ect ief Belast ingverm ogen

Het OBV van een gem eent e is een indicat or van de aangegeven inkom sten van de inw oners en weerspiegelt het verm ogen van een gem eent e om via 202

Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ex t rem e waarde wat bet reft het werkingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse.


275


de APB en de OOV inkom sten te verw erven. Het OBV geeft de fiscale draagkracht aan van de gem eent e 203 . Om na t e gaan of er een verband best aat tussen het OBV en het werkingssaldo per capit a w erd een correlatiet abel opgest eld ( Tabel 118) . Uit deze t abel blij kt dat het OBV van elk j aar posit ief correleert m et het werkingssaldo van elk onderzocht j aar. Voor elke com binat ie is de

significant ie HQ LV GH FRUUHODWLHFRëfficiënt posit ief. Conclusie die hieruit get rokken kan w orden is dat gem eent en m et een lage draagkracht een beperkt werkingssaldo per capit a voorleggen en gem eent en m et een hoge fiscale draagkracht , een hoog werkingssaldo. Gem eent en die zich kunnen beroepen op een hoge fiscale draagkracht lij ken die dus t e gaan gebruiken

w at

bet reft

de

financiering

van

de

lokale

politionele

dienst verlening. De ext ra m iddelen die uit de uitgebreide draagkracht gepuurd kunnen worden, lij ken t e worden aangewend in de uitbouw van de polit ionele werking. “Rij ke gem eent en” nem en wat bet reft de polit ionele werking dus per hoofd m eer t en last e van de gem eent efinanciën dan “arm e gem eent en”. TABEL 118

CORRELATI ETABEL VAN HET OBV EN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2002 204

Corr. p Werkingssaldo per capit a 1998

Werkingssaldo per capit a 1999




Sign.

OBV 1998

OBV 1999

OBV 2000

OBV 2001

0,365

0,329

0,311

0,339

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

2 3 4 335

2 3 4 3 35

OBV 2002 0,351

2634 3 35

N

278

278

278

278

264

Corr. p

0,365

0,345

0,329

0,355

0,325

Sign.

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

2 3 4 335

2 3 4 3 35

N

282

282

282

282

2634 3 35 268

Corr. p

0,376

0,358

0,342

0,367

0,329

Sign.

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

2 3 4 335

2 3 4 3 35

N

282

282

282

282

2634 3 35 268

Corr. p

0,330

0,312

0,294

0,320

0,345

Sign.

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

2 3 4 335

2 3 4 3 35

N

278

278

278

278

2634 3 35 264

Corr. p

0,507

0,498

0,505

0,505

0,391

Sign.

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

2 3 4 335

2 3 4 3 35

2634 3 35

N

205

205

205

205

191

203

MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2000, 89. Gem eent en die voor één van de onderzocht e j aren als out lier of ex t r em e waarde bij het werkingssaldo per capit a wer den aangeduid, w erden uit de t est bat t erij verwij derd. 204

276


Deel 8

De relat ie t ussen het OBV en het w erkingssaldo per capit a is volgens Tabel 118 dus positief. Om na t e gaan of de verschillen t ussen gem eenten m et een hoog en die m et een laag OBV op het vlak van het werkingssaldo per capit a significant zij n, werden T- t esten uit gevoerd. Gem eent en boven en onder het gem iddelde OBV werden t egen elkaar afget oet st . Voor de j aren 1998 tot en m et 2002 hebben gem eent en die zich boven het gem iddelde bevinden in dezelfde j aren een fundam ent eel verschillend werkingssaldo per capit a in vergelij king m et gem eent en die onder dat gem iddelde circuleren ( Tabel 119) . Het gem iddelde werkingssaldo van de eerst e groep ( 87,38 euro in 2002) , is telkens hoger dan het gem iddelde van de laat st e groep

( 65,29

euro

in

2002) ,

wat

correlat iet abel reeds aangaf, bevest igt. TABEL 119

het

posit ieve

verband

dat

de

205

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN OBV VS. WERKI NGSSALDO PER 206 CAPI TA; PERI ODE 1998- 2002 OBV v s. w erk ingssaldo per capit a 1998 1999 2000 2001 2002

p

2 3 2 3 2 3 2 3 2 3

4 3 3 5 4 3 35 4 3 35 4 3 35 4 3 35

t

df

6,027

281

6,082

288

6,086

286

5,046

282

5,850

217

De polit iehervorm ing heeft geen im pact gehad op het bovenst aande posit ieve verband. Ook voor 2002 is de relat ie tussen het OBV en het werkingssaldo per capit a significant posit ief en zij n de verschillen t ussen gem eent en boven en onder het gem iddelde OBV significant . De bij drage van

de

gem eent en

m et

een

laag

OBV aan

de

polit iezone

blij ven

fundam ent eel kleiner dan die van gem eent en m et een hoog OBV. Confront eren we t enslot t e de veranderingen van het werkingssaldo m et het OBV, dan is volgens Tabel 120 het verband significant negat ief. Gem eent en m et een hoger OBV worden verhoudingsgewij s m et een m inder st erke st ij ging van het werkingssaldo per capit a geconfront eerd dan gem eenten m et een lager OBV. Gem eent en die reeds voor de hervorm ing de politionele werking grondig uit bouwden, lij ken de hervorm ing op financieel vlak aldus m akkelij ker t e verwerken. 205

Conform de bev indingen v an PHI LI PS, K., 2001, 4. Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ex t rem e waarde wat bet reft het werkingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse. 206


277


De verschillen t ussen gem eent en m et een hoog en die m et een laag OBV zij n niet significant wanneer het gem iddelde OBV als split singsw aarde wordt genom en. Worden de gem eent en ingedeeld in decielen op basis van hun

OBV

dan

geven

T- test en

weer

dat

de

verandering

van

het

werkingssaldo per capit a van t elkens de vier uit erst e decielen significant van elkaar verschillen ( Tabel 121) . De gem iddelde verandering van het werkingssaldo per capit a in 2002 van de eerst e clust er van vier decielen bedroeg 40,81% , dat van de laat st e 29,88% . TABEL 120

CORRELATI ETABEL VAN HET OBV EN DE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN 207 HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; 2002 Procent uele v erandering v an het w erkingssaldo per capit a

2002 Obj ect ief Belast ing Verm ogen

TABEL 121

OBV2002 - %

2

OBV2002 - %

1

1

- 0,142

Sign.

2 3 4 3 35

N

215

STATI STI SCHE

GEGEVENS T- TESTEN PROCENTUELE VERANDERI NG 208 WERKI NGSSALDO PER CAPI TA VS. HET OBV; PERI ODE 2002- 2003

Variabelen 1

Corr. p

Split singsw aarde OBV

p

t

df


Gem iddelde

0,395

- 0,852

213


Decielen 10- 20- 30- 40 v s. Decielen 70- 80- 90- 100

0,024

2,278

165

Als vast gest eld wordt dat het werkingssaldo per capit a van gem eenten uit de cluster van de eerste vier decielen ten gevolge van de invoering van de lokale polit ie st erker gestegen is dan dat van gem eent en uit de clust er van de laatst e vier decielen, kan de vraag gest eld w orden of de clusters zich ook

onderscheiden

wat

bet reft

de

aanpassing

van

de

lokale

belast ingt arieven in 2002 of 2003. I s de t ariefevolut ie van gem eent en uit de eerst e clust er verschillend dan die van gem eent en uit de andere clust er? De dat a opgenom en in Tabel 122 geven aan dat de verschillen niet significant zij n. Gem eent en m et een laag OBV en die hun werkingssaldo per capit a dus st erker zagen st ij gen dan gem eent en m et een hoog OBV, vert onen geen significant verschillende t ariefpolit iek in 2002 en 2003. 207 Gem eent en die voor het onderzocht e j aar als out lier of ext rem e waarde bij de procent uele verandering van het werk ingssaldo per capit a werden aangeduid, werden uit de t est bat t erij verwij derd. 208 Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ext rem e w aarde wat bet reft de procent uele verandering van het werk ingssaldo per capit a of wat bet reft het aant al gem eent en in de polit iezone werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse.

278


Deel 8

TABEL 122

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TEST PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE TARI EVEN VAN GEMEENTEN UI T DE EERSTE VI ER OBV- CLUSTERS VS. GEMEENTEN UI T DE LAATSTE VI ER OBV- CLUSTERS; PERI ODE 20022003 209

OBV2002

Split singsw aarde OBV

Procent uele v erandering OOV2001- 2002 Decielen 10- 20- 30- 40 vs. Decielen 70- 80- 90- 100

Procent uele v erandering OOV2002- 2003 Procent uele v erandering APB2001-20 02 Procent uele v erandering APB2002-20 03

p

t

df

0,8197

0,2282

231

0,2185

- 1,2338

231

0,2692

1,1076

230

0,8420

0,1996

230

Wat bet reft het OBV kan gest eld worden dat er een duidelij k significant posit ieve relat ie is m et de hoogt e van het werkingssaldo per capit a. Gem eent en m et een hoger OBV st ellen m eer m iddelen per hoofd t er beschikking

voor

de

polit ionele

werking,

zowel

voor

als

na

de

politiehervorm ing. De invoering van de eenheidspolit ie heeft m eer im pact voor

gem eenten

m et

een

laag

OBV.

Rij ke

gem eent en

zien

hun

werkingssaldo per capit a dus m inder sterk st ij gen dan arm e gem eenten. Een verschillende t ariefpolitiek tussen beide groepen kon niet worden vast gest eld. De verschillende im pact van de polit iehervorm ing heeft dus niet aangezet t ot een verschillende t ariefevolutie.

4.3.3

Aant al inw oners

Speelt de om vang van de gem eente, w aarm ee w e bedoelen het aant al inwoners, een rol in de hoogt e van de werkingssaldi per capita en heeft de politiehervorm ing een grot ere im pact gehad op kleine dan wel op grote gem eent en?

Heeft

dit

gevolgen

voor

de

evolut ie

van

de

lokale

belast ingt arieven? Volgens de correlat iet abel waarbij het aant al inwoners wordt gerelat eerd aan de werkingssaldi per capit a best aat er een posit ief significant verband voor

alle com binat ies ( Tabel 123) .

Het

inwonersaant al is dus een

belangrij ke det erm inant voor de hoogt e van de werkingssaldi per capit a. Hoe m eer inwoners, hoe hoger het werkingssaldo per capit a. 210

209 Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ex t rem e waarde wat bet reft de procent uele verandering van het werk ingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse. 210 Conform de bev indingen v an MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2000, 92.


279


TABEL 123

CORRELATI ETABEL VAN HET AANTAL I NWONERS EN HET WERKI NGSSALDO 211 PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2002


Corr. p


Corr. p


Corr. p


Corr. p


Corr. p

I nw oners 1998

I nw oners 1999

I nw oners 2000

I nw oners 2001

0,603

0,603

0,603

0,603

Sign.

Sign.

Sign.

Sign.

Sign.

2 3 4 335

0,592

2 3 4 335

0,597

2 3 4 335

0,619

2 3 4 335

0,379

2 3 4 335

2 3 4 335

2 3 4 335

0,592

0,592

2 3 4 335

2 3 4 335

0,597

0,597

2 3 4 335

2 3 4 335

0,619

0,619

2 3 4 335

2 3 4 335

0,378

0,378

2 3 4 335

2 3 4 335

2 3 4 3 35 0,592

2 3 4 3 35 0,597

2 3 4 3 35 0,619

2 3 4 3 35 0,378

2 3 4 3 35

I nw oners 2002 0,603

2 3 4 3 35 0,592

2 3 4 3 35 0,597

2 3 4 3 35 0,619

2 3 4 3 35 0,379

2 3 4 3 35

Wordt via T- t esten nagegaan of de verschillen t ussen gem eenten m et veel en m et weinig inwoners, waarbij het gem iddelde aant al inw oners als split singsvariabele w ordt gehant eerd, significant zij n, dan kan voor elk j aar een significant verschil opget ekend worden. Het gem iddelde werkingssaldo per capit a van gem eenten m et m eer dan het gem iddelde aant al inwoners bedroeg

in

2002

78,79

euro,

dat

van

gem eent en

m et

een

bevolkingsgroot t e inferieur aan het gem iddelde aant al inwoners 64,31 euro. TABEL 124

STATI STI SCHE

GEGEVENS WERKI NGSSALDO PER CAPI TA;

Aant al inw oners v s. w erk ingssaldo per capit a 1998 1999 2000 2001 2002

p

2 3 2 3 2 3 2 3 2 3

4 3 3 5 4 3 35 4 3 35 4 3 35 4 3 35

T- TESTEN AANTAL I NWONERS PERI ODE 1998- 2002 212 t

df

8,412

281

8,894

281

8,562

286

7,997

282

5,029

205

VS.

Dat de om vang van de gem eent e een belangrij ke param et er vorm t in de bepaling van de hoogt e van het w erkingssaldo per capit a m ag duidelij k zij n. De vraag die vervolgens kan gest eld worden is of de om vang van de gem eent e een det erm inant is in de st ij ging van het werkingssaldo in 2002. Met andere woorden : is de im pact van de polit iehervorm ing verschillend naarm at e het gaat over grot e dan wel kleine gem eenten? St evens en 211

I n de analyse werd geen rek ening gehouden m et de gem eent en die voor één van de onderzocht e j aren als out lier of ext rem e waar de bij het werkingssaldo per capit a werden aangeduid. 212 Voor de T- t est en w erden de gem eent en die out liers of ext rem e waarden vorm den inzake het werk ingssaldo per capit a niet m eegenom en in de analy se.

280


Deel 8

Moesen ( 2003) st elden op basis van een steekproef uit begrot ingscij fers vast dat er een om gekeerd evenredig verband is tussen de om vang van de gem eent e en de st ij ging van de net t o- uit gaven. I n gem eent en m et m inder dan 10.000 inwoners bedroeg de st ij ging 48% , die van gem eent en m et m eer dan 50.000 inwoners 10% . Gem eent en m et 10.000 t ot 50.000 inwoners zouden geconfront eerd w orden m et een st ij ging van 22% . 213 We hernem en de oefening m et rekeningcij fers. I n deze analyse worden de groot tecohort en die reeds eerder in dit onderzoek aan bod kwam en, hernom en. 214 I n Grafiek 45 w ordt de gem iddelde procentuele verandering van het werkingssaldo per capit a weergegeven volgens de groott ecohorten van gem eent en. Opvallend is dat , m et uit zondering van de gem eent en m et m eer dan 100.000 inwoners215 , dit gem iddelde veranderingspercent age daalt naarm at e het aant al inwoners st ij gt, wat duidt op een negatief verband. I n een correlat ie t ussen beide variabelen, waarvan de waarde in Tabel

125

is opgenom en,

inwonersklasse

216

wordt

dit

negat ieve

verband

t ussen

de

en de procent uele verandering van het werkingssaldo

per capit a in 2002 bevest igd. Gem eent en m et m eer inwoners zien hun werkingssaldo per capit a dus m inder st erk st ij gen dan gem eent en m et m inder inwoners, result at en die overeenkom en m et de bevindingen van St evens en Moesen ( 2003) 217 . Dat gem eent en m et weinig inwoners een grot ere financiële im pact ervaren bij de st art van de hervorm ing kan vanuit verschillende invalshoeken verklaard worden. Vooreerst is het m ogelij k dat kleine gem eent en uit budget t aire overwegingen een zeer beperkt uit gebouwde gem eent epolitie hadden

en

het

polit ionele

t akenpakket

rij kswacht brigade w erd uit gevoerd.

218

hoofdzakelij k

door

de

Toen het volledige t akenpakket bij

213

STEVENS, T. & MOESEN , W., 2003, 135. De gem eent en werden ingedeeld v olgens de volgende groot t ecat egorieën : 0 t ot 5.000 inw oners; 5.001 t ot 10.000 inw oners; 10.001 t ot 15.000 inwoners; 15.001 t ot 20.000 inwoners; 20.001 t ot 30.000 inwoners; 30.001 t ot 50.000 inwoners; 50.001 t ot 100.000 inwoners en m eer dan 100.000 inwoners. 215 Bem erk dat in de cat egorie “m eer dan 100.000 inwoners” slecht s één gem eent e is w eerhouden, w aardoor bezwaarlij k van een gem iddelde k an worden gesproken v oor deze cat egorie. 216 Klasse 1 de gem eent en bet reft m et het laagst e aant al inwoners en klasse 8 die m et het hoogst e aant al. 217 STEVENS, T. & MOESEN , W., 2003, 135. 218 I n het ex t rem e geval was het m ogelij k dat er geen gem eent epolit ie was, m aar enkel een rij kswacht brigade. De gem eent en Voeren, Baarle- Hert og en Herst appe waren in dit geval. Mesen had slecht s vanaf 2000 een gem eent elij ke polit iedienst . De eerst e drie gem eent en werden uit de analyse verwij derd. 214


281


de lokale polit ie kwam t e liggen, eiste dit van de gem eent en een grot ere financiële inspanning gezien het vroegere rij kswacht personeel voort aan in de lokale polit ie werd opgenom en. Anderzij ds is het m ogelij k dat kleine gem eent en in een gem eent ezone worden t oegevoegd aan aangrenzende gem eent en, w aardoor ze in de polit iezone solidair de politionele werking van de aangrenzende gem eent e m ee financieren. De burgem eest er van Zuienkerke bij voorbeeld klaagde reeds aan dat de uit gaven voor veiligheid in

2002

zw aarder

woog

op

de

gem eent efinanciën 219 ,

t erwij l

de

beschikbaarheid van het polit ieapparaat voor Zuienkerke is gehalveerd sedert het vorm en van een polit iezone m et de st ad Blankenberge. 220 GRAFI EK 45

GEMI DDELD VERANDERI NGSPERCENTAGE VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA PER GROOTTECOHORTE; 2002 0,561

0,600

0,504

0,500 0,331

0,400

0,305 0,223

0,300

0,172 0,140

0,200 0,069

0,100 0,000

0- 5.000

5.00110.000

10.00115.000

15.00120.000

20.00130.000

30.00150.000

50.001- m eer dan 100.000 100.000

Gem iddelde pr ocentuele v er ander ing wer k ingssaldo per capita 2002

TABEL 125

CORRELATI ETABEL VAN DE I NWONERSKLASSEN EN DE PROCENTUELE 221 VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; 2002 Procent uele v erandering v an het w erk ingssaldo per capit a

2002 Corr. p I nw onersk lasse

- 0,399

Sign.

2 3 4 335

N

215

I ndien nagegaan wordt of het best aande negatieve verband ook significant is, kan op basis van een T- test gest eld worden dat de verschillen t ussen 219

Onze cij fers t oonden aan dat het werkingssaldo v oor de gem eent e Zuienk erke m et 247% st eeg v an het j aar 2001 naar het j aar 2002. 220 D E STANDAARD , 2001, 3. 221 Gem eent en die voor het onderzocht e j aar als out lier of ext rem e waarde bij de procent uele verandering van het werk ingssaldo per capit a werden aangeduid, werden uit de t est bat t erij verwij derd.

282


Deel 8

grot e en kleine gem eent en, m et het gem iddelde aant al inw oners als split singsvariabele,

significant

zij n.

Het

gem iddelde

veranderingspercent age van het werkingssaldo per capit a bedroeg 18% in gem eent en

m et

een

bevolkingsom vang

superieur

aan

het

Vlaam se

gem iddelde versus 40% in de overige gem eent en. TABEL 126

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TEST AANTAL I NWONERS VS. PROCENTUELE 222 VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; 2002 Aant al inw oners v s. procent uele v erandering w erk ingssaldo/ capit a 2002

p

t

df

2 3 4 3 35

- 4,971

213

Heeft deze laat st e bevinding zich vert aald in een verschillende evolut ie van de t arieven? Hebben gem eent en die m eer inwoners hebben dan de m odale Vlaam se gem eent e, die dus een fundam ent eel hogere aanpassing van het werkingssaldo per capit a werden gepresent eerd, hun t arieven verschillend aangepast ? Een T- t est waarbij de procentuele verandering van de t arieven van beide groepen tegenover elkaar gezet w orden, geeft aan dat de t ariefveranderingen t ussen gem eent en m et m eer en m inder dan het gem iddelde aant al inw oners niet significant verschillen. TABEL 127

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TEST AANTAL I NWONERS VS. PROCENTUELE 223 VERANDERI NG VAN DE TARI EVEN; PERI ODE 2002- 2003 Aant al inw oners 2002 v s.

p

t

df

Procent uele v erandering OOV2001- 2002

0,2164

1,2388

296


0,4971

- 0,6798

296

Procent uele v erandering APB2001- 2002

0,2990

- 1,0403

294


0,6329

0,4782

294

We concluderen dus dat vooreerst de hoogt e van het werkingssaldo per capit a een posit ief verband vert oont m et het aant al inwoners. Gem eenten m et m eer inw oners kennen een hoger werkingssaldo per capit a. Bovendien kan afgeleid worden dat de polit iehervorm ing de financiën van kleine gem eent en m eer dan die van de grot e gem eent en heeft belast . Het werkingssaldo per capit a st eeg fundam ent eel st erker in kleine gem eenten. 222

Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of bet reft de procent uele verandering van het werk ingssaldo aangegeven niet m eegenom en in de analyse. 223 Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of bet reft de procent uele verandering van het werk ingssaldo aangegeven niet m eegenom en in de analyse.


ex t rem e waarde wat per capit a werden ex t rem e waarde wat per capit a werden

283


Wanneer wordt nagegaan of dit heeft geleid t ot een fundam ent eel verschil in de aanpassing van de t arieven, dan is het ant woord negat ief.

4.3.4

Bevolkingsdicht heid

De bevolkingsdichtheid 224 is een van de belangrij kste param et ers van de m at e w aarin gem eent en “verst edelij kt” zij n. Hebben gem eent en m et een hoge dicht heid een verschillend saldo per capit a dan die m et een lage dicht heid? Heeft de hervorm ing een verschillende im pact gehad voor verst edelij kte gem eenten dan voor landelij ke gem eent en? Wanneer de hoogt e van het werkingssaldo per capita wordt vergeleken op basis van de bevolkingsdichtheid, dan blij kt er voor alle j aren een significant posit ief verband. Hoe hoger de dicht heid, hoe hoger het werkingssaldo per capit a, of nog :

gem eent en die dichtbevolkt zij n,

noodzaken een hogere gem iddelde inj ect ie in de politiezone ( Tabel 128) . 225 Verklaring voor bovenstaande vastst elling kan gevonden worden in het feit dat dicht bevolkt e gebieden in Vlaanderen gem iddeld genom en m et een hogere crim inaliteit sgraad w orden geconfront eerd. De Vlaam se Regionale I ndicat oren verduidelij ken dat in 2000 de crim inalit eit sgraad 226 in stedelij k gebied 6,8 bedroeg t egenover 3,9 in landelij ke zones. Eveneens wordt verduidelij kt dat 72% van de geregist reerde crim inele feit en in stedelij k gebied t e sit ueren vielen, t erwij l slecht s 28% in landelij k gebied. 227 Het is dus plausibel t e veronderst ellen dat deze hogere graad van crim inaliteit in st eden een hogere financiële inspanning vraagt vanwege de gem eenten voor de politionele werking. 228 De verschillen t ussen gem eent en m et een in vergelij king m et het Vlaam se gem iddelde hogere en deze m et een lagere bevolkingsdichtheid zij n volgens de uitgevoerde T- t est en significant ( Tabel 129) .

224

De bevolkingsdicht heid w ordt uit gedrukt als aant al inwoners per km 2 . LADD , H. k om t t ot een gelij kaardige v ast st elling. I n haar st udie worden 8 dicht heidsgroepen onder scheiden. Enk el de dunst bevolkt e gebieden en de op één na dicht st bevolkt e gebieden v allen verst oren licht de posit ieve relat ie. LADD , H., 1992, 27 226 Uit gedrukt als het t ot aal aant al geregist reerde cr im inele feit en per m aand per 1.000 inwoners. 227 MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2003, 343. 228 We verwij zen hierv oor naar eerder gem aak t e vast st ellingen in “ 4.3.1 Crim inalit eit sgraad” vanaf p. 272. 225

284


Deel 8

De verschillen w at bet reft urbanisatiegraad zij n dus det erm inerend in de bepaling van het werkingssaldo per capit a. Met deze invloed wordt ook rekening gehouden in de bepaling van de aanvaardbare m eerkost die volgde uit het K.B. van 2 august us 2002. Voor de berekening van de aanvaardbare

m eerkost

w orden

gem eent en

heringedeeld

volgens

urbanisat iegraad. Gest eld w erd dat “de organisat ie van de polit iedienst en, alsook

vele

correleren

229

polit ieact ivit eit en

st erk

m et

de

‘verst edelij kingsgraad’

” . Eén van de det erm inerende factoren tot de t oewij zing van

een gem eent e aan een bepaald niveau, bet reft de dicht heid van bewoning. I n tot aal werden vij f niveaus onderscheiden. Op basis van een vergelij king t ussen de t oepasselij ke m ediaan voor elke urbanisat iegraad, werden de zones

ingedeeld

inspanningen.

op

Een

basis

van

voldoende,

onvoldoende

inspanning

onvoldoende gaf

aanleiding

en

goede

t ot

een

verm indering van de bij kom ende financiering. Een goede inspanning leverde een verm eerdering op van de t oegekende bij kom ende dot at ie. Een verschillende urbanisat iegraad vraagt dus verschillende inspanningen op het vlak van het te voeren polit ioneel veiligheidsbeleid en result eert dus in een verschillende druk op het lokale budget . 230 TABEL 128

Bev olk ingsdichtheid – Werk ingssaldo per capit a

CORRELATI ETABEL

VAN DE BEVOLKI NGSDI CHTHEI D 231 WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2002

Corr. p

EN

1998

1999

2000

2001

2002

0,480

0,457

0,439

0,428

0,256

Sign.

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

2634 3 35

2 3 4 3 35

2 3 4 3 35

N

283

290

288

284

207

HET

229

POLI TI EZONE- TYPOLOGI E 04/ 2000, 1. ht t p: / / www.info- zone.be/ biblio/ m eerkost / m eerk ost - ned.ht m , 19 februari 2004. 231 De w aarden werden afgeroom d m et die v an de gem eent en die v oor één van de onderzocht e j aren als out lier of ext rem e waarde bij het werkingssaldo per capit a werden aangeduid. 230


285


TABEL 129

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TESTEN BEVOLKI NGSDI CHTHEI D W ERKI NGSSALDO PER CAPI TA; PERI ODE 1998- 2002 232 Bev olk ingsdicht heid v s. w erk ingssaldo per capit a

p

2 3 2 3 2 3 2 3 2 3

1998 1999 2000 2001 2002

4 3 3 5 4 3 35 4 3 35 4 3 35 4 3 35

t

df

6,629

281

7,678

288

7,091

286

6,825

282

3,747

205

VS.

I s de im pact van de polit iehervorm ing verschillend voor gem eent en m et een hoge bevolkingsdicht heid in vergelij king m et die m et een lage bevolkingsdichtheid? Op basis van een correlat ieberekening tussen het aant al inw oners per km 2 en de verandering van het w erkingssaldo per capit a kan alvast gest eld w orden dat , net als bij het verband tussen het aant al inw oners en de procent uele verandering van het w erkingssaldo per capit a, er een negat ief verband is. De hervorm ing heeft de gem eent elij ke last voor de polit ionele werking het st erkst e doen stij gen in de landelij ke, dunbevolkt e

gebieden.

Opnieuw

kan

hier

aangehaald

w orden

dat

verst edelij kte gem eenten reeds over een st erk uitgebouwd polit ieapparaat beschikt en, t erwij l de landelij ke gem eent en de investeringen in veiligheid beperkt er hielden. Sam envoeging van landelij ke gem eent en in een zone m et verst edelij kt e gem eenten zorgt voor een forsere st ij ging van de uit gaven bij de landelij ke gem eent en. TABEL 130

CORRELATI ETABEL VAN DE BEVOLKI NGSDI CHTHEI D EN DE PROCENTUELE 233 VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; 2002 Procent uele v erandering v an het w erk ingssaldo per capit a

2002 Corr. p Bev olkingsdicht heid

- 0,406

Sign.

2 3 4 335

N

215

Went elen de dunbevolkte gebieden de st erker gest egen m eerkost af op de bevolking via sterkere st ij gingen van de lokale t arieven? Op basis van Tabel 131 is er enkel een significant verband t ussen de bevolkingsdicht heid en de verandering van de APB- t arieven in 2002. Het verband is positief,

232

Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ext rem e w aarde wat bet reft het werkingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse. 233 Gem eent en die v oor het onderzocht e j aar als out lier of ext rem e waarde bij het veranderingspercent age v an het werkingssaldo per capit a w erden aangeduid, werden uit de t est bat t erij verwij derd.

