HANDLEIDING VOOR HET KWEKEN VAN GEWASSEN
GROENTE & Fruit Groenten: - Kasgroenten:
-Bladgroenten: Tomaten Komkommers Paprika’s Pepers
- Koudegrond groente: Snij- en sperziebonen Prei Wortels Radijzen Pompoenen Courgettes Aardappelen Brocolli -Kweken in het donker: Champignons Witlof
- Kruiden
Fruit: -Zachtfruit:
Andijvie Spinazie Veldsla Kropsla Koolsla Bieslook Munt Rozemarijn Thijm Basilicum
Aardbeien Frambozen Bramen Rode bes
Tomaten Je eigen tomaten kweken in een kas is erg gemakkelijk. Tomaten zijn er in allerlei heerlijke soorten en maten. Zaaien • Zaai acht tot tien weken voor het uitplanten van de tomatenplant. • De zaaigrond bestaat uit 4 delen potgrond en 1 deel mager zand. Na bevochtigen laat u dit klimatiseren bij een temperatuur van 20°C. • Verspreid het zaad bovenop vrij dun en dek af met maximum een halve cm mager zand. Het geheel afdekken met een glasplaat. De glasplaat zorgt voor een voldoende hoge temperatuur en belet tevens dat het zaaisubstraat gaat uitdrogen. Overdag wat luchten door de glasplaat op een kier te zetten (plaats een stokje onder de glasplaat). • Na ongeveer2 weken zullen de zaden gaan ontkiemen. Houd er rekening mee dat maximum 80% van het zaad bovenkomt. • Na ongeveer 8 weken is het tijd om de plantjes te gaan verspenen. • Neem het plantje stevig vast, verwijder het uit de eerste bak en plant het vervolgens in een tweede – grotere – bak van zo’n 15 centimeter diepte. Selecteer hierbij enkel de sterkste plantjes. De anderen kunt U weggooien. Groeien • Wanneer de eerste takjes met bloemen verschijnen is het tijd om de planten over te planten in grote bakken met de hulp van stokken of koorden. Vanaf nu komt er wat meer werk aan te pas. • De planten dienen regenmatig bevochtigd te worden. Let er wel op dat U niet veel water in een keer geeft.
Groeitips • Tril de planten eens per dag. Hiermee wordt bedoeld dat je – liefst in de namiddag – een paar keer tegen de stengel van de plant tikt. Dit om het stuifmeel van de meeldraden in de bloem tegen de stamper te laten komen. Dit is normaal het werk van insecten, maar wanneer je dit dagelijks doet ben je zeker dat alle bloemen worden bestoven. • Verwijder de okselscheuten die beginnen te verschijnen. Deze doen de plant namelijk aan kracht verliezen, waardoor de oogst minder wordt. • Wanneer de tomaten rood kleuren mogen ze geoogst worden. Wanneer het kouder is kan dit in principe ook als ze nog wat groen zijn. • Wees zuinig met water. Net als bij kamerplanten is een tot twee keer per week ruim voldoende, te veel water geeft lange slappe planten. • Vanaf half september kunt u over de buitentomaten een plastieken tomatenhoes plaatsen om de rijping te bevorderen.
KOMKOMMERS Komkommers zijn een leuk gewas om telen in de kas. Ze groeien snel en zijn makkelijk te onderhouden. Zaaien • Duw een gaatje van zo'n 1 tot 1,5 centimeter diep in de zaaigrond en leg er een komkommerzaadje in, dek af met zaaigrond. Bevochtig daarna lichtjes de zaaigrond. • Warmhouden en uitdroging voorkomen is nu het belangrijkst. Rechtstreekse zonnestraling hebben we liever niet. Krantenpapier helpt de zonnestralen af te zwakken. • De plant dient ondersteund te worden met een stokje wanneer ze vier tot zes bladeren hebben. Ook moet de hoofdstam gesnoeid worden. Groeien • De komkommerplant kan uitgeplant worden vanaf 1 mei tot 1 juni. • Wanneer U de plant gaat uitplanten, mag u ze redelijk ver van elkaar planten. Komkommerplanten hebben namelijk grote bladeren. Plant één komkommerplant per m2. • Zorg er bij het uitplanten voor dat er geen teelaarde in contact komt met de stam van de plant. Giet de plant aan met lauw water. • Om de plant te leiden kunt U gebruik maken van een koord. Leg een losse knoop onderaan de plant en bind het koord vast aan een steundraad op een hoogte van ongeveer 2 meter. De planten moeten regelmatig ingedraaid worden. • Heeft de plant de hoogte van zo'n twee meter bereikt dan gaan we toppen. • Komkommers kun je oogsten als ze groot genoeg zijn. Oogst ze wel regelmatig, want dan maakt de plant steeds weer nieuwe vruchten aan en wordt je oogst uiteindelijk groter.
