GEZONDHEIDSOPVOEDING

GEZONDHEIDSOPVOEDING

Inleiding Gezond leven is voor iedereen zeer belangrijk en voor kinderen des te meer, want zij zijn zich nog volop aan het ontwikkelen. Hieronder bespreken we een aantal basisvoorwaarden om gezond door het leven te kunnen gaan, zoals preventie en inentingen, gezonde voeding, een goede lichaamsverzorging, een veilige omgeving, voldoende beweging en slaap. Per onderdeel geven we enkele tips. Bij problemen neem je best contact op met je huisarts. Hij/zij zal je zeker verder kunnen helpen.

2

Preventie en inentingen Tussen 0 en 3 jaar is het aangeraden om geregeld op doktersbezoek

te

gaan

ter

controle.

Dit

kan

bij

een

consultatiebureau van Kind & Gezin maar het kan net zo goed bij je eigen huisarts. Na 2 maanden heeft je kind zijn/haar eerste vaccinaties nodig. Deze beschermen je kind, maar ook de rest van het gezin. Hieronder vind je een overzicht van de inentingen die nodig zijn voor een kind. Dit schema werd opgesteld door Kind & Gezin en is tevens raadpleegbaar op hun website. (Van Kind & Gezin: www.kindengezin.be)

3

van de aanbevolen 4

Voeding Voeding is zeer belangrijk om je kind te laten groeien en om allerlei lichaamsfuncties in stand te houden. Voeding levert ons energie zodat we dingen kunnen doen. Zorgen voor een gezonde voeding en gezonde eetgewoontes kan daarnaast, in combinatie met voldoende beweging, overgewicht tegengaan. De

laatste

jaren

kampen

steeds

meer

kinderen

met

overgewicht. Het risico daarbij is dat deze kinderen een grote kans hebben om ook op volwassen leeftijd hier last van te hebben. Overgewicht is dus niet iets waar kinderen automatisch uitgroeien. Daarom is het belangrijk om reeds op zeer jonge leeftijd voldoende aandacht te schenken aan de voeding van kinderen.

Gezonde voeding voor kinderen tussen 0 en 12 jaar Voor baby’s is dit in het begin nog heel eenvoudig, namelijk borstvoeding of flesvoeding. Na enkele maanden (4 à 6) kan je starten met vaste voeding. Op de leeftijd van 6 maanden is 5

vaste voeding noodzakelijk voor een kind. Wanneer je start met vaste voeding zal dit voor je kind nog niet evenwaardig zijn aan een volledige maaltijd en zal je kind ook nog melk nodig hebben. De fles- of borstvoeding blijft meestal tot ongeveer één jaar.

Één tot drie jaar is de leeftijdsfase bij uitstek waarbij kinderen wel eens driftig en koppig durven zijn. Peuters tonen dit ook aan tafel. Ze willen niet eten. Panikeer hier zeker niet om, dit is normaal. Het is beter te kijken naar wat je peuter eet in een hele week in plaats van dit ene moment. In deze leeftijdsfase is het belangrijk dat je kind gevarieerder begint te eten. Je kind kan vanaf nu al beginnen mee eten met jullie. Het is belangrijk dat hij/zij voldoende calcium, ijzer en vet opneemt. Eiwitten echter worden beter beperkt. Je kind heeft nog altijd voldoende melk en melkproducten nodig, doch let op dat je hierin niet overdrijft. 500 ml melk en melkproducten is voldoende. Té veel melk drinken is niet goed want daardoor wordt de voeding onevenwichtig en krijgen kinderen té veel eiwitten en calcium. Ook krijgt je kind door té veel melk geen zin in andere voeding.

Kleuters (drie tot zes jaar) krijgen meer en meer plezier in het eten. Je kan hen ook betrekken in het bereiden van het 6

eten. Het is belangrijk om als ouder het goede voorbeeld te tonen door bijvoorbeeld in plaats van een stuk chocolade, een appel te eten. Voor kleuters bestaat er een aangepaste voedingsdriehoek voor gezond eten. Die kan je vinden op de volgende website: http://www.123aantafel.be.