286


Deel 8

wat duidt op het feit dat dicht er bevolkt e gebieden een hogere verandering van de APB- t arieven doorvoerden. TABEL 131

CORRELATI ETABEL

BEVOLKI NGSDI CHTHEI D VS. VERANDERI NG VAN DE TARI EVEN; PERI ODE 2002- 2003 Bev olk ingsdichtheid 2002 v s.

Cor r. p

Sign.

df


0,0324899

0,57002

308


0,0044176

0,93845

308


0,1842212

0,00123

305


0,0030557

0,95755

306

PROCENTUELE

Bouwen we verder op het vastgest elde significant e verband t ussen de verandering van het APB- t arief en de bevolkingsdicht heid. Wanneer de gem eent en boven en onder het gem iddelde aant al inwoners per km 2 worden vergeleken, dan kan er geen significant verschil opgem erkt worden. Wanneer de uit erst e decielen, dus het deciel m et de laagst e en dat m et het hoogste bevolkingsdichtheid, t egenover elkaar worden gezet, ont staat een significant verschil ( Tabel 132) . De gem iddelde verandering van de APB- t arieven in 2002 van gem eent en uit het laagste deciel bedroeg 0,57% , t egenover 5,07% van gem eenten uit het hoogste deciel, de dicht st bevolkt e gebieden. Zodra de test groep uit gebreid wordt m et bij kom ende decielen, zij n de verschillen niet m eer significant . TABEL 132

STATI STI SCHE GEGEVENS T- TEST PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE APB- TARI EVEN VS. HET AANTAL I NWONERS PER KM2 ; 2002

Procent uele verandering APB2001- 20 02

Het

verband

t ussen

Split singsw aarde

p

t

df

Gem iddeld aant al inw oners per k m 2

0,2149

1,2429

294

Deciel 10 v s. deciel 100

0,0183

- 2,4366

52

de bevolkingsdicht heid

en

de hoogt e van

het

werkingssaldo per capita is posit ief. Dicht bevolkt e gebieden kennen hogere werkingssaldi per capit a dan dunbevolkt e gebieden. De im pact van de hervorm ing in 2002 is het grootst in de dunbevolkt st e gebieden. Deze gem eent en zagen het w erkingssaldo per capit a st erker st ij gen dan de gem eent en m et een dicht bevolkt karakt er. Of deze verschillende invloed ook gezorgd heeft voor een verschillende t ariefpolit iek, is slecht s beperkt m eet baar. Enkel voor de t w ee uit erst e decielen zij n de t ariefaanpassingen van de APB in 2002 significant verschillend. De gem eent en m et de laagst e dicht heid ( eerst e deciel) past en hun t arieven gem iddeld beperkt positief aan en gem eent en m et de hoogst e dicht heid ( laat st e deciel) st erk posit ief. C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

287


4.3.5 De

Aant al gem eent en in de polit iezone

polit iehervorm ing

bracht

m et

zich

dat

de

lokale

polit ionele

dienst verlening in polit iezones w erd georganiseerd. De polit iezones zij n wat bet reft

het

aant al

gem eent en

dat

erin

opgenom en

is,

verscheiden

sam engest eld. Er zij n vij fendertig zones die één gem eente best rij ken. Eén zone beslaat niet m inder dan 10 gem eent en. De sam enst elling van de polit iezones wordt w eergegeven in Tabel 133. TABEL 133

SAMENSTELLI NG POLI TI EZONES Aant al gem eent en in de polit iezone

Aant al gem eent en

Procent ueel

1

35

11,36

2

52

16,88

3

90

29,22

4

52

16,88

5

50

16,23

6

12

3,90

7

7

2,27

10

10

3,25

Tot aal

308

100

Gezien er slecht s 1 zone is m et 7 gem eent en en 1 zone m et 10 gem eent en,

worden

de

gem eent en

uit

deze

zones uit

de

analyse

weggelat en. De cij fers worden in dit geval te st erk beïnvloed door de kenm erken van die ene zone, waardoor bezwaarlij k over gem iddelden kan worden gesproken. De analyses die w orden t oegelicht in dit onderdeel houdt bovendien, net als bij voorgaande onderdelen geen rekening m et de gem eent en die als out lier werden beschouwd bij de berekening van het gem iddelde werkingssaldo per capit a of haar procent uele verandering. Heeft het aant al gem eent en w aarm ee de gem eente een polit iezone vorm t een invloed op de hoogte van het werkingssaldo? Wanneer de gem iddelde werkingssaldi worden uitget ekend voor gem eenten uit zones van één t ot zes gem eent en, dan is er, m et uit zondering van de gem eent en uit de zones m et vij f gem eent en, een dalende t rend waarneem baar. Grafiek 46 geeft aan dat het gem iddelde werkingssaldo per capita daalt van 84,04 euro per capit a voor gem eent en uit een ééngem eent ezone tot 52,41 euro per capit a voor gem eent en die deel uit m aken van een zone m et zes gem eent en.

288


Deel 8

GRAFI EK 46

GEMI DDELD WERKI NGSSALDO PER CAPI TA VOLGENS HET AANTAL GEMEENTEN WAARUI T DE POLI TI EZONE BESTAAT; 2002

8 4 ,0 4 7 6 ,8 3

9 0,0 0

7 0 ,2 4

8 0,0 0

6 1 ,2 4

66 ,5 8

7 0,0 0

5 2 ,41

6 0,0 0 5 0,0 0 4 0,0 0 3 0,0 0 2 0,0 0 1 0,0 0 0,0 0 Gem eent e uit zone m et 1 gem eent e

Gem eent e uit zone m et 2 gem eent en





Werk ingssaldo per capit a 2 0 0 2

De dalende t rend die uit Grafiek 46 kan afgeleid worden, wordt bevest igd in een correlat ie w aarbij het verband t ussen het aant al gem eent en waaruit de zone best aat en het w erkingssaldo per capit a wordt berekend. Tabel 134 verduidelij kt dat het verband significant negat ief is. Hoe m eer gem eent en deel uit m aken van een zone, hoe lager het w erkingssaldo per capit a voor de deelnem ende gem eenten. Hoe m eer gem eent en deel uit m aken van een zone hoe grot er de schaaleffect en. Bem erk dat er een verband kan gelegd worden m et het gem iddelde aant al inwoners per gem eent e uit de verschillende zones. Zones m et veel gem eent en zij n in hoofdzaak sam engest eld uit een aantal kleine gem eent en w aart egenover st aat dat ééngem eent ezones enkel voorkom en in de groot st eden ( Tabel 135) . I n dit opzicht is het logisch dat net als in “4.3.3 Aant al inwoners” vanaf p. 279 een negat ief verband w ordt vast gest eld t ussen het aant al gem eent en in de zone en het werkingssaldo per capit a. Een ANOVAanalyse duidt aan dat de verschillen t ussen de gem eent en uit de zones m et verschillend aant al deelnem ende gem eent en significant zij n ( Tabel 136) . TABEL 134

CORRELATI ETABEL VAN HET AANTAL GEMEENTEN I N DE POLI TI EZONE EN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; 2002 2002 Aant al gem eent en in de polit iezone


Werk ingssaldo per capit a Corr. p

- 0,316

Sign.

2(3 4 3 35

N

196

289


TABEL 135

TABEL 136

GEMI DDELD AANTAL I NWONERS PER GEMEENTE; 2002 Aant al gem eent en in de polit iezone

Gem iddeld aant al inw oners per gem eent e

1

41.800

2

17.755

3

14.992

4

12.412

5

11.677

6

7.487

STATI STI SCHE

GEGEVENS

ANOVA- TABEL

GEMI DDELD

WERKI NGSSALDO PER CAPI TA VOLGENS HET AANTAL GEMEENTEN I N DE POLI TI EZONE; 2002 p

Gem iddeld w erk ingssaldo per capit a 2002

2(3 4 3 35

F

df

5,572

5

Naast de hoogt e van het werkingssaldo per capit a, wordt onderzocht of er een verband is t ussen het aant al gem eent en waarm ee de gem eent e de polit iezone vorm t en de verandering van het werkingssaldo t en gevolge van de invoering van de lokale polit ie. Grafiek 47 illust reert de gem iddelde procent uele verandering van het w erkingssaldo per capit a, opgesplit st volgens het aantal gem eent en in de polit iezone. Deze grafiek geeft aan dat deze gem iddelde waarden onderling duidelij k

verschillen,

wat

wordt

bevest igd door een ANOVA- analyse ( Tabel 137) . Gest eld kan dus worden dat het aant al gem eenten waarm ee een gem eent e deel uit m aakt van een polit iezone det erm inerend is voor de hoogt e van de im pact van de polit iehervorm ing

op

het

werkingssaldo

uit gevoerde correlatie is het

per

capit a.

Volgens

stat ist ische verband t ussen het

een

aantal

gem eent en in een polit iezone en de procent uele verandering van het werkingssaldo t en gevolge van de invoering van de lokale polit ie significant posit ief ( Tabel 138) , wat aangeeft dat gem eent en uit polit iezones m et m eer gem eenten, hun werkingssaldo per capit a st erker zien stij gen dan gem eent en uit polit iezones m et m inder gem eent en.

290


Deel 8

GRAFI EK 47

GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA VOLGENS HET POLI TI EZONE BESTAAT; 2002

AANTAL

GEMEENTEN

WAARUI T

DE

0,631 0,700 0,600 0,398

0,500

0,349

0,329

0,280

0,400 0,300 0,107

0,200 0,100 0,000

Z one met 1 gemeente

Z one met 2 gemeenten





P rocentuele veranderingwerkings s aldo per capita2002

TABEL 137

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL GEMI DDELD WERKI NGSSALDO PER CAPI TA VOLGENS HET AANTAL GEMEENTEN I N DE POLI TI EZONE;

2002 p

Gem iddeld w erk ingssaldo per capit a 2002

TABEL 138

2(3 4 335

F

df

5,572

5

CORRELATI ETABEL VAN HET AANTAL GEMEENTEN I N DE POLI TI EZONE EN DE PROCENTUELE CAPI TA; 2002

VERANDERI NG

HET

WERKI NGSSALDO

PER

Procent uele v erandering v an het w erk ingssaldo per capit a

2002 Aant al gem eent en in de polit iezone

VAN

Corr. p

0,137

Sign.

0,057

N

192

We stelden een posit ief verband vast t ussen het aant al gem eent en waaruit de politiezone best aat evenals een st ij ging van het werkingssaldo per capit a in 2002. We kunnen ons vervolgens afvragen of de gem eent en die alleen of m et een beperkt aant al gem eent en een zone vorm en, en dus m et gem iddeld een lagere st ij ging van het werkingssaldo per capit a in 2002 werden geconfront eerd, hun t arieven m inder st erk aanpast en dan de gem eent en die m et veel gem eent en een zone vorm geven en dus gem iddeld een hogere st ij ging van het w erkingssaldo per capit a kenden. Wanneer voor de veranderingen van het OOV- tarief en het

APB- t arief,

zow el voor 2002 als voor 2003 ANOVA- t est en w orden opgesteld die de verschillende groepen van gem eent en op basis van het aant al gem eenten


291


in de polit iezone t egenover elkaar aftest en, zij n er geen significant e verschillen op te m erken. Noch het geheel van de t est , noch de t esten van de groepen onderling leveren op één sit uat ie na 234 significant e verschillen op. De t ariefpolit iek die de evolut ie van de werkingssaldi in 2002 zou kunnen hebben uit gelokt , is niet verschillend al naar gelang de gem eent e alleen, dan wel m et andere gem eent en deel uit m aakt van de polit iezone. TABEL 139

STATI STI SCHE GEGEVENS ANOVA- TESTEN AANTAL GEMEENTEN I N DE POLI TI EZONE VS. PROCENTUELE VERANDERI NG VAN DE TARI EVEN; PERI ODE 2001- 2003 235

Aant al gem eent en in de polit iezone v s.

p

F

df


0,533

0,825

5


0,329

1,166

5


0,107

1,831

5


0,321

1,177

5

Het aant al gem eent en w aarm ee een gem eent e een polit iezone vorm t , is richt inggevend voor wat bet reft de hoogte van het werkingssaldo per capit a. Een significant negat ief verband werd vastgest eld wat aanduidt dat gem eent en uit polit iezones m et weinig gem eent en gem iddeld genom en een lager werkingssaldo per capit a hebben dan gem eenten uit een zone m et veel gem eent en. De invoering van de ééngem aakte polit ie heeft de gem eent en uit een polit iezone m et m inder gem eenten m inder st erker get roffen dan die uit een zone m et m eer gem eent en. Een verschillende t ariefpolitiek werd hierdoor echt er niet uit gelokt .

4.3.6

Provinciale ligging

I n de bespreking van de lokale belast ingtarieven bleken er t ussen gem eent en duidelij ke verschillen t e zij n in funct ie van hun provinciale ligging. 236 Ook wat bet reft het werkingssaldo per capit a en de procentuele verandering ervan ten gevolge van de hervorm ing, zal de provinciale ligging worden bestudeerd. I s het werkingssaldo per capit a verschillend voor gem eent en uit de ene provincie dan die uit een andere? Zij n er

234

De v erandering van het APB- t arief in 2002 is significant verschillend t ussen gem eent en uit een zone van v ier gem eent en en die uit een zone van 6 gem eent en ( p= 0,067) 235 Voor de T- t est en werden de gem eent en die als out lier of ext rem e w aarde wat bet reft de procent uele verandering van het werk ingssaldo per capit a werden aangegeven niet m eegenom en in de analyse. 236 We verwij zen hiervoor naar “2.1 Relevant ie van een provinciale indeling” vanaf p. 61.

292


Deel 8

provinciale verschillen w at betreft de im pact van de polit iehervorm ing? We bekij ken het hieronder. Het gem iddelde werkingssaldo per capit a vert oonde t ot en m et 2001 t wee clust ers. Grafiek 48 geeft aan dat het gem iddelde voor Antw erpen en West - Vlaanderen nagenoeg gelij klopend was, net als dat

van Oost -

Vlaanderen, Vlaam s- Brabant en Lim burg. Het verschil t ussen beide clust ers bedroeg ongeveer 10 euro per capit a. I n 2002 zonderde Vlaam s- Brabant zich af van deze clust er door st erker dan de andere provincies t e st ij gen. Ant werpen groeide iet s st erker door dan West - Vlaanderen waardoor beiden niet m eer sam en als clust er kunnen worden aanschouwd. Wordt een ANOVA- analyse uit gevoerd, dan geeft deze w eer dat de verschillen tussen de provincies niet over de gehele periode significant verschillend zij n. Dit is enkel in 1999 en 2000 het geval. De hervorm ing heeft de gem iddelden van de provincies herschikt en diffuser gem aakt. Echter, van een significant verschil is geen sprake. De result at en van deze verschillen- analyse worden w eergegeven in Tabel 140. GRAFI EK 48

GEMI DDELD WERKI NGSSALDO PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE 1998- 2002

80,00 75,00 70,00 65,00 60,00 55,00 50,00 45,00 40,00 35,00 1998 Oost- Vlaander en

1999 West- Vlaander en


2000 Vlaam s- Br abant

2001

2002 Antw er pen

Lim bur g

293


TABEL 140

STATI STI SCHE

GEGEVENS ANOVA- TABEL WERKI NGSSALDO PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE

GEMI DDELD

1998- 2002

Gem iddeld w erk ingssaldo per capit a

p

F

Df

1998

0,107

1,922

4

1999

0,046

2,450

4

2000

0,060

2,291

4

2001

0,142

1,736

4

2002

0,105

1,944

4

Zij n er provinciale verschillen wat bet reft het veranderingspercent age van het werkingssaldo? Van het algem een pat roon dat reeds in Grafiek 44 op p. 256 t ot uit ing kwam , wordt in Grafiek 49 door geen van de vij f Vlaam se provincies afgew eken. I n 2002 liet en Oost- Vlaanderen en Ant werpen het laagst e gem iddelde veranderingspercent age ( beiden 29,1% ) opt ekenen en Vlaam s- Brabant ( 37,2% ) het hoogste. De verschillen zij n over de gehele periode niet significant ( Tabel 141) . GRAFI EK 49

PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE 1999- 2002

0,400 0,350 0,300 0,250 0,200 0,150 0,100 0,050 0,000 1999 Oost- Vlaander en

TABEL 141

294

2000

2001

West- Vlaander en

Vlaam s- Br abant

2002 Antwer pen

Lim bur g

STATI STI SCHE GEGEVENS ANOVA- TABEL GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA PER PROVI NCI E; PERI ODE 1999- 2002

Gem iddelde procent uele v erandering w erk ingssaldo per capit a per provincie

p

F

df

1999

0,386

1,041

4

2000

0,206

1,488

4

2001

0,627

0,654

4

2002

0,239

1,388

4


Deel 8

Een analyse van de werkingssaldi per capit a enerzij ds en de evolut ie ervan anderzij ds

waarbij

telkens

het

onderscheid

gem aakt

wordt

t ussen

provincies is weinig zinvol. Wat bet reft de hoogt e van de werkingssaldi per capit a

zij n

slecht s

verschillend.

Het

t wee j aar

van

onderzochte

2002,

waarin

j aren de

beperkt

significant

hervorm ing

w erd

geoperationaliseerd behoort hier niet t oe. De evolutie van de w erkingssaldi per capit a geeft voor geen enkel onderzocht j aar blij k van verschil.

4.3.7

Dessoy

Teneinde een aant al socioeconom ische variabelen te bundelen worden gem eent en geclust erd volgens de Dessoy- t ypologie. Volgens deze indeling worden

gem eent en

( dem ografische

ingedeeld evolut ie,

op

basis van

een

aant al

sociaal- econom isch

param et ers st at uut,

verst edelij kingsgraad, landbouw- , econom ische, tertiaire en t oerist ische act ivit eit ) die indicat ief kunnen zij n voor een verschillend behoeft epat roon. I n deel 3 vanaf p. 89 werd van deze indeling reeds gebruik gem aakt om t e onderzoeken of verschillende profielen van gem eent en sam enhangen m et een verschillende t ariefpolit iek. De analyses leidden t ot de vast st elling dat de hoogte van de t arieven fundam ent eel verschilde t ussen clust ers. Wat bet reft de t ariefevolut ie was de Dessoy- t ypologie niet discrim inerend.


295


GRAFI EK 50

W ERKI NGSSALDO PER CAPI TA; GEMEENTEN I NGEDEELD VOLGENS DE D ESSOY- TYPOLOGI E; PERI ODE 1998- 2002237

180,00 170,00 160,00 150,00 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 1998

1999

2000

2001

2002

Clus ter 1

Clus ter 2

Clus ter 3

Clus ter 4

Clus ter 5



Clus ter 8 Vlaanderen

Clus ter 9

Clus ter 10

Grafiek 50 geeft aan dat de berekening van de gem iddelde w erkingssaldi per capit a per Dessoy- clust er relevante inform atie oplevert . De uit gevoerde ANOVA- analyse heeft de verschillende clust ers t egenover elkaar afget est en geeft voor alle j aren aan dat de verschillen tussen de groepen significant zij n ( Tabel 142) . Naargelang de socioeconom ische kenm erken van

gem eent en

verschillend

zij n,

w orden

verschillende

financiële

inspanningen gevraagd van de gem eent en. Op basis van uitgevoerde post hoc test en ( Tukey HSD) kunnen bovendien bepaalde clust ers gebundeld worden. De clust ers 8, 5, 1 en 2, die zich st eeds onder het Vlaam se gem iddelde bevinden, vert onen over de gehele periode geen onderling significant e verschillen. Behalve clust er 2, betreffen het gem eent en m et een uit gesproken landelij k karakt er en een beperkt aant al inw oners. De econom ische act ivit eit is in alle clust ers laag. De bevindingen kom en overeen m et wat is vast gest eld in Tabel 123 op p. 280 en Tabel 128 op p. 285 waar het verband t ussen respect ievelij k het aant al inwoners en de bevolkingsdichtheid m et het w erkingssaldo per capit a posit ief bleek t e zij n. I n de periode kunnen bovendien nog de volgende koppels aangeduid worden. Tussen de clust ers die deel uitm aken van de koppels 237

Wat bet reft de clust ers 10, 11 en 12 zij n er v oor het j aar 2002 t e weinig waarnem ingen voor handen om van een st at ist isch relevant gem iddelde t e spreken. De dat a uit die clust ers werd dan ook niet m eegenom en in de analyse v an het j aar 2002. Ook de gem eent en die eerder werden aangeduid als out lier op basis van het gem iddelde werkingssaldo, w erden uit de dat aset verwij derd.

296


Deel 8

kan geen significant verschil aanget oond worden volgens de uit gevoerde post hoc Tukey HSD- t esten. Vooreerst zij n er de clust ers 3 en 7, t elkens gem eent en m et een verst edelij kt karakt er en een hoge econom ische act ivit eit die zich vlak boven het Vlaam se gem iddelde bew egen. Clust er 12 bevat de gem eent en m et een uit gesproken resident ieel karakt er en clust er 9 zij n de m inder grot e cent rum st eden. Beide clusters vorm en een t weede koppel van gem eent en m et een vrij hoog werkingssaldi per capit a. De grot e

cent rum st eden

Leuven,

Brugge

en

Oost ende

sam en

m et

de

groot steden Gent en Ant werpen ( clust er 10) en de kust gem eent en ( clust er 11) noodzaken de hoogste werkingssaldi per capit a. In

evolueren

de

clust ers

6,

2,

1

en

8

wel

naar

een

gem eenschappelij k gem iddelde, t erwij l clust er 5 st erker afgezonderd wordt als clust er m et het laagste w erkingssaldo per capit a. Deze cluster bundelt gem eent en m et een zeer ongunstige socioeconom ische sit uatie. Cluster 4 ( de randgem eenten van groot steden Brussel, Ant werpen en Gent m et een st erke

dem ografische

groei,

hoge

levensst andaard

en

residentieel

karakt er) ziet haar gem iddelde werkingssaldo sterk st ij gen en vindt aansluiting bij het koppel van clusters 3 en 7 ( de verst edelij kt e gebieden m et een hoge econom ische act ivit eit ) . TABEL 142

STATI STI SCHE GEGEVENS ANOVA- ANALYSE ( BETWEEN GROUPS) VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; GEMEENTEN I NGEDEELD VOLGENS DE D ESSOY- TYPOLOGI E; PERI ODE 1998- 2002 Sign.

7

1998

7

1999

7

2000 2001 2002

7

7

F

df

0,001

65,807

11

0,001

59,265

11

0,001

57,618

11

0,001

60,578

11

0,001

9,769

8

Wat bet reft de verandering van het w erkingssaldo geven Grafiek 51 en Tabel 143 aan dat de clust ers in de j aren 1999, 2000 en 2001 niet grondig van elkaar verschillen. Voor 2002 is de sit uat ie anders. De spreiding die in Grafiek 51 t ot uiting kom t , wordt bevest igd in de gevoerde ANOVAanalyses ( Tabel 143) .


297


GRAFI EK 51

GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; GEMEENTEN I NGEDEELD VOLGENS DE D ESSOYTYPOLOGI E; PERI ODE 1998-2002

0,650 0,623

0,600 0,550

0,494

0,500

0,484

0,450

0,418

0,400

0,378

0,350

0,342

0,300

0,251

0,250

0,248

0,227

0,200 0,150

0,151

0,100

0,089

0,050

0,037 0,017

0,000 1999

2000

2001

2002

Clus ter 1

Clus ter 2

Clus ter 3

Clus ter 4

Clus ter 5

Clus ter 6

Clus ter 7

Clus ter 8

Clus ter 9

Clus ter 10

Clus ter 11

Clus ter 12

Vlaanderen

TABEL 143

STATI STI SCHE GEGEVENS ANOVA- ANALYSE ( BETWEEN GROUPS) VAN DE GEMI DDELDE PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA; GEMEENTEN I NGEDEELD VOLGENS DE D ESSOY- TYPOLOGI E; PERI ODE 1998- 2002 Sign.

F

df

1999

0,186

1,371

11

2000

0,205

2,036

11

2001

0,219

1,308

11

5,575

11

2002

7

0,001

Enkel voor 2002 kunnen significant e verschillen t ussen de verschillende clust ers worden opgespoord. De financiële im pact van de polit iehervorm ing is dus verschillend geweest naargelang het socioeconom isch profiel van de gem eent e. De st ij ging van het werkingssaldo varieert van 1,7% voor de gem eent en uit cluster 11 ( de kustgem eent en) tot 62,3% voor gem eenten uit clust er 8 ( de kleine gem eent en m et beperkt e econom ische act iviteit en) . Wanneer Grafiek 50 en Grafiek 51 naast elkaar worden gelegd, dan valt op dat het de clust ers zij n die een hoog werkingssaldo per capit a aanhielden, die de laagst e procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a in 2002 voorlegden. Zoals reeds eerder vast gesteld, is de im pact dus grot er voor gem eent en die voorheen beperkt in lokale polit ie invest eerden. De clust ers 9, 10, 11 en 12 vert oonden de laagst e aanpassingspercent ages van het werkingssaldo per capit a. Bem erk dat het opvallend is dat deze

298


Deel 8

clust ers vaak ééngem eent ezones bevat t en. Clust er 10 best aat t rouwens exclusief uit gem eent en van ééngem eentezones. I n Tabel 138 werd reeds een

posit ief

verband

werkingssaldo

per

vast gest eld

capit a

en

het

t ussen aant al

de

aanpassing

gem eenten

van

het

w aarm ee

een

politiezone wordt gevorm d. Nog onder het Vlaam se gem iddelde bevinden zich de clust ers 3, 6 en 7. Boven

het

gem iddelde

bevinden

zich,

in

volgorde

van

oplopend

veranderingspercent age, de clust ers 5, 2, 4, 1 en 8. Behoudens cluster 4, bet reffen de gem eenschappelij ke kenm erken van de m eest e van deze clust ers

het

beperkt e

aant al

inwoners,

de

bescheiden

econom ische

act ivit eit en het landelij k karakter. Clust er 4 bevat resident iële gem eent en in de rand van de groot steden Brussel, Ant werpen en Gent . De kleine gem eent en m et een beperkt aant rekkelij k socioeconom isch profiel lij ken het m eest get roffen door de polit iehervorm ing. I n deel 3 werd de link gelegd t ussen de Dessoy- t ypologie en de hoogt e van de t arieven en de t ariefaanpassingen. Gezien er fundam entele verschillen zij n t ussen clust ers wat bet reft de verandering van het w erkingssaldo per capit a in 2002, kan nagegaan worden of dit aanleiding heeft gegeven t ot verschillende t ariefpolit iek. Hebben de gem eent en uit de clust ers m et een hoge

verandering

verschillend

lat en

van

het

evolueren

werkingssaldo dan

de

per

clust ers

capit a m et

hun

een

t arieven

beperkt ere

verandering van de saldi per capit a? De indeling van gem eenten op basis van de Dessoy- t ypologie geeft aan dat er

fundam ent ele

verschillen

zij n

w at

werkingssaldo per capit a. Gem eent en

bet reft

de

waarvan het

hoogt e

van

het

socioeconom isch

profiel wordt bepaald door het landelij k karakt er, gecom bineerd m et een laag aantal inw oners en een beperkt e econom ische act ivit eit , kennen een laag w erkingssaldo per capit a. De cent rum st eden en de kust gem eenten vert onen een hoog werkingssaldo per capit a. Tot en m et 2001 w aren geen significant e verschillen op t e m erken t ussen de verschillende clusters wat bet reft de verandering van het w erkingssaldo per capit a. 2002 echt er geeft significant e verschillen weer. De rangorde wat bet reft de verandering van het werkingssaldo per capit a is het spiegelbeeld van die bij de hoogt e van het werkingssaldo per capit a. De clust ers m et een laag werkingssaldo


299


kenden een hoge procent uele verandering van het w erkingssaldo en vice versa.

5. Schat t ing van het werkingssaldo per capit a 5.1

Algem een

Aan de hand van een econom et rische schat ting wordt nagegaan welke factoren het niveau van het w erkingssaldo per capit a verklaren. Voor zowel 2000, 2001 als 2002 wordt een lineaire regressievergelij king opgesteld. De st at ist ische gegevens m et bet rekking t ot de uit gevoerde schat t ingen zij n opgenom en in Tabel 144 op p. 301. Op basis van de gegevens blij kt dat via de gekozen specificat ie 86% en 78% van de variant ie in de werkingssaldi per capit a van respectievelij k 2000 en 2001 verklaard kan worden. Voor de schat ting m et betrekking t ot 2002 daalt de R2 tot 60% . Voor het j aar waarin de lokale polit iezones van kracht werden, konden dus het m inst verklarende fact oren worden acht erhaald, w at een eerst e aanduiding is dat de polit iehervorm ing op financieel vlak een breuk vorm t m et het verleden. De Durbin- Wat son coëfficiënt en geven aan dat voor geen van de onderzocht e j aren het risico tot een onaanvaardbare graad van aut ocorrelat ie best aat . Alle w eergegeven onafhankelij ke variabelen zij n significant en vert onen op basis van berekende Tolerance geen m ult icollinearit eit . 238 De variabelen die verklarend zij n voor m inst ens één van de w erkingssaldi zij n opgenom en in de eerst e kolom van Tabel 144.

