Infobrochure voor studenten
Heelkunde 4 Neurochirurgie Straat 67
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
2
INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE
2
ALGEMENE GEGEVENS
5
Globale omschrijving van de afdeling:
5
Functies
5
GRONDPLAN
6
PROFIEL VAN DE AFDELING
7
Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken
7
Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel
8
De meest voorkomende verpleegactiviteiten
8
Woordverklaring & gebruikte afkortingen (op overdrachtsformulier) ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING
13 15
Dagschema
15
Diensturen verpleegkundigen
16
Diensturen studenten
16
Unit verpleging
16
Afdelingsgebonden tips:
16
Orbis
17
BIJLAGE Werkpostfiche – risicoanalyse van de afdeling
18 18
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
3
MEDISCHE TERMINOLOGIE
19
Etymologie
19
Woordenschat
24
WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo’n 70.000 opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen , vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren,… Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe,
Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Wim Moerman Kurt Bourguillioen
Els Vanblaere Verpleegkundig en paramedisch directeur
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
Begeleidingsverpleegkundigen
4
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
ALGEMENE GEGEVENS Globale omschrijving van de afdeling:
Onze afdeling is een heelkundige dienst met hoofdzakelijk neurochirurgische patiënten. We beschikken over 32 bedden waarvan 1 isolatiekamer voor lokale bestraling en/of jodiumtherapie. Verpleegafdeling J1 bevindt zich in straat 67; dit is op de eerste verdieping van de J-blok. 09/224.51.67 E-mail:
[email protected]
Functies
Artsen: Neurochirurgen: zie ook op website www.azstlucas.be zorgaanbod medisch aanbod
Hoofdverpleegkundige: Karla Van Der Plaetsen
Stagementoren: Martin De Backer en Steffi Rochtus Team van verpleegkundigen Pijnverpleegkundige: Cindy Verniers en De Corte Els Logopedisten: Mie-Jeanne en Eric Robert Ergotherapie: Mia, Lieke en Maarten Kinesisten: Pieter en Tom Logistieke assistenten: zij voeren ondersteunende taken uit zoals: zorgen voor het voedingsgebeuren zorgen voor het patiëntenvervoer voeren allerlei boodschappen uit
5
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
6
GRONDPLAN
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
7
PROFIEL VAN DE AFDELING Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken
Pathologie
behandeling
onderzoek
Rugaandoeningen Cervicale prothese/fusie Discus Hernia cervicaal Thoracaal Lumbaal Spinaal stenose Fracturen Listhesis Tumoren Neuralgieën Hoofdaandoeningen
Laminectomie Conservatief/vertebroplastie/fixatieoperatie Artrodese/lumbale prothese Laminectomie/radiotherapie Pijnstimulatoren/morfinepomp
RX/CWZ/NMR RX/LWZ/NMR CT
hematomen extraduraal Trepanatie RX/CT/NMR subduraal intracerebraal aneurysma Trepanatie / Coiling Angiografie Tumoren Trepanatie Arteriografie/embolisatie Stereotaxie radiotherapie/chemo Fracturen Observatie RX schedel Hydrocefalie holterdrainage/ventriculo-peritoniale shunt Trigeminus neuralgie Meningitis AVM CVA Trombose ?? Herseninfarct TIA Neurologie pat. met hemiplegie Parkinson Bewegingsstoornissen Epilepsie
percutane /microvasculaire decompressie (techniek Jannetta) Observatie/ SOS antibiotica lumbale punctie Observatie/ Trepanatie Angiografie/ NMR Observatie
Revalidatie: Kinesitherapie Logopedie Ergotherapie Psychosociale benadering Medicatie: per os (= PO), subcutaan (= SC), intramusculair (= IM), intraveneus
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
8
(= IV) medicamenteus Pijntherapie cervicale epidurale lumbale epidurale wortelinfiltratie plaatsen pijnpomp plaatsen neurostimulator
- anesthesiefiche, vragenlijst, verbintenisblad invullen, attesten nodig? - scheren operatiestreek - noteren wie de patiënt komt afhalen (bij eendagsopname) - parameter controle (RR, P en temperatuur) - plaatsen infuus
- controleren en noteren van vitale, fysieke en neurologische parameters - patiënten veel laten drinken na epidurale inspuiting - eerste opstaan onder begeleiding - controle mictie - ontslag cfr. behandelende
Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel Op onze afdeling liggen patiënten met rug- en hoofdaandoeningen.
