Hart van hout Arnaldo Lopez

03 2014

Hart van hout Arnaldo Lopez

Het digitale magazine van In Memorandum verschijnt drie maal per jaar en is bestemd voor iedereen die erover wil praten in plaats van te zwijgen.

In deze uitgave

Column

De feestmaand december ligt weer achter ons. Een mooie tijd die we graag doorbrengen met onze dierbaren. Het kan tegelijkertijd ook een hele moeilijke en verdrietige periode voor je zijn geweest als je het afgelopen jaar een dierbare verloren hebt; dit was de eerste kerst zonder hem of haar. Ook als je verlies langer geleden is, kun je het gemis ineens weer heel intens beleven. Bij ernstige ziekte van een geliefde, kun je beseffen dat dit wel eens de laatste kerst kan zijn met hem of haar en het anticiperen op aanstaand verlies kan net zo hartverscheurend aanvoelen. Misschien ben je zelf ernstig ziek, het kan dan door je heengaan dat dit heel goed je laatste feestdagen waren. Het rouwen over verloren dierbaren of het voorbereiden op de eigen dood doet iedereen op zijn eigen wijze. Wat iemand aan de buitenkant laat zien, zegt weinig over het innerlijke proces; in belangrijke mate is dat ook cultureel bepaald. Er is veel onderzoek gedaan naar rouwverwerking. Toonaangevend op dit gebied is het onderzoek van psychiater Elisabeth Kübler-Ross. Zij was een Zwitsers-Amerikaans psychiater en werd vooral beroemd om haar pionierswerk rond stervensbegeleiding en de verschillende fasen van rouwverwerking. Kübler-Ross omschreef vijf fasen die de meeste mensen geheel of gedeeltelijk doorlopen bij het verwerken van verlies. Een ander toonaangevend model rond rouwverwerking is die van de Amerikaanse psycholoog en hoogleraar J. William Worden. Hij zag rouwverwerking meer als een vier takenmodel. Soms maken wij ons zorgen over onszelf of een dierbare en de manier waarop rouw wordt beleefd. Wanneer kunnen we zeggen dat de rouwverwerking niet meer gezond verloopt en dat het verstandig is om professionele hulp in te schakelen? Wellicht is het allereerst belangrijk om te begrijpen en wat rouwverwerking precies is. In mijn artikel ‘Fasen en taken in rouwverwerking’, verderop in dit magazine, zal ik nader ingaan op de modellen van Kübler-Ross en Worden. Ik wens u in dit nieuwe jaar veel mooie, liefdevolle momenten met uw dierbaren toe! Chantal Rooth Praktijk voor Psychologie

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor gevolgen hiervan.

Hart van hout Arnaldo Lopez

4

9

Fasen en taken in rouwverwerking Chantal Rooth

16

Donkere dagen zonder moeder Frank van der Sluijs

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt,in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie van Mercabilis.

03 8

6

Het graf van Evita Perón Jeannette Verburg

De Bakermat Bed & Breakfast Wilma Deurloo

11

Uitvaartverzorgers laten kansen liggen Frank van der Sluijs

18

Even stilstaan bij bekende Nederlander Frank van der Sluijs

Redactie: Frank van der Sluijs Ruud Miché Jeannette Verburg Chantal Rooth

januari 2014

Eindredactie: Frank van der Sluijs Vormgeving: View and Act Design Houten

13

Mocht mij iets overkomen Alex van der Sluijs

Online herdenken Frank van der Sluijs

20

Contactgegevens: Voor informatie over artikelen in deze uitgave en mogelijkheden tot adverteren kan worden gecorrespondeerd met Mercabilis: [email protected]

Hart van hout V

Arnaldo Lopez

an het ene op het andere moment viel hun toekomstbeeld in duigen en in plaats van kinderkleertjes kopen moesten zij nadenken over een kistje voor hun kindje…

5 juni 2007… ‘Alles leek op de rit. Werk, een huis en in verwachting van ons eerste kindje. Tijdens een vakantie in Nederland met mijn vriendin Irene ging het helemaal mis. We voelden ons kindje niet meer en met een ongerust gevoel zijn we naar een verloskundige gesneld die vaststelde dat er geen hartslag meer was... Onze wereld stortte op dat moment volledig in. Na enige dagen is onze zoon Silvan* levenloos geboren en was het gevoel dubbel. Je bent ouder geworden, maar kunt niet zorgen.’ Hart van hout Onderweg naar een begraafplaats in de buurt, om te kijken of deze geschikt zou zijn, zag hij bij iemand in de tuin enorme boomstronken liggen. ‘In een flits bedacht ik me dat ik daar misschien iets mee kon om een kistje voor Silvan te maken. Ik stopte en vroeg de vrouw in de tuin of ik zo’n stronk mocht hebben. Ik legde haar uit waarvoor ik het hout wilde hebben en ik mocht direct meenemen wat ik gebruiken kon.’

4

Opgelaten omdat hij blij was met het prachtige hout, maar ook teleurgesteld omdat de zogenaamde ‘natuur’ begraafplaats wel heel erg ‘natuur’ was en de kindergrafjes al lang niet meer onderhouden waren, keerde hij terug naar het ziekenhuis. Hier werkte hij het idee verder uit en bedacht een kistje in de vorm van een hart uit het hout te maken. Uiteindelijk nadat hun zoontje geboren was en zij met hem naar huis mochten, is Arnaldo direct aan de slag gegaan en heeft de boomstronk in één dag bewerkt tot een ‘hartenkistje’. Als verrassing zat in het hout een prachtige tekening veroorzaakt door een schimmel welke ‘slaap’ wordt genoemd. ‘Als iemand mij nu zou vragen net zo’n hart in één dag te maken zou ik het niet aan durven, maar op dat moment wist ik dat het zou lukken!’ Arnaldo verdiende de kost als muzikant en als gitaarleraar, maar kon het idee van de houten harten niet uit zijn hoofd zetten. Hij besefte maar al te goed dat het niet iedereen