238 De Tolerance- param et er geeft aan in welke m at e de variant ie v an een onafhankelij ke v ariabele niet door een andere onafhankelij ke variabele wordt verklaard. I ndien de t olerance- w aarde v an een onafhankelij k e variabele daalde onder 0,3 w erd de variabele uit de schat t ing v erwij derd.

300


Paper 8

St at ist ische gegevens regressie werkingssaldo per capit a 2000, 2001 en 2002 STATI STI SCHE GEGEVENS LI NEAI RE REGRESSI E – AFHANKELI JKE VARI ABELE = WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 2000, 2001 EN 2002


n.v.t.

99

:8 9

0,016 1 0,016 10,033 1 0,001 0,004 1

1,298 1,842 1,692 2,337 10,44 7

2,86 3,02 2,15 1,93 2,47 0 n.v.t.

11 0,011 0,004 0,003 0,032 0,054 0,014

40,257 1,740 2,518 1,755 4,573 4,191

3,55 2,14 82,17 2,23 2,32 7 2,38 4

99

:8 9

Sign.

99

1 0,049 0,001 0,084

:8 9

0,007 0,021 0,097

t 4,83 4 1,97 7 3,48 0 1,73 8 3,66 6 2,38 42,15 3,19 7-

1 0,018 0,032 0,002 -

99

99

:8 9

-

0,0245 0,0510 -0,209 0,0005 142,91 3,737 -5,471 -3,928 (10,64 3 (9,993

:8 9 ;99

:8 9 :8 9 99 99 :8 9 :8 9 99 99 1 1-

69,203 0,0775 436,64 6 0,201

2002 0,777 0,604 1,895 199 St.Dev. 14,316 0,039 125,45 8 0,115

:8 9

133,42 7 1,675

4,73 34,92 2,56 1-

1 1 0,011

99

-

99

0,0232 90,0003 164,617 4,290 -3,723 -5,568 -3,648 -4,526 25,806

Sign.

:8 9

1 1-

39,491 0,278 208,52 9 0,294

2001 0,885 0,783 1,589 270 St.Dev t . 9,403 4,20 0 0,361 8,68 7 81,12 2,57 1 1 0,068 4,29 4 0,005 5,01 3-

:8 9

:8 9 :8 9 99 99 99

:8 9 :8 9 :8 9 99 99

1-

99

3,82 2,14 5,06 3,38 2,89 5 5,44 8

0,046

:8 9

1 28,64 23,138 1,710 1,485 1,947 2,364 2,395 2,594 8,934 7,458

4,90 6 7,31 22,42 6 4,04 3 2,43 5-

1 1-

99

2,00 7 8,17 0-

Sign.

:8 9

0,033 0,076 0,005 -

t 6,27 4,68 6-

99

33,951 0,154 0,152 0,0408 0,0003 209,30 97,612 6,915 3,616 -7,455 -5,065 12,119 -8,778 25,861 40,629

2000 0,927 0,859 1,900 282 St.Dev . 5,415

:8 9

R R2 Durbin-Watson df Onafhankelijke variabelen Constante Criminaliteitsgraad Werkloosheidsgraad Objectief Belastingvermogen Totale uitgaven/ capita Dividendontvangsten/ capi ta Gemeentefonds/ capita Aantal inwoners Aandeel 65-plussers Aandeel min-20-jarigen Stad Verstedelijkingsgraad = 2 Verstedelijkingsgraad = 3 Verstedelijkingsgraad = 4 Verstedelijkingsgraad = 5 Dessoy-cluster = 1 Dessoy-cluster = 2 Dessoy-cluster = 4 Dessoy-cluster = 5 Dessoy-cluster = 8 Dessoy-cluster = 10 Dessoy-cluster = 11 Aantal gemeenten in zone = 4 (Aantal gemeenten in zone = 7) (Aantal gemeenten in zone = 10)

99

TABEL 144

:8 9

5.2

10,033 0,031 0,026 0,021) 0,018)

301


5.3

Regressievergelij kingen

I n wat volgt worden de regressievergelij kingen weergegeven voor de werkingssaldi per capit a van de j aren 2000 ( WS/ C2000 ) , 2001 ( WS/ C2001 ) en 2002 ( WS/ C2002 ) .

5.3.1

Filt ering dat areeksen

De dat a werd op t wee m anieren gefilt erd. Vooreerst w erden de gem eenten die als out lier werden beschouw d in de analyse van de gem iddelde werkingssaldo per capit a weggelat en. Een tw eede correct ie volgde uit de regressies, waarin bepaalde gem eent en als outlier w erden aangeduid 239 . Bovenst aande bem erkingen zorgen ervoor dat voor de regressie van het

werkingssaldo per capit a volgende gem eent en uit de analyse werden verwij derd : Aalst , Ant werpen, Baarle- Hert og, Bredene, De Haan, De Panne, Drogenbos, Genk, Herst appe, Knokke- Heist , Koksij de, Kort rij k, Leuven, Lier, Mechelen, Mortsel, Roeselare, Sint- Mart ens- Lat em , Sint Niklaas, Voeren, Vilvoorde en Wem m el. I n de regressie van het w erkingssaldo per capit a werden volgende gem eent en weerhouden : Aalst , Ant werpen, Baarle- Hert og, Blankenberge, Bredene,

De

Haan,

De

Panne,

Drogenbos,

Edegem ,

Genk,

Gent ,

Hem iksem , Herst appe, Knokke- Heist, Kort rij k, Leuven, Lier, Linkebeek, Mechelen, Mort sel, Nazareth, Nieuwpoort , Oost ende, Roeselare, Sint Mart ens- Latem ,

Sint - Niklaas,

Tielt ,

Vilvoorde,

Voeren,

Wem m el

en

Zavent em . Dezelfde filtering leidde t ot de verwij dering van de volgende gem eent en in

de schat ting van het werkingssaldo per capita : Aalst , Ant werpen,

Assenede, Baarle- Hert og, Bredene, De Haan, De Panne, Dilsen- St okkem , Edegem ,

Geel,

Genk,

Herst appe,

Knokke- Heist ,

Koekelare,

Koksij de,

Kort rij k, Kuurne, Laakdal, Leuven, Mechelen, Roeselare, Sint - Niklaas, Tienen, Vilvoorde, Voeren, Wet t eren, Zaventem , Zonhoven en Zuienkerke.

239

Het bet reffen de gem eent en waarvan het werkingssaldo per capit a niet goed wordt voorspeld door de v ergelij king. Als scharnierwaarde werd gekozen voor een gest andaardiseer d residu grot er dan drie.

302


Deel 9

5.3.2

Onafhankelij ke variabelen

Voor de drie onderscheiden j aren werden als onafhankelij ke variabelen t elkens

de

cij ferreeksen

van

het

corresponderende

j aar

gebruikt.

Uit zondering m oet gem aakt worden voor de dividendont vangsten per capit a en het t ot ale uit gavenniveau per capit a :

<

I nzake de dividenden was enkel een reeks van 2000 beschikbaar op het m om ent van de analyse;

<

I nzake het t ot ale uit gavenniveau werd in de regressie van 2002 bij onbeschikbaarheid van de reeks van 2002 de cij ferreeks van 2001 gebruikt .

Volgende

variabelen

werden

voor

m instens

één

van

de

regressies

opgespoord als significant e onafhankelij ke variabele : &5,0 = Crim inalit eitsgraad, het aant al opget elde en aan het parket bezorgde PV’s naar aanleiding van een gepleegd wanbedrij f of een m isdrij f in het kader van het strafw et boek en enkele bij zondere wet t en. Ook pogingen t ot een dergelij k w anbedrij f of m isdrij f werden gerapport eerd. 240 De cij fers werden herschaald naar “aantal PV’s per 1.000 inwoners”; :(5.

= >?A@

=

Werkloosheidsgraad,

het

aant al

volledig

uit keringsgerechtigde werklozen uit gedrukt als procent van de gem eent elij ke bevolking 241 ; 2%9 = Obj ect ief Belast ingverm ogen, een indicat or van de aangegeven inkom st en van de inwoners en weerspiegelt het verm ogen van een gem eent e om via de APB en de OOV inkom st en te verwerven. Het OBV is een m aat st af van de fiscale draagkracht van de gem eent e en vat in één cij fer de opbrengst van 1% APB en van 100 OOV, uit gedrukt in euro 242 ; 8,7

=CB

= Tot ale uit gaven per capit a, de uit gaven die een gem eent e

heeft gedaan in een bepaald j aar, uitgedrukt in euro per inwoner; ',9

=CB

= Dividendont vangst en per capit a, de ontvangst en die een

gem eent e realiseert uit dividenden in een bepaald j aar, uit gedrukt in euro per inwoner; 240 241 242

FEDERALE POLI TI E, 2003, 7. Bem erk dat hier niet de “ t radit ionele” werkloosheidsgraad wordt gebruikt . MI NI STERI E VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, 2000, 89.


303


*)

=CB

= Gem eent efonds per capit a, de ont vangst en van de gem eent e

uit het gem eentefonds in het bet reffende j aar, uit gedrukt in euro per inwoner; ,1: = Aant al inwoners; ,1:

=D6E

= Aandeel 65- plussers in de gem eent elij ke populat ie, het

aant al inwoners ouder dan 65 j aar uit gedrukt als procent ueel deel van de gem eent elij ke bevolking; ,1:

= FCG

= Aandeel m in- 20- j arigen in de gem eent elij ke populat ie, het

aant al inwoners j onger dan 20 j aar uitgedrukt als procent ueel deel van de gem eent elij ke bevolking; 67$' =

St ad of gem eent e,

ingevoerd als dum m y. I ndien een

gem eente de t it el “st ad” draagt , dan wordt de variabele 1. Voor gem eenten die geen stad zij n, blij ft de variabele 0; 9(5 =

Verstedelij kingsgraad, indicat or van de m at e waarin een

gem eente

verst edelij kt

is.

Vij f

verst edelij kingsgraden

werden

onderscheiden. Voor elke graad werd een dum m y ingevoerd : D VER= 1 ,

D VER= 2 ,

D VER= 3 ,

D VER= 4 ,

D VER= 5 ,

afhankelij k

van

de

verst edelij kingsgraad van de gem eente. De dum m y bet reffende de graad die een gem eent e kenm erkt , w ordt m et 1 gevalideerd. De overige “verstedelij kingsdum m ies” blij ven 0; '(6 = Dessoycluster, clust er waart oe een gem eent e behoort volgens de Dessoy- typologie, die gem eent en indeelt op basis van socioeconom ische kenm erken, wat w e als behoeft e- indicat or wat bet reft de vraag naar publieke dienst verlening hebben aangew end. 12 clusters w erden onderscheiden, waarvoor elk een dum m y werd ingevoerd : D DES= 1 , D DES= 2 , D DES= 3 , D DES= 4 , D DES= 5 , D DES= 6 , D DES= 7 , D DES= 8 , D DES= 9 , D DES= 10 , D DES= 11 en D DES= 12 afhankelij k t ot welke cluster

een

gem eent e behoort .

I ndien

de gem eent e t ot

een

bepaalde clust er behoort , wordt de overeenstem m ende dum m y m et 1 gevalideerd. De overige “ Dessoy- dum m ies” blij ven 0. *3 = Aant al gem eenten in de polit iezone, ingevoerd als dum m y voor elk aant al gem eent en waaruit polit iezones best aan. Het aant al gem eenten per zone varieert van 1 t ot 7. Eén zone bundelt 10 gem eenten. Dit leidde tot het invoeren van de dum m ies D G/ P= 1 , D G/ P= 2 , D G/ P= 3 , D G/ P= 4 , D G/ P= 5 , D G/ P= 6 , D G/ P= 7 en D G/ P= 10 . De dum m ies krij gen waarde 1 als de polit iezone waaronder een gem eent e 304


Deel 9

ressort eert het aangegeven aant al gem eenten bevat. I n andere gevallen heeft de dum m y waarde 0. Voor elk van de j aren w erden in Tabel 144 op p. 301 enkel de onafhankelij ke variabelen w eergegeven die significant zij n tot op het 10% niveau. 243

Werden

ingevoerd

in

de

vergelij king,

m aar

bleken

niet

significant :

<

APB- en OOV- t arieven;

<

Procent uele verandering in de APB- en OOV- t arieven;

<

Dessoy- clust ers 3, 6, 7, 9 en 12;

<

Aantal gem eent en in de zone 1, 2, 3, 5 en 6;

<

Provincie;

<

Tekort / overschot op de rekening;

<

Schuldgraad;

<

OCMW- t ekort per capita;

<

Belast ingont vangst en als procent in de t ot ale ont vangst en;

<

Dividendont vangst en int ercom m unales per capita;

<

Dividendont vangst en Gem eentekrediet per capit a;

<

Totale ontvangst en per capit a;

Werden niet opgenom en in de regressies om wille van bij verm elde redenen:

<

I nkom en/ capit a, daar het t e st erk correleerde m et het OBV. Gezien van het OBV gegevens beschikbaar waren t ot en m et 2002 w erd deze reeks behouden;

<

Aantal inwoners per km 2 , om wille van het feit dat deze variabele t e sterk correleerde m et de variabele “verst edelij kingsgraden”;

<

De dum m y- variabele die gem eent en m et verst edelij kingsgraad 1 clust ert , gezien na filt ering van de dat a enkel nog Gent overbleef.

243

Een bespreking v an de significant e onafhankelij ke variabelen is opgenom en in “5.4 Beschrij ving coëfficiënt en onafhank elij k e variabelen” v anaf p. 306.


305


5.3.3

Regressie- vergelij kingen

WS/ C2000 = - 33,951 + 0,154* CRI M2000 + 0,152* OBV2000 + 0,0408* UI T/ C2000 + 0,0003* I NW2000 + 209,309* I NW / 65 2000 + D VER= 2 * 7,612 + D VER= 3 * 6,915 + DVER= 4 * 3,616 + D DES= 1 * ( - 7,455) + D DES= 4 * ( - 5,065) + D DES= 5 * ( - 12,119) + DDES= 8 * ( 8,778) + D DES= 10 * ( 25,861) + D DES= 11 * ( 40,629) WS/ C2001 = + 39,491 + 0,278* CRI M2001 + 208,529* WERK/ I NW2001 + 0,294* OBV2001 + 0,02329* UI T/ C2001 + 0,0003* I NW 2001 - 164,617* I NW / 20 2001 + D S* ( 4290) + D V5 * ( - 3,723) + D D1 * ( - 5,568) + DD2 * ( - 3,648) + D D8 * ( - 4,526) + DD11 * ( 25,806) WS/ C2002 = + 69,203 + 0,0775* CRI M2002 + 436,646* WERK/ I NW2002 + 0,201* OBV2002 + 0,0245* UI T/ C2002 + 0,051* DI V/ C2000 - 0,209* GF/ C2002 + 0,0005* I NW 2002 142,917* I NW/ 20 2002 + D V3 * ( 3,737) + D D5 * ( - 5,471) + D G4 * ( - 3,928) + DG7 * ( 10,643) + D G10 * ( 9,993)

5.4

Beschrij ving coëfficiënt en onafhankelij ke variabelen

I n dit onderdeel worden de determ inerende onafhankelij ke variabelen uit de gevonden

regressies besproken

in

het

kader

van

de gevonden

coëfficiënt en.

5.4.1


De crim inaliteit sgraad is det erm inerend voor de werkingssaldi per capit a van alle drie de onderzocht e j aren. Het t eken van de coëfficiënt is positief, wat aangeeft dat een hoge crim inaliteit leidt tot hoge polit ionele uit gaven. Deze vast stelling kom t overeen m et de bevindingen opgenom en in Tabel 113 op p. 273. De coëfficiënt is het st erkst in 2001. I n 2002 is het belang van de crim inalit eit in de hoogt e van de gem eent elij ke polit ieuit gaven het laagst . Per PV per 1.000 inwoners, verhoogde het w erkingssaldo per capit a in 2002 m et 7,75 eurocent . I n 2001 was dat bij na het viervoudige m et 27,8 eurocent , t egenover 15,4 eurocent in 2000.

306


Deel 9

5.4.2

Werkloosheidsgraad

Enkel in 2001 en 2002 had deze variabele een significant posit ieve im pact op het w erkingssaldo per capit a. Het belang st eeg van 2001 naar 2002. Elk honderdst e van een procent dat de uit keringsgerecht igde w erklozen deel uit m aken van de gem eent elij ke bevolking verhoogde het werkingssaldo in 2002 m et 4,37 euro. I n 2001 was dit nog m inder dan de helft m et 2,09 euro.

5.4.3


Net als in Tabel 118 op p. 276 wordt voor de drie geschat t e j aren een posit ief verband waargenom en. De im pact w as het groot st in 2001. Elke euro opbrengst uit 1% APB en 100 OOV voedde het werkingssaldo per capit a m et 15,2 eurocent in 2000, 29,4 eurocent in 2001 en 20,1 eurocent in 2002. Naarm at e een gem eent e m eer fiscale grondslag heeft , en dus eigenlij k “rij ker” is, st ij gt de nett o- polit ionele last .

5.4.4

Tot ale uit gaven per capit a

Op basis van de uitgevoerde regressies kan vast gest eld worden dat de net to- polit ionele last sam enhangt m et het algem een uit gavenniveau per capit a, zij het beperkt. Per euro determ ineert het t ot ale uit gaven per capit a dat voor polit ie voor respect ievelij k 4,08 eurocent in 2000, 2,33 eurocent in 2001 en 2,45 eurocent in 2002. Het belang daalde dus st erk van 2000 naar 2001. Het beperkt ere belang wordt bevest igd in 2002.

5.4.5 Bem erk

Dividendont vangst en per capit a dat

de

recent st e

data

die

van

2000

bet reft .

De

dividendont vangst en per capit a zij n echt er richt inggevend w at bet reft het werkingssaldo per capit a. I n 2002 beïnvloedden de dividendont vangsten ( van 2000) het uitgavenniveau m et bet rekking t ot polit ie. Het verband w as posit ief : per euro per capit a dividendontvangst en in 2000 werd het werkingssaldo per capit a in 2002 m et 5,10 eurocent opget rokken.


307


5.4.6

Gem eent efonds per capit a

Net als bij de dividendontvangst en per capita is er enkel in 2002 een duidelij ke im pact van het gem eent efonds per capit a in het werkingssaldo per capit a. I n t egenstelling echt er m et de dividendont vangst en per capit a is het verband negat ief, w aaruit kan gest eld worden dat de m iddelen van het gem eentefonds niet w orden gebruikt t en gunst e van de uitbouw van het polit ieapparaat , wel in t egendeel. Elke euro per capit a die een gem eent e

ont ving

uit

het

gem eent efonds

in

2002,

verlaagde

de

werkingssaldi m et 20,9 eurocent.

5.4.7

Aant al inw oners

Zoals reeds aanget oond in Tabel 123 op p. 280 is het verband t ussen het aant al inwoners en het werkingssaldo per capit a posit ief. Naarm at e een gem eent e m eer inwoners heeft , is de net to- last per inwoner grot er. Op basis van de regressie kan gest eld w orden dat voor elke inw oner het werkingssaldo per capit a st eeg m et

0,05 eurocent

in 2002. I n de

voorgaande j aren was dit 0,03 eurocent . Het aant al inwoners wint dus aan belang in de bepaling van het werkingssaldo per capit a.

5.4.8

Aandeel 65- plussers

Slecht s in 2000 lij kt het aandeel van de 65- plussers in de gem eent elij ke bevolking determ inerend t e zij n in de bepaling van het w erkingssaldo per capit a. Elk honderdste procent van het aandeel 65- plussers beïnvloedde het werkingssaldo per capita posit ief m et 2,09 euro.

5.4.9

Aandeel m in- 20- j arigen

I n het kader van de resultat en w at bet reft het aandeel van de 65- plussers, is het logisch dat het werkingssaldo per capit a negat ief beïnvloed wordt door het belang van de j ongeren, gezien beide subgroepen t ot op zekere hoogt e com plem entair zij n. Elk honderdst e procent van het procentueel j ongerenaandeel zorgde voor een daling van het w erkingssaldo per capit a m et 1,65 euro in 2001 en 1,43 euro in 2002. De im pact van de j ongeren op het werkingssaldo daalde van 2001 naar 2002.

308


Deel 9

5.4.10 St ad Het feit of een gem eent e al dan niet st ad is, zorgde voor een significant e im pact op het werkingssaldo per capit a in 2001. Voor de overige j aren is deze variabele niet significant . Uit de coëfficiënt kan afgeleid worden dat de const ant e uit de regressievergelij king m et 4,29 euro hoger ligt voor steden dan voor gem eent en. De kenm erken die aan gem eenten de t itel “st ad” t oekennen, induceerden dus een hoger werkingssaldo per capita in 2001.

5.4.11 Verst edelij kingsgraad Ook de verst edelij kingsgraad is verklarend voor de hoogte van het werkingssaldo per capit a. Vooreerst bij kom ende t oelicht ing bij de gebruikt e t ypologie. De onderscheiden verst edelij kingsgraden w erden overgenom en zoals ze worden

gebruikt

bij

de berekening

van

de aanvaardbare m eerkost

opgenom en in het K.B. van 2 august us 2002. I n deze reglem ent ering verschilt de t oelage m et bet rekking tot de aanvaardbare m eerkost volgens de verst edelij kingsgraad, om dat de groot t e en de organisat ie van de politiedienst en, correleren.

244

alsook

vele polit ieact ivit eit en

De vij f onderscheiden types zij n

245

st erk

dit

Verst edelij kingsgraad 1 : Grote st eden;

<

Verst edelij kingsgraad 2 : Regionale steden 246 ;

<

Verst edelij kingsgraad

Agglom erat iegem eent en 247

:

gegeven

:

<

3

m et

en

st erk

uit gerust e kleine st eden;

<

Verst edelij kingsgraad 4 : Zwak t ot m at ig uitgerust e kleine steden en sterk m orfologisch verst edelij kte gem eenten;

<

Verst edelij kingsgraad

5

:

Zwak

t ot

m at ig

m orfologisch

verst edelij kt e gem eent en.

244

POLI TI EZONE- TYPOLOGI E 04/ 2000, 1. POLI TI EZONE- TYPOLOGI E 04/ 2000, 3. 246 Ook de agglom erat iegem eent en v an het Brussels Hoofdst edelij k Gew est behoren t ot deze gr aad, m aar zij n v oor deze st udie niet v an belang. 247 Agglom erat iegem eent en zij n gem eent en die sam en m et de k ernst ad van een st adsgew est één aaneengeslot en st edelij k gebied vorm en. POLI TI EZONE- TYPOLOGI E 04/ 2000, Bij lage 1, 2. 245


309


Uit de t oelicht ing bij de verschillende graden m ag duidelij k zij n dat de hoogst e m at e van verst edelij king bij graad 1 ligt en de m eest rurale gem eent en bij graad 5 zij n ondergebracht . Bem erk dat voor een pluricom m unale zone de gem eente m et de hoogst e graad, de verst edelij kingsgraad van andere de deelnem ende gem eenten uit de zone bepalen, op voorwaarde dat in die gem eent e m inst ens 35% van de inwoners uit de zone wonen. I ndien dit percent age niet gehaald wordt , wordt het aant al inw oners van de gem eente m et de op één na hoogst e verstedelij kingsgraad hierbij opget eld, enz. Het is de graad van de gem eent e die zorgt

voor

het

overschrij den

van

de 35% - grens die

det erm inerend is voor de zone. I ndien de t wee hoogst voorkom ende verst edelij kingsgraden

van

gem eenten

in

dezelfde

polit iezone

t wee

categorieën verschilt , m oet m inst ens de helft van de inwoners van de zone in

de

hoogste

cat egorie

w onen,

zoniet

zakt

de

zone

m et

één

verst edelij kingsgraad. Over de drie onderzocht e j aren, waren enkel verstedelij kingsgraad 2, 3, 4 en 5 m instens één keer significant bepalend in het werkingssaldo per capit a. De

verschillen

in

het

werkingssaldo

per

capita

volgens

de

verst edelij kingsgraad kom en het sterkst naar buiten in de regressie van 2000. De ingevoerde dum m ies van dat j aar duiden aan dat de const ant e t erm in de regressie van 2000 sterker posit ief m oet bij gest eld worden naarm at e de graad van verst edelij king st ij gt , wat overeenkom t m et de bevindingen eerder opgenom en in Tabel 128 op p. 285, t oen vast gest eld werd dat het w erkingssaldo per capit a posit ief correleert m et de graad van verst edelij king. Hoe m eer een gem eent e verst edelij kt was, hoe hoger het werkingssaldo per capit a. De const ant e t erm m oet verhoogd worden m et 7,61 euro voor verst edelij kingsgraad 2 en daalt t ot 3,62 euro voor verst edelij kingsgraad 4. Voor de m inst verst edelij kt e gem eent en m oet de constant e t erm uit de regressievergelij king van 2001 negat ief aangepast worden in vergelij king m et de overige gem eent en, w at in overeenst em m ing is m et de eerder opgespoorde correlat ies. Hoe m inder een gem eent e verstedelij kt is, hoe

310


Deel 9

lager het w erkingssaldo, wat in 2001 w erd bevest igd m et de negat ieve coëfficiënt van de dum m y D V5 . I n 2002 is enkel verst edelij kingsgraad 3 det erm inerend. De const ant e t erm in de vergelij king wordt voor gem eent en m et deze graad, het bet reffen de agglom erat iegem eent en en de st erk uitgerust e kleine st eden, posit ief worden bij gest eld in vergelij king m et de overige gem eent en. De verhoging bet rof 3,74 euro in 2002. I n 2000 bedroeg dit nog 4,26 euro

5.4.12 Dessoy- t ypologie I n de regressies w ordt verder nog rekening gehouden m et de Dessoyclust er w aaronder een gem eent e ressort eert . Voor een t oelicht ing bij de 12 categorieën verwij zen w e naar “4.1 Acht ergrond Dessoy- indeling” in Deel 3 vanaf p. 89. De coëfficiënt en voor de st at ist isch significant e dum m ies zij n t ot en m et clust er 8 negat ief. Enkel voor cluster 10 en 11 zij n de coëfficiënt en posit ief. Gem eent en die behoren t ot cluster 1, landelij ke gem eent en m et beperkt e aant rekkingskracht en dit o econom ische act ivit eit , hebben een significant lager w erkingssaldo. De const ant e t erm en uit de regressies w erden in 2000 verm inderd m et 7,46 euro per capit a en m et 5,57 euro per capit a in 2001. Voor 2002 kan geen significant e waarnem ing vast gest eld worden. Ook gem eent en uit clust er 2 kenden een negatieve bij st elling van de const ant e term in de regressievergelij king van 2001 en dit voor een waarde van 3,65 euro per capit a. De kenm erken van deze gem eent en zij n op socioeconom isch ongunstig. Een laag gem iddeld inkom en en zwakke econom ische act ivit eit kenm erken deze cluster. Clust er 4 vert oont voor 2000 een significant e afwij king van de const ant e. De im pact is nog steeds negat ief. De const ant e dient voor gem eent en uit clust er 4 m et 5,07 euro verm inderd t e worden. Voor gem eent en die door Dessoy in clust er 5 w orden ingedeeld, m oet het werkingssaldo per capit a verm inderd w orden m et 12,12 euro in 2000 en m et 5,47 euro in 2002. De gem eenten uit clust er 5 vert onen een


311


ongunst ige

dem ografische

dynam iek

en

dit o

levensst andaard.