De meest voorkomende verpleegactiviteiten Basiszorgen: Kan medicatie toedienen de student kan S.C een inspuiting geven met betrekking tot anticoagulantietherapie (bv. Clexane) de student kan een I.M. inspuiting toedienen kan insuline toedienen met spuit en naald – huidplooitechniek kan insuline toedienen met insulinepen – huidplooitechniek (2) kan medicatie S.C. toedienen – inspuittechniek (2) kan medicatie I.M. toedienen (2) kan medicatie I.V. toedienen (2) kan bij een patiënt met een centraal veneuze catheter leidingen en verbandwisseling uitvoeren (3) de student kan medicatie per os toedienen Goede lichaamshygiëne geven aangepast aan de noden van de patiënt, vb. bedbad, bad of douche geven, hulp aan lavabo, zelfzorg stimuleren evenals aandacht voor de haren, gebit, nagels en conditie van de huid. Omschrijven van verpleegkundige problemen, actie plannen en evalueren. Observeren op psychisch, fysisch en sociaal vlak. Specifieke behandelingen: Ademhalingsstelsel kent normale en afwijkende AH-types en kan afwijkingen hierop bij de patiënt vaststellen zorgt voor de ademhaling van de patiënt o door aangepaste houding o hulp bij ophoesten
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
observeert en rapporteert sputum en kan dit verzamelen voor laboonderzoek kan zuurstof toedienen kan inhalatietherapie toedienen Bloedsomloop o stimuleren om zowel passieve als actieve oefeningen te doen afhankelijk van de pathologie, toedienen medicatie o Controle van bloeddruk en pols o Toedienen van bepaalde bloedverdunnende medicatie - per os, SC. - I.V vb. via spuitpomp(Heparine) o Bloedtransfusies Huid en zintuigen o kan toezicht houden op en het verband wisselen bij een gesloten chirurgische wonde o kan de soorten wondnaden herkennen en hechtingsmateriaal verwijderen: haakjes en draadjes (2) o kan toezicht houden l» en het verband verwisselen bij een passief drainagemiddel: tubulaire drain, Penrose, Lamelle, T-drain(2) o kan een receptorzakje aanbrengen bij een passief drainagemiddel o toezicht houden op en een verbandwisseling uitvoeren bij een vacuumdrainage en het opvangrecipiënt verwisselen (2) o kan een passief drainagemiddel inkorten (2) o kan een actief- en passief drainagemiddel verwijderen (2) o kan toezicht houden op en verbandwisseling uitvoeren bij: zuivere open wonden: oppervlakkig / diep exsudaat: weinig / veel maceratie geïnfecteerde wonden op advies van de arts verzorgen een staal wondvocht opnemen een wonde peilen en spoelen oude wieken verwijderen en nieuwe wieken inbrengen wondinstillatie toepassen de wonden onderkennen in de granulatiefase, biologische ontstekingsfase en necrotische fase (2) passieve en interactieve wondverbanden aanbrengen: (2) o kan de stomazorg uitvoeren en aangepast materiaal gebruiken bij een patiënt met anus praeter (3) Spijsverteringsstelsel o stimuleren om op te zitten, eventueel rond te lopen, aangepaste voeding aangenaam maken, zorgen voor een rustige omgeving, ongemakken voorkomen, voldoende laten drinken o Toedienen van medicatie per os of IV. Vb. Logastric o Eventueel plaatsen van een maagsonde o voeding via microsonde bij dementerende en psychiatrische patiënten. Wordt ook gebruikt bij patiënten die nog niet voldoende voeding kunnen innemen. Na plaatsing steeds controle in RX. RADIO OPAKE CATHETER.
9
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
Uitscheidingsstelsel Zorgt voor mictie en defaecatie van de patiënt biedt hulp aan de patiënt die niet zelfstandig kan urineren of defaeceren: met gebruikmaking van toilet of toiletstoel in bed met behulp van bedpan, urinaal bij incontinentie (met aangepast materiaal) Lavementen: klein lavement : zoals fleet groot lavement : zeeplavement, zoutlavement Anaal verwijderen van faecalomen wanneer andere laxativa niet helpen draagt er zorg voor dat de zelfstandigheid en de privacy hierbij zo weinig mogelijk geschaad worden observeert en rapporteert, zo nodig, de frequentie en de toiletgewoonten van de patiënt, herkent macroscopische afwijkingen maakt zo nodig observatie mogelijk door opvang en verzameling van urine en faeces voor labo-onderzoek bevordert de defaecatie en neemt maatregelen om obstipatie te voorkomen door: o te stimuleren tot meer beweging o gebruiken van een aangepaste voeding en vochtinname toedienen van orale of rectale laxantia kan een eenmalige blaascatheterisatie uitvoeren bij een mannelijke en vrouwelijke patiënt voor: staalname, urineretentie en residu (2) kan alleen / met hulp een verblijfcatheter plaatsen bij een mannelijke en vrouwelijke patiënt en kan het vereiste toezicht hierop uitoefenen (2) kan een urinestaal afnemen bij een verblijfscatheter (2) kan blaasspoeling uitvoeren: open systeem bij patiënt met verblijfscatheter (2) voeding en vochttoediening Zorgt voor voldoende voedsel en vochtopname kan de voedingstoestand van de patiënt beoordelen dient de maaltijd op met zorg voor de omgeving en de sfeer stimuleert de zelfstandigheid van de patiënt bij de maaltijd biedt hulp aan bij patiënten die niet zelfstandig kunnen eten en drinken dient voedsel en vocht toe met gebruik van hulpmiddelen zoals tuitkannetje, aangepast bestek Er steeds attent op zijn of de patiënt nuchter moet zijn: voor operatie voor het onderzoek door zijn diagnose/pathologie (bijv. pancreatitis) na een onderzoek (vb na zijn gastroscopie mag de pt. tot 60’ na het onderzoek niets nuttigen omdat de keel verdoofd werd met xylocaïne spray) -> verstikkingsgevaar Er zijn verschillende diëten, de meest voorkomende zijn : Diabetesdieet, Na-arm, Na-2000, Na-3000, C.A.V. (cholesterolarme voeding), L.V. (lichtverteerbare voeding), Glutenvrij-dieet, Vetarme voeding, Eiw 80 - vochtbeperking
