HART SOCIAAL! Sociaal-culturele spin-off van het Hart van Zuid

HART SOCIAAL !

HART SOCIAAL ! Sociaal-culturele spin-off van het Hart van Zuid

HART SOCIAAL ! Sociaal-culturele spin-off van het Hart van Zuid januari 2009

Hart van Zuid is een samenwerkingsverband tussen gemeente Rotterdam, deelgemeente Feijenoord, Pact op Zuid, deelgemeente Charlois en alle partners in en om het Zuidpleingebied.

Inhoud



VOORWOORD

6 MEERWAARDE VOOR BEWONERS

3

Motorstraatgebied als springplank

1 HART VAN ZUID, PODIUM VAN ZUID

5

MET MEER WAARDE

3 WERKWIJZE EN PROCES

25

voor de jeugd

2 DE AMBITIE: EEN GEBIED



25

7 9

De jeugd op de planken in Theater Zuidplein

26

Wereldbibliotheek op Zuid

28

Investeren in gezondheid

28

Investeren in sportvoorzieningen

29

Investeren in een beter verblijf

Debatten met bewoners, ondernemers

in een aangename omgeving

30

Acties

30

en professionals: ‘Recht in het Hart’

9

Conclusies ‘Recht in het Hart’-sessies

9

4 ANALYSE VAN DE OMGEVING

11

De komst van het Ondernemershuis

33

Gebiedsafbakening

11

Werkgelegenheid

33

Deelgemeente Charlois in vogelvlucht

11

Stages

34

Deelgemeente Feijenoord in vogelvlucht

12

Maatschappelijke stages

34

Bevolkingsopbouw en -ontwikkeling

12

Sociale achterstanden

12

8 MEERWAARDE VOOR BEZOEKERS

37

Werkloosheid

13

Versterken verblijfskwaliteit van het gebied

37

Opgroeien op Zuid

14

Beleven en ontdekken: nieuwe

Veiligheid op Zuid

14

sportvoorzieningen en evenementen

38

Gezondheid op Zuid

15

Sportdeelname op Zuid

16

9 ACTIEPUNTEN, DE SHORTLIST

40

7 MEERWAARDE VOOR ONDERNEMERS 33

5 DOELEN EN AMBITIES

19

Criteria

40

10-puntenprogramma tot 2010

41

Ambities Pact op Zuid

19

Ambities Rotterdam

19

Ambities deelgemeente Charlois

20

Meerwaarde voor bewoners

43

Ambities deelgemeente Feijenoord

21

Meerwaarde voor ondernemers

44

De Norm voor de Jeugd op Zuid

22

Meerwaarde voor bezoekers

44

10 ORGANISATIE

11 MIDDELEN

2

43

47

VOORWOORD

Leroy rent vrijdagmiddag fluitend het Zuidplein over,

Uitgangspunt is de sociale, economische en culturele

nog opgewonden van de praktijkles ‘Urban Dance’

meerwaarde die de gebiedsontwikkeling Hart van Zuid

in Theater Zuidplein. Vanavond is de grote avond,

kan opleveren voor de bewoners, ondernemers en

hij doet mee aan de finale van ‘So you think you can

bezoekers van de omliggende wijken.

dance’ in het fonkelnieuwe Ahoy. Zijn vrienden en

Tijdens de Recht in het Hart-sessies in 2008 zijn niet

klasgenoten van de theateropleiding zitten hem al

alleen de sociale ambities van het Hart van Zuid

de hele week op te fokken. Maar morgenavond is

geformuleerd, maar ook het zogeheten 10-punten-

er weer een ‘finale’. Want dan treedt hij, samen met

programma. Hierin staan tien spin-off projecten die op

z’n broer Tyrone, op in de Maassilo. Tyrone hoopt

korte of middellange termijn zijn te realiseren en waarbij

volgend jaar in de Creative Factory zijn eigen dans­

de belanghebbenden zijn betrokken bij de uitvoering.

impresariaat te vestigen. Op dansafstand van de

Deze projecten hebben betrekking op onderwijs, stage-

Tarwewijk, zijn ‘hood’. Tyrone gaat naar school in het

plaatsen, kunst en cultuur en dragen bij aan de verbete-

Motorstraatgebied en werkt in Ahoy. Werk naar zijn

ring van de verblijfskwaliteit van het Hart van Zuid.

hart, tussen de groten der aarde. Leroy en Tyrone wonen in de buurt, gaan in de buurt naar school,

De meerwaarde van het Hart van Zuid voor de omge-

werken in de buurt en ze treden op in de buurt!

ving is evident, want het vervult van oudsher een sterke economische en vrijetijdsfunctie voor heel Rotterdam

Zo kunnen we de ambities voor het Hart van Zuid

Zuid. Vanuit de Gebiedsontwikkeling Hart van Zuid

verwoorden. Een project dat niet alleen bestaat uit

gaan we die functies de komende jaren versterken.

aansprekende fysieke projecten, maar dat ook grote

Bewoners, ondernemers en bezoekers zullen van deze

sociale, economische en culturele ambities kent.

meerwaarde gaan profiteren. Het Hart Sociaal! is de eerste stap in deze ontwikkeling.

Voor u ligt het Hart Sociaal! In dit spin-off programma voor het Hart van Zuid geven we invulling aan de

Hamit Karakus, projectwethouder Hart van Zuid

sociaal-culturele ambities van het college van B&W, de

Dominic Schrijer, wethouder Pact op Zuid

deelgemeente en het Pact op Zuid voor het gebied.

Rick Grashoff, wethouder Cultuur

3

HART VAN ZUID, PODIUM VAN ZUID In december 2007 presenteerde het college van bur-

Zuid en de omliggende wijken, ROC Zadkine, ROC

gemeester en wethouders de gebiedvisie: ‘Hart van

Albeda, het Zuiderparkcollege, Ahoy, Theater Zuid-

Zuid, podium van Zuid’. Een voorzet die de gemeente

plein, Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR), dienst

samen met organisaties, bewoners en ondernemers

Kunst en Cultuur (dKC), dienst Stedenbouw en Volks-

maakte om aan te geven dat de stakeholders in dit

huisvesting (dS+V), Jeugd, Onderwijs en Samenleving

VIP-gebied gezamenlijk bereid zijn om te investe-

(JOS), Sport en Recreatie (SenR), Sociale Zaken en

ren. Uit een eerste gespreksronde met de stakehol-

Werkgelegenheid (SoZaWe) / DAAD, de deelgemeen-

ders bleek dat alle partijen de enorme kansen van

ten Feijenoord en Charlois, stadsmarinier Zuidplein,

het gebied onderkennen en erin willen investeren.

de bibliotheek en het Ikazia ziekenhuis werkten mee.

Want investeren in het Hart van Zuid kan een impuls betekenen voor een veel groter gebied. Bij behandeling van de gebiedsvisie heeft het college van B&W aangegeven dat we in 2008 aan de volgende zaken aandacht moesten geven: Draagvlak verwerven voor deze gebiedsvisie ‘op Zuid’ heeft prioriteit. Om te beginnen bij de deelgemeenten Feijenoord en Charlois, maar ook bij bewoners, ondernemers en andere wijkpartijen uit de omliggende wijken. Het Hart van Zuid moet van de mensen worden. De gebiedsvisie moet worden aangevuld met een sociaal programma (oplevering medio 2008). De huidige gebiedsvisie gaat vooral in op de ruimtelijk-economische aspecten. In de sociale visie op het Hart van Zuid moeten we ook onderwerpen als werkgelegenheid en stages, sociale veiligheid en cultuur meenemen. Om draagvlak te verwerven voor de gebiedsvisie en om de basis te leggen voor het sociale programma organiseerden we een participatietraject in de eerste helft van 2008. Vijf sessies, onder de noemer ‘Recht in het Hart’, leverden de basis voor dit plan. Bewoners en (cultureel-)ondernemers uit het Hart van

5

moeite om rondom “Alle winkelcentrum Zuidplein orde te scheppen, maakt van het Hart van Zuid een opgeruimd Hart!

”

John Gorter van Bewonersorganisatie De Poort van Zuid 1994 opbouwwerkers van Charlois’ Welzijn

DE AMBITIE: EEN GEBIED MET MEER WAARDE Als er mensen zijn om producten of diensten af te nemen. Als de afzetmarkt groeit omdat er meer afnemers zijn of omdat mensen bereid zijn meer te willen uitgeven. Meerwaarde voor bezoekers Een gebied wordt meer waard als mensen er willen verblijven. Als er iets te beleven en te ontdekken valt. Als ze uitgedaagd worden de schatten van een gebied te vinden. Daarom versterken we het gebied met culturele voorzieningen en activiteiten. Uitgangspunt bij het sociale programma is de meerMet dit sociale programma voor het Hart van Zuid

waarde die de gebiedsontwikkeling Hart van Zuid kan

geven we invulling aan de wens van B&W om naast

opleveren voor de bewoners en ondernemers van het

de ruimtelijk-economische kant van de gebiedsvisie

Hart van Zuid en de omliggende wijken. De eerste

ook de sociaal-culturele kant te belichten. We investe-

helft van 2008 is een participatietraject uitgevoerd

ren in het Hart van Zuid zodat het gebied economisch

waarbij we op zoek zijn gegaan naar die meerwaarde

meer waard wordt. Daarnaast zorgt het Hart van Zuid

voor ondernemers en bewoners.

ook voor meerwaarde voor bewoners, meerwaarde voor ondernemers en meerwaarde voor bezoekers. Meerwaarde voor bewoners van Zuid, meerwaarde voor de jeugd Een gebied wordt meer waard als de mensen meer waard worden. Mensen worden meer waard als ze zich ontwikkelen. Als ze leren, leren werken en werken. Daarom versterken we de onderwijskwaliteiten. Dit is vooral belangrijk voor de jongeren op Zuid. Mensen worden meer waard als ze zich veilig voelen in een aangename omgeving, op het Hart van Zuid en in de omgeving van het Hart. Meerwaarde voor ondernemers Een gebied wordt meer waard als er ondernemers actief zijn en als ondernemers zich er willen vestigen.

7

WERKWIJZE EN PROCES

Allereerst hebben we op basis van de Sociale Index

DEBATTEN MET BEWONERS, ONDERNEMERS EN

van de gemeente Rotterdam een analyse gemaakt

PROFESSIONALS: ‘RECHT IN HET HART’

van de omgeving van het Hart van Zuid. Gekozen is

Om de omliggende wijken te betrekken bij het sociale

om alle wijken van de deelgemeenten Charlois en

programma van het Hart van Zuid, hebben we in de

Feijenoord hierbij te betrekken. Het Hart van Zuid ligt

eerste helft van 2008 debatten georganiseerd onder

centraal en op de grens van beide deelgemeenten.

de noemer ‘Recht in het Hart’. Voor deze debatten

In de Top 10 van Rotterdamse achterstandswijken

werd breed uitgenodigd. Bewonersorganisaties, deel-

worden de eerste zeven plaatsen ingevuld door

raadsleden, onderwijsinstellingen, bedrijven, gemeen-

wijken uit deze twee deelgemeenten. Het zou dus

telijke diensten, jongeren en culturele instellingen

mooi zijn als de positieve effecten van het Hart van

werden gevraagd om van gedachten te wisselen over

Zuid uitstralen op deze gebieden en we door de ont-

vijf thema’s:

wikkeling van het Hart van Zuid een bijdrage kunnen

Veiligheid op het Hart van Zuid (4 maart 2008);

leveren aan het wegwerken van achterstanden die in

Het economische Hart van Zuid (25 maart 2008);

deze wijken bestaan.

Het sociale Hart van Zuid (22 april 2008);

Daarnaast hebben we gekeken naar het sociaal

Het culturele Hart van Zuid (19 mei 2008);

beleid van de gemeente, de relatie die er ligt met de

Jeugd (23 juni 2008).

doelstellingen binnen de Stadvisie 2030 en het Pact op Zuid. Als aanvulling daarop organiseerde project-

Vertrekpunt bij deze debatten was steeds de gebieds-

directeur Hart van Zuid een gespreksronde langs de

visie ‘Hart van Zuid, podium van Zuid’. Voor iedere

directeuren van de diensten JOS, GGD, SoZaWe, dKC

bijeenkomst werd een aantal deskundigen (het liefst

en SenR om de speerpunten van beleid binnen deze

van Zuid) uitgenodigd om verdieping te geven rond

diensten te vertalen naar het Hart van Zuid.

het thema sociaal, economie, veiligheid, cultuur of jeugd. Met de opbrengst van deze bijeenkomsten is een belangrijke basis gelegd voor dit programma. Bewoners en ondernemers hebben samen met professionals een shortlist opgesteld met 10 kansrijke korte termijn projecten die in de periode 2008-2010 kunnen worden uitgevoerd. CONCLUSIES ‘RECHT IN HET HART’-SESSIES De ambitie om de uitstraling en het functioneren van het Hart van Zuid te versterken, wordt breed onderschreven. Het versterken van podiumfuncties, moderniseren van het winkelcentrum, verbeteren van bereikbaarheid en de buitenruimten beantwoorden aan de vraag van mensen in en om het Hart van Zuid.