Vanaf zes jaar mag je je baseren op de voedingsdriehoek die ook voor volwassenen geldt. (zie onder, ontleend aan het

Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie).

7

Deze driehoek met acht lagen toont wat je dagelijks best eet en hoeveel je moet bewegen. In elk voedingsmiddel zitten noodzakelijke

stoffen,

maar

we

hebben

alle

acht

voedingsgroepen nodig om alle vereiste stoffen op te nemen. De onderste laag is de belangrijkste, de bovenste laag het minst belangrijk. Het topje van de driehoek is wat we eigenlijk niet nodig hebben. Je kan dit zien als een toemaatje. Dit is dan een snoepje, koekje, chips, … Je beperkt dit best tot een minimum.

Voedingstips -

Sla het ontbijt niet over: Een goed ontbijt levert een groot percentage van onze dagelijkse hoeveelheid energie, voorkomt dat je in de verleiding komt om meer tussendoortjes te eten en zorgt ervoor dat je verbranding op volle toeren draait na de rust van de nacht.

-

Zorg voor een gezonde gevarieerde voeding: Gezond eten is vooral gevarieerd eten en voldoende groenten en fruit eten. Laat kinderen wennen aan een grote variatie van groenten en fruit. Dit is belangrijk naar later toe. Verder is het ook belangrijk om op te letten welke vetten je eet. Verzadigde vetten zijn

8

slechte vetten. Kies voor producten met onverzadigde vetten. Kijk hiervoor op de verpakking van de producten. -

Zorg voor een regelmatig eetpatroon met drie maaltijden: Een kind heeft 3 hoofdmaaltijden en maximaal vier tussendoortjes nodig.

-

Geef je kinderen vooral gezonde tussendoortjes: Goede tussendoortjes zijn fruit, volkerenbiscuits, rijstwafels, een doosje rozijnen, stukjes komkommer of een wortel. Als je je kinderen ook graag iets geeft om te snoepen dan kies je hiervoor best een vast moment op de dag. Op die manier leer je je kind dat het geen zin heeft om hier op andere momenten om te zeuren. Geef geen snoep als compensatie als je kind slecht eet aan tafel. Verder is snoep of eten als troost een slechte gewoonte. Probeer snoep daarnaast ook zo min mogelijk als beloning te gebruiken. Snoep, chips en ander zoete snacks moet je echter ook niet gaan verbieden. Zie het als zaken die af en toe eens mogen zoals op vakantie, als er familie op bezoek komt,… Zo leren kinderen hier ook mee om te gaan.

-

Vermijd het om je kinderen veel zoete dranken of extra melk te geven: Drinken is belangrijk voor kinderen maar veel frisdrank, fruitsap, yoghurtdrank,… vergroten de kans op overgewicht en tandbederf. Geef je kind drinken op vaste tijdstippen, samen met een tussendoortje. Laat je kind hierbij meteen zijn/haar 9

beker leegdrinken, dat is beter voor zijn tanden. Hebben je kinderen daarna nog dorst, geef ze dan water. -

Onthoud ook dat melk voeding is en geen drank. De aanbevolen hoeveelheid melkproducten per dag voor kinderen tussen 1 en 4 jaar, bedraagt 300 tot 500 ml. Meer heeft je kind echt niet nodig en kan het eten aan tafel in de weg staan.

Voeding en opvoeding -

Gezonde gewoontes: Je kunt als ouder je kind goede eetgewoontes aanleren. Je begint hier best heel vroeg mee, van zodra je kind geen baby meer is. Gewoontes die men jong leert, leert men niet zo gemakkelijk af. Het is bekend dat kinderen zoet en vettig eten erg lekker vinden en niet staan wachten op groenten en fruit. Het is daarom verstandig om je kind hier al vroeg aan te laten wennen. Op latere leeftijd is het veel moeilijker om hier aan te wennen. Daarnaast kan je er ook voor zorgen dat je kinderen niet gewend geraken aan minder gezonde

zaken

zoals

frisdranken,

chips,

snoepgoed

en

dergelijke. Als je dit nooit of zeer weinig in huis hebt, zijn je kinderen het gewoon om andere tussendoortjes te nemen. -