10
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
mobiliteit Zorgt voor de juiste houding in bed en afwisseling hierin rugligging, zijligging, buikligging, wisselligging, half zittend, rechtop zittend, Trendlenburg, anti-Trendlenburg, Fowler, met hoogliggende arm of been. maakt goed gebruik van de hulpmiddelen: ruggesteun, voetensteun, dekenboog, bedgalg, bedverhogers, zandzakken, veiligheidshekkens, schapevacht en andere hulpmiddelen die de druk onder de drukplaatsen herverdelen helpt zonodig bij beweging: passief bewegen van de ledematen mobiliseert de zieke: o zittend op de rand van het bed o zittend in zetel of rolstoel o lopend aan de arm/of met andere hulpmiddelen o kan de patiënt vervoeren met bed, brancard rolstoel o kan de tillift gebruiken en kan de patiënt in en uit bed tillen hygiëne: De student zorgt bij de dagelijkse lichaamshygiëne van de patiënt of voor de hulp hierbij bestaande uit: de volledige of gedeeltelijke verzorging van de patiënt, op bed, aan de lavabo onder de douche of in bad schenkt bij de verzorging van de huid telkens aparte aandacht aan de verschillende drukplaatsen, met de bedoeling decubitus te voorkomen, voorkomt en behandelt intertrigo verzorgen van de uitwendige geslachtsorganen, na mictie of defaecatie, bij incontinentie, tijdens de menstruatie het voorkomen van verwikkelingen van bedlegerigheid en immobiliteit: decubitus, contractuur, trombose, atrofieën, luchtwegeninfectie, incontinentie, urineretentie, afname van eetlust, darmtraagheid, constipatie en psychische gevolgen helpt de patiënt die in zijn beweging gestoord is door informatie te geven over de gevaren van langdurige immobiliteit dagelijkse mondverzorging: tanden poetsen, mond spoelen, prothese verzorgen, voorkomen en/ of eventueel behandelen van mondaandoeningen, mondverzorging bij de patiënt die daar zelf niet toe in staat is, stimuleren van speekselsecretie, lippen verzorgen dagelijkse haarverzorging: haar borstelen of kammen, baard scheren, haar wassen in bed of aan de lavabo nagelverzorging van handen en voeten biedt hulp bij aan - en uitkleden en laat het kiezen van de kleding zoveel mogelijk over aan de patiënt Zorgt voor een goed opgemaakt bed kan bed opmaken en afhalen: o de patiënt mag uit het bed o de patiënt mag in bed draaien maar niet opstaan Fysieke beveiliging: Gebruik maken van bedsponden en bindmateriaal. Steeds zorgen voor beveiliging, vb. onrusthekkens omhoog, bij onrustige patiënten fixatiemateriaal aanwenden zoals een voorzettafel, fixatiegordel, polsbinden, verpleeglaken…
11
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
Bed in de laagste stand zetten bij het verlaten van de kamer Er voor zorgen dat het belsignaal altijd in het bereik van de patiënt ligt. Verpleegactiviteiten die verband houden met het stellen van diagnose: Observeert de lichaamstemperatuur: rectaal, oraal of axillair; voelt en telt de pols, maar ook vb. kleur, pijnprikkels, alertheid, sufheid, ademhalingsritme Assisteren bij verpleegkundige handelingen Assisteren bij bepaalde ingrepen vb. bij pleura- of ascitespunctie Aanleren en aanleggen van electroden voor monitoring of telemetrie Gebruik van spuitpompen en druppeltellers Manueel blaasspoeling: meestal 2 maal per dag of meer indien nodig met fysiologische oplossing. Inkorten ronde drain: wordt in 2 maal gedaan, en loopt steeds af in een urinezakje. Een ronde –drainzakje wordt geledigd om 6 uur door de nachtdienst. Plaatsen wieken Verblijfsonde plaatsen en éénmalige sondage bij man en vrouw: sonderen bij de man gebeurt met een teinmann sonde Ch 16. Bij de vrouw met Ch 14. Plaatsen infuus: is voor 2 de en 3 de jaars. Sonderen via urostoma: met fijne female sonde Ch 12. Aanprikken porth-à-cath: voor het toedienen van infuus of chemo. Verwijderen hechtingen: meestal in 2 maal onder toezicht van een verpleegkundige. Verwijderen redon: onder toezicht van een verpleegkundige. Specifieke aandachtspunten voor de afdeling Zorgt voor de patiënt en zijn omgeving draagt zorg voor de materiële inrichting en de rustige omgeving in de ziekenkamer of het dagverblijf zorgt voor de leefsfeer van de patiënt: bezoek, bloemen, fruit, post, kleding, telefoon zorgt voor het recreatief bezig zijn van de patiënt, onderkent door observatie en gesprek waarin de patiënt belang stelt in verband met ontspanning en bezigheid reinigt en onderhoudt het gebruikte verplegingsmateriaal, past regels voor persoonlijke en algemene hygiëne zodanig toe dat infecties voorkomen worden functioneert als goed teamlid en medestudent op de afdeling met een verantwoordelijkheid die beperkt is tot wat van een beginnende student kan verwacht worden en zoals hierboven beschreven Cognitieve en sociale vaardigheden: De student: kan een opnamegesprek voeren bij een patiënt (2) kan algemene préoperatieve zorgen plannen en uitvoeren (2) kan informatie geven aan de patiënt met betrekking tot onderzoeken en ingreep (2) heeft inzicht in de gehanteerde verpleegprotocols op een heelkundige verpleegeenheid heeft inzicht in de wijze waarop patiënten het operatiegebeuren beleven(2)
