Galsteen & niersteenlijden Wij dragen ons steentje bij
Milan Pijl Maatschap Radiologie & Nucleaire Geneeskunde
Rijnstate Huisartsen nascholing 2 oktober 2012
Galstenen - Epidemiologie Zeer frequent bezit – Vrouwen vaker dan mannen – Prevalentie stijgt met leeftijd Asymptomatisch lijden cq. bezit meest frequent
Galstenen - Chemie Cholesterol belangrijkste component bij 80% van de stenen (10% pure cholesterol stenen). Pigment stenen bevatten <25% cholesterol Kalk minder belangrijke component – X-BOZ: sensitiviteit = 15-20% Steendegeneratie stikstof – Mercedes-Benz
Galstenen - Beeldvorming Echografie X-BOZ Hepatobiliaire scintigrafie CT ERCP MRI / MRCP
Galstenen - Beeldvorming Echografie X-BOZ Hepatobiliaire scintigrafie CT ERCP MRI / MRCP
Galstenen - Echografie Methode van keuze – Hoge sensitiviteit en accuracy (> 95%) – Non-invasief – Geen straling – Goed beschikbaar – Alternatieve diagnose – Lage kosten
Galstenen - Echografie Galstenen op echo: – Grote reflectie van oppervlak (= echorijk (wit)) – Slagschaduw – Mobiliteit
Galstenen - Echografie
Galstenen - Symptomen Meesten nooit Klachten (kolieken) – obstructie door steen van d. cysticus Acute cholecystitis Mirizzi syndroom Pancreatitis / cholangitis / perforatie
Acute cholecystitis Echografie onderzoek van eerste keuze – Ongebruikelijk de-novo Beeld: – Positief teken van Murphy – Hydrops van de galblaas (diameter > 4-5 cm) – Wandverdikking / hyperaemie – Stenen
Acute cholecystitis
Choledocholithiasis Echografie minder sensitief (22-75 %) Normale diameter d. choledochus – 6 mm – Toename met stijgen leeftijd – Toename na cholecystectomie
Choledocholithiasis
Choledocholithiasis Alternatief: – ERCP (sens. / acc. 88-95%) – MRCP (sens. / acc. 89-96%) • ERCP: invasief, maar direct therapeutisch
Galstenen - Conclusie Echografie onderzoek van keuze bij – Cholecystolithiasis – Choledocholithiasis – Acute cholecystis Sensitiviteit en accuracy is hoog
Kan vlot via 7430.
Nierstenen - Epidemiologie Zeer frequent bezit – 6% vrouwen & 12% mannen tijdens leven (VS) – Prevalentie stijgt
Nierstenen - chemie 1. Calcium … (70-80%); calcium-oxalaat 60% Hypercalciurie 2. Struviet (15-20%) UWI (Proteus, Pseudomonas; E.Coli niet) 3. Urinezuur (5-10%) Zure urine (jicht, hoge BMI, DM) 4. Cystine (1-3%) 5. Medicatie geïnduceerd (b.v. Indinavir)
Nierstenen – “Imaging Pearls” 1. Calcium … Dens tot zeer dens (tot 1700 HU) 2. Struviet (15-20%) Afgietselsteen 3. Urinezuur (5-10%) Lucent op BOZ, maar zichtbaar op CT (HU < 500)
Nierstenen – “Imaging Pearls” 2 4. Cystine (1-3%) “Matglas”-stenen – vaak lucent 5. Medicatie geïnduceerd (b.v. Indinavir) Soms zelfs lucent op CT. Bij sterke verdenking CT-IVP.
Nierstenen - Beeldvorming Conventioneel Röntgen-onderzoek (BOZ) IVP Echografie CT MRI / MRU
Nierstenen - Beeldvorming Conventioneel Röntgen-onderzoek (BOZ) IVP Echografie CT MRI / MRU
Nierstenen - BOZ Pro: – 90% van de stenen zijn radiopaak – Relatief weinig Röntgenstraling Con: – Sensitiviteit 60%
Nierstenen - BOZ
Nierstenen - Echografie Pro: – Geen Röntgenstraling – Onafhankelijk steensamenstelling – Dilatatie pyelocalyceel systeem Con: – Diepe delen ureter moeilijk te beoordelen – Meest operator-dependent
Nierstenen - Echografie Sensitiviteit met echografie: 60% Additioneel BOZ: +20% Normale echografie hoge negatief voorspellende waarde voor urologische interventie (< 90 dagen)
Nierstenen - Echografie
Nierstenen - Echografie
Nierstenen - CT Kan prima blanco (= zonder intraveneus contrastmiddel) en met lage dosis (-70%)
Pro: – Sensitiviteit nadert 100% – Alternatieve diagnoses Con: – Röntgenstraling
Nierstenen - CT
Nierstenen - CT
Nierstenen – Ontwikkelingen CT Iteratieve reconstructie – Verdere daling dosis (richting X-BOZ ?) “Dual energy” – Steencompositie & therapie • Urinezuur stenen alkaliseren urine • Cystine en sommige calcium stenen niet geschikt voor ESWL – te hard – “Virtual non-contrast”
Nierstenen - Conclusie Echografie onderzoek, zo nodig aangevuld met X-BOZ voor als nog onderzoek van keuze. Alternatief voor X-BOZ, lage dosis CT, lijkt definitieve intrede te doen.
Kan vlot via 7430.
Take home messages 1. Echografie is onderzoek van keuze bij verdenking op zowel gal- als niersteenproblematiek. 2. Ook bij verdenking acute cholecystitis echografie.
Take home messages 3. Op indicatie X-BOZ aanvullend bij negatieve echografie voor nierstenen. 4. Lage-dosis CT gaat wellicht X-BOZ vervangen.
Dank voor uw aandacht