De binnenkant is zacht bekleed met ongebleekt katoen. Het kussentje is gevuld met gekaarde wol en de dekentjes zijn gemaakt van katoen en verkrijgbaar in diverse kleuren en designs. Op ieder dekentje is een zelf ontworpen applicatie aangebracht. Voor jongetjes een kroontje of sterretje en voor meisjes een bloem of een vlindertje. ‘Ieder hart is voor mij bijzonder en ik hoop hiermee een beetje troost te kunnen bieden aan een liefdevol en waardig afscheid.’ Arnaldo kan de grafkistjes over het algemeen binnen 24 uur leveren en kan, in overleg en indien daartoe gelegenheid is, persoonlijk voor de aflevering zorgen. Urnen en as-sieraden Urnen en as-sieraden zijn verkrijgbaar in diverse houtsoorten, zoals bijvoorbeeld notenhout. Urnen worden volledig op maat en naar wens gemaakt. Zo kan er bijvoorbeeld een naam en datum in worden gegraveerd. De urnen worden geleverd met een losse deksel zodat men zelf een aszak of -bus, eventueel aangevuld met herinneringen, kan plaatsen. Wil men de urn of het as-sieraad definitief gesloten hebben, dan kan Arnaldo hiervoor zorgen.

gegeven was om zo’n kistje te maken. Daarom besloot hij het idee verder uit te werken om het ook aan andere ouders van een overleden kindje te kunnen aanbieden. De start van en prachtig initiatief In 2010 besloot Arnaldo om zijn idee middels een website wereldkundig te maken. Met hierop slechts het verhaal en de plannen, maar geen concrete voorbeelden, ging hij van start. Even leek zijn initiatief weg te kwijnen, totdat hij halverwege dat jaar de vraag kreeg om een grafkistje te leveren. De eerste levering was een feit. Nu, enige jaren later zijn Irene en Arnaldo de trotse ouders van zoon Ramon en is er de beschikking over een atelier in de ‘Kunstwerkplaats’ in Almelo. De kistjes worden intussen niet meer uit een boomstronk vervaardigd, maar gemaakt van gelaagd hout. ‘Dit is betrouwbaarder en wordt voorkomen dat het kistje na verloop van tijd niet meer goed sluit.’ Houten hart kistjes De kistjes worden allemaal handmatig met veel liefde, toewijding en respect gemaakt. De vorm staat symbool voor liefde en nodigen uit om vastgehouden te worden en te strelen. De ronde vormen van het kistje maken het mogelijk om het kindje in foetushouding te leggen. Het idee van geborgenheid stemt hierbij overeen met de ligging van het kindje in de baarmoeder.

As- sieraden en meer harten Voelharten, een monument op een graf, as bestemmingen, sierkunst, sieraden, decoratieve harten en dergelijke, kunnen uit eigen ontwerp of volgens opdracht exclusief worden geleverd. Herinneringshart van hout Een herinneringshart van hout is speciaal voor uw dierbare herinneringen en nodigt uit het vast te houden en te strelen... U kunt kiezen voor een populieren hartje of een massief houten hartje van bijvoorbeeld notenhout. Uiteraard kunt u het herinneringshart in groter formaat bestellen voor als u bijvoorbeeld ook een dekentje o.i.d. in het hart bewaren wilt. Wat misschien nog wel het meest belangrijk is; alle producten worden met heel veel liefde en begrip voor de ouders die een zelfde soort verdriet is overkomen vervaardigd. Hartje van stof Alle materialen die gebruikt zijn in de bekleding van het houten hart komen terug in het hartje van stof. Naar wens kan de naam en geboorte/sterfdatum in het katoen geborduurd worden. Voor meer info en prijzen kunt u contact opnemen met Arnaldo, hij staat u graag persoonlijk te woord. Telefoon: 0546-433588 of 06-41486094 [email protected] www.hartvanhout.nl www.facebook.com/Hartvanhout

5

Het graf van Evita Jeannette Verburg

Evita Perón De Argentijnse Eva Perón, ook wel Evita genoemd, was een inspirerende vrouw. Als meisje van bescheiden komaf werd ze de belangrijkste vrouw van Argentinië. Volgens historici was ze de machtigste vrouw die Zuid-Amerika ooit gekend heeft. Met haar charisma pakte ze een groot deel van het Argentijnse volk in, maar was gelijktijdig bij anderen zeer omstreden.

Twee jaar lang werd zij van de ene geheime plek naar de andere gesleept. Uiteindelijk werd haar lichaam in 1957 in Milaan onder een valse naam begraven.

Evita's dood en daarna Op 26 juli 1952 overleed Evita, drieëndertig jaar oud. Argentinië ging direct in diepe rouw en haar begrafenis was een groots publiek spektakel. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er een monument voor haar zou worden opgericht, met het gebalsemde lichaam erin dat te bezichtigen zou zijn door het publiek.

In 1971 werd haar lichaam opnieuw opgegraven en aan de op dat moment in Spanje wonende Juan Perón teruggegeven. In 1973 werd Perón nogmaals president van Argentinië, maar stierf acht maanden later. Hij had nog geen gelegenheid gehad het lichaam van Eva naar Argentinië te halen. Perón's tweede echtgenote Isabel, tevens vicepresident en dus de nieuwe president, herenigde Juan en Evita en liet ze samen opbaren in het presidentieel paleis. Echter niet voor lang, want ze werden toch weer gescheiden begraven. Juan op de begraafplaats La Chacarita en Evita in het familiegraf van de familie Duarte op La Recoleta. Toen in 1976 Jorge Videla aan de macht kwam werd haar lichaam opnieuw elders begraven, maar een half jaar later weer aan de familie teruggegeven.

Doordat het regime van Perón ten val werd gebracht is het monument er nooit gekomen. Bovendien werden Eva's stoffelijke resten door het leger ontvoerd aangezien men bang was dat het lichaam een inspiratiebron voor revolutionairen zou worden.

Om grafschennis te voorkomen ligt Evita nu in de familietombe van de Duartes onder een aantal lagen staal. Of dit nu echt haar laatste rustplaats zal zijn valt nog maar te bezien aangezien er druk wordt gelobbyd om de lichamen van Juan en Evita weer te herenigen.

Over het leven van Evita is al heel veel gepubliceerd, maar weinigen weten wat zich allemaal rondom haar “laatste rustplaats” heeft afgespeeld.