12
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
13
kan informatie geven aan heelkundige patiënten i.v.m. verpleegkundige interventies. (2) kan observaties op somatisch en niet-somatisch vlak rapporteren en bespreekbaar stellen in team(2) kan een verpleegplan hanteren (2) kan postoperatieve verwikkelingen bij patiënten observeren en signaleren i.v.m. o ademhalingsstelsel o gastro-intestinaal stelsel o cardio-vasculair stelsel o urinestelsel o huid o zenuwstelsel (2en 3) Technische vaardigheden De student: kan de basisprincipes toepassen: hygiëne en steriliteit, veiligheid, beleving van de patiënt, comfort, zelfzorg en inspraak, ergonomie, economie en ecologie (2)
Woordverklaring & gebruikte afkortingen (op overdrachtsformulier) # a AB ADL AH ALIF aneu
Fractuur Arm Antibiotica Aanpassing dagelijks leven Ademhaling anterieure lumbale intervertebrale fusie Aneurysma cerebri
arterio artrod AVM b Carp T Casp cath cerv lam cerv myelo CI Clow cons corr CT decub
arteriografie Artrodese artero veneuze malformatie Been Carpel Tunnel Caspar
desor DH
desoriëntatie discus hernia
cervicale laminectomie cervicale myelografie centraal infuus Cloward Consultatie Correctie Cat Scan Decubitus
M+ ma mCi men min
morfine maandag millicurie meningeoom verminderd nucleaire magnetische NMR resonantie(scan) N nuchter normaal postoperatief verloop NPOV (procedure) NTG nog te gebeuren O ontslag obs observatie OL onderste ledematen OP operatiezaal opst myelo opstijgende myelografie P pijn par parese PC packed cells PDR pulse dose rate PI perifeer infuus pleg plegie PO per os Pstim pijnstimulator retroperitoneale lumbale RALIF intervertebrale fusie re rechts
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
di do dr E+ ECG EDH EEG EMG EO epid ES evenw FP G glauc hemianop hemorr hemorr hfdP hypert I-131 ICH incont ingr j K kine labo lam
Dinsdag Donderdag Hechtingen Eiwitrijk electrocardiogram Extraduraal hematoom electroencephalogram electromyografie eerste opstaan (postop) Epidurale electrostimulatie Evenwicht fossa posterior gevoelloosheid Glaucoom hemianopsie Hemorragie Aambeien Hoofdpijn Hypertensie radioactief jodium intracerebraal hematoom Incontinent Ingreep Jaar krachtsverlies kinesitherapie Bloedname (lumbale) laminectomie
14
rec recup reva RL RR RX Th RX Ther SAH SDH SL SMN stereo T T° TC TNH tons trep TUR uitstr US verb VPH Vrij VS woe W Zat Zo
recidief recuperatie revalidatie ruglast bloeddruk RX Thorax radiotherapie subarachnoïdaal hematoom subduraal hematoom sublinguaal surgical microscope navigation stereotaxie tintelingen temperatuur tumor cerebri transnasale hypophysectomie tonsillectomie trepanatie transurethrale resectie uitstraling urinestaal verband ventriculo-peritoneale Holterdrainage vrijdag verblijfsonde woensdag weken zaterdag zondag
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING Dagschema Vroegdienst: Uur activiteit 6u30-6u45 Overdracht nachtdienst->vroegdienst RR van opgegeven patiënten, toedienen van te geven medicatie bv insuline operatiepatiënt naar OK brengen 7u30 ontbijt plateaus klaar maken/opdienen 8u studenten kijken werkverdelingslijst in overdracht vroegdienst->verpleegkundigen Iedereen krijgt kopij met de patiëntengegevens (niet laten rondslingeren!!) 8u20 Gegevensverzameling (medicatie optrekken,verzorgingskar klaar maken) Verzorging totale patiënt (T°/toilet/verband/inspuitingen/) In orde brengen: spoelruimte/linnenkamer/verzorgingskarren/ Mogelijkheid tot drinken (soep/koffie/water) Rapporteren: mondeling/schriftelijk in overleg met VK 11u30 Opdienen middagmaal/hulp bieden aan patiënten Terughalen patiënten op mid-care en IZ (ook rond 8.20u) 12u Middagtoer 12u30 medicatie klaar zetten 13u30 Patiëntenbespreking met overdracht naar avondtoezicht Laatdienst : 14u 15u 16u45 17u30 18u30 19u 20u45
Medicatie ronddelen/eventueel high care patiënt afhalen Opname nieuwe patiënten (zie bijlage)/invullen dossier Start namiddagverzorging Opdienen avondmaal Afdienen/ronddelen avondmedicatie/patiënten in bed leggen Korte pauze Avondtoer met nodige verzorging/preoperatieve voorbereiding Overdracht avonddienst->nachtdienst
Nachtdienst : 21u15 Inkijken dossiers/medicatie controleren van 22u->14u Tot 1ste nachtronde/ verpleegdossier schrijven volgende dag/infusen klaarleggen Dossiers opnames volgende dag schrijven/ 6u 2de toer/in orde brengen utility/keuken/bureau/ 1ste operatie patiënt wekken 6.30 Overdracht naar vroege dienst
15
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
Diensturen verpleegkundigen Dagdienst Vroegdienst Late dienst Nachtdienst
8u tot 16u42 (1u pauze). 06u30 tot 14u12 (geen pauze) 13u30 tot 21u12 (geen pauze) 20u45 tot 06u45 (geen pauze)
Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen.