Groeitips • Als je kan, kies dan voor twee plantdata, bijvoorbeeld half mei en begin juli, zo heb je gezonde planten en kwaliteitsvruchten tot laat in het najaar. • Een luchtig geplaatste plant wordt minder snel ziek. • Eens in de twee weken een kaliumrijke voeding geven helpt de komkommerplant beter te groeien. Strooi bijvoorbeeld 60g ammoniumnitraat per m en 90 g patentkali per m2 en werk dit goed door de grond voor het planten. • Komkommers houden van organisch materiaal, een bemesting met goed verteerde stalmest of verrijking met compost. • Wanneer U een komkommer heeft geplukt, denk er dan aan dat deze niet heel lang bewaard kunnen worden (het liefst binnen een halve of hele week). Wanneer U er teveel heeft kunt U ze natuurlijk ook weggeven aan vrienden, familie of buren!
PaPrika’s Het zaad van de Paprika kunt U gewoon uit een paprika halen . Binnen de kortste keren heeft U Uw eigen heerlijke paprika’s gekweekt. Zaaien • Eind Januari kan er al binnen worden gezaaid. Het zaaien kan nog wel tot eind maart. • De zaaigrond bestaat uit 4 delen potgrond en 1 deel mager zand. Dit wordt dan goed bevochtigd en opgewarmd tot een temperatuur van 23 C. • Het zaaien gebeurt door het zaad bovenop te verspreiden, water te geven met lauw water en af te dekken met een dun laagje mager zand. Het geheel gaan we afdekken met een glasplaat. • Direct nadat de zaden beginnen te kiemen wordt de glasplaat verwijderd. Water geven gebeurt nu met een verstuiver. • Als de kiemblaadjes volledig zichtbaar zijn, hoeft er niet zoveel water meer gegeven te worden. Groeien • Het verspenen kan gebeuren wanneer het tweede echte blaadje te voorschijn komt. Dit is zo'n 14 dagen na het zaaien. Wees zeer streng bij de selectie van het verspeenmateriaal. Plantjes die duidelijk kleiner zijn dan de rest kunt U beter niet gebruiken. Ook als de kiemblaadjes wat misvormd zijn is het mogelijk dat dit een slechte plant oplevert. • Om voetziektes te vermijden kunt U ervoor zorgen dat de kiemblaadjes bij het verspenen boven de potgrond uitkomen. • Vanaf juli kunnen de paprika’s geoogst worden.
Groeitips • Bij het zaaien: kies een paprikasoort die U lekker vind. • U kunt het zaad op krantenpapier leggen om het enige tijd te laten drogen. • Houd er rekening mee dat maximum 70% van het zaad bovenkomt. • De paprika plant hoeft niet geleid te worden. Hooguit is ter versteviging van de plant soms een stokje nodig.
Pepers Paprika’s en pepers zijn aan elkaar verwant en hebben daarom ook bijna dezelfde teelwijze. Zaaien • Pepers hebben warmte nodig. Ze staan het liefst op een zonnige, beschutte plek. • U kunt het beste begin maart beginnen met zaaien. • Leg de zaden en de stekgrond een dag van te voren in een verwarmde kamer. • Meng vier delen potgrond en één deel scherp zand. Maak de grond goed vochtig en leg er de zaden bovenop. • Geef lauwwarm water, strooi er een dun laagje zand over en dek het geheel af met een glasplaat. De zaaitemperatuur moet tussen de 2025 °C zitten. • Zodra de eerste groene sprietjes zichtbaar worden, gaat de glasplaat eraf. Groeien • Na ongeveer tien weken kun je de planten buiten uitplanten in een pot. Wacht hiermee tot eind mei (na IJsheiligen) en het liefst tot begin juni. • Verwijder altijd het eerste bloemetje dat aan de plant groeit, zo krijg je later een betere oogst. • Na vier tot zes weken moet U de grond elke week bemesten. • De pepers kunt U oogsten wanneer U denkt dat ze goed zijn. • U kunt ervoor kiezen om de pepers vers te bereiden of ze eerst te drogen voor ze te bereiden.