De

landbouw- en econom ische act ivit eit zij n in niet geringe m at e aanwezig. Clust er 8 is determ inerend in 2000 en 2001. De const ant e t erm in de vergelij king kan verm inderd worden voor respect ievelij k 8,78 euro en 4,53 euro. Het bet reffen kleine gem eenten zonder cent rum - of econom ische functie, m aar m et een m eer dan gem iddelde levensst andaard. I ndien significant zij n de coëfficiënt en van de dum m ies bet reffende de Dessoy- clust ers 1 t ot en m et 8 dus negat ief, wat aanduidt dat de kenm erken

van

deze

clust ers

een

lager

werkingssaldo

per

capit a

veroorzaken. De clust ers 10

en

11,

de groot st eden

Brugge,

Leuven,

Oost ende,

Ant werpen en Gent en de kust st eden daarentegen hebben een posit ieve im pact op de const ante t erm van de regressies in respectievelij k 2000 voor clust er 10 en in 2000 en 2001 voor clust er 11. De aanpassing van de groot st eden bedroeg 27,57 euro per capit a, die voor de kust gem eenten 44,97 euro in 2000 en 25,81 euro in 2001. De kust - en groot steden behoeven dus een fundam ent eel hoger w erkingssaldo per capit a, wat t ot uit ing kom t in de regressies van 2000 en 2001. Voor 2002 is de specifieke im pact niet significant. Opvallend is dat de absolute waarde van de coëfficiënt en van dum m ies die voor m eerdere j aren significant zij n, dalend zij n in de periode 2000- 2002, wat

wij st

op

een

afnem end

belang

van

de clust erverdeling

in

de

voorspelling van de werkingssaldi per capita.

5.4.13 Aant al gem eent en in de polit iezone Tenslot t e lij kt het aantal gem eent en waarm ee een gem eent e deelneem t in een polit iezone een det erm inerende factor t e zij n. Bem erk dat deze variabele slecht s relevant is vanaf de invoering van de polit iezones in 2002. De werkingssaldi per capit a weken significant af voor gem eenten die deel uit m aakten

van

zones

m et

vier,

zeven

en

t ien

gem eent en.

De

werkingssaldi per capit a voor gem eent en die m et vier deel uit m aakt en van

312


Deel 9

een zone lagen in 2002 gem iddeld 3,93 euro lager. Voor gem eent en uit een zone m et zeven gem eent en, werd het w erkingssaldo per capit a gevoelig posit ief bij gest eld m et 10,64 euro. De gem eenten uit de zone m et t ien, legden een werkingssaldo voor dat gem iddeld 9,99 euro hoger dan het gem iddelde lag. Wat bet reft de zones m et vier gem eent en kom t het t eken van de coëfficiënt overeen m et de waarnem ingen in Grafiek 46 op p. 289 en Tabel 134 op p. 289 toen gesteld werd dat het werkingssaldo daalt naarm at e het aant al gem eent en in de zone st eeg. Bem erk dat de analyses in “4.3.5 Aant al gem eent en in de polit iezone” vanaf p. 288 slecht s werden gevoerd voor politiezones die bestonden uit m axim aal zes gem eent en, waardoor de berekende correlat ies niet overeenkom en m et de posit ieve coëfficiënten voor gem eent en uit zones m et zeven en t ien gem eent en die w erden vast gest eld bij de uit gevoerde regressie. I n die eerdere analyse werden de gem eent en uit deze zones weggelat en gezien de gem iddelden in die gevallen slecht s door één zone werden bepaald. I n de regressieanalyse werden deze gem eenten wel m eegenom en, gezien deze gem eent en ook det erm inerend zij n voor de overige onafhankelij ke variabelen.

6. Conclusie De bedoeling van dit deel best ond erin t e illust reren in welke m at e de politiehervorm ing

de

lokale

financiën

heeft

beïnvloed.

Verschillende

aspecten werden bekeken. I n het afsluit ende deel w aarin de t arieven en t ariefveranderingen

zullen

worden

geschat ,

zullen

de

in

dit

deel

opgebouwde inzicht en worden verw erkt en zal worden get oet st of de politiehervorm ing een im pact heeft gehad op de t arieven in 2002 en 2003. Dit deel werd aangevat m et het vergelij ken van de w erkingssaldo per capit a van de verschillende gem eent en over de j aren 2000- 2001- 2002. I n eerste inst ant ie w erd vast gest eld dat het gem iddelde w erkingssaldo in 2002 een forse groei kende van 34,5% , daar waar het st ij gingspercent age de

j aren

voordien

schom m elde

t ussen

5,5%

en

8,8% .

Dezelfde

berekeningen voor de werkingssaldi per capit a leverden een vergelij kbaar result aat op m et groeicij fers van 5,2% t ot 8,8% t ussen 1998 en 2001 en een uit schiet er van 34,2% in 2002. Uit gaande van een spont ane groei van de uit gaven in de voorgaande j aren kan het aandeel van de hervorm ing in


313


het t otale gem iddelde groeipercent age van het werkingssaldo per capit a

beperkt worden t ot GDQ ZHO . Hoewel het st ij gingspercent age in 2002 m et benaderd

248

enige voorzichtigheid m oet

worden

, bevest igen stat ist ische t est en dat 2002 een breuk in de t rend

heeft t ot st and gebracht . De cij feranalyses t onen aan dat het uit gangspunt van de federale regering, dat de hervorm ing voor de gem eent en budget t air neut raal zou zij n, niet kon worden gerespect eerd. Gem eent en hebben weldegelij k en zoals zow el burgem eesters als de VVSG hadden gevreesd de net t o- last m eer dan voordien zien stij gen. Uit de analyses blij kt dat gem eent en m et hoge werkingssaldi per capit a hoge OOV- t arieven toepassen, de relat ie t ussenbeide is dus posit ief. Met de APB is het verband negat ief. Gem eent en m et een hoog werkingssaldo per capit a hant eerden lage t arieven en vice versa. Op basis van deze vast st elling kan gest eld worden dat gem eent en geneigd zij n om een hoog werkingssaldo t e financieren m et een belast ing die eerder het bezit dan het inkom en van de inwoners treft. De m ate van de st ij ging van het werkingssaldo per capit a in 2002 zorgde er bovendien voor dat gem eent en m et een st erkere st ij ging in datzelfde j aar het

OOV- tarief st erker liet en st ij gen dan gem eent en die slechts m et

een kleine verhoging w erden geconfronteerd. De st ij gingen van het OOVt arief zett en zich niet door in 2003. Het APB- t arief werd pas in 2003 bij gest eld. Het lij kt er dus op dat gem eent en de OOV- tarieven reeds in 2002 liet en stij gen om de hoge fact uur van de polit iehervorm ing enigszins t e com penseren. Nagegaan werd of bepaalde kenm erken van gem eent en leidden t ot een verschillende financiële im pact van de polit iehervorm ing:

<

Zow el de crim inalit eit sgraad, het OBV, het aant al inwoners als de bevolkingsdicht heid zij n positief gecorreleerd m et de hoogte van het w erkingssaldo, t erw ij l de verandering van het werkingssaldo per capit a negat ief in relatie st aat m et deze variabelen. De groot st e 248

We verwij zen naar de laat st e par agrafen van onderdeel “4.1 Analyse v an de gem iddelden” vanaf p. 253 waarin we st ellen dat de om v ang v an de verandering in perspect ief m oet worden gezien. Een aant al boekhoud- t echnische beper kingen en het financieel onderwaar deren v an het polit ioneel werk in de j aren voordien kunnen ervoor gezorgd hebben dat het veranderingspercent age v an het werkingssaldo in 2002 ov erschat is.

314


Deel 9

im pact is t elkens voor de gem eent en die voor de bet reffende variabelen

de

laagst e

waarden

voorleggen.

Behalve

voor

de

bevolkingsdicht heid kon voor geen van de variabelen een verband m et de t arieven vast gesteld worden;

<

Het

aant al

gem eent en

waarm ee

een

gem eente

sam en

een

polit iezone vorm t st aat in negat ief verband m et de hoogt e van het werkingssaldo.

Schaaleffecten

spelen

een

rol

gezien

het

werkingssaldo per capit a gem iddeld genom en lager is naarm at e m en m et m eer gem eent en is in de zone. Zonder dat dit een verschillende t ariefpolit iek uit lokt e, is de im pact van de hervorm ing beperkt

voor

ééngem eentezones

en

veel

sterker

voor

pluricom m unale zones;

<

Hoew el van belang in de st udie van de lokale belast ingt arieven, is de provinciale ligging niet onderscheidend w at betreft de hoogt e of de verandering van het werkingssaldo;

<

De Dessoy- t ypologie geeft

t enslot t e weer

dat

het

t arief van

gem eent en m et een zw ak sociaal- econom isch profiel door de band een

lager

werkingssaldo

per

capit a

kennen,

m aar

door

de

polit iehervorm ing st erker in de gem eentekas worden geraakt . Deze gem eent en liet en hun APB- tarieven van 2001 en 2002 en het OOVtarief van 2002 bovendien st erker st ij gen dan de gem eent en uit de clust ers die hun werkingssaldo beperkt er zagen aangepast door de hervorm ing. Tenslot t e werden een driet al schat tingen uit gevoerd die de hoogt e van het werkingssaldo verklaren. De schat t ingen w erden uit gevoerd voor 2000, 2001 en 2002, w aarin het werkingssaldo per capit a respect ievelij k voor 84,4% , 78,3% en 60,4% kan worden verklaard. Uit die schat t ingen kan afgeleid w orden dat onder andere de hoogt e van de t arieven en hun veranderingen

geen

verklarende

rol

spelen

in

de

hoogt e

van

het

werkingssaldo per capit a. Financiële variabelen die wel voor alle j aren det erm inerend zij n in het werkingssaldo per capit a bet reffen het obj ectief belast ingverm ogen en het uit gavenniveau per capit a. De coëfficiënt en zij n t elkens posit ief. Bevolkingskenm erken die voor alle drie de j aren als det erm inerende onafhankelij ke variabelen w erden aangeduid zij n het aant al

inwoners

en

de

crim inalit eit sgraad,

t elkens

m et

posit ieve

coëfficiënt en. Bepaalde kenm erken, zoals het aandeel j ongeren ( negat ief)


315


of ouderen en het aandeel werklozen ( beiden posit ief) , zij n slechts voor bepaalde j aren significant , net als de graad van verst edelij king en de Dessoy- clust er waart oe een gem eent e behoort. Voor st eden werd de const ante t erm

van de vergelij king posit ief bij gest eld in 2001. Een

aanpassing van diezelfde t erm in 2002 volgens het aant al gem eenten waaruit een zone bestaat , is negat ief voor gem eent en uit een zone m et 4 gem eent en en posit ief w anneer de zone uit 7 of 10 gem eent en bestaat . We m erken tenslot t e nog op dat de breuklij n die in de st udie van de gem iddelde werkingssaldi per capit a en de veranderingen ervan kon worden opgem erkt , ook w aarneem baar is in de schat t ingen. De const ant e t erm is vooreerst st erk gest egen t egenover voorgaande j aren en ten t weede daalde de verklaringskracht van de variabelen sterk ( van 78,3% naar 60,4% ) , w at wij st op een gewij zigde verantw oording van de uit gaven voor

polit ie- j ust it ie

waarbij

vooral

de

socioeconom ische

kenm erken

( Dessoy) en de graad van verst edelij king aan verklaringskracht verliezen.

316


Deel 9

Deel 9 : Schat t ing van de OOV- en APB- t arieven van 2001 en 2002 1. I nleiding I n dit deel wordt de derde probleem st elling afgew erkt . Aan de hand van lineaire

regressie

wordt

nagegaan

welke

factoren

de

lokale

belast ingt arieven beïnvloeden. Voor zowel het APB- t arief als het OOV- t arief worden de t arieven voor de j aren 2001 en 2002 geschat . Alle variabelen die in eerdere delen werden besproken, werden in de regressieanalyse bet rokken. Nagegaan wordt welke van de variabelen det erm inerend zij n voor de hoogt e van de tarieven in 2001 en 2002.

2. Schat t ing van de t arieven 2.1

Algem een

Aan de hand van een econom et rische schat ting wordt nagegaan welke factoren de hoogt e van de OOV- en APB- t arieven verklaren. Voor zowel 2001 als 2002 worden lineaire regressievergelij kingen opgest eld. De st at ist ische gegevens m et bet rekking t ot de uit gevoerde schat t ingen zij n opgenom en in Tabel 145, Tabel 146, Tabel 147 en Tabel 148 vanaf p. 318. Op basis van de gegevens blij kt dat via de gekozen specificat ie 72,1% t ot 77% van de variant ie in het OOV- t arief van respect ievelij k 2001 en 2002 verklaard kan worden. De verklaringskracht voor de APB- t arieven ligt lager m et 51,2% en 52,3% voor respectievelij k 2001 en 2002. 249 De Durbin- Wat son coëfficiënt en geven aan dat voor geen van de onderzocht e j aren

en

t arieven

het

risico

t ot

een

onaanvaardbare

graad

van

aut ocorrelat ie best aat . 249 BASTI AENS, D E BORGER & VANNESTE ( 2001) schat t en reeds eerder de gem eent elij ke OOV- en APB- t arieven voor de Vlaam se gem eent en. I n de schat t ing van de t ariev en v oor het j aar 1994 bedroegen de overeenst em m ende R² - waarden 36% ( OOV) en 25% ( APB) . H EYNDELS & VUCHELEN ( 1996) schat t en ev eneens de gem eent elij ke OOV- en APB- t ariev en voor 1991, zij het op nat ionaal niveau. Voor de OOV- t arieven werd een v erklaringsgraad van ongev eer 46% behaald, voor de APBt arieven van ongeveer 16% .


317


Alle in voorgaande delen besproken variabelen w erden in de regressieanalyse m eegenom en. Enkel de variabelen die significant zij n t ot op het 10% - niveau en op basis van de berekende Tolerance 250 geen m ult icollinearit eit vert onen, werden in Tabel 145, Tabel 146, Tabel 147 en Tabel 148 vanaf p. 318 opgenom en. 251

2.2

St at ist ische gegevens van de regressies

2.2.1

OOV- t arieven 2001

TABEL 145

STATI STI SCHE GEGEVENS LI NEAI RE VARI ABELE = OOV- TARI EF 2001

REGRESSI E

Afhankelijke variabele

OOV-tarief 2001

R

0,849

R²

0,721

Durbin-Watson

1,787

Df

–

AFHANKELI JKE

306

Onafhankelijke variabelen

St.Dev.

t

Sign.

Constante

1.044,780

83,638

12,492

HJIK IIL

Aandeel OOV-ontvangsten in totale ontvangsten2000

2.148,448

237,200

9,058

HJIK IIL

Finapsis2000

131,315

30,921

4,247

Objectief Belastingvermogen2000

-19,268

1,183

-16,294

HJIK IIL HJIK IIL

Saldo op de rekening/ capita2000

-0,338

0,195

-1,737

0,083

Aandeel 65+ in totale bevolking2001

994,713

462,316

2,152

0,032

Schulden + 1 jaar/ capita2000

0,067515

0,030618

2,205

0,028

Totale uitgaven/ capita2000

0,366

0,068

5,365

HJIK IIL

Stad

49,204

27,780

1,771

0,078

Provincie West-Vlaanderen

136,363

30,368

4,490

HJIK IIL

I nwonersklasse 0-5.0002001

92,216

50,231

1,836

0,067

250

De Tolerance- param et er geeft aan in welke m at e de variant ie v an een onafhankelij ke v ariabele niet door een andere onafhankelij ke variabele wordt verklaard. I ndien de t olerance- w aarde v an een onafhankelij k e variabele daalde onder 0,3 w erd de variabele uit de schat t ing v erwij derd. 251 Een bespreking v an de significant e onafhankelij k e variabelen is opgenom en in “Deel 1 : 2.4 Beschrij ving coëfficiënt en onafhank elij k e variabelen” v anaf p. 323.

318


Deel 9

2.2.2

OOV- t arieven 2002

TABEL 146

STATI STI SCHE GEGEVENS LI NEAI RE VARI ABELE = OOV- TARI EF 2002

REGRESSI E


OOV-tarief 2002

R

0,878

R²

0,770

Durbin-Watson

1,895

Df

292


–

AFHANKELI JKE

St.Dev.

t

Constante

679,511

123,960

5,482

% aandeel ontvangsten OOV in totale ontvangsten2000 Werkingssaldo politie/ capita2001

1.632,088

233,584

6,987

HJI.K IIL HJI.K IIL

Sign.

1,164

0,385

3,027

0,003

OCMW toelage/ capita2001

0,955

0,317

3,012

APB Tarief 2002

79,855

11,897

6,712

0,003

Finapsis2000

131,864

24,670

5,345

HJI.K IIL HJI.K IIL

Dividendontvangsten intercommunales/ capita2001 Lange termijnschuld/ capita2001

-0,497

0,265

-1,877

0,062

0,102

0,026

3,891


-14,663

1,338

-10,961

Saldo op de rekening/ capita2001

H

0,001

HJI.K IIL

0,192

0,110

1,741


266,613

29,651

8,992

HJI.K IIL

I nwonersklasse 0-5.0002002

123,476

50,021

2,468

0,014

2.2.3

0,083

APB- t arieven 2001

TABEL 147

STATI STI SCHE GEGEVENS LI NEAI RE VARI ABELE = APB- TARI EF 2001

REGRESSI E


APB-tarief 2001

R

0,716

R²

0,512

Durbin-Watson

1,980

Df

–

AFHANKELI JKE

298


St.Dev.

t

Constante

6,961

0,319

21,853

Tarief OOV2001

0,001155395

0,000167591

6,894

Sign.

HIK II 1 HIK IIL

Schuld/ capita2000

0,000278741

0,000101364

2,750

0,006


-0,034577359

0,004465199

-7,744

HIK IIL

Stad

0,177

0,091

1,944

0,053


-0,475

0,107

-4,416

HIK IIL

Dessoy-cluster = 11

-0,602

0,281

-2,146

0,033


319


2.2.4

APB- t arieven 2002

TABEL 148

STATI STI SCHE GEGEVENS LI NEAI RE VARI ABELE = APB- TARI EF 2002

REGRESSI E


APB-tarief 2002

R

0,723

R²

0,523

Durbin-Watson

1,876

Df

–

AFHANKELI JKE

298


St.Dev.

t

Sign.

Constante

6,857

0,356

19,272

Tarief OOV2002

0,001426717

0,000190345

7,495


-0,031214686

0,005629814

-5,545

HJIK IIL HJIK IIL HJIK IIL

Totale uitgaven/ capita2001

-0,000351421

0,000209681

-1,676

0,095

Totale schuld/ capita2001

0,000160085

0,000097621

1,640

0,102


-0,637

0,115

-5,554

HJIK IIL

Dessoy-cluster = 3

0,273

0,103

2,651

0,008

Dessoy-cluster = 9

0,794

0,239

3,328

0,001

2.3


2.3.1

Filt ering dat areeksen

Uit de dat areeks werden die gem eent en verwij derd w aarvoor geldt dat het werkelij ke

t arief

m eer

dan

drie

st andaardafw ij kingen

van

de

het

gem iddelde is verwij derd. Werden verwij derd :

M

OOV2001 : Anzegem ;

M

OOV2002 : Knokke- Heist , Tielt en Wielsbeke;

M

APB2001 : Beveren, Herst appe, Hoogstrat en, Knokke- Heist , Koksij de,

M

Machelen, Meise, Voeren en Zwij ndrecht ; APB2002 : Beveren, Herst appe, Hoogstrat en, Knokke- Heist , Koksij de, Meise, Voeren en Zwij ndrecht ;

2.3.2 Voor

Onafhankelij ke variabelen de

onderscheiden

j aren

w erden

als

onafhankelij ke

variabelen

cij ferreeksen gebruikt van verschillende j aren. I n de t abellen en form ules wordt het j aar waarop de onafhankelij ke variabele bet rekking heeft verm eld als subscript.

320


Deel 9

Volgende

variabelen

werden

voor

m instens

één

van

de

regressies

opgespoord als significant e onafhankelij ke variabele :

M

$3% = APB- t arief;

M

'(6 =

Dessoy- cluster, cluster waart oe een gem eent e behoort

volgens de Dessoy- t ypologie, die gem eenten indeelt op basis van socioeconom ische kenm erken, w at we als behoeft e- indicat or wat betreft de vraag naar publieke dienst verlening hebben aangewend. 12 clust ers werden onderscheiden, waarvoor elk een dum m y w erd ingevoerd. Enkel de dum m ies voor clust ers 3, 9 en 11 bleken m inst ens één keer significant . I ndien de gem eent e t ot een bepaalde clust er behoort , w ordt

de overeenst em m ende dum m y

m et

1

gevalideerd. De overige “Dessoy- dum m ies” blij ven 0;

NO

',9,17 = Dividendontvangst en uit intercom m unales, uit gedrukt

M

per capita; ),1 = De finapsis, een percent age dat aangeeft of een gem eent e

M

st ruct ureel in evenwicht is. Een percent age t ussen 0 en 100% geeft aan dat een gem eent e een gezond financieel evenwicht kent . Een negatief percentage of een percent age hoger dan 100% duidt op een onevenwicht ige sit uat ie; ,1:

M

NP6Q

= Aandeel 65- plussers in de gem eent elij ke populat ie, het

aant al inwoners ouder dan 65 j aar uit gedrukt als procent ueel deel van de gem eent elij ke bevolking; ,1:./ =

M

I nwonersklasse. Voor elke klasse w erd een dum m y

ingevoerd. D I NWKL= 0- 5000 w erd ingevoerd als dum m y voor gem eenten m et 0 tot 5.000 inwoners. Voor gem eenten m et dit inwonersaant al wordt de dum m y gevalideerd m et waarde 1, voor gem eenten m et m eer inwoners is de waarde 0.

NCO

/76 = Lange t erm ij nschuld, dit is de uit st aande schuld op m eer

M

dan 1 j aar, uitgedrukt per capit a;

M

2%9

=

Obj ect ief

Belast ingverm ogen,

aangegeven inkom sten

een

indicat or

van

de

van de inwoners en w eerspiegelt

het

verm ogen van een gem eent e om via de APB en de OOV inkom sten te verwerven. Het OBV is een m aat st af van de fiscale draagkracht


321


van de gem eent e en vat in één cij fer de opbrengst van 1% APB en van 100 OOV, uit gedrukt in euro 252 ;

NO

2&0: =

M

Bij drage van de gem eent en in het OCMW- tekort,

uitgedrukt per capit a;

M

229 = OOV- t arief;

M

229

NCRTSU

= Procent ueel aandeel van de ont vangsten uit OOV in de

t ot ale ont vangst en; 3529= Provincie. Voor elke provincie werd een dum m y ingevoerd.

M

D PROV= WVL duidt aan dat de gem eent e gelegen is in de provincie West- Vlaanderen. Voor West - Vlaam se gem eent en wordt de dum m y gevalideerd

m et

waarde

1,

voor

gem eenten

uit

de

overige

provincies is de waarde 0.

NO

6$/'2 = Het saldo op de gem eentelij ke rekeningen, berekend

M

als de ont vangsten verm inderd m et de uit gaven, capit a;

uitgedrukt per

NO

M

6&+8/' = Tot ale uitst aande schuld, uit gedrukt per capit a;

M

67$' = St ad of gem eent e, ingevoerd als dum m y D STAD. I ndien een gem eente de t it el “st ad” draagt , dan w ordt de variabele 1. Voor de overige gem eent en, blij ft de variabele 0;

NCO

M

8,7 = De t ot ale uit gaven, uit gedrukt per capit a;

M

:6 Werkingssaldo politie per capit a, berekend als de gewone

NO

uitgaven, verm inderd m et de gewone ont vangst en op functionele code 330, uit gedrukt per capit a;

2.3.3


OOV2001 = 1.044,780 + 2.148,448 * OOV/ ONT2000 + 131,315 * FI N2000 – 19,268 * OBV2000 0,338 * SALDO/ C2000 + 0,067515 * LTS/ C2000 +

0,366 * UI T/ C2000 +

994,713 * I NW / 65 2001 + 49,204 * D STAD + 136,363 * D PROV= WVL + 92,216 * D I NWKL= 0- 5000 252

322



Deel 9

OOV2002 = 679,511 + 1.632,088 * OOV/ ONT2000 + 1,164 * WS/ C2001 + 0,955 * OCMW / C2001 + 79,855 * APB2002 + 131,864 * FI N2000 – 0,497 * DI VI NT/ C2001 + 0,102 * LTS/ C2001 - 14,663 * OBV2001 + 0,192 * SALDO/ C2001 + 266,613 * D PROV= WVL + 123,476 * DI NWKL= 0- 5000 APB2001 = 6,961 +

0,001155395

*

OOV2001

+

0,000278741

*

SCHULD / C2000 –

0,03457735919,268 * OBV2000 + 0,177 * D STAD - 0,475 * D PROV= WVL - 0,602 * D DES= 11 APB2002 = 6,857 + 0,001426717 * OOV2002 – 0,031214686 * OBV2001 - 0,000351421 * UI T/ C2001 + 0,000160085 * SCHULD / C2001 - 0,475 * D PROV= WVL - 0,602 * D DES= 11

2.4

Beschrij v ing coëfficiënt en onafhankelij ke variabelen

I n dit onderdeel worden de determ inerende onafhankelij ke variabelen uit de gevonden

regressies besproken

in

het

kader

van

de gevonden

coëfficiënt en. OOV- t arieven Van de variant ie in OOV- tarieven verklaren we via de gekozen specificatie respect ievelij k 72% in 2001 en 77% in 2002. Beide schat t ingen hebben vij f verklarende variabelen gem eenschappelij k : de afhankelij kheid van de OOV- ont vangst en, de finapsiswaarde in 2000, een variabele die de schuldposit ie indiceert en dum m ies voor de provincie West - Vlaanderen en voor de kleinst e gem eenten in de populatie ( < 5.000 inwoners) . C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

323


Het 229WDULHIYDQ blij kt beïnvloed door volgende fact oren:

M

Het saldo op de rekening per hoofd van de bevolking in 2000 : Hoe hoger het saldo, hoe lager de OOV- t arieven; een st ij ging van het saldo m et 10 euro resulteert in een daling van het OOV- t arief m et 3,38 opcentiem en;

M

De afhankelij kheid van de OOV- ont vangst en in 2000 : Hogere t arieven kom en voor in gem eent en die st erker afhankelij k zij n van de OOV- ont vangsten;

M

De om vang van de bevolking : I n gem eent en die m inder dan 5.000 inwoners t ellen, verhoogt de const ant e t erm m et 92 opcent iem en t ot 1.137 opcent iem en;

M

De finapsis : Gem eent en m et een finapsiswaarde boven 100% , blij ken een hoger OOV- t arief op t e leggen aan de eigenaars in 2001.Een stij ging van de finapsis van 100% naar 101% result eert in een verhoging van het t arief m et 131 opcentiem en;

M

De provinciale ligging : West - Vlaam se gem eent en kennen hogere OOV- t arieven in 2001; de const ante st ij gt in deze gem eenten m et 136,363 opcentiem en;

M

Het

obj ectief

belast ingverm ogen

:

Fiscaal

arm ere

gem eent en

kennen hogere OOV- t arieven in 2001; een st ij ging van het OBV m et 1 euro result eert in een daling van het t arief m et 19 opcent iem en;

M

De st at us van st ad : Gem eenten die de t it el van st ad dragen, kennen hogere OOV- t arieven dan overige gem eent en;

M

Het relat ieve belang van oudere inwoners in de bevolking : Wanneer het percent age 65+ in de bevolking toeneem t m et 1% dan st ij gt het t arief OOV m et 995 opcent iem en;

M

De schuldposit ie van

een

gem eente :

Toenem ende schulden

resulteren in hogere OOV- t arieven;

M

De tot ale uit gaven per capit a : Gem eent en m et hogere best edingen per inwoner kennen hogere OOV- t arieven.

De t - waarden

wij zen

uit

dat

voornam elij k

volgende variabelen

een

belangrij ke im pact hebben op de OOV- t arieven :

M 324

Het obj ect ief belast ingverm ogen; HOGESCHOOL GENT – SPOOR FI SCALI TEI T

Deel 9

M

De afhankelij kheid van de OOV- ontvangst en;

M

De t ot ale uit gaven per capit a;

M

De provinciale ligging : West- Vlaanderen;

M

De finapsis.