9

De aanwezigen bij de sessies delen de analyse dat het Hart op dit moment onvoldoende verblijfskwaliteit en onvoldoende uitstraling heeft. Grondige ingrepen zijn noodzakelijk. Die vergen een langere voorbereidingstijd. Daarnaast wordt gevraagd om investeringen die op korte termijn uitgevoerd kunnen worden: de geplande opknapbeurt van het busstation, schoonmaakacties bij evenementen, betere verlichting. Investeren in ‘schoon, heel en veilig’ blijft een item bij de huidige bewoners van het Zuidpleingebied. Ondanks alle investeringen in veiligheid, scoort het gebied bij bewoners van het Zuidplein onvoldoende. Dat het gebied kansen in zich draagt voor de omliggende wijken in economische en sociale zin wordt ook breed gedragen: versterken van het onderwijsprogramma in het Motorstraatgebied, verbinden van entertainmentopleidingen aan het Theater Zuidplein en Ahoy, verbeteren van de serviceverlening aan ondernemers en het realiseren van interessante stageplekken op het Hart van Zuid werden als belangrijke pijlers gezien van het sociale programma. Opvallend was dat partijen die nu op of in de omgeving van het Hart van Zuid gevestigd zijn, allemaal kansen zien. Er is begrip dat de metamorfose niet van de ene op de andere dag kan worden gerealiseerd. Naast de inventarisatie van ambities en de inzet op de lange termijn vindt u in dit plan een shortlist van 10 sociaal-culturele projecten. Dit 10-puntenprogramma is gericht op het op korte termijn vergroten van de kansen van bewoners en het verbeteren van de leefbaarheid op en rond het Hart van Zuid.

10

ANALYSE VAN DE OMGEVING

GEBIEDSAFBAKENING

Charlois kent grootstedelijke problematiek als een

Het Hart van Zuid ligt in de deelgemeente Charlois

relatief hoge (jeugd)werkloosheid en problemen op

en de deelgemeente Feijenoord (het Motorstraat-

het gebied van openbare orde en veiligheid.

gebied). Voor het sociale programma zijn dan ook

Tarwewijk, Oud-Charlois, Carnisse, Zuidwijk en Pend-

de wijken van deze deelgemeenten als uitgangspunt

recht vallen onder de ‘krachtwijken’ van de minister

genomen. Deelgemeente Feijenoord met de wijken

van Wonen, Wijken en Integratie (WWI). Met behulp

Kop van Zuid, Vreewijk, Bloemhof, Hillesluis, Katen­

van een investeringsbijdrage van het Rijk, gemeente,

drecht, Afrikaanderwijk, Feijenoord en Noordereiland.

deelgemeente en woningcorporaties moeten de pro-

Deelgemeente Charlois met de wijken Tarwewijk, Car-

blemen op het terrein van wonen, werken, veiligheid,

nisse, Zuidwijk, Oud-Charlois, Wielewaal, Zuidplein,

integratie en participatie worden aangepakt.

Pendrecht, Zuiderpark en Heijplaat. Voor de hele deelgemeente geldt dat er sprake is van Beide deelgemeenten maken deel uit van het Pact op

een groot imagoprobleem. Daardoor is het moeilijk

Zuid, een samenwerkingsverband van het gemeen-

om mensen van buiten het gebied een positieve

tebestuur, de deelgemeenten Charlois, Feijenoord

keuze voor deze wijken te laten maken. Dit heeft

en IJsselmonde en de woningcorporaties op Zuid.

vooral invloed op de woningmarkt.

Een omvangrijk investeringsprogramma moet er in

Ook heeft de deelgemeente Charlois een relatief

periode van tien jaar voor zorgen dat Zuid achter-

jonge bevolking. Dit vraagt specifieke voorzienin-

standen inloopt en de sociale, de economische en de

gen en veel inzet op onderwijs en scholing. Er is een

ruimtelijke kwaliteiten vergroot.

Jeugd Kansen Zone (JKZ) in ontwikkeling. In een JKZ werken in de wijk (brede) scholen en andere instellin-

DEELGEMEENTE CHARLOIS IN VOGELVLUCHT

gen die zich op jeugd richten optimaal samen met het

De deelgemeente Charlois heeft een oppervlakte van

doel de schoolloopbaan van de jeugd te bevorderen.

circa 1.000 hectare, ruim 62.000 inwoners en ruim 34.000 woningen. Charlois is een gebied met veel

Deelgemeente Charlois:

variatie: in de bevolking en in de wijken. Multicul­ tureel, met vooroorlogse stadswijken, met naoorlogse

Aantal inwoners 2008

62.292

ruime en groene ‘tuindorpen’, met buurten met een

Aantal woningen 2007

34.104

bijna dorps karakter naast bedrijfs- en woonprojecten

Percentage koopwoningen 2007

26%

van grootstedelijke allure. De vier vooroorlogse wijken

Percentage lage inkomens 2005

65%

zijn Oud-Charlois, Carnisse, Tarwewijk en Heijplaat;

Aantal werkzame personen 2007

15.538

de vier naoorlogse: Wielewaal, Zuidwijk, Pendrecht en

Veiligheidsindex 2007

5,9

Zuidplein. In het hart van Charlois ligt het Zuiderpark,

Veiligheidsindex Rotterdam 2007

7,3

met 215 hectare het grootste park van Rotterdam.

Sociale Index 2008

5,0

Ook winkelcentrum Zuidplein en Ahoy zijn gevestigd

Sociale Index Rotterdam 2008

5,8

Bron: COS 2008

in Charlois.

11

Via een gezamenlijke wijkanalyse van alle wijkpartners

Deelgemeente Feijenoord:

ontstaat een gezamenlijke wijkprogrammering, met

Aantal inwoners 2008

68.914

Aantal woningen 2007

32.608

Percentage koopwoningen 2007

15%

Percentage lage inkomens 2005

60%

2008 ongeveer 69.000 mensen op een oppervlakte

Aantal werkzame personen 2007

15.995

van circa 800 hectare. In 2006 waren dat er nog

Veiligheidsindex 2007

6,2

70.622. De dalende trend van de afgelopen jaren zet

Veiligheidsindex Rotterdam 2007

7,3

nog steeds door. Het aantal woningen is ruim 32.500.

Sociale Index 2008

5,1

De wijken van de deelgemeente ontstonden eind

Sociale Index Rotterdam 2008

5,8

de scholen als zeer belangrijke partner. DEELGEMEENTE FEIJENOORD IN VOGELVLUCHT In deelgemeente Feijenoord woonden op 1 januari

Bron: COS 2008

19e eeuw met het graven van de havens op Zuid en het bouwen van woonwijken voor de havenarbeiders. De exploitatiebouw is nog te herkennen in de Afri-

BEVOLKINGSOPBOUW EN -ONTWIKKELING

kaanderwijk, Feijenoord, Katendrecht en een deel

Van de inwoners van Charlois is 45% autochtoon, van

van Bloemhof. In de jaren dertig van de 20e eeuw

Feijenoord 35%, voor Rotterdam is dit 54%. In de deel-

kwam daar de tuindorpbebouwing van Vreewijk en

gemeente Charlois vormen daarna de Surinamers met

Bloemhof zuid bij. Het huidige karakter van de deel-

11% de grootste groep, gevolgd door overige niet-wes-

gemeente is grotendeels bepaald door de intensieve

terse landen 10%, Turken 9% en Marokkanen 7%.

stadsvernieuwing in de jaren ‘70 en ’80. De komst van

In de deelgemeente Feijenoord vormen na de autoch-

de Erasmusbrug en de bouw van de Kop van Zuid

tonen de Turken de grootste groep, namelijk 19%.

luidden de nieuwe ontwikkeling op Zuid in.

Dit percentage ligt een stuk hoger dan het percentage Turken in heel Rotterdam, dat 8% bedraagt. De

Feijenoord is een jonge deelgemeente. Het percen-

Surina­mers vormen 11% van de bevolking (Rotterdam

tage jongeren tot 20 jaar is 27%. Dat percentage is

9%), Marokkanen 10% (Rotterdam 6%) en inwoners

hoog, stedelijk is dit percentage 22,7%. Het per-

afkomstig uit overige niet-westerse landen 9% (Rotter-

centage ouderen is in vergelijking met het stedelijk

dam 7%).

percentage juist laag. Ruim 11% van de inwoners van

Landelijk neemt bevolking de komende 15 jaar af met

Feijenoord is ouder dan 65 jaar. Stedelijk is dit 14,5%.

10%. Voor Rotterdam gaat totaal jeugd tot 25 jaar toenemen met 10%, dit effect doet zich versterkt voor

Ook de deelgemeente Feijenoord valt onder het Pact

in Rotterdam Zuid. In totaal zal het aantal jongeren op

op Zuid. De helft van de wijken in de deelgemeente

Zuid de komende 15 jaar toenemen met 6.000.

is bovendien aangemerkt als ‘krachtwijken’ door de minister van Wonen, Wijken en Integratie: Afrikaan-

SOCIALE ACHTERSTANDEN

derwijk, Bloemhof, Katendrecht en Vreewijk.

Zuid staat hoog in de Top 10 van achterstanden. In de Sociale Index van de gemeente Rotterdam worden de

12

eerste zes plaatsen in de categorie probleemwijken

De deelgemeente Feijenoord scoort 5,1 op de

ingenomen door wijken in de omgeving van het Hart

Sociale Index. Voor capaciteiten, leefomgeving en

van Zuid: Tarwewijk, Pendrecht, Bloemhof, Afrikaan-

participatie scoort de deelgemeente veel lager dan

derwijk, Hillesluis en Carnisse.

het Rotterdams gemiddelde. Zwak zijn de scores

In deze Sociale Index is gekeken naar vier onder-

voor voldoende inkomen en voldoende taalbeheer-

delen: persoonlijke capaciteiten (beheersing van

sing.

de taal, inkomen, opleidingsniveau), leefomgeving

Vreewijk en Noordereiland scoren als sociaal

(huisvesting en voorzieningen), participatie (onderwijs

voldoende sterke wijken. Kop van Zuid-Entrepot

en werk) en sociale binding (bijv. sport en uitgaan).

heeft een score van 5,8, het Rotterdamse gemid-

De inwoners van een groot aantal wijken in de deel-

delde. Katendrecht is met 5,2 een kwetsbare wijk.

gemeenten Charlois en Feijenoord scoren laag op

Veel Katendrechters hebben een lage opleiding en

deze onderdelen.

moeite met de Nederlandse taal. De bewoners zijn redelijk tevreden over hun leefomgeving en doen

Deelgemeente Charlois heeft met 5,0 een lage

actief mee, maar vooral onbetaald. De wijk Feijen-

Sociale Indexscore, vooral veroorzaakt door een lage

oord scoort heel zwak op capaciteiten en heeft een

score voor persoonlijke capaciteiten. Er is sprake van

score van 4,9. Er wordt weinig verhuisd en de sociale

armoede en gezondheidsproblemen, moeite met het

inzet is redelijk groot.

Nederlands en onvoldoende opleiding. Ook de score

Hillesluis en de Afrikaanderwijk scoren beide een 4,7

op sociale binding is laag.

op de Sociale Index. Een laag inkomen en onvol-

Zuiderpark/Zuidplein scoort met 6,1 ruim voldoende

doende beheersing van de Nederlandse taal zijn hier

voor persoonlijke capaciteiten en leefomgeving, maar

debet aan. Deelname aan betaalde arbeid is laag.

minder op participatie en binding. Ook Heijplaat (6,0)

Bloemhof (4,6) is eenzelfde soort wijk, maar met een

scoort sociaal voldoende. De waardering voor de

lagere sociale binding en een lager opleidingsniveau.

leefomgeving is groot en men is honkvast. Wielewaal (5,8) laat uiteenlopende deelscores zien.

