Wat moet u doen na het overlijden van een dierbare? Goed geïnformeerd FINTRO. GAAT VER, BLIJFT DICHTBIJ.
PROCHE ET PRO
Inhoudstafen Overlijden van een naaste
4
Gehuwd of wettelijk samenwonend?
4
Aan wie moet u het overlijden aangeven?
4
Verplichtingen van de bank
5
Wat zijn de belangrijkste verplichtingen van de bank?
5
Fintro staat u terzijde
6
Het pensioen van de overledene
6
De regeling van de nalatenschap
7
Formaliteiten rond de nalatenschap
7
Wat moet u doen in verband met de pensioenen? 6
Kluis, kredieten en verzekeringen
10
Wat moet u doen als er een kluis werd verhuurd op naam van de overledene en/of de echtgeno(o)t(e)? 10 Wat moet u doen als de overledene kredieten bij Fintro had?
11
Wat moet u doen als de overledene verzekerd was via Fintro?
12
Vereffening van tegoeden
13
Hoe verloopt de vereffening van tegoeden?
13
Aangifte van de nalatenschap
14
Wat moet er in de aangifte van nalatenschap staan die door de erfgenamen wordt ingediend?
14
Kosten 16 Welke kosten moet u betalen?
16
Uw geldzaken opnieuw organiseren
17
Hoe kunt u uw financiën opnieuw organiseren?
17
Om niets te vergeten
21
2
Inleiding Een overlijden komt vaak onverwacht. Op korte termijn moeten dan een heleboel zaken geregeld worden. Ook financiële. Soms is daar niet veel tijd voor. Toch dienen ze afgehandeld te worden binnen de voorgeschreven termijnen en volgens welbepaalde regels. Enkel zo vermijdt u geschillen met bijvoorbeeld de erfgenamen of met de fiscale administratie. Goede informatie is dus onontbeerlijk. Daarom belicht deze brochure de verschillende stappen die gevolgd moeten worden na het overlijden van een dierbare. Hebt u vragen of wilt u sommige onderwerpen diepgaander bespreken? De specialisten in onze kantoren zullen u graag met raad en daad bijstaan. Neem gerust contact op om een afspraak te maken. Uw notaris zal al uw vragen beantwoorden. Deze brochure is samengesteld op basis van de wettelijke en fiscale voorschriften en de administratieve richtlijnen zoals die van kracht zijn op het ogenblik van publicatie. Uiteraard kunnen deze voorschriften na de publicatiedatum van deze brochure wijzigen.
• Fintro, en uw kantoor in het bijzonder, zullen al het mogelijke doen om u bij te staan. • De erfgenamen kunnen een ander kantoor kiezen dan het kantoor waar de overledene klant was. Zo kunnen zij opteren voor een kantoor dichter bij huis, bijvoorbeeld. • Het kantoor zorgt meteen voor alle formaliteiten in verband met de bank- en verzekeringsproducten die via de werden verkocht. • Zodra u zich in staat voelt om uw financiële toestand te bespreken, zal uw Fintro-agent u optimaal advies verlenen, rekening houdend met uw persoonlijke situatie.
Overlijden van een naaste Gehuwd of wettelijk samenwonend? Bij een overlijden hangt de situatie van de langstlevende partner af van het feit of hij/zij gehuwd was, wettelijk samenwonend of feitelijk samenwonend. Dat heeft belangrijke juridische gevolgen voor de nalatenschap en praktische gevolgen voor de financiën en de rekeningen van het gezin.
Als u met de overledene samenwoonde, raden wij u aan een beroep te doen op een notaris die contact zal opnemen met uw Fintro-agent. Zo kunnen wij u veel beter bijstaan door rekening te houden met uw persoonlijke situatie en de gevolgen daarvan.
In deze brochure is de informatie over de langstlevende echtgeno(o)t(e) gebaseerd op de situatie van gehuwde mensen.
Aan wie moet u het overlijden aangeven? U moet het overlijden in elk geval eerst aangeven aan de Burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Volgende documenten zullen gevraagd worden: • een door de arts opgesteld overlijdensattest; • de identiteitskaart van de overledene; • het trouwboekje van de overledene als deze gehuwd was. Deze formaliteit wordt steeds vaker geregeld door de begrafenisondernemer. De Burgerlijke stand stelt de overlijdensakte op en bezorgt u de uittreksels uit de overlijdensakte. Deze documenten zullen u door verschillende instanties, waaronder de bank, gevraagd worden. Om de opeenvolgende formaliteiten bij een overlijden zo goed mogelijk te organiseren, dient u zeker het overlijden te melden aan de andere diensten, instanties en personen.
4
Afhankelijk van de persoonlijke situatie van de overledene kan het gaan om: • de werkgever; • de pensioeninstellingen; • het ziekenfonds of mutualiteit – dat vaak een deel van de begrafeniskosten terugbetaalt; • de notaris van de overledene en/of uw eigen notaris; • de banken; • de verzekeringsmaatschappijen; • de eigenaar van de door de overledene gehuurde woning; • de huurder van de woning die door de overledene werd verhuurd; • het kinderbijslagfonds; • de dienst Inschrijving van de voertuigen; • andere zoals: telefoon-, kabel-, water-, gas- en elektriciteitsmaatschappij ...