Het 229WDULHIYDQ blij kt beïnvloed door volgende factoren :

M

De afhankelij kheid van de OOV- ont vangst en in 2000 : Hogere tarieven kom en voor in gem eent en die st erker afhankelij k zij n van de OOV- ont vangst en; in vergelij king m et 2001 daalt de coëfficiënt van 2.148 naar 1.632;

M

De om vang van de bevolking : I n gem eent en die m inder dan 5.000 inw oners tellen, verhoogt de const ante term m et 123 opcent iem en; de im pact van deze variabele is hoger dan in 2001;

M

De finapsis : Gem eenten m et een finapsiswaarde boven 100% , blij ken een hoger OOV- t arief op t e leggen aan de eigenaars in 2001. Een st ij ging van de finapsis m et 1% result eert in een verhoging van het t arief m et 132 opcent iem en. De im pact van deze variabele blij ft vergelij kbaar m et wat w erd gevonden voor de tarieven van 2001

M

De provinciale ligging : West - Vlaam se gem eent en kenden hogere OOV- t arieven in 2001; de im pact van deze variabele is quasi tw eem aal zo groot als deze opgenom en in de schat t ing van het OOV- t arief

2001

( b= 266

opcent iem en

in

2002

versus

136

gem eent e :

Toenem ende schulden

opcent iem en in 2001)

M

De schuldposit ie van

een

resulteren ook in 2002 in hogere OOV- t arieven;

M

Het werkingssaldo van de polit ie per capit a 2001 : Hoe grot er het werkingssaldo, of dus de bij drage van de gem eent e aan de polit iezone, hoe hoger het OOV- t arief. Het t arief st ij gt gem iddeld m et 11,64 opcent iem en bij een t oenam e van het werkingssaldo van 10 euro;

M

De OCMW- t oelage per capit a in 2001 : I n gem eent en waar de OCMW- t oelage hoger ligt , blij kt het OOV- tarief eveneens hoger;

M

Het

APB- t arief

:

Hogere OOV- t arieven

worden

vast gesteld

in

gem eent en die eveneens hogere APB- t arieven hant eren; C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

325


M

De dividenden uit intercom m unales per capit a in 2001 : Hoe groter het belang van de dividenden uit int ercom m unales, hoe lager de OOV- t arieven;

De t - waarden w ij zen uit dat vnl. volgende variabelen een belangrij ke im pact hebben op de OOV- t arieven :

M

De provinciale ligging : West - Vlaanderen;

M

De afhankelij kheid van de OOV- ontvangst en;

M

Het APB- t arief;

M

De finapsis.

2.4.1

APB- t arieven

Het APB- t arief van 2001 en 2002

blij ken beïnvloed t e worden door vier

gem eenschappelij ke fact oren : de provinciale ligging, de schuld per capit a, het t arief van de OOV en het obj ect ief belastingverm ogen. De volgende set van fact oren verklaarde 51,2% van de variantie in het

$3%WDULHIYDQ :

M

De provinciale ligging: West - Vlaam se gem eent en kenden lagere APB- t arieven in 2001; de const ant e waarde die 6,96% bedraagt, verlaagt m et 0,475% in West - Vlaam se gem eent en;

M

De schuldposit ie van een gem eent e : Toenem ende schulden per inwoner result eren in 2001 in hogere APB- tarieven; de im pact van deze variabele is echt er eerder beperkt ;

M

Het

OOV- t arief :

Hogere APB- t arieven

worden

vast gest eld in

gem eenten die eveneens hogere OOV- tarieven hant eren;

een

st ij ging van het OOV- t arief m et 100 opcent iem en result eert in een st ij ging van het APB- tarief van 0,11% ;

M

Het

obj ect ief

belast ingverm ogen

:

Hoe

grot er

de

fiscale

draagkracht , hoe lager het APB- t arief. Een st ij ging van het OBV m et 10 euro gaat gepaard m et een daling van het APB- t arief van 0,346% .

M

De socio- dem ografische kenm erken : Gem eent en die tot de clust er 11 ( kust gem eent en) behoren hant eren lagere APB- t arieven;

326


Deel 9

M

De st at us van stad : Gem eenten die de t itel van st ad dragen kennen hogere APB- t arieven dan overige gem eenten; in steden wordt de const ante t erm verhoogd m et 0,177% t ot 7,138% ;

De t - waarden

wij zen

uit

dat

voornam elij k

volgende variabelen

een

belangrij ke im pact hebben op de APB- t arieven in 2001 :

M

Het obj ect ief belast ingsverm ogen;

M

het OOV- tarief;

M

De provinciale ligging : West- Vlaanderen.

De volgende set van fact oren verklaarde 52,3% van de variantie in het

$3%WDULHIYDQ :

M

De provinciale ligging : West - Vlaam se gem eent en kenden ook in 2002

lagere

APB- t arieven; de

const ant e

waarde

die

6,857%

bedraagt , verlaagt m et 0,637% in West- Vlaam se gem eent en;

M

De schuldposit ie van een gem eent e : Toenem ende schulden per inw oner result eren in 2002 in hogere APB- t arieven; de im pact van deze variabele is echter eerder beperkt ; de variabele is slechts significant op 10,2% ;

M

Het OOV- t arief : Hogere APB- t arieven w orden in 2002 eveneens vast gest eld in gem eent en die hogere OOV- t arieven hanteren; een stij ging van het OOV- t arief m et 100 opcentiem en result eert in een stij ging van het APB- tarief van 0,14% ;

M

Het

obj ect ief

belast ingverm ogen

:

Hoe

grot er

de

fiscale

draagkracht , hoe lager het APB- t arief. Een st ij ging van het OBV m et 10 euro gaat gepaard m et een daling van het APB- t arief van 0,312%

M

De socio- dem ografische kenm erken : Gem eent en die tot de clust er 3 253 behoren hant eren hogere APB- t arieven; dit geldt eveneens voor de gem eenten uit cluster 9 254 ; 253

Hoewel ze op enkele uit zonderingen na geen uit gesproken st edelij k k arakt er vert onen, worden kleine st eden m et een bevolkingsaant al dat varieert v an ongeveer 20.000 t ot 45.000 opgenom en in VWXY[Z \T]_^ . Opv allend is de aanwezigheid van zowel indust riële als t ert iaire econom ische act ivit eit en, wat een vrij grot e aant rek kingskr acht uit oefent in hun rol van t ewerkst ellingscent rum . De dem ografische evolut ie in deze gem eent en vert oont vrij grot e cont rast en, zodat deze fact or niet relev ant is voor deze clust er. Opnieuw ligt het gem iddelde ink om en van de bevolking onder het gem iddelde van het Vlaam se Gewest .


327


M

De tot ale uit gaven per inwoner in 2001 : I n gem eent en m et hogere uitgaven per inwoner liggen de APB- t arieven lager; de im pact van deze variabele is evenwel erg klein;

de variabele is slechts

significant op 0,09- niveau; De t - waarden w ij zen uit dat vnl. volgende variabelen een belangrij ke im pact hebben op de APB- t arieven in 2002:

M

Het obj ect ief belast ingsverm ogen;

M

De provinciale ligging : West - Vlaanderen;

M

Het OOV- t arief.

3. Conclusie I n voorliggend deel werden de t arieven van de t wee voornaam st e belast ingen geschat in 2001 en 2002. Een hele reeks variabelen werden m eegenom en als pot ent ieel verklarende variabelen in deze cross- sectie analyse. I n eerst e inst ant ie betrof het hier een aant al indicat oren van de lokale behoeft en, zoals het percent age j ongeren, 65+ - ers, leefloont rekkers of het door de gem eent e bij t e passen saldo van het OCMW, m aar ook de t ot ale uit gaven per capit a. Hogere niveaus van lokale behoeft en werden verw acht hogere lokale t arieven van de t wee voornaam st e belast ingen t e induceren. I n t weede inst ant ie werd gecontroleerd of de financiële condit ie van een gem eent e im pact heeft op de t arieven. I n dit verband werden naast het obj ect ief belast ingverm ogen ook het saldo op de gem eent elij ke rekening, de finapsiswaarde of de schuld op m eer dan 1 j aar per inw oner in de regressievergelij king opgenom en. Hoe gezonder de financiële conditie van de gem eente en hoe grot er de fiscale draagkracht, hoe lager de verwacht e OOV- en APB- t arieven. Een derde reeks van variabelen had bet rekking op de financieringsm ix : het aandeel van de dividenden ( globaal of enkel uit int ercom m unales) in de 254

Een aant al cent rum st eden, m et nam e Aalst , Genk , Hasselt , Kort rij k, Mechelen, Roeselare, Sint - Niklaas en Turnhout werden sam engebracht in V`WXaY6Z\b]dc . Deze st eden onderscheiden zich door een hoge graad van verst edelij king, econom ische act iv it eit en “aant rekkingskracht - ext ernalit eit en”.

328


Deel 9

t ot ale ontvangst en of de dividendontvangst en per capita, m aar ook de afhankelij kheid van specifieke belast ingontvangst en werden in de schatt ing ingebracht.

Verwacht

w erd

dat

een

grotere afhankelij kheid

van

de

belast ing in kwest ie zou sam engaan m et hogere t arieven. Hoe grot er echt er het belang van andere financieringskanalen ( zoals de dividenden) , hoe lager de verwacht e t arieven. Een

vierde

cluster

van

variabelen

kunnen

we

om schrij ven

als

“t oest andsvariabelen” , die de gem eent en zelf niet of nauwelij ks kunnen m anipuleren. We denken hier aan de provinciale ligging, de Dessoy- clust er waart oe een gem eent e behoort, de bevolkingsom vang van de gem eent e, de bevolkingsdichtheid, de bevolkingsevolut ie en de st at us van “st ad”. Voor deze variabelen ligt het niet voor de hand ex ant e t e voorspellen wat de richt ing van het verband zal zij n. Tenslot t e

werden

ont wikkelingen pot entieel

indicatoren

die

zouden

de

van

de

gem eentelij ke

kunnen

best udeerde ont vangst en

beïnvloeden

in

de

bovenbest uurlij ke en

hun

analyse

t arieven

geïnt egreerd.

Concreet werd het zogenaam de werkingssaldo inzake polit ie per capit a opgenom en om de im pact van de polit iehervorm ing op t e sporen. I n t weede

instant ie

nam en

we

het

aandeel

van

de

dividenden

uit

int ercom m unales in de tot ale ont vangst en m ee of vervingen we deze variabele door deze dividendont vangst en per inwoner. Beide variabelen werden opgenom en om

de gevoeligheid van de gem eent e voor de

liberalisering van de energiem arkt te capt eren. Gezien het belang van het karakt er van de intercom m unale in de univariat e analyses, werd ook een dum m yvariabele

geconst rueerd

om

aan

te

geven

of

de

bet rokken

gem eent e deel uit m aakt e van een zuivere, dan wel van een gem engde int ercom m unale.

Derde bovenbestuurlij ke ont wikkeling die we in de

schat tingen wilden lat en reflect eren, bet rof de hervorm ing Reynders. Hoewel de belangrij kst e w ij zigingen inzake de prim aire grondslag en het federale t arief slecht s t e verwacht en zij n voor lat ere aanslagj aren, nam en we de procent uele wij ziging van de secundaire grondslag van de APBrecht en t ussen 2002 en 2003 op in de regressievergelij kingen van 2002 om de eerste effect en van de hervorm ing op de tarieven op t e sporen.


329


Voor

deze

bovenlokale

ontw ikkelingen

werd

verw acht

dat

de

corresponderende variabelen op posit ieve wij ze zouden sam enhangen m et de t arieven. De

OLS- specificaties

van

het

OOV- t arief

in

2001

en

2002,

die

gecont roleerd w erden op aut ocorrelat ie en m ult icollineariteit , hebben een verklaringskracht van respect ievelij k 72% en 77% . I n beide schatt ingen blij ken de afhankelij kheid van de OOV- ont vangst en, de finapsis, de schuldposit ie, het inwonersaant al en de provinciale ligging verklarende variabelen. I n 2001 verhoogt gem eent elij ke

rekening,

het

de R²

verder door het

obj ect ief

saldo op de

belast ingverm ogen,

de

t ot ale

uit gaven per capit a en de om vang van de leeftij dsgroep 65+ . Tenslot t e blij kt ook de tit el st ad een onderscheidend kenm erk t e vorm en. De hiervoor genoem de variabelen hebben allen het verwacht e t eken en zij n significant op 10% - niveau. Voor 2002 vullen volgende variabelen de eerder genoem de reeks van vij f variabelen aan : het w erkingssaldo van de polit ie per capit a, de OCMW t oelage per capit a, het APB- t arief en de dividenden uit int ercom m unales per inwoner. Terwij l de eerst e tw ee variabelen het OOV- t arief doen st ij gen, blij kt het belang van de dividendont vangst en een negat ieve im pact t e hebben op het tarief. Deze laatst e bevinding w ij st er alvast op dat gem eent en m et belangrij ke dividendinkom sten in 2002 niet via het OOVt arief

geanticipeerd

hebben

op

de

te

verwacht en

inkom st endaling

t engevolge de liberalisering van de energiem arkt en. Had dit wel het geval geweest dan had deze variabele een posit ief t eken gehad. De relat ie hier t ussen het OOV- t arief en de dividendinkom st en kan verklaard worden vanuit de logica dat dividendinkom st en ook het karakt er van subst it uut kunnen aannem en t en aanzien van fiscale inkom st en. Verm elden w e t enslott e nog dat de secundaire grondslagverschuivingen van de APBrechten geen im pact hadden op het t arief van 2002. Gem eent en lij ken dus niet geant icipeerd t e hebben op deze fundam ent ele wij ziging van de financieringsm ix. De APB- specificat ies blij ken m inder goed te passen op de dat a; slechts respect ievelij k 51,2% ( 2001) en 52,3% ( 2002) van de variant ie in APBt arieven blij ken verklaard t e worden door de gekozen m ix van variabelen. Dit is op zich niet zo verbazingwekkend; eerdere schatt ingen van de APB-

330


Deel 9

t arieven ( zie onderm eer Heyndels & Vuchelen of Bast iaens, De Borger & Vannest e) getuigen van nog lagere R² - waarden. De schat t ingen voor de t wee j aren hebben volgende vier determ inanten gem eenschappelij k : de provinciale ligging, de schuld per capit a, het t arief van de OOV en het obj ect ief belastingverm ogen. De APB- t arieven liggen lager

in

West - Vlaanderen,

schuldposit ies, m et

m aar

hoger

in

gem eenten

hogere OOV- t arieven en m et

m et

grot ere

een lagere fiscale

draagkracht. I n 2001 werd dit rij t j e van variabelen nog aangevuld m et t w ee verklarende dum m y- variabelen. Enerzij ds bleken gem eent en die de st at us van st ad ont vingen

hogere

APB- tarieven

te

kennen

dan

andere

gem eent en.

Tenslot t e blij ken kust gem eenten daarent egen de const ant e t erm , zij nde het gem iddeld APB- tarief voor deze populat ie, naar beneden te halen. I n 2002 wordt de best e fit bereikt indien aan de vier eerder genoem de gem eenschappelij ke variabelen nog de t otale uitgaven per inwoner worden t oegevoegd en verder dum m ies voor tw ee Dessoy- clust ers opgenom en worden. Het verband t ussen de t ot ale uitgaven per inw oner en het APBt arief blij kt negat ief, wat enigszins verbazend is. De im pact van deze variabele is echt er verwaarloosbaar. Gem eent en uit de Dessoy- clust ers 3 en 9 hant eren hogere APB- t arieven in vergelij king m et andere clusters. De groot ste verklaringskracht gaat uit van het obj ectief belast ingsverm ogen, de provinciale st at us en het OOV- t arief. We kunnen dus st ellen dat de t arieven int erdependent zij n en verder st erk bepaald worden door de fiscale draagkracht van de gem eent en; ook de financieringsm ix blij kt in de diverse specificat ies van belang. Verder is het opm erkelij k dat zowel voor de OOV ( in posit ieve zin) als voor de APB ( in negat ieve zin) de sit uering in de provincie West - Vlaanderen bet ekenisvol is. Ten

aanzien

van

de

bovenbestuurlij ke

ont wikkelingen

m oet en

we

const at eren dat deze drie variabelen zeer weinig bet ekenis hebben voor de verklaring van de verschillen in t arieven tussen de gem eent en, indien de diverse det erm inant en tegelij kert ij d in de analyse worden opgenom en. Gedeelt elij k zal dit t e wij ten zij n aan het feit dat de t oekom st ige effecten


331


van de drie hervorm ingen op het ogenblik dat de t arieven 2001 en 2002 bepaald

w erden,

nog

niet

duidelij k

ingeschat

konden

worden.

De

hervorm ing Reynders inzake de personenbelast ing zou im m ers pas haar eerst e im pact t onen op de APB- rechten van 2003. De liberalisering van de energiem arkten is eveneens pas een feit sinds j uli 2003, m aar de facto zij n de veranderingen door part iculieren van leveranciers nog st eeds erg m iniem . De im pact van deze bovenbest uurlij ke ont wikkelingen zal allicht pas t ij dens de volgende aanslagj aren t en volle t ot uit ing kom en. Verder is het niet om dat de t arieven 2001 en 2002 weinig im pact ondervonden van deze ont wikkelingen dat deze hervorm ingen de lokale financiën niet onder druk gezet hebben.

332


Algem ene conclusie

Algem ene conclusie 1. Result at en inzake probleem st elling 1 I n eerst e inst ant ie toetst en w e de m at e waarin de t ariefveranderingen st at ist isch significant afwij ken van deze in het verleden. Op basis van de analyses uit deel 1 kunnen w e besluit en dat er wel degelij k een substant ieel verschil is in t ariefbeleid sinds de st art van deze lokale legislat uur en dit voor beide heffingen. Hoew el gem iddeld genom en, het APB- t arief niet zo ext reem verschilt van het gem iddelde t arief t ij dens de periode 1992- 2000, st ellen we t och vast dat deze verschillen st at ist isch bet ekenisvol zij n. Ook het verschil in het aantal t ariefst ij gingen st erkt ons in dit besluit . Voor de OOV- t arieven stellen we vast dat deze ook tij dens het voorgaande decennium veel vaker onderhevig w aren aan verandering, m aar de st ij gingen zij n beduidend grot er en t alrij ker vanaf het begin van deze lokale legislat uur.

2. Result at en inzake probleem st elling 2 Zij n de aanpassingen van de t arieven van de voornaam st e lokale belast ingen algem een of hebben bepaalde gem eent elij ke kenm erken gezorgd voor verschillende t arieven( evoluties) ? Welk

profiel hebben

gem eent en die in de periode 2001- 2002 de OOV- en APB- t arieven sterk hebben verhoogd? I n de delen 3, 4 en 5 w erd via allerlei lokale kenm erken een profiel sam engesteld van gem eent en die hogere OOV- en APB- t arieven

hant eerden

en,

desgevallend,

ook

t ot

st erkere

t ariefst ij gingen overgingen bij het begin van dit decennium . We geven in Tabel 149 een overzicht van de in de analyse m eegenom en fact oren en in welke m at e ze sam enhangen m et de t arieven en m et de t ariefwij zigingen. I n de 2 e kolom zij n de gegevensreeksen weergegeven van de best udeerde variabele. De j aartallen in de overige kolom m en hebben betrekking op de t arieven of t ariefwij zigingen. Over het algem een zij n de analyses beperkt t ot dat a van 2002. We beschikken wel over de lokale t arieven van 2003, m aar de dat areeksen van de covariant en zij n vaak veel m inder actueel. Voor een aant al C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

333

De im pact v an de bovenbest uurlij ke beslissingen op de lokale fiscalit eit in Vlaanderen

reeksen geldt verder dat ze slechts zeer dicht bij de afsluit dat um van deze st udie vrij gegeven. Dit geldt onderm eer voor rekeninggegevens ( zoals de saldi

op

de

rekeningen,

cij fers

over

de

t ot ale

uitgaven

of

uit gavencat egorieën, et c.) . De eerder uit gevoerde analyses w erden na ont vangst van de, vaak nog niet gevalideerde, gegevens voor 2002 niet hernom en. Sam envat t end kunnen we st ellen dat de t ariefwij zigingen in 2001 grot er waren in gem eent en gekenm erkt door :

e

hun provinciale ligging ( de beide t arieven stegen in Lim burgse gem eent en een st uk sneller) ;

e

de bevolkingsom vang ( de OOV st eeg st erker in de gem eenten t ussen 5.001 en 20.000 inwoners; de APB- tarieven stegen st erker in de kleinst e gem eent en) ;

e

de Dessoy- clust er ( sterkere st ij gingen van de OOV en APB in 2001 en 2002 in clust er 2 ; st erke st ij ging van de OOV in clust er 11 in 2001; sterke stij ging van de APB in 2002 in clust er 9) ;

e

de fiscale draagkracht ( OOV- en APB- t arieven st egen st erker in gem eent en m et een OBV onder het Vlaam s gem iddelde) ;

e

het financieel evenwicht ( OOV- en APB- t arieven st egen st erker in gem eent en m et een deficit op de rekening) ;

e

het financieel st ruct ureel onevenwicht zoals aangegeven door de finapsis

( in

gem eent en

m et

een

rat io> 100%

st egen

beide

belast ingen sneller) ;

e

de financieringsm ix ( gem eent en m et lagere dan de gem iddelde schuldont vangst en liet en hun beide t arieven sterker st ij gen) ;

e

de leeft ij dsopbouw van de bevolking ( gem eent en m et een lager dan gem iddeld aandeel van de 65+ inw oners liet en hun OOVt arieven st erker st ij gen) ;

e

de onderw ij suit gaven ( gem eent en m et lagere dan de gem iddelde onderw ij suit gaven per capit a lieten hun OOV en APB sterker st ij gen) ;

e

de socioeconom ische sam enstelling van de bevolking ( gem eenten m et een procentueel aandeel werklozen dat superieur is aan het Vlaam s gem iddelde liet en hun OOV sterker st ij gen) .

334


Algem ene conclusie

hk

k

r

n

fg

kn

w

v

inv {g

n

g

g

n

fg

w kn

| n

hk hi

f x js m g m i

kn

{

g

s zm

rk u

| n

hi

hik

m kn

zm u

f yxfs m g m

m rks m n

hi

m f

m n

hi

m f

f} ~}

hk

k v

inv {g

n

g

g

{

kn x j

g zm u

hk

mw k fkn

hik

g

s

r

m

m u

zm

kn yxf

hk

k fkn

hik

g uv hkk

o

t

i

s

kl

jk

hig

fg

s

k

rs

mq hp

ok

nm

r

mw

r

mw

OVERZI CHT VAN DE FACTOREN DI E EEN SAMENHANG VERTONEN MET DE TARI EVEN OF DE TARI EFWI JZI GI NGEN

mw

TABEL 149

PROVI NCI ALE LI GGI NG

1992- 2002:

Voor 2000:

1994- 1995 en 2001:

Gem eent en gelegen in



2001 gem eent en gelegen in de

West - Vlaanderen

Oost - Vlaanderen

de provincie Lim burg

prov incie Lim burg

Na 2000:

1992- 2002

Gem eent en gelegen in Lim burg, Oost - & West Vlaanderen

I NWONERSCOHORT

1992- 2002

1992- 2002:

1995- 2002:

2001:

2001:

De gem eent en uit de

de cent rum st eden

De gem eent en m et m eer

gem eent en m et m inder

clust er m et < 5000

dan 5001 en m inder dan

dan 5000 inw oners

inw oners; de

20 000 inwoners

2002:

cent rum st eden en de

de cent rum st eden

grot e st eden 1997- 2000:

DESSOY- CLUSTER

1992- 2002

1992- 2002:

2001- 2002:

2001- 2001:

de gem eent en die deel

de gem eent en die deel

gem eent en die deel


uit m aken van de clust er

uit m aken van de clust er

uit m aken van clust er 2


11 en in iet s m indere

9 en in m indere m at e

m at e van de clust ers 5

van clust er 3

2001:

2002:

en 10



2001 & 2002:



de gem eent en die deel uit m aken van de clust er 11


335

hk

mw k

r

n

fg

kn

w

v

inv {g

n

g

g

n

fg

w kn

| n

hk hi

f x js m g m i

kn

{

g

s zm

rk u

| n

hi

hik

m kn

zm u

f yxfs m g m

m rks m n

hi

m f

m n

hi

m f

f} ~}

hk

k v

inv {g

n

g

g

{

kn x j

g zm u

hk

mw k fkn

hik

g

s

r

m

m u

zm

kn yxf

hk

k fkn

hik

g uv hkk

o

t

i

s

kl

jk

hig

fg

s

k

rs

mq hp

ok

nm

r

mw

r

mw


1999- 2001 OBV

1993- 2000

1999- 2001:

2001:

1999- 2001:

2001:

gem eent en m et een OBV

Gem eent en m et een OBV gem eent en m et een OBV

onder het Vlaam se

onder het Vlaam se

onder het Vlaam se

onder het Vlaam se

gem iddelde

gem iddelde

gem iddelde

gem iddelde

1993- 1996 & 1999:

1992 en 1994 :

gem eent en m et een OBV

2001:

2001:

gem eent en m et een



t ekort op de rekening

deficit op de rekening



1998- 1999- 2000:

van deze j aren kennen

Gem eent en m et een

hogere APB- t arieven in

2001:


over schot op de rek ening de j aren erna

GEMEENTELI JKE SALDO

in 1997

1999- 2000: gem eent en m et een ov erschot op de rekening kennen hogere APBt arieven

2000- 2002 FI NAPSI S

336

2001- 2002- gem iddelde

2001- 2002- gem iddelde

2001:

over periode 1998 t em

ov er periode 1998 t em



2000:

2000:

finapsisr at io> 100%

finapsisrat io> 100%






hk

mw k

r

n

fg

kn

w

v

inv {g

n

g

g

n

fg

w kn

| n

hk hi

f x js m g m i

kn

{

g

s zm

rk u

| n

hi

hik

m kn

zm u

f yxfs m g m

m rks m n

hi

m f

m n

hi

m f

f} ~}

hk

k v

inv {g

n

g

g

{

kn x j

g zm u

hk

mw k fkn

hik

g

s

r

m

m u

zm

kn yxf

hk

k fkn

hik

g uv hkk

o

t

i

s

kl

jk

hig

fg

s

k

rs

mq hp

ok

nm

r

mw

r

mw

Algem ene conclusie

1992- 2000

PROCENTUEEL AANDEEL VAN DE OVERDRACHTEN I N DE TOTALE ONTVANGSTEN

1992- 1999:

1993- 1995 en 1998-

1998:

1995 en 2000:


2000:


gem eent en m et een %

grot er dan gem iddeld


% aandeel van de

aandeel van de

% aandeel van de

grot er dan gem iddeld %

overdracht en in de t ot ale

ov erdracht en in de t ot ale

overdracht en in de t ot ale

aandeel van de

ont vangst en inferieur

ont vangst en hoger dan

ont vangst en

ov erdracht en in de t ot ale

aan het Vlaam se

het Vlaam se gem iddelde

ont vangst en

gem iddelde

1996: gem eent en m et een % aandeel van de ov erdracht en in de t ot ale ont vangst en lager dan het Vlaam se gem iddelde


337

hk

mw k n

fg

kn

w

v

inv {g

n

g

g

n

fg

w kn

| n

hk hi

f x js m g m i

kn

{

g

s zm

rk u

| n

hi

hik

m kn

zm u

f yxfs m g m

m rks m n

hi

m f

m n

hi

m f

f} ~}

r

hk

k v

inv {g

n

g

g

{

kn x j

g zm u

hk

mw k fkn

hik

g

s

r

m

m u

zm

kn yxf

hk

k fkn

hik

g uv hkk

o

t

i

s

kl

jk

hig

fg

s

k

rs

mq hp

ok

nm

r

mw

r

mw


1992- 2000

1992- 1996 & 1998-

1992- 1995 &1998 &

2001:

2001: gem eent en m et

2000:

1999:

gem eent en m et

gem eent en m et

gem eent en m et m inder

schuldont vangst en/ capit a schuldont vangst en/ capit a

schuldont vangst en/ capit a dan gem iddelde inferieur aan het

die lager zij n dan het

die lager zij n dan het

schuldont vangst en/ capit a Vlaam se gem iddelde

Vlaam se gem iddelde

Niet - significant

Niet - significant

Vlaam se gem iddelde

SCHULDONTVANGSTEN/ CAPI TA

1997- 1998: gem eent en m et schuldont vangst en per capit a die hoger liggen dan het Vlaam se gem iddelde in 1997 1998- 2001

1998- 2000- 2001:

Niet - significant

gem eent en m et een rat io SCHULDGRAAD/ CAPI TA

van de schulden/ capit a hoger dan het Vlaam se gem iddelde

338


hk

mw k n

fg

kn

w

v

inv {g

n

g

g

n

fg

w kn

| n

hk hi

f x js m g m i

kn

{

g

s zm

rk u

| n

hi

hik

m kn

zm u

f yxfs m g m

m rks m n

hi

m f

m n

hi

m f

f} ~}

r

hk

k v

inv {g

n

g

g

{

kn x j

g zm u

hk

mw k fkn

hik

g

s

r

m

m u

zm

kn yxf

hk

k fkn

hik

g uv hkk

o

t

i

s

kl

jk

hig

fg

s

k

rs

mq hp

ok

nm

r

mw

r

mw

Algem ene conclusie

1992- 2000

Niet significant

Niet significant

TOTALE UI TGAVEN/ CAPI TA

Niet significant in

Niet significant in

het zelfde j aar

het zelfde j aar

I n 2001:

I n 2001( 2002) :

Gem eent en waar t ot ale

Gem eent en w aar t ot ale

uit gaven/ hoofd in 2000

uit gaven/ hoofd in 2000

st erker groeiden dan het

( 2001) st erker groeiden

Vlaam s gem iddelde

dan het Vlaam se gem iddelde

1992- 2002

1998- 2002:

Niet significant


PROCENTUEEL AANDEEL 65-

1998- 2001

aandeel van 65+ dat

aan inw oners ouder dan

gem iddeld lager ligt dan

65

het Vlaam se gem iddelde

1998- 2001:

Niet significant


hoger dan gem iddeld %

PLUSSERS

2001:

2001:

2001:

2000 & 2001: gem eent en m et

gem eent en m et

gem eent en m et

gem eent en m et

ONDERWI JSUI TGAVEN PER

onderw ij suit gav en per

onderw ij suit gaven per

onder w ij suit gav en per

onderw ij suit gaven per

CAPI TA

capit a die lager liggen




dan het Vlaam se

dan het Vlaam se

dan het Vlaam se

dan het Vlaam se

gem iddelde

gem iddelde

gem iddelde

gem iddelde


339

hk

mw k n

fg

kn

w

v

inv {g

n

g

g

n

fg

w kn

| n

hk hi

f x js m g m i

kn

{

g

s zm

rk u

| n

hi

hik

m kn

zm u

f yxfs m g m

m rks m n

hi

m f

m n

hi

m f

f} ~}

r

hk

k v

inv {g

n

g

g

{

kn x j

g zm u

hk

mw k fkn

hik

g

s

u

zm

r

m

m kn yxf

hk

k fkn

hik

g uv hkk

o

t

i

s

kl

jk

hig

fg

s

k

rs

mq hp

ok

nm

r

mw

r

mw


2000- 2002 PROCENTUEEL AANDEEL WERKLOZEN

Niet significant

2000- 2002:

2000- 2002:



w erk lozen dat hoger ligt

w erk lozen dat hoger ligt

dan

dan

het

Vlaam se

gem iddelde 1998- 2000

het

Vlaam se

gem iddelde

1998- 2000: gem eent en

OCMW- WERKI NGSSALDI PER

Niet significant

m et

een

w erk ingssaldo/ cap

dat

hoger

het

Niet significant

Niet significant

Niet significant

2000:

Niet significant

Niet significant

OCMW-

CAPI TA

ligt

dan

Vlaam s gem iddeld saldo 1998- 2000 OCMW- ZI EKENHUI SSALDO PER CAPI TA

Niet significant

in gem eent en m et een bij

te

w erkingssaldo

passen van

het

OCMW- ziekenhuis

340


Algem ene conclusie

3. Result at en inzake probleem st elling 3 I n de delen 6 tot en m et 8 wordt nagegaan in welke m at e gem eent elij ke kenm erken en bovenlokale fact oren de st erke st ij ging van deze lokale belast ingen

gedurende

de

periode

2001- 2002

verklaren.