WERKLOOSHEID

De sociale inzet is opvallend groot. De Wielewaler

Er is een relatief hoge werkloosheid in de (wijken van

waardeert zijn leefomgeving positief en verhuist

de) deelgemeenten Charlois en Feijenoord vergele-

weinig.

ken met het gemiddelde in Rotterdam.

Zuidwijk (5,5) en Oud-Charlois (5,4) zijn sociaal kwetsbare wijken. Het inkomen en het aantal mensen

Opvallend is dat de wijken Zuidplein en Zuider-

dat meedoet, is laag. Carnisse scoort 4,9. Het is een

park relatief minder niet-werkende werkzoekenden

probleemwijk met grote problemen op het gebied

kennen. Dit heeft te maken met de bevolkings-

van taalbeheersing, inkomen en deelname aan werk

opbouw van deze wijken: hier wonen relatief veel

en school. Pendrecht (4,6) en Tarwewijk (4,5) zijn even-

65-plussers.

eens probleemwijken, die op bijna alle punten laag scoren. Een lichtpunt is de sociale inzet.

13

PERCENTAGES NIET-WERKENDE WERKZOEKENDEN PER WIJK TEN OPZICHTE VAN DE POTENTIËLE BEROEPSBEVOLKING Werkloosheid deelgemeente Feijenoord

Werkloosheid deelgemeente Charlois

Afrikaanderwijk

20%

10%

Bloemhof

17%

11%

Feijenoord

20%

Pendrecht

15%

Hillesluis

18%

Tarwewijk

13%

Katendrecht

18%

Wielewaal

12%

Kop van Zuid

10%

Zuiderpark

2%

Noordereiland

11%

Zuidplein

5%

Vreewijk

12%

Zuidwijk

13% 16%

Carnisse

8%

Heijplaat Oud-Charlois

Deelgemeente Charlois

9%

Deelgemeente Feijenoord

Rotterdam

9%

Rotterdam

9%

Bron: COS 2008

Gezinnen met kinderen in de bijstand

een ­imagoprobleem kampt.

In de deelgemeente Charlois moet 23% van de

De fysieke omgeving binnen de wijken van beide

­ge­zin­nen met kinderen rondkomen van een bijstands-

deelgemeenten is veelal onaantrekkelijk en kindon-

uitkering. Dat zijn meer dan 7.500 personen die in de

vriendelijk. Er is in de woonwijken vaak weinig groen

buurt van de armoedegrens leven.

en er zijn weinig plekken waar jongeren terecht

In de deelgemeente Feijenoord betreft het 25% van

kunnen.

de gezinnen met kinderen; dit zijn meer dan 9.000 VEILIGHEID OP ZUID

personen.

Volgens de Veiligheidsindex van 2008 (gegevens uit OPGROEIEN OP ZUID

2007) scoort Rotterdam een 7,3 voor de veiligheid.

In het algemeen geldt dat opvoeden en opgroeien

Dat was een 7,2 het jaar ervoor.

op Zuid net iets moeilijker is dan gemiddeld in Rot-

De deelgemeente Feijenoord scoort gemiddeld

terdam. Het opleidingsniveau van de ouders is lager

rapport­cijfer 6,2 voor de veiligheid. Dat betekent een

en ook het opleidingsniveau van jongeren op Zuid is

lichte daling ten opzichte van het jaar ervoor: 6,3.

lager dan gemiddeld in Rotterdam. Dit blijkt uit de

De deelgemeente Charlois scoort gemiddeld 5,9.

cijfers van de Staat van Rotterdam (mei 2007) aange-

Een  lichte stijging ten opzichte van de 5,8 het jaar

vuld met gegevens uit de Sociale Index over jongeren

ervoor.

op Zuid van 12-15 jaar. Binnen de deelgemeente Charlois lopen de veiligVoorzieningen voor de jeugd

heidsscores per wijk enorm uiteen. Het gemiddelde

Als we kijken naar de (onderwijs)voorzieningen,

in de deelgemeente Charlois wordt omhoog getrok-

dan zien we dat met name voortgezet onderwijs

ken door hoge scores in de wijken Heijplaat (9,4) en

op Zuid ondervertegenwoordigd is en vaak met

Wielewaal (10).

14

VEILIGHEIDSINDEX 2008

Veiligheidsindex deelgemeente Charlois 2006

Veiligheidsindex deelgemeente Feijenoord 2006

2007

5,6

5,7

Bloemhof

5,5

5,1

Feijenoord

7,0

6,3

5,4

Hillesluis

5,6

4,9

4,6

Katendrecht

5,7

7,1

Vreewijk

6,5

7,0

8,0

7,9

8,6

8,9

2007

Carnisse

5,8

5,7

Afrikaanderwijk

Heijplaat

8,4

9,4

Oud Charlois

5,7

6,3

Pendrecht

4,7

Tarwewijk

5,3

Wielewaal

9,2

10,0

Zuidplein

4,4

4,7

Kop van Zuid

Zuidwijk

6,8

6,7

Noordereiland

Deelgemeente Charlois

5,8

5,9

Deelgemeente Feijenoord

6,3

6,2

Rotterdam

7,2

7,3

Rotterdam

7,2

7,3

Bron: Veiligheidsindex 2008

Datzelfde is in de deelgemeente Feijenoord aan de hand waar de Kop van Zuid en het Noordereiland bovengemiddeld scoren (respectievelijk een 7,9 en 8,9). Veiligheid op het Hart van Zuid Opvallend is het lage rapportcijfer voor het Zuidplein zelf ten opzichte van de omliggende wijken. Dat lijkt ook te maken te hebben met de bevolkingsopbouw binnen de CBS-buurt Zuidplein. Binnen dit gebied wonen relatief veel ouderen, die over het algemeen de veiligheid een lager rapportcijfer geven dan jongere stadsgenoten. In de veiligheidsenquête wordt de waardering van bezoekers aan het Zuidpleingebied niet meegenomen. Dat zou wel voor de hand liggen, gezien de regionale functie van het gebied en de enorme bezoekersaantallen. Een andere verklaring voor het lage rapportcijfer kan zijn de relatie met de ruimtelijke omgeving. Een woonomgeving die ‘niet klopt’, scoort ook lager op de veiligheid. Het anders inrichten of transformeren van het Zuidpleingebied zal dus naar verwachting een positieve bijdrage leveren aan het veiligheidsgevoel in de wijk Zuidplein. Er is een zwakke relatie tussen

15

de feitelijke veiligheid en de veiligheidsscore op het Zuidplein. De criminaliteitscijfers binnen de buurt geven geen verklaring voor de lage veiligheidsscore. Met een 4,7 is er wel sprake van een significante stijging ten opzichte van de 4,4 in het voorgaande jaar. De intensieve veiligheidsaanpak onder leiding van de stadsmarinier lijkt zijn vruchten af te werpen. GEZONDHEID OP ZUID De Sociale Index laat op het gebied van gezondheid zien dat de deelgemeenten Charlois en Feijenoord minder goed scoren dan geheel Rotterdam. De scores per wijk en per onderdeel laten grote verschillen zien. Gezondheid is fysiek, psychisch en sociaal welbevin-

Sportdeelname op Zuid

den. Opleiding en gezondheidsrisico’s zijn aan elkaar

De deelgemeenten Charlois en Feijenoord zijn gebie-

gekoppeld. Het recente rapport van het RIVM ‘Spelen

den met een lagere sportparticipatie dan gemiddeld

met Gezondheid’ (2008) bevestigde dit nogmaals.

in Rotterdam. Dit heeft deels te maken met een laag

‘De leefstijl van vmbo-leerlingen is structureel riskan-

opgeleide bevolking. In sommige wijken van Zuid,

ter dan die van leerlingen van hogere opleidings­

vooral de oude wijken van Charlois en Feijenoord,

niveaus’ (Vollebergh et al., 2008).

ontbreken voldoende sportvoorzieningen. In andere

Een minder goede sociaal-economische situatie bete-

delen zijn vraag en aanbod niet altijd goed op elkaar

kent ook een achterstand in gezondheid. Om achter-

afgestemd. Er is veel behoefte aan laagdrempelige en

standen weg te werken, is intensivering van Gezonde

flexibele activiteiten, zoals openbare sportvoorzienin-

School Aanpak nodig. Verbetering van positie in

gen voor jongeren of fitness.

opleiding, op de arbeidsmarkt en in inkomen moet

In het algemeen kunnen we stellen dat, afgezet tegen

hand in hand gaan met investeren in preventiepro-

het aantal inwoners, er een tekort aan sportaccommo-

gramma’s gericht op gezondheidsbevordering, met

daties (gymzalen, sporthallen) is.

name voor jeugd. Gezond in de Stad (GIDS) is het uitvoeringsprogramma voor verbetering van de gezondheid van de Rotterdammers. In dit programma worden speerpunten geformuleerd, ook voor deelgemeenten in Rotterdam Zuid.

16

Heijplaat

5,9

4,6

6,9

6,1

Rapportcijfer weinig meldingen huiselijk geweld

2,9

Percentage * meldingen huiselijk geweld

5,3

Rapportcijfer weinig meldingen lokale zorgnetwerken

4,3

Percentage * meldingen lokale zorgnetwerken

Carnisse

Rapportcijfer ervaren gezondheid en beperkingen 65 jaar of ouder

Rapportcijfer ervaren gezondheid en beperkingen 15-35 jaar

Rapportcijfer ervaren gezondheid en beperkingen 35-65 jaar

Gebiedsnaam

Goede gezondheid

GEZONDHEID OP ZUID

0,47%

4,6

0,40%

4,2

0,34%

5,6

0,23%

5,8

Oud-Charlois

4,4

4,8

4,7

2,9

0,64%

3,8

0,31%

4,8

Pendrecht

3,6

4,2

2,8

3,3

0,53%

4,3

0,52%

3,3

0,94%

3,0

0,76%

3,0

2,9

0,51%

4,4

0,61%

3,0

Tarwewijk

3,7

4,5

4,3

Wielewaal

3,3

4,8

2,1

Zuiderpark/Zuidplein

5,3

5,1

4,1

3,0

0,13%

8,3

0,27%

5,2

Zuidwijk

4,6

4,7

5,4

5,0

0,68%

3,6

0,34%

4,6

Deelgemeente Charlois

4,0

4,7

3,9

3,8

0,62%

3,8

0,45%

3,8

Rotterdam

5,1

6,0

5,0

4,0

0,39%

5,0

0,28%

5,0

0,33%

5,6

0,34%

4,6

2,8

0,25%

6,5

0,36%

4,4

Afrikaanderwijk

4,6

6,5

1,9

Bloemhof

4,7

5,5

2,8

Feijenoord

3,8

3,5

2,3

0,46%

4,7

0,30%

4,8

Hillesluis

4,4

4,6

3,9

0,38%

5,2

0,41%

4,1

Katendrecht

4,8

8,2

3,6

3,7

0,45%

4,7

0,37%

4,4

Kop van Zuid-Entrepot

6,3

5,2

6,6

3,8

0,17%

7,5

0,21%

6,0

Noordereiland

6,4

6,0

5,2

6,6

0,23%

6,6

0,12%

7,7

Vreewijk

5,5

6,9

6,3

3,4

0,36%

5,4

0,28%

5,0

Deelgemeente Feijenoord

4,6

5,2

3,5

3,0

0,33%

5,7

0,32%

4,7

Rotterdam

5,1

6,0

5,0

4,0

0,39%

5,0

0,28%

5,0

* Percentage van het aantal inwoners



Bron: Sociale Index 2008

17

Hart van Zuid is van levensbelang voor Zuid. Natuurlijk, een “Het periode van verbouw en nieuwbouw in dit gebied leidt tot diverse bouwputten en tijdelijke overlast. Maar het Hart van Zuid heeft alle kwaliteiten in zich om van deze bouwputten doorlopende voorstellingen te maken: van theater en concert tot film en entertainment. Soms voor een groot publiek, soms één-op-één. Alle partijen in het Hart van Zuid hebben specifieke expertise om deze doorlopende voorstelling mede mogelijk te maken!