Unit verpleging De unit-verpleegkunde is een praktijkrelevante vertaling van het concept patiëntentoewijzing uit integrerende verpleegkunde. De dagelijkse toewijzing van de patiënten gebeurt door een vast deel van de patiëntenkamers op de afdeling als een unit af te bakenen. In een unit van een verpleegafdeling verblijven ongeveer 15 patiënten. De verpleegkundige is gedurende haar shift verantwoordelijk voor de zorg en de zorgcoördinatie. Patiëntentoewijzing is een methode om patiënten en hun totaalzorg te waarborgen, en niet meer taken aan individuele zorgverleners op te dragen. De unit-verpleegkundige is steeds een verpleegkundige. Zij heeft continue shift, praktisch is dit een vroege, late of nachtdienst, waarbij de continuïteit van haar aanwezigheid, de zorgcoördinatie en de totaalzorg gegarandeerd zijn.
Afdelingsgebonden tips: -
Draag zorg voor het materiaal, wees kostbewust Er is altijd werk op een afdeling (aanvoelen, zien, …) Aandacht voor hulpbehoevende patiënten (eten, drinken) Draag je steentje bij tijdens overdrachtsmomenten (observaties, vragen stellen, rapportering) Herzie anatomie en fysiologie van het hoofd, zenuwstelsel, wervelkolom, … ter vergemakkelijking van inzicht en observaties Rugoperaties -> steeds platte bedpan en geen bedgalg E-mail adres neurochirurgie: www.neurosurgeryghent.be Literatuur: Leerboek der neurochirurgie (P. Naessens/L..Dewaele
16
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
Referaten neuroverpleegkundigen/studiedagen Geneesmiddelencompendium (intranet !) Zakwoordenboek er geneeskunde (Coëlho)
Orbis Op deze afdeling in AZ Sint-Lucas werkt men met het nieuwe elektronisch verpleegkundig dossier Orbis. Om al eens een zicht te krijgen hoe dit systeem werkt en in elkaar zit, stellen we online een e-learning module ter beschikking. Deze e-learningmodule is opgedeeld in verschillende lestopics waarin aan de hand van schermfilmpjes en geanimeerde presentaties wordt getoond hoe het elektronisch verpleegdossier binnen AZ Sint Lucas werkt. Deze e-learningmodule kun je bereiken via http://www.lereninazstlucas.be
17
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
18
BIJLAGE Werkpostfiche – risicoanalyse van de afdeling vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Groenebriel 1 9000 Gent Tel. 09/224 61 11 Fax 09/224 61 10
[email protected]
Campus Volkskliniek Tichelrei 1 9000 Gent Tel. 09/224 56 11 Fax 09/224 56 10
[email protected]
WERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Verpleegafdeling J1 straat 67 Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4e graadsopleiding verpleegkunde
LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : Verpleegafdeling J1 straat 67 - Welke machine, transportmiddel, producten : …………………………………………………………………………………………………………………….. - Taken : Verpleegkundige taken Resultaat risico-evaluatie(1) : - Risico’s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact met voeding - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken
Risico’s en hinder(2) val op de begane grond van hoger gelegen vlak
LUIK B
Verplicht medisch toezicht(3) risico beroepsziekten : fysisch…………………………….. chemisch………………………….. biologisch…………………………. prikwonden/snijwonden lawaai longaandoening………………… verbrijzelingen trillingen huidaandoening……………….. rondvliegende scherven warmte veiligheidsfunctie? : ……………………………………………………….. brandwonden koude contact met voedingswaren elektrische risico’s vochtigheid gebruik van beeldschermen(4) manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) val van voorwerpen chemische hinder inentingen/test : tetanus tuberculoses geïsoleerd werk spatten hepatitis B andere :…………… andere …………………. stof ioniserende stralingen ……………………………………………. gassen, dampen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek…………………………………………………. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen ? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere : broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :………………………………….. veiligheidsschoenen (type) :…………………………………………….. oorkap/oorpropjes (type) :…………………………………………….. handschoenen (type) : PVC of Latex helm/kapje (type) : …………………………………………………………. bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten andere :……………………………………………………………………………….. Voor de onderneming : naam en handtekening
Datum :
Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost.
Datum :
(1)
indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico’s betreft, dient de tabel “Risico’s en kinder” niet aangevuld te worden
(2)
geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse
(3)
aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer
(4) (5)
gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
19
MEDISCHE TERMINOLOGIE Etymologie ALGEMEEN a-
zonder
dys-
wijst op een stoornis
-ectomie
wegname
intra-
in
-itis
ontsteking
logos ( -logie, -loog)
leer
pathos ( -pathie)
lijden
poly-
veel
CARDIOVASCULAIR STELSEL card-, cardi- (afgeleid van het Grieks)
hart
cardiologie leer of studie van de hartziekten cardiopathie het lijden aan een hartziekte vas- (afgeleid van het Latijn)