Verplichtingen van de bank Wat zijn de belangrijkste verplichtingen van de bank? Blokkering van de activa van de overledene en zijn/haar echtgeno(o)t(e) Wanneer een klant van de bank overlijdt, worden zijn activa tijdelijk onbeschikbaar gemaakt om de belangen van alle erfgenamen te beschermen en om de bank de mogelijkheid te geven haar fiscale verplichtingen te vervullen. Zodra de bank het overlijden verneemt, mogen de kluis en de rekeningen van de overledene dus niet meer gebruikt worden. De rekeningen en de kluis van de echtgeno(o) t(e) moeten eveneens geblokkeerd worden, ongeacht het huwelijksvermogensstelsel van de echtgenoten. Bij samenwonenden worden enkel de rekeningen en de kluis waarvan de overledene houder of medehouder was, geblokkeerd. De bank zal de activa deblokkeren na ontvangst van de nodige documenten en van de gezamenlijke instructies van alle erfgenamen. De procedure voor deblokkering van de activa is eenvoudiger als er geen erfgenamen buiten de Europese Economische Ruimte wonen. Sedert 1 juli 2012 mag de bank de tegoeden uit een nalatenschap pas vrijgeven als zij beschikt over een akte/ erfrechtverklaring. Zo'n verklaring bevestigt dat de erflater en zijn erfgenamen geen schulden meer hebben aan de fiscus en/of aan de sociale zekerheid. Zijn er nog wel schulden, dan moeten die eerst betaald zijn vóór de bank de tegoeden van de nalatenschap aan de erfgenamen kan geven. De bank is trouwens persoonlijk verantwoordelijk als ze de tegoeden uit de nalatenschap vrij zou geven zonder te beschikken over de akte/erfrechtverklaring. In dat geval zou de bank dus zelf de wettelijk verschuldigde fiscale en/of sociale schulden moeten betalen. Toch kan de bank in afwachting van de akte/ erfrechtverklaring het geld voor een aantal kosten ter beschikking stellen. Daarbij gelden een aantal voorwaarden. Het geld is o.a. bedoeld voor de begrafeniskosten, de kosten in verband met de laatste ziekte en een aantal kosten in verband met de laatste verblijfplaats. In afwachting van de akte/erfrechtverklaring en alweer onder bepaalde voorwaarden kan de bank ook een voorschot van maximaal 5.000 EUR vrijgeven aan de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende.
Belangrijk
Sedert 31 augustus 2009 mag onder bepaalde voorwaarden een voorschot worden toegekend aan de langstlevende echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende. Het mag niet meer bedragen dan 50% van de creditsaldi van de door de wet aangewezen zicht -en spaarrekeningen op de dag van het overlijden en het mag ook niet meer bedragen dan 5.000 euro. Uw kantoor zal u alleszins oplossingen voorstellen zodat uw gezin over financiële middelen blijft beschikken.
Verzending van de lijst met de activa van de overledene en/of zijn/haar echtgeno(o)t(e) naar de Administratie van de registratie De wet op de successierechten vereist dat de banken, wanneer één van hun klanten en/of zijn/haar echtgeno(o) t(e) met woonplaats in België overlijdt, een lijst opstellen van alle bedragen en alle waarden die zij houden in naam van de verledene en/of van zijn/haar echtgeno(o)t(e). Zij moeten deze lijst meedelen aan de Administratie van de registratie voordat zij deze waarden uitbetalen, overdragen of teruggeven aan de erfgenamen, legatarissen, schenkers en andere rechthebbenden. Deze lijst weerspiegelt de toestand op 00.00 uur van de dag van het overlijden. De lijst van de activa en effecten wordt dus samengesteld op basis van de toestand op de dag vóór het overlijden. Ook de verzekeringsmaatschappijen moeten een fiscale lijst bezorgen aan de Administratie van de registratie. Deze lijst moet in het bijzonder alle levensverzekeringen vermelden in verband met dit overlijden. De lijst moet de naam van de overlevende, de polisnummers, de naam van de begunstigden en de verzekerde kapitalen vermelden. Met het oog op de aangifte van de nalatenschap ontvangen de erfgenamen en/of de begunstigden informatie over de aangifte van de vereffende of te vereffenen bedragen.
5
Fintro staat u terzijde Uw rekeningen zijn dan wel tijdelijk onbeschikbaar, maar uw Fintro-agent kan u daarvoor aangepaste oplossingen voorstellen binnen de wettelijke begrenzing voor het vrijmaken van gelden zoals hierboven beschreven: • een nieuwe zichtrekening openen voor de langstlevende echtgeno(o)t(e) en er het voorschot op storten zodat hij of zij de dagelijkse uitgaven kan blijven betalen; • de hierna vermelde facturen voor begrafeniskosten en laatste medische kosten kunnen, onder bepaalde voorwaarden, meteen worden betaald op verzoek van een erfgenaam of de notarisvereffenaar; • deze facturen worden rechtstreeks aan de schuldeiser betaald op voorwaarde dat er voldoende activa zijn en dat het betrokken kantoor van Fintro akkoord gaat.
De begrafeniskosten
Het is belangrijk dat u alle originele facturen bewaart. U zult ze immers bij de aangifte van de nalatenschap moeten voegen als bewijs van de betaalde kosten
De medische kosten
Sommige kosten worden door de begrafenisonderneming gefactureerd, bijvoorbeeld: • de formaliteiten en de belastingen: overlijdensakte, mortuarium, vervoer ...; • de doodskist; • drukken en verzenden van rouwberichten; • publicatie van een rouwbericht in de krant; • de organisatie van de uitvaartplechtigheid; • de begrafenismaaltijd … Deze kosten kunnen sterk variëren naargelang de gemaakte keuzes: begrafenis of crematie, aankoop van een concessie, plechtigheid …
De kosten die, onder bepaalde voorwaarden, rechtstreeks aan de schuldeiser betaald kunnen worden, betreffen de periode van twaalf maanden vóór het overlijden. Een aantal facturen kunt u, onder bepaalde voorwaarden, meteen betalen.
Het pensioen van de overledene Wat moet u doen in verband met de pensioenen? Als de overledene en/of de langstlevende echtgeno(o)t(e) een pensioen ontving(en), moet de betrokken instelling op de hoogte worden gebracht.
In een aantal gevallen zal de terugbetaling van na het overlijden ten onrechte gestorte bedragen rechtstreeks via Fintro verlopen.
Deze bepaalt dan of er ten onrechte bedragen werden gestort. In voorkomend geval moeten die dus door de erfgenamen terugbetaald worden. Ook wordt het geactualiseerde bedrag van het toekomstige pensioen van de echtgeno(o)t(e) vastgesteld.