Doro Siepel, directeur van Theater Zuidplein

”

DOELEN EN AMBITIES

AMBITIES PACT OP ZUID

AMBITIES ROTTERDAM

Het Pact op Zuid heeft als doel het versterken van

De afgelopen jaren is er in Rotterdam hard gewerkt

Zuid. Dit kunnen we bereiken door het aantrekken en

om de stad weer een basisniveau van veiligheid terug

vasthouden van midden- en hogere inkomensgroepen

te geven. Inzet op dit gebied blijft nodig, maar Rot-

en het verhogen van de bewonerstevredenheid. Om

terdam komt nu ook toe aan het verder ontwikkelen

duidelijker prioriteiten te kunnen stellen in noodzake-

van een welvarende, plezierige en sociale stad.

lijke activiteiten, zijn deze twee hoofddoelstellingen

Hierbij hoort een ambitieus en robuust sociaal pro-

uitgewerkt in een aantal subdoelstellingen (conform

gramma om Rotterdam ook op dat gebied sterker

de thema’s van de Minister van Wonen, Wijken en

te maken. Het collegeprogramma 2006 - 2010 is

Integratie):

ingericht op vier pijlers: sociaal, veilig, wonen en economie.

Wonen:

Verbeteren van de woningvoorraad;



Eigenheid van buurten vinden en

De nadruk in de pijler sociaal ligt op meedoen

versterken (profilering);

en binding. De doelstellingen die aan het stedelijk

Verbeteren van de woonomgeving

sociaal programma ten grondslag liggen, zijn:



Meer Rotterdammers die de Nederlandse

(water en groen); Werken:

taal beheersen;

Verhogen van de gezondheid en stimuleren van sportactiviteiten.

Een hoger, gemiddeld opleidingsniveau;

Investeren in kansrijke economische

Meer Rotterdammers die maatschappelijk actief zijn;

clusters;

Stimuleren en faciliteren van

Meer Rotterdammers met betaald werk;

ondernemerschap.

Een hoger gemiddeld inkomen.

Leren:

Versterken van de jeugd, kansen bieden;



Mogelijkheden van jongeren benutten.

Integreren: Bevorderen integratie en participatie. Veiligheid: Verbeteren van de veiligheid in de wijken. Integraal:

Tot stand brengen van spin-off van de Kanskaarten / VIP-gebieden op Zuid. (De gebiedsontwikkelingen hebben, naast fysieke, ook sociaal-culturele aspecten. De spin-off moet ervoor zorgen dat bewoners en ondernemers van Zuid kunnen profiteren van de ontwikkelingen, onder meer via onderwijs, werk en stages).

19

AMBITIES DEELGEMEENTE CHARLOIS

participatie en deelname kunnen gerichte activiteiten

De belangrijkste prioriteiten op sociaal terrein van

worden ontwikkeld.

de deelgemeente Charlois zijn: terugdringen van

Er is sprake van een relatief sociaal zwakke positie bij

armoede en gebrek aan maatschappelijke partici­patie.

een groot deel van de Charloise bevolking. Dit stelt

Het doel van het programma Participatie, Zorg en

hoge eisen aan de dienstverlening. Zo is nog steeds

Activering is tweeledig: gericht op het individu en

een relatief groot gedeelte van de Charloise bevol-

op groepen. Voor de individuele Charloiser wil de

king afhankelijk van een uitkering of moet rondkomen

deelgemeente er voor zorgen dat mensen participe-

van een inkomen onder het minimum. Ook behoort

ren, dat zij in staat zijn om hun toekomstperspectief te

de Charloise bevolking tot een van de laagst opge-

verbeteren, zelfstandig te functioneren in de huidige

leide van Rotterdam. Daarnaast kampen veel Char-

maatschappij en hun leven te regelen en in te richten

loisers met problemen op het gebied van schulden,

zonder overlast voor zichzelf en voor hun omgeving.

(geestelijke) gezondheid, verslaving, huisvesting,

De volgende bewegingen worden zichtbaar: van niet

geweld en misbruik, opvoeding. Het ontbreekt veel

zelfredzaam naar zelfredzaam en van geen toegang

mensen aan het vermogen en het netwerk om de

tot voorzieningen en informatie naar het hebben van

problemen van de huidige maatschappij het hoofd te

de juiste informatie. Uitgangspunt hierbij is dat (vrij-

bieden.

willigers)werk de optimale route is naar participatie

Het programma Participatie, Zorg en Activering wordt

en het vergroten van perspectief, en dat armoede bij

zo uitgevoerd dat het past binnen de Wet maatschap-

individuele gevallen voorkomen moet worden.

pelijke ondersteuning (Wmo).

Het doel voor groepen is er voor te zorgen dat de uiteenlopende groepen in de Charloise samenleving op

Programma Jeugd Kansen Zone

een respectvolle, positieve manier met elkaar omgaan

De deelgemeente wil een sluitend ondersteunings-

en uiteindelijk met elkaar samenleven. Het doel van

programma bieden voor de Charloise jeugd en hun

het programma is om het sociaal kapitaal in de wijken

ouders. Het gaat met de meeste kinderen in Charlois

optimaal in te zetten en te verzilveren voor een betere

redelijk tot goed. Toch loopt tussen de 10 à 15%

buurt en samenleving.

van deze groep het risico om hun opleiding niet af te maken of op het criminele pad te raken. Ook zijn

De samenstelling van de Charloise bevolking is zeer

er steeds meer ouders die moeite hebben met de

divers. Divers qua leeftijdsopbouw (in Charlois wonen

opvoeding en ondersteuning van hun kinderen. De

relatief veel kinderen en jongeren naast ouderen),

ambitie van de deelgemeente is om de Charloise

divers qua opbouw, divers aan achtergronden en

jeugd perspectief te bieden op een betere toekomst,

culturen, divers aan werkervaring en maatschappelijke

met een goede kans op de arbeidsmarkt en zonder

status. Deze mensen hebben één ding gemeen: ze

uitval naar criminaliteit. Het accent verschuift van het

zijn allen inwoner van Charlois. Om die reden zijn alle

bevorderen van sociale redzaamheid naar het bieden

activiteiten en beleidsdoelstellingen ook voor alle

van passende begeleiding gericht op kansverbetering

bewoners bestemd. Wanneer dat noodzakelijk is voor

en participatie. De deelgemeente is echter niet ver-

20

antwoordelijk voor grote delen van het jeugddomein

leven te maken. Maar niet iedereen heeft een even

(zoals onderwijs, inkomen en jeugdhulpverlening). Dit

goede start. Dat kan komen door problemen in het

betekent dat in dit programma veel wordt samenge-

gezin, op school, in de buurt of met het kind zelf.

werkt met andere instellingen en stedelijke diensten.

Wat de reden ook is, de deelgemeente wil ervoor

Het doel van het programma Jeugd Kansen Zone is

zorgen dat de jeugd die iets extra’s nodig heeft, dat

het kunnen realiseren van deze ambitie en bestaat uit

ook krijgt. En dat alle kinderen in Feijenoord letterlijk

een aantal subdoelen gericht op de diverse doelgroe-

en figuurlijk de ruimte krijgen om te leren, te spelen

pen. Hierbij staat de ‘doorgaande lijn’ centraal; dat wil

en op te groeien tot evenwichtige, gelukkige volwas-

zeggen dat vanaf de voorschoolse voorziening via het

senen.

basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs continu

Om dit voor elkaar te krijgen, werkt de deelgemeente

de vordering van elk kind/jongere wordt bewaakt.

sinds 2006 met de methode Communities that Care (CtC). Dat is een manier om probleemgedrag bij kin-

AMBITIES DEELGEMEENTE FEIJENOORD

deren en jongeren te voorkomen.

Ondanks forse sociale problemen, zet een aantal

Bijvoorbeeld door de wijken kindvriendelijker te

positieve veranderingen door in de deelgemeente

maken (veilig buiten kunnen spelen, contact tussen

Feijenoord. Veel wijken stijgen op de Rotterdamse

buren), maar ook door risicofactoren zoals problemen

veiligheidsindex. De bouw en verkoop van nieuw-

in het gezin, leerachterstanden en de verkrijgbaar-

bouwwoningen, zoals op Katendrecht, gaat voorspoe-

heid van drugs in de directe omgeving effectief aan te

dig. En er zijn nieuwe toeristische trekpleisters, zoals

pakken en daar beschermende factoren tegenover te

het stoomschip Rotterdam.

zetten. Voorbeelden van beschermende factoren zijn

Het zijn slechts een paar voorbeelden van de vele

een goede begeleiding op school, contacten met een

ontwikkelingen, die het beeld van de deelgemeente

jongerenwerker, hulp bij de opvoeding.

positiever kleuren. Zo wordt ingezet op een bloeien­de wijkeconomie, goede onderwijsmogelijkheden in

Voor de jongeren waar het minder goed mee gaat,

de Jeugd Kansen Zones, sportvoorzieningen in de

zijn er veel voorzieningen en mogelijkheden in de

wijken en allerlei activiteiten voor jong en oud. Ook

deelgemeente. In elke wijk zijn er jeugdoverleggen

op cultureel gebied is er steeds meer te beleven in de

waarin onder andere de buurtagent en jongerenwer-

deelgemeente. Er zijn kunstroutes, het Lokaal Cultuur

kers zitten. In het jeugdoverleg worden jongeren die

Centrum, het Katendrechtse theater Walhalla en het

overlast veroorzaken, besproken en wordt gezocht

kindermuseum Villa Zebra.

naar een oplossing op wijkniveau. Als dit niet lukt dan zorgt de DOSA-regisseur (Deelgemeentelijke

De jeugd in de deelgemeente

Organisatie Sluitende Aanpak) ervoor dat er op

Meer dan een kwart van de inwoners van Feijenoord

(deel)gemeentelijk of regionaal niveau hulp wordt

is jonger dan 20 jaar. Logisch dat de deelgemeente

geboden. Daarnaast zijn er ook veel jongerenwerkers,

veel aandacht aan deze groep besteedt. Alle kinderen

die jongeren helpen.

en jongeren verdienen immers de kans iets van hun

Hebben ouders hulp nodig, dan zijn er opvoedings-

21

ondersteuningspunten in alle wijken. Ook is er het

Zuid. Er werd een samenwerking aangegaan en een

Centrum voor Jeugd en Gezin Jong XL Feijenoord.

ambitie neergelegd in een Norm voor de Jeugd op

Dit is een van de grootste Centra voor Jeugd en

Zuid als eerste stap naar het creëren van meer kansen

Gezin in Nederland. Jong XL fungeert als ‘one stop

en perspectief voor jongeren uit Rotterdam Zuid.

shop’ en inlooppunt voor vragen van en over jeugd. De coalitie Pact op Zuid / Norm voor de Jeugd op In Feijenoord is veel aandacht voor jeugdparticipatie.

Zuid biedt kansen aan ieder kind en jongere: Iedere jongere kan het maximale uit zijn/haar talent

Kinderen en jongeren weten vaak heel goed wat ze

halen via de onderwijscarrière;

willen. Daarom kijkt de deelgemeente bij het maken

Iedere jongere heeft recht op participerende

van de plannen voor jeugdactiviteiten en voorzienin-

ouder(s) en/of verzorger(s) (als dat onvoldoende

gen naar wat er onder de jongeren leeft en wat er

blijkt dan krijgt een kind een coach of mentor);

verder speelt in de wijk. Er zijn jeugdambassadeurs,

Iedere jongere heeft een gezonde leefstijl, doet aan

er worden in elke wijk jeugdschouwen gehouden en

sport, kunst en cultuur;

er is een kinder- en jongerenraad in oprichting. De

Iedere jongere krijgt de kans op 6 uur extra leertijd/

jongerenbuurtbemiddeling (JOLO) komt in de hele

ontwikkeltijd per week via de Brede School;

deelgemeente.