Groeitips • Wist U dat de zaden van deze planten zelfs al voor het zaaien op temperatuur moeten zijn? • Bij het bemesten kunt U het beste gebruik maken van vloeibare meststof voor bloeiende kamerplanten of meststoffen voor bloembakken en kuipplanten. • Wanneer U de plant wilt oogsten, kunt U het beste het steeltje zo lang mogelijk afknippen. • Let er bij het kopen van peperzaden op hoe heet ze zijn.
Snij/sperziebonen Sperziebonen en snijbonen Zaaien • Bonen doen het goed bij temperaturen tussen 15 en 30°C. De lente, maar vooral de zomer zijn ideale seizoenen om bonen te kweken, want ze kunnen niet tegen vorst. • Zaai en plant bonen op een plaats die zo’n halve dag in de volle zon ligt. Beschut ze wel tegen wind en hitte. • Bonen hebben veel vocht nodig wanneer ze in bloei staan. Tijdens droge zomers moet U ze dus voldoende water geven. • Bonen kunt U rechtstreeks in koude grond zaaien vanaf het ogenblik dat de kans op vorst geweken is. • Plant snij- en stambonen zo’n tiental centimeter uit elkaar. De tussenruimte bedraagt zo'n 60 centimeter bij tuinbonen in rijen en één meter bij stokbonen in rijen. • Houd de grond onkruidvrij en los. Losse grond droogt sneller op en wordt daardoor ook sneller warm. Groeien • De bemesting: Het accent ligt bij bonen niet op de stikstofbemesting, compost van plantaardig materiaal is ideaal. • De hele vroege rassen (prelude) zijn binnen 10 weken oogstrijp en kunnen in een warm jaar tweemaal op het zelfde stuk land geteeld worden. • Snij- en sperziebonen oogst U doorlopend in het zomerseizoen. De bonen moeten jong en mals zijn, te dikke peulen zijn niet zo lekker. Pluk de rijpe boontjes daarom twee keer per week.
Groeitips • Bemest bonen één keer, dat volstaat. Verwerk organisch materiaal door de ondergrond voor U ze zaait. Daar teren ze het hele seizoen op. Denk daarbij aan compost of mulch. • Let op met slakken, bladluizen en witte vliegjes op je bonen! De eerste verdrijf je met slakkenkorrels, bij voorkeur milieuvriendelijke. De andere beestjes kan je besproeien met een insecticide op basis van organische vetzuren. • Wist U dat verse bonen na blancheren in de diepvries bewaard kunnen worden? • Bonen zijn voornamelijk zelfbestuivers en U kunt zelf zaad bewaren voor het volgende seizoen. Laat de zaden narijpen in de peul en haal ze er pas uit als de peul helemaal is opgedroogd.
Prei Prei is een leuk gewas om te kweken, ze kunnen zowel in de zomer als in de winter gekweekt worden. Zaaien •
• • •
In februari worden zowel de zomer- als de winterprei gezaaid. Winterprei groeit langzamer en kan dan ook pas een week of 2 tot 3 later uitgeplant worden. Zaai niet te dicht op elkaar want meestal komt er veel op Goed nat houden, dan kiemen de zaden binnen 3 tot 4 weken, afhankelijk van de temperatuur. Speciale zaaigrond voldoet prima maar potgrond ook. Prei houdt van een goed bemeste grond die bovendien goed opengewerkt is.
Groeien • Prei wordt eigenlijk niet uitgeplant, maar in een gat gestopt. Wanneer de zaailingen op potlooddikte zijn mogen ze uitgezet worden. • Maak een gat in de grond van ongeveer 15 tot 20 centimeter diep en ongeveer 5 centimeter breed. De gaten onderling het liefste 15 centimeter uit elkaar zodat elke prei nog breeduit kan groeien. • Haal eerst de zaailingen uit hun zaaibed. Snijd van de langste wortels een stukje af zodat ze ongeveer even lang worden als de rest. Ook aan de bovenkant moet er ongeveer een kwart van het loof af. • Zorg dat U in nette rijtjes werkt. Met de hak moet U af en toe de grond tussen de rijen openwerken zodat de grond niet dichtslaat. • Gebruik een spitvork om de prei te oogsten. Hiermee is de prei gemakkelijk uit de grond te trekken. Spoel ze af en knip de wortels onderaan af. De prei is dan nog een paar dagen te bewaren, maar ook hier geldt: vers is het lekkerst.