7

De Bakermat Bed & Breakfast Wilma Deurloo

W

aar verdriet en vreugde

Mensen die een rouwproces doormaken denken vaak dat het ‘zwaar’ is om over hun gemis te praten. Als ze met vakantie gaan, proberen ze het onderwerp daarom vaak te omzeilen. Ze willen er even ‘helemaal uit’ te zijn. Daarmee bedoelen ze dat ze zich vooral even niet verdrietig willen voelen. Maar hoe doe je dat, je niet verdrietig voelen als je net een dierbare bent verloren? Hoe zorg je ervoor dat je verdriet dan niet mee op reis gaat? Of dat je er op z’n minst geen last van hebt? Het is mijn ervaring dat alleen het doorleven van verdriet ruimte creëert voor werkelijke vreugde. Om mensen die in de rouw zijn een plek te bieden waar ze er een paar dagen helemaal uit kunnen zijn zonder dat ze zich ‘groot’ hoeven te houden, heeft Wilma Deurloo in haar prachtige huis (1910) in Amsterdam Oud Zuid een hele verdieping ingericht als Bed & Breakfast. De locatie is gelegen vlakbij het Museumplein met op loopafstand het Rijks-, van Gogh- en Stedelijk Museum. Bijzondere combinatie Het bijzondere van De Bakermat B&B is dat je naast het genieten van alles wat Amsterdam te bieden heeft, de mogelijkheid hebt om een sessie te boeken met aandacht voor je persoonlijke proces. Dat kan een individuele sessie zijn of een parensessie. De meerwaarde van deze combinatie is dat in een sessie je verdriet aan bod kan komen, waarmee je ruimte creëert voor vreugde. Door het verdriet in een sessie aandacht te geven, zorg je ervoor dat het tijdens je verblijf in Amsterdam niet steeds op de achtergrond

8

samenkomen...

aanwezig blijft en om aandacht vraagt. En doordat je minimaal twee nachten blijft, heb je na de sessie tijd om stil te staan bij jezelf, bij elkaar en om met elkaar in gesprek gaan. Dat is het idee! Wilma over zichzelf ‘Ik ben opgeleid tot trainer in transformatie psychologie en ik werk al bijna 20 jaar als rouwtherapeut in mijn praktijk De Bakermat. Ik gebruik in mijn werk ‘voice dialogue’, een techniek waarbij je kennismaakt en in gesprek gaat met verschillende kanten van jezelf. Het is een speelse manier van werken die je helpt je bewust te worden van bestaande patronen. Voice dialogue is geen therapie, maar een sessie kan wel een therapeutisch effect hebben. Als beide partners een sessie willen, dan kunnen ze bij elkaars sessie aanwezig zijn, zodat ze zien waar de ander mee worstelt en wat hem

of haar blokkeert. Dit geeft inzicht in het proces van de ander. Want je kunt na een individuele sessie nog zo je best doen om aan je partner uit te leggen wat je hebt beleefd, het geeft veel meer informatie als de ander het met eigen ogen heeft kunnen zien en meebeleven. Overigens adviseer ik om die reden dat wanneer een van de partners geen sessie wil, hij of zij wel bij de sessie van de ander aanwezig is.’ Meer energie Vrijwel altijd blijkt dat mensen na een sessie meer energie hebben dan ervoor. Dat komt doordat het onderdrukken van pijn en verdriet heel veel energie kost. Op het moment dat er iets van deze emoties naar buiten mag komen, kan dat een gevoel geven van enorme opluchting en ontspanning. ‘Ik nodig je daarom van harte uit om jezelf eens te trakteren op een kleine vakantie in De Bakermat B&B in Amsterdam.’

Logeren bij De Bakermat B&B? De B&B is bedoeld voor mensen die door een ingrijpend verlies in een rouwproces terecht zijn gekomen en anderen die te maken hebben met vruchtbaarheidsproblemen of ongewenste kinderloosheid. Je logeert in een rustige, sfeervolle omgeving waar je tot jezelf kunt komen en waar je desgewenst door middel van een sessie aandacht kunt geven aan het persoonlijke proces. Naast twee ruime kamers heeft De Bakermat B&B een volledig ingerichte keuken, een badkamer met douche en toilet, een slaapkamer met een tweepersoonsbed (160x200) en gratis gebruik van Wi-Fi. Arrangementen Men heeft de keuze uit een van de volgende arrangementen: a) Twee overnachtingen voor twee personen, inclusief ontbijt, gecombineerd met een parensessie van twee uur. b) Twee overnachtingen voor twee personen, inclusief ontbijt, gecombineerd met een individuele sessie van anderhalf uur. c) Twee overnachtingen zonder sessie voor twee personen, inclusief ontbijt. Wenst men alleen te komen, dan is dit bij optie b en c natuurlijk ook mogelijk. Informatie over het werk van Wilma Deurloo, de beschikbaarheid en tarieven van De Bakermat B&B is na te zien op www.debakermat.com

9

Fasen en taken in rouwverwerking Chantal Rooth In mijn praktijk vroeg een cliënte mij laatst of haar moeder professionele hulp moest krijgen. Zij was 10 maanden na de dood van haar man nog niet in staat geweest om haar leven enigszins op te pakken. Om te begrijpen wat problematische rouw is, is het wellicht goed te weten wat gezonde rouwverwerking inhoudt. Het is belangrijk te beseffen dat iedereen zijn rouwverwerking op zijn eigen manier beleeft en toont. Toch zijn er ook overeenkomsten te vinden en is er onderzoek gedaan naar rouwverwerking. In dit artikel worden twee toonaangevende onderzoeken belicht, nl. het werk van psychiater Elisabeth Kübler-Ross en dat van de psycholoog en hoogleraar J. William Worden. ELISABETH KÜBLER-ROSS; DE VIJF STADIA VAN ROUWVERWERKING Elisabeth Kübler-Ross was een Zwitsers-Amerikaans psychiater en werd vooral beroemd om haar pionierswerk rond stervensbegeleiding en de verschillende fasen van rouwverwerking. Haar model kan handvatten geven om het proces van rouw te begrijpen. De grootste kritiek op het model van Kübler-Ross richtte zich op het feit dat rouw niet ingedeeld kan worden volgens een rigide proces van stadia. Echter, ook Kübler-Ross zelf heeft aangegeven dat het belangrijk is om te beseffen dat niet iedereen alle fasen doorloopt. Ook de intensiteit waarin mensen de fasen beleven zijn verschillend. Mensen hebben vaak het idee dat de stadia weken of maanden duren. Ze vergeten dan dat de stadia reacties zijn op gevoelens die soms maar uren, of zelfs minuten duren, waarbij we van het ene stadium zó in het andere glippen. Daarnaast geldt dat een eenmaal doorlopen fase geen afgesloten fase hoeft te zijn; iemand kan kort weer terugkeren naar een eerder stadium. Kort samengevat uit