Iedere jongere heeft voldoende taalniveau om de

De basisscholen en de scholen voor voortgezet

arbeidsmarkt te betreden als hij/zij van het voortge-

onderwijs in Feijenoord zijn belangrijke partners in het

zet onderwijs afkomt;

jeugdbeleid. Nagenoeg alle scholen zijn Brede School

Iedere jongere doorloopt minstens één geslaagde

en besteden veel aandacht aan de leerlingen en hun

maatschappelijke stage;

ouders. Op de brede scholen worden extra activitei-

Iedere jongere krijgt de mogelijkheid om zich te

ten voor de leerlingen aangeboden, variërend van sportactiviteiten tot workshops rond kunst en cultuur.

oriënteren op de arbeidsmarkt en om (beroeps)

Alle scholen voor voortgezet onderwijs doen mee

perspectief te ontwikkelen.

aan de Pot met Goud op Zuid, waarin ook de maatschappelijke stages worden vormgegeven. De

Versterking van de kwaliteit van het onderwijs

ontwikkelingen in het Motorstraatgebied, waar het

Het versterken van onderwijsvoorzieningen, sport-

Zuiderparkcollege samen met ROC Zadkine voortge-

voorzieningen en de zorg zijn cruciaal bij het vergro-

zet onderwijs en beroepsonderwijs aanbiedt, geeft

ten van de veerkracht van bewoners en het scheppen

leerlingen op Zuid goede mogelijkheden vakopleidin-

van kansen voor de huidige en toekomstige bewoners

gen te volgen.

van Zuid. Er is momenteel een impuls nodig voor kwalitatief goed voortgezet- (havo/vwo) en beroepson-

DE NORM VOOR DE JEUGD OP ZUID

derwijs op Zuid. Het vmbo is dan wel vertegenwoor-

Achterstanden bij jongeren op Zuid waren in 2006 de

digd op Zuid, maar de koppeling tussen scholen en

aanleiding om een coalitie te sluiten tussen het Pact

bedrijfsleven laat te wensen over en de schooluitval is

op Zuid en alle scholen en onderwijsinstellingen op

in de deelgemeenten Charlois en Feijenoord gemid-

22

De coalitie Pact op Zuid / Norm op Zuid bestaat uit:

activiteiten (zoals sport en cultuur). De ambitie van

Pact op Zuid, Wooncorporaties Com·wonen, Vestia,

het Pact op Zuid is om de komende jaren minimaal vijf

Woonbron en Woonstad Rotterdam, gemeente

extra Brede scholen of zogenaamde ‘multifunctionele

Rotterdam, deelgemeenten Feijenoord, Charlois en

accommodaties’ (MFA’s) te bouwen. Inmiddels staan

IJsselmonde.

er ook nieuwe MFA’s gepland in de Afrikaanderwijk en

Scholen en onderwijsinstellingen: Christelijke

op de Kop van Zuid. Daarmee komt het aantal MFA’s

Scholengemeenschap Calvijn, Zuiderpark College

dat de komende jaren in de deelgemeente Feijenoord

Rotterdam, OSG Nieuw Zuid, NOVA college Rotter-

wordt gerealiseerd op vier; naast de twee genoemde

dam; St. Christelijk VO Reformatorische Grondslag

MFA’s in Katendrecht (De Globetrotter) en in Bloem-

De Wartburg, EBVO De Passie, Max. J. Schreuder-

hof (MFA De Bloemhof).

school, Scheepvaart en Transport College, Albeda

In de deelgemeente Charlois wordt momenteel in

College, Hogeschool INHOLLAND, ROC voor

Zuidwijk de MFA van de Toermalijn / Christofoor

Educatie en Beroepsonderwijs Rotterdam Zadkine,

gebouwd. Iets verder weg van het Hart van Zuid startte

Hogeschool Rotterdam (HRO), Erasmus Universiteit

onlangs in de deelgemeente IJsselmonde de bouw van

Rotterdam (EUR).

MFA De Catamaran in Lombardijen en staat nieuw-

Overige instellingen: Stichting Pot met Goud op Zuid,

bouw van de MFA Groenenhagen in de planning.

Sociaal Platform Rotterdam, Vakmanstad / Skill City. Doorlopende leerlijnen De samenwerking tussen het voortgezet onderwijs en deld hoger dan in de rest van de stad. Het gaat dan

het Middelbaar Beroepsonderwijs in de doorlopende

zowel om het verbreden van de educatie via Brede

leerlijnen krijgt vorm door het ontwikkelen van wijk-

Scholen (ofwel een betere aansluiting tussen scholen

vakscholen en topscholen waarbij leerlingen op een

en de wijk) als om het zorgen voor doorgaande leer-

school zowel hun voortgezet als middelbaar beroeps-

lijnen.

onderwijs volgen. Deze vakscholen worden opgericht binnen de bestaande scholen. Een zo’n nieuwe

Ambities basisonderwijs op Zuid

vakschool wordt opgericht binnen het Hart van Zuid:

Het bouwen van extra brede scholen is een ambitie

het Zuiderparkcollege in het Motorstraatgebied

op Zuid. In de Brede Scholen werken onderwijsinstel-

(deelgemeente Feijenoord). De overige twee vakscho-

lingen nauw samen met andere maatschappelijke

len komen in De Waal (deelgemeente Charlois) en

organisaties en andere partners in de wijk. Hierdoor

NOVA-Veenoord (deelgemeente IJsselmonde). Deze

worden, naast traditioneel onderwijs, meer mogelijk-

scholen worden ontwikkeld in samenwerking met het

heden geboden voor kinderen. Denk daarbij aan voor-

Albeda-college.

en naschoolse opvang. Het doel op Zuid is niet om nieuwe basisscholen te stichten, maar om bestaande scholen te clusteren en te versterken in gebouwen die aansluiten bij de vereisten van steeds bredere

23

MEERWAARDE VOOR BEWONERS

Het Hart van Zuid is een kanskaart waar bewoners van

Ambities ROC Zadkine en het Zuiderparkcollege

Zuid kansen kunnen grijpen. Het Hart van Zuid wordt

Voortgezet- en beroepsonderwijs

meer waard als de mensen die er wonen of verblijven,

De ambitie voor het voortgezet onderwijs is om kwali-

meer waard worden. Mensen worden meer waard

tatief goed voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs

als ze zich ontwikkelen. Als ze leren, leren werken en

te bieden. Dat de nieuwbouw van ROC Zadkine (mbo)

werken.

en het Zuiderparkcollege (vmbo) in het Motorstraatgebied wordt aangegrepen om een kwaliteitsimpuls

MOTORSTRAATGEBIED ALS SPRINGPLANK

te geven aan het beroepsonderwijs, past binnen deze

VOOR DE JEUGD

ambitie.

In het Motorstraatgebied staat leren, leren werken en werken centraal. Dit gebied kan zich in de toekomst

De ambitie van ROC Zadkine is bij te dragen aan de

verder ontwikkelen als springplank voor de jeugd van

ontwikkeling van kinderen. Die ontwikkeling moet

Zuid. In deze paragraaf gaan we in op de ambities van

omhoog. Ieder kind moet Triviant kunnen spelen.

ROC Zadkine en het Zuiderparkcollege ten aanzien

Ieder kind moet de taal goed spreken. Het met elkaar

van de nieuwbouw en versterking van het onderwijs-

communiceren moet verbeteren en er moeten meer

programma in het Motorstraatgebied.

afspraken gemaakt worden. Zadkine legt de individuele lat hoog: leerlingen uitda-

leggen de lat hoog waar “We het gaat om kansen voor

gen met wat zij kunnen bereiken. Het vergezicht: leerlingen moeten eigenlijk een 40-urige werkweek hebben. Gezamenlijk een dag beginnen met alle leerlingen. Niet vrijblijvend, maar

jongeren in het onderwijs en de tijdbesteding daar omheen. Met het nieuwbouwscholencomplex realiseren we niet alleen een mooi gebouw waar onderwijs plaatsvindt maar ook mogelijkheden om naast school andere activiteiten te ontplooien die te maken hebben met sport & bewegen, theater en nog veel meer.

verplicht. Dat geldt ook voor andere activiteiten in de randen van de dag. Niet alleen op school voor lessen, maar ook voor andere activiteiten. Hiervoor kan sport, cultuur en entertainment aangeboden worden, ook voor de buurt. Maar de leerling is er wel en zo kunnen we structuur aanbrengen bij de jongeren door middel van RRR: Rust-Reinheid-Regelmaat. De samenstelling van de bevolking en de opleidingsstructuur is bij de scholen bekend. De school wil

”

graag een fundament zijn en een voorbeeldfunctie vervullen. Vanuit de gedachte van de Brede School kunnen we sociale projecten en jeugdvoorzieningen ontwikkelen. En er is een link naar economische

Marloes de Vries, directeur van ROC Zadkine

en sociale activiteiten (stages, leerwerkplaatsen).

25

De school dient als inspirator voor een positieve ‘flow’

Tijdens de Recht in het Hart-sessies kwam de beteke-

in de buurt: we zorgen dat je kunt zien wat je kunt

nis van het Theater Zuidplein voor de omliggende

bereiken.

wijken prominent naar voren. De samenwerking met Brede Scholen uit de omliggende wijken en

Zelfvertrouwen voor de jeugd

een koppeling met het muziek-, dans- en thea-

Als het peil niet omlaag kan, moet de grond omhoog.

teronderwijs van het Albeda college werden vaak

We moeten leerlingen meer zelfvertrouwen geven.

genoemd, evenals doorlopende leerlijnen met

Er speelt veel bij de leerlingen, dus de school moet

het ­hbo-entertainment­onderwijs.

goed op de hoogte zijn van de omstandigheden

Theater Zuidplein is met zijn samenwerkingspartners

waarin leerlingen leven.

de plannen voor de toekomst aan het uitwerken.

Naar aanleiding van een onderzoek kwam de Stanford University met zeer bruikbare stellingen:

Theater Zuidplein wordt landelijk gezien als een

Leerlingen die denken dat intelligentie is aange­

toonaangevend theater op het gebied van diversi-

boren, blijven gelijk in prestaties;

teit, zowel wat betreft programmering als marke-

Leerlingen die denken dat intelligentie ontwikkel-

ting. Miniser Plasterk heeft het theater in 2008 zelfs

baar is, halen hogere cijfers.

gehuldigd als koploper op het gebied van culturele diversiteit.

Kinderen tussen 12 en 14 jaar zijn goed te stimuleren

Sinds 2000 programmeert Theater Zuidplein

om zich te ontwikkelen, zodat zij wat kunnen berei-

internatio­naal en nationaal aanbod voor een breed

ken. Het is zinvol om dat te benadrukken.

publiek dat bestaat uit ongeschoolden, mensen met

We hebben op vo-mbo-hbo niveau een ketenbenade-

vmbo, mbo of havo- / vwo-opleiding. Dat zijn in Rot-

ring nodig, waarbij opdrachtgevers en stagebedrijven,

terdam (Zuid) vooral (oudere) mensen met Turkse,

en opdrachthalers elkaar weten te vinden. En we

Marokkaanse, Surinaamse, Antilliaanse, Kaapverdi-

moeten laten zien welke successen zijn behaald.

aanse en Hollandse roots. Aangezien Rotterdam verjongt tot 2024 heeft het theater ook speciale aandacht

DE JEUGD OP DE PLANKEN

voor jeugd- en jongerenprogrammering.

IN THEATER ZUIDPLEIN Het verbinden van opleidingen voor muziek en dans

Productiehuis op Zuid

aan het Theater Zuidplein en Ahoy is een kans voor

Het Theater werkt op dit moment onder meer samen

jongeren op Zuid. We gaan in op de ambitie van het

met het Rotterdams Wijktheater, de SKVR, Codarts en

Theater Zuidplein, het Albeda college en Codarts

de Entertainmentopleiding van het Albeda-college.

om een gezamenlijk productiehuis op te zetten waar

Op dit moment loopt het theater, dat dateert uit 1953,

studenten eindexamenproducties op de planken

tegen de grenzen van haar gebouw op. Samen met de

kunnen brengen. Daarnaast is Ahoy actief met een

partners wordt gestreefd naar een nieuw theater met

leerwerkbedrijf.

diverse functies:

26

Het Rotterdams Wijktheater (het huisgezelschap

In totaal is 12.500m2 nodig.

van Theater Zuidplein) wil graag onder één dak met

Het pand staat op een beeldbepalende plek in het

Theater Zuidplein.