Structuur: Ook voor gezondheidsopvoeding is structuur erg belangrijk. Creëer vaste drink-, eet- en snoepmomenten. 10

Daarnaast is het ook belangrijk dat iedereen samen aan tafel gaat zitten en dat het eetmoment een gezellig moment is. Eten smaakt beter binnen een ontspannen sfeer. Eet daarom samen met je kind, aan een mooi gedekte tafel. Laat je kinderen wel niet te lang aan tafel zitten. Dwing je kind nooit om te eten. Soms kan dit wel resultaat hebben maar op lange termijn heeft het geen zin. Geef ook kleine porties, zodat je kind eventueel kan bijvragen. -

Geef zelf het goede voorbeeld: Als jij zelf ook gezond eet, zelf een gezond tussendoortje eet en niet veel snoept, zal je kind hier ook minder snel om vragen. Als ouder ben je het belangrijkste model voor je kind. Kinderen doen hun ouders vaak na, zowel bij goede als bij slechte gewoontes. Ook aan tafel is jouw houding belangrijk. Als je wilt dat je kind niet aan tafel speelt, lees dan ook zelf je krant niet aan tafel. Als je peuter alles moet eten of toch proeven, dan moet je dat zelf ook doen.

-

Prijs je kinderen als ze flink en gezond eten . Dit doe je vooral door complimentjes te geven: “Amaai, jij hebt goed gegeten. Dat vind ik zeer flink van jou.”

-

Als je kind protesteert kan je soms voor keuzemogelijkheden zorgen. Zorg er natuurlijk wel voor dat de alternatieven ook gezond zijn. Als kinderen mogen kiezen zijn ze meestal een 11

stuk minder opstandig. Zorg wel dat het geen eindeloze keuze is, twee of drie keuzes zijn meer dan voldoende. Zeg niet: “Wil je graag een appel?“ maar eerder “Wat wil je als tussendoortje? Je kan kiezen tussen een appel, een peer of een mandarijn?” -

Praat met je kind over het belang van gezond eten en wees hier zelf enthousiast over. Vertel je kind dat groenten en fruit gezond zijn en goed voor hun lichaam. Dit kan al vanaf de peuterleeftijd. Peuters kunnen dit al begrijpen als je dit op hun niveau uitlegt. Bij wat oudere kinderen kan je hier al wat meer uitleg over geven. Zoek ook samen met je kinderen eens iets op over vitamines, in wat ze allemaal zitten en waar ze allemaal goed voor zijn.

-

Betrek je kind bij het koken. Je kan je kind af en toe eens laten helpen bij het bereiden van een maaltijd.

-

Moeilijke eters?: Vooral tijdens de peuterjaren verloopt eten niet altijd even vlot. Elke peuter weigert wel eens te eten. Dit gaat soms gepaard met grillen en stemmingen. Dit is eigen aan peuters en gaat meestal wel voorbij. Peuters hebben soms ook wel een verminderde eetlust, wat te verklaren valt door de verminderde groeisnelheid na de leeftijd van 1 jaar. Daarnaast testen peuters hun eigen willetje graag uit tijdens eetmomenten. Dit is meestal een tijdelijke fase waarbij 12

forceren geen zin heeft. Als je peuter echter onvoldoende groeit, klagerig is, zich anders gedraagt of ziektesymptomen vertoont, ga je best wel eens naar de kinderarts. Enkele tips voor moeilijke eters: 1/ Jij bepaalt wat er op tafel komt en niet je kind. 2/ Laat je kind even rusten voor de maaltijd want kinderen eten niet goed als ze moe zijn. 3/ Geef geen vetrijk eten of snoep voor de maaltijd want dan heeft het kind geen honger. 4/ Laat je kind zelf kiezen hoeveel het eet. Maak u geen zorgen wanneer dit eens weinig of zelfs niets is. Eén keer een maaltijd overslaan kan geen kwaad. 5/ Zorg voor een rustige en aangename omgeving waar geen plaats is voor afleiders zoals televisie, spelletjes,… 6/ Beloon of straf uw kind niet omwille van slecht eten. 7/ Laat uw kind zelf eten indien het daartoe in staat is. 8/ Ruim de tafel af als iedereen klaar is, ook al heeft uw kind niet veel gegeten. 9/ Voorkom dat je kind zich tussen de maaltijden volpropt met snoepen, koeken,… 10/ Als je je kind leert wennen aan nieuw voedsel door de regel “één hapje om te proeven”, heeft dit meer succes wanneer het 13