(bloed)vat BLOED- EN LYMFESTELSEL
hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks)
bloed
RESPIRATOIR STELSEL trache- (afgeleid van het Latijn)
houdt verband met de luchtpijp tracheitis ontsteking van de luchtpijp
bronch- (afgeleid van het Latijn)
wijst op een luchtpijpvertakking bronchitis ontsteking van de luchtpijpvertakking
pneum-, pneumon- ( van het Grieks)
houdt verband met de long
pneumectomie wegnemen van de long pneu (van het Grieks)
houdt verband met het ademen apnoe toestand waarbij tijdelijk het ademen
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
20
ophoudt dyspnoe een moeilijke ademhaling polypnoe snel en veelvuldig ademen SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomat- (afgeleid van het Grieks)
mond stomatologie studie van de mondaandoeningen stomatitis mondslijmvliesontsteking
gastr- (afgeleid van het grieks)
wijst op maag gastrectomie wegnemen van de maag gastritis maagontsteking
enter- (afgeleid van het Grieks)
darm enteritis darmontsteking
gastro-enteritis ontsteking van maag en darm hepat- (afgeleid van het Grieks)
lever hepatitis infectie aan de lever
UROGENITAAL STELSEL nefr- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met de nier
ur- (Grieks)
wat verbandt houdt met de urine ureter (Latijn) urineleider
cyst- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met de blaas cystitis blaasontsteking
uterus (Latijn)
baarmoeder
hyster- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met de baarmoeder
hysterectomie wegnemen van de baarmoeder gynaec- (afgeleid van het grieks)
wat verband houdt met de vrouw
gynaecologie vrouwenziekten ZENUWSTELSEL neur- (afgeleid van het Grieks)
zenuw neurologie studie van de zenuwen, zenuwziekten
encefal- (afgeleid van het Grieks)
hersenen
cerebr- (afgeleid van het Latijn)
hersenen
psych- (afgeleid van het Grieks)
ziel
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
21
psychiatrie tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van geestesaandoeningen OSTEOMUSCULAIR STELSEL oste- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met het been
muscul- (afgeleid van het Latijn)
spier
intramusculair inspuiting in de spier artr- (afgeleid van het Grieks
gewricht artritis gewrichtsaandoening
pod- (afgeleid van het Grieks)
voet podologie studie van de voet
thorac (afgeleid van het Latijn)
borstkas
OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks)
oor otitis oorontsteking
rin- (afgeleid van het Grieks)
neus
oftalm- (afgeleid van het Grieks)
oog
dermat- (afgeleid van het grieks )
heeft betrekking op de huid dermatoloog dokter in de huidziekten
cut- (afgeleid van het Latijn)
huid
subcutane injectie
inspuiting onder de huid PREFIX
Aantal / hoeveelheid hemi-, semi-
helft hemiplegie verlamming van een lichaamshelft
uni-, mono-
één
bi-, di-
twee
tri-
drie
oligo-
weinig oligofrenie weinig verstand, een verstandelijke handicap
poly-, multi-
veel polypnoe veel en snel ademen
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
22
Afmeting micro-
klein micro-organisme klein organisme, bijv. een bacterie
macro-
groot macroscopisch wat te zien is met het blote oog
mega-, megalo-
groot
Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto-
zelf
homo-, iso-
gelijk homoseksueel Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht isomorf dezelfde vorm
hetero-
ander hetero-anamnese bevraging van een familielid
anti-
tegen antibioticum tegen de ziekte
Graad / hoedanigheid hypo-
onder, te weinig, onvoldoende hypotensie te lage bloeddruk
hyper-
boven, te veel, overdreven hypertensie te hoge bloeddruk
dys-
moeilijkheid, stoornis dyspnoe moeilijke ademhaling
Ontkenning a-, an-
zonder, gebrek aan anemie bloedarmoede
in-, im-
niet incontinentie niet kunnen ophouden van urine
Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento-
in, binnen intramusculair in de spier
e- ec-, ex- exo-
uit, buiten
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
inter-, meso-
23
tussen, in het midden
Snelheid brady-
traag bradycardie trage hartslag
tachy-
snel tachycardie snelle hartslag
Tijd ante-, pre-, pro-
voor prematuur vroeggeboorte
post-
na posttraumatische stress stress na een trauma SUFFIX
-algie
pijn gastralgie maagpijn
-ectomie
wegnemen
-emie
houdt verband met bloed glycemie suikergehalte van het bloed
-fobie
vrees claustrofobie vrees voor kleine ruimten
-geen, -genese
ontwikkeling, vorming pathogeen ontwikkelen van een ziekte
-itis
ontsteking cystitis blaasontsteking
-manie
drang kleptomanie neiging tot stelen
-pathie, -paat
aandoening cardiopathie hartlijden
-scopie
onderzoek gastroscopie maagonderzoek
-therapie
behandeling farmacotherapie behandeling met medicatie
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
24
Woordenschat
A Abces
etterbuil, ophoping van pus in het lichaam
Abnormaal
afwijkend van de norm
Abortus
miskraam
Abrasie
schaafwond
Abrupt
plotseling
Absence
kortstondig bewustzijnsverlies
Absorptie
opname
Abstinentie
onthouding van medicijnen, alcohol, drugs
Accidenteel
toevallig, of als gevolg van een ongeluk
Acne
puistjes