Hart van Zuid, op loopafstand van het metro- en

De SKVR en de Jeugdtheaterschool willen cursus-

busstation. Het pand moet trots uitstralen en de

sen gaan verzorgen in Theater Zuidplein. Daar is nu

mondiale invloeden van Rotterdam moeten zichtbaar

geen ruimte voor.

zijn in de architectuur. Aandacht voor belichting. Veel

Er is grote behoefte aan een productiehuis voor

flaneerruimtes in en om het pand en een ‘kiss and go’

leerlingen van de mbo-Theaterschool en Codarts.

gebied voor de deur. Het gebouw moet een grote

Studenten van deze opleidingen kunnen hier

ontvangstruimte krijgen waar ontmoeting en wachten

repeteren voor eindexamenvoorstellingen en deze

op elkaar op een goede manier kan plaatsvinden.

opvoeren in het nieuwe theater. Het productiehuis gaat voorstellingen maken waar studenten van deze

Planning

opleidingen hun stage kunnen doen. Deze voorstel-

Nieuwbouw voor Theater Zuidplein staat nu voor

lingen worden gemaakt voor een breed publiek in

2018 op de rol. Vanwege de beperkingen die het

de grote steden. Eindexamenproducties kunnen

huidige gebouw nu al heeft, de ligging binnen het

gaan toeren door Nederland. In het bestaande

VIP-gebied Hart van Zuid en aandacht vanuit het Pact

gebouw is geen ruimte voor repeterende studenten.

op Zuid is er aanleiding om te onderzoeken of de

Er is behoefte aan een loket voor advies en theater-

geplande nieuwbouw naar voren kan worden gehaald,

vragen bij nieuw talent. Het productiehuis kan nieuw

naar 2012.

aanbod koppelen aan andere partijen in Rotterdam. Doelstelling Creatief talent onder één dak

Een van de doelstellingen van het Pact op Zuid is het

Samen met de partners hebben we geïnventariseerd

versterken van de kwaliteit van het voortgezet en

waaraan dit nieuwe pand zou moeten voldoen:

beroepsonderwijs op Zuid. We willen doorlopende

Grote zaal met lijsttoneel, met 800 stoelen en foyer;

leerlijnen realiseren waardoor de kansen op schooluit-

Middenzaal met vlakke vloer, met 500 stoelen en

val van jongeren op Zuid worden verkleind. Om deze

foyer / café;

plannen op haalbaarheid te toetsen, stellen we voor

Kleine zaal met vlakke vloer, met 250 stoelen en

een haalbaarheidsonderzoek te doen naar de nieuw-

foyer;

bouw van Theater Zuidplein en het productiehuis. In

Repetitieruimtes: 1 van 150 m , 2 van 100 m en 2

de begeleidingscommissie van dit onderzoek zitten

2

2 van 75 m2;

OBR, dKC, dS+V en Pact op Zuid. Theater Zuidplein,

Kantoren voor Rotterdams Wijktheater;

het Rotterdams wijktheater en de onderwijsinstellin-

Kantoren productiehuis voor Codarts / Albeda mbo

gen leveren input voor dit haalbaarheidsonderzoek.

en kantoren Theater Zuidplein; Kantoor en technische ruimtes en foyers, kassa, receptie en keuken.

27

WERELDBIBLIOTHEEK OP ZUID De directie van de Bibliotheek Rotterdam richt zich steeds meer op vestiging van bibliotheken op centrale locaties waar veel mensen samenkomen (nabij markten, winkels en andere educatieve voorzieningen) en zoekt bij nieuwbouw combinaties met andere publieksfuncties. De directie wil in de toekomst zes grotere knooppunten in combinatie met andere culturele voorzieningen in Rotterdam: Centrale bibliotheek in het centrum (20.000 m2); Centrale bibliotheek in het Hart van Zuid (10.000 m2); IJsselmonde, Keizerswaard; Ommoord, Oosterflank; Delfshaven in intensievere samenwerking met INVESTEREN IN GEZONDHEID

Schiedam;

Gezonde School en Gezonde ROC

Hoogvliet in samenwerking met Spijkenisse.

Opvoeden tot ‘gezonde burgers’ begint op school. De overige kleine bibliotheken krijgen dan meer een

De aanpak volgens het Gezonde Schoolmodel zorgt

plek als specialistische wijkvoorziening, gericht op de

voor een gezonder leefklimaat op school door plan-

doelgroep in de buurt.

matig, structureel en preventief aandacht te besteden aan zelf gekozen gezondheidsthema’s. Vraaggericht

Het Hart van Zuid is voor de bibliotheek aantrek­

en vraaggestuurd, en breed gedragen door leer-

kelijk vanwege de goede bereikbaarheid en vanwege

krachten, ouders en kinderen. GGD streeft naar 25

de aanwezigheid van het onderwijscluster in het

gezonde scholen extra op Zuid en is hier actief aan

Motorstraatgebied. We onderzoeken de mogelijkhe-

het werven. Eén basisschool heeft het vignet reeds

den voor samenwerking tussen de bibliotheek en de

ontvangen, de Heemskerkschool; er is een aantal

genoemde scholen, het Ikazia ziekenhuis of een nieuw

gezonde scholen ‘in wording’ in Feijenoord (De

Theater Zuidplein.

Schalm, De Globetrotter met drie locaties, namelijk Toermalijn, Afrikaanderplein en Katendrecht, en De

De nieuwe bibliotheek zal zich richten op scholie-

Dialoog). In Charlois gaat VO-school Nieuw Zuid

ren en studenten uit de regio. Gedacht wordt aan

Nachtegaalplein met Gezonde School van start.

een studiecentrum met huiswerkbegeleiding en

Met ROC Zadkine en Albeda College werkt de GGD

samenwerking met Brede Scholen uit de omgeving.

aan ‘Het Gezonde ROC’ met aandacht voor preventie

De nieuwe bibliotheek kan bovendien expositieruimte

en een verpleegkundig spreekuur. Najaar 2008 zal

bieden aan kunstenaars uit de omliggende wijken en

deze aanpak op de locatie Vork/Sikkelstraat van het

kan een cultureel middelpunt op Zuid worden.

Zadkine van start gaan.

28

Basis

ties is het Motorstraatgebied vanwege de scholen-

De gemeente Rotterdam start met de pilot ‘Basis’

concentratie. De GGD gaat hierover in gesprek met

voor het Basisonderwijs. GGD en JOS gaan samen

ROC Zadkine en het Zuiderparkcollege.

met de scholen aan de slag voor een structurele en effectieve aanpak van gezondheid en veiligheid op

Jeugdmonitor Rotterdam

school. De GGD stelt eerst samen met de school

Alle scholen in Rotterdam wordt de Jeugdmonitor

een schoolprofiel op waarmee prioriteiten worden

Rotterdam (JMR) aangeboden. Op basis van de

gesteld. Binnen de aanpak van de thema’s is er ook

resultaten in de vorm van een JMR-rapport van de

samenwerking met politie, deelgemeente en andere

GGD wordt de gezondheidssituatie van de leerlingen

partijen. De Clipper en de Heemskerkschool op Zuid

besproken. Met ruim de helft van de scholen in Char-

doen aan deze pilot mee.

lois en Feijenoord vinden gesprekken plaats, waarin het aanbod van de GGD wordt gepresenteerd en

Wensen en grenzen en seksuele gezondheid

suggesties voor verbetering worden gedaan.

In het kader van het bevorderen van seksuele gezondheid en tegengaan van grensoverschrijdend gedrag

Overgewicht en psychosociale problemen

worden binnen het project ‘Wensen en Grenzen’

bij jongeren

scholen in Rotterdam Zuid (basisonderwijs en vmbo)

In de deelgemeenten Charlois en Feijenoord komen

als pilotschool benaderd. We kunnen een koppe-

zowel overgewicht als psychosociale problemen bij

ling leggen tussen (Wijk)theater, theateropleiding,

kinderen en jongeren vaker voor dan elders in Rot-

jongeren­participatie en gezondheidsbevordering

terdam. Er bestaan voor scholen, in het kader van

door samen met jongeren op Zuid (deelgemeente-

de Gezonde School, verschillende mogelijkheden

en/of wijkniveau) een theaterproductie te ontwikkelen

om aandacht te geven aan zowel voeding als bewe-

over een belangrijk gezondheidsthema dat leeft bij

ging, via programma’s als Ontbijten Thuis, Lekker Fit,

jongeren: relaties en seksualiteit.

Super Fit.

Het projectplan ‘Wensen en Grenzen’ wordt in het

Belangrijk is dat er zowel aandacht is voor voeding als

kader van Jongerenhoofdstad 2009 verder uitge-

voor beweging.

werkt.

Emotionele problemen kunnen bij jongeren een negatieve invloed hebben op hun schoolprestaties,

Sense, centrum voor seksuele gezondheid, biedt

maar kunnen soms ook leiden tot agressie en crimina-

onder andere spreekuren voor jongeren over seksu-

liteit. Het programma Emotionele Problemen Jeugd

aliteit. Jongeren kunnen terecht bij CASA (Centrum

biedt verschillende mogelijkheden om bijvoorbeeld in

Anticonceptie Seksualiteit en Abortus) in het Verza-

samenwerking met scholen te werken aan het vermin-

melgebouw Zuid aan de Strevelsweg. De GGD voert

deren van emotionele problemen.

met betrokken partijen overleg over eventuele andere locaties waar veel jongeren komen om een extra spreekuur aan te bieden. Een van de beoogde loca-

29

INVESTEREN IN SPORTVOORZIENINGEN

Theater Zuidplein en de geplande Wereldbibliotheek.

Gezien de maatschappelijk positieve effecten van

Daarbij wordt ook onderzocht waar samenwerking

sport op het gebied van ontmoeting, integratie,

mogelijk en wenselijk is.

voorkomen van overgewicht, preventie op het gebied

Ook de ambities van het Albeda college om de

van sociale en lichamelijke gezondheid is investeren

Entertainmentopleidingen te huisvesten op het Hart

in sport van belang. Daarnaast dragen aantrekkelijke

van Zuid en de wens van Codarts om de circusop-

sportvoorzieningen bij aan de woonkwaliteit. Voor

leiding en de musicalopleiding in het Hart van Zuid

Hart op Zuid liggen er kansen om een aantal grotere

te vestigen worden in dit haalbaarheidsonderzoek

sportvoorzieningen te realiseren. Deze dragen bij

meegenomen.

aan het imago van het Hart op Zuid, vergroten het verblijfsklimaat en zorgen voor aantrekkelijke ontmoetingsplekken voor bewoners op Zuid.

e grote uitdaging is het Hart van “ DZuid te laten aansluiten op de sociale

Als laatste fase in de herstructurering van het Zuiderpark wordt op de Vaanweide een grote sportieve vernieuwingsplek voor jongeren en volwassenen gereali-

structuur in de omliggende wijken. Dan kunnen we spreken van een Sociaal Hart!

seerd. Zwembad Charlois zal worden vervangen door een 50-meterbad.

”

INVESTEREN IN EEN BETER VERBLIJF IN EEN AANGENAME OMGEVING Het Hart van Zuid wordt meer waard als de mensen

Dagmar Oudshoorn,

die er wonen of verblijven, zich veilig voelen in een

voorzitter deelgemeente Feijenoord

aangename omgeving. Dan willen ze langer verblijven op het Hart van Zuid. Daarom willen we investeren in de omgeving door jaarlijks, in samenwerking met de deelgemeenten en stadsmarinier, een programma te realiseren om de leefbaarheid op en rond het Hart van Zuid te verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn maatregelen van tijdelijk beheer bij sloop en kunstprojecten tijdens de transformatie van het gebied. ACTIES Haalbaarheidsonderzoek Theater en Bibliotheek Om de financiële haalbaarheid van genoemde initiatieven te onderzoeken, stellen we voor om een haalbaarheidsonderzoek te doen naar de nieuwbouw van

30

31

TEAMstages laat talent “ groeien op Zuid. ” Niels Jens van TEAMstages

MEERWAARDE VOOR ONDERNEMERS

Een gebied wordt meer waard als er ondernomen

Hart van Zuid aannemers te verplichten om 5% van de

wordt en als ondernemers zich er willen vestigen. Als

werknemers uit Zuid aan te nemen.

er mensen zijn om producten of diensten af te nemen. Als de afzetmarkt groeit omdat er meer afnemers zijn

Werkpleinen SoZaWe

of omdat mensen bereid zijn meer te willen uitgeven.

In de toekomst komen er vijf werkpleinen van

Versterken van de koopkracht, meer bezoekers

SoZaWe in Rotterdam, waarvan twee op Zuid: één

trekken naar het Hart van Zuid en het stimuleren van

in IJsselmonde (district IJsselmonde) en één in het

ondernemers werden het meest genoemd tijdens de

Motorstraatgebied (voor de districten Charlois /

Recht in het Hart-sessies.

Feijenoord / Hoogvliet).

DE KOMST VAN HET ONDERNEMERSHUIS

Buurtgerichte werkloosheidsaanpak

Als eerste is het stimuleren van ondernemerschap

Om werkzoekenden in de deelgemeente Charlois

opgepakt met de opening van het Ondernemers-

aan een baan te helpen, wordt een extra inspan-

huis aan de rand van het Hart van Zuid in het najaar

ning gedaan door het Werkplein Gooilandsingel van

van 2008. Dit Ondernemershuis heeft de volgende

SoZaWe. Voorbeelden zijn het Kangaroo-project, de

functies:

10-stratenaanpak Charlois en de aanpak rondom de

Ondernemersbalie van het OBR;

Doklaanbuurt. Zowel klanten als niet-klanten worden

Kamer van Koophandel (register en inschrijvingen);

hierbij thuis bezocht. Door middel van quick scans

Vacature- en stageloket;

worden de werkzoekenden zo mogelijk toegeleid

Bureau Zelfstandigen van SoZaWe;

naar werk of krijgen zij een traject aangeboden. Voor

Hoofdkantoor Pact op Zuid;

de nieuwe instroomklanten binnen het domein Werk

Spreekuren van diverse partners zoals accountants,

worden de Groepsgerichte KlantOndersteuning (GKO

banken.

in samenwerking met DAAD) en de Individuele KlantOndersteuning (IKO) ingezet om de klanten richting

Ambitie

werk te leiden.