In andere gevallen zal de pensioenkas contact opnemen met de erfgenamen. Elke instelling kan u hiervoor alle nodige informatie geven.
6
De regeling van de nalatenschap Formaliteiten rond de nalatenschap Het document waar u het overlijden mee aangeeft bij de bank
Documenten ter identificatie van de erfgenamen
Om het overlijden bij uw Fintro-kantoor aan te geven, dient u een kopie van de overlijdensakte te overhandigen.
Naargelang de financiële en familiale situatie van de overledene zal uw Fintro-agent u informeren over welke documenten u nodig hebt ter identificatie van de erfgenamen.
Deze wordt opgesteld door de Burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Dat is niet noodzakelijk de gemeente waar de overledene woonde. Bij overlijden in het buitenland kunt u zich wenden tot het Belgisch consulaat of de Belgische ambassade.
Aanvaardbare documenten
Door wie worden ze afgeleverd?
Akte van bekendheid of erfrechtverklaring
Door een Belgische notaris
Attest van erfopvolging
Door het registratiekantoor
7
Formaliteiten in specifieke gevallen In bepaalde specifieke situaties kunnen nog aanvullende formaliteiten vereist zijn. (Cf. tabel hieronder)
Specifieke situatie
Te vervullen formaliteiten
De overledene was gehuwd onder het stelsel van zuivere scheiding van goederen.
De tussenkomst van een notaris is nodig om de rekeningen en de kluis van de langstlevende echtgeno(o)t(e) te kunnen deblokkeren: • hetzij door de aflevering van de akte van erfopvolging (waarin het huwelijksvermogenstelsel wordt vermeld); • hetzij door een gewoon schrijven van de notaris waarin deze de scheiding van goederen op moment van overlijden bevestigt.
De overledene heeft een testament gemaakt
In dat geval moet er altijd een notaris tussenkomen.
Er werden levensverzekeringen afgeIn dat geval zijn de levensverzekeringspolissen nodig. sloten op het hoofd van de overledene. Een van de erfgenamen is minderjarig of werd juridisch handelingsonbekwaam verklaard.
Minderjarige of juridisch handelingsonbekwame erfgenamen worden door de wetgever bijzonder beschermd. Daarom moet voor deze nalatenschappen een notaris worden ingeschakeld. Die zal u helpen bij de nodige formaliteiten Let op: als de begunstigde van een levensverzekeringscontract minderjarig is, kan dit contract worden geregeld via zijn wettelijke vertegenwoordiger(s). Uw Fintroagent zal u zo nodig alle vereiste informatie geven.
De overledene had, bij zijn overlijden, zijn gewone verblijfplaats in het buitenland.
Wat ook de nationaliteit van de overledene is, het is de wet van de Staat op wiens grondgebied de overledene bij zijn overlijden zijn gewone verblijfplaats had, die de vereiste documenten bepaalt. Uw Fintro-agent zal u hierover alle nodige informatie geven.
Een van de erfgenamen of een van de begunstigden van de levensverzekering woont buiten de Europese Economische Ruimte.
De erfgenamen of de begunstigden van de levensverzekering moeten zich richten tot de Ontvanger van het registratiekantoor voor het stellen van de vereiste borg volgens de geldende wettelijke voorschriften. Na deze procedure zal de Ontvanger zijn machtiging geven voor de vrijgave van de bankactiva, de betaling van de verzekerde kapitalen bij overlijden en de overhandiging van de inhoud van de kluis. Het door de Ontvanger van het registratiekantoor afgeleverde attest moet uitdrukkelijk 'BNP Paribas Fortis NV' vermelden voor de betaling van de bankactiva en de overhandiging van de inhoud van de kluis, en 'AG Insurance nv' voor de betaling van de verzekerde rendementen betreft.
De overledene woonde wettelijk of feitelijk samen.
Samenwonenden zijn niet elkaars erfgenaam, tenzij ze maatregelen in die zin getroffen hebben (testament ...). Sinds 18 mei 2007 krijgen wettelijk samenwonenden(d.w.z. degenen die een verklaring van samenwoning hebben afgelegd voor de ambtenaar van de Burgerlijke stand) automatisch het recht op het vruchtgebruik van de woning waar het samenwonende koppel leefde en van de inboedel daarvan behalve als dit in het testament anders bepaalt. In de praktijk zullen de te treffen maatregelen verschillen volgens de situatie van het paar. De tussenkomst van een notaris wordt hier aanbevolen.
De overledene had kinderen buiten De tussenkomst van een notaris wordt hier aanbevolen. het huwelijk of uit een vorig huwelijk. 8
De procedure bij een overlijden door ongeval Een overlijden ten gevolge van een ongeval kan, indien het ongeval beantwoordt aan de definitie van de geldende algemene voorwaarden, gedekt zijn door een rekeningverzekering of door een specifieke effectenrekeningverzekering. De twee formules garanderen de uitbetaling van een kapitaal. Wanneer het Fintrokantoor het overlijden verneemt, zal het nagaan of er zulke verzekering(en) afgesloten werden.
Belangrijk:
Wanneer er een vergoeding verschuldigd is, neemt AG Insurance via het Fintro-kantoor contact op met de begunstigde(n) om de betaling te regelen.
Vereiste documenten
Waarvoor dienen ze?
Door wie worden ze afgeleverd?
Kopie van de overlijdensakte. Dit document is altijd vereist.
De kopie van de overlijdensakte dient om het overlijden en de overlijdensdatum wettelijk vast te stellen.
De overlijdensakte wordt opgesteld door de dienst Burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden zich heeft voorgedaan. Dat is dus niet noodzakelijk de gemeente waar de overledene woonde. Bij overlijden in het buitenland kunt u zich wenden tot het Belgische consulaat of de Belgische ambassade.
Proces-verbaal of krantenartikel.
Een proces-verbaal waarin de omstandigheden van het ongeval worden beschreven of een krantenartikel versnellen de behandeling van het dossier. Als u geen krantenartikel hebt dat verslag uitbrengt over het ongeval, kunt u altijd het nummer van het proces- verbaal vragen aan de politie.