Activeren
werkzaam maken
Acuut
plotseling en hevig
Adolescent
puber, jeugdig persoon
Adult
volwassene
Afasie
spraakstoornis
Agitatie
opwinding
Alert
oplettend
Allergie
overgevoeligheid
Amnesie
geheugenverlies
Analyse
ontleding
Anamnese
vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis
Anesthesie
verdoving of narcose
Anorexia
magerzucht, eetstoornis
Antibioticum
geneesmiddel dat bacterien doodt
Antidepressivum
middel tegen ziekelijke neerslachtigheid
Apathie
lusteloosheid
Artrose
gewrichtsaandoening
Autonoom
zelfstandig
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
25
B Biopsie
een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek
Bronchitis
ontsteking van de luchtpijptak
C Carcinoom
kankergezwel
Cardiaal
met betrekking tot het hart
Caries
tandbederf
Causaal
oorzakelijk verband (oorzaak – gevolg)
Cellulitis
ontsteking van het onderhuidse bindweefsel
Celmembraan
wand, omhulsel van de cel
Cerebraal
met betrekking tot de grote hersenen
Cerebrovasculair
met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen
Chemotherapie
behandeling van kanker met medicijnen
Chirurgisch
operatief
Cholesterol
lichaamsvet
Chronisch
van lange duur
Circulatie
(bloeds)omloop
Classificatie
indeling, rangschikking
Cognitief
met betrekking tot het denkproces
Coitus
geslachtsgemeenschap
Combinatie
verbinding
Complex
ingewikkeld
Complicatie
bijkomende ziekte
Conceptie
bevruchting
Conditie
toestand waarin iemand verkeert
Contraceptivum
voorbehoedsmiddel
Convulsie
stuip, toeval
Coronair
m.b.t. de kransslagaders van het hart
Correlatie
samenhang
Crisis
ernstige ziekteaanval
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
26
Criterium
toets, een reden
Curatief
genezend
Curve
kromme lijn
Cyclus
terugkerende regelmatige reeks
Cytoplasma
celvloeistof
Cyste
holte gevuld met vocht
D Decubitus
doorligwond
Deficit
gebrek
Delirium
acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen
Dementie
geestelijke achteruitgang
Dermatologisch
met betrekking tot de huisziekten
Detectie
opsporing, ontdekking
Diabetes
suikerziekte
Diagnose
vaststelling van een ziekte
Distilleren
zuiveren
Donor
degene die zijn orgaan afstaat
Dosis
hoeveelheid van een geneesmiddel
Drainage
vochtafvoering
E Echografie
beeld van organen
Eczeem
oppervlakkige huidaandoening
Effectief
doeltreffend
Efficiënt
doelmatig
Ejaculatie
zaadlozing
Elastisch
rekbaar
Elektro-Encefalo-Grafie
beeld van de elektrische hersenstroom
Elektrocardiografie
onderzoek van de elektrische activiteit van het hart
Eliminatie
verwijdering
Embolie
bloedvatverstopping
Embryo
vrucht in het moederlichaam
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
27
Emesis
braken
Emfyseem
longaandoening
Emotioneel
gevoelsmatig
Epidemie
besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een bevolkingsgroep
Epilepsie
vallende ziekte, toevallen
Equivalent
gelijkwaardig
Etiologie
leer van de ziekteoorzaken
Euforie
verhoogd gevoel van welzijn
Evaluatie
beoordeling
Evolutie
ontwikkeling
Excessief
overdreven
Excitatie
opgewondenheid
Extern
uitwendig
F Faeces
ontlasting
Fataal
noodlottig
Fenomeen
verschijnsel
Fertiliteit
vruchtbaarheid
Fixatie
vasthechting
Fobie
ziekelijke vrees
Fractuur
been(bot)breuk
Fysisch
lichamelijk
G Genetisch
met betrekking tot de erfelijkheid
Genitaal
met betrekking tot de geslachtsorganen
Geriatrisch
medische zorg voor de oudere mens
Gradueel
trapsgewijs
Gynaecologisch
met betrekking tot de vrouwenziekten
H Hallucinatie
zinsbedrog, waanvoorstelling
Hemopathie
bloedziekte
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
28
Hepatitis
leverontsteking
Homogeen
gelijksoortig
Hygiënisch
met betrekking tot de lichaamszorg
Hyperkinesie
overmatige bewegingsdrang
Hypersecretie
verhoogde afscheiding
Hypersensitiviteit
verhoogde gevoeligheid
Hypertensie
verhoogde bloeddruk
Hyperventilatie
angstige ademhaling
Hypotensie
te lage bloeddruk
Hysterectomie
verwijdering van de baarmoeder
I Identificatie
vereenzelviging
Immaturiteit
onrijpheid
Immobilisatie
onbeweeglijk maken
Immuniteit
onvatbaarheid voor een ziekte
Implantatie
inplanting
Implicatie
verwikkeling
Impotentie
onvermogen tot geslachtsgemeenschap
Impregnatie
binnendringen van de zaadcel in de eicel
In vitro
in een reageerbuis
In vivo
in het levende organisme
Inactief
onwerkzaam
Incidenteel
bijkomend
Incisie
insnijding
Inclusief
met inbegrip van
Incompatibel
onverenigbaar
Incontinentie
onvermogen om urine of ontlasting op te houden
Incubatie
sluimeren van een ziektekiem
Indicatie
aanwijzing
Indicatief
aanduidend
Indirect
niet rechtstreeks
Individueel
afzonderlijk
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
29
Inductie
gevolgtrekking
Infantiel
kinderlijk
Influenza
griep
Infuus
vochttoediening in de bloedvaten
Inhalatie
inademen van dampen
Injectie
inspuiting
Insomnia
slapeloosheid
Intensiteit
sterkte
Interactie
onderlinge beïnvloeding
Interval
tussenperiode
Interventie
ingreep
Intoxicatie
vergiftiging
Intramusculair
in de spier
Intraveneus
in de ader
Irreversibel
onomkeerbaar
Irritatie
prikkeling
Isoleren
afsluiten
K Katheter
buisje
Kinetisch