kind het hapje weer uit de mond mag nemen wanneer hij het niet lust. Beloon je kind niet omdat het iets wilde proeven, dit creëert de indruk dat het geproefde echt wel niet lekker is.

14

Lichaamsverzorging Een dagelijks badje is noodzakelijk voor je baby. Zorg ervoor dat de badkamer warm genoeg is, iets meer dan 20°C is goed. Leg alles binnen handbereik: zeep, badhanddoek, zalf, luiers, propere kleren, … Het gezichtje en de handjes worden best meermaals per dag gewassen. Je koopt beter een eigen badje voor je kind, op die manier is de kans op bacteriën kleiner en bovendien is een bad waarin ook andere gezinsleden baden te groot. Hierin worden ook producten gebruikt die niet geschikt zijn voor een babyhuid. De ideale temperatuur voor het bad is tussen 34 en 37°C. Vul het badje voor je de baby in het bad doet. Doe er niet te veel water in, ongeveer 10 cm volstaat. Houd je kind uit de buurt van de warmwaterkraan. Laat je kind zeker niet alleen in bad, ook al kan het al rechtop zitten. Bepaalde badhulpjes, zoals een thermometer, badspeeltjes, een antislipmatje (voor als je kind al wat ouder is en al op eigen houtje in bad kan kruipen), een spons, … kunnen handig zijn. Wat de badproducten betreft, is het aan te raden steeds dezelfde te gebruiken. Een neutrale of licht zure zeep is het best. Gebruik de zeep enkel voor het lichaam en niet voor het gezicht. Dit was je enkel met water. 15

Wanneer je kind ouder is, kan het best in een groot bad. De douche is ook een mogelijkheid, maar voor sommige kinderen nog wat schrikwekkend. Het is beter om de douchekop in de hand te nemen en zo je kind te wassen. Wanneer je merkt dat je kind zich alleen kan wassen, laat je kind dat dan ook doen. Leg duidelijk uit hoe het moet. Je kan bijvoorbeeld een leuk liedje maken zodat je kind geen enkel plekje overslaat.

Kinderen zijn tot 5 jaar vatbaarder voor infecties. Dit komt doordat ze nog onvoldoende antistoffen hebben opgebouwd. Hygiëne is daarom erg belangrijk. Zo leer je kinderen best om voor elke maaltijd en na elk toiletbezoek hun handen te wassen met stromend water. Zichzelf regelmatig wassen is daarnaast noodzakelijk om microben op afstand te houden. Het is erg belangrijk een minimum aan hygiëne te respecteren en propere kleren aan te doen als men gezweet heeft of zich vuil gemaakt heeft. Niet alle kinderen vinden het echter leuk om zich te wassen. Belangrijk is dat je uitlegt aan je kind waarom hij of zij zich moeten wassen. Daarnaast kan je ervoor zorgen dat het badmoment een ontspanningsmoment is.

16

Als je kind niet graag in bad gaat, kan je van het zich wassen een vast ritueel maken dat op vaste uren doorgaat. Dit kan bijvoorbeeld net voor bedtijd zijn. Dit is een goede manier om je kinderen tot rust te laten komen. Vraag ook niet: “Wil je vanavond in bad?“, als je sowieso van plan bent om dit te doen. Probeer het wat creatief aan boord te leggen: “Kom, we gaan ons lekker gaan wassen. Zoek al maar je badspeelgoed bij elkaar”. Belangrijk is ook om je kind er al vroeg te gaan bij betrekken door hem ook een washandje te geven en hem te laten zien hoe hij zijn lichaam en haar moet wassen. Dit zorgt voor minder verzet. Als je kind bang wordt in bad dan is het goed om eerst gewoon wat te spelen in bad, zo went het kind hieraan. Ook van het handen wassen kan je een leuk moment maken. Handen wassen doe je het best altijd op dezelfde tijdstippen. Was je handen samen met je kind en zorg ervoor dat het leuk is. Bekrachtig wat het kind al zelf doet en verwacht niet te veel. Een goede hygiëne is belangrijk, doch overdrijf hierin niet. Kinderen moeten weerstand kunnen opbouwen en een té goede hygiëne staat dit in de weg.