10

haar haar laatste boek , dat zij vlak voor haar dood samen met David Kessler schreef, ‘Over Rouw’ (2006), verwoordt zij deze vijf stadia als volgt: Ontkenning Bij iemand die een dierbare heeft verloren, is de ontkenning vooral symbolisch van aard. Het is echt niet zo dat je letterlijk niet weet dat je dierbare is overleden. Wel klamp je je vast aan de hoop – of de gedachte – dat je vrouw elk moment weer binnen kan komen, of dat je man alleen maar op zakenreis is. Je kunt het domweg niet bevatten dat hij nooit meer door die deur zal binnenkomen. Als we in het stadium van ontkenning verkeren, kan onze eerste reactie zijn dat we verlamd zijn van schrik, of wegzinken in een soort verdoving. De ontkenning is nog altijd geen werkelijke ontkenning van het sterfgeval op zich, al is het best mogelijk dat een nabestaande zegt: ‘Ik kan niet geloven dat hij dood is.’ Woede Dit stadium kent vele verschijningsvormen en hoeft niet logisch of terecht te zijn: bijvoorbeeld woede op je geliefde dat hij niet beter voor zichzelf gezorgd heeft of boosheid op de artsen, omdat ze niet bij machte waren iemand die jou zo dierbaar was te redden. Je kunt bijvoorbeeld ook boos zijn omdat je alleen bent achtergebleven. Daarnaast kun je ook schuldgevoelens ervaren – dat is eigenlijk woede die naar binnen, op jezelf is gericht. Het is belangrijk om te beseffen dat de woede naar boven komt als je je eenmaal veilig genoeg voelt om te beseffen dat je vermoedelijk wel zult overleven wat nog komen gaat. Dan slaan andere gevoelens toe en woede staat gewoonlijk vooraan in de rij, hoewel ook andere gevoelens, zoals verdriet, paniek, pijn en eenzaam-

heid, heviger dan ooit de kop opsteken. Dierbaren en vrienden worden vaak van hun stuk gebracht door die gevoelens. Woede is echter een natuurlijke reactie op de oneerlijkheid van een verlies. Woede is kracht en kan een anker zijn, dat tijdelijk houvast biedt in het vacuüm van een verlies. Marchanderen In het stadium van marchanderen (onderhandelen/vechten) kunnen we ons bezig houden met gedachten ‘wat als’ of ‘stel dat’. We willen dat het leven weer wordt zoals het was en gaat vaak gepaard met schuldgevoelens; we willen onze geliefde terug. We willen terug in de tijd om die tumor eerder vinden, de ziekte sneller herkennen, het ongeluk te voorkomen etc. We betrappen onszelf met terugwerkende kracht op allerlei fouten en gaan we denken dat we het heel anders hadden kunnen c.q. moeten doen. We kunnen zelfs marchanderen met de pijn. We willen wel alles doen om maar niet de pijn van het verlies te voelen. We blijven in het verleden hangen en proberen ons een weg uit de pijn te onderhandelen. Depressie De aandacht richt zich regelrecht naar het heden. Gevoelens van leegte dienen zich aan en verdriet komt op een dieper niveau ons leven binnen, dieper dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden. Depressiviteit na een verlies wordt te vaak door de omgeving als onnatuurlijk gezien: een toestand waar een oplossing voor moet worden gevonden, iets waar je uit moet worden getrokken. Het is belangrijk te weten dat zo’n depressie geen teken is van een psychische aandoening, het is een passende, natuurlijke reactie op een groot verlies. Ons zenuwstelsel wordt afgesloten om ons te beschermen en ons de tijd te gunnen ons aan te passen aan iets waarvan we het gevoel hebben dat we het niet aankunnen. Als verdriet een proces van heling is, dan is depressiviteit een van de vele noodzakelijke stappen langs die weg. Aanvaarding Aanvaarding wordt vaak verward met het idee dat je het uiteindelijk wel best vindt wat er gebeurd is. Dat is niet het geval. Met het stadium van aanvaarding wordt bedoeld: aanvaarden van de realiteit dat onze geliefde er fysiek niet meer is en erkennen dat die nieuwe realiteit ook de permanente realiteit is. We zullen die realiteit nooit prettig vinden of proberen het zo te plooien dát we het prettig vinden, maar uiteindelijk zullen we hem accepteren. We leren ermee leven. Het is de nieuwe norm waarmee we wel zullen móéten leren leven. Dit is de fase waarin het uiteindelijke helen en de aanpassing aan de realiteit kan beginnen. Onze levensreis gaat nu verder; voor ons is het nog geen tijd om te sterven. Sterker nog: voor ons is het tijd om te helen.

VIER TAKEN MODEL VAN WILLIAM WORDEN (1992) De Amerikaanse psycholoog en hoogleraar J. William Worden beschreef in 1992 een ander model over rouwverwerking. Zijn model benadrukt de rouwtaken die iemand in een gezond rouwproces doorloopt. Deze rouwtaken kunnen in willekeurige volgorde aan de orde komen. Ook kunnen er soms twee taken, soms op verschillende momenten tegelijk spelen. Indien de rouwfasen van Kübler-Ross niet rigide worden toegepast, is er overlap te herkennen tussen de twee modellen. William Worden beschreef de rouwtaken als volgt: Rouwtaak 1 Accepteren dat je dierbare er niet meer is en niet meer terug zal komen. Het kost tijd om dit niet alleen rationeel te weten maar het ook te volledig te doorvoelen in elke vezel van je lijf. Een voorbeeld is wanneer je zonder na te denken toch dat extra bord op tafel zet of met de telefoon in je hand staat om hem of haar te willen bellen bij belangrijk nieuws. Rouwtaak 2 Doorleven van de emoties, door het dal heengaan. Dit kan gepaard gaan met vele emoties, terecht of onterecht zoals angst om ook anderen te verliezen of om zelf ook ziek te worden. Ook verwijten kunnen voorkomen, bijvoorbeeld aan god waarom juist jouw geliefde een ongeluk kreeg of boosheid waarom je geliefde zo ongezond leefde. Ook schuldgevoel kan de kop opsteken zoals de gedachte dat je misschien meer voor je geliefde had kunnen doen. Ook kun je last krijgen van psychosomatische klachten zoals buikpijn, hoofdpijn etc. De intensiteit waarin wij onze emoties beleven, verschilt van persoon tot persoon. Rouwtaak 3 Afscheid nemen van je oude en het herinrichten van een nieuw leven waarin de overledene niet meer aanwezig is. De verantwoordelijkheden of taken van je overleden dierbare worden door iemand anders overgenomen en ook kunnen je behoeften en gewoonten veranderen. Bedenk ook dat je omgeving anders met je kan omgaan als bijvoorbeeld alleenstaande, ook dit vergt aanpassingsvermogen. Rouwtaak 4 Je overleden dierbare krijgt emotioneel een plaats en de draad van het leven wordt weer opgepakt. Je kan je emotionele energie ook weer steken in andere zaken dan de rouw, misschien wel met een andere partner. Je relatie met de overledene wordt meer symbolisch van aard en kan een mooie en belangrijke herinnering worden. Literatuur: Kübler-Ross, E. & Kessler, D. (2006). ‘Over Rouw’. Amsterdam: Ambo|Anthos uitgevers. Worden, W. (2009). Grief Counseling and Grief Therapy, 4th edition. New York: Springer Publishing Company LLC.