Volgende

bovenlokale ont wikkelingen werden behandeld : de hervorm ing Reynders die

de

belast ingbasis

voor

de

gem eent elij ke

aanvullende

personenbelast ing verengt , de liberalisering van de energiem arkt die de gem eent elij ke dividendont vangst en uit de int ercom m unales beperkt en de politiehervorm ing. De KHUYRUPLQJ 5H\QGHUV is een m ooi voorbeeld van hoe beslissingen van één overheidsniveau betekenisvol kunnen zij n voor de fiscalit eit van het andere overheidsniveau dat dezelfde grondslag hant eert . I n het geval van de APB is deze int eract ie nog iet s specifieker : de t ariefw ij zigingen van de federale overheid beïnvloeden recht st reeks de grondslag van de lokale overheid om dat deze een aanvullende belast ing vest igt op de federale belast ing. Welke gevaren dergelij ke t ax sharing system en in zich dragen, leren ons de voorbeelden uit Zweden en Denem arken. De hogere overheden dienden er hun t oevlucht t e nem en tot eerder draconische m aat regelen om de lokale tarieven APB & OOV en de uit gaven van de gem eent en onder cont role te krij gen. Om gekeerd kunnen federale grondslaghervorm ingen scherpe react ies uit lokken op het lokale niveau. Vooral wanneer het om opcentiem en of aanvullende belast ingen gaat en wanneer deze heffingen een belangrij k aandeel uit m aken van de lokale financiële m iddelen, kunnen t heoretisch gezien hevige t ariefaanpassingen verwacht worden. Of dit ook in prakt ij k zo is, werd in België nog m aar weinig best udeerd. Concreet beschikken we enkel over de st udie van Heyndels & Vuchelen ( 1993) die bet rekking had op de hervorm ing van de personenbelast ing in 1988 en de gevolgen daarvan voor de fiscalit eit in de Brusselse gem eent en. De daling van de gem iddelde aanslagvoet die het gevolg w as van de federale hervorm ing, werd, blij kens deze st udie, in een gem eent en

gerespecteerd.

Slecht s

overgrot e m eerderheid van de in

één

gem eent e

w erd

na

de

hervorm ing overgegaan t ot een t ariefaanpassing.


341


De

hervorm ing

Reynders,

die

zowel

t ariefwij zigingen

als

grondslagverschuivingen im pliceert, drukt vanaf aanslagj aar 2002 haar st em pel op de lokale inkom st en uit de APB. De gevolgen van de hervorm ing zullen echt er gradueel zicht baar w orden. De m aat regelen die kaderen in de doelst elling 1 ( verlaging van de fiscale druk op arbeid) zullen vooral in aanslagj aar 2003 en 2004 hun effect lat en gelden. De wij zigingen kaderend in de 3 overige doelst ellingen ( neut ralit eit t en opzicht e van de diverse sam enlevingsvorm en inbouwen, de kinderlast bet er inbedden en de vergroening van de fiscalit eit ) beïnvloeden reeds het aanslagj aar

2002.

De

invoering

van

de

decum ulregeling

en

het

huwelij ksquot iënt zij n slecht s enkele van de ingrepen die pas in het aanslagj aar 2005 van t oepassing zullen zij n. De effect en van deze m aat regelen op de aanvullende personenbelast ing van de gem eent en zullen zich slecht s m et 1 j aar vert raging m anifesteren. Deze vert raging w ordt veroorzaakt door het inkohierings- en inningsritm e en de t erm ij nen die hierbij m oeten gerespect eerd w orden. Hoewel diverse bronnen vandaag de st erke t ariefst ij gingen van de OOV en APB in het begin van dit decennium rechtst reeks verbinden m et de hervorm ing Reynders, zij n er t ot nog t oe geen schat t ingen van dit verband beschikbaar die st eunen op rekeningcij fers of vastgest elde APBrecht en. Wel circuleren diverse get allen m et bet rekking t ot de globale im pact van de hervorm ing op de lokale financiën die gebaseerd zij n op begrotingscij fers. Zo ram en St evens & Moesen ( 2003) dat door de hervorm ing 3,33 m ilj ard euro aan lokale grondslag zal verdw ij nen. ABA voorspelt een cum ulat ieve daling van de ont vangsten uit de APB m et 10 à 11% . De NBB kwant ificeerde het endogene effect van de hervorm ing Reynders voor 2003 in haar verslag van 2003 op een verlies van 14 m ilj oen euro aan lokale APB- ontvangst en. I n het verslag van 2004 is dit cij fer reeds gereduceerd t ot 4 m ilj oen euro. Hoe de diverse gecit eerde bronnen tot deze ram ingen kom en is niet duidelij k. De indruk w ordt wel gewekt dat het in een aant al gevallen gaat om relat ief lineaire m acroeconom ische deduct ies van lokale effect en, w aarbij voor alle gem eenten uniform e prognoses van de nat uurlij ke groei van de inkom st en in rekening worden gebracht .

342


Algem ene conclusie

I ndividuele gem eenten zij n w einig geholpen m et dergelij ke prognoses. Voor

hen

is het

zaak

rekening

te

houden

m et

specifieke

lokale

grondslagbepalende factoren. Het voorspellen van veranderingen van de grondslag van de aanvullende personenbelast ing is evenwel geen evident e zaak.

De wij ziging van de grondslag is enerzij ds het

gevolg van

veranderingen in het gem iddelde inkom en, m aar anderzij ds ook van de bevolkingsm igratie.

Verder

hebben

bepaalde

kracht lij nen

van

de

hervorm ing Reynders een grot ere im pact in gem eent en m et een specifiek sociologisch profiel ( bv. grot er aant al personen t en last e, groter aandeel sam enwonenden) . De aft opping van de hoogst e t arieven zal verder wellicht m eer im pact hebben in rij kere gem eent en. Een nauwkeurige schat t ing van de effecten op de lokale fiscalit eit vereist dat de im pact van de hervorm ing Reynders kan onderscheiden worden van andere gelij kt ij dige wij zigingen. We denken hierbij aan de reduct ie van de aangerekende adm inist rat iekost en, de onvolledige indexat ie van de t ariefschalen van de bedrij fsvoorheffing, de vervroeging van de inkom st en

t engevolge

van

de

volledige

doorrekening

van

het

huwelij ksquot iënt in de bedrij fsvoorheffing. I dealit er zouden w e ook rekening

m oet en

kunnen

houden

m et

m ogelij ke

lokale

t erugverdieneffect en van de fiscale hervorm ing. I n prakt ij k is echt er weinig

gewet en

over

de om vang

van

deze effect en.

Deze eerst e

benadering kan bij gebrek aan dat a m et de m eeste van deze gelij kt ij dige effect en geen rekening houden en biedt daarom een eerste schat t ing van het effect Reynders op de secundaire grondslag van de APB. I n een laat st e deel van dit deel w ordt de evolut ie van de APB- ontvangst en en van de secundaire grondslag van deze heffing geanalyseerd voor de j aren 2002- 2003. De hervorm ing Reynders heeft im m ers pas een im pact op de inkom st en 2001 of dus aanslagj aar 2002 en m et andere woorden op de APB- ontvangst en van 2003. De analyse gebeurt aan de hand van de vast gest elde recht en APB 2003, die door het Minist erie van Financiën t er beschikking werden gesteld. Het w erken m et recht en in plaat s van daadwerkelij ke gem aakt

ont vangst en

worden

adm inistrat iekost en aanvullende

van

biedt

het

voordeel

veranderingen

enerzij ds

personenbelast ing

en

van

die

de

in in

betrekking

dat de

2003 heeft

abst ractie

kan

toegerekende nog op

ont vangen vroegere

inkom st enj aren.


343


De hervorm ing Reynders heeft een direct e im pact op de secundaire grondslag van de APB- heffing, via een daling van het gem iddeld federaal t arief dat wordt t oegerekend op de t ot ale net t o belast bare inkom st en van de

gem eent e.

secundaire

Daarom

grondslag,

bestuderen die

we

vooral

overeenst em t

m et

de

evolut ie

de

t ot ale

van

de

federale

personenbelasting. I n slecht s 5 gem eent en uit onze steekproef is de secundaire grondslag gedaald in vergelij king m et het aanslagj aar 2001. I ndien we abstract ie m aken van deze out liers, noteren we een gem iddelde st ij ging

van

de federale personenbelast ing

van

3,88% .

Acht er

dit

gem iddelde gaan wel grot e onderlinge verschillen schuil: de groeivoet loopt in een aant al gem eenten op tot 10,4% . De st ij ging van de secundaire grondslag blij kt grot er in gem eenten m et een grotere groep j ongere inwoners en in gem eent en m et een bovengem iddelde procentuele st ij ging van de bevolking. De hervorm ing trof rij kere gem eent en en gem eent en m et een hoge bevolkingsdicht heid sterker. Verm elden w e t enslot t e ook dat de secundaire grondslag beduidend st erker is gest egen in de allerkleinst e gem eent en ( < 5.000 inw oners) . De APB- belast ingbasis st eeg gem iddeld genom en het m inst in de cent rum st eden. De stij ging van de secundaire grondslag m ag niet doen besluiten dat de federale belast inghervorm ing geen im pact heeft gehad op de lokale APBont vangst en. De gem iddelde st ij ging van de secundaire grondslag was enerzij ds t e w ij t en aan een daling van het federale t arief en anderzij ds aan de st ij ging van het t ot aal net t o belast baar inkom en. Gem iddeld daalde het federale t arief m et 0,52% en st eeg de prim aire grondslag m et 4,30% . I n 168 gem eent en w erd een dergelij ke negat ieve im pact van de wij ziging van het federale t arief op de secundaire grondslag vastgest eld. Voor

deze

subset

van

gem eenten

geldt

dat

zonder

de

federale

t ariefdaling, en bij gegeven t ot aal net t o belast baar inkom en, de grondslag gem iddeld genom en 1,48% m eer zou gest egen zij n. Bovendien is de st andaardafwij king opnieuw bij zonder groot ; in een aant al gem eent en is 5 t ot 7% van de pot entiële groei van de secundaire grondslag verdwenen door de federale t ariefdaling. De gem eent en wiens APB- grondslag in negat ieve zin beïnvloed werd door de federale tariefdaling verschillen onderling niet op basis van de bevolkingsevolut ie, de bevolkingsdicht heid of socio- dem ografische kenm erken zoals het percent age inwoners ouder dan 65 j aar. We vinden evenm in verschillen t ussen gem eent en m et een

344


Algem ene conclusie

lager dan gem iddeld OBV en de rest erende gem eent en. Wel blij kt het gem iddelde inkom en per capit a een onderscheidend kenm erk te vorm en en de om vang van de j onge bevolking. Ook blij ken de gem eent en uit de Dessoy- clust er

5

( vnl.

landbouwgem eent en)

een

sterker

daling

ondervonden t e hebben. Belangrij k in dit verband is dat de analyses geen significant e verbanden bloot leggen t ussen de t arieven en de w ij ziging van de secundaire grondslag en dit geldt zowel voor 2002 als voor 2003. We kunnen dus besluit en dat de federale hervorm ing wel degelij k zij n st em pel gedrukt heeft op de ont vangst en van de gem eent en, m aar dat door de nog behoorlij ke t oenam e van het t ot aal net t o belast baar inkom en deze im pact m inder zicht - of voelbaar is in de m eest e gem eent en. Anderzij ds w ij zen de analyses uit dat de federale t ariefdaling niet recht st reeks aan de basis ligt van de st erke t ariefst ij gingen begin dit decennium . Gem eent en wiens grondslag het st erkst get roffen is door de hervorm ing zij n fiscaal gezien niet significant duurder gew orden dan de overige gem eent en. De OLEHUDOLVHULQJYDQGHHQHUJLHPDUNWHQ is budget t air gezien voor de gem eent en geen neut rale operat ie. Door het verlies van de im m at eriële dividenden dreigen gem eenten vanaf 2003 een groot st uk van de vroegere dividenden kwij t te raken. Bovendien zullen de verwacht e t oenam e van de concurrent ie, de verw acht e prij sdaling als gevolg van deze concurrent ie en het gegeven dat vanaf 2003 de inkom sten van de int ercom m unales onderworpen zij n aan de vennoot schapsbelast ing, de t oekom st ige deling in de winst afrom en. De im pact van de wij zigingen valt op

dit

ogenblik

niet

dividendont vangst en

te schat t en, in

2003.

bij

Wel

gebrek

w erd

aan

get oetst

dat a m .b.t . in

welke

de

m at e

gem eent en geant icipeerd hebben op de daling van deze inkom st en uit dividenden voor int ercom m unales via de lokale fiscalit eit. De analyses wij zen uit dat de hoogt e van de t arieven duidelij k verschilt t ussen gem eent en

m et

een

dividendont vangst en overige

:

hoe

uit

lager

groter

dan

gem iddeld

int ercom m unales in het

belang

van

aandeel

de ont vangst en

van en

dividendontvangsten

de uit

int ercom m unales, hoe hoger de beide t arieven. Noch in 2002, 2001 of


345


2000 bleken deze aandelen verschillen in t ariefwij zigingen aan t e geven. Verschillen zij n w el op t e m erken wanneer de dividenden uit gedrukt worden als een ontvangst per hoofd van de bevolking. Opnieuw correleert deze variabele m et beide t arieven in 2002. Maar verder blij kt dat in gem eent en m et een hoger dan gem iddelde ont vangst uit dergelij ke dividenden per hoofd van de bevolking, een grot ere stij ging van het OOVt arief in 2000 heeft plaat sgevonden. Voor de wij ziging van de APBt arieven in 2001 gold net het t egenovergest elde. Bovendien kon een verschil worden vast gest eld in het tariefbeleid naarm at e een gem eent e part icipeert in een zuivere dan wel in een gem engde intercom m unale : het APB- t arief st eeg in 2002 st erker in gem eent en uit een gem engde int ercom m unale, t erw ij l in 2001 net de hoogste OOV- en APB- stij gingen werden opget ekend in die gem eent en die lid waren van een zuivere int ercom m unale. Op basis van de verzam elde dat a kan gest eld worden dat de net t o- last voor de gem eent en bet reffende de politie- act ivit eit en in het eerste j aar

van de SROLWLHKHUYRUPLQJ st erk boven de net to- last van de j aren

voordien uitst eeg. De hervorm ing is voor de gem eenten duidelij k geen budget t air neut rale ontw ikkeling, zoals eerder wel voorop werd gest eld door de Federale Overheid. Na w eglat ing van de natuurlij ke groei varieert, afhankelij k van de m et hode voor de bepaling van de natuurlij ke groei, de supplem entaire groei t en gevolge van de hervorm ing tussen de 24,1% en 31,5% . Verm eld dient wel t e w orden dat een aant al fact oren eigen aan de hervorm ing de resultat en van de cij feranalyse kunnen hebben beïnvloed. Vast gesteld w erd bovendien dat gem eent en m et een st erkere st ij ging van de net to- last in dat zelfde j aar het OOV- t arief st erker liet en st ij gen dan gem eent en die slecht s m et een kleine verhoging werden geconfronteerd. De st ij gingen van het OOV- t arief zet t en zich niet door in 2003. Het APBt arief w erd pas in 2003 bij gest eld. Het lij kt er dus op dat gem eent en de OOV- tarieven reeds in 2002 liet en st ij gen om de hoge fact uur van de polit iehervorm ing enigszins t e com penseren. Zowel de crim inalit eit sgraad, het OBV, het aant al inwoners als de bevolkingsdicht heid zij n posit ief gecorreleerd m et de hoogte van het werkingssaldo, t erwij l de verandering van het w erkingssaldo per capita in negat ieve zin sam enhangt m et deze variabelen. Schaaleffect en spelen een rol gezien het aant al gem eent en waarm ee een gem eente sam en een

346


Algem ene conclusie

politiezone vorm t in negat ieve zin correleert m et de hoogt e van het werkingssaldo. De provinciale ligging is niet onderscheidend wat bet reft de hoogt e of de verandering van het werkingssaldo. De Dessoy- t ypologie geeft tenslot t e weer dat gem eent en m et een zw ak sociaal- econom isch profiel door de band een lager w erkingssaldo per capit a kennen, m aar door de polit iehervorm ing st erker in de gem eent ekas w orden geraakt . Deze gem eent en liet en hun APB- tarieven van 2001 en 2002 en het OOVt arief van 2002 bovendien st erker st ij gen dan de gem eent en uit de clust ers wiens werkingssaldo

per

capit a

in

beperkt ere

m ate

w erd

beïnvloed door de hervorm ing. Wanneer de variant ie in de werkingssaldi per

capit a

via

OLS

w erd

verklaard,

bleken

het

obj ect ief

belast ingverm ogen, het uit gavenniveau per capit a en het aantal inwoners en

de

crim inalit eit sgraad

bet ekenisvolle

det erm inant en.

Bepaalde

kenm erken, zoals het aandeel j ongeren ( negatief) of ouderen en het aandeel w erklozen ( beiden posit ief) , zij n slecht s voor bepaalde j aren significant , net als de graad van verst edelij king en de Dessoy- clust er waart oe een gem eent e behoort . Tenslot t e werden de 229 HQ $3%WDULHYHQ YRRU HQ geschat . De

OLS- specificat ies

van

het

OOV- t arief

in

2001

en

2002,

die

gecont roleerd werden op aut ocorrelat ie en m ult icollineariteit , hebben een verklaringskracht van respectievelij k 72% en 77% . I n beide schatt ingen blij ken de afhankelij kheid van de OOV- ont vangst en, de finapsis, de schuldposit ie, het inwonersaant al en de provinciale ligging verklarende variabelen. I n 2001 verhoogt de R² gem eent elij ke

rekening,

het

obj ect ief

verder door het saldo op de belast ingverm ogen,

de

tot ale

uit gaven per capit a en de om vang van de leeft ij dsgroep 65+ . Tenslot t e blij kt ook de t it el st ad een onderscheidend kenm erk t e vorm en. Voor 2002 vullen volgende variabelen de eerder genoem de reeks van vij f variabelen aan : het w erkingssaldo van de polit ie per capita, de OCMW t oelage per capit a, het APB- t arief en de dividenden uit int ercom m unales per inwoner. Het belang van de dividendont vangst en heeft een negat ieve im pact op het t arief, wat erop wij st dat gem eent en m et belangrij ke dividendinkom st en in 2002 niet via het OOV- t arief geant icipeerd hebben op de t e verw acht en inkom st endaling t engevolge de liberalisering van de energiem arkt en. Had dit wel het geval geweest dan had deze variabele een posit ief t eken


347


gehad. De relat ie hier tussen het OOV- t arief en de dividendinkom st en kan verklaard worden vanuit de logica dat dividendinkom st en ook het karakter van subst it uut kunnen aannem en t en aanzien van fiscale inkom sten. Verm elden we tenslot t e nog dat de secundaire grondslagverschuivingen van de APB- recht en geen im pact hadden op het t arief van 2002. Gem eent en lij ken dus niet geant icipeerd t e hebben op deze fundam ent ele wij ziging van de financieringsm ix. De APB- specificaties blij ken m inder goed t e passen op de dat a; slechts respect ievelij k 51,2% ( 2001) en 52,3% ( 2002) van de variant ie in APBt arieven blij ken verklaard t e w orden door de gekozen m ix van variabelen. Dit is op zich niet zo verbazingwekkend; eerdere schat tingen van de APBt arieven ( zie onderm eer Heyndels & Vuchelen of Bast iaens, De Borger & Vannest e) get uigen van nog lagere R² - waarden. De schat t ingen voor de t wee j aren hebben volgende vier det erm inant en gem eenschappelij k : de provinciale ligging, de schuld per capit a, het t arief van de OOV en het obj ectief belast ingverm ogen. De APB- t arieven liggen lager in West Vlaanderen, m aar hoger in gem eent en m et grot ere schuldposit ies, m et hogere OOV- t arieven en m et een lagere fiscale draagkracht . I n 2001 werd dit rij t j e van variabelen nog aangevuld m et t wee verklarende dum m yvariabelen. Enerzij ds bleken gem eent en die de st at us van st ad ont vingen hogere APB- tarieven t e kennen dan andere gem eent en. Tenslot t e blij ken kust gem eent en daarent egen de const ant e t erm , zij nde het gem iddeld APB- t arief voor deze populat ie, naar beneden te halen. I n 2002 w ordt de best e fit bereikt indien aan de vier eerder genoem de gem eenschappelij ke variabelen nog de t otale uit gaven per inwoner worden toegevoegd en verder dum m ies voor tw ee Dessoy- clusters opgenom en w orden. Het verband t ussen de tot ale uitgaven per inw oner en het APB- t arief blij kt negat ief, wat enigszins verbazend is. De im pact van deze variabele is echt er verwaarloosbaar. Gem eent en uit de Dessoy- clust ers 3 en 9 hant eren hogere APB- tarieven in vergelij king m et andere clust ers. De groot st e verklaringskracht gaat uit van het obj ect ief belastingsverm ogen, de provinciale st at us en het OOV- t arief. We kunnen dus st ellen dat de t arieven int erdependent zij n en verder st erk bepaald worden door de fiscale draagkracht van de gem eent en; ook de financieringsm ix blij kt in de diverse specificat ies van belang. Verder is het opm erkelij k dat zowel voor de OOV ( in positieve zin) als voor de APB ( in

348


Algem ene conclusie

negat ieve zin) de sit uering in de provincie West - Vlaanderen bet ekenisvol is. Ten

aanzien

van

de

bovenbest uurlij ke

ont wikkelingen

m oeten

we

const at eren dat deze drie variabelen zeer w einig bet ekenis hebben voor de verklaring van de verschillen in t arieven t ussen de gem eenten, indien de diverse det erm inant en t egelij kert ij d in de analyse worden opgenom en. Gedeelt elij k zal dit t e wij ten zij n aan het feit dat de t oekom stige effect en van de drie hervorm ingen op het ogenblik dat de t arieven 2001 en 2002 bepaald

werden,

nog

niet

duidelij k

ingeschat

konden

worden.

De

hervorm ing Reynders inzake de personenbelast ing zou im m ers pas haar eerste im pact t onen op de APB- recht en van 2003. De liberalisering van de energiem arkten is eveneens pas een feit sinds j uli 2003, m aar de fact o zij n de veranderingen door particulieren van leveranciers nog st eeds erg m iniem . De im pact van deze bovenbest uurlij ke ont wikkelingen zal allicht pas t ij dens de volgende aanslagj aren t en volle t ot uit ing kom en. We m erken echter op dat het niet zo is om dat de t arieven 2001 en 2002 weinig

im pact

ondervonden

van

deze

ontw ikkelingen

dat

deze

hervorm ingen de lokale financiën niet onder druk gezet hebben. We geven in Tabel 150 een overzicht van de in de analyse m eegenom en factoren en situeren de m ogelij ke sam enhang m et de t arieven en m et de t ariefwij zigingen. 255 Tabel 146

geeft

de coëfficiënt en

weer

van

de

uit gevoerde OLS- schat tingen op de werkingssaldi per capit a van 2000, 2001 en 2002. Tabel 152 t enslot t e verm eldt de coëfficiënten van de OLSschat tingen van de OOV- en APB- t arieven van 2001 en 2002.

255

Net als v oor Tabel 149 worden in de 2e k olom de gegevensreek sen weergegeven van de best udeerde v ariabele. De j aart allen in de overige k olom m en hebben bet rek king op de t arieven of t ariefwij zigingen. Over het algem een zij n de analyses beperkt t ot dat a van 2002. We beschikken wel over de lokale t arieven van 2003, m aar de dat areek sen van de covariant en zij n vaak veel m inder act ueel of slecht s zeer dicht bij de afsluit dat um van deze st udie vrij gegeven. De eerder uit gevoerde analyses werden na ont vangst v an de, w eliswaar niet gevalideerde, gegevens v oor 2002 niet hernom en.


349

De im pact van de bov enbest uurlij k e beslissingen op de lokale fiscalit eit in Vlaanderen

OVERZI CHT VAN DE FACTOREN DI E EEN SAMENHANG VERTONEN MET TARI EVEN OF DE TARI EFWI JZI GI NGEN

y

ª

¥ ¤

¥¤

©¤

§ ¨¢

¦

£¤

¡ ¢

y

TABEL 150

PROCENTUELE WI JZI GI NG VAN DE SECUNDAI RE GRONDSLAG

2002- 2003:

2002- 2003:

2002:

2002- 2003:

Niet significant

Niet significant

gem eent en w aar de

Niet significant

secundaire grondslag

2002- 2003

m inder dan gem iddeld is

VAN DE APB- RECHTEN

«

¥ ¤

¥¤

©¤

§ ¨¢

¦

£¤

¡ ¢

aangegroeid

PROCENTUEEL AANDEEL VAN DE DI VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES I N DE

2002

TOTALE ONTVANGSTEN

DI VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES PER

2002

CAPI TA

DI VI DENDEN UI T I NTERCOMMUNALES PER CAPI TA

350

2000

2002- 2003:

2002- 2003:

De gem eent en m et een

De gem eent en m et

hoger dan Vlaam s

een hoger dan Vlaam s

gem iddeld aandeel van


dividenden uit

dividenden uit

int ercom m unales

int ercom m unales

2002- 2003:

2002- 2003:


De gem eent en m et

lager dan Vlaam s

een lager dan Vlaam s



dividenden uit

dividenden uit

int ercom m unales

int ercom m unales

Niet - significant

Niet - significant

Niet - significant

Niet - significant

Niet - significant

Niet - significant

2000:

2001:

Gem eent en m et een hoger

Gem eent en m et een lager

dan Vlaam s gem iddeld

dan Vlaam s gem iddeld

aandeel van dividenden uit

aandeel van dividenden uit

int ercom m unales

int ercom m unales


y

«

¥ ¤

¥¤

©¤

§ ¨¢

¦

£¤

¡ ¢

y

Algem ene conclusie

TYPE VAN I NTERCOMMUNALE : ZUI VER of GEMENGD

2002

2002- 2003:

2002- 2003:

De gem eent en die

De gem eent en die

part iciperen in een

part iciper en in een

zuivere int ercom m unale

zuivere

Niet - significant

2002: Gem engde int ercom m unale

int ercom m unale Niet - significant TYPE VAN I NTERCOMMUNALE :

2001:

De gem eent en die

De gem eent en die

part iciperen in een zuivere

part iciperen in een zuiv ere

int ercom m unale

int ercom m unale

2002:

2003:

¬

¥

2000

2001:

¤

¥¤

©¤

§ ¨¢

¦

£¤

¡ ¢

ZUI VER of GEMENGD

Niet - significant

Niet - significant PROCENTUELE VERANDERI NG VAN HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA

2002

Niet - significant



hoger w erk ingssaldo per

hoger w erkingssaldo per

capit a ( Decielen 10- 20- 30-

capit a ( Decielen 10- 20 vs.