Groeitips • Voor een snelle kieming kunnen de preizaden 24 uur in warm water worden voor geweekt. • Prei houd van een rijke bodem, goed vocht vasthoudend maar toch luchtig en een goede structuur. Als de grond niet goed opengewerkt is kunnen de wortels gaan rotten. • Prei heeft veel stikstof nodig voor een goede bladgroei, maar pas op met overbemesten. Ook hier de algemene voorbereiding van het onderspitten van oude stalmest. • Daarnaast wordt er drie weken voor het planten bloedmeel toegevoegd. • Prei kan na oogst ook ingevroren worden. Was daarvoor de prei en snijd ze in dunne ringen. Ze worden rauw ingevroren en kunnen daarna gebruikt worden voor ovenschotels, soepen, sauzen of stoofschotels.
WORtelen Wortelen hebben over het algemeen een weinig bemesting nodig. Zaaien • Vanaf begin februari t/m eind maart kan de wortel al onder glas buiten geteeld worden. Vanaf april is de glasplaat niet meer nodig en kan de wortel gewoon buiten gezaaid worden. • Voordat U met het zaaien begint kunt U het beste een dijkje maken van aarde. Op dit dijkje zaait U de zaadjes in. • Als U heeft gezaaid zorg er dan voor dat U het markeert. Wortelzaad is zo klein en donker van kleur, dat U het in de aarde niet meer terug ziet. • Na 1 tot 4 weken beginnen de zaadjes zich te ontkiemen. Groeien • Twee weken na het ontkiemen kunt U de worteltjes gaan uitdunnen. Door het zaaien zitten ze te dicht op elkaar. Dit uitdunnen heet verspenen. • Na 4 a 5 maanden zijn de worteltjes groot genoeg om geoogst te worden. • De oogst kan gebeuren met de (spit)riek die we langszij de wortelen steken en zo gaan oplichten. Ook kunt U het loof in de hand nemen en het rechtop omhoog uit de grond trekken. • Wilt U meerdere keren oogsten, zorg dan dat U om de twee weken nieuw zaad inzaait, zo kunt U regelmatig worteltjes oogsten. • Zorg er wel voor dat alle worteltjes voor de vorst geoogst zijn. Dit betekend dus dat U de laatste zaadjes in juni kunt zaaien en U de wortels uiterlijk half november kunt oogsten.
Groeitips • Een kaliumgift (houtasse, vinasse) is zeer belangrijk om lekkere en geen voze wortels te verkrijgen. • Zorg voor een goede losse bodem, die een goede afwatering heeft. • In een koude kelder in kisten met vochtig zand kunt U wortelen bewaren. Ook kunnen wortelen bij grote hoeveelheden ingemaakt worden. • Verder kan wortel in de koelkast en of diepvries bewaard worden.
radijzen De teelt van radijsjes is leuk omdat U al na een paar weken na het zaaien kunt oogsten. Zaaien • Het zaaien van radijzen kan al vroeg onder glas vanaf begin februari gebeuren. Radijsjes hebben de voorkeur voor een lichtere grondsoort. • Radijsjes kunnen niet voorgezaaid worden, ze worden in rijtjes gezaaid, niet te dik. Bedek de zaadjes met wat aarde en geef ze regelmatig water. Afhankelijk van de periode en temperatuur kiemen de radijsjes binnen 5 tot 14 dagen. • Zaaidiepte = 1 cm en neem 5 cm tussen de rijen. • Vanaf maart tot september kan er in volle grond gezaaid worden Groeien • Naast het onkruid wieden, zo nu en dan uitdunnen en water geven zijn er niet veel zorgen voor de radijsjes. • Na een kleine 4 weken kan al begonnen worden met het oogsten. • Oogst uit het rijtje de grootste radijsjes, zo krijgen de kleinere radijsjes gelijk meer ruimte om nog te groeien. • Trek ze met loof en al uit de grond en verwijder gelijk het loof. Zo blijven de radijsjes hard. Zelfgeoogste radijs wordt al binnen 1 tot 2 uur zacht als het loof eraan blijft.
Groeitips • Radijsjes hebben niet veel voeding nodig, teveel stikstof geeft veel lof maar weinig radijs. Na het onderspitten van oude stalmest of compost wordt er een handje patentkali voor de ontwikkeling van de radijs toegevoegd. • Radijsjes zijn niet lang te bewaren. Om ze een dag te bewaren kunnen ze het beste in een bakje water gelegd worden.