17

Bij lichaamverzorging hoort ook verzorging van het gebit. Ook voor kinderen is dit erg belangrijk. Je kan met je kind beginnen tandenpoetsen van zodra hij zijn eerste tandje krijgt. Er zijn hiervoor speciale peutertandenborstels en tandpasta’s verkrijgbaar. Als je kindje nog heel klein is kan je gebruik maken van een vingertandenborstel, die je over je eigen vinger kan schuiven. Je laat je kind best eerst wat wennen aan de tandenborstel door bijvoorbeeld je eigen tanden te poetsen en je kind ondertussen zijn eigen tandenborstel te geven. Kinderen gaan dan gemakkelijk de ouder nadoen. Je kan er ook een liedje bij verzinnen zodat het voor je kind gewoon een leuk onderdeel van de verzorging wordt. Forceer dit echter niet maar bouw het langzaam en rustig op. Je kan afspreken dat jij eerst de tandjes van je kind mag poetsen en dat hij daarna zelf aan de slag mag. Ook kan je hem/haar eens jouw tanden laten poetsen, dat vinden ze erg leuk. Het beste moment om de tanden te poetsen is vlak na het avondmaal. Zorg er dan wel voor dat je kind niets meer te eten of te drinken krijgt, behalve water. De makkelijkste en leukste manier voor je kind is je kind op een krukje laten staan en in de spiegel te laten kijken terwijl jij achter hem/haar gaat staan en zijn hoofdje iets achterover 18

buigt. Zo kan je samen met je kind voor de spiegel staan en kan hij/zij ook goed zien wat jij doet.

19

Een gezonde en veilige omgeving Zorg ervoor dat je woning voldoende verlucht wordt. De slaapkamer van je kind verlucht je best elke ochtend na het slapen. Een proper geboend huis is uiteraard eveneens aan te raden. Wat de veiligheid betreft, zijn er enkele dingen waar je zeker aandacht aan moet besteden: de trap, de stopcontacten, de verwarming, keukentoestellen, de kookplaten, planten, … Het is belangrijk dat je kind zelf niet aan deze voorwerpen kan. Toestellen

stop

je

dus

beter

goed

weg

in

de

kast.

Verwarmingstoestellen staan beter buiten het bereik van je kind. Sommige toestellen zitten weg in een kast en dan is er niet echt een probleem. Vanaf het moment dat je kind begint te lopen, moet je extra waakzaam zijn. Het beste is om je huis kamer per kamer te bekijken en zo de gevaren weg te werken.

20

Beweging Dat bewegen gezond is moet waarschijnlijk niet meer gezegd worden. Je kind stimuleren om wat aan beweging te doen is dus zeker geen slecht idee. Eens je kind naar school gaat, krijgt het daar wat beweging. Een extra uurtje sport is zeker aan te raden. Laat je kind zelf iets kiezen. Zo weet je zeker dat het iets is dat hij/zij leuk vindt. Stimuleer je kind om vol te houden. Je kind kan lid zijn van meerdere sportclubs maar maak het niet te druk voor je kind en jezelf. Laat ook nog wat tijd over waarop niets gepland is. Lichaamsbeweging en sport zijn goede gewoonten die je kind zou moeten blijven doen en meenemen in zijn volwassen leven. Forceer je kind wel niet, zorg ervoor dat sport leuk blijft. Het is goed om je kind regelmatig te laten bewegen. Indien het mogelijk is, kan je samen met je kind naar school fietsen in plaats van met de auto. Speelgoed voor buiten is ook een hulpmiddel, zoals een fietsje, een zandbak, schommel, rolschaatsen, springtouw, … Een bezoekje aan de speeltuin is leuk voor je kind en goed voor de beweging. ’s Avonds een wandelingetje maken of een tochtje met de fiets is beweging en bovendien een leuk moment voor