Politie - Pers
Om het verzekerde kapitaal te kunnen uitbetalen, moet de bank in het bezit zijn van een door de begunstigde(n) ingevuld en ondertekend formulier. Er moet ook een geneeskundig getuigschrift worden bijgevoegd waarin het overlijden door ongeval wordt vastgesteld.
Dit formulier moet een uitgebreide en nauwkeurige beschrijving van de omstandigheden van het ongeval bevatten.
U kunt dit formulier krijgen in uw Fintro-kantoor. Het moet worden ingevuld en ondertekend en binnen 30 dagen na het overlijden aan de bank worden overhandigd. Het geneeskundige getuigschrift wordt ingevuld door de behandelende arts of de dienst spoedgevallen die het overlijden heeft vastgesteld.
Bovendien kunt u aan de hand van dit formulier de betaling van het verzekerde kapitaal aanvragen.
9
Kluis, kredieten en verzekeringen Wat moet u doen als er een kluis werd verhuurd op naam van de overledene en/of de echtgeno(o)t(e)? Algemene regel
Uitzonderingen
Zodra de bank ingelicht wordt over het overlijden van een klant, is zij verplicht om de kluis van de overledene te blokkeren. Ook de kluis van de echtgeno(o) t(e) moet worden geblokkeerd, ongeacht het huwelijksvermogensstelsel van de echtgenoten.
In een aantal specifieke gevallen wordt er een andere procedure toegepast.
Na ontvangst van de nodige documenten zal het Fintro-kantoor in overleg met de erfgenamen of hun vertegenwoordiger(s), en eventueel met de notaris, een datum afspreken waarop de kluis zal worden geopend. Het Fintro-kantoor is verplicht om het Registratiekantoor hierover in te lichten vóór de datum waarop de kluisopengeboord worden. Als de sleutel zoek is of als de erfgenamen de geheime code niet kennen, moet de kluis opengeboord worden. Bij de opening van een kluis moet een inventaris van de inhoud worden opgemaakt. De inventaris wordt opgesteld door een medewerker van het Fintro-kantoor en ondertekend door alle aanwezigen. De inventaris kan ook door een notaris worden opgemaakt. Alle erfgenamen moeten aanwezig zijn of iemand anders volmacht geven om hen te vertegenwoordigen. Als dat niet het geval is, mag de kluis niet geopend worden. Na de opstelling van de fiscale inventaris mogen de erfgenamen in principe beschikken over de kluisinhoud
10
Gehuwd onder het stelsel van zuivere scheiding van goederen In principe wordt de inhoud van de kluis op naam van de overlevende echtgeno(o)t(e) niet opgenomen in de eigenlijke nalatenschap. Een fiscale inventaris – met voorafgaande kennisgeving aan het Registratiekantoor – blijft evenwel verplicht. In dat geval moeten de erfgenamen niet aanwezig zijn, wel de langstlevende echtgeno(o)t(e) of diens gevolmachtigde.
Er ligt een testament in de kluis
Tijdens de opening van de kluis kan er een testament worden aangetroffen. De inhoud van de kluis – met inbegrip van het testament – moet terug in de kluis worden gelegd, die dan opnieuw wordt geblokkeerd. Enkel een notaris kan het testament in ontvangst nemen.
Een van de erfgenamen woont buiten EER (Europese Economische Ruimte) De inhoud van de kluis kan maar worden vrijgemaakt na overhandiging van een deblokkeringsattest van het Registratiekantoor.
Wat moet u doen als de overledene kredieten bij Fintro had? Woonkrediet
Lening op afbetaling - kredietopening
In de meeste gevallen wordt er tegelijk met het hypothecair krediet ook een Schuldsaldoverzekering afgesloten. Die dekt de terugbetaling van het kapitaal en de interesten die de overledene nog verschuldigd was.
Uw Fintro-kantoor zal nagaan of er een overlijdensverzekering via Fintro afgesloten werd bij het aangaan van een Lening op afbetaling of bij een kredietopening.
Bij het overlijden van de verzekerde wordt de Schuldsaldoverzekering uitgevoerd. Het is mogelijk dat de erfgenamen een deel van het krediet verschuldigd zijn als dit niet integraal gedekt was door de Schuldsaldoverzekering.
Ontbreekt zo een Overlijdensverzekering moeten de erfgenamen de aflossingen verder betalen of het schuldsaldo in één keer terugbetalen.
Wanneer het krediet werd aangegaan door gehuwden of gezamenlijke kredietnemers wordt het overlijdensrisico vaak over beide hoofden verdeeld. Als een van de gezamenlijke kredietnemers overlijdt, zal de verzekering slechts het kapitaal betalen dat op het hoofd van de overledene verzekerd was. De partner moet in voorkomende gevalzijn/haar deel van het krediet blijven betalen.
Borg Als de overledene zich borg gesteld heeft voor een krediet, wordt de borgstelling overgedragen naar de erfgenamen. Als de kredietnemer zijn verplichtingen niet nakomt, moeten de erfgenamen de verplichtingen van de overleden borg op zich nemen.
Een schuldsaldoverzekering dekt de terugbetaling van het kapitaal en de nog verschuldigde interesten.
11
Wat moet u doen als de overledene verzekerd was via Fintro? Levensverzekering Uw Fintro-kantoor zal de nodige stappen ondernemen voor het vereffenen van levensverzekeringen waarin de overledene als verzekerde voorkomt.
Woningverzekering, familiale verzekering en autoverzekering Uw Fintro-kantoor zal het nodige doen voor het aanpassen van deze polissen of, indien nodig, voor het opmaken van nieuwe polissen.
12
Vereffening van tegoeden Hoe verloopt de vereffening van tegoeden? Zodra alle documenten overhandigd zijn, zal het Fintrokantoor de banktegoeden vereffenen volgens de gezamenlijke instructies van de erfgenamen of de instructies van de door de erfgenamen gemachtigde notarisvereffenaar.
Erft u beleggingen of bent u begunstigde van een levensverzekering, maak dan een afspraak met uw Fintro-agent
De erfgenamen kunnen vertegenwoordigd worden bij volmacht. Dat geldt ook voor de betaling van de kapitalen van de levensverzekeringscontracten.
Dat geldt voor de beleggingen van de overledene: kasbons, sicavs, beveks, klikfondsen, obligaties, aandelen ...
Tijdens uw afspraak uw Fintro-agent zullen verschillende onderwerpen besproken worden: • de overdracht van de rekeningen op naam van de langstlevende echtgeno(o)t(e) of op naam van de langstlevende echtgeno(o)t(e) in vruchtgebruik en op naam van de kinderen in blote eigendom in geval van opsplitsing van de eigendom (dit om een bijkomende belasting in hoofde van de kinderen te vermijden bij overlijden van de langstlevende echtgeno(o)t(e)), of de sluiting van de rekeningen; • de overdracht van effecten; • de lopende kredieten; • het vermogensonderzoek en de opstelling van een planning, de herbelegging door de begunstigde(n) van het nu vrijgemaakte verzekerde kapitaal. Daarna worden de rekeningen gedeblokkeerd. Als de overledene bovendien zelfstandige was, een vrij beroep uitoefende of bedrijfsleider was, kunnen wij u helpen bij de formaliteiten rond de voortzetting of overdracht van zijn/haar beroepsactiviteit.
om te spreken over de tegoeden en de beleggingen die de overledene bezat.
Dat geldt ook voor de financiële levensverzekeringen. Deze verzekeringen nemen een einde als de overledene de verzekerde was. In dat geval wordt het verzekerde kapitaal “overlijden” uitbetaald aan de begunstigden die in het contract zijn vermeld in geval van overlijden..
Een gesprek wordt aangeraden om verschillende redenen:
• de beleggingsdoelstellingen en -plannen van de overledene stemmen niet noodzakelijk overeen met die van de langstlevende echtgeno(o)t(e) of andere erfgenamen; • het risicoprofiel van de gewenste beleggingen van de overledene kan verschillen van dat wat de langstlevende echtgeno(o)t(e) of andere erfgenamen wensen; • ook op het vlak van de gewenste beleggingshorizon, kennis van de financiële markten en ervaring in beleggen kunnen er zulke verschillen zijn; • aan de hand van een vragenlijst kan het persoonlijke beleggersprofiel van de langstlevende echtgeno(o)t(e) of andere erfgenamen in kaart worden gebracht zodat de te volgen strategie concreet vertaald wordt in advies op maat; • als bepaalde beleggingen te gelde worden gemaakt, dan moeten de verkooptransacties zorgvuldig worden gepland aangezien de timing, het aanbod op de financiële markten en tal van andere factoren een belangrijke rol spelen.
13
Aangifte van de nalatenschap Wat moet er in de aangifte van nalatenschap staan die door de erfgenamen wordt ingediend? Algemene inhoud
De onderdelen van de aangifte
De erfgenamen en de begunstigden van een levensverzekering moeten een aangifte opstellen die de activa en de schulden van de overledene vermeldt. Die aangifte kan ook door een notaris worden opgesteld.
De aangifte van nalatenschap moet verplicht vermelden: • de identiteit van de overledene en de plaats en datum van het overlijden; • de identiteit van de eventuele echtgeno(o)t(e); • de identiteitsgegevens van alle erfgenamen, legatarissen en begiftigden en hun eventuele echtgenoten met daarbij hun graad van verwantschap met de overledene, het aandeel dat zij krijgen en om welke reden zij dat aandeel hebben gekregen (wettelijke erfopvolging, huwelijkscontract, testament, schenking, ...); • als u de wettelijke vermindering van successierechten wilt genieten, de identiteits- en adresgegevens van alle erfgenamen die minstens 3 kinderen hadden van minder dan 21 jaar op het ogenblik van het overlijden samen met de geboortedatum en -plaats van die kinderen; • de identiteitsgegevens van de erfgenamen die krachtens contractuele of testamentaire bepalingen uitgesloten zijn; • de schenkingen onder de levenden (notarieel of onderhands) die door de overledene zijn toegestaan, die minder dan 3 jaar vóór de overlijdensdatum en. Het gaat meer bepaald om schenkingen die vóór diezelfde datum werden voorgelegd aan het registratiekantoor of die verplicht registreerbaar zijn geworden; • de schenkingen die door de overledene werden gedaan tijdens de 3 jaar vóór zijn overlijden en waarop geen bevrijdende registratierechten werden betaald. De aard en het ogenblik van de schenking moeten worden vermeld evenals de identiteitsgegevens van de begunstigde(n); • de identiteitsgegevens van de personen die de volle eigendom zullen genieten van de goederen waarvan de overledene vruchtgebruiker was; • het adres in België waarnaar de officiële documentenverstuurd mogen worden; • de fiscale woonplaats van de overledene met opgave van de verschillende adressen, vestigingsdatums en de periodes waarin de overledene er gedurende de 5 jaar vóór zijn overlijden heeft gewoond; • de gegevens van de brandverzekering;
Binnen 4 maanden na het overlijden dient de Administratie van de registratie in het bezit te zijn van de aangifte van de nalatenschap. Voor een overlijden in een ander Europees land geldt een termijn van 5 maanden; voor een overlijden buiten Europa is dit 6 maanden. Het registratiekantoor waar de aangifte moet worden ingediend, is het kantoor bevoegd voor de plaats waar de overledene zijn laatste fiscale woonplaats had. Als de overledene in de loop van de 5 jaar vóór zijn overlijden in verschillende Gewesten heeft gewoond, moet de aangifte worden ingediend bij het registratiekantoor dat bevoegd is voor de plaats in het Gewest waar de fiscale woonplaats van de overledene het langst gevestigd was gedurende die 5 jaar. Vorm en inhoud van de aangifte van nalatenschap zijn voorgeschreven door de wet. U kunt een voorbeeldformulier halen bij het registratiekantoor. Doorgaans dienen de erfgenamen een gemeenschappelijke aangifte in, maar iedereen kan zijn eigen aangifte indienen. De aangifte van de nalatenschap biedt een gedetailleerd verslag van alle bestanddelen van het vermogen
14
De activa en passiva van de nalatenschap Het uitvoerige overzicht van de activa (de goederen) en de passiva (de schulden) van de nalatenschap vormt het belangrijkste deel van de aangifte. U dient immers een correcte schatting te maken van de activa en passiva.
De activa van de nalatenschap
De activa van de nalatenschap bestaan uit de roerende en onroerende bezittingen van de overledene. Als deze gehuwd was onder het stelsel van gemeenschap van goederen, omvatten de activa alle eigen goederen van de overledene en de helft van de gemeenschappelijke roerende en onroerende goederen. De aangifte moet alle elementen van het vermogen uitvoerig beschrijven. Voor de onroerende goederen: • de aard van het vastgoed; • de kadastrale ligging (sectie en nummer); • de raming van de waarde van het vastgoed op het ogenblik van overlijden.
De passiva van de nalatenschap
De passiva van de nalatenschap omvatten zowel de schulden van de overledene op het ogenblik van overlijden als de begrafeniskosten. De naam, voornaam en woonplaats van elke schuldeiser dient te worden vermeld, samen met de oorzaak van de schuld en de datum van de akte als die er is. Elk onderdeel van de passiva moet worden verantwoord aan de hand van een bewijs: originele factuur, attest van schuldeiser, ... Voor elk bij Fintro lopend krediet ontvangt u een attest van schuldeiser dat u bij de aangifte kunt voegen.
Voor roerende goederen: • de globale raming van de inboedel, de uitrusting, het vaatwerk, de juwelen; • een uitvoerige lijst van alle aandelen, obligaties en andere effecten met opgave van hun waarde. Deze waardebepaling kan door Fintro worden bezorgd. Als de materiële effecten waarop de overledene had ingeschreven, onvindbaar zijn, dan hebben de erfgenamen de mogelijkheid om officieel verzet aan te tekenen op deze effecten bij het Nationaal Kantoor voor Roerende Waarden (NKRW). De erfgenamen kunnen eveneens via het NKRW nagaan of de overledene verzet heeft aangetekend op deze effecten; • de activa op bankrekeningen en depositoboekjes, met vermelding van de financiële instelling die ze houdt, hun nominaal bedrag en de gelopen rente; • huurgelden, rentes en vruchtgebruik; • levensverzekeringen.
15
Kosten Welke kosten moet u betalen? Bij de opening van een successiedossier komt heel wat kijken. De bank voert een complex takenpakket uit dat veel ruimer is dan het courante beheer van een rekening of het verrichten van eenvoudige wijzigingen. Bij erfopvolging verzorgt de bank volgende taken: • opmaak van de officiële lijst van tegoeden en kredieten van de overledene; • correspondentie met de FOD Financiën (saldi rekeningen op datum van overlijden, opstellen inventaris van de kluis ...); • briefwisseling met de notaris en de erfgenamen; • uitvoering van betalingen of verplichte terugbetalingen van niet verschuldigde uitkeringen (toelagen, pensioenen …); • onderzoek van betalingsverzoeken, bewijsstukken, afgehaalde bedragen van de rekening van de overledene; • juridische analyse van de erfopvolgingsdocumenten (attest van erfopvolging, akte van bekendheid, certificaat van erfopvolging), de rechtsgeldigheid en de aard van de volmachten van de erfgenamen. De opening van een nalatenschapsdossier brengt voor de bank uitzonderlijke prestaties en kosten met zich mee. De bank rekent hiervoor een kost van 50 euro aan. Voor sommige bankproducten van de overledene en/of van de langstlevende echtgeno(o)t(e) zijn er tussenkomsten vereist waarvoor aparte kosten geboekt moeten worden. Het betreft hier: • de waardebepaling van de effecten; • het openen van de kluis door een slotenmaker als de sleutel en/of de code zoek zijn; • de opstelling van de inventaris van de kluis door de bank. Het Fintro-kantoor zal u daarover alle nodige informatie geven.
16
Wat met de belastingaangifte van de overledene? Is de belastingplichtige overleden, dan rust de verplichting tot aangifte van de personenbelasting op: • de erfgenamen; • de algemene legatarissen of begunstigden van een legaat; • de begiftigden of de ontvangers van een nalatenschap. Principe is dat de betrokkenen zowel het actief als het passief van de overledene erven. Dat betekent dat zij verplicht zijn de schulden van de overledene te betalen (inclusief de fiscale schulden zoals de personenbelasting, onroerende voorheffing ...). Meer gedetailleerde informatie vindt u: • in de toelichtingsbrochure van de belastingaangifte; • op de website van de FOD Financiën www.minfin.fgov.be; • in de belastingkantoren (voor adres en telefoonnummer: zie uw belastingaangifte); • bij het Contact Center van de FOD Financiën; elke dag bereikbaar van 8 tot 17 uur op het nummer 02/572.57.57 U wenst meer informatie? Onze adviseurs in het kantoor vertellen u er graag meer over.
Uw geldzaken opnieuw organiseren Hoe kunt u uw financiën opnieuw organiseren? Na het verlies van een partner komt er een ogenblik waarop men geconfronteerd wordt met een hele reeks concrete vragen in verband met de gezinswoning, de rekeningen, de betaling van een pensioen ... Wie alleen komt te staan, dient zijn of haar financiën opnieuw te organiseren. Maak een afspraak met uw Fintro-kantoor. Voor alle vragen in verband met uw rekeningen, beleggingen en verzekeringen kunt u terecht bij uw Fintro-agent. Die u zal helpen om stap voor stap de nodige aanpassingen door te voeren. Hier volgen alvast enkele belangrijke punten die uw aandacht verdienen.
Uw dagelijkse rekeningen Gewoonlijk verandert er in de praktijk weinig voor alle gezamenlijke rekeningen van de echtgenoten zodra u er de enige houder van wordt. Voor die rekeningen blijftuw PC banking-contract bijvoorbeeld normaal werken. In tegenstelling tot wat je vaak hoort, is het dus zelden nodig om alle rekeningen af te sluiten, er andere te openen en de betalingen van elektriciteit, water, huur enz. opnieuw te regelen.
Successierechten betalen Erfgenamen zijn onderworpen aan de betaling van successierechten op de erfenis. Successierechten variëren naargelang: • het gewest waar de nalatenschap openvalt. Meer gegevens over de tarieven in het Vlaams, Brussels en Waals Gewest vindt u op www.bnpparibasfortis.be, Dossier Nalatenschap; • de graad van verwantshap met de overledene; • de waarde van de nalatenschap; • de aard van de tegoeden (roerend/ onroerend). Het gebeurt dat een overledene een grote onroerende erfenis nalaat, maar weinig liquide middelen, wat problemen geeft voor de betaling van de successierechten. Als er geen levensverzekering is die dit probleem kan oplossen, kunt u bijvoorbeeld een van die onroerende goederen verkopen, ... Maar dat is niet de enige oplossing. Effecten verkopen of een lening aangaan kunnen interessante alternatieven zijn, rekening houdend met uw financiële, fiscale en familiale situatie. Voor meer informatie, vraag uw Fintro-agent of notaris om raad.
Als de nalatenschap echter in vruchtgebruik geërfd wordt door de langstlevende echtgeno(o)t(e) en in blote eigendom door de kinderen, moet er een rekening in vruchtgebruik/ blote eigendom worden geregistreerd waarop alle activa uit de nalatenschap worden gestort. Deze registratie in "vruchtgebruik/blote eigendom" is uiterst belangrijk. Bij gebreke hieraan zullen de activa voortkomend uit de erfenis van de overleden echteno(o)t(e) immers opnieuw belast worden bij overlijden van de langstlevende echteno(o)t(e).
Uw Fintro-agent zal u helpen om uw rekeningen, domiciliëringen en doorlopende opdrachten aan te passen. Het is belangrijk dat u uw pensioenkas zelf snel op de hoogte brengt en zo nodig laat weten op welke nieuwe rekening uw pensioen mag gestort worden.
17
Uw inkomsten en uitgaven
Uw beleggingen
Na het overlijden van uw echtgeno(o)t(e) kan het bedrag van uw inkomen of pensioen gevoelig dalen, terwijl sommige kosten (verwarming, huur, verzekeringen, onroerende voorheffing, ...) gelijk blijven of stijgen.
Rekeningen in blote eigendom / vruchtgebruik Hier moet u een duidelijk onderscheid maken tussen:
U zult uw budget dus opnieuw moeten bekijken. Dat kunt u in de volgende stappen doen: • denken aan uw behoeften op lange termijn ( kostenvoor huisvesting, eventuele verhuizing, medischeverzorging ...); • een reserve vormen of vastzetten die u zal helpen • om aan deze toekomstige behoeften te voldoen.
• de rekeningen en beleggingen waarvan u de enige eigenaar blijft en waarover u vrij kunt beschikken en; • en de rekeningen en beleggingen die u deelt met uw kinderen of andere erfgenamen, in onverdeeldheid of vruchtgebruik / blote eigendom. Wanneer de nalatenschap geregeld is, zal dit onderscheid duidelijk vaststaan. Tijdens een afspraak met u en de andere erfgenamen zal uw Fintro-agent u hierbij helpen (wijziging van houders, opening van rekeningen blote eigendom / vruchtgebruik, beheersvolmachten, ...).
Belangrijk
Soms wil een kind afzien van de blote eigendom van geërfd geld en geeft het de volle eigendom hiervan liever aan zijn vader of moeder. Dat is edelmoedig en lovenswaardig maar het heeft wel nadelige fiscale gevolgen. Want met deze "goede daad" riskeert het kind later voor een tweede keer successierechten te moeten betalen op dezelfde bedragen.
18
Uw pensioen aanvullen met inkomsten uit uw beleggingen
Als u geen ervaren belegger bent en evenmin bereid bent om risico's te nemen, dan kiest u voor zekerheid. Zo zorgt u ervoor dat uw inkomsten niet lijden onder de wisselvallige beursconjunctuur. Uw kantoor adviseert u graag over de verschillende oplossingen die een geregeld inkomen combineren met kapitaalbescherming. U hebt ook de mogelijkheid om een kapitaal te beleggen van waaruit u een geïndexeerde lijfrente kunt ontvangen.
Uw beleggingen aanpassen aan uw behoeften
Uw Fintro-agent zal u in het licht van uw nieuwe situatie voorstellen om uw beleggersprofiel te onderzoeken. Dat profiel en de aanbevelingen van uw Fintro-agent zullen u helpen om een duidelijker beeld te krijgen van uw langetermijnvisie en uw beleggingen aan te passen aan uw huidige en toekomstige behoeften.
Uzelf beschermen
Een financiële reserve voor moeilijke tijden is prima! Maak ook eens de balans op van de verzekeringen die u op verschillende gebieden beschermen en ga na of zij goed beantwoorden aan uw huidige situatie. Zo is een familiale verzekering bijvoorbeeld noodzakelijk, vooral als u uw kleinkinderen vaak over de vloer krijgt. Ga ook eens na of uw "gezondheidsverzekeringen" (hospitalisatie, ongevallen, hulpbehoevendheid, ...) niet uitgebreid moeten worden. Vergeet niet dat het moeilijker en duurder wordt om zulke verzekeringen af te sluiten naarmate u ouder wordt.
Uw woning en uw onroerend vermogen Het vruchtgebruik
De wet beschermt de langstlevende (gehuwde) echtgeno(o)t(e) door deze minstens het vruchtgebruik van de gezinswoning en de inboedel ervan te garanderen. Deze waarborg geldt ook voor wettelijk samenwonenden tenzij de overledene de langstlevende samenwonende per testament onterfd heeft. Het vruchtgebruik hebben betekent dat u voor de rest van uw leven zelf in die woning mag blijven wonen of dat u de woning kunt verhuren en er de huur van mag innen. Tijdens de regeling van de nalatenschap zal uw notaris vaststellen van welk gedeelte van de onroerende goederen u volle eigenaar bent en van welke u de vruchtgebruiker bent (de blote eigendom gaat naar uw kinderen of naar andere erfgenamen).
Uw woning aanpassen
U bent wellicht gehecht aan uw woning en aan alle dierbare herinneringen die zij oproept maar dat belet u niet om er af en toe een kritische blik op te werpen en aan de toekomst te denken: Beantwoordt uw woning aan uw behoeften inzake comfort en veiligheid? Zijn er werken of herstellingen nodig (eventueel te financieren samen met de blote eigenaars)? Kunt u het energieverbruik beperken en uw kosten verminderen door isolatie aan te brengen of een beter renderende verwarming te installeren? Is uw woning te groot geworden? Kunt u de woning in dat geval gedeeltelijk verbouwen of herinrichten om ze te verhuren wat u een extra inkomen bezorgt?
19
Verkopen of verhuren
Wanneer het onderhoud of het beheer van de eigen woning of een onroerend vermogen te zwaar wordt, hebt u hulp nodig. Die hulp kan in uw gezin worden georganiseerd, namelijk met de erfgenamen die blote eigenaar zijn. Zo nodig kunt u het beheer van de goederen die u verhuurt overlaten aan een vastgoedkantoor. Tegen een percentage van de huurgelden kunnen zij u van heel wat zorgen bevrijden. Als u wilt verkopen, mag u uiteraard alleen die goederen verkopen waarvan u de volle eigenaar bent of als u de goedkeuring hebt van de blote eigenaars. Die mogen u in geen geval dwingen om de gezinswoning te verkopen waarvan u de vruchtgebruiker bent.
20
Om niets te vergeten Checklist: Het overlijden aangeven Prioriteit 1:
❒ een overlijdenscertificaat vragen aan de geneesheer; ❒ contact opnemen met de begrafenisondernemer; ❒ het overlijden aangeven bij de dienst burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden.
Benodigde documenten: de identiteitskaart van de overledene, het trouwboekje van de overledene – indien die gehuwd was – en het overlijdenscertificaat (vaak kunt u hierbij rekenen op de hulp van de begrafenisondernemer); ❒ bij de dienst burgerlijke stand de overlijdensakte en de uittreksels uit de overlijdensakte afhalen (vaak kunt u hierbij rekenen op de hulp van de begrafenisondernemer); ❒ de bank(en) van de overledene inlichten; ❒ uw notaris en/of de notaris van de overledene inlichten.
Prioriteit 2:
❒ de verzekeringsmaatschappij(en) op de hoogte brengen; ❒ de werkgever van de overledene op de hoogte brengen; ❒ de pensioeninstelling op de hoogte brengen; ❒ het ziekenfonds/de ziekteverzekeringskas op de hoogte brengen; ❒ het kinderbijslagfonds op de hoogte brengen (indien kinderen ten laste); ❒ de eigenaar van het door de overledene gehuurde pand op de hoogte brengen; ❒ de huurder van het door de overledene verhuurde pand op de hoogte brengen. ❒ een akte/erfrechtverklaring verkrijgen die bewijst dat de erflater en zijn erfgenamen geen schulden meer hebben aan de
fiscus en aan de sociale zekerheid.
Prioriteit 3:
❒ de Dienst Inschrijving van Voertuigen op de hoogte brengen (indien de nummerplaat van het voertuig op naam staat van de overledene); ❒ de telecomprovider op de hoogte brengen (vast toestel, gsm, internet); ❒ de kabeldistributeur op de hoogte brengen; ❒ de watermaatschappij op de hoogte brengen; ❒ de gasleverancier op de hoogte brengen; ❒ de elektriciteitsleverancier op de hoogte brengen.
De successie aangeven (voor de erfgenamen)
De successieaangifte indienen bij de Ontvanger van de Registratie (binnen de 4 maanden na het overlijden indien dat in België heeft plaatsgevonden; binnen de 5 maanden voor een overlijden in een ander Europees land en binnen de 6 maanden voor een overlijden in een niet-Europees land). Voor de aangifte baseert u zich op: ❒ de inventaris van de tegoeden en schulden van de overledene die wordt opgesteld door elke bank van de overledene; ❒ een kopie van de brandverzekeringspolis voor het goed op naam van de overledene; ❒ de informatie die de verzekerings- maatschappij u bezorgt indien u de begunstigde bent van een levensverzekeringscontract. Gebruik bij het aangeven van de successie het speciale formulier dat de dienst Registratie u daarvoor ter beschikking stelt.
De successierechten betalen (voor de erfgenamen)
De Federale Overheidsdienst Financiën bezorgt u een duidelijke afrekening met wat de erfgenamen dienen te betalen.
De belastingaangifte van de overledene (voor de erfgenamen)
De aangifte in de personenbelasting ontvangen van/aanvragen bij de Federale Overheidsdienst Financiën (dienst inkomensbelasting). Voor de aangifte van de nalatenschap gebruikt u het officiële document van de dienst Registratie. 21
Nota
22
23
www.fintro.be
PROCHE ET PRO
Fintro est une division de Fortis Banque sa (RPM Bruxelles – TVA BE 0403.199.702). Les agents Fintro sont inscrits comme courtiers en assurances de la FSMA. E.R.Paribas JürgenFortis Smout, Banque 3, sa,1000 Montagne Parc, 3, 1000 Bruxelles. • 01-2012De • FF0245 • 16959zijn bij de FSMA als Fintroauprès is een afdeling van BNP NV,Fortis Warandeberg Brusseldu (RPR Brussel – BTW BE 0403.199.702). Fintro-agenten verzekeringsmakelaar ingeschreven. V.U. Charline Van Droogenbroeck, BNP Paribas Fortis NV, Warandeberg 3, 1000 Brussel • MM-2014 • NF0225 • Job 90035