Verbeteren van de serviceverlening aan ondernemers

Voor het zittende bestand worden veelvuldig speed-

in Rotterdam Zuid en stimuleren van ondernemer-

meets en banenmarkten georganiseerd op het gebied

schap op Zuid.

van activering, leerwerktrajecten en gesubsidieerde arbeidsplaatsen en voor de doelgroep 45+.

WERKGELEGENHEID

Vestia werkt aan een buurtgerichte aanpak van de

Werkgelegenheid: de ambitie

werkloosheid voor de wijken Zuidwijk en Pendrecht,

Berekend is dat de gebiedsontwikkeling Hart van Zuid

door rondom metrostation Slinge arbeidsbemid-

1.200 extra banen kan opleveren. De ambitie is om

delingsfuncties toe te voegen. Invalshoek daarbij is

30% van het totaal aantal banen op het Hart van Zuid

om langdurig werklozen aan de slag te helpen in de

in de toekomst in te vullen met bewoners van Zuid.

herstructurering van deze wijken. Daarbij kan een

De ambitie is tevens om bij de bouwprojecten op het

link worden gelegd met functies die ontstaan tijdens

33

de bouw op en rond het Hart van Zuid. Dat kunnen

MAATSCHAPPELIJKE STAGES

bewakingsfuncties zijn of functies in het kader van

Kinderen moeten kunnen opgroeien tot gezonde,

tijdelijk beheer. SoZaWe wil een rol spelen in het toe­

maatschappelijk georiënteerde mensen die hun kwa-

leiden van werkzoekenden naar deze nieuwe banen.

liteiten optimaal kunnen benutten. Om deze doelstel-

Het past niet binnen de kaders van dit plan om voor

ling te bereiken, is gestart met een operationalisering

alle omliggende wijken een buurtgerichte werkloos-

van de norm en een bijbehorende 0-meting. Op

heidsaanpak uit te werken. Deze wordt uitgewerkt in

basis van deze meting wordt de ambitie op alle items

de IWAPs en de afzonderlijke plannen voor de WWI-

geformuleerd en wordt een integraal uitvoeringsplan

wijken in samenwerking met de nieuwe werkpleinen

opgesteld. Naast verbeteren van de kwaliteit van het

van SoZaWe.

onderwijs gaat het om investeringen in Brede School, openbare ruimte, programmering van het wijkaanbod

STAGES

en extra sport-, kunst- en cultuurmogelijkheden.

Beroepsstages: ambitie

Specifiek onderdeel van de norm is het ontwikkelen

De ambitie is om alle beroepsstages op vmbo-, mbo-

van de maatschappelijke stages. Staatssecretaris Van

en hbo-niveau te laten plaatsvinden bij ondernemers

Bijsterveldt heeft aangegeven dat elke leerling uit het

op Zuid. Daarvoor richten we het stageloket in het

middelbaar onderwijs minstens een geslaagde maat-

Ondernemershuis in.

schappelijke stage moet lopen. Om te achterhalen waar scholen tegenaan lopen bij de invoering hiervan

Teamstages: ambitie

wordt een aantal pilots gestart waar Rotterdam Zuid

De ambitie is om op in 2009 10 stageopdrachten

er één van is. Trekker van dit project is de Pot met

te organiseren voor 50 stageplekken vmbo / mbo /

Goud op Zuid. In samenwerking met de onderne-

hbo. Op 1 januari 2009 zijn de eerste drie opdrachten

mers waar het Pact op Zuid een convenant mee heeft

gereed en worden de eerste studenten geworven.

gesloten, wordt gezocht naar mogelijkheden om

In 2010 is de ambitie voor 75 studenten bijzondere

maatschappelijke stageplaatsen op grote schaal te

stageopdrachten te organiseren, en voor het school-

vinden. Pact op Zuid stelt Pot met Goud op Zuid in

jaar 2010-2011 voor 100 studenten. Het uiteindelijke

staat om stageservicebureau te worden en gezocht

doel is twee keer per jaar voor een groep van 125

wordt naar een koppeling met (een stageloket bij) het

studenten Teamstage-opdrachten te organiseren. Dus

Ondernemershuis, waar het verkeer tussen bedrijven

250 studenten jaarlijks.

en scholen wordt geregeld. Voor het schooljaar 2009-2010 worden nog afspraken

Maatschappelijke stages: ambitie

gemaakt tussen de partners van de Pot met Goud op

De ambitie is dat elke scholier op Zuid in zijn school-

Zuid. De doelstellingen op lange termijn (tot 2018)

carrière een geslaagde maatschappelijke stage loopt.

zijn nog niet uitgewerkt.

Doelstelling voor de periode tot 2010: 2.500 leerlingen uit Zuid zullen in het schooljaar 2008-2009 in hun schoolcarrière 72 uur stage lopen.

34

Organisatie van maatschappelijke stages via de Pot met Goud op Zuid De coalitie heeft maatschappelijke stages voor de scholieren in het voortgezet onderwijs uitgewerkt. Pact op Zuid heeft in het convenant met de (grote) ondernemers van Rotterdam Zuid de mogelijkheid van stages opgenomen. In het Pact op Zuid is een stageloket te vinden in het Ondernemershuis, waar werkgevers, ondernemingen en instellingen terecht kunnen voor stageaanbod en stagevragen. Ook bouwt Pact op Zuid mee aan de stagebegeleidingsketting, waarbij de vmbo/havo-scholier wordt begeleid door de mbo-student en die op zijn beurt weer door een student van HRO, INHOLLAND of de EUR. HRO, INHOLLAND, Albeda College en Zadkine richten hun opleidingen hierop in. Pot met Goud op Zuid Stichting Pot met Goud op Zuid is opgericht door vijftien onderwijsorganisaties in Rotterdam Zuid. Doel is om leerlingen en studenten te interesseren voor het verrichten van maatschappelijk activiteiten en vrijwilligerswerk. De coalitie Norm voor de Jeugd op Zuid heeft

willen talenten in de wijk opsporen, “We ze faciliteren en ondersteunen, en

besloten om de Stichting Pot met Goud op Zuid in te richten als stageservicebureau voor de scholen, voor het makelen en schakelen van de maatschappelijke stages. Pot met Goud op Zuid is daartoe onderdeel

samen met hen nadenken over wat er aan de hand is en wat we er aan zouden kunnen doen.

van het stageloket van het Ondernemershuis.

”

Elie Riupassa en Frank Boerboom, opbouwwerkers van Charlois’ Welzijn

35

MEERWAARDE VOOR BEZOEKERS

Een gebied wordt meer waard als mensen er willen

De kosten van deze opknapbeurt zijn geraamd op

verblijven. Daarvoor zal de verblijfskwaliteit van het

1,9 miljoen euro. Dit project wordt meegenomen

gebied moeten worden versterkt. Mensen willen ook

in het uitvoeringsprogramma Hart van Zuid dat na

langer blijven als er iets te beleven en te ontdekken

vaststelling van de nota Koers en Inzet zal worden

valt. Als ze uitgedaagd worden de schatten van een

opgesteld.

gebied te vinden. In 2010 start de Tour de France in Rotterdam. Op VERSTERKEN VERBLIJFSKWALITEIT

zaterdag 3 juli 2010 is de proloog van de grootse

VAN HET GEBIED

wielerronde: een individuele tijdrit over 9 kilometer

Om de verblijfskwaliteit te versterken, heeft het bus-

die start bij het Zuidplein en eindigt bij Ahoy. Een

station een opknapbeurt nodig, moet de omgeving

dag later vertrekt het peloton vanuit Rotterdam via

na evenementen schoongemaakt worden, kan de

Zeeland naar het zuiden.

bouwput creatief gebruikt worden, moet het jongeren-

De Tourstart betekent een versnelling voor de

werk terugkomen op het Zuidplein en streven we naar

opknapbeurt van het busstation, maar brengt ook

verlichting en een kunstwerk op het Hart van Zuid.

extra middelen met zich mee. De campagne ‘Kom met de bus naar de Tour’ staat al in de startblokken.

Opknapbeurt busstation Verplaatsen en uitbreiden van het busstation zal nog

Veegacties bij evenementen en

minimaal acht jaar op zich laten wachten. Onder

speciale openstellingen winkelcentrum Zuidplein

coördinatie van de stadsmarinier en dS+V is een plan

Het Zuidpleingebied scoort hoge rapportcijfers voor

gemaakt voor een opknapbeurt van het busstation

‘schoon’. Bewoners hebben aangegeven dat er na

om deze periode te overbruggen. De verwachting

evenementen wel veel zwerfvuil in het gebied ligt.

is dat een betere verlichting en inrichting van de

Het idee is om twee maal per jaar na evenementen

buitenruimte een positieve invloed zal hebben op het

een extra veegactie te organiseren. Gecombineerd

veiligheidsgevoel van reizigers en bewoners van de

met andere activiteiten zouden de scholen hieraan

Zuidplein.

mee willen werken (in het kader van de maatschap­ pelijke stage).

make-over gaat het wel “Deze maken! ”

Bouwput als voorstelling We willen de verbouwing van het Hart van Zuid aangrijpen als doorlopende voorstelling. De bouwput gaan we gebruiken als communicatiemiddel, of we geven bouwplaatsen een tijdelijke inrichting met een

Marjoleine van Doorn, stadsmarinier

functie voor de wijk. Dit kan van start gaan in het

Zuidplein, over het busstation

Motorstraatgebied in overleg met de ontwikkelaars en bouwers.

37

BELEVEN EN ONTDEKKEN: NIEUWE

voorbelasting en procedures zal de bouw pas in 2012

SPORTVOOR­ZIENINGEN EN EVENEMENTEN

kunnen beginnen, maar we streven naar de opening

Dankzij nieuwe sportvoorzieningen en evenementen

van het zwembad in 2013.

valt er steeds meer te beleven en te ontdekken in het Het beste evenemententerrein: Vaanweide

Hart van Zuid.

Met de aanleg van evenemententerrein Vaanweide Sportieve vernieuwingsplek

wordt de vernieuwing van het Zuiderpark afgerond.

Als laatste fase in de ontwikkeling van het Zuiderpark

Het nieuwe evenemententerrein wordt het best uitge-

wordt in aansluiting op het nieuwe stedelijke evene-

ruste evenemententerrein van Rotterdam en zal in mei

mententerrein een zogenaamde ‘sportieve vernieu-

2009 worden opgeleverd. Aan Rotterdam Festivals is

wingsplek’ aangelegd. Een sportieve vernieuwings-

de opdracht gegeven om te bekijken welke program-

plek is een grote sportplek voor jongeren en, in geval

mering hier kan worden gedaan. Ook bekijken we

van het Zuiderpark, ook volwassenen, waar uiteen­

of er een koppeling kan worden gemaakt met de

lopende sporten beoefend kunnen worden.

programmering die in Ahoy plaatsvindt, bijvoorbeeld

Heuvels worden geschikt gemaakt voor een skatepar-

buitenprogrammering bij North Sea Jazz.

cours, er komen onder andere vier openbare tennis­ banen, twee padelbanen (een combinatie tussen squash en tennis), een boulderkei en twee grote sportvelden (een van asfalt en een van kunstgras) waar een diversiteit aan sporten kan worden beoefend. Opening van het evenemententerrein en de sportieve vernieuwingsplek zal plaatsvinden in het Jongerenjaar 2009.

Hart Sociaal versterken we het “Dankzij Jeugdserviceteam op het Zuidplein.

Een nieuw 50-meterbad In relatie tot het Rotterdamse sportbeleid ontbreekt al jaren een 50-meterbad dat voldoet aan de eisen

Dat betekent extra inzet van jongeren van Thuis op Straat als rolmodel. Nu alleen op vrijdagavond. Straks ook op de woensdag- en vrijdagmiddag!

voor zwemwedstrijden en trainingen op hoog niveau. Vervanging van het bestaande zwembad Charlois aan de Gooilandsingel door een 50-meterbad past binnen de ambities van Hart op Zuid.