11

Uitvaartverzorgers

H

laten kansen liggen Frank van der Sluijs

et internet biedt kansen, maar veel uitvaartverzorgers beseffen onvoldoende dat zij

eenvoudig meer bekendheid voor zichzelf kunnen creëren. Dit is de droeve conclusie die

wij kunnen trekken na ruim een jaar de gelegenheid te hebben geboden om uitvaartinformatie kosteloos op internet te publiceren en gelijktijdig de aandacht op de uitvaartonderneming te vestigen.

Extra belangstelling voor de uitvaart. Je zou verwachten dat uitvaartverzorgers de nabestaanden graag van dienst willen zijn met het bieden van de mogelijkheid om extra aandacht te vestigen op de uitvaart door de uitvaartgegevens te publiceren op internet. Helaas hebben velen van hen dit nog niet goed door en gaan voorbij aan de gratis service die de website van In Memorandum biedt. Een gemiste kans, want veel nabestaanden zullen zich enorm gesteund voelen door een grote opkomst tijdens de uitvaartplechtigheid en het waarderen dat zij op deze mogelijkheid zijn gewezen.

12

Extra aandacht voor de uitvaartverzorger. Daarnaast wordt gelijktijdig de aandacht gevestigd op de uitvaartverzorger. En dat is toch het uiteindelijke belang waarmee iedere uitvaartverzorger gediend is. Want laten we eerlijk zijn, hoeveel bezoekers van een uitvaart weten nou eigenlijk wie de uitvaart verzorgt? Kosteloos en bereikbaar voor iedere uitvaartverzorger. In Memorandum biedt deze mogelijkheden kosteloos aan en het vergt een geringe inspanning om hiervan gebruik te kunnen maken. Voor een soortgelijke service kom je bij Requiem bijvoorbeeld alleen maar in aanmerking als je een behoorlijke financiële bijdrage levert en bovendien alleen als men vanwege rayonbescherming wordt toegelaten.

Alternatief voor de hoge kosten van een rouwadvertentie. Steeds vaker blijkt dat nabestaanden afzien van het plaatsen van een rouwadvertentie. Velen zouden dit wel willen, maar zien op tegen de hoge kosten, of beschikken niet over voldoende financiële draagkracht. Met dankbare herinneringen aan alles wat .... voor ons is geweest, geven wij kennis van het heengaan van mijn lieve ...

passende prijs. Omdat dit in de beeldvorming niet altijd voldoende blijkt over te komen, hebben we besloten onze bedrijfsvoering te verbeteren en onze positionering aan te scherpen. We willen beter laten zien dat we er willen zijn voor onze klanten. Een persoonlijke uitvaart voor onze leden en daarbij passende dienstverlening van Yarden, voor, tijdens en na de uitvaart. Yarden Vereniging krijgt door deze ontwikkelingen meer gezicht naar buiten en een belangrijkere rol in de toekomstige ontwikkeling van Yarden

Naam Overledene Roepnaam ✶ Geboorteplaats, 00-00-1900

† Overlijdensplaats, 00-00-2014

Diegene die geen rouwkaart heeft ontvangen kan deze advertentie als uitnodiging beschouwen. Informatie over deze uitvaart vindt u op: www.inmemorandum.nl/0514001

Door gebruik te maken van onze gratis dienst om uitvaartinformatie te publiceren op het internet kan door de uitvaartverzorger een goedkoper alternatief worden geboden. Toch een rouwadvertentie in de media, maar dan in sterk verkorte vorm met een rechtstreekse verwijzing naar de uitvaartinformatie op de website van In Memorandum. De drie grote spelers in de markt en hun visie/missie.

Ook uitvaartcoöperatie Dela wijst erop dat rouwen iets heel persoonlijks is. Volgens een woordvoerder gaat het bij rouwen om het herinneren en het delen van verhalen. "Hoe je dat doet is persoonlijk." DELA gelooft niet alleen in een waardig afscheid voor iedereen, maar vooral dat we er zijn voor elkaar. Deze verbondenheid impliceert dat wij maatschappelijk verantwoord moeten ondernemen. We proberen onze ecologische voetafdruk tot een minimum te beperken, proberen met onze beleggingen ons maatschappelijk betrokken te tonen en zijn actief in het behartigen van de belangen van onze leden.

Yarden wil hoogstaande dienstverlening bieden tegen een

Monuta de steun van iedere uitvaart beweegt al 90 jaar lang mee met de veranderingen in haar omgeving. Zo kunnen wij onze klanten altijd optimaal van dienst zijn. Uitvaartzorg wordt vandaag de dag gekenmerkt door een groeiend aantal aanbieders. Daarnaast zien wij dat uitvaarten steeds persoonlijker worden ingevuld. Monuta ziet deze veranderingen als kansen. Kansen om van Monuta een nog betere onderneming te maken, elk jaar opnieuw. Gratis gedenkpagina voor de overledene. Ter ondersteuning van het rouwproces en als troost voor het verlies van een dierbare kan de uitvaartondernemer aan nabestaanden gratis, voor de duur van 1 jaar, een gedenkpagina op de website van In Memorandum aanbieden. Tijdig worden nabestaanden geïnformeerd over het verstrijken van deze termijn zodat men de keuze heeft om tegen betaling van slechts € 29,95 per jaar de gedenkpagina voort te zetten. Besluiten men om hiervan geen gebruik te maken dan hoeft er geen actie te worden ondernomen en wordt de gedenkpagina automatisch gesloten. Je zou denken dat kosteloos een interessante trigger is voor een uitvaartverzorger om zich eens wat verder te verdiepen in het uitgekiende product van In Memorandum. Onze conclusie... Mooie woorden van uitvaartorganisaties. Ze willen allemaal vooruitstrevend zijn en mee met de tijd, de techniek om hun klanten steun te bieden en er te zijn voor- tijdens- en na- een uitvaart. Wij nodigen uitvaartondernemers uit om ons te vertellen waarom een kosteloze, zinvolle en voor nabestaanden belangrijke aanvulling niet wordt opgepakt? Uitvaartondernemers laten kansen liggen. Een gemiste kans waar nabestaanden veel steun bij kunnen ondervinden.