21

jou en je kind. In het weekend kan je eens een langer uitstapje met de fiets of te voet doen. Buiten spelen is voor kinderen erg belangrijk. Kinderen die vaak buiten spelen, ook al is het weer wat minder goed, zijn minder vaak ziek. Om de verleiding van de televisie te weerstaan, kan het goed zijn om met je kind enkele regels af te spreken over het tvkijken. Bijvoorbeeld elke dag dat programma en daarna niet meer. Bij kleine kinderen zal dit zeker lukken, maar oudere kinderen zullen hier waarschijnlijk minder gemakkelijk mee instemmen. Je zal ze dan op een andere manier moeten stimuleren om wat meer te bewegen. Probeer dan om je kind zoveel mogelijk met de fiets naar school te laten gaan. Als je als ouder een goed voorbeeld geeft aan je kind, stimuleert dit zeker je kind om zelf te bewegen en te sporten.

(Voor

meer

tips:

vraag

naar

onze

brochure

over

‘Beweegkriebels: bewegen met jonge kinderen’.)

22

Slapen Om gezond en fit de dag door te komen, is voldoende slaap erg belangrijk. Kinderen hebben heel wat meer slaap nodig dan volwassenen. Hun hersenen zijn nog in volle ontwikkeling en slaap is van essentieel belang om alles te verwerken wat ze gedurende de dag hebben meegemaakt en geleerd. Om u een idee te geven van de hoeveelheid slaap die een kind nodig heeft, vindt u op de volgende pagina een tabel met het aantal uren slaap dat een kind per leeftijd gemiddeld nodig heeft per dag. Er zijn echter grote individuele verschillen tussen kinderen. Pin je dus niet vast op deze cijfers maar kijk eerder naar het slaapgedrag van je kind. Is je kind uitgerust na 10 uur slaap of is hij/zij dan nog erg moe? Naast het aantal uren slaap zijn ook slaapgewoontes en omgevingsfactoren van belang. Volgende tips leggen de nadruk hierop: -

Je last best een rustige periode in voor bedtijd, zonder televisie of computer.

-

Een bedtijdritueel biedt kinderen heel wat houvast en creëert een rustige overgang tussen de dag en de nacht. Zorg naast deze vaste routine ook voor een vast uur van slapengaan. 23

-

Zorg ervoor dat je kind niet net voor bedtijd een heel rijke maaltijd eet want die zal het nog niet verteerd hebben als hij/zij in bed stapt. Dit bemoeilijkt het slapen.

-

Vermijd sporten vlak voor het naar bed gaan.

-

Zorg dat de slaapkamer voldoende verduisterd is. Zoniet is het voor het kind erg moeilijk om in slaap te geraken. Als je kind niet wil slapen in het donker, voorzie dan een lamp die geleidelijk aan uitdooft.

-

Hou de temperatuur in de slaapkamer lager dan in de andere kamers. Zolang het maar warm genoeg is in bed zal je kind hierdoor beter slapen.

24

(Figuur overgenomen uit het boek ‘Ze zijn wat je ze te eten geeft. Hoe voeding het gedrag, de stemming en de schoolprestaties van je kind kan verbeteren’, door auteur Alex Richardson)

25

Je kind is ziek Wanneer je kind ziek is, maakt dit jou ongerust, zelfs al is het niet zo erg. Het is goed om een thermometer in huis te hebben zodat je gemakkelijker kan achterhalen wat er aan de hand is met je kind. Koorts is een alarmsignaal en toont dat er iets mis is met het lichaam. Wanneer je kind zich niet lekker voelt, is het goed om de reflex te hebben telkens de thermometer boven te halen. Bij een baby moet die reflex er des te meer zijn. Koorts bij baby’s die minder dan drie maand oud zijn, is absoluut niet normaal. In dat geval moet je onmiddellijk naar de arts met je kind. Verder is het ook aan te raden om enkele zaken in huis te hebben voor het geval er iets gebeurd. Noodzakelijk zijn een koortswerend

middel

voor

kinderen,

ontsmettingsmiddel,

plakband, steriele kompressen, windels, coldpack, pincet, luizenkam, veiligheidsspeldjes, schaar, bloedstelpende watten, brandwondenzalf, neutrale zeep, apart verpakte wondpleisters, tekenpincet, handleiding voor reanimatie en een EHBO-boekje.