40 vs. decielen 70- 80- 90-

decielen 90- 100)

100)


351

De im pact van de bov enbest uurlij k e beslissingen op de lokale fiscalit eit in Vlaanderen

STATI STI SCHE GEGEVENS LI NEAI RE REGRESSI E – AFHANKELI JKE VARI ABELE = WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 2000, 2001 EN 2002

352

¯ ® °®® ¯ ® °®® ¯ ® °®®

0,018 0,032 0,002 -

ÂÁ ÀÁÇ ÂÁ ÀÁÉ

¿ ¿

0,033 0,031 0,026

Å

¾Ç

0,049 0,001 0,084

ÂÇ

¯ ® °®®

¯ ® °®® ¯ ® °®® ¯ ® °®® ¯ ® °®® ¯ ® °®®

Sign.

ÂÇ ÄÅÉ

n.v.t .

0,011 0,004 0,003 0,032 0,054 0,014

Å

0,001 0,004

-

Æ¾

¯ ® °®®

0,033

-

Ä

¯ ® °®®

0,016 -

0,011

69,203 0,0775 436,646 0,201 0,0245 0,0510 - 0,209 0,0005 - 142,917 3,737 - 5,471 - 3,928

2002 0,777 0,604 1,895 199 St .Dev. t 14,316 4,834 0,039 1,977 125,458 3,480 0,115 1,738 0,007 3,666 0,021 2,384 0,097 - 2,158 3,197 40,257 - 3,550 1,740 2,148 2,518 - 2,173 1,755 - 2,238

Â ÄÀ Â ÀÈ

¯ ® °®®

0,016

Sign.

¯ ® °®®

¯ ® °®®

¯ ® °®®

-

¯ ® °®®

¯ ® °®® ¯ ® °®® ¯ ® °®®

0,046

39,491 0,278 208,529 0,294 0,02329 0,0003 -164,617 4,290 - 3,723 - 5,568 - 3,648 - 4,526 25,806

2001 0,885 0,783 1,589 270 St .Dev. t 9,403 4,200 0,361 8,687 81,121 2,571 0,068 4,294 0,005 5,013 4,733 33,427 - 4,925 1,675 2,561 1,298 - 2,868 1,842 - 3,023 1,692 - 2,155 2,337 - 1,937 10,447 2,470

À± ÂÁ ÄÃ Å

n.v.t .

Sign.

¯ ® °®®

- 33,951 0,154 0,152 0,0408 0,0003 209,309 7,612 6,915 3,616 - 7,455 - 5,065 - 12,119 - 8,778 25,861 40,629

2000 0,927 0,859 1,900 282 St .Dev. t 5,415 - 6,270 0,033 4,686 0,076 2,007 0,005 8,170 4,906 28,642 7,312 3,138 2,426 1,710 4,043 1,485 2,435 1,947 - 3,829 2,364 - 2,143 2,395 - 5,061 2,594 - 3,385 8,934 2,895 7,458 5,448

Â ÈÈ± È Å

¸¸ ¸ ´ µ ¸´ µ ¸´ ¸ ´ »´ º »´ º ¼ ½ ´¸ ½ ¼´¸ À Á¿ ¾ ¿

¶· ³ ²± ³´ µ ¶·

¸¹ ¸¹

³ ²± ³´ µ

R R2 Durbin- Wat son df Onafhankelij ke variabelen Const ant e Crim inalit eit sgraad Werkloosheidsgr aad Obj ect ief Belast ingverm ogen Tot ale uit gaven/ capit a Dividendont vangst en/ capit a Gem eent efonds/ capit a Aant al inw oners Aandeel 65- plussers Aandeel m in- 20- j arigen St ad Verst edelij kingsgr aad = 2 Verst edelij kingsgr aad = 3 Verst edelij kingsgr aad = 4 Verst edelij kingsgr aad = 5 Dessoy- clust er = 1 Dessoy- clust er = 2 Dessoy- clust er = 4 Dessoy- clust er = 5 Dessoy- clust er = 8 Dessoy- clust er = 10 Dessoy- clust er = 11 Aantal gem eent en in zone = 4

¯ ® °®®

TABEL 151


Algem ene conclusie TABEL 152

STATI STI SCHE GEGEVENS LI NEAI RE REGRESSI E – AFHANKELI JKE VARI ABELE = OOV- EN APB- TARI EVEN 2001 EN 2002

Afhankelij ke variabele

229WDULHI

R

0,849

R²

0,721

Durbin- Wat son

1,787

Df

306

Onafhankelij ke var iabelen

St .Dev.

t

Sign.

Const ant e Aandeel OOV- ont vangst en in t ot ale ont vangst en 2000 Finapsis2000

1.044,780

83,638

12,492

2.148,448

237,200

9,058

131,315

30,921

4,247

Obj ect ief Belast ingverm ogen 200 0

- 19,268

1,183

- 16,294

ÊÌËÍ ËËÏÎ ÊÌËÍ ËËÏÎ ÊÌËÍ ËËÏÎ ÊÌËÍ ËËÏÎ 0,083

Saldo op de rekening/ capit a 2000

- 0,338

0,195

- 1,737

Schulden + 1 j aar/ capit a 2000

0,067515

0,030618

2,205

Tot ale uit gaven/ capit a 20 00

0,366

0,068

5,365

Aandeel 65+ in t ot ale bevolking 2 00 1

994,713

462,316

2,152

0,032

St ad

49,204

27,780

1,771

0,078

Provincie West - Vlaanderen

136,363

30,368

4,490

ÊÌËÍ ËËÏÎ

I nwonersklasse 0- 5.000 2001

92,216

50,231

1,836

0,067

St .Dev.

t

Sign.


229WDULHI

R

0,878

R²

0,770

Durbin- Wat son

1,895

Df

0,028

ÊÌËÍ ËËÏÎ

292

Onafhankelij ke var iabelen 679,511

123,960

5,482

1.632,088

233,584

6,987

ÊÌËÍ ËËÏÎ ÊÌËÍ ËËÏÎ

Wer kingssaldo polit ie/ capit a2 001

1,164

0,385

3,027

0,003

OCMW t oelage/ capit a 2001

0,955

0,317

3,012

APB Tarief 2 002

79,855

11,897

6,712

Finapsis2000 Dividendont vangst en int ercom m unales/ capit a 2001 Lange t erm ijnschuld/ capit a2 001

131,864

24,670

5,345


- 0,497

0,265

- 1,877

0,062

0,102

0,026

3,891

Obj ect ief Belast ingverm ogen 200 1

- 14,663

1,338

- 10,961

Const ant e % aandeel ont vangst en OOV in t ot ale ont vangst en 2000

0,003


Saldo op de rekening/ capit a 2001

0,192

0,110

1,741


266,613

29,651

8,992

ÊÌËÍ ËËÏÎ

I nwonersklasse 0- 5.000 2002

123,476

50,021

2,468

0,014


0,083

353



$3%WDULHI

R

0,716

R²

0,512

Durbin- Wat son

1,980

Df

298


St .Dev.

t

Const ant e

6,961

0,319

21,853 6,894

Sign.


Tarief OOV2001

0,001155395

0,000167591

Schuld/ capit a 2000

0,000278741

0,000101364

2,750

Obj ect ief Belast ingverm ogen 2000

- 0,034577359

0,004465199

- 7,744

St ad

0,177

0,091

1,944


- 0,475

0,107

- 4,416

ÊÌËÍ ËËÏÎ

Dessoy- clust er = 11

- 0,602

0,281

- 2,146

0,033


$3%WDULHI

R

0,723

R²

0,523

Durbin- Wat son

1,876

Df

0,006

Ê

0,001 0,053

298


St .Dev.

t

6,857

0,356

19,272

Sign.

Tarief OOV2002

0,001426717

0,000190345

7,495

Obj ect ief Belast ingverm ogen 2001

- 0,031214686

0,005629814

- 5,545

ÊÌËÍ ËËÏÎ ÊÌËÍ ËËÏÎ ÊÌËÍ ËËÏÎ

Tot ale uit gaven/ capit a 2001

- 0,000351421

0,000209681

- 1,676

0,095

Tot ale schuld/ capit a 2001

0,000160085

0,000097621

1,640


- 0,637

0,115

- 5,554

ÊÌËÍ ËËÏÎ


0,273

0,103

2,651

0,008


0,794

0,239

3,328

0,001

Const ant e

354

0,102


Bibliografie

Bibliografie $OOHUV 0 $, 1998, De invloed van de burger op de gem eent elij ke belast ingdruk, COELO- working paper. $OOHUV 0 $ 'H +DDQ - 6WHUNV & * 0, ( 1999) , Verschillen in lokale belast ingdruk : schandaal of dem ocrat ie?, B&G, 30- 33. $QGHUVVRQ/$URQVVRQ7 :LNVWU|P0, 2001, Test ing for vert ical ext ernalit ies, Working paper, Depart m ent of Econom ics, Um e Universit y, Zweden. $QGULHV0, 2003, Barom eter lokale fiscalit eit 2003, Ant werpen, VEV. $UQRWW5 *ULHVRQ5(, 1981, Opt im al fiscal policy for a st at e or local governm ent , Journal of Urban Econom ics, 9: 23- 48. %DVWLDHQV ( 'H %RUJHU % 9DQQHVWH -, 2001, Expendit ure and t axat ion effect s of local public debt and unconditional grant s : evidence from Flem ish m unicipalit ies, Cahiers Econom iques de Bruxelles, 171: 71- 89. %HUJVWURP 7 & *RRGPDQ 5 7, 1973, Private dem and for public goods, Am erican Econom ic Review , 63( 3) : 280- 296. %HUU\ &, 2002, Piling On : The fiscal effect s of j urisdict ional overlap, Working paper, Universit y of Chicago, Depart m ent of Polit ical Science. %HVOH\7- &DVH$, 1992, I ncum bent behaviour : vot e seeking, t ax set t ing and yardstick com pet it ion, NBER Working paper 4041. %HVOH\7- 5RVHQ+6, 1998, Vert ical ext ernalit ies in t ax set t ing : evidence from gasoline and cigaret tes, Journal of Public econom ics, 70: 383- 398. %RDGZD\ 5 .HHQ 0, 1996, Efficiency and the opt im al direct ion of federal- st ate t ransfers, I nt ernat ional Tax and Public Finance, 3: 137- 155. %RUFKHUGLQJ( 'HDFRQ57, 1972, The dem and for services of nonfederal governm ent s, Am erican Econom ic Review, 62: 891- 901.


355


%RXGU\ / 'HFRVWHU * 'HMRQFNKHHUH - +H\VH ., 2002, “Vlaam s gem eent e- en provinciedecreet en nieuwe financiering via Gem eent efonds en Stedenfonds blikvangers in binnenlands beleid voor 2003” , in : BinnenBand, 7 e j aargang, nr. 30, decem ber, 1- 7. %UHQQDQ * %XFKDQDQ -, 1980, The pow er to t ax- analyt ical foundat ions of a fiscal const it ut ion, Cam bridge, Cam bridge Universit y Press. %UHWW& 3LQNVH -, 2000, The det erm inant s of m unicipal t ax rat es in Brit ish Colum bia, Canadian Journal of Econom ics, 33( 3) : 695- 714. &DVH $ &, 1993, I nt erst at e t ax com pet ition aft er TRA86, Journal of Policy Analysis and Managem ent , 12( 1) : 136- 148. &DVH $ & +LQHV - 5 5RVHQ + 6, 1989, Copycat t ing : fiscal policies of st ates and t heir neighbours, NBER- Working paper 3032. &RPPLVVLH WHU EHJHOHLGLQJ YDQ GH SROLWLHKHUYRUPLQJ RS ORNDDO QLYHDX, 2003, Tussent ij ds evaluat ieverslag, okt ober 2003. &RPPLVVLHYRRUGHELQQHQODQGVH]DNHQHQYRRUGHDGPLQLVWUDWLHYH DDQJHOHJHQKHGHQ, 2001, Evaluat ie van het prevent ieen veiligheidsbeleid van de federale regering, 6 m aart 2001, w et gevingsstuk 2- 669/ 1. &RPPLVVLHYRRUGH5HJXOHULQJYDQGH(OHNWULFLWHLWHQKHW*DV, 2003, St udie over de com pensatie van de inkom st en van de gem eent en in het kader van de liberalisering van de elekt ricit eit - en gasm arkt , Brussel, CREG, 18 sept em ber 2003. &RXUDQW 3 1 *UDPOLFK ( 0 5XELQIHOG ' /, 1979, The st im ulat ive effects of int ergovernm ent al Grant s : or why m oney sticks where it hit s, Mieszkow ski, P.M. & Oakland, W. H. ( eds.) Fiscal federalism and grant s- in –aid, Washingt on DC, The Urban I nst it ut e, 5- 22. 'DKOE\ % :LOVRQ / 6, 1997, Vert ical fiscal ext ernalit ies and t he underprovision of product ivit y- enhancing act ivit ies by st ate governm ents, I nst it ut e for Public Econom ics Research Paper, n° 97- 1, Universit y of Albert a.

356


Bibliografie

'DXJDDUG 6, 2002, Enhancing expenditure cont rol wit h a decent ralised public sect or in Denm ark, OESO depart m ent of econom ics, w orking paper 320. 'H )LQDQFLHHO(FRQRPLVFKH 7LMG, 2004, Schaalvergroting m aakt politiedienst en professioneler, 3 j anuari, p. 3. 'H )LQDQFLHHO(FRQRPLVFKH 7LMG, 2003, Tw ee polit iezones naar recht bank t egen hervorm ing, 25 novem ber, p. 4. 'H)LQDQFLHHO(FRQRPLVFKH7LMG, 2003, Dewael overweegt nieuwe norm om lokale politie t e financieren, 23 okt ober, p. 3. 'H )LQDQFLHHO(FRQRPLVFKH 7LMG, 2000, Duquesne : Polit iehervorm ing kost gem eenten niets, 31 okt ober. 'H *HHWHU 7, 2001, “De liberalisering van de elekt ricit eit sm arkt binnen het Vlaam s Gew est en de im plicat ies ervan op de energieint ercom m unales” , in : BinnenBand, 6 e j aargang, nr. 22, april, 7- 13. 'H 0RUJHQ, 2001, Polit iehervorm ing kost Ant werpen geen ext ra geld, 22 m aart 2001, p. 16. 'H6WDQGDDUG, 2004, Polit ie 13 euro duurder, 26 februari, p. 2. 'H 6WDQGDDUG, 2003, Herne spant proces aan over polit iehervorm ing, 28 j uni, p. 16. 'H 6WDQGDDUG, 2001, Zuienkerke verdrinkt in Blankenberge, 28 decem ber, p. 3. 'HFRVWHU * 'H 6DHGHOHHU $ 'RHVVHODHUH 7, 2001, “Vlaam se regering st elt grondige hervorm ing van het Gem eent efonds in het vooruit zicht : m eer m iddelen en st erke herverdeling”, in : BinnenBand, 6 e j aargang, nr. 24, oktober, 1- 6. 'H[LD, 2003, De financiën van de lokale overheden in 2002, Brussel. 'H[LD, 2003, De gevolgen van de liberalisering van de energiem arkt voor de lokale sector, Publicont act, n°44.


357


'H[LD, 2003, Dexia Bankst udie over de lokale financiën in 2002, Brussel, Publicont act , n°42. 'H[LD, 2003, ht t p: / / www.dexia.be/ public_nl/ publicont act / 42/ art ikel01.ht m l, 1 j uni. (VWHOOHU0RUp$ 6ROp2OOp$, 2002, Tax set t ing in a federal syst em : t he case of personal incom e t axation in Canada, I nt ernational Tax and Public Finance, n° 9, 235- 257. (VWHOOHU0RUp$ 6ROp2OOp$, 2001, Vert ical incom e t ax ext ernalities and fiscal int erdependence : evidence from t he US, Regional Science and Urban Econom ics, 31: 247- 272. )HGHUDOH 3ROLWLH, 2003, Methodologische Not a – Produkt ie van de polit ionele crim inalit eitsst atist ieken in het verleden en het heden, Brussel. )HGHUDOH 5HJHULQJ, 2003, Zuurst of voor het lang – Een creat ief en solidair België, Regeringsverklaring en regeerakkoord, Brussel, 12 j uli. )ORZHUV 0 5, 1986, Shared t ax sources in a Leviat han m odel of federalism , Public Finance Quart erly, 16: 67- 77. *RRGVSHHG 7 -, 2000, Tax st ruct ure in a federat ion, Journal of Public Econom ics, 75: 493- 506. *RRGVSHHG 7, 1997, The Whit m an tax cut s : real gains for New Jersey t axpayers, Civic Report , New York, Manhat t an I nst itute for Policy Research. *RRGVSHHG 7 6DOLQV 3, 1996, New Jersey incom e t ax cut led t o savings, not rise in local t axes, Civic Report, New York, Manhat t an I nst it ut e for Policy Research. *RUGRQ 5, 1983, An opt im al t axat ion approach t o fiscal federalism , Quart erly Journal of Econom ics, 95: 567- 586. +DPDHNHUV%, 2004, t elefonisch int erview 23 sept em ber. +DQVVRQ, 6WXDUW&, 1987, The subopt im alit y of local t axat ion under t wo- t ier fiscal federalism , European Journal of Polit ical Econom y, 3( 3) : 407411.

358


Bibliografie

+D\DVKL 0 %RDGZD\ 5, 2001, An em pirical analysis of int ergovernm ent al t ax int eract ion : t he case of business incom e t axes in Canada, Canadian Journal of Econom ics, 34( 2) , 481- 503. +HWWLFK: :LQHU6, 1988, Econom ic and political foundations of t ax st ructure, Am erican Econom ic Review , 78( 4) : 701- 712. +H\QGHOV % 9XFKHOHQ -, 1998, Tax m im icking am ong Belgian m unicipalit ies, National Tax Journal, 51) ( 1) : 89- 101. +H\QGHOV % 9XFKHOHQ -, 1996, Tax Mim icking in de Belgische gem eent en, Tij dschrift voor Econom ie en Managem ent , 41( 4) : 577- 599. +H\QGHOV % 6PROGHUV &, 1995, Tax com plexit y and fiscal illusion, Public Choice, nr. 85( 1- 2) , 127- 141. +H\QGHOV% 6PROGHUV&, 1994, An em pirical t est of t he fiscal illusion hypot hesis, Public choice, nr. 80, 325- 338. +H\QGHOV % 9XFKHOHQ -., 1993, Federale belastinghervorm ingen en hun invloed op de Brusselse gem eent efinanciën, BRES- Periodiek bericht, n° 5. +LUVFKPDQQ $ ', 1970, Exit , voice and loyalt y, Cam bridge, Harvard Universit y Press. +RJH 5DDG YRRU %LQQHQODQGV %HVWXXU, 2001, Het vooront werp van decreet t ot vast st elling van de regels inzake de dot at ie en de verdeling van het Vlaam s Gem eentefonds – Advies 1- 2001, Brussel. +R\W : + -HQVHQ 5 $, 1996, Precom m itim ent in a syst em of hierarchical governm ent s, Regional Science and Urban Econom ics, 26: 481504. +XOSLDX *, 2001, De financieringsintercom m unales, Binnenband, 6 e j aargang, nr. 21, j anuari, 9- 20. ,QPDQ53 5XELQIHOG'/, 1996, Designing t ax policy in federalist econom ies : an overview , Journal of Public Econom ics, 60: 307- 334.


359


-RKQVRQ :, 1988, I ncom e redist ribution in a federal syst em , Am erican econom ic review, 78: 570- 573. -RXPDUG , .RQJVUXG 3 0, 2003, Fiscal relat ions across governm ent levels, OESO, Econom ics depart m ent working paper n°375. .HHQ0, 1998, Vert ical t ax ext ernalit ies in t he t heory of fiscal federalism , I MF- St aff Papers, 45( 3) : 454- 485. /DGG +, 1992, Mim icking of local t ax burdens am ong neighboring count ies, Public finance quart erly, 20( 4°: 450- 467. /DGG +, 1992, Populat ion growt h, densit y and the cost s of providing public services, Urban St udies, 29( 2) , 1992, 273- 295. /HUR\ -., 2003, “De heffing op Elia : geen reden m eer t ot uit st el! ”, in : LokaalBest uur - VVSG- nieuw s voor gem eente & OCMW, 16- 30 j uni, 1. 0F /XUH & 0LH]NRZVNL 3, 1983, Fiscal federalism and t he t axat ion of nat ural resources, Massachussets, Lexingt on Books. 0LQLVWHULH YDQ GH 9ODDPVH *HPHHQVFKDS, 2003, VRI ND 2002 – Vlaam se Regionale I ndicat oren, Brussel. 0LQLVWHULH YDQ GH 9ODDPVH *HPHHQVFKDS, 2002, I nst ruct ies voor het opst ellen van de begrotingen, budgett en en m eerj arenplannen voor 2003 van de gem eent en en de OCMW’s van het Vlaam se Gewest , Om zendbrief BA 2002/ 11 van 26 j uli 2002. 0LQLVWHULHYDQGH9ODDPVH*HPHHQVFKDS, 2002, De gem eent efinanciën 2002, Brussel. 0LQLVWHULH YDQ GH 9ODDPVH *HPHHQVFKDS, 2001, Adm inistratie Binnenlandse Aangelegenheden, Om zendbrief BA 2001/ 16 van 7 decem ber 2001 bet reffende de lokale polit ie : vastst elling van de personeelsform at ies; financiële gevolgen; vast st elling van de gem eent elij ke dot at ies; opst ellen van de begrot ingen 2002 0LQLVWHULHYDQGH9ODDPVH*HPHHQVFKDS, 2000, De gem eent efinanciën 2000, Brussel.

360


Bibliografie

0LQLVWHULHYDQ)LQDQFLsQ, 2004, Cursus Personenbelast ing, FI SCONET. 0XVJUDYH5, 1983, Who should t ax, w here and w hat ?, in : Mc Lure,C.E. ( ed) Tax assignm ent in federal count ries, Aust ralian Nat ional Universit y Press, Canberra. 1DWLRQDOH %DQN YDQ %HOJLs, 2004, Jaarverslag van de NBB, 2004, Brussel, NBB. 1DWLRQDOH %DQN YDQ %HOJLs, 2003, Jaarverslag van de NBB, 2003, Brussel, NBB. 2DWHV :, 1999, An essay on fiscal federalism , Journal of econom ic lit erat ure, Vol. 37( 3) : 1120- 1150. 2DWHV : ( 6FKZDE 5 0, 1988, Econom ic com pet it ion am ong j urisdict ions: efficiency enhancing or dist ort ion inducing?, Journal of Public Econom ics, 35: 333- 354. 2DWHV:(, 1972, Fiscal federalism , New York, Harcourt. 2(62, 1999, Taxing powers of stat e and local governm ent , OECD t ax policy st udies, n°1, Parij s. 2OPVWHG * 0 'HQ]DX $ 7 5REHUWV - $, 1993, We voted for t his? I nst it ut ions and educat ional spending, Journal of public econom ics, vol. 52, nr. 3, 363- 376. 3DUGRQ/, 2004, int erview, 28 sept em ber, Deinze. 3KLOLSV ., 2001, “De gem eent elij ke polit ieuit gaven onder de loep”, in : BinnenBand, 6 e j aargang, nr. 22, april, 4- 6. 3RPPHUHKQH : : 6FKQHLGHU ), 1978, Fiscal illusion, polit ical inst it ut ions and local public spending, Kyklos : 381- 406. 5RVHYDHUH', 2002, Enhancing t he effect iveness of public expendit ure in Sweden, OESO econom ics depart m ent working paper n°345.


361


6DLQWUDLQ 0, 2001, La réform e de l’im pôt des personnes physiques. Effet s m acroéconom iques, budgétaires, et sur la pression fiscale, Federaal Planbureau, Working paper 01- 01. 6KDGEHJLDQ5-, 1999, The effect of t ax and expendit ure lim it at ions on t he revenu st ruct ure of local governm ent s, Nat ional Tax Journal, 2: 221238. 6WHYHQV 7 0RHVHQ :, 2003, Een proj ect ie voor de gem eent efinanciën: sam enstel en sam enspel, Docum ent atieblad van FOD Financiën, 63°j aargang, nr.3, 113- 154. 6ZDHOV 6, 2002, “Enkele veel st elde vragen over het nieuw Vlaam s Gem eent efonds”, in : BinnenBand, 7 e j aargang, nr. 29, okt ober, 32- 33. 6ZDHOV 6, 2001, “Het gem eent efonds : wegw ij s in een com plexe berekening”, in : BinnenBand, 6 e j aargang, nr. 22, april, 30- 32. 7DQQHQZDOG 5, 1999, Fiscal disparit y am ong t he st at es revisit ed, New England Econom ic Review, j uly- august : 3- 25. 9DQ'ULHVVFKH) +H\QGHOV%, 1998, De financiering van gem eenten via onvoorwaardelij ke dot at ies: een onderzoek naar asym m etrische flypaper- effect en in Vlaanderen, in : Econom isch en Sociaal Tij dschrift , 241- 266. 9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2004, De financiën van de lokale overheden in 2003, Brussel, VVSG. 9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2004, Polit iebegrot ingen vol onzekerheden, persbericht van 21 septem ber. 9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2003, De financiën van de lokale overheden in 2002, Brussel, VVSG. 9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2003, De lokale belast ingverhogingen nader bekeken. Analyse van de t ariefstij gingen 2001- 2003, Brussel, VVSG. 9HUHQLJLQJYDQ9ODDPVH6WHGHQHQ*HPHHQWHQ, 2003, Regeerakkoord ( 4) : Eliaheffing, in VVSG Week, nr. 28 – extra, 15 t ot 21 j uli 2003.

362


Bibliografie

9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2002, Dossier Federale dot at ie aan de lokale polit ie na de operat ie m eerkost . De Vereniging van St eden en Gem eent en stelt een bilan op, versie 10 okt ober 2002, Brussel, VVSG. 9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2002, Dossier financiële uit dagingen voor gem eenten en OCMW’s, Brussel, VVSG. 9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2002, De lokale belast ingverhogingen nader bekeken. Analyse van de t ariefst ij gingen in de periode 2001- 2002, Brussel, VVSG. 9HUHQLJLQJ YDQ 9ODDPVH 6WHGHQ HQ *HPHHQWHQ, 2002, Liberalisering energie niet neut raal voor gem eent en, De Gem eent e, j uni/ j uli, nr. 6/ 7, 1424. 9HUPHLU - +H\QGHOV %, 2003, “De elect orale kost van het belast ingbeleid in de Vlaam se gem eent en ( voorlopige versie) ” , paper voorgest eld op VVE- dag, 8 okt ober 2003. 9ODDPVH 5HJXOHULQJVLQVWDQWLH YRRU GH (OHNWULFLWHLWV HQ *DVPDUNW, 2004, De vrij m aking van de elekt riciteit sen gasm arkt, ht t p: / / www.vreg.be/ vreg/ overheden/ vrij .ht m 9ODDPVH 5HJXOHULQJVLQVWDQWLH YRRU GH (OHNWULFLWHLWV HQ *DVPDUNW, 2004, Rapport van de VREG van 4 februari 2004 m et bet rekking t ot de sit uat ie van de leverancierswissels op de Vlaam se energiem arkt op 1 decem ber 2003 m .b.t . kleine afnem ers, RAPP- 2004- 1, VREG. 9ODDPVH 5HJXOHULQJVLQVWDQWLH YRRU GH (OHNWULFLWHLWV HQ *DVPDUNW, 2004, Rapport van de VREG van 4 februari 2004 m et bet rekking t ot de sit uat ie van de elekt riciteit sprij zen voor part iculieren in j anuari 2004: vergelij king t ussen st andaardleveranciers, cont ract prij zen en gebonden Waalse m arkt , RAPP- 2004- 2, VREG. :LOGDVLQ '(, 1988, Nash equilibria in m odels of fiscal com pet it ion, Journal of Public Econom ics, 19: 296- 315.