POMPOENEN Pompoenen zaaien is leuk en gemakkelijk. Ze vragen weinig aandacht. Zaaien • Zaai de pompoenzaadjes in de kas eind april / begin mei in de kweekbak. • Om de zaaidiepte te weten gebruik je een trucje: het zaad moet even diep zitten als de dikte van het zaad. Zaai de zaden 1 tot 1,5 cm diep in stek- of zaaigrond. Dek af met een glasplaat. • De zaden kiemen na ongeveer 6 dagen. Als je plantje eenmaal een paar centimeter hoog is en ongeveer vijf blaadjes heeft, mag U het plantje naar buiten verplaatsen. Groeien • Verspeen de zaailingen na 2 a 3 weken. Verspeen alleen de beste en sterkste plantjes • Plant het plantje in vruchtbare grond, eventueel verrijkt met humus. Heeft U meerdere plantjes opgekweekt? Plaats ze dan tenminste een meter uit elkaar. Een plant heeft die ruimte namelijk zeker nodig als hij eenmaal uitgegroeid is. • Let er ook op dat je de plantjes op een zonnige plaats zet; pompoenen groeien extra hard in de zon! • U kunt de lange takken van de plant het beste een beetje in vorm houden door ze vast te zetten met wat ijzerdraad. • Rond september, oktober kunt U de pompoenen oogsten. U vindt ze onder de bladeren. Kijk regelmatig even, want zolang de plant bloeit, kunnen er pompoenen aan groeien.
Groeitips • De pompoenen die U niet direct gebruikt, moet U eerst goed laten drogen. Houd hiervoor een termijn van 2 tot 3 weken aan. • Bewaar Uw pompoenen vervolgens in een koele ruimte (kelder). U kunt ze dan zeker een half jaar goed houden. • Wilt U volgend jaar nog meer pompoenen? Haal dan de zaden uit een pompoen, was ze en droog ze. De bolle zaden kunt U weer opnieuw gebruiken om te zaaien!
courgettes Zaaien • Courgettes zijn warmtebeminnende planten, dat begint al bij het zaaien, onder glas kan er vanaf eind april gezaaid worden, in de volle grond vanaf eind mei. Eventueel binnen voorzaaien. • Zaai ongeveer 2-3 zaden per vierkante meter. • Bij voldoende warmte zullen de zaden na een week gekiemd zijn en komen de lobben boven de grond. • Gekiemd verdragen de planten lagere temperaturen. Eventueel kunt U ze nu van binnen naar buiten verhuizen. • Na opkomst kunt U de plantjes gaan uitdunnen.
Groeien • Na de ijsheiligen kunnen de plantjes uitgeplant worden. Geef de plant ruimte, ze hebben een vierkante meter per stuk nodig. • Spit mest (verteerde stalmest, gedroogde koemest) door de grond voor het planten en geeft regelmatig voeding met een relatief hoog Kalium gehalte. • De courgette vormt mannelijk en vrouwelijk bloemen, de vrouwelijk zijn goed te herkennen aan het vruchtbeginsel: De steel tussen de plant en de bloem is herkenbaar als een mini-courgette. De mannelijke bloemen zijn langer, de steel is dun en er zit stuifmeel. De meeste courgettes hebben bevruchting nodig, haal de mannelijke bloemen niet weg voor ze hun werk gedaan hebben. Na bevruchting zal de courgette snel groeien. • Oogst de courgettes als ze nog relatief klein zijn, ze zijn dan lekkerder en regelmatige oogst bevorderd de vorming van nieuwe bloemen en vruchten.
Groeitips • Het beste kunt U de zaden in de winkel kopen. De zaden behouden hun kiemkracht enkele jaren dus bewaren is geen probleem. • Courgettes zijn een week of 2-3 te bewaren, ze blijven het beste bij een lage temperatuur bij een hoge luchtvochtigheid. De koelkast is echter weer te koud. • Invriezen kan in z'n geheel maar ook in plakjes of blokjes. Als u de courgette in z'n geheel invriest moet deze daarvoor ca. 2 minuten geblancheerd worden. Als u de courgette in plakjes of blokjes invriest is 1 minuut blancheren voldoende. • Wist U dat behalve de vrucht ook de bloem eetbaar is?
Concept