13

Mocht mij iets overkomen Alex van der Sluijs

‘T

oen mijn man kwam te overlijden moest ik van alles regelen waarvan ik geen weet

had. Dit kostte mij ontzettend veel tijd. Mocht mij iets overkomen dan wil ik dat mijn nabestaanden dit bespaard blijft.’ (reactie van een klant) Stof tot nadenken. Een veel gehoorde opmerking die tot nadenken aanzet! Steeds vaker hoor je dat mensen de regie over hun eigen uitvaart willen hebben. Keurig worden alle wensen op papier gezet, zodat men precies weet wat er gedaan moet worden. Het zou een goede zaak zijn om ook alle financiële zaken te documenteren. En dan wel op zodanige wijze dat nabestaanden eenvoudig kunnen beschikken over een compleet overzicht van alle inkomsten en uitgaven. De hypotheek, verzekeringen, belastingen, auto, onderhoudscontracten, abonnementen, huishoudelijke kosten en ga zo maar door. Precies weten wat er speelt en welke actie er moet worden genomen is belangrijk om snel te kunnen reageren en besluiten te kunnen nemen.

14

Alex over ervaringen uit het verleden. Wij hadden van oorsprong een assurantie en hypotheekkantoor met destijds vooral veel jonge klanten. Naarmate ons kantoor langer bestond, groeide deze groep met ons mee en werden onze klanten ook ouder. Natuurlijk weet je wel dat er altijd een kans bestaat dat er iemand overlijdt. Maar we schrokken toch wel heel erg toen een klant van ons op 39 jarige leeftijd geheel onverwacht kwam te overlijden en daarbij zijn vrouw en twee kinderen achterliet. Nota bene in een situatie waarbij ze net een nieuw huis hadden gekocht. Gelukkig hadden we bij het sluiten van de hypotheek alle risico’s afgedekt. Er kwam een flinke overlijdensverzekering tot uitkering waardoor ze gewoon in de woning konden blijven wonen met acceptabele lasten.

Door MijnKluis te gebruiken wordt het bijvoorbeeld bij een overlijden voor de nabestaanden een stuk eenvoudiger om de zaken op te pakken en te regelen. Uiteraard kan men het ook geheel aan ons overlaten. Wij brengen dan alles op abonnementsbasis in kaart, onderhouden alle gegevens en bij een overlijden regelen wij in overleg met de klant de complete afwikkeling.

Naast het zakelijke deel hebben wij gelukkig ook goed persoonlijk contact met onze klanten. Zeker onder deze ingrijpende omstandigheden voelden wij de noodzaak om dit gezin goede begeleiding te bieden. Het was de beginperiode van internet en websites zoals nu waren er nog niet. We hebben destijds alles handmatig in kaart gebracht. Het betrof niet alleen het bijstellen van verzekeringen, maar ook het aanpassen van de hypotheek naar de nieuwe situatie en de budgettering voor de gehele financiële huishouding. Daarnaast hebben we allerlei zaken geregeld m.b.t. de aanvraag voor een ANW uitkering, nabestaandenpensioen, belastingaangiftes, toeslagen en de aangifte voor toen nog successierechten (tegenwoordig erfbelasting). Een heel gedoe dus! Hoe staan wij er voor als er iets gebeurt? In de jaren daarna hebben we, in toenemende mate, opgemerkt dat veel mensen de behoefte hebben aan financieel inzicht en duidelijkheid. Hoe staan wij er, vanuit verschillende scenario’s gezien, financieel voor als er iets gebeurt. Dus niet alleen tijdens leven, ingeval van bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheid, werkeloosheid of echtscheiding, maar ook bij het overlijden van een partner. Beter maar incompleet. Natuurlijk is het tegenwoordig iets eenvoudiger geworden. Veel organisaties bieden een online service waarbij je actuele zaken kunt opvragen en mutaties kunt doorvoeren. Maar om alles goed te kunnen volgen heb je wel een hele reeks websites nodig. En dan nog heb je geen totaaloverzicht. De oplossing vanuit het Figlo Platform. Intussen hebben wij ons gespecialiseerd in de oplossing die is gevonden in Mijnkluis, een product van het Figlo Platform. De klant krijgt op internet de beschikking over een persoonlijke en streng beveiligde kluis en door hierin alle financiële gegevens vast te leggen ontstaat er inzicht en duidelijkheid.

Financiële zaken kunnen eenvoudiger dan je denkt. Geen ingewikkelde en lange verhalen, maar gewoon een begrijpelijk overzicht. Gemakkelijk, duidelijk en overzichtelijk waardoor MijnKluis je helpt om belangrijke beslissingen te nemen. Met MijnKluis: • heb je al je financiële zaken op een rijtje. Salaris, pensioen, hypotheek, sparen & beleggen, verzekeringen en andere inkomsten en uitgaven uit het huishoudboekje; • wordt er altijd gerekend met de laatste bekende fiscale en sociale cijfers. Geen verrassingen dus; • voorziet in de mogelijkheid om eigen documenten, foto's en Pdf’s toe te voegen om alles sterk te documenteren; • kan je iemand machtigen om het beheer over te nemen; • kan je op eenvoudige wijze zelfstandig, of in samenwerking met je persoonlijke adviseur, informatie up-to-date houden onder het motto: ‘Zelf doen als het kan, hulp en advies als je het nodig hebt.’ Met MijnKluis heb je altijd inzicht in uw huidige én toekomstige financiële situatie. Voor meer informatie over dit onderwerp kunt je contact opnemen met:

Wonen en Hypotheek Uraniumweg 57 3812 RJ Amersfoort E-mail: [email protected] T. 033 - 7 115 599 - maandag, woensdag en donderdag T. 033 - 8 200 100 - dinsdag en vrijdag of b.g.g. op bovenvermelde dagen.

15

Donkere dagen zonder moeder Frank van der Sluijs

O

p 25 april 2011, de dag van haar 86ste verjaardag, werd onze moeder opgenomen in

het ziekenhuis. Ze moest worden geopereerd en zou een stoma krijgen.