wat beweging veroorzaakt
Klinisch
direct voor de arts zichtbaar
L Lactatie
borstvoeding
Latent
sluimerend
Lateraal
aan de zijkant
Leukemie
bloedkanker
Libido
geslachtsdrift
Lipide
vetachtige stof
Lokaal
plaatselijk, van beperkte omvang
Lumbago
lendenpijn
M Malaise
gevoel van onwelzijn
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
30
Manie
ziekelijke neiging
Manifest
onmiddellijk herkenbaar
Melanoom
kwaadaardig gezwel van de huid
Membraan
dun vlies
Menarche
eerste maandstonden
Meningitis
hersenvliesontsteking
Menopauze
overgangsjaren
Menstruatie
maandstonden
Mentaal
verstandelijk
Metabolisme
stofwisseling
Microbiologisch
met betrekking tot de kleinste levende wezens
Microniseren
verpulveren
Mimiek
gezichtsuitdrukking
Mobilisatie
beweeglijk maken
Modificeren
wijzigen
Monotherapie
behandeling met één geneesmiddel
Morbiditeit
ziektecijfer
Mortaliteit
sterftecijfer
Motorisch
met betrekking tot beweging
Mucus
slijm
Musculair
met betrekking tot de spieren
Mutisme
onvermogen om te spreken
N Narcoticum
verdovend middel
Nasaal
met betrekking tot de neus
Neonataal
m.b.t. de eerste weken na de geboorte
Nervositeit
zenuwachtigheid
Neveneffect
bijwerking
Nihil
niets
O Obesitas
overgewicht, vetzucht
Obsessie
dwangvoorstelling
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
31
Obstipatie
moeilijke stoelgang
Obstructie
verstopping
Occasioneel
nu en dan voorkomend
Odor
reukzin
Oedeem
waterzucht
Oestrogeen
vrouwelijk hormoon
Oraal
met betrekking tot de mond
Osteoporose
botontkalking
Otitis
oorontsteking
Ovulatie
eisprong
P Palliatief
verzachtend
Parallel
evenwijdig
Paralyse
verlamming
Paranoia
achtervolgingswaanzin
Parese
gedeeltelijke verlamming
Partikel
klein deeltje
Pathologisch
ziekte
Pediatrisch
m.b.t. de kindergeneeskunde
Penetratie
binnendringing door de huid heen
Perceptie
waarneming
Periodiek
regelmatig terugkerend
Peristaltiek
darmbeweging
Permanent
blijvend
Permeabiliteit
doordringbaarheid
Pigmentatie
verkleuring
Placebo
geneesmiddel zonder werking
Placenta
moederkoek
Pneumonie
longontsteking
Populatie
bevolking
Post Partum
na de bevalling
Postnataal
na de geboorte
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
32
Postoperatief
na een heelkundige ingreep
Posttraumatisch
na een letsel
Potentie
kracht
Potentieel
mogelijk
Predispositie
vatbaarheid
Prematuur
voortijdig
Prenataal
voor de geboorte
Preoperatief
voor de operatie
Preventie
voorkoming (van ziekte)
Prognose
voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte
Progressief
voortschrijdend
Proteïne
eiwit
Prothese
kunstmatig lichaamsdeel
Pseudotumor
schijngezwel
Psychisch
geestelijk
Psychologisch
m.b.t. het gevoelsleven
Psychomotorisch
m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt
Psychose
geestelijke stoornis
Psychosomatisch
m.b.t. het verband tussen geest en lichaam
Punctie
prik
Purgatief
middel tegen verstopping
R Radiografie
fotograferen d.m.v. röntgenstralen
Radiotherapie
bestraling
Recuperatie
herstel van krachten
Referentie
verwijzing
Regressie
achteruitgang
Reïnfectie
hernieuwde besmetting
Renaal
m.b.t. de nier
Repetitief
zich herhalend
Reproductie
vermenigvuldiging
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
33
Research
wetenschappelijk onderzoek
Resistent
bestand tegen
Respons
antwoord
Retardatie
vertraging, achterstand
Reversibel
omkeerbaar, veranderbaar
Rhinitis
(neus)verkoudheid
Routinematig
zoals gewoonlijk
S Salivatie
speekselvloed
Sarcoom
kwaadaardig gezwel
Secretie
afscheiding
Sedativum
kalmerend middel
Segment
onderdeel
Seniliteit
geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen
Sensorieel
zintuiglijk
Simultaan
gelijktijdig
Solutio
oplossing
Somatisch
m.b.t. het lichaam
Spasme
kramp
Sporadisch
zeldzaam
Sputum
fluim, speeksel
Stase
stilstand
Steriliteit
onvruchtbaarheid
Substitutie
vervanging
Supervisie
toezicht
Suppositorium
zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht
Symptoom
ziekteverschijnsel
Syncope
plotseling bewustzijnsverlies
Syndroom
ziektebeeld
Systematisch
stelselmatig
Systemisch
over het hele lichaam verspreid
T
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
34
Tendens
neiging, richting van een ontwikkeling
Terminaal
in het eindstadium
Tetanus
infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen
Therapie
geneeswijze, behandeling
Thermisch
met betrekking tot warmte
Thoracaal
m.b.t. de borstkas
Thrombus
bloedprop
Tic
zenuwtrek
Tolerantie
verdraagzaamheid
Tonus
spierspanning
Toxicomanie
verslaving aan gifstof
Toxisch
giftig
Tranquillizer
middel dat opwindingstoestanden bedaart
Transfer
overdracht
Transformatie
verandering
Transplantatie
overplanting
Traumatisch
door een letsel ontstaan
Tremor
beving
Trombose
vorming van bloedprop in bloedvat of hart
Tumor
gezwel
U Ulcus
zweer
Uniform
éénvormig
Urgentie
dringende noodzaak
Uterus
baarmoeder
V Vaccinatie
inenting
Variabiliteit
veranderlijkheid
Vasculair
m.b.t. de bloedvaten
Vegetatief
buiten het bewustzijn om
Veneus
m.b.t. de aders
Vertigo
duizeligheid
Infobrochure Heelkunde 4 straat 67
35
Viraal
door een virus veroorzaakt
Visioen
droombeeld
Visueel
m.b.t. het zicht