26

Hulp of informatie nodig? Solidariteit voor het Gezin – Afdeling Hopon A.&M. Hellinckxstraat 45 – 1083 Ganshoren Tel.: 02/421.79.91 - E-mail: [email protected] www.solidariteit.be

Meer lezen? Voor ouders en hulpverleners 

De

dokter

in

huis!

Medische

raadgever voor baby en kind. 

Gezond omgaan met gewoontes. Tom Mutsaerts



Handboek Baby & Kind. Praktisch handboek voor ouders en verzorgers over de gezondheid van je kind. Herman van Tinteren.



Allergie. Over hooikoorts, astma, eczeem en andere aandoeningen. Roy Gerth van Wijk & Hans de Groot.



Gezonde voeding voor jonge kinderen. Véronique De Meyer & Véronique Liégeois.



Kids op dieet. Over gezond eten, lijnen en blij zijn met je lichaam. Bea Pols.

27



Yammie, mammie! Dé trukendoos voor kleine ettertjes. Xaviera Plooij & Hetty van de Rijt.



Gezonde

voeding

voor

baby’s

&

kleuters.

Patsy

Westcott. 

De wereld van het kind. Voeding, hygiëne en veiligheid.



Ze zijn wat je ze te eten geeft. Hoe voeding het gedrag, de stemming en de schoolprestaties van je kind kan verbeteren. Alex Richardson.



Gezond eten met je kinderen. Meer weten, minder eten. Riet Sprengers.

Voor kinderen 

Ik leer gezond eten! Paul de Becker en Hetty van Vught. 3-6 jaar.



Kleine Beer is ziek. Judith Koppens. 3-6 jaar.



Dribbel heeft buikpijn. Eric Hill. 3-6 jaar.



Nijntje in het ziekenhuis. Dick Bruna. 3-6 jaar.



Kleine Huppel krijgt een prik. Het verhaal van een lief konijntje dat dapper leert zijn. Aline de Pétigny & Clara Suetens. 3-6 jaar.



Floortje gaat naar de dokter. Aline de Pétigny. 3-6 jaar.



Eet jouw dokter ook patat? Op bezoek bij de dokter. Ignace Schretlen. 3-6 jaar. 28



Bertje Beer wordt weer beter. Jutta Langreuter & Vera Sobat. 3-6 jaar.



Ben ik zo angstaanjagend? Tien jongens en meisjes vertellen hoe het is om kanker te hebben. Daniëlle Vogels. 9-12 jaar.

Voor jongeren 

Sterrenhemel. Johanna Thydell.

Websites www.e-gezondheid.be – artikels over allerlei onderwerpen met betrekking tot gezondheid van kinderen en jongeren.

www.gezondheid.be – uitgebreide informatiesite per leeftijdscategorie.

www.gezondheidstest.be – enkele gezondheidstestjes en advies.

www.123aantafel.be – tips, weetjes, recepten, … Je vindt hier ook de voedingsdriehoek speciaal voor kinderen.

www.voedingscentrum.nl – over gezond en veilig eten, met leuke spelletjes voor kinderen.

www.vig.be – website van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie.

29

www.kidskandoo.com – website met praktische tips over hygiëne bij kinderen.

www.famiweb.be – website met informatie over opgroeien, familie, gezondheid, voeding en dergelijke.

Bovenstaande boeken en websites werden gebruikt bij het opmaken van deze brochure, evenals de figuren die erin werden opgenomen. Deze boeken kunnen bij ons uitgeleend worden in onze bibliotheek. Deze brochure is een realisatie van Solidariteit voor het Gezin.

30