”

Het college heeft op basis van locatieonderzoek de locatie van tenniscomplex Z’67 (tegenover Ahoy) als nieuwe locatie voor het 50-meterbad aangewe-

Ed Goverde, portefeuillehouder

zen. Het nieuwe zwembad zal ook geschikt zijn voor

deelgemeente Charlois

recreatief gebruik door bewoners van Zuid. Vanwege

38

ACTIEPUNTEN, DE SHORTLIST

1

CRITERIA Tijdens de Recht in het Hart-sessies zijn tien projecten geformuleerd die we op korte of middellange

‘OPGERUIMD HART’ Structurele schoonmaakacties op en rond het

winkelcentrum, vooral rond evenementen en zondag-

termijn zouden kunnen realiseren. De criteria voor

openstellingen van het winkelcentrum. In overleg met

deze projecten waren:

de stadsmarinier is besloten te starten met een zomer-

Het project moet een sociaal karakter hebben;

schoonmaakactie onder leiding van Roteb in samenwer-

Het resultaat moet op korte termijn zichtbaar zijn

king met jongeren uit het Motorstraatgebied. We bekijken

(start voor 2010);

of dit kan worden uitgebreid naar extra schoonmaakacties

Belanghebbenden moeten worden betrokken bij

bij evenementen.

2

de uitvoering.

op het Zuidplein: “Jongerenmenu Een extra vangnet voor

ONDERSTEUNING WIJKEVENEMENTEN ­ZOMER-/WINTERTERRAS AMELANDSEPLEIN

Het Hart van Zuid sponsort jaarlijks drie wijkevenementen

jongeren die tussen wal en schip dreigen te belanden.

in de omliggende wijken, om te beginnen met het zomer-

”

/winterterras van het Amelandseplein. We kijken of er een koppeling kan worden gemaakt met de maatschappelijke stages of beroepsstages van studenten in de omgeving.

Hans Broere, DAAD

Zij zouden de wijkorganisatie kunnen helpen met het organiseren van het wijkevenement: wat betreft de promotie, maar ook operationeel.

3

VESTIGING STAGELOKET IN HET ONDERNEMERSHUIS

In het Ondernemershuis wordt een loket geopend waar ondernemers die een stageplaats hebben, terecht kunnen. Vanuit deze ‘stagebalie’ wordt in overleg met het onderwijs een geschikte stagiair(e) of stageteam samengesteld. Uitvoering: OBR / Pact op Zuid.

40

10-PUNTENPROGRAMMA TOT 2010

4

BOUWPUT ALS VOORSTELLING De verbouwing van het Hart van Zuid aangrijpen

als doorlopende voorstelling. De bouwput gebruiken

7

kan van start in het Motorstraatgebied in overleg met ontwikkelaars en bouwers aldaar. Op zaterdag 27 september 2008 is als voorafje de jongerendemonstratie Tags, Tracks & Traces georgani-

Aanbod voor Zuidpleinjongeren: stage, werk of

school. Uitvoering: DAAD in samenwerking met het

als communicatiemiddel, en bouwplaatsen een tijdelijke inrichting geven met een functie voor de wijk. Dit

JONGERENMENU OP HET ZUIDPLEIN

onderwijs

8

TIJDELIJKE INRICHTING BUSSTATION Opknapbeurt voor het busstation, vooruitlo-

pend op de uitbreiding en vernieuwing over enkele

seerd door de Stichting Kijk op Zuid (in het kader van

jaren. Er is in opdracht van de stadsmarinier een plan

de Jongerenbiënnale 2009).

gemaakt dat nog niet helemaal aan de eisen voldoet.

5

Ook past het plan niet binnen het begrote budget van 1,9 miljoen. TEAMSTAGES

Actie: het plan aanpassen en financieel haalbaar maken.

Stagiairs van vmbo, mbo en hbo voeren in

De voorlopige opknapbeurt van het busstation wordt

teamverband opdrachten uit voor bedrijven op Zuid.

door alle partijen toegejuicht.

De ­speciale stageklussen van ondernemers binnen het

Opdrachtgever: stadsmarinier Zuidplein.

Hart van Zuid worden uitgevoerd door teams onder

Dit budget valt buiten de begroting van Hart Sociaal!

leiding van een hbo-student. Uitvoering: OBR/Pact op Zuid in samenwerking met vmbo, beroepsonderwijs en het hbo.

6

9

UITBREIDING TOS-INZET OP HET ZUIDPLEIN Op woensdag- én vrijdagmiddag wordt het

Thuis op Straat-team ingezet op het Zuidplein.

EEN KUNSTWERK OP

Dit als aanvulling op de succesvolle inzet van TOS op

HART VAN ZUID & LICHTPAD

de vrijdagavond. Uitvoering: Jeugdserviceteam.

De Internationale Beelden Collectie is bezig om een aansprekend kunstwerk naar Zuid te halen en onder-

zoekt hoe kunst kan worden ingezet tijdens het transformatieproces van het Hart van Zuid. Daarnaast worden de routes voor uitgaanspubliek op het Hart van Zuid beter verlicht, met name de rode

10

JONGERENBONUS Jongerenbonus maakt deel uit van Rotterdam Europese Jongerenhoofdstad 2009.

De activiteit wordt in 2009 vastgesteld en uitge-

loper en op de loopbruggen.

voerd op Zuid.

41

ondernemer op Zuid moet “Iedere via één loket zijn personeels- en/ of stagevraag beantwoord kunnen krijgen. Door dit loket komen er meer mensen van Zuid aan het werk en krijgen de ondernemers de service die zij verdienen!

”

Hans Hense van Pact op Zuid

ORGANISATIE Uitvoering opgave Hart Sociaal 2009

Coördinatie leefbaarheidsmaatregelen uit het

De opgave voor de uitvoering in 2009, met de beno-

10-puntenprogramma Investeren in een aangename omgeving door

digde capaciteit en taakverdeling, is uitgesplitst over de ambitiegebieden: meerwaarde voor bewoners,

jaarlijks, in samenwerking met de deelgemeenten

voor ondernemers en voor bezoekers.

en stadsmarinier, een programma te realiseren om de leefbaarheid op en rond het Hart van Zuid te

MEERWAARDE VOOR BEWONERS

verbeteren (in aanvulling op de veiligheidsaanpak).

Motorstraatgebied als springplank voor de jeugd

Bijvoorbeeld door maatregelen van tijdelijk beheer

Faciliteren onderwijsvernieuwing vanuit de gemeente.

bij sloop (start 2009) en kunstprojecten tijdens de

Trekker: Zadkine.

transformatie van het gebied.

Inzet JOS: regulier 2009. Reguliere uren JOS voor

Trekker: Pact op Zuid spin-off 2009.

zover van toepassing.

Partners: deelgemeenten Charlois en Feijenoord,

Overdracht naar OBR-Vastgoed voor verdere ont-

scholen, stadsmarinier, Roteb-jaarprogramma 2009.

wikkeling aanstaande. Investeren in sportvoorzieningen: SenR

Leegstaande ruimtes beschikbaar stellen aan jongeren. Trekker: Pact op Zuid, spin-off 2009.

In 2009 wordt de aanleg van evenemententerrein

Inzet jongerenwerk aansluiting naar scholing en

Vaanweide afgerond, inclusief de aanleg van de

arbeid.

sportieve vernieuwingsplek. De voorbereidingen worden getroffen voor de

Trekker: deelgemeenten Charlois en Feijenoord.

aanleg van het 50-meterbad. Jeugd op de planken in Theater Zuidplein & verder

Onderzoeken mogelijkheid schoolsportvereniging

uitwerken ‘Culturele Hart van Zuid’

Unielocatie (Zadkine-ZPC) en mogelijk Montfort.

Planvorming Productiehuis Zuid, vernieuwing

Trekker: BRIM, vanuit spin-off programma Stadion-

Theater Zuidplein, samenwerking vormgeven met

park en Stichting Rotterdam Sportsupport

Albeda en Codarts voor de studierichtingen muziek,

Uren SenR: jaarprogramma 2009

dans, theater. Stages

Trekker: Pact op Zuid, spin-off 2009. Aansluiten bij

Uitvoering maatschappelijke stages op en rond het

project interscholaire competitie Jongerenhoofd-

Hart van Zuid

stad 2009.

Trekker: Stichting Pot met Goud op Zuid

Partners: dKC, Albeda, Codarts, Theater Zuidplein,

Financiën: Pact op Zuid - Sociaal Programma

OBR, Brede School-VO medewerker.

Opdrachtgever: JOS, reguliere uren JOS voor

JOS uren regulier 2009. Haalbaarheidsonderzoeken Theater Zuidplein en

heel Zuid

Wereldbibliotheek. Trekker: projectorganisatie Hart van Zuid. Partners: Pact op Zuid (uren spin-off 2009), dKC, OBR.

43

MEERWAARDE VOOR ONDERNEMERS

Beleven en ontdekken

Komst Ondernemershuis

Bouwput als voorstelling

Serviceverlening vanuit Ondernemershuis door

Trekker: Pact op Zuid, spin-off 2009

Kamer van Koophandel Inzet: jaarprogramma KvK 2008 / 2009

De geraamde uren van de deelgemeenten en de

Partners: Pact op Zuid, OBR (jaarprogramma Pact

diensten passen in de jaarprogramma’s 2009.

op Zuid 2008 / 2009)

De geraamde inzet voor het verder vormgeven van

Inrichten ‘stagebalie’ in Ondernemershuis

het Culturele Hart van Zuid en Motorstraatgebied als

Trekker: Pact op Zuid (jaarprogramma 2008)

springplank voor de jeugd vanuit Pact op Zuid wordt

Werkgelegenheid

geraamd op 2 dagen per week. De geraamde inzet

Uitvoeren buurtgerichte werkloosheidsaanpak door

voor de coördinatie van het 10-puntenprogramma

middel van de 10 stratenaanpak in Charlois

(de spin-off gericht op leefbaarheid) wordt geraamd

Trekker: SoZaWe (jaarprogramma 2009)

op 1,5 dag in de week. Dit wordt opgenomen in het

Stages

jaarprogramma Kanskaarten 2009.

Uitvoeren drie concrete opdrachten in het kader van Teamstages Trekker: Pact op Zuid (jaarprogramma 2009) MEERWAARDE VOOR BEZOEKERS Versterken verblijfskwaliteit van het gebied Veegacties bij evenementen Trekker: deelgemeente Charlois Partners: Roteb en scholen Motorstraatgebied Sponsoring wijkevenementen Trekker: Hart van Zuid in samenwerking met Pact op Zuid, spin-off 2009. Jongerenwerkers op het Zuidplein Trekker: JOS, programma 2008/2009 Kunst en lichtpad. Trekker: Pact op Zuid, spin-off 2009 Partners: dKC en de deelgemeenten Feijenoord en Charlois Uitvoering: Internationale Beelden Collectie Jongerenmenu Trekker: DAAD in samenwerking met Theater Zuidplein, deelgemeente Charlois en stadsmarinier

44

werken aan een ambitieus kunsttraject voor het Hart van Zuid. “We Dat van hoge kwaliteit is en dat aanhaakt op de actualiteit. We gaan de kunst hier niet op grote afstand houden. Het wordt heel direct. Kortom, een verfrissende en welkome ingreep die veel mensen zal aanspreken.

”

Dees Linders van de Internationale Beelden Collectie (Sculpture International Rotterdam)

MIDDELEN

In 2008 is door de Stuurgroep Pact op Zuid een bedrag van € 250.000 beschikbaar gesteld voor de spin-off van het Hart van Zuid. Aan de Stuurgroep Pact op Zuid wordt de opdracht gevraagd voor het opstellen van een plan van aanpak met daarin een planning en een begroting voor de periode 2009 - 2010 en een financiële strategie voor de periode 2010 - 2016.

COLOFON Hart Sociaal!, sociaal-culturele spin-off van het Hart van Zuid is een uitgave van het Hart van Zuid en het Pact op Zuid. Tekst: werkgroep Hart Sociaal! Eindredactie: Aspectrum Concept: bransonguevara Vormgeving: Mijs Cartografie en Vormgeving Fotografie: John Janssen, bransonguevara, Emmelie Mijs Foto wethouder Schrijer: Ed de Jong januari 2009 oplage: 1500

48

HART SOCIAAL !

HART SOCIAAL ! Sociaal-culturele spin-off van het Hart van Zuid