363


=RGURZ * 0LHV]NRZVNL 3, 1986, Pigou, Tiebout , propert y t axat ion and the underprovision of local public goods, Journal of Public Econom ics, 19: 356- 370.

364


Cont act gegev ens

Cont act gegevens Algem een secret ariaat : St eunpunt Beleidsrelevant Onderzoek Bestuurlij ke Organisat ie Vlaanderen E. Van Evenst raat 2 C 3000 Leuven Tel: 016/ 32.36.10 - Fax: 016/ 32.36.11 ht t p: / / www.st eunpunt bov.be Tit el rapport : De im pact van de bovenbestuurlij ke beslissingen op de lokale fiscalit eit in Vlaanderen Depot num m er rapport : D/ 2004/ 10106/ 34 Onderzoekers aan het proj ect : Prof. dr. Carine Sm olders : carine.sm [email protected] Lic. St ij n Goem inne : stij n.goem inne@hogent .be Hogeschool Gent Departem ent Handelswet enschappen en Bestuurskunde Voskenslaan 270 9000 Gent Tel : 09/ 248.88.34 - Fax : 09/ 242.42.09 ht t p: / / habe.hogent .be


365

Dat a- inform at ie

Dat a- inform at ie Dat a

Reeks

Aant al belast ingen

1998- 2002*

Aant al gem eent en per polit iezone

2002

Bron Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap, Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden Federale polit ie, Direct ie van de relat ies m et de lokale polit ie

Aant al inwoners

1991- 2002

Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap, Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden

Aant al inwoners j onger dan 20 j aar

1992- 2002

Federale overheidsdienst Econom ie, KMO, Middenst and en Energie, Ecodat a

Aant al inwoners m et best aansm inim um

1998- 2002


Aant al inwoners ouder dan 65 j aar

1992- 2002


APB- t arieven

1992- 2002

Vereniging van Vlaam se St eden en Gem eent en


2000- 2002

Federale Polit ie, Dir ect ie van de Nat ionale Gegevensbank

Finapsiswaarde

1998- 2000


Gem iddeld inkom en bevolk ing

1992- 2000


Gem iddeld kadast raal inkom en per perceel voor bebouwde en onbebouw de percelen

1992- 2002


I ndeling van de gem eent en volgens de Dessoy - t ypologie I ndexcij fer van de consum pt ieprij zen

Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap, Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden Juli 2000 & Juli Federale overheidsdienst Econom ie, KMO, 2001 Middenst and en Energie, Ecodat a

Lange t erm ij nschuld

1998- 2001



1990- 2002


Ont vangst en polit ie

1998- 2001


Ont vangst en polit ie

2002

Eigen dat averzam eling, faxenquêt e bij de Vlaam se gem eent en

Ont vangst en uit APB

1998- 2002*


Ont vangst en uit belast ingen

1998- 2002*


Ont vangst en uit dividenden

1992- 2002*


Ont vangst en uit dividenden

1998- 2002*


Ont vangst en uit dividenden Dexia

1998- 2002*


Ont vangst en uit dividenden int er com m unales

1998- 2002*



367


Ont vangst en uit het gem eent efonds

1991- 2003


Ont vangst en uit het invest eringsfonds

1991- 2002


Ont vangst en uit het sociaal im pulsfonds

1996- 2002


Ont vangst en uit OOV

1998- 2002*


OOV- t arieven gem eent en

1992- 2002

Vereniging van Vlaam se St eden en Gem eent en

OOV- t arieven prov incies

1992- 2002

Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap, Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden Minist erie van de Vlaam se Gem eenschap, Adm inist rat ie Binnenlandse Aangelegenheden

Opperv lakt e Tekort OCMW

1991- 2002*


Tekort openbaar ziekenhuis

1998- 2002*


Tot ale ont vangst en

1992- 2002*


Tot ale uit gaven

1992- 2002*


Uit gav en aan aflossingen leningen + 1 j aar

1998- 2002*


Uit gav en aan int rest en van leningen

1998- 2002*


Uit gav en onder w ij s

1998- 2002


Uit gav en polit ie

1998- 2001


Uit gav en polit ie

2002

Eigen dat averzam eling, faxenquêt e bij de Vlaam se gem eent en

Verst edelij kingsgraad per polit iezone

2002

Federale polit ie, Dir ect ie van de relat ies m et de lokale polit ie

Werkloosheidsgraad

368

2000- 2002



Bij lagen

Bij lagen 1. Toelicht ing bij de lit erat uur uit deel 2 TABEL 153 Aut eur Goodspeed & Salins ( 1996)

Goodspeed ( 1997)

Besley & Rosen ( 1998)

OVERZI CHT VAN DE VOORNAAMSTE EMPI RI SCHE STUDI ES I NZAKE VERTI CALE FI SCALE EXTERNALI TEI TEN Land, t ij dst ip, geschat verband, dat a VSA, 1995 Schat t ing van de effect en van de belast ingverlaging door de st aat New Jersey op de onroerend goedbelast ing/ capit a op niveau van schooldist rict VSA, 1995 Schat t ing van de effect en van de belast ingverlaging door de st aat New Jersey op de onroerend goedbelast ing/ capit a op niveau van schooldist rict VSA, 1975- 1989 Paneldat a Schat t ing van effect van verhoging van federale indirect e belast ingen op indir ect e belast ingen geheven door de st at en


Afhankelij ke var iabele Onr oerend goed belast ing/ capit a

Onr oerend goed belast ing/ capit a

Belast ing op diesel en sigaret t en van de st at en ( al of niet deel uit m akend van bt w)

Schat t ingsw ij ze en ver klarende var iabelen 2SLS Dot at ies/ hoofd; uit gaven/ hoofd, inkom en/ hoofd; aant al inschrij vingen in het schooldist rict ; dum m y waarden corresponder end m et 5 inkom enscat egorieën 2SLS

Gevonden effect en R² = 48 à 57% Daling t arief van de st aat r esult eert in een globale fiscale daling van 78 cent voor de burger R² = niet gegeven 1$ daling in st aat sheffingen gaat sam en m et st ij ging van 0,50$ in de dist rict en

Diverse OLS- schat t ingen - Macr o- econom ische var iabelen ( werkloosheidsgraad, reëel bbp) - Econom ische en dem ografische variabelen op st aat niveau ( bevolking, per capit a inkom en, w erkloosheidsgraad per st aat , % j onger en,% 65+ ) - Polit ieke var iabelen ( part ij van de gouverneur , % van de zet els gecont roleerd door de dem ocrat en) - Federale fiscale variabelen ( dot at ies, federale fiscale druk) - Fixed effect s voor de st at en

R² = niet gegeven - St ij ging van de federale belast ing op sigar et t en m et 10% leidt t ot een gem iddelde st ij ging van 2,8% van dezelfde belast ing in de st at en - Stijging van de federale belasting op diesel met 10% leidt tot een stijging van 4,1% van dezelfde belasting in de staten - St ij ging van de federale belast ing op sigar et t en m et 10% leidt t ot een st ij ging van de algem ene sales t ax in de st at en m et 0,26%

369


Aut eur Est eller- Moré & SoléOllé ( 2001)

Land, t ij dst ip, geschat verband, dat a VSA 1987- 1996 41 VSA- st at en Paneldat a - Schat t ing van de om vang van de react ie van de inkom st enbelast ing van de st at en op veranderingen in de federale inkom st enbelast ing - Zoeken van verschillen in react ies van st at en alnaargelang van t ypische kenm erken van de inkom st enbelast ing ( verschillen in grondslagdefinit ie, al of niet werken m et surcharges)

Afhankelij ke variabele - Effect ieve gem iddelde belast ingvoet m bt inkom st enbelast ingen geheven door de st at en ( = ont vangst en uit inkom st enbelast ingen als % van inkom st en van bur gers) - Effect ieve gem iddelde belast ingvoet m bt inkom st enbelast ingen + gener al sales t axat ion geheven door de st at en

Schat t ingsw ij ze en verklarende variabelen Diverse OLS- schat t ingen Variabelen: - Feder ale belast ingdruk - Dum m ies die aangeven of de heffingen van de st at en en/ of de feder ale overheid aft rekbaar zijn van de belast ingen van het ander e overheidsniveau - Hor izont ale belast ingdet erm inant en ( gem iddeld t arief van concurrerende st at en) - Middelenparam et ers ( inkom en per capit a, m iddelen uit dot at ies/ hoofd) - Nodenparam et ers ( bevolking + 65 en – 15; bevolkingsom vang en bevolkingsdicht heid) - Polit ieke variabelen - Fixed effect s

Gevonden effect en R² = 70 à 88% - 1% verandering van de federale belast ingvoet r esult eert in een st ij ging van de belast ingvoet inzake inkom st enbelast ingen in de st at en m et 0,10% - 1% verandering van de federale belast ingvoet r esult eert in een st ij ging van de gezam elij ke belast ingvoet inzake inkom st enbelast ingen & sales t ax in de st at en m et 0,22% - St at en wiens grondslag st er ker gerelat eerd zij n t ot deze van de federale overheid r eageren st erker ( 0,14% versus 0,08% in de over ige st at en)

Hayashi & Boadway ( 2001)

370

Canada 1963- 1996 Paneldat a Schat t ing van horizont ale en vert icale fiscale ext ernalit eit en m bt business incom e t axes in Canada geheven door de federale st aat en provincies

Genorm aliseerde gem iddelde t arieven m .b.t . inkom st enbelast ing ( logit t ransform at ie)

SUR ( seem ingly unrelat ed regression) Variabelen: - Exogene variabelen die de gem iddelde belast ingvoet beïnvloeden ( inflat ie, BBPgroei) - Exogene variabelen die beslissingen rond belast ingen beïnvloeden ( int rest voet en, loonpeil, polit ieke variabelen, overheidst ekort en)

R² = 72% t ot 84% Negat ieve im pact van de federale belast ing op de provinciale belast ing


Bij lagen

Aut eur Andersson, Ar onsson,Wikst röm ( 2001)

Land, t ij dst ip, geschat ver band,dat a Zw eden, paneldat a 1981- 1990 Schat t ing van vert icale fiscale ext ernalit eit en die zich voor doen t ussen de cent rale overheid enerzij ds en de pr ovinciale en locale over heden anderzij ds; t est en van de m at e w aarin de Zweedse overheid erin slaagt via een int erbest uurlij k dot at iesyst eem deze vert icale ext ernalit eit en t e int ernaliseren.

Afhankelij ke variabele Lokale en provinciale inkom st enbelast ing/ 100SEK

Est eller- Moré & SoléOllé ( 2002)

Canada, paneldat a 1982- 1996 Schat t ing van de int eract ie t ussen federale en pr ovinciale inkom st enbelast ing; schat t ing van vert icale en horizont ale ext ernalit eit en; schat t ing van int eract ie t ussen nivellerende dot at ie en vert icale ext ernalit eit en

Provinciale gem iddelde effect ieve belast ingvoet ( = inkom st enbelast ing / per soonlij ke inkom st en)


Schat t ingsw ij ze en verklarende variabelen 4 OLS- schat t ingen Variabelen: - Gem iddeld brut o inkom en voor inw oners> 20j aar - Reële operat ionele kost en/ capit a - % aandeel in de m igr at ie t ussen regio’s - Ont vangen dot at ies/ capit a - Bevolkingsdicht heid - % inw oners –15 j aar - % inw oners+ 65 j aar - Polit ieke variabelen Diverse OLS - schat t ingen Variabelen: - De feder ale effect ieve belast ingvoet - Dum m ies voor bepaalde provincies - I nkom en per capit a - Onvoorw aardelij ke dot at ies/ capit a voorw aardelij ke dot at ies/ capit a - Nat ur al resources/ capit a; - Om vang provinciale bevolking - % van de bev olking > 65 j aar - % van de bev olking < 15 j aar - % w er klozen - Dum m y voor linkse par t ij en in het provinciaal best uur - Dum m y voor part ij en die in de pr ovinciale overheid in de m inderheid zij n

Gevonden effect en R² = 17 t ot 20% - St ij ging van het t arief van de cent rale overheid m et 1% r esult eert in een daling van het lokale t arief van 0,08 à 0,11% - Het t ransfersyst eem slaagt er niet in de ver t icale ext ernalit eit en t e int ernaliseren R² = 70 à 83% 1% ver andering in de federale belast ingvoet leidt t ot een st ij ging van de provinciale belast ingen van 0,18% à 0,20 %.

371


2. Toelicht ing bij de int erpret at ie van box plot diagram m en Om in dat areeksen outliers op te sporen wordt gebruik gem aakt van box plot diagram m en. De bodem van de opgevulde rechthoek geeft de w aarde aan van het 25 st e percent iel. Het plafond van de box weerspiegelt het 75 st e percentiel. De hoogte van de box correspondeert dus m et de int erkwartiele range. De horizont ale lij n in de box geeft de m ediaanw aarde weer. Outliers ( O) en ext rem e w aarden afgebeeld ( * ) . Out liers zij n die w aarden die 1,5 à 3 m aal de lengt e van de box verw ij derd liggen van de t op of de bodem van de box. Ext rem e waarden liggen m eer dan 3 m aal de int erkw artiele range verwij derd van de top of bodem van de box. De num m ers corresponderen m et de NI S- codes van de gem eent en in kwest ie. Zowel de out liers als de ext rem e waarden w orden uit de bet reffende dat areeksen verw ij derd.

3. Toelicht ing bij de box plot - diagram m en uit deel 8 3.1

Box plot - diagram m en werkingssaldo polit ie 1998- 2002

Onderst aande box plot - diagram m en zij n als bij lage t oegevoegd bij Grafiek 43 op p. 254.

372


Bij lagen GRAFI EK 52 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO 1998 120000000

100000000

11002

80000000

60000000

40000000

44021

20000000 31005 35013 24062 12025 41002 34022 71016 46021 71022 36015 13040 12021 23088 24107 11040 31004 38014 46003 42006 11008 71053

0 -20000000 N=

299

Politie - Werkingssa

Voorafgaandelij k m erken we op dat door de ext reem hoge w aarde van Ant werpen, de grafiek aan duidelij kheid verliest . Voor het werkingssaldo 1998 werden 23 st eden en gem eent en m et een werkingssaldo hoger dan 2.651.809 euro uit de dat aset verwij derd, nl. : Ant werpen, Gent , Brugge, Oost ende, Leuven, Mechelen, Aalst , Kort rij k, Genk, Sint- Niklaas, Turnhout, Hasselt ,

Roeselare,

Lier,

Vilvoorde,

Tienen,

Schot en,

Blankenberge,

Koksij de, Beveren, Denderm onde, Brasschaat en Sint - Truiden. GRAFI EK 53 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO 1999 120000000

100000000

11002

80000000

60000000

40000000

44021

20000000

0

31005 35013 24062 12025 41002 34022 46021 71016 31043 36015 71022 13040 24107 23088 12021 11008 13008 38014 42006 11040 46003 31004 11029 71053

-20000000 N=

303


Voor 1999 worden 26 st eden en gem eent en m et een w erkingssaldo hoger dan 2.647.722 euro als out lier of ext rem e waarde w eerhouden. Het C. SMOLDERS & S. GOEMI NNE

373


bet reffen Antw erpen, Gent , Brugge, Oost ende, Leuven, Mechelen, Aalst, Kort rij k, Genk, Sint - Niklaas, Turnhout , Hasselt , Roeselare, Lier, Vilvoorde, Tienen,

Schot en,

Blankenberge,

Koksij de,

Beveren,

Denderm onde,

Brasschaat, Sint - Truiden, Knokke- Heist , Geel en Mort sel. GRAFI EK 54 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO 2000 120000000

100000000

11002

80000000

60000000

40000000

44021

20000000

0

31005 35013 24062 12025 41002 34022 71016 46021 31043 71022 36015 13040 31004 46003 23088 12021 11029 71053 11008 13008 38014 24107 42006 11040 46014 23027

-20000000 N=

303


Voor 2000 worden 28 st eden en gem eent en m et een w erkingssaldo hoger dan 2.630.990 euro als out lier of ext rem e waarden weerhouden. Het bet reffen Antw erpen, Gent , Brugge, Oost ende, Leuven, Mechelen, Aalst, Kort rij k, Genk, Sint - Niklaas, Turnhout , Hasselt , Roeselare, Lier, Vilvoorde, Tienen,

Schot en,

Blankenberge,

Koksij de,

Beveren,

Denderm onde,

Brasschaat, Sint - Truiden, Knokke- Heist , Geel, Mort sel, Halle en Lokeren.

374


Bij lagen GRAFI EK 55 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO 2001 140000000 120000000 11002

100000000 80000000 60000000 44021

40000000 20000000 0 -20000000 N=

299


Voor 2001 worden 28 st eden en gem eent en m et een w erkingssaldo hoger dan 2.659.385 euro als out lier of ext rem e waarden weerhouden. Het bet reffen Antw erpen, Gent , Brugge, Oost ende, Leuven, Mechelen, Aalst, Kort rij k, Genk, Sint - Niklaas, Turnhout , Hasselt, Roeselare, Lier, Vilvoorde, Tienen, Blankenberge, Beveren, Denderm onde, Brasschaat , Sint - Truiden, Knokke- Heist , Geel, Mortsel, Lokeren, Zavent em , Dilbeek en I eper. GRAFI EK 56 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO 2002 140000000 11002

120000000 100000000 80000000 60000000 40000000 20000000 0 -20000000 N=

226


Voor

2002

worden

uit

de 229

ont vangen

enquêt es 20

st eden

en

gem eent en m et een werkingssaldo hoger dan 3.247.406 euro als out lier of


375


ext rem e

waarden

weerhouden.

Het

bet reffen

Antw erpen,

Leuven,

Mechelen, Aalst, Kort rij k, Genk, Sint - Niklaas, Hasselt, Roeselare, Lier, Vilvoorde,

Tienen,

Beveren,

Denderm onde,

Brasschaat,

Sint - Truiden,

Knokke- Heist , Geel, Koksij de en Schoten.

3.2

Box plot - diagram m en procent uele verandering werk ingssaldo polit ie 1998- 2002

Onderst aande box plot - diagram m en zij n als bij lage t oegevoegd bij Grafiek 43 op p. 254. GRAFI EK 57 BOX

PLOT VOOR DE PROCENTUELE WERKI NGSSALDO 1998- 1999

VERANDERI NG

VAN

HET

,8

,6

11052

34043

,4

13010 13023 37010 45063 23038 24045 36007

,2

-,0 72037 71057 23050 24135 37011 43002

-,2

31042 11025 45064

-,4 -,6 N=

219


De gem eent en 17 gem eent en die als outlier of ext rem e waarde worden verm eld w at bet reft de procent uele verandering van de werkingsaldi 19981999

zij n

Wom m elgem ,

Spiere- Helkij n,

Oost rozebeke,

Kam penhout ,

Huldenberg,

Ham ont - Achel,

Meise,

Pit t em ,

Tielt,

Grobbendonk, I ngelm unst er,

Assenede,

Merksplas, Tessenderlo,

Zuienkerke,

Lint

en

Maarkedal.

376


Bij lagen GRAFI EK 58 BOX


VERANDERI NG

VAN

HET

1,2 45064

1,0 ,8

11025

,6

13023

,4 24043

,2 -,0

23038 72020 43014

-,2

23032

-,4 -,6 N=

219


Voor de procentuele verandering van de werkingssaldi van 1999 naar 2000 worden

17

st eden

en

gem eent en

als

outlier

of

ext rem e

w aarde

weerhouden. Het bet reffen gem eenten of steden m et een procentuele verhoging van het werkingssaldo grot er of gelij k aan 22% of een daling grot er of gelij k aan 10% . Gem eent en die hieraan voldoen zij n Maarkedal, Lint, Merksplas, Lennik, Meise, Oudenburg, Geet bets, Pepingen, Zwalm , Alveringem , Holsbeek, Lierde, Zuienkerke, Kam penhout , Lom m el, Sint Laureins en Herne.


377


GRAFI EK 59 BOX


VERANDERI NG

VAN

HET

1,0 43014

,8

,6

45064 23032 37002 37011

,4

71066

,2

0,0 23062 13023

-,2 -,4 N=

219


Voor de procent uele verandering van de werkingssaldi van 2000 naar 2001 worden 8 st eden en gem eent en als out lier of ext rem e waarde weerhouden. Het werkingssaldo st eeg m et m inst ens 35% of daalde m et m inst ens 17% . Het

bet reffen

Sint - Laureins,

Maarkedal,

Herne,

Dent ergem ,

Pit t em ,

Zonhoven, Overij se en Merksplas. GRAFI EK 60 BOX


VERANDERI NG

VAN

HET

3,0 2,5 2,0 1,5

31042

37012 44020 23023 23102 44048

1,0 ,5 0,0 -,5 43002

-1,0 N=

219


Voor de procent uele verandering van de werkingssaldi van 2001 naar 2002 worden 7 st eden en gem eent en als out lier of extrem e waarde weerhouden 378


Bij lagen

gezien hun st ij ging m inst ens 147% of hun daling m inst ens 68% bedroeg. De gem eent en Zuienkerke, Ruiselede, Gavere, Galm aarden, Wem m el, Nazaret h en Assenede voldoen aan deze voorwaarden.

3.3

Box plot - diagram m en werkingssaldo polit ie per capit a 1998- 2002

Onderst aande box plot - diagram m en zij n als bij lage t oegevoegd bij Grafiek 44 op p. 256. GRAFI EK 61 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 1998 300

11002

200

38008 35029 12025 12021 24107 11029 23088 46021 36015 11013

100

0

-100 N=

220


Wat bet reft het werkingssaldo per hoofd in 1998 worden 16 st eden of gem eent en m et een waarde hoger dan 87 euro uitgeslot en, zij het : Ant werpen, De Panne, De Haan, Mechelen, Leuven, Aalst , Genk, Bredene, Kort rij k,

Lier,

Tienen,

Mort sel,

Vilvoorde,

Sint - Niklaas,

Roeselare en

Edegem .


379


GRAFI EK 62 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 1999 300

11002

200 38008 35029 12025

100

24062 41002 35002 34022 12021 46021 71016 11029 24107

0

-100 N=

220


Voor het werkingssaldo per capit a 1999 worden 13 steden en gem eenten als out lier of ext rem e waarde weerhouden. Het bet reffen gem eent en m et een werkingssaldo per capita van grot er of gelij k aan 102 euro. Voldoen aan deze waarde : Ant werpen, De Panne, De Haan, Mechelen, Leuven, Aalst , Bredene, Kort rij k, Lier, Sint - Niklaas, Genk, Mort sel en Tienen. GRAFI EK 63 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 2000 300

11002

200 38008 35029 12025

100

24062 41002 35002 34022 12021 46021 71016 11029 24107

0

-100 N=

220


Voor het werkingssaldo per capit a 2000 worden 15 steden en gem eenten als out lier of ext rem e w aarde weerhouden, gezien deze een werkingssaldo

380


Bij lagen

per

capita hoger

Ant werpen,

of gelij k

aan

De Panne, De Haan,

98

euro voorlegden.

Mechelen,

Leuven,

Het

bet reffen

Aalst,

Kort rij k,

Bredene, Genk, Mort sel, Lier, Sint - Niklaas, Tienen, Vilvoorde, Roeselare. GRAFI EK 64 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 2001 300 11002

200

38008 35029 24062 12025

100

41002 12021 35002 11029 46021 34022 23088 23094 71016 36015

0

-100 N=

220


Voor het werkingssaldo per capit a 2001 worden 15 steden en gem eenten als out lier of ext rem e waarde weerhouden. Het bet reffen gem eenten m et een werkingssaldo per capit a dat grot er of gelij k is aan 105 euro, zij nde Ant werpen, De Panne, De Haan, Mechelen, Leuven, Aalst , Lier, Bredene, Mort sel, Sint- Niklaas, Kort rij k, Vilvoorde, Zavent em , Genk en Roeselare.


381


GRAFI EK 65 BOX PLOT VOOR HET WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 2002 300 11002

200

38008 35029 24062 12025

100

41002 12021 11029 35002 46021 34022 23088 23094 71016 36015

0

-100 N=

220


Voor het werkingssaldo per capit a 2002 worden 19 steden en gem eenten als out lier of ext rem e waarde weerhouden. Het bet reffen gem eent en m et een werkingssaldo per capit a grot er of gelij k aan 112 euro of lager dan 21 euro. Ant werpen, De Haan, De Panne, Mechelen, Kort rij k, Leuven, Genk, Aalst , Sint - Niklaas, Bredene, Edegem , Geel, Tienen, Zavent em , Wet teren, Vilvoorde, Roeselare, Laakdal en Assenede.

3.4

Box plot - diagram m en procent uele verandering werk ingssaldo polit ie per capit a 1998- 2002

Onderst aande box plot - diagram m en zij n als bij lage t oegevoegd bij Grafiek 44 op p. 256.

382



PLOT VOOR DE PROCENTUELE VERANDERI NG WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 1998- 1999

VAN

HET

,8

,6

11052 34043

,4

13010 13023 37010 45063 23038 36007 24045

,2

-,0 72037 71057 23050 24135 37011 43002

-,2

31042 11025 45064

-,4 -,6 N=

219


Wat bet reft het veranderingspercent age van het werkingssaldo per hoofd in 1998 worden 26 st eden of gem eent en m et een st ij ging hoger dan of gelij k aan 23% of m et een daling hoger of gelij k aan 13% , nam elij k : Wom m elgem , Lierde,

Spiere- Helkij n,

Kam penhout ,

Tessenderlo,

Meise,

Grobbendonk,

I ngelm unst er, Tielt ,

Pit tem ,

Merksplas,

Huldenberg,

Assenede,

Oost rozebeke, Ham ont- Achel,

Zuienkerke,

Lint

en

VAN

HET

Maarkedal. GRAFI EK 67 BOX

PLOT VOOR DE PROCENTUELE VERANDERI NG WERKI NGSSALDO PER CAPI TA 1999- 2000 1,2 1,0

45064

,8 ,6

11025 13023

,4 ,2

23104 23050 35014 24028 45065 23064 38002 24043

-,0 -,2 -,4

45063 31042 23038 72020 43014 23032

-,6 N=

219



383


Wat bet reft de procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a 2000 worden 19 steden en gem eent en als out lier of ext rem e w aarde weerhouden. Het bet reffen gem eent en m et een procent uele st ij ging van werkingssaldo per capit a groter of gelij k aan 21% of een daling grot er of gelij k aan 10% , m eerbepaald : Maarkedal, Lint, Merksplas, Lennik, Meise, Oudenburg,

Geetbet s,

Zwalm ,

Pepingen,

Alveringem ,

Holsbeek,

Zuienkerke, Lierde, Kam penhout , Lom m el, Sint - Laureins en Herne. GRAFI EK 68 BOX


VAN

HET

1,0 43014

,8

,6

45064 23032 37002 37011

,4

,2

0,0

23062 13023

-,2 -,4 N=

219


Om t rent de procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a 2000 worden 7 st eden en gem eent en als out lier of ext rem e w aarde weerhouden. Het bet reffen gem eent en m et een procent uele st ij ging van werkingssaldo per capit a groter of gelij k aan 42% of een daling grot er of gelij k

aan

17% ,

m eerbepaald

:

Sint - Laureins,

Maarkedal,

Herne,

Dentergem , Pit t em , Overij se en Merksplas.

384




VAN

HET

3,0 2,5

31042

2,0 37012 44020 23023 23102 44048

1,5 1,0 ,5 0,0 -,5

43002

-1,0 N=

219


Wat bet reft de procent uele verandering van het werkingssaldo per capit a 2002 worden 7 st eden en gem eenten als out lier of ext rem e w aarde weerhouden. Het bet reffen gem eent en m et een procent uele st ij ging van werkingssaldo per capit a grot er of gelij k aan 147% of een daling grot er of gelij k aan 67% . De st eden en gem eent en die hieraan voldoen zij n : Zuienkerke,

Ruiselede,

Gavere,

Galm aarden,

Wem m el,

Nazaret h

en

Assende.


385

'HLPSDFWYDQGHERYHQEHVWXXUOLMNH EHVOLVVLQJHQRSGHORNDOHILVFDOLWHLW LQ9ODDQGHUHQ

Recommend Documents