RWS NEXT We leven in een snel veranderende wereld. Dit vraagt om veel flexibiliteit van organisaties. Een krachtige organisatie anticipeert voortdurend op ontwikkelingen in de omgeving en is daardoor goed voorbereid op de toekomst. Een goed zicht op de trends helpt hierbij. Door het volgen en analyseren van trends kunnen kansen en risico’s op tijd worden gesignaleerd. Dit geeft de mogelijkheid om hier op in te spelen. Deze trendkaarten zijn gemaakt in het kader van RWS NEXT. RWS NEXT is het strategische organisatie ontwikkelingsprogramma van Rijkswaterstaat; wat komt erin de toekomst op ons af en hoe kunnen we hierop anticiperen? RWS NEXT heeft een aanpak ontwikkeld voor het vertalen van omgevingsontwikkelingen naar strategische bouwstenen voor de organisatie. Het (continu) monitoren van lange termijn trends staat aan de basis van deze aanpak. Bij de selectie en beoordeling van trends wordt telkens weer de relatie gelegd met de organisatie: wat is de impact en betekenis voor Rijkswaterstaat? Trends worden vertaald naar de organisatie door ze te clusteren in toekomstbeelden. Met de trendkaarten en spelvormen in dit boekje kunnen we samen in gesprek over de ontwikkelingen in onze omgeving en de toekomst van Rijkswaterstaat.
2
Trends De toekomst is onzeker, maar in de vorm van trends wordt de mogelijke toekomst zichtbaar in het nu. Trends vinden hun oorsprong in hele kleine veranderingen. Indien deze veranderingen een bepaalde omvang of kritische massa bereiken, spreken we van een trend. Trends zijn ontwikkelingen in een bepaalde richting. Ze kunnen van korte of van lange duur zijn. Hypes en rages zijn niet meegenomen, omdat het verschijnsels zijn die weer snel overwaaien. De lange termijn trends (1o jaar) werden via literatuuronderzoek verzameld voor de volgende domeinen: Demografie & Ruimte, Economie, Sociaal-cultureel, Technologie, Ecologie, en Politiek & Bestuur (aangepast DESTEP model). Alleen trends die van invloed kunnen zijn op de toekomst van Rijkswaterstaat zijn geselecteerd.
3
Wat doen we ermee? Trends ontwikkelen zich voortdurend. Ze kunnen sterker worden of juist afzwakken door de opkomst van tegentrends. Daarom is het nodig om trends continu te volgen. Elke 2 jaar wordt een inventarisatie van relevante trends voor de organisatie gemaakt. Deze trends worden gebruikt voor de ontwikkeling van een nieuwe organisatiestrategie. De trends worden vertaald naar toekomstbeelden. Voor elk toekomstbeeld worden kansen en risico’s voor de organisatie in kaart gebracht. De kansen en risico’s worden geconfronteerd met de zwakke en sterke punten van de organisatie. Dit geeft inzicht in de kansen die Rijkswaterstaat, gegeven zijn sterke en zwakke punten, écht kan pakken. Het resultaat van deze analyse bestaat uit een aantal strategische opties of bouwstenen voor de toekomst van de organisatie. Deze bouwstenen zijn mogelijke antwoorden van Rijkswaterstaat op de ontwikkelingen in de omgeving. Zo anticiperen we als een professionele organisatie op de toekomst.
4
Gespreksvormen trendkaarten Met de volgende 4 vormen kunnen de trendkaarten worden gebruikt om met collega’s en samenwerkingspartners in gesprek te gaan over ontwikkelingen in onze omgeving en de toekomst van Rijkswaterstaat.
Ge sprek svorm
1
Omgevingsbewust
Duur: 30 minuten Nodig: 1 set trendkaarten voor een groep van max. 28 deelnemers Hoe? • Iedere deelnemer krijgt 2 willekeurige kaarten. • Elke deelnemer stelt zichzelf de vraag of hij/zij de trends herkent. Welke beelden krijg je bij de trends? • Maak kleine groepen van 2 tot 4 deelnemers. • Deel de beelden in de groepen. Welke beelden hebben we bij deze trends? • Beoordeel de impact van de trends: hebben ze kleine of grote impact op de Rijkswaterstaat van de toekomst?
5
Ge sprek svorm
2
Dynamisch prioriteren Duur: 20 minuten Nodig: 1 set trendkaarten per 10 deelnemers
Hoe? • Iedere deelnemer krijgt 5 willekeurige kaarten. • Deelnemers verdelen zich staand over de ruimte. • Deelnemers vormen duo’s en beslissen samen welke 2 trends (van de gezamenlijke 10 kaarten) het minste impact op Rijkswaterstaat hebben. Elke deelnemer gaat met 4 kaarten verder. • Deelnemers vormen nieuwe duo’s en beslissen samen weer welke 2 trends het minste impact hebben (van de gezamenlijke 8 kaarten). Elke deelnemer gaat met 3 kaarten verder. • Bovenstaande nog 2 keer herhalen tot elke deelnemer 1 kaart over heeft. • Leg de overblijvende kaarten bij elkaar (TOP 10). Dit zijn de trends met de grootste impact op Rijkswaterstaat.
6
Ge sprek svorm
3
Van buiten naar binnen denken
Duur: 1 uur Nodig: 1 set trendkaarten per groep van 4 tot 6 personen Hoe? • Iedere groep van 4 tot 6 personen krijgt 1 set trendkaarten. • Verspreid de trendkaarten over een tafel. • Kies samen de TOP 5 voor Rijkswaterstaat: welke trends hebben de meeste impact op Rijkswaterstaat en waarom? • Ga verder met de TOP 5 trendkaarten: wat is de betekenis van deze trends voor Rijkswaterstaat? • Hoe kunnen we op deze trends anticiperen: welke activiteiten moeten we starten, doorzetten of juist stoppen?
Spelvorm
4
Van buiten naar binnen met strategische verdieping
Duur: 1 uur Nodig: 1 set trendkaarten per groep van max. 6 deelnemers Hoe? • Verspreid de trendkaarten over een tafel. • Cluster de trends: welke trends horen bij of versterken elkaar? • Benoem de clusters. • Wat betekenen deze clusters van trends voor Rijkswaterstaat? • Wat zijn de consequenties van de clusters voor Rijkswaterstaat: welke activiteiten moeten we starten, doorzetten of juist stoppen? 7
Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat ©RWS NEXT Rijkswaterstaat Team Strategie: Goriska van Cooten Hans Eenhoorn Monique Fransen Nicolien van Eeden Januari, 2015 ©RWSNEXT