Op hoge leeftijd een zware operatie, maar de chirurg liet ons geruststellend weten dat de ingreep goed gelukt was. Wij hadden er dus alle vertrouwen in dat ze met een paar weken weer thuis zou zijn. Tijdens de dagelijkse ziekenhuisbezoekjes waren de berichten echter wisselend. De ene dag leek het herstel goed te verlopen, terwijl op andere dagen ze klaagde over veel ongemak en pijn. In de vroege ochtend van 9 mei werden wij gebeld met de mededeling dat er complicaties waren en ze opnieuw met spoed geopereerd werd. Mijn broer arriveerde als eerste in het ziekenhuis en kreeg vrijwel direct te horen dat haar situatie kritisch was. De komende uren zouden bepalend zijn voor haar overlevingskansen. In allerijl werd de familie opgetrommeld en al snel werd duidelijk dat ze het niet zou redden.

16

Vredig afscheid. De beademing werd gestopt en nooit zal ik vergeten hoe wij als familie elkaar, in grote verbondenheid, steunden in het verdriet over het naderende overlijden van onze geliefde moeder, schoonmoeder en oma. Verzameld rondom haar bed zagen we dat ze met haar laatste adem vredig afscheid nam van de wereld en mensen die zij zo lief had. De moeilijke tijd daarna. De dagen na haar overlijden waren voor ieder van ons erg zwaar. De verslagenheid en het verdriet om voor de laatste maal afscheid van haar te moeten nemen overheerste. De uitvaart was prachtig en het was voor ons een grote steun dat familie, vrienden en kennissen in grote getalen aanwezig waren om haar de laatste eer te bewijzen.

Veel had ze bewaard en tijdens het uitruimen vonden we veel herinneringen terug die ze jarenlang gekoesterd had. Postkaarten en brieven die we door de jaren heen aan haar hadden gestuurd, werkstukjes en tekeningen van onze eigen kinderen. Hoe mooi was het om te weten dat ze daaraan gehecht was geweest. We hebben ze allemaal meegenomen. Toch waren er veel dingen waar niemand iets aan had of mee kon. Iedere keer als ik iets weggooide voelde het alsof ze het er niet mee eens was. Vaak is zij nog in onze gedachten. Natuurlijk ontkom je niet aan de vele herinnering die je aan je moeder bewaart. Op allerlei momenten komen mooie gedachten aan haar bovendrijven. Gewoon zomaar, of naar aanleiding van iets wat je ziet, meemaakt of overkomt. Het gemis aan haar aanwezigheid is het hevigst op dierbare momenten, zoals bijvoorbeeld met verjaardagen, de feestdagen of tijdens andere gelukzalige gelegenheden. Hoe mooi zou het zijn geweest als ze afgelopen zomer bij het huwelijk van haar kleinzoon aanwezig had kunnen zijn en haar kleindochter nog even had kunnen zien die speciaal voor deze gelegenheid was overgekomen uit Australië. Wat zou ze dat geweldig gevonden hebben en wat zou ze trots zijn geweest! De eerste weken na de uitvaart werden we hard teruggeworpen op de realiteit en moesten er een hoop zaken worden geregeld. Verzekeringen, administratie, het op de hoogte stellen van verschillende instanties en het moeilijkste… het ontruimen van haar flatje. Het autootje werd verkocht en de meeste van haar spulletjes kregen binnen de familie een goede bestemming.

We missen haar nog iedere dag. Zeker in de donkere winterdagen, zoals bijvoorbeeld tijdens het kerstdiner en de jaarwisseling. Nooit meer de gezelligheid van een lieve moeder die het heerlijk vond om deel te kunnen uitmaken van een liefdevolle en warme omgeving in het bijzijn van hen die ze lief had. Tijdens dit soort gelegenheden is het extra moeilijk haar te moeten missen en zou je wensen haar nog even te horen lachen, nog even een knuffel te kunnen geven. Toch is ze niet helemaal uit onze gedachten als we bij haar foto op de kast een kaarsje branden om nog even met haar onvoorwaardelijke liefde verbonden te zijn.

17

Even stilstaan... bij bekende Nederlander Frank van der Sluijs

18

Afgelopen jaar zijn ons weer een aantal bekende Nederlanders ontvallen. Mensen waaraan we veel mooie en goede herinneringen bewaren. Bij aanvang van het nieuwe jaar willen we hier nog even bij stilstaan. Datum overlijden

Naam en beroep

Geboortedatum

6 januari 2013 8 januari 2013 10 januari 2013 22 januari 2013 4 februari 2013 28 februari 2013 7 maart 2013 7 maart 2013 16 maart 2013 22 maart 2013 25 maart 2013 27 april 2013 17 mei 2013 1 juni 2013 24 juni 2013

Gerard Helders, CHU-politicus Léon Povel, tv-regisseur, omroeper Christel Adelaar (Mammaloe), actrice, zangeres Ellen Blazer, tv-maakster, regisseur Julian Coco, jazzbassist en gitarist Theo Bos, voetballer, trainer Tsjèbbe Hettinga, Friese dichter Jan Zwartkruis, voetballer, trainer Rascha Peper, schrijfster Aya Zikken, schrijfster Herman Emmink, zanger, tv-presentator Jerome Heldring, journalist, columnist Jerome Reehuis, acteur, dichter Marc van Uchelen, acteur Johannes Gijssen, Bisschop

9 maart 1905 23 december 1911 14 februari 1935 3 december 1931 9 januari 1924 5 oktober 1965 15 januari 1949 18 februari 1926 1 januari 1949 21 september 1919 6 januari 1927 21 december 1917 7 juli 1939 7 oktober 1970 7 oktober 1970

1 juli 2013 21 juli 2013 28 juli 2013 30 juli 2013 8 augustus 2013 12 augustus 2013 15 augustus 2013 26 augustus 2013 15 september 2013 18 september 2013 19 september 2013 25 september 2013 8 oktober 2013 10 oktober 2013 1 november 2013 1 november 2013 7 november 2013 17 november 2013 24 november 2013 24 november 2013 29 november 2013 2 december 2013 4 december 2013 9 december 2013 9 december 2013 18 december 2013

Maarten van Roozendaal, zanger Det de Reus, hockeydoelvrouw OG Rita Reys, jazz-zangeres Dick van Toorn, sportfysiotherapeut Johannes Bluyssen, Bisschop Johan Friso van Oranje, Prins van Oranje Jan Pieter Glerum, veilingmeester John Kuipers, acteur, choreograaf Arend van der Wel, voetballer Johannes van Dam, culinair journalist Gerrie Mühren, voetballer Kitty Ruys-Krijgers Janzen (D. Hooijer) Lajos Kalános, cameraman Bob de Jong, autocoureur, tv-presentator Piet Rietveld, econoom Leen Timp, tv-regisseur Paul Stolk, persfotograaf Cor Jaring, fotograaf Hermine de Graaf, schrijfster Gerrit Krol, schrijver Bram van der Lek, PSP-politicus Mance Post, illustratrice Kees Vellekoop, vredesactivist Kees Brusse , acteur, regisseur Jacq Firmin Vogelaar, schrijver Martin Koeman, voetballer, trainer

3 mei 1962 18 februari 1958 21 december 1924 22 juni 1932 10 april 1926 25 september 1968 8 mei 1943 7 augustus 1937 28 maart 1933 9 oktober 1946 2 februari 1946 10 juni 1939 2 januari 1932 19 mei 1942 15 december 1952 15 januari 1921 28 september 1946 18 december 1936 13 maart 1951 1 augustus 1934 20 mei 1931 11 januari 1925 19 januari 1952 26 februari 1925 3 september 1944 26 juli 1938

19

W

e zijn ondertussen allemaal wel bekend met online condoleancesites.

Als eerste uiting van respect voor de overledene en als steunbetuiging aan nabestaanden is dit een prachtig middel om medeleven kenbaar te maken. Maar wat hierna?

De periode na de uitvaart is voor de nabestaanden vaak heel erg moeilijk. Als de eerste aandacht rondom een overlijden is verstomd blijven nabestaanden achter met het verdriet, de leegte en het gemis. Wat rest is de herinnering. Behoefte aan online herdenken. Steeds meer zie je dat de behoefte bestaat om de herinnering aan iemand die is overleden online te bewaren. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd is dit weldegelijk in opmars. Sommigen zoeken hiervoor hun heil in de Social Media. Maar om nou tussen alle drukte en reclames iemand waardig te herdenken? Wij kunnen ons heel goed voorstellen dat men hier niet op zit te wachten. Voor het opzetten van een eigen herinneringssite ontbreekt vaak de noodzakelijke

20

kennis. Om die reden is de herinneringssite van inmemorandum.nl een geweldige uitkomst. Makkelijk en overzichtelijk, geen drukte of reclame, maar een serene omgeving voor het opslaan van waardige en dierbare herinneringen aan het leven van iemand die is overleden. De gang naar het grote publiek. Het lastige is dat het grote publiek de gang naar onze site nog niet goed heeft weten te vinden. Uiteraard hebben wij op verschillende manieren de gevestigde media verzocht om de aandacht op ons te vestigen. Helaas met gering succes en het zal niemand verbazen dat de schrijvende pers en uitvaartmonopolisten ons schuwen en min of meer doodzwijgen.

van een makkelijk in te richten gedenkplaats die ruimte biedt aan het publiceren van de rouwkaart, levensbeschrijving, foto’s, video’s, gastenboek, gedichten en de beschikking heeft over e-mailservice naar belangstellenden. De gedenkpagina van de overledene kan zowel openbaar als alleen aan genodigden worden getoond. Voor een aantal doelgroepen zelfs gratis? Voor een aantal doelgroepen is het gebruik van onze gedenksite zelfs helemaal gratis. Bijvoorbeeld stichtingen en organisaties die zich inzetten voor nabestaanden van een overleden kind (-18 jaar), kunnen een aanvraag indienen voor de bemiddeling van een volledig gratis account.

Geen commercieel belang of niet interessant genoeg? Wij leggen ons niet neer bij dit eenzijdige oordeel om de simpele reden dat wij een platform willen bieden aan hen die hieraan wèl behoefte hebben.

Ook particulieren die iemand willen herdenken die een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan-, of zich op andere wijze heeft ingezet voor onze samenleving, kunnen een volledig gratis account aanvragen. Een e-mail, voorzien van motivatie en een korte toelichting kun je sturen naar: [email protected].

Onderzoek. Onlangs werd ons wel is waar gevraagd door de uitgever van het Brancheblad Uitvaartzorg om voor het oktober nummer mee te werken aan een onderzoek over online herdenken. Tot onze spijt zagen wij in het blad over de beoordeling van onze site maar bitter weinig terug, nota bene gehuld in een verkeerde conclusie, als ware het dat het Landelijk Steunpunt Rouw de initiator is van de website In Memorandum. Slechte journalistiek, of stuntelig verwoord zullen we maar zeggen. Onze website is namelijk een volledig onafhankelijk initiatief waaraan het LSR op haar website slechts refereert.

De regie in eigen handen tijdens “uw leven”.

Opvallend. Opvallend dat Brancheblad Uitvaartzorg totaal geen aandacht schijnt te hebben voor de volledige functionaliteit van onze website. Het vluchtige oordeel verwijst naar een ‘strak concept’ terwijl elders in het blad men wel de moeite heeft genomen om een andere, vrijwel gelijkwaardige, maar veel duurdere, website grondig te belichten. Met en consumentenprijs van € 250,00 is dit niet voor iedereen weggelegd hetgeen indruist tegen onze filosofie.

gehouden. Pas nadat uw overlijdensdatum door de door u

Voor iedere beurs bereikbaar. Zoals aangegeven, op internet worden verschillende mogelijkheden geboden, maar helaas zijn deze niet weggelegd voor mensen met een kleine beurs. Onze filosofie is dat online herdenken voor iedereen bereikbaar moet zijn. Wij blijven daarom vasthouden aan de lage prijs van € 29,95. Voor deze kleine jaarlijkse bijdrage kan men gebruik maken

- Wie beter dan uzelf kent alle details van uw leven? - Welke verhalen en beelden horen daarbij?

Maak tijdens uw leven een gedenkpagina voor uzelf aan en leg dierbare herinneringen vast voor uw nabestaanden.

Zo laat u, voor uw nabestaanden, ter ondersteuning van het rouwproces, een mooie herinnering achter. Men zal, op de

door u verkozen wijze, kunnen terugkijken op hetgeen zij tijdens uw leven met u mochten delen.

Zolang u leeft worden de gegevens achter de schermen gekozen beheerder wordt ingevoerd zal uw gedenkpagina op de website voor de nabestaanden zichtbaar worden. Laat een boodschap achter voor uw nabestaanden. Zij zullen u er dankbaar voor zijn!

Voor meer informatie over een gedenkpagina voor uzelf kunt u alles lezen op: www.inmemorandum.nl

21