Bijlage VMBO-KB
2006 tijdvak 2 dinsdag 20 juni 9.00 - 11.00 uur
GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB
Bronnenboekje
600051-2-645b
DE INDUSTRIËLE SAMENLEVING IN NEDERLAND bron 1 het dorsen van graan met behulp van een dorsmachine die door stoomkracht wordt aangedreven (dorsen = de graankorrels uit het koren slaan)
bron 2 gedicht over het werken in de fabriek (rond 1870) Fabrieksgeluiden
5
10
15
600051-2-645b
De jongen is in zijn tiende jaar; Noch lezen noch schrijven kan hij voorwaar. Maar vader verdient weinig en moeder is ziek; Het kind moet mee naar de fabriek. Als draadjesmaker wordt het geplaatst Temidden van ’t werktuig, dat ronkt en raast. “Ach vader, ’t is hier zo benauwd….” – Let op, of anders grijpen de riemen uw kop. “Mijn oog is zo moe; mijn hoofd is zo zwaar…” – Let op, of de tanden grijpen uw haar. “Ach vader, ik voel mijn armen verlammen.” – Let op, of ze raken tussen de krammen. De vader gebiedt, het kind zwijgt stil; Welhaast weerklinkt een snerpende gil. Bloed verft riemen en draden rood. Het kind heeft geleden, het kind is dood.
2
De bronnen 3, 4 en 5 zijn teksten die te maken hebben met vakbonden. bron 3 Een oude man herinnert zich een toespraak van één van de strijdende voormannen van de vakbond, die in het boerendorp kwam spreken: “De bevrijding begint! De revolutie zal aan jullie lijden een einde maken!”
bron 4 Paus Leo XIII keerde zich tegen het idee van de klassenstrijd. Wel vond hij dat de arbeiders meer rechten en een beter leven verdienden. Daarom moesten ze zich in eigen vakbonden kunnen organiseren.
bron 5 Er bestaat een Nederlands werkliedenverbond dat ervan overtuigd is dat Gods Woord in de bijbel de vertrouwde basis van onze christelijke samenleving is. Ons doel is de belangen van de samenleving en vooral van de werklieden te bevorderen met alle wettige middelen, zoals lezingen en vergaderingen over godsdienstige, economische en maatschappelijke onderwerpen.
bron 6 een gedeelte van een muurschildering in een groot bedrijf (1920)
600051-2-645b
3
bron 7
bron 8
bron 9
600051-2-645b
4
bron 10 koffiepauze in de keuken (rond 1930)
bron 11 reclame voor een Nederlandse stofzuiger (1952)
600051-2-645b
5
bron 12 Margriet is een tijdschrift voor vrouwen. In het tijdschrift staat de rubriek ‘Margriet weet raad’. Daarin vragen lezers advies voor hun problemen. Deze brief is uit de jaren vijftig van de 20e eeuw.
Probleem van de week: Ik heb meer dan een jaar verkering gehad met een aardige, knap uitziende en flinke jongen, iets ouder dan ik. Helaas vinden mijn ouders dat hij niet bij mij past. Zijn vader is marktkoopman en wij behoren tot de ambtenarenkringen. Verschillende mensen vertelden allerlei kwaad over zijn vader en moeder, maar dat is niet waar. Maar mijn ouders weigeren kennis te maken met zijn ouders. En nog erger: zij hebben mij gedwongen te beloven hem nooit meer te ontmoeten en hem een brief geschreven. Toch blijf ik hem stiekem zien, al mag het niet. Maar sinds hij de brief heeft ontvangen doet hij heel anders. Ik heb al een paar keer geprobeerd hem jaloers te maken met anderen, maar hij blijft op een afstand. Als mijn ouders hem maar zouden accepteren… . Wat moet ik doen? Met vriendelijke groeten, Anja
bron 13 reclameposter voor de Renault-4 (1962)
600051-2-645b
6
bron 14 een affiche dat ouders oproept om hun dochter(s) voortgezet onderwijs te laten volgen
STAATSINRICHTING VAN NEDERLAND bron 15 een verklaring van Thorbecke (rond 1848) De macht van de koning mag niet onbeperkt zijn. De macht van de koning moet in overeenstemming zijn met de democratische instellingen in ons land.
600051-2-645b
7
bron 16 de minister van Justitie tussen twee ‘Heren’ (1890)
Koning Willem III Paus Leo XIII
pauselijke brief
de minister: ‘Wanneer de staatswetten in tegenspraak zijn met de goddelijke wetten, wanneer zij tegenstrijdig zijn met de wetten van de christelijke godsdienst en de R.K.-kerk, dan dient men de staatswetten niet langer te gehoorzamen.’
bron 17 drie politieke leiders (rond 1900) A
B
C
Schaepman
Kuyper
Troelstra
600051-2-645b
8
bron 18 een uitspraak van minister Cort van der Linden over de grondwet van 1917 Het is een gezonde ontwikkeling in de politiek. Voor elke partij worden alle stemmen uit het hele land bij elkaar opgeteld. Wie in het land dan één procent van de kiezers achter zich heeft, is verzekerd van één zetel.
bron 19 een foto uit 1970
bron 20 een krantenbericht uit 1986
Woedende huisvrouwen in optocht naar stadhuis Negen vrouwen uit de Van der Steenstraat trokken vanochtend om half elf met hun kinderen in optocht naar het stadhuis. Dit was het resultaat van jarenlang wachten op betere huisvesting. De demonstranten verzamelden zich
600051-2-645b
voor het stadhuis. In de hal werden zij ontvangen door de gemeentesecretaris, die de woedende vrouwen kalmeerde. Hij vroeg hen naar huis te gaan. Er werd afgesproken dat een paar vrouwen met de wethouder van sociale zaken een gesprek zouden hebben.
9
bron 21 het aantal vrouwen in de Tweede Kamer over een periode van twintig jaar
aantal vrouwelijke 60 Tweede Kamerleden 55 50 45 40 35 30 25 20 0
bron 22 Een speciale Tweede-Kamercommissie zit klaar voor een verhoor over de bouwfraude (2002).
bron 23 uit een krant (2002)
Verplicht afkicken Tijdens deze periode moeten zij verplicht afkicken. Na jarenlang aarzelen heeft de meerderheid in de Tweede Kamer vorige maand ingestemd met een voorstel dat dit moet regelen. Eindelijk gerechtigheid?
MEI, 2002 Verslaafden raken nogal eens
op het criminele pad om hun verslaving te bekostigen. Junks die vaak in herhaling vallen kunnen binnenkort een gevangenisstraf van twee jaar krijgen.
600051-2-645b* 0000-0000